14 - MAURITSHUIS
Johan Maurits is schuldig bevonden Het Mauritshuis herziet de geschiedenis van zijn naamgever Iris Jocker - Een belangrijke rol van een museum is het plaatsen van kunstwerken in een juiste context. Beelden
van heldhaftige mannen, schilderijen van rijke vrouwen en tekeningen van mooie exotische landschappen kunnen een romantisch beeld van de Nederlandse koloniale geschiedenis geven. De bezoeker ziet in deze werken geen lijden, gruwelijkheden en onrecht. Het Mauritshuis heeft echter de laatste twee jaar gekozen om niet langer het rooskleurige verhaal te benadrukken, maar zijn ‘blinde vlek’ te onderzoeken. De naamgever van het museum, Johan Maurits, en een paar kunstwerken die met zijn geschiedenis verband hielden worden daarom nu ook van een andere kant belicht. Hoe kwam het museum hiertoe en in welke nieuwe contexten worden de werken geplaatst? In deze tekening van Zacharias Wagner werden de vrouw en het jongetje slechts gelijkgesteld aan curiositeiten, zoals de papegaai, het fruit, de koraal ketting en het tabak (in de vorm van een tabakspijpje).
J
ohan Maurits, graaf van Nassau-Siegen, werd in 1636 gouverneur-generaal van Nederlands-Brazilië. Hij kreeg onder de West-Indische Compagnie de leiding over de nieuwe Nederlandse kolonie die bestond uit de kuststeden Recife en Olinda. Ondertussen gaf Johan Maurits opdracht voor de bouw van een stadspaleis in Den Haag. Dit werd het latere Mauritshuis. De bouw van dit onderkomen was klaar toen Johan Maurits in 1644 terugkwam uit Brazilië. In zijn nieuwe huis kon hij aan gasten in geuren en kleuren vertellen over zijn tijd in Zuid-Amerika. Onder zijn gouverneurschap had hij namelijk verschillende kunstenaars en wetenschappers naar Brazilië gebracht, zoals EINDELOOS JAARGANG 24, NR. 2
de schilder Frans Post die dieren, planten en mensen in Nederlands-Brazilië vereeuwigde. Vanuit een Europees kunsthistorisch perspectief was dit natuurlijk bijzonder, vandaar dat het Mauritshuis al die tijd de aandacht vestigde op de invloed van Johan Maurits op de kunsten en de wetenschap. Toch onterecht liet het Mauritshuis tot 2018 in de informatieverstrekking over zijn eerste eigenaar niet het hele verhaal zien. Ook bij verschillende zeventiende-eeuwse kunstwerken was, na de verbouwing in 2014, de informatie over de trans-Atlantische slavenhandel en de Nederlandse koloniale geschiedenis te summier volgens sommige critici. In 2017 werd het debat verder aangezwengeld door de
verwijdering van Johan Maurits’ buste door het Mauritshuis. Dit resulteerde uiteindelijk in de tentoonstelling ‘Bewogen beeld – Op zoek naar Johan Maurits’. Hierbij kwamen verschillende vragen op, zoals: in hoeverre was Johan Maurits eigenlijk persoonlijk betrokken bij de slavenhandel? Sommige historici beweerden dat er geen hard bewijs was voor Johan Maurtis’ directe persoonlijke betrokkenheid bij de handel in tot slaaf gemaakte mensen. Maar niks was minder waar: dit jaar kwam namelijk een artikel van de historici Carolina Monteiro en Erik Odegard uit. Samen met het Mauritshuis proberen zij in een nieuw onderzoeksproject de onderste steen boven te krijgen aangaan-
