3. Geen hegemonie zonder tegenhegemonie 1. Een hegemonie is nooit 100% absoluut. Een hegemonie is geen massief ondoordringbaar blok graniet. Een hegemonie omvat nooit alle individuen, alle organisaties, zelfs niet alle instituten. Hoe dwingend een hegemonie ook kan aanvoelen, op elk niveau zijn er gaten en barsten in het hegemonisch plamuursel te vinden die verder opengewrongen kunnen worden en van waaruit tegenhegemonische zaden kunnen kiemen.
Vloeibare hegemonie Zelfs wanneer het hegemonisch wateroppervlak kalm lijkt, zijn eronder allerlei stromingen die in verschillende richtingen bewegen. Die worden onder meer gevoed door de rivieren en beekjes die vanuit andere hegemonieën binnenstromen. Zo blijft hegemonie continu in beweging en haar vastgrijpen, vastleggen of zelfs maar isoleren is quasi onmogelijk.
2. Er duiken altijd tegenhegemonieën op. Vanaf het moment een hegemonie vaste voet aan grond krijgt, wordt meteen ook de kiem gelegd voor tegenhegemonisch denken en doen. Binnen een hegemonie ontstaan haast automatisch tegenhegemonische dynamieken die op verschillende plaatsen de hegemonische krijtlijnen proberen uit te vegen om ze iets verderop te hertekenen. Dat lukt de ene keer al beter dan de andere keer.
30
