Καταγραφή και κριτική παρουσίαση των σύγχρονων επεμβάσεων στην Άνω Πόλη, σε σχέση με το προϋπάρχον παραδοσιακό κτιριακό απόθεμα.
ΙV.i Ιστορικό πλαίσιο
Η πόλη της Θεσσαλονίκης διαθέτει πλούσια ιστορία, αρχιτεκτονική κληρονομιά και πολιτισμό, καθώς και κτίρια και ομάδες κτιρίων που μαρτυρούν την αδιάκοπη μακρόχρονη παρουσία της και τονίζουν τον χαρακτήρα της από τους πολύ παλιούς ακόμα χρόνους. Όλα τα παραπάνω στοιχεία της πόλης καθρεφτίζονται χωρίς αμφισβήτηση στον έναν από τους δύο παραδοσιακούς οικισμούς που η ίδια διαθέτει27 και που αποτελεί την περιοχή μελέτης αυτής της ερευνητικής εργασίας, την Άνω Πόλη.
Εικόνα 4
Εικόνα 5
Εικόνες 4, 5: Απόψεις της πόλης της Θεσσαλονίκης, 1916.
Πιο συγκεκριμένα, η Άνω Πόλη αποτελεί ένα τμήμα του ευρύτερου αστικού κέντρου (Εικόνα 6), με έντονη ιστορικότητα και σημαντικό παραδοσιακό χαρακτήρα. Συγκεντρώνει στοιχεία αρχιτεκτονικά, μορφολογικά, ρυμοτομικά, καθώς και κοινωνικά, δημογραφικά και ευρύτερης πολεοδομικής διάρθρωσης28. Είναι το βορειότερο και υψηλότερο τμήμα του παλιού οικιστικού πυρήνα της Θεσσαλονίκης, από τις τρεις πλευρές οριοθετείται από τα βυζαντινά τείχη (Εικόνες 7, 8) και νότια από την οδό Ολυμπιάδος29. Είναι χτισμένη σε έναν λόφο (Μπαΐρ) με βραχώδες έδαφος και μεγάλες κλίσεις (12%-40%).
Εικόνα 6: Η θέση της Άνω Πόλης στο ευρύτερο αστικό τοπίο της Θεσσαλονίκης. 27
Ο δεύτερος παραδοσιακός οικισμός της Θεσσαλονίκης είναι οι Συκιές. Αναστασιάδης Α., «Θεσσαλονίκη, Άνω Πόλη», σειρά Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, εκδ. οίκος Μέλισσα, Αθήνα 1989. 29 Υπουργείο Δημοσίων Έργων, Ομάδα Εργασίας Άνω Πόλεως Θεσσαλονίκης – Υπεύθυνος Καθηγητής Ν. Κ. Μουτσόπουλος, «Άνω Πόλη Θεσσαλονίκης – Μορφολογικές και κατασκευαστικές λεπτομέρειες, Προτάσεις νέων κτισμάτων, Ειδικές μελέτες», Θεσσαλονίκη 1979. 28
19
