6 - SLAVENOPSTAND
De slavenopstand van Berbice 1763-1764 Romy Zoetendaal - De psychologische manipulatie die gepaard ging met slavernij was vaak net zo schadelijk als de lichamelijke mishandeling die tot slaaf gemaakten ondergingen. Dit zien we onder andere terug bij de slavenopstand van Berbice. Dit was destijds de grootste slavenopstand uit de geschiedenis en bestond uit maar liefst 5.000 rebellen. Hoe ontstond deze opstand? En wat was de rol van psychologische manipulatie bij het falen van de opstand?
O
p 23 februari 1763 bestormden meer dan 70 tot slaaf gemaakten de Magdalenenburg plantage in Berbice, destijds een Nederlandse kolonie gelegen aan de noordkust van Zuid-Amerika. Bij deze bestorming werden de plantagedirecteur en een blanke timmerman vermoord, waarna de plantage bezet werd. Onder leiding van Cuffy, de aanvoerder van de slavenopstand, bewapenden de rebellen zich met geweren en munitie van de veroverde plantage en trokken naar naburige plantages. In een mum van tijd was het grootste deel van Berbice door de tot slaaf gemaakten bezet. Plantages werden vernield, huizen werden verbrand en de blanke bewoners werden naar de kust verdrongen. In de jaren voor de slavenopstand van Berbice was de Nederlandse kolonie in korte tijd fors gegroeid. Duizenden Afrikanen werden naar de kolonie vervoerd, waardoor de verhouding tussen de Europeanen en de tot slaaf gemaakten steeds schever werd. Op de vooravond van de opstand telde Berbice maar liefst vijfduizend tot slaaf gemaakten, tegenover slechts 350 Europeanen. Deze verhouding was EINDELOOS JAARGANG 24, NR. 2
het sterkste wapen van de rebellen en uiteindelijk de sleutel tot het succes van de opstand. Daarnaast namen de rebellen een hit-and-run-tactiek aan waartegen de Europeanen nauwelijks konden optreden. De Europese legers ploeterden met moeite door het tropische oerwoud met haar hete en vochtige klimaat. Bovendien waren de Europeanen niet bestand tegen de tropische ziektes die het oerwoud met zich meebracht. Maar liefst tien maanden lang wisten de rebellen het grondgebied vast te houden, een bijzondere prestatie. De grenzen van de koloniale macht werden goed zichtbaar in deze strijd. De Europeanen wisten dat extra mankracht de enige manier zou zijn om de opstand een halt toe te roepen. Na een aantal mislukte tegenaanvallen besloten de kolonialisten in november 1763 om een leger samen te stellen bestaande uit Europese hulptroepen van de omringende koloniĂŤn, tot slaaf gemaakten en inheemse bondgenoten. Inheemse bondgenoten en tot slaaf gemaakten werden vaak tot steun gedwongen of overgehaald met beloftes van vrijheid en politieke, economische of militaire voordelen.
