Καταγραφή και κριτική παρουσίαση των σύγχρονων επεμβάσεων στην Άνω Πόλη, σε σχέση με το προϋπάρχον παραδοσιακό κτιριακό απόθεμα.
ΙV.ii Νομοθετικό πλαίσιο προστασίας - μορφολογικοί κανόνες δόμησης
Χαρακτηριστικά δείγματα της κολοσσιαίας μεταμορφώσεως της Θεσσαλονίκης «δυνάμει και δραστηριότητι» της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, είναι οι «βαθμοί του οικοδομικού πυρετού που ανεβαίνει συνεχώς και κατ’ έκτασιν και κατ’ έντασιν. Κυριολεκτείται δε το «ανεβαίνει» και υπό την έννοιαν, ότι η καλπάζουσα...κτίσις, ο οικοδομικός οργασμός αναρριχάται και εγκαθιστά προγεφυρώματα ολοένα και ψηλότερα προς την Άνω Πόλι38».Η αντιπαράθεση των δύο κόσμων, της νοσταλγίας και του εκσυγχρονισμού, των μνημείων και των πολυκατοικιών, της συντήρησης και του μοντέρνου, ενισχύει την σύγχρονη όψη της Άνω Πόλης. Ωστόσο, ο κίνδυνος για την απώλεια της συλλογικής μνήμης αποτελεί κοινό αίσθημα.
Πέρα από τα ειδικά θεσμικά εργαλεία, που θα αναλύσουμε στη συνέχεια, ισχύουν ακόμη και τα νομικά κείμενα που αναφέρονται παρακάτω ως γενική νομοθεσία, δηλαδή: 1. Το Σύνταγμα της χώρας, άρθρο 24. 2. Οι διεθνείς συμβάσεις. 3. Π.Δ. 13.11.1978 (ΦΕΚ 5840): Χαρακτηρισμός Οικισμών της Χώρας ως Παραδοσιακών. 4. Π.Δ. 244/3.5.1985 Αξιόλογοι Οικισμοί, ΠΔ 358/86 αρμοδιότητες ΥΜΑΘ, Οργανισμός ΥΜΑΘ, ΠΔ 15.4.1988 “αποκατάσταση διατηρητέων”. 5. Εγκύκλιος 4939/2005 ΥΜΑΘ που είναι το βασικό κείμενο της διαδικασίας και των ενεργειών κατά περίπτωση39.
Επίσης, απαραίτητη είναι η ανάγκη ύπαρξης και λειτουργίας μιας Διοίκησης, η οποία πρέπει να εφαρμόσει τη νομοθεσία και να πετύχει το στόχο της προστασίας του οικισμού. Στο ανώτερο επίπεδο προστασίας βρίσκεται το Υφυπουργείο Μακεδονίας - Θράκης (ΥΜΑΘ), στο οποίο μεταφέρθηκαν οι αρμοδιότητες προστασίας των παραδοσιακών οικισμών στη Μακεδονία και τη Θράκη. Το τμήμα, ωστόσο, δεν εξειδικεύεται περαιτέρω για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα των παραδοσιακών οικισμών, όπως είναι π.χ. η οριοθέτηση οικισμών, ρυμοτομικά, πολεοδομικά, τροποποιήσεις, όροι δόμησης, ζώνες προστασίας, τμήματα οικισμών, κλπ. Η δημιουργία γραφείου Άνω Πόλης και παραδοσιακών οικισμών προτάθηκε με το πρώτο σχέδιο Π.Δ., αλλά δεν προχώρησε. Στο επίπεδο των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, για την περίπτωση της Άνω Πόλης, τον έλεγχο και την εφαρμογή της προστασίας του οικισμού ασκεί η Πολεοδομία Θεσσαλονίκης. 38
Ελληνικός Βορράς, 6.11.1958. Από το βιβλίο: Κολώνας Β., «Θεσσαλονίκη 1912-2012, Η αρχιτεκτονική μιας εκατονταετίας», Β’ ‘Έκδοση, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2016, σελ. 295. 39 Μάντσιου Α., Περιβέντα Μ., Χαλιάζη Π., «Παραδοσιακός οικισμός Άνω Πόλης Θεσσαλονίκης. Προτάσεις αναβάθμισης», ΤΕΕ/Τμ. Κ. Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 2010, σελ. 34-35. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http://tkm.tee.gr/wp-content/uploads/2018/02/HydrogenTechnology_Final-1.pdf
23
