16 - CONSERVATOR AAN HET WOORD
Conservator aan het woord Giovanni Paolo Di Stefano Conservator historische instrumenten in het Rijksmuseum
Lauren Hermans en Iris Jocker - Aangezien ons centerfold in het teken staat van historische instrumenten, leek het ons niet meer dan logisch om de conservator historische instrumenten van het Rijksmuseum te vragen voor een interview. Want waarom horen instrumenten eigenlijk in een museum thuis en hoe staat het met de conservatie van deze objecten? We besproken het allemaal met Giovanni Paolo Di Stefano, conservator historische instrumenten in het Rijksmuseum sinds 2014. Het gesprek voerden we in het Engels, daarom lees je hieronder de vertaalde samenvatting. Waarom is het belangrijk dat het Rijksmuseum vandaag de dag gaande in de wereld van de muziek. Er zijn steeds meer musici historische instrumenten bewaart en tentoonstelt? die graag helemaal of gedeeltelijk muziekstukken willen spelen op historische instrumenten, of in ieder geval op replica’s. Bij ons “Instrumenten zijn een belangrijk deel van de menselijke cul- komen veel aanvragen binnen van instrumentmakers die graag tuur. Ze zijn een essentieel element.” Begint Giovanni Paolo Di de originele instrumenten willen bestuderen.” Dit betekent volStefano enthousiast te vertellen. Later legt hij uit: “We kunnen gens hem niet dat ze de oude instrumenten hoeven te bespelen. nooit de muziekgeschiedenis helemaal begrijpen als we geen “De instrumentmakers proberen het materiaal en de vorm zo weet hebben van de instrumenten die men in een bepaalde tijd goed mogelijk te imiteren, waardoor het geluid uit een replica gebruikte. Dit waren de instrumenten waar componisten op heel dicht bij dat van het origineel kan komen.” speelden, werk op maakten en stukken voor componeerden. Het zijn daarom belangrijke historische documenten.” Zijn historische instrumenten volgens u gebruiksvoorwerpen of kunstobjecten? Maar is het bespelen van deze historische documenten niet belangrijker dan het tentoonstellen achter glas? “Instrumenten werden ongeveer om de tien jaar vervangen.” Di Stefano maakt duidelijk dat niet alleen het materiaal op den duur “Instrumenten kunnen op verschillende niveaus hun verhaal aan vervanging toe was, maar ook de techniek: “Tegenwoordig vertellen.” Legt Di Stefano uit. “Geluid is een van die middelen, gebruiken wij ook geen twintig jaar oude computers meer, we maar als de instrumenten bespeelt worden raken ze steeds meer willen de nieuwste technieken hebben. Ook instrumenten noeen meer in verval. Ze zijn gemaakt van organische materialen men we daarom gebruiksvoorwerpen. Kunstwerken zijn geen sommige instrumenten zijn al bijna vierhonderd jaar oud.” maakt om te bekijken en te bewonderen, maar instrumenten Bovendien zegt hij dat het geluid, dat nu uit de historische in- zijn niet zozeer voor die doeleinden gebouwd.” Wel geeft hij toe strumenten komt, vaak verschilt met het geluid dat er destijds dat het Rijksmuseum instrumenten in bezit heeft die speciaal uitkwam: “Historische instrumenten zijn een soort oude inge- waren gemaakt om mee te pronken: “Zoals de versierde zilvewikkelde machines met mechaniekjes en knopjes. Daarbij zijn ren trompet, die Willem I liet maken voor zijn lijfwachten, en de ze vaak gemaakt van hout. Instrumenten zijn dus objecten die rijk gedecoreerde neogotische piano, die Pierre Cuypers cadeau snel vervormden en nog altijd aan het vervormen zijn.” deed aan zijn vrouw.” Hoe kunnen we dan ooit te weten komen hoe ze geklonken Tips van de conservator hebben? In het Rijksmuseum kun je een instrumententour volgen via de “Heel af en toe kunnen we de historische instrumenten bespe- Rijksmuseum app. Tijdens die tour kun je bij sommige instrulen, mits het geen risico oplevert.” Di Stefano vertelt dat de in- menten naar een geluidsfragment luisteren. Daarnaast zijn in strumenten in het Rijksmuseum geconserveerd worden in de het museum weleens muziekopnamen en voorstellingen met staat waarin ze binnengekomen zijn. Het museum behoudt ze historische instrumenten geweest. Nieuwsgierig? Kijk dan op de op deze manier als waardevol bronmateriaal. Dit is volgens Di Eindeloos website voor de filmpjes van deze voorstellingen: httStefano belangrijk: “De laatste vijf jaar is een grote beweging ps://eindeloosweblog.wordpress.com/ d EINDELOOS JAARGANG 25, NR. 1
