EĞİTİM - #EVDEKAL
Korona sürecinden çocuklar NASIL ETKİLENİYOR? Bu tür durumlar rutinin dışında, normalde yaşamadığımız olağanüstü durumlar. Bunu tüm anımızda aklımızdan çıkarmamamız lazım. Tabii yaşanan olağan üstü durumda fizyolojileri de psikolojileri de reaksiyon veriyor olacak. En büyük tepki kaygı! Çocuklarda az da olsa kaygı olması oldukça normal karşılanmalı. Bu özel yetenekli çocuk söz konusu olduğunda fazla da olabilir, hiç olmaya da bilir. Tabi bu kaygı söner mi devam mı eder bunu salgının seyri, belirsizliği, basının anlatış tarzı, ailenin tutumu gibi birçok faktör etkiler. Çocuklar anne babaya bakar. Anne baba ne kadar kaygılıysa o kadar kaygılı ne kadar kontrollü ise o kadar kontrollü olacaktır.
Çocukta kaygı olduğu nasıl anlaşılır?
Bir kere en belirgin kaygı yansıması uykuya olur. Çocuklarda uyku düzeni bozukluğu, gece uyanmaları, uyuyamama, kâbus vb. Yeteneği ile ilgili birçok şeyde isteksizlik, cesaretsizlik veya tamamen kaybolması vb. Veya küçük yaş düzeyinde tuvalet alışkanlığı kazanmış bir çocuğun bir anda bunu unutması gibi belirtiler. Yeni okuma yazma çalışan çocuğun bir andan öğrendiklerini silmesi gibi. Dikkat dağınıklığı, aşırı öfke, mutsuzluk, karamsarlık, vb. daha önce bir sorun yaşayan varsa bu konuda biraz daha dikkat etmek gerekir.
Peki bu kaygılar nasıl kontrol edilebilir?
Yeterli derecede bilgilendirme çok önemli. Süreçten haberdar etmeliyiz. Uygun bir dille haberlerdeki tüm gelişmeleri onlarla onların dilinde açık bir şekilde paylaşmalıyız. Bu çocuktur söylenmez, üzülür vb. dememeliyiz. Normalde çocuklar kendi yaş seviyesine göre dünyadaki bu sorunlarla çok ilgilenmezler ama özel yetenekli çocuklar toplumsal konularda oldukça duyarlıdır. Merak ederler. Onlarla açık bir şekilde konuşulmalı bu süreçler.
70
I MAYIS 2020
Hastalığın çocuklarda çok etkili olmadığını, olsa bile tedavisinin kolay olduğu kaygılı çocuklarla paylaşılabilir. Ama sakın biz hasta olmadık olmayacağız bize bir şey olmaz gibi keskin ve gerçek dışı bilgiler verilmemelidir. Hastanede olanların çoğunun iyileştiği, bakımının yapıldığından bahsedilebilir. Tabi bunlardan bahsederken nasıl hasta olunmaza da değinmenin sırasıdır. El yıkama, beslenme, düzenli uyku vs. Çocuklar belirsizlikleri sevmezler unutmayalım. Alışık olmadıkları saatler ve düzen görüyorlar. Çok kaliteli zaman geçirme derdinde de olmamak lazım. Çocuklar sıkılabilirler. Anne babaların kendilerine de zaman ayırması lazım.
Çocukların eski rutinlerine dönmeleri çok zaman alır mı?
Bazı çocuklar için zor olacağı kesin. Okul çünkü sosyal olarak zorlayıcı bir yer. Bazı çocuklar için bu süreç rahatlatıcı oldu. Sosyal olarak öz düzenleme vs. sorun yaşayanlar zorluk yaşayabilirler. Belki bu tarz çocuklar için bir oryantasyon süreci gerekebilir. Belki öğretmeler için de bu gerekebilir. Özellikle “özel saat uygulaması” ile ço-
Aileler Ne Yapabilir?
BATUHAN NAR
EĞİTİM UZMAN
cuklarla ebeveynin çocuğun yönlendirdiği bir oyun (20-30 dakika) oynamaları çok yararlı olabilir. Bu yaklaşımda çocuğun yönlendirdiği oyuna katılan ebeveynin aklında iş veya ev işleri ile ilgili hiçbir şey olmamalıdır. Özel zaman, çocuğun kaygı ve korkularını ifade etmesini sağlayabilir, ayrıca ebeveyn-çocuk ilişkisini güçlendirebilir. Akşam yemeği birlikte yenmelidir. Böylece akşam yemeği bir iletişim- etkileşim aracı haline dönüştürülmelidir. Bu sırada televizyon açık olmamalı, kimsenin önünde tablet-telefon olmamalıdır. Evde herkesin katıldığı, televizyon ve teknolojik materyallerin açık olmadığı kitap okuma saatleri düzenlenebilir. Gene birlikte kutu oyunları, adam asmaca, isimbitki-hayvan, kelime oyunları, sessiz sinema.. gibi oyunlar oynanabilir. Ailece egzersiz yapmak eve kapandığımız günlerde hem ruh sağlığı, hem de hareketsiz kalınılan bu dönemde beden sağlığına olumlu katkıda (obeziteyi önleme) bulunacaktır. Bu özellikle hareketli ve dikkat sorunları olan çocuklarda (dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu) daha da önemli olabilir. Kısa süreli ve basit egsersizlerle başlayıp, tüm aile bireylerini katarak oyun haline çevrilen aktiviteler terapi görevi yapacaktır. Onun için bahane bulmadan, olanaklar ölçüsünde ve kısa süreli egsersizlere hemen başlamalıyız. Zaten çeşitli kurumların evde yapılabilecek basit ama çok yararlı egsersiz videolarına çeşitli kaynaklardan kolayca ulaşabilmekteyiz. Düzenli egzersiz depresif duygu durum gelişmesini de engeller. Dışarı çıkılamadııı için de günlük egzersizler uykuya da yardımcı olabilir fakat yatma saati öncesi yoğun egzersizler özellikle uyku sorunu ve hareketliliği fazla olan çocuklarda uykuya geçişi zorlaştırabilir. I I
