12 - KANDINSKY
De componist van kleur en lijn Kandinsky en zijn canvas als muziekpapier
Wassily Kandinsky, Compositie VIII, 1923, olieverf op doek, 140 x 201 cm
Sara Kers - Abstract schilderen lijkt misschien heel makkelijk, maar is een kunstvorm die door oefening kan worden aangeleerd. Wassily Kandinsky (1866-1944) maakte een reeks schilderijen, zogenaamde Composities, waarin hij abstract leerde schilderen. Met de komst van deze reeks composities was Kandinsky één van de eerste kunstenaars die abstracte werken maakte. Hij noemde de schilderijen composities omdat kunst en muziek volgens hem verbonden waren. Het psychologisch effect dat kleur heeft op de mens vergelijkt hij met het soortgelijke effect dat klanken teweeg kunnen brengen. Kandinsky was componist van de kleuren.
K
andinsky, als pionier van de expressionisten, was geïnteresseerd in het weergeven van gevoel door middel van kleuren en vormen. Figuratief schilderen paste hier niet in, het was zelfs schadelijk voor zijn schilderijen, omdat het afbeeldbare niet de werkelijkheid hoeft te weerspiegelen. Het werk compositie III uit 1910 is het eerste schilderij waar het figuratieve uit is. In de twee composities die Kandinsky eerder dat jaar maakte, zijn nog wel figuratieve elementen te ontdekken. Zo is er in beide schilderijen een groep ruiters te zien. Ondanks de figuratieve elementen speelt EINDELOOS JAARGANG 25, NR. 1
in deze twee schilderijen de symbolische boodschap niet een minder grote rol dan in de rest van de composities.
“Kleur is het toetsenbord, de ogen zijn de hamers, de ziel is de piano met veel snaren. De artiest is de hand die speelt, de ene of de andere toets aanraakt, om trillingen in de ziel te veroorzaken.” Met de komst van Compositie IV in 1911 was de weg naar het abstracte vrij gemaakt. Hoewel er nog vormen in zitten die doen denken aan een object,