De noodzaak om te vergroenen en te versnellen, wordt meer dan ooit gevoeld. Miljoenen worden vrijgemaakt om schepen te voorzien van motoren op dual fuel, hybride-elektrisch, batterijen, biobrandstof, waterstof en zelfs zeilen. Ook vergunningen komen rond, zoals de eerste waterstof bunkervergunning in IJmuiden. En de druk wordt opgevoerd. In Brussel is besloten dat zeeschepen vanaf 2024 moeten betalen voor hun CO2-uitstoot door het gebruik van fossiele brandstof. Deze CO2-beprijzing stimuleert om met duurzamere schepen te gaan varen.
Steeds meer ondernemers willen omschakelen. In 2022 ontvingen 44 binnenvaartschepen in totaal 5,9 miljoen euro voor motorvervanging uit een subsidieregeling voor verduurzaming. Nog eens 85 aanvragers visten aanvankelijk naast het net. Voor hen komt nog eens 10 miljoen euro beschikbaar. Zo kruipt de binnenvaartsector naar tenminste 150 emissievrije schepen in 2030.
Alle inspanningen zetten zoden aan de dijk, constateert ABN AMRO in het rapport Decarbonisatiestrategieën voor sectoren’. Er wordt steeds meer vracht vervoert over water. Tussen 2000 en 2020 is het volume toegenomen met zo’n 25 procent en uitstoot met 13 procent gedaald. Net als ABN AMRO constateert minister Harbers van I&W dat er veel transitieoplossingen zijn, maar nog in een testfase. Het is nu tijd om versneld uit de kinderschoenen te groeien en reuzestappen te zetten. En we weten, ons kleine Nederland is daar groot in. In ons jaarlijkse Duurzame Scheepvaart MGZN belichten we een deel van de plannen en prachtige innovatie.
Namens Maritiem Media veel leesplezier! Conny Taheij en Ellen Lengkeek
DUURZAME SCHEEPVAART MGZN 2022
Scheepsbouwer Thecla Bodewes in 1e technologielezing Kivi: ‘Maak gebruik van het Nederlandse Bedrijfsleven’
maritieme industrie blinkt in Nederland uit in technologieën
Van Meeuwen Lubrication: ‘Schoner en goedkoper met bio-smeermiddelen’
Studenten werken aan autonome pakjesboot en emissieloos baggerschip
Meer spullen van oude visnetten
Weer ‘als nieuw’ de Biesboschhaven uit na reparatie of ombouw bij De Waal
Europarlementariër Caroline Nagtegaalvan Doorn over Fit-For-55
Gone with the wind
Gone with the wind
Marine Power Drechtsteden: Groener varen? ‘Er is vaak meer mogelijk dan je denkt’
Koedood Engine and Emission systeem KEES nu ook in eerste retrofit
De Groot Diesel: ‘Stage V merkbaar zuiniger dan de CCR2-motor
Time’s zet elektrische Sparky op z’n Best Inventions List
Energielabel voor zeevaart nog lang geen gelopen race
Op waterstof naar windparken
Omslag naar duurzaam zeevervoer eenvoudiger
Maritime Innovation Award 2022: Schone koeler door ultraviolet licht
Eerste retrofit op groene waterstof
Green Award zet zich sinds 1994 op non-profit basis in voor de verduurzaming van de scheepvaart. Wij doen dit met een inspirerend programma van eisen, gecombineerd met een uitgekiend systeem van inspectie, certificatie én beloning.
Green Award is uniek en wordt in meer dan 30 landen gezien als een milieukeurmerk voor schepen die op het gebied van kwaliteit, veiligheid en milieu beter presteren dan wettelijk verplicht is.
Certificaathouders worden beloond: 175 partijen geven kortingen op havengeld en andere voordelen. Zo loont verduurzaming voor het milieu én voor de ondernemers die een stap extra zetten!
Bodewes (1967) wijst de overheid erop om gebruik te maken van de Nederlandse kennis en het Nederlandse bedrijfsleven. ‘Ik heb de technologische kennis die Nederland rijk is, al van jongs af aan leren waarderen. Als zevende generatie scheepsbouwer ben ik opgegroeid met techniek binnen een maakindustrie waar ontwikkeling, innovatie en het vermogen om snel te kunnen inspelen op behoeften van de markt een must zijn om te overleven.’
Ze woonde als kind naast de scheepswerf die de familie in 1923 in Hasselt kocht. De scheepswerf was hier decennialang de grootste werkgever totdat in de jaren 90 de werf werd ingebouwd door jachthavens en recreatiewoningen. Na klachten van overlast besloot de
familie de werf te sluiten. Bodewes: ‘Lokale bestuurders waren opgelucht dat we vrijwillig vertrokken. Ze hadden echter niet voldoende stilgestaan bij de consequenties.
De werkgelegenheid verdween en lokale ondernemers kregen het zwaar. Die waren immers grotendeels afhankelijk van de werf. Ook een groot gedeelte van de middenstand moest de deuren sluiten. Het eens zo bruisende Hanzestadje moet het nu hebben van een mooie zomer
als de jachthavens vol liggen met plezierjachten van toeristen. Wat in het klein gebeurde in het Hanzestadje waar ik opgroeide, gebeurt op grote schaal in Nederland met de (maak) industrie.’
De scheepsbouwer wijst op de afhankelijkheid van het buitenland: ‘Tijdens en na het uitbreken van de pandemie twee jaar geleden ontstond logistieke chaos. Door het volledig plat leggen van de maatschappij in China, waren geen containers meer beschikbaar.
'De maritieme industrie blinkt in Nederland uit in technologieën.'
Die worden tegenwoordig nog maar op één plaats in China gemaakt. Veel havens, ook Europese, zijn bovendien Chinees eigendom. Met als gevolg dat de toevoer van goederen voor export naar Europese markten enorm stagneerde. Recenter nog werd ons door de oorlog tussen Rusland en Oekraïne pijnlijk duidelijk hoe Europa, en daarmee Nederland, voor energie en grondstoffen afhankelijk is van grootmachten als Rusland, China en het Midden-Oosten. Die profiteren van de extreme armoede in landen als Afrika, India en Latijns-Amerika. Ze zijn er niet op uit om arbeidsomstandigheden, vrijheid, veiligheid en democratie te verbeteren, maar plunderen in die landen grondstoffen om hun macht nog verder te vergroten. Met schrijnende reputaties en zonder enig respect voor mens en milieu.’
Internationaal samenwerken is
belangrijk, stelde Bodewes ook. ‘Daar zijn wij Nederlanders goed in. Ons ondernemingsklimaat moet dat wel toelaten. Onze nutsvoorzieningen uit handen geven en aanbestedingen doen aan Chinezen die hier wel mogen baggeren en wij niet in China, heeft nationaal en mondiaal een negatief effect. Net als het beperken van de exportkredietverzekering voor onze eigen maritieme offshore markt, waardoor ontwikkelingslanden niet de kans krijgen zich op een maatschappelijk verantwoorde en duurzame manier te ontwikkelen.’
Meerdere bedrijven zijn door Bodewes in haar speech aangehaald, waaronder Allseas uit Delft gespecialiseerd in offshore installatie van pijpleidingen voor olie- en gastransport. Het bedrijf investeert honderden miljoenen in technologie die kan bijdragen aan de energietransitie en een klimaatneutrale toekomst, stelde
De Vertom Patty met dieselelektrische aandrijflijn.
Bodewes
ze. Het familiebedrijf ontwikkelde samen met DeepGreen Metals een schip dat op 4,5 km diepte polymetaalknollen kan opzuigen van de oceaanbodem. Deze ‘knollen’ bevatten metalen, zoals kobalt, koper, mangaan en nikkel. Bodewes: ‘Bij deze diepzeemijnbouw wordt niet in, maar op de zeebodem gewerkt. De knollen-collector werkt als een soort grote stofzuiger op de woestijnachtige zeebodem. Het ecologisch gebied in de oceaan wordt daarbij zo min mogelijk verstoord. Technologie gericht op de ontwikkeling van ecologisch duurzame winning van polymetaalknollen van de oceaanbodem is momenteel één van de grootste technologische ontwikkelingen ter wereld. Door het gebruik van onderwater-robots die op afstand kunnen worden bestuurd, speciaal ontwikkelde schepen en erts-raffinaderijen kunnen negatieve ecologische en sociale gevolgen van de mijnbouw op land worden voorkomen. We moeten bedrijven als Allseas
'DE
dan ook in de etalage zetten en inzetten om andere duurzame technologische ontwikkelingen, zoals het versneld plaatsen van windmolenparken, te kunnen uitvoeren.’
De maritieme industrie blinkt in Nederland uit in technologieën, zoals die achter emissieloos varen en onderzeeboottechnologieën, aldus de scheepsbouwer, die bij dat laatste verwijst naar de rol van Huisman in Schiedam de komende jaren bij de vervanging van vier Walrusklasse-onderzeeboten van Defensie. Dat gebeurt in samenwerking met TNO, Marin, Damen, IHC, Thales, innovatieve MKB-bedrijven en de Koninklijke Marine. Samen met de industrie is in dit verband 115 jaar Nederlandse expertise en kennis geïntegreerd.
Thecla Bodewes sprak in haar lezing, uitgesproken in Den Haag, ook haar zorgen uit over de
arbeidsmarkt. Het gebrek aan deskundig personeel bij al dat toekomstige werk -‘handen en hersenen’- is volgens haar zelfs een van de grootste uitdagingen in de energietransitie. Bodewes: ‘In Nederland is bijna geen werkeloosheid en er wordt nog steeds neergekeken op werken met je handen. Terwijl dat goed betaalde banen zijn, die grote technologische ontwikkelingen doormaken en waarin je echt iets toevoegt. Maar ook in het hoger onderwijs zien we de aanmeldingen teruglopen. Universiteiten trekken wel iets meer technisch georiënteerde studenten, maar lang niet genoeg om te kunnen voldoen aan de vraag vanuit de markt. De politiek, onderwijs en het bedrijfsleven moeten echt om tafel om dit probleem op te lossen.’
In haar rol van scheepbouwer wees ze tenslotte op de behoefte om impact te hebben en voorbeelden van schoner varen. ‘Sinds ik aan het hoofd sta van ons familiebedrijf ben ik me, elke dag weer, bewust van de consequenties van de stappen die we nemen. Net als veel andere familiebedrijven zijn we gewend ver vooruit te kijken en te blijven innoveren. De door ons gebouwde schepen zijn slim
ontworpen voor optimaal gebruik. Al meer dan tien jaar bouwen wij schepen met dieselelektrische aandrijving, voorbereid om emissievrij te kunnen varen. Ook het eerste passagiersschip, varend op waterstof in Amsterdam, is op onze werf gebouwd. Het is mijn taak om onze onderneming, als een schip met haar bemanning, veilig en toekomstbestendig naar de volgende generatie te sturen. Dat kan alleen als we begaan zijn met de mensen om ons heen en met de maatschappij.’
www.tbshipyards.com
Het eerste passagiersschip Nemo varend op waterstof in Amsterdam.
Bodewes
De markt van biologische afbreekbare smeermiddelen speelt een bijzondere rol bij de Europese en nationale doelstellingen om het milieu minder te belasten. Een hoofdrolspeler in deze innovatieve markt is het internationaal opererende familiebedrijf Van Meeuwen Lubrication, dat in tal van industrieën en de maritieme sector duurzame waarde toevoegt.
High performance, betrouwbare assets, economisch competitief en milieutechnisch verantwoord zijn kernwaarden voor Van Meeuwen dat een brede markt bedient. Van voedingsmiddelenbedrijven tot (wind-) energiecentrales en van offshore tot spoorwegen. Zonder smeermiddelen staat de wereld immers stil. De afgelopen jaren worden steeds meer high performance- en biologisch afbreekbare smeermiddelen ingezet om het milieu te ontzien en aan klimaateisen te voldoen.
Van Meeuwen speelt daarin een belangrijk rol en verbreedde het aanbod door de samenwerking aan te gaan met het Zwitserse familiebedrijf PANOLIN als distributeur van biologische afbreekbare smeermiddelen voor Nederland en Vlaanderen.
Het is bewezen dat gecertificeerde bio-smeermiddelen (ECL’s/ EAL’s) goed presteren. Er zijn voorbeelden van hydraulische oliën die 80.000 uur zonder vervanging
aaneengesloten hun werk doen in zwaar belast equipment. Taco Mets is technical director van Van Meeuwen Lubrication: ,,Denk bijvoorbeeld aan het reuzenrad London Eye, dat met onze afbreekbare oliën meer dan 100.000 uur aaneengesloten draait. Ook op treinsporen en rangeerterreinen in havens worden onze biologische smeermiddelen gebruikt. Een recent voorbeeld is een aantal kunstwerken binnen Rijkswaterstaat waarbij de open tandwielen van sluizen worden gesmeerd met ons product.’’
Patrick Kostelijk is sales engineer marine & offshore bij Van Meeuwen: ,,We komen bij onze klanten volumes tegen van 5 tot 50.000 liter voor een bagger- of offshore schip. Een breed spectrum dus.
'We hebben onze voorraden flink vergroot'Patrick Kostelijk, sales engineer marine & offshore
‘SCHONER
Doordat de kwaliteit zo hoog is, kunnen we een asset zelfs voor het leven vullen en monitoren. Nu blijft zo’n olie gerust meer dan tien jaar in het systeem zitten, waar je vroeger al blij was met vijf jaar. We hebben zelfs praktijkvoorbeelden met een levensduurverlenging van het smeermiddel tot wel factor 10.”
Er is de afgelopen jaren veel geïnnoveerd om te komen tot deze biologisch afbreekbare topproducten. Mets: Een mooi voorbeeld zijn de EAL schroefas oliën en vetten voor scheepvaart en offshore. Je vervangt hiermee niet alleen de conventionele smeermiddelen, maar je maakt als bedrijf in economisch en milieutechnisch opzicht een grote stap. Je investeert in langere termijn en bent voordeliger uit door de aanzienlijk langere levensduur van het smeermiddel en van je equipment. Bovendien is een flinke CO2-reductie mogelijk door een hoogwaardig bio-smeermiddel in te zetten.’’
Kostelijk: ,,De aandacht voor onze smeermiddelen groeit met de dag. We merken dat ook bij internationale aanbestedingen; zeker bij grote windenergiebedrijven, die vragen om een werkschip met een groen paspoort. Ze willen dat de energie op een schone manier wordt opgewekt waarbij risico’s door contaminatie van een smeermiddel met het oppervlaktewater worden voorkomen. De afbreekbare component in de smeerolie speelt dan uiteraard een grote rol. In die bio-afbreekbaarheid zit veel verschil en terecht zijn er scherpe controles of jouw product voldoet aan hoofdvoorwaarden. Wil je voldoen aan de EAL-kwalificatie, dan moet bijvoorbeeld 60 procent van het smeermiddel binnen 28 dagen kunnen afbreken, mag het niet toxisch zijn en niet bio-accumulatief. Ook wordt gekeken naar de herkomst van de grondstoffen; bijvoorbeeld verantwoord geteelde palmolie of soja- en rietsuiker. De totale
Taco
productielijn tot verpakking en verzendmethodes komt aan bod. Voor het EU-Ecolabel certificaat moet bijvoorbeeld 25 procent van de plasticverpakking geproduceerd zijn uit gerecycled materiaal.’’
Patrick Kostelijk: ,,Voor jackup schepen hebben we een zeer hoogwaardig biologisch afbreekbaar vet ontwikkeld. Ook de leveranciers richting windenergie, denk aan de kleine supply schepen die daar omheen liggen, maken we volledig groen. We werken nu veel in de Noordzee, Duitse bocht en Oostzee. De Duitsers en Denen zijn al heel strikt in milieueisen.’’
Taco Mets: ,,Onze boodschap is dat bedrijven zich bewust zijn van de mogelijkheden van high performance- en biologisch
afbreekbare smeermiddelen. De smeermiddelen zijn beschikbaar, er is een hogere betrouwbaarheid van machines, minder storingen en tijdverlies en een hoger rendement. We moeten af van producten van minerale oorsprong. We zijn al te lang bezig om de aarde volledig uit te putten. Ik vind het belangrijk dat we daarvoor oog hebben en met z’n allen nu gaan voor duurzaamheid.’’
Van Meeuwen werkt circulair. Kostelijk: ,,We kijken bijvoorbeeld naar het proces om oude olie weer op te waarderen of als nieuwe grondstof in te zetten. Van Meeuwen is ook Ecovadis gecertificeerd om de duurzaamheid meetbaar te maken.’’
www.vanmeeuwen.com
werkveld van Van Meeuwen is breed. foto Barrney
Van Meeuwen Lubrication is in 1934 opgericht en is gespecialiseerd in smeertechnische oplossingen die assets betrouwbaarder maken. De focus van het Nederlandse familiebedrijf ligt op Nederland en Vlaanderen, waar het dé partner is voor asset owners, onderhoudsbedrijven en OEM’s die hun betrouwbaarheid naar een hoger niveau willen tillen via smering.
De PANOLIN Group is een familiebedrijf met het hoofdkantoor en de productiefaciliteiten in Zwitserland. Het bedrijf is in 1949 opgericht en is een full-range-aanbieder van smeermiddelen. De belangrijkste troef van PANOLIN zijn sinds 1983 de high performance biologisch afbreekbare smeermiddelen (EAL’s: Environmentally Acceptable Lubricants).
'Er is letterlijk een wereld te winnen met high performance- en biologisch afbreekbare smeermiddelen'
Mets, technical director Van Meeuwen LubricationHet
In de Dordtse Duurzaamheidsfabriek werken studenten voor bedrijven aan innovatieve projecten als de autonoom varende Pakjesboot en de ZED-Hub, de Zero Emission Dredging Hub. Ook in andere steden worden proeven gehouden met vervoer over grachten en binnenhavens.
Het duurt nog even, maar met de intocht van Sinterklaas eind 2023 moet het prototype van de Dordtse Pakjesboot van Trans-X zijn eerste officiële vaarttocht maken. Met als uiteindelijke doel: een deel van het vrachtverkeer in de Dordtse binnenstad vervangen door autonoom en emissieloos vervoer over water voor een leefbaarder binnenstad.
Wat ondernemer Maurice van der Meché van Trans-X betreft blijft het niet bij het centrum van Dordrecht. Hij richt zich op duurzame transferia voor goederen en mensen. ,,Veertig gemeenten hebben aangekondigd in 2025 emissievrije zones in binnensteden in te voeren. Vervoer over water wordt dan ook in binnensteden belangrijk om de logistieke keten gaande te houden. Autonoom varen, is nu nog een uitdaging qua vergunningen, maar de techniek gaat snel en met het grote personeelstekort is het ook een uitkomst”, zegt Van der Meché. Vanuit diverse regionale bedrijven is er interesse om pakketten te leveren, in de warehousing en om ‘last mile’ per bakfiets of elektrisch voertuig af te leggen.
Studenten van hbo, mbo en voortgezet onderwijs zijn sinds
FOTO CAREER BOOSTseptember 2021 aan de slag om deze Pakjesboot en zijn businesscase te ontwikkelen. Dit gebeurt onder begeleiding van Career Boost in de Dordtse Duurzaamheidsfabriek. ,,Wij helpen ondernemers met innovatie en door concrete projecten zien studenten direct hoe dit tot maatschappelijke impact kan leiden”, vertelt innovator Pim Opraus. ,,De opzet van Career Boost is dat elk half jaar een nieuwe groep studenten voortbouwt op wat door hun
voorgangers is onderzocht of ontwikkeld. In dit geval zowel economisch en maritiem technisch als automotive, technische informatica en engineering. Uiteindelijk moet er binnen twee tot drie jaar een echt product of oplossing liggen.”
De basis van de Pakjesboot is geïnspireerd op een catamaran van 10 bij 2,5 meter en een laadvermogen van 1000 kilo. De eerste ontwerpen zijn al getest, er is een kadelift ontworpen en locaties geselecteerd.
De inzet voor de Pakjesboot heeft inmiddels geleid tot een nieuwe opdracht voor de studenten van Career Boost: met een Zero Emission Mini Dredger bijdragen aan de ontwikkeling van een Zero Emission Dredging Hub. Van Oord, Boskalis, Royal IHC, Damen. De bedrijven spraken in juli 2022 met de Drechtsteden en het Programma Hoger Onderwijs Drechtsteden een structurele samenwerking af richting emissievrij baggeren. Pim Opraus: ,,Voor studenten is het aantrekkelijk aan opdrachten te werken voor bedrijven en voor ondernemers is de samenwerking met Career Boost ook een manier om potentiële nieuwe werknemers op het netvlies te krijgen.”
Stoelen, tapijttegels, sokken en lampen. Steeds meer producten worden gemaakt van oude visnetten, die anders in onze zeeën en oceanen verdwijnen.
Zo maakt Philips de 3D-geprinte lamp Wonders from Waste - met een tot 76 procent lagere CO2-
Om plasticvervuiling tegen te gaan, is er nu een waterstation met gefilterd water ontworpen voor aan boord. Zeelieden kunnen zo eenvoudig hun drinkfles opnieuw vullen. Doel is het gebruik van plastic waterflesjes op zee drastisch terug te dringen. Wat er niet is, kan ook niet per ongeluk in zee terechtkomen, is de gedachte van Hatenboer Water uit Schiedam. Het bedrijf houdt zich bezig met waterbeheer in de maritieme en offshore industrie en helpt mee om de voetafdruk van rederijen te verkleinen. Volgens Hatenboer bespaart een vessel, met vijftien bemanningsleden, ruim 30.000
footprint - van gerecyclede cd’s en oude visnetten. Die netten zijn afkomstig uit Engeland en worden ingezameld in vissersdorpen, waar Fishy Filaments Ltd uit Cornwall, een recyclinginfrastructuur heeft opgezet. ,,Tot wel 46 procent van
de oceaanvervuiling bestaat uit visnetten van kunststofvezels”, zegt commercieel directeur Kevin Raaijmakers van Philips. Ook richtten ze wereldwijd schade aan doordat ze worden verbrand of weggegooid op stortplaatsen. In Cornwall is een machine ontwikkeld die van de visnetten een gruis maakt, dat wordt verwerkt tot een draad, en waarmee we heel goed 3D kunnen printen. De oude netten leveren dus geld op en dat stimuleert vissers om ze in te leveren.’’
Het idee om oude visnetten te hergebruiken ontstond eerder bij andere bedrijven. In de Filipijnen verzamelen vissers voor geld oude visnetten waarvan garens voor nieuwe tapijtegels worden gemaakt. Een klein visnet levert 600 gram nylon op: genoeg voor één tegel. In de Wonder-lamp is 4,5 meter visnet verwerkt.
In de strijd tegen plastic soep is in Katwijk een Bubble Barrier aangelegd om te voorkomen dat plastic uit de Oude Rijn de Noordzee in drijft; de eerste in een riviermonding. Jaarlijks komen er ruim 1 miljoen stukjes plastic bij Katwijk in de Noordzee terecht, zo’n 2 ton.
Het bellenscherm ontstaat door lucht te pompen door een geperforeerde buis op de bodem
van de rivier. Wanneer het gemaal het rivierwater richting zee pompt of wanneer het waait, wordt het plastic door de diagonale plaatsing van het bellenscherm naar een opvangbak aan de kant geleid, waar het plastic wordt verwijderd. Ook Ocean Clean Up verwijst naar kleine stedelijke rivieren wereldwijd als de belangrijkste bron van plasticvervuilingen in zeeën en oceanen.
De Bubble Barrier bij Katwijk. FOTO
De 3D geprinte visnet-lampen van Philips.FOTO SIGNIFY
De levering van een compleet nieuwe schroefasinstallatie, een ombouw van openwater- of vetsmering naar een compleet gesloten oliebad- of watersmeringsysteem of een ombouw naar Easyflow. Het is maar een kleine greep uit de mogelijkheden die De Waal biedt. Het zorgt al jaren voor tevreden klanten, die met regelmaat terugkeren voor een reparatie of complete ombouw. Zo voeren onlangs de Resonare en de Heike-Lucie weer als nieuw de Werkendamse Biesboschhaven uit.
In de binnenvaart is veel vraag naar het innovatieve Easyflow roersysteem, zowel voor nieuwbouw als ombouw. De Stuwa® Easyflow roeren zijn slanker dan andere roertypen en staan verder naar buiten opgesteld. Ze staan hierdoor net buiten het snelstromende schroefwater. Dit water stroomt sneller langs de binnenkant van het roer dan aan de buitenkant. Dat zorgt voor overdruk aan de binnenkant en onderdruk aan de buitenzijde. Het gepatenteerde Easyflow vleugelprofiel zet dit drukverschil om in extra stuwkracht. De roeren leveren een flinke brandstofbesparing op en
daarnaast verbetert in veel gevallen de manoeuvreerbaarheid van het schip. Bovendien is het stiller in de woning.
De Resonare kreeg onder meer een geheel gesloten schroefasinstallatie, een nieuwe straalbuis, een aangepaste tunnel voor optimale aanstroom van het water, drie compleet nieuwe
De eigenaar van het ms Resonare is uiterst tevreden na de ombouw bij De Waal.
Easyflow roeren en een nieuwe keerkoppeling. Het schip vaart weer als nieuw!
Het resultaat is volgens eigenaar Benedikt Bell “unglaublich”. ,,Het was een grote ombouw, het gehele pakket aanpassingen heeft ervoor gezorgd dat ik, wanneer het schip dezelfde snelheid aanhoudt, 35 procent minder gasolie verbruik. Dat is ongelooflijk.”
Ook het manoeuvreren gaat een stuk makkelijker volgens de tevreden klant. ,,Wanneer ik mijn schip draai, beweegt het niet meer vooruit.” Bell is zeer tevreden over het eindresultaat. Tijdens de
werkzaamheden liep alles zoals gewenst en het was volgens hem prettig samenwerken met de medewerkers van De Waal. ,,Wanneer mijn collega’s nadenken over een dergelijke ombouw, zal ik Machinefabriek De Waal zeker aanbevelen.”
De Waal is ontwikkelaar én producent van de meest toegepaste schroefasafdichting; de Stuwa© schroefas seal. Deze is verkrijgbaar in een binnen- en buitenuitvoering. Het unieke systeem houdt het buitenwater buiten en het smeermiddel binnen. Het is een mooie betaalbare oplossing voor alle soorten schepen, die met de aanschaf ook nog eens bijdragen aan een duurzaam milieu.
Alle bestaande binnenvaartschepen moeten tegenwoordig verplicht ‘schoon zijn’ op schroefasgebied, een ‘nul-lekkage’ is de norm. Alle De Waal seals zijn gecertificeerd door Green Award. De systemen worden pasklaar gemaakt voor elke bestaande schroefasdiameter.
Service en onderhoud staan bij De Waal hoog in het vaandel. Dit zorgt voor trouwe klanten, die blijven terugkeren. Een van hen is Wim de Groot, die elk jaar in december in Werkendam te vinden is. Samen met broer Ton, vaart hij op het koppelverband Willem-Antonie.
Afgelopen jaar zijn ook de schroefasafdichtingen vervangen en heeft De Waal de speling van de schroefassen gecontroleerd.”
Omdat veel bedrijven het vandaag de dag druk hebben, is het volgens Wim belangrijk om reparaties tijdig in te plannen. ,,Wij varen het hele jaar en in december gaan we een week of drie naar huis, dan plan ik alle onderhoudswerkzaamheden in en dat werkt prima. We hebben een goede samenwerking met De Waal.” Ook Wim en Ton hebben gekozen voor de ombouw naar Easyflow roeren. ,,De Waal heeft al veel schepen met goede resultaten omgebouwd, dus het vertrouwen is er volledig”, aldus schipper Wim de Groot.
Dit schip vervoert veelal kolen of zand en grind De schippers Wim en Ton komen zelf uit Werkendam en voor hen is het dan ook vanzelfsprekend dat reparaties aan hun schip in Werkendam gebeuren. Elk jaar in december laten zij hun schroef wisselen. ,,We hebben een reserveschroef en terwijl wij rondvaren met de ene schroef wordt de andere opgeknapt.
De Waal groeit door en heeft veel schepen om service aan te verlenen. De machinefabriek zet hiervoor graag nieuwe collega’s in. Zo zoekt De Waal servicemonteurs, hydrauliekmonteurs, inbouwmonteurs en draaiers/ verspaners. Nieuwe collega’s zijn van harte welkom.
Het Europees Parlement heeft een ‘Fit-for-55’-pakket bedacht voor vergroening van de maritieme sector. Hiermee moet 55 procent van de CO2-uitstoot worden gereduceerd in 2030. Dat moet gebeuren door de inzet van alternatieve schonere brandstoffen, aandrijvingen en nieuwe infrastructuur. Het pakket is volgens Europarlementariër Caroline Nagtegaal ‘slim in elkaar gezet’. Ze legt uit waarom.
,,De maatregelen werken als tandwielen in elkaar: draai je aan de ene kant, dan moeten de andere meedraaien. Denk bijvoorbeeld aan de Richtlijn hernieuwbare energie en de Verordening over de uitrol van alternatieve brandstoffeninfrastructuur. Een mandaat aan brandstofproducenten voor verhoging van de productie van schone brandstoffen heeft weinig zin als de bijbehorende infrastructuur in havens niet meegaat. Voor de zeevaart zijn er grofweg drie voorstellen van belang: Alternative Fuels Infrastructure Regulation (AFIR), FuelEU Maritime en het Europees emissiehandelssysteem (ETS).’’
,,Dit gaat over de uitrol van Europese infrastructuur voor alternatieve brandstoffen. Zo moeten zeehavens in 2030 in staat zijn om in 90 procent van de vraag naar walstroom van grotere containerschepen en passagiersschepen te voorzien. Dit gaat dus om het aanbod. Van groot belang hierbij is dat lidstaten moeten onderzoeken welke aanpassingen nodig zijn om het elektriciteitsnet te verbeteren. Ook wordt er een begin gemaakt met infrastructuur voor waterstof en ammoniak in zeehavens. Volgens het Parlement moeten lidstaten hierover na gaan denken, de uitrol hoeft pas onder de voorwaarde dat er een business case voor bestaat. Tot slot blijft lng, en met name de
duurzamere bio-lng en synthetische lng, een rol spelen. Want wat mij betreft moet lng, zeker in deze roerige tijden, een belangrijke rol spelen in de transitiefase naar een emissievrije zeevaart. Op die manier doen we wat nodig is om het energieaanbod voor de transportsector toekomstbestendig te maken.’’
,,Dat is van belang voor de zeevaart. Dit voorstel bevat regels voor het gebruik van duurzame maritieme brandstoffen en regelt de uitstoot
aan boord en aan wal, waaronder het gebruik van walstroom. De regels gelden voor grote container- en passagiersschepen, aangezien zij het grootste deel van de CO2-uitstoot in de sector voor hun rekening nemen.’’
,,Tot slot is voorgesteld om de maritieme sector onder te brengen bij het Europees emissiehandelssysteem (ETS). Dit betekent dat Europese rederijen emissierechten moeten kopen om hun uitstoot te compenseren. Zo wordt de scheepvaartbedrijven gestimuleerd om duurzamer te opereren. Niet alleen grote maar ook kleinere schepen mogen hier volgens het Parlement onder vallen. Daar heb ik namens de VVD actief voor gepleit, want dit zorgt voor een gelijk speelveld voor alle reders in de zeevaart. Daarnaast ben ik blij met de komst van het zogeheten Ocean Fund. In dit fonds wordt geld voor de sector apart gezet om haar energietransitie te steunen. De lidstaten moeten ervoor zorgen dat de overige opbrengsten uit dit systeem worden gebruikt voor duurzame maritieme investeringen, van walstroom in havens tot waterstofschepen.
,,Met de plenaire stemming over de drie voorstellen is er een einde gekomen aan de behandeling in het Parlement. Dat betekent dat we een nieuwe fase ingaan, namelijk de onderhandelingen met de lidstaten (‘de Raad’). Ik heb er alle vertrouwen in dat deze punten overeind blijven na de onderhandelingen met de Raad, waarmee een volgende stap wordt gezet richting schoon varen in Europa.’’
'Gelijk speelveld voor alle reders in de zeevaart.'
Caroline Nagtegaal-Van Doorn Foto EP
'Want wat mij betreft moet lng een belangrijke rol spelen in de transitiefase naar een emissievrije zeevaart.'
De Canopée (121m) is het eerste nieuwbouwschip dat wordt voorzien van windassist in combinatie met dieselmotoren. De 32 meter hoge Ayro-Oceanwings met vier maal 363 vierkante meter zeildoek helpen de uitstoot van CO2 en andere emissies met ongeveer 15 procent reduceren. Het zeilvrachtschip is ontworpen door Groot Ship Design in opdracht van Zephyr et Boree en Jifmar Offshore Service. Het vervoert vanaf 2023 onderdelen van de Ariane 6-draagraket vanuit Europa naar Guyana. De het casco is door Neptune Marine in Polen gebouwd en afgebouwd en in bedrijf gesteld in Hardinxveld-Giessendam. Het komt eind 2022 in de vaart.
Ouderwets de wind benutten voor modern vervoer van containers of bulk over zee. Een paar jaar geleden leek het een ontwikkeling in de marge. De noodzaak van klimaatverandering en stijgende brandstofprijzen spelen de koplopers in de kaart. Wij zetten enkele schepen met windondersteuning met wings of zelfs met echte zeilen op een rij.
Zephyr et Boree zet met Windcoop in op de wind als voornaamste ‘motor’ en een bijrol voor de ‘gewone’ motor bij langere windstille periodes. Het Franse bedrijf heeft het zeilschip Soolaris laten ontwerpen, geschikt voor het transport van containers over zee. Het is nog onbekend wanneer we dit innovatieve schip daadwerkelijk zien varen.
Een 1100 TEU containerschip dat 50 procent minder CO2 uitstoot dan de huidige conventionele schepen van dezelfde grootte. Het Williwaw-project ligt nog op de tekentafel bij Groot Ship Design - in eerste instantie was 600 TEU voorzien - maar vaart naar verwachting in 2025 uit voor de Association of Freight Transport Users (AUTF). Het schip (160m) wordt voorzien van een aantal wings en een hybride dualfuel-voortstuwing, geschikt voor methanol, dat moet zorgdragen voor een optimale afstemming tussen het schroefvermogen en en het voorstuwingsvermogen door wind. FOTO ZEPHYR ET BOREE
‘Wind wordt meer en meer gezien als een volwaardige techniek.’
Jan Willem Cuperus, Groot Ship Design
De Berge Neblina (388k DWT erstschip) en Berge Mulhacen (210k DWT droge bulkschip) van Berge Bluk in Singapore zijn in 2022 voorbereid op het plaatsen van vier opvouwbare Rotor Sails van Anemoi Marine Technologisch, ook wel bekend als Flettner Rotors. Ze worden geplaatst zodra ze beschikbaar zijn. Berge Bulk verwacht hiermee jaarlijks 1.200 tot 1.500 ton brandstof per schip te besparen.
‘Aan de hand van vaarroutes en onze ervaring kunnen we de besparing door windondersteuning steeds beter voorspellen. Door de stijgende brandstofprijzen zien reders dat de investering hierin sneller wordt terugverdiend. Het is echt aan het gebeuren. Dat is heel gaaf.’
Een cementcarrier van SMT Shipping in Rotterdam wordt in 2023 voorzien van windfoils. De foils zijn nu in productie bij Econowind.
MV Ankie van Dam Shipping vaart al sinds 2020 met 10 meter hoge VentiFoils van Econowind. Het was het eerste schip dat het bedrijf voorzag van windondersteuning. Nu de constructie zich heeft bewezen, zijn de wings in het najaar van 2022 verlengd naar 13 meter. In het reguliere vaargebied richting de Baltic bespaart MS Ankie zo’n 6 procent brandstof, op langere trips richting de Middellandse Zee loopt dat op tot 10 procent en bij zeer gunstige wind tot wel 22 procent. FOTO ECONOWIND
Voor Vertom plaatst Econowind vleugels van 16 meter lengte op drie schepen. De nieuwe generatie wings – de VentoFoilszijn in productie. De eerste twee zijn eind 2022 geplaatst op de MV Anna, in 2023 volgen de MV Perfect en MV Progress. Vertom noemt het installeren van de Foils een grote stap voorwaarts in het verminderen van (CO2) uitstoot en brandstofverbruik voor zijn bestaande vloot. Samen met het nieuwbouwprogramma draagt het bij aan het verminderen van Vertoms ecologische voetafdruk.
Verduurzamen kost geld. Veel schepen moeten de komende jaren worden voorzien van nieuwe, schonere voortstuwing of moeten andere maatregelen nemen om minder uitstoot te veroorzaken. ,,Die investeringen liggen te veel bij de schipper’’, vindt Dennis van Wijlen van Marine Power Drechtsteden. ,,Terwijl zij niet meer geld krijgen voor de lading die zij vervoeren, als ze dat op een duurzamere manier doen.’’
Dus is het zaak om op een eerlijke manier te kijken naar de kosten en baten. ,,Heel fijn dat er vanuit Europa subsidies zijn om verduurzaming te stimuleren’’, zegt Van Wijlen. ,,Deze subsidies zijn er echter meestal alleen voor de installatie van een nieuwe motor. Hoe ga je daarna om met de hogere exploitatiekosten? Je moet ervoor zorgen dat het financiële plaatje ook op de lange termijn klopt.’’
Marine Power Drechtsteden startte in 2014 en telt zo’n vijftien medewerkers. Het Dordtse bedrijf specialiseerde zich in scheepsvoortstuwingssystemen. Ze verkopen en onderhouden motoren en leveren service op het gebied van energieopslag. ,,Bij een storing zijn we zo spoedig mogelijk aan boord om te helpen. Met die service hebben we het vertrouwen van onze klanten gewonnen.’’
Duurzaamheid en innovatie zijn altijd belangrijke serviceonderdelen geweest van Marine Power Drechtsteden. ,,Als een van de eersten keken wij kritisch naar het vaarprofiel van het schip en adviseerden wij juist kleinere motoren in plaats van alsmaar grotere’’, zegt Van Wijlen. ,,De technische kennis van ons personeel is van hoog niveau. Steeds vaker worden we gevraagd om mee te denken wanneer grote
Marine Power Drechtsteden
rederijen op het punt staan te verduurzamen.’’
Het gaat zeker nog zo’n 10 tot 20 jaar duren voor schepen écht CO2neutraal kunnen varen, denkt Van Wijlen. ,,De technieken zijn er nu nog niet, maar er wordt al wel veel geëxperimenteerd. Onder meer met het gebruik van waterstof als energiebron. Ook wij doen daar al ervaring mee op en ik vind het heel interessant om te zien wat dat in de toekomst brengt. Op dit moment staat waterstof echt nog in de kinderschoenen, de infrastructuur
hiervoor ontbreekt. Voor nu hebben we praktische oplossingen nodig, om snel iets te kunnen betekenen.’’ Hij is hoopvol over de duurzaamheidsopgave voor de scheepvaartsector. ,,De nieuwe motoren Stage V zijn al een heel stuk zuiniger. Bij Marine Power Drechtsteden kijken we naar wat er slimmer kan. We analyseren alles: de omvang van het schip, wat is het vaargebied, wat vervoer je? En dan pas bepalen we welke voortstuwing daarvoor het meest geschikt is. We kijken met een realistische blik naar de toekomst en focussen ons niet alleen op het nieuwste van het nieuwste, maar ook op het meest haalbare. Er is vaak meer mogelijk dan mensen denken.’’
Hoe
Dennis van Wijlen: 'We kijken naar wat er slimmer kan.'
Met het ‘Koedood Engine and Emission System’ van de Koedood Marine Group vaart inmiddels een tiental nieuwbouwschepen. Ook de eerste retrofit ms Zeldenrust is nu uitgerust met dit innovatieve voortstuwings- en nabehandelingssysteem, kortweg KEES.
Koedood Marine Group biedt ook oplossingen om te voldoen aan de IMO Tier III-norm, voor nieuwbouw schepen én retrofits voor general cargo, bagger en offshore. Om aan deze eis te voldoen moet de uitstoot van stikstofoxide (NOx) met ongeveer 70 procent worden verminderd.
,,Wij installeren veelal een selectief katalytisch reductiesysteem (SCR). Dit SCR-systeem vermindert de NOx-uitstoot door de schadelijke gassen om te zetten in inerte stikstof en waterdamp. Daarmee
wordt de uitstoot beperkt van 2 tot 3,4 gram per kWh”, vertelt Toon Muhlheim.
Koedood Marine Group levert, installeert en onderhoudt scheepsmotoren tot 2984 kW, en generatorsets tot 3580 kW. Voor deze hele range levert Emigreen de SCR om de Tier III certificering te behalen.
IMO TIER III+
Bovenop de Tier III regelgeving, kan Koedood Marine Group ook met Natura 2000 gebieden en de bijbehorende stikstofeisen uit de voeten. Het IMO Tier III+ pakket reduceert de NOx- uitstoot tot maximaal rond de 0,5 gr/kWh.
Naast het SCR-systeem zet Koedood ook DPF (Diesel Partikel Filter) om een schip te laten voldoen aan de Bureau Veritas-ULEV (Ultra Low Emission Vessel)-norm. Hiermee worden uitstootwaarden behaald die gelijk zijn aan EU-Stage-V normen. Het verificatieproces is echter vele malen korter en min of meer gelijk aan de IMO Tier III-certificering.
S6R2 / S12A2 / S12R / S16R - met een vermogensrange van 500 tot 1500 kW en de S6U / S8U.
De Stage V gecertificeerde Mitsubishi is voor het eerst ingebouwd in een bestaand schip: ms Zeldenrust.,,Bij het leveren van deze nieuwe technologie combineren we de wensen van de eigenaar met onze decennialange ervaring”, vertelt operationeel manager Toon Muhlheim. Het Koedood team zorgden ervoor dat de Zeldenrust in het najaar van 2022 met de nieuwe schone Stage V voorstuwing probleemloos zijn vaarweg kon vervolgen.
familie van 470 kW tot 1380 kW, voor zowel voortstuwing als generatorvermogen. En de ontwikkelingen gaan door. Het bedrijf verzamelt alle data van de motoren en nabehandelingssystemen. Daarmee wordt op afstand bekeken of de systemen goed draaien en of er eventueel eenvoudig onderhoud nodig is. Koedood verwacht in 2023 een model ontwikkeld te hebben dat bijvoorbeeld een voortijdige slijtage aankondigt, waardoor storingen kunnen worden voorkomen.
KEES wordt als een totaalpakket geleverd en tijdens de inbouw aan boord samen gesmeed tot een geheel. Muhlheim is er trots op het product geheel binnen het bedrijf in Hendrik-Ido-Ambacht is ontwikkeld, samengesteld en nu ook door de eigen mensen wordt ingebouwd. Monteurs krijgen hiervoor bij Koedood een interne opleiding; theoretisch en praktisch. ,,Het is mooi dat je als team dit resultaat kunt neerzetten.’’
KEES is beschikbaar voor de hele Mitsubishi SR- en SA-
Een blik op het magazijn maakt duidelijk dat er nog het nodige werk te wachten staat. Veel motoren zijn voorzien van een bordje ‘verkocht’. ,,Maar we hebben ook genoeg motoren op voorraad, dus we kunnen snel leveren”, verzekert Muhlheim.
,,Het grote voordeel van mechanische dieselmotoren is dat ze minder storingsgevoelig zijn, ook dat is duurzaam. Goed onderhoud blijft daarbij van belang. Service bieden voor de volle 100 procent, daar houden wij ons mee bezig. Van het kleinste generatorsetje tot de nieuwste Stage V motor; elke service is belangrijk. Ondanks alle nieuwe ontwikkelingen vergeten we bij Koedood het belang van de service nooit. De bemanning op het water moet kunnen doorvaren.’’
De eerste retrofit op waterstof FPS Maas komt begin 2023 in de vaart. De Koedood Marine Group ontwikkelde hiervoor samen met onder meer de Kooiman Marine Group een 20ft container met waterstof fuel cellen: de K2. Drie van deze containers met elk 300 kW aan brandstofcellen van Nedstack zijn geplaatst in de Maas van Future Proof Shipping. Ook het nieuwbouwschip Antonie krijgt K2’s aan boord. De nieuwbouw hiervan is in maart 2022 gestart. Het schip komt naar verwachting halverwege 2023 in de vaart. Koedoods moederbedrijf August Storm zet ook in op innovatieve oplossingen op het gebied van methanol om klanten een breed productpakket te kunnen bieden.
www.koedood.nl
‘Service blijft enorm belangrijk. De bemanning op het water moet kunnen doorvaren.’
Toon Muhlheim
Na in 2021 en 2022 heel wat schone stage V-motoren van de Duitse fabrikant MAN en Amerikaanse fabrikant Cummins te hebben ingebouwd, is voor De Groot Diesel Marine Services B.V. het bewijs meer dan eens geleverd: brandstofverbruik is met Stage V-motoren lager dan het lange tijd is geweest.
,,Stage V-motoren zijn merkbaar zuiniger dan CCR2-motoren,’’ verwoorden Bert Ridders en Marco Kok van de Dordtse onderneming. Sterker: het brandstofverbruik is met Stage V zelfs terug onder
de vroegere norm van vóór de toepassing van CCR2, nadat het brandstofverbruik gedurende CCR1 en CCR2 juist steeg, zo luidt hun bevinding.
,,Klanten die zijn overgestapt op
Stage V-motoren zijn dan ook erg positief,’’ zeggen ze. ,,De motoren zijn nóg stiller en de uitlaatgassen schoner. Er ligt geen roet meer op het dek. Met de motoren kunnen schepen aan de schoonste Europese emissie Stage V-norm voldoen, zoals is opgenomen in de Green Deal, waarmee een klimaatneutraal Europa in 2050 wordt nagestreefd. En een groot voordeel: MAN-motoren kunnen al volledig op HVO brandstof draaien.’’
Stage V-motoren worden bij De Groot Diesel Marine Services B.V. aan de lopende band ingebouwd. Een mooi project op dit moment
is de volledige renovatie van een sleepboot die deze maand in de 60 meter lange, 18 meter brede en 18 meter hoge scheepsbouwhal ligt van de in de 2e Merwedehaven in
Dordrecht gevestigde onderneming. En de orders voor plaatsing van Stage V-motoren blijven binnenstromen. ,,Vooral sinds overheidssubsidies vrijkomen om schepen zo schoon mogelijk te laten varen.’’ Maar uiteraard ook omdat de klant zelf uit milieu- en gezondheidsoverwegingen schoner wil varen én omdat dit wordt beloond door opdrachtgevers, ervaren Bert Ridders en Marco Kok. ,,Bij aanbestedingen gebeurt het tegenwoordig steeds vaker dat een verlader iets meer wil betalen voor een schip met schonere Stage V-motoren. Tja, dan is een investering natuurlijk vrij vlot terugverdiend, vooral in combinatie met subsidie.’’
De groeiende vraag stimuleert motorenfabrikanten als MAN en Cummins tot het ontwerpen van steeds meer innovatieve, duurzame motoren. Zodra een nieuw model op de markt verschijnt, voorziet De Groot Diesel Marine Services B.V. in de vraag daarnaar. Dit naast vele andere werkzaamheden van de onderneming die ook beschikt over twee schroevendokken en een eigen 350 meter lange kade heeft. Hier wordt de complete afbouw en het onderhoud van schepen verzorgd en worden naast alternatieve brandstofmotoren ook al vele jaren dieselmotoren en generatorsets van zowel MAN als Cummins geplaatst. Ook ontwikkelt het Van Ballegooy boegschroefsystemen, koproeren en ballastpompen en is het bedrijf producent van Rheinstrom boegschroeven voor kleine werkschepen en pleziervaart. Tevens verzorgt het klein ijzerwerkzaamheden.
Het zal niet verbazen dat De Groot Diesel Marine Services B.V. versterking in de vorm van nieuwe collega’s goed kan gebruiken. Marco Kok: ,,Wie zijn vak goed verstaat, wordt van harte uitgenodigd om te reageren!’’
Kijk ze lekker schoon werken in de haven van Auckland in NieuwZeeland! Deze eerste volledig elektrische sleepboot Sparky is niet alleen prachtig om te zien, maar inmiddels ook wereldberoemd doordat TIME Magazine het schip op zijn Best Inventions List 2022 heeft gezet. Made in Holland…
De sleepboot, een RSD 2513-design van Damen Shipyards in Gorinchem, wordt inmiddels tot volle tevredenheid van opdrachtgever Ports of Auckland ingezet in de Nieuw-Zeelandse haven. Het schip vaart met behulp van 2240 batterijen, die samen 2784 kilowattuur vermogen bieden.
Ook de havens van Auckland in Nieuw-Zeeland willen in 2040 CO2-neutraal zijn en Sparky moet daaraan meehelpen. Het groenblauwe scheepje oogt misschien niet heel groot, maar is een enorme krachtpatser. Het vaartuig wordt binnen slechts
twee uur opgeladen en kan daarna uren aan de slag om met zijn 70 ton trekkracht vier grote schepen te ondersteunen, voordat de accu’s weer opgeladen moeten worden. Het schip voorkomt jaarlijks 465 ton CO2-uitstoot via dieseluitlaatgassen en kan zich in kracht meten met de sterkste dieselsleepboten van andere havens.
Daarnaast is deze elektrische sleper geluidsarm, trilt veel minder en zijn de verwachte exploitatiekosten minder dan een derde van die van een reguliere dieselsleepboot.
Zowel Damen als Ports of Auckland zijn enorm trots dat de Sparky op de Amerikaanse TIME’s-lijst zijn terechtgekomen. ,,Ze is de eerste elektrische sleepboot ter wereld met zo’n grote capaciteit,” aldus ceo Roger Gray van Ports of Auckland. ,,We zetten hiermee een concrete stap richting de decarbonisatie en emissiereductie van onze havenactiviteiten.”
De TIME Best Inventions List wordt
samengesteld door redacteuren en correspondenten overal ter wereld. Er is speciale aandacht voor opkomende sectoren, zoals elektrische voertuigen, duurzame energie en de virtual-reality omgeving. De redacteuren hebben vervolgens elke kandidaat op basis van een aantal factoren beoordeeld, waaronder originaliteit, effectiviteit, ambitie en impact.
Sparky bevindt zich op de lijst tussen andere innovaties, zoals de IBM Two-Nanometer Chip, de kleinste chip ooit, het Canadese Molli Surgical dat apparatuur ontwikkeld heeft voor precisieoperaties ter bestrijding van borstkanker en MethaneSAT, dat met een satelliet methaanlekken opspoort. Maar ook noviteiten die ons helpen bij aangenaam ouder worden, zoals een robot die helpt bij zorg, of een hoorapparaat met een hartslagmeter dat fitnessgegevens kan bijhouden en kan worden gekoppeld aan smartphones en tv’s, zelf beschaduwende ramen en schoonmaakrobots voor zonnepanelen.
De knappe Sparky aan het werk in de haven van Auckland in Nieuw-Zeeland. Made in Holland. FOTO’S DAMEN
Al varend CO2-uitstoot afvangen en opslaan aan boord. Hiermee wordt in de komende twee jaar bij een Stena Bulkmedium range (MR) tanker ervaring opgedaan. Het zou een aanvulling moeten zijn op het toekomstige gebruik van minder vervuilende brandstoffen. Het streven is om 30 procent uitstoot af te vangen.
De pilot Remarccable is een vervolg op een haalbaarheidsstudie die TNO een jaar eerder verrichtte in opdracht van Stena Bulk en Oil and Gas Climate Initiative (OGCI). Bij dit project wordt ook onderzocht hoe de CO2 aan de wal kan worden opgevangen en deze te recyclen in alternatieve brandstoffen.
Om de resultaten openbaar te kunnen delen, wordt gebruikgemaakt van nietgepatenteerde apparatuur en processen. De uitkomsten kunnen zo helpen om mogelijk een nog hoger percentage af te vangen en de techniek te verfijnen.
Het project - gestart in najaar 2022 – wordt uitgevoerd op een MR-tanker, omdat vergelijkbare schepen naar schatting verantwoordelijk zijn voor 17 procent van de totale CO2uitstoot van de scheepvaart.
Ook elders in de wereld worden de mogelijkheden voor afvang en opslag bestudeerd, zoals door scheepsbouwer Samsung Heavy Industries en chemiebedrijf BASF, en de Zuid-Koreaanse containerrederij HMM en Panasia. In Nederland ontwikkelt VDL AEC Maritime uit Eindhoven een systeem. Alle inspanningen zijn gericht op de ambitie om de CO2 uitstoot van de scheepvaart in 2030 terug te brengen met 40 procent.
Met de invoering in 2023 van de Carbon Intensity Indicator (CII), een energielabel, moet de mondiale zeevaart een stuk duurzamer worden. Hoewel het een simpel systeem lijkt, is het allesbehalve dat. Alle partijen binnen de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) moeten eraan meewerken, wil het eerlijk uitpakken. Nick Lurkin, adviseur klimaat en milieu bij de KVNR, legt uit.
Het label beloont verduurzaming in de zeevaart. Hoe werkt het? ,,De Carbon Intensity Indicator (CII) kan worden gezien als een energielabel voor zeeschepen, die vooral oordeelt over de operationele efficiëntie van een schip en geldt voor schepen vanaf 5000 brutoton (GT). Voor elk scheepstype is apart bepaald wanneer een schip een label A (hoogste score), B, C, D of label E (laagste score) krijgt. Dit gebeurt aan de hand van referentielijnen. Reders moeten met hun
zeeschepen tenminste label C zien te halen. De reductieopgave wordt naar 2030 toe steeds strenger, dus een schip dat nu een label B scoort, kan een paar jaar later label D krijgen. In het geval het schip label D of E krijgt moet de reder aangeven welke maatregelen hij neemt om minimaal label C te halen.’’
Er zijn nog veel kinderziektes. Wat moet worden aangescherpt? ,,Hoewel het een simpel systeem lijkt waarbij schepen een bepaald label krijgen, is het allesbehalve simpel. De formules die tot een bepaalde score en daarmee een label komen, houden niet veel rekening met korte reizen en het extra energieverbruik om bijvoorbeeld lading te koelen of te verwarmen, kranen aan boord te gebruiken, etc. Een schip dat dus extra energieverbruik heeft om logische redenen kan een minder goede score krijgen dan een exact zelfde type schip dat langere reizen maakt. Het zegt dus niet altijd echt hoe energie-efficiënt een zeeschip is en dat is wel jammer. In 2025 vindt er wel een herziening plaats. We hopen dan correctiefactoren voor die formules te krijgen, zodat het een meer realistisch beeld geeft over de efficiency van een zeeschip.’’
Hoe verhoudt het label zich tot arme en rijke landen? ,,De CII geldt voor alle schepen wereldwijd, ongeacht de vlag. De verschillen zullen mogelijk
'Het is nog onbekend welke sancties worden opgelegd.'
Nick Lurkin, adviseur bij de KNRV
vooral tussen de verschillende scheepstypen liggen, maar het vergelijken van bijvoorbeeld tankers met containerschepen heeft ook geen zin.’’
Wie controleert of reders zich aan de eisen houden?
,,Reders moeten hun uitstoot monitoren en vervolgens rapporteren en laten verifiëren door de vlaggenstaat, die dit vaak aan een onafhankelijke erkende organisatie heeft uitbesteed. Dat zijn veelal klassenbureaus die schepen ook certificeren namens een vlag. Het klassenbureau geeft na het verifiëren van de data het CII-certificaat af. Vervolgens moeten reders dit
certificaat kunnen tonen aan vertegenwoordigers van de havenstaatcontrole wereldwijd. Als een reder één of meerdere schepen met een label D of E heeft, moet hij na drie jaar (in geval van label D) of al na een jaar (in geval van label E) een plan maken met daarin de acties die de reder gaat nemen om minimaal label C te
halen met het schip of de schepen. Het is nog onbekend welke sancties worden opgelegd wanneer een reder de acties in dat plan niet nakomt. Naar alle waarschijnlijkheid wordt daar tijdens de herziening van CII in 2025 door de IMOlidstaten ook naar gekeken.’’
Hoe nu verder?
,,Inhoudelijk is het systeem nog niet helemaal op orde voor een groot aantal scheepstypen en ook niet voor relatief korte reizen, en ook qua handhaving is er nog niet veel duidelijkheid. Belangrijk is dus dat alle IMO-partijen de komende jaren blijven werken aan een robuuster en eerlijker CII dat matcht met de realiteit!’’
'Het zegt dus niet altijd echt hoe energieefficiënt een zeeschip is en dat is wel jammer.'
Nick Lurkin, adviseur bij de KNRV FOTO VAN OORD
Windcat, in Europa een grote speler bij offshore personeelstransport en verblijf, wil medewerkers naar windparken gaan vervoeren op diesel én waterstof. Hiervoor laat het bedrijf een serie Commissioning Service Operation Vessels (CSOV’s) bouwen door Damen Shipyards.
Deze toekomstbestendige CSOV’s zijn ontworpen door Damen Shipyards samen met Windcat en CMB.Tech. De schepen zijn 87 meter lang, 20 meter breed en er kunnen 120 personen aan boord verblijven. Om de CO2 uitstoot te verminderen, gebruikt Windcat de dual fuel waterstoftechnologie van CMB.Tech, die al wordt toegepast op de Hydrocat en Hydroville. De nieuwe Elevation Series moeten vanaf 2025 gaan varen.
De werkschepen worden uitgerust met de nieuwste loopplanken, kranen, stuwraketten, hybride
batterijtechnologie en offshore oplaadmogelijkheden. ,,Ik geloof dat de Elevation Series een echte gamechanger is. Een ontwerp dat toonaangevend zal zijn in de sector bij het verkennen van waterstof als brandstof en dat
tegelijkertijd de beste prestaties en flexibiliteit levert. Alleen met het gecombineerde team van Windcat, CMB.Tech en Damen was dit mogelijk’’, zegt Stephen Bolton, algemeen directeur Windcat Offshore.
,,Samen hebben we de huidige en toekomstige behoeften van de CSOV-sector aangepakt, en zijn we begonnen met het beantwoorden van de grotere uitdaging van de maritieme industrie: hoe kunnen we de uitstoot van broeikasgassen in onze industrie aanzienlijk verminderen?”
Groene waterstof komt in 2024 beschikbaar in de Rotterdamse haven. Shell bouwt op de Tweede Maasvlakte de grootste groene waterstoffabriek in Europa. Daarnaast krijgt de Rotterdamse haven de eerste Battolyser-fabriek ter wereld.
De Battolyser is een Nederlandse vinding van prof. dr. Fokko Mulder en zijn onderzoeksteam van de TU Delft. Het is een combinatie van een batterij die groene stroom opslaat en een elektrolyser die daar waterstof van maakt. Een Battolyser kan bij lage stroomprijzen waterstof uit zon en wind produceren en bij hoge prijzen elektriciteit leveren aan het net. Het Havenbedrijf Rotterdam gaat deze fabriek samen bouwen met Battolyser Systems. Vanaf 2024 willen de bedrijven jaarlijks voor 1 gigawatt aan Battolysers maken.
In de Holland Hydrogen I met een 200 MW elektrolyser zal vanaf 2025 Shell dagelijks 60.000
kilogram hernieuwbare waterstof produceren met groene stroom van het windpark Hollandse Kust (noord). Dit is voor een deel eigendom van Shell. De groene waterstof wordt straks vooralsnog gebruikt voor de productie van benzine, diesel en kerosine. Hierdoor wordt de productie gedeeltelijk koolstofvrij.
Minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat heeft de bijmengverplichting van biobrandstoffen in de binnenvaart definitief uitgesteld tot januari 2025. De minister verwacht dat grote stappen in energietransitie van de binnenvaart pas vanaf 2035 plaatsvinden.
Om daarvoor al uitstoot te verminderen moeten bestaande schepen gebruikmaken van biobrandstoffen, maar de meeste werken nog niet goed genoeg en veroorzaken storingen in
motoren. ‘Met de invoering van de geactualiseerde Richtlijn Hernieuwbare Energie (RED III) zal naar verwachting sprake zijn van structurele toepassing van biobrandstoffen in de binnenvaart’, schrijft de minister eind 2022 aan de Tweede Kamer. ‘Deze richtlijn moet hoogstwaarschijnlijk per 1 januari 2025 omgezet zijn in nationale wetgeving. Met de sector en de brandstofhandel wordt gezocht naar kwaliteitsnormen voor de brandstof die een veilige vaart garanderen.’
Twintig verladers stimuleren om hun zeevracht op duurzame brandstof te laten vervoeren. Dat is de inzet van de campagne Switch to Zero van het Havenbedrijf Rotterdam en GoodShipping.
De eerste twee bedrijven hebben zich bij de start begin december 2022 al gemeld: Swinkels Family Brewers, bekend van de biermerken Bavaria en Cornet en Dille & Kamille uit Utrecht. ,,Zo zorg je voor een kettingreactie binnen een keten die van oorsprong vrij conservatief is, simpelweg omdat er nieuwe vragen gesteld worden rondom de organisatie van het transport’’, stelt Harold Reusink van Dille & Kamille.
De verladers, die vaak kleine aantallen containers op verschillende schepen laten vervoeren, kunnen 75, 100 of 125 ton CO2-reductie kopen via GoodShipping. Dat zorgt ervoor dat de reductie wordt bereikt door een schip van duurzame brandstof te voorzien. Dit kan een ander schip zijn als waarop de containers worden vervoerd. De brandstof wordt gemaakt van gecertificeerde duurzame stromen, waaronder frituurvet en dierlijke vetten. GoodShipping werkt zo al voor partijen als DHL, IKEA, BMW, Tony’s Chocolonely, Beiersdorf en Kings of Indigo.
Ook Ikea vervoert goederen via GoodShipping. Het concern bracht een nieuwe kindercollectie op de markt met knuffels, kussens en speelgoed gemaakt van gerecycled plastic, ingezameld op stranden. FOTO IKEA
Dirk Kronemeijer van GoodShipping vertelt: ,,We zien de laatste twee jaar de enorme versnelling die verladers hebben teweeggebracht in het tempo van de energietransitie. Daarom willen we meer bedrijven de mogelijkheid geven om hun vracht duurzaam te laten verschepen. Met de campagne maken we dit voor bedrijven eenvoudig, zonder ingewikkelde aanpassingen in de transportketen.’’
De Rotterdamse haven werkt er graag aan mee. ,,We willen laten zien dat het kan en de discussie op gang brengen, met als doel opschaling en steeds meer CO2reductie. Het tempo van de transitie moet omhoog’’, stelt havenbaas Allard Castelein.
Om duurzaam vervoer over binnenwateren en spoor aantrekkelijker te maken voor
verladers en vervoerders, stelde de Europses Commissie in het najaar 22,5 miljoen euro beschikbaar. Bedrijven kunnen subsidies krijgen als ze kiezen voor duurzaam transport.
Zeeschepen groter dan 5.000GT moeten vanaf 2024 betalen voor hun CO2-uitstoot door het gebruik van fossiele brandstof als ze een Europese haven aandoen. Hierover is eind december een akkoord bereikt in Brussel. De CO2-beprijzing moet stimuleren om met duurzamere schepen te gaan varen. De opbrengst belandt deels in een innovatiefonds dat ook voor de sector kan worden benut. De zeescheepvaart viel eerder buiten de internationale klimaatafspraken.
Zeepokken, mosselen en algen. Corrosion helpt koelwatersystemen op schepen ervan af met de milieuvriendelijke UV-C Cooler. De onderneming won er de Maritime Innovation Award 2022 mee.
Volgens de jury lost Corrosion een groot hoofdpijndossier op. Een traditionele manier om biologische aangroei en corrosie tegen te gaan, is immers met het oplossen van koperanodes in water. Ook Corrosion houdt zich sinds 1993 op die manier bezig met het beschermen van schepen, offshore windparken en onshoretoepassingen.
,,Wereldwijd belanden zo tonnen koper in het water. Daarom zochten wij naar een milieuvriendelijk alternatief. Zeven jaar lang hebben we uitgebreid onderzoek gedaan en getest om te komen tot deze innovatie met ultraviolet licht, die nu al wereldwijd op diverse schepen wordt toegepast. De award is een bekroning op jarenlang werk en investeringen”, vertelt UV-C specialist Bas Wessels van het bedrijf uit Moerkapelle trots.
Wessels: ,,Uv-licht kenden we al, bijvoorbeeld van het desinfecteren van ballastwater. Zo ontstond het idee om dit licht te benutten voor koelwatersystemen. We hebben een even groot model ontwikkeld waarin met het UV-C licht lokaal, nauwkeurig en efficiënt de zogenoemde pillow plates worden vrijgehouden van aangroei.”
De UV-C Cooler wordt in een schip gehesen. FOTO’S CORROSION
Om het koper in de huidige boxcoolers aan te brengen, moet een schip nu nog elke drie tot vijf jaar naar een droogdok. De lampen kunnen vervangen worden zonder dat een schip het water uit hoeft. De cooler wordt zowel toegepast in zeeschepen, als in de binnenvaart. ,,Ook in zoetwater zit genoeg leven dat aangroeit en de werking van de koelers kan verminderen en daarom ook voor meer uitstoot zorgt.”
Naast een nauwe samenwerking met Philips tijdens de onderzoeksen testfase zijn ook de andere partners en leveranciers van Nederlandse bodem. Daardoor is het een volledig Nederlands product. ,,Ook de traditionele boxcooler die nog op vele schepen wereldwijd wordt gebruikt, is een Nederlandse uitvinding. De UV-C cooler is een aan alle kanten verbeterd en volledig Nederland product. Een echte innovatie en daar zijn we trots op.”
Het UV-C licht vervangt koperen anodes tegen biologische aangroei.
Tijdens het Maritime Awards Gala in november 2022 werden ook andere innovaties beloond. De KVNR Shipping Award ging naar Van Oord met de zusterschepen VOX Ariane, VOX Apolonia en VOX Alexia. Tot KNVTS Schip van het Jaar werd uitgeroepen superjacht Viva van Feadship/Royal van Lent. Kirsten Odendaal won met toepassing van computer science technieken de Maritime Designer Award en Saskia Alberts kreeg de Maritime Royal Netherlands Navy Van Hengel-Spengler Award voor haar Unmanned Dipping Sonar Boat.
maritime-awards.nl
Bas Wessels van Corrosion.
Neem contact op voor de mogelijkheden via info@maritiemmedia.nl of bel 078 645 42 86 www.maritiemmedia.nl
Hybride / full electric aandrijfsystemen voor alle scheepstypes www.werkina.nl
Hybride / full electric aandrijfsystemen voor alle scheepstypes www.werkina.nl
Hybride / full electric aandrijfsystemen voor alle scheepstypes www.werkina.nl
Wilt u weten wat er speelt in de waterstof wereld? Wat de mogelijkheden zijn om uw CO2 uitstoot te verminderen en uw operaties zero emissie te maken? Wij hebben ervaring met het opzetten van complexe innovatieve projecten en het bij elkaar brengen van partijen en helpen u graag hierbij.
Wij raken graag met u in gesprek over de opkomende mogelijkheden in de techniek en over lopende en toekomstige projecten. Bent u nieuwsgierig naar opkomende technieken? of heeft u een goed idee voor een project maar u zoekt nog de juiste partners?
Neem dan contact met ons op.
Ir. Dennis Lensing +31 619 180728 d.lensing@maritimehydrogen.nl Aert Van Nesstraat 45, 3012 CA Rotterdam www.maritimehydrogen.nl
De eerste retrofit op groene waterstof komt vanaf maart 2023 in de vaart. De FPS Maas zal dan zijn dienst op de route Rotterdam-Antwerpen hervatten als een emissievrij containerschip. Dat vermindert naar verwachting jaarlijks zijn CO2-uitstoot met 2000 ton. De FPS Waal en de FPS Rijn volgen in de loop van 2023 en 2024.
,,We zijn enorm trots dat we deze belangrijke mijlpaal hebben bereikt; niet alleen voor ons, maar voor zero-emissie scheepvaart als geheel”, zegt projectmanager Dirk de Jong van Future Proof Shipping (FPS) uit Rotterdam.
Afgelopen maanden zijn bij de Holland Shipyards Group in Werkendam de hoofdmotor en de versnellingsbak vervangen door een nieuw modulair voortstuwingssysteem. Dat bestaat uit elektromotoren, waterstoftanks, een PEM-brandstofcelsysteem (nodig om waterstof om te zetten in elektriciteit) en een batterijsysteem. De gecomprimeerde waterstoftanks, de brandstofcellen en het batterijsysteem kunnen afzonderlijk worden verwijderd voor onderhoud of vervanging. Het waterstof- en brandstofcelsysteem wordt
geïnstalleerd in de laadruimte van het schip, waarbij de waterstof boven het brandstofcelsysteem wordt geplaatst in twee 40ftcontainers (ongeveer 1000 kg bij 300 bar).
Bij dit eerste waterstofproject werkt FPS onder meer samen met BCTN Network of Inland Terminals, Holland Shipyards Group, Koedood Marine Group, Nedstack Fuel Cell Technology, Kooiman Marine Group en Air Liquide.
Future Proof Shipping heeft zich eind 2022 aangesloten bij het Flagships-consortium om zijn tweede emissievrije containerschip Waal in de vaart te krijgen.
Dit Europese innovatieproject brengt belangrijke industriële spelers samen om kennis en expertise te delen. Hierdoor
kan FPS samenwerken met het toonaangevende technologiebedrijf Ballard Power Systems, dat zes PEM-brandstofcellen (FCwaveTM-modules) gaat leveren.
FPS Waal (109,8m) krijgt een brandstofcelcapaciteit van 1,2 MW. Dit grotere vermogen is nodig om het hogere energieverbruik op de vaarroute Rotterdam- Duisburg aan te kunnen.
Future Proof Shipping is in gesprek met vrachtbedrijven die geïnteresseerd zijn in het emissievrij verschepen van hun containers op deze route en die een groot deel van hun zeevracht willen verplaatsen naar binnenvaart.
Halverwege 2023 komt met de ms Antonie ook het eerste nieuwbouwbinnenschip in de vaart dat volledig op groene waterstof wordt aangedreven.
De vergunningen zijn aangevraagd, vier windmolens staan er al en de zonnepanelen liggen op de daken. Alle seinen staan op groen om half 2024 groene waterstof te produceren op de IJsselDelta terminal in Kampen. ,,We verwachten dat de vergunningen, ook voor twee extra windmolens, halverwege 2023 onherroepelijk worden. Daarna kunnen we de electrolyser bestellen en bouwen. Deze ontwikkeling is hard nodig, gelet op alles wat er om ons heen gebeurt”, stelt projectleider Rik Duijn. Het eerste schip dat de schone brandstof gaat benutten, is de Sendo Liner. ,,Die is modulair ontworpen en zal worden voorzien van een brandstofcel.” Daarna kan het schip emissievrij containers vervoeren tussen Rotterdam en het Groningse Westerbroek. ,,Technisch kan het allemaal, nu moeten we nog bewijzen dat het ook economisch haalbaar is”, zegt Duijn.
Ellen Lengkeek, Conny Taheij
Advertentieverkoop
Jan van Laar 06 513 207 58 jan@maritiemmedia.nl Michel Loopik 06 149 530 78 michel@maritiemmedia.nl Jeron van Laar 06 361 969 98 jeron@maritiemmedia.nl
Traffic/contact
Jolanda Rijsdijk 06 525 494 50 jolanda@maritiemmedia.nl
Studio
De redactie is niet aansprakelijk voor gegevens door derden verstrekt. Druk- en zetfouten voorbehouden. Het Duurzame Scheepvaart MGZN is een gratis uitgave van Maritiem Media. Niets van deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Duurzame Scheepvaart MGZN is een uitgave van Maritiem Media. Maritiem Media is de uitgever van Maritiem Courant, het maandelijkse vakblad voor de scheepvaart, haven en offshore. Heeft u interesse om een uiting te plaatsen in dit vakblad? Neem dan contact met ons op.
078 64 54 286 info@maritiemmedia.nl www.maritiemmedia.nl Jan Valsterweg 104 3315 LG Dordrecht ADS van Stigt 2 Berg Maritieme Meetsystemen 38 Concordia Damen 44 Contargo Waterway Logistics 12 De Groot Diesel Marine Services BV 28 + 29 De Waal BV 16 + 17 Discom 14 Dutch Barging Services 34 Galle Makelaars 22 GJV Diesel Service 38 Green Award 6 Jocabo Advies 38 Koedood Marine Groep 26 + 27 Koninklijke Van der Wees 34 Marine Power Drechtsteden 24 + 25 Maritime Hydrogen 40 Mobene B.V. 30 Mourik EGP 18 Reintjes Benelux 20 Stigterstaal 4 Teus Vlot 36 Turbo NLD 18 Van Meeuwen Lubricants 10 + 11 Verhaar Omega 20 Werkina Werkendam 40
Concordia Damen heeft een eigentijdse kijk op scheepsbouw. Door zowel innovatieve als bewezen technieken in te zetten, creëren wij geëvolueerde oplossingen.
Oplossingen die hoge prestaties combineren met een efficiency die gelijktijdig de operationele kosten verlaagt en de duurzaamheid vergroot.
Wij bouwen voor de toekomst.
