18
OVERIJSSELAARS VAN TOEN
DOOR TONNY PETERS
Bert Haanstra
Oscarwinnende filmpionier uit Goor Bert Haanstra werd in 1916 geboren in Espelo (gemeente Holten), waar zijn vader hoofd was van een kleine boerenschool. Drie maanden na de geboorte van Bert verhuisde het gezin naar Goor. Bert, die aanvankelijk na de MULO koos voor de Kweekschool, zou in de oorlogsjaren nog een avondstudie fotografie en schilderen volgen aan de Rijksacademie te Amsterdam.
V
er voor de oorlog echter was hij al bezeten van de film. De operateur in de lokale Goorse bioscoop wist het enthousiasme van de 14-jarige knaap te waarderen en liet hem toe in zijn projectiecabine. Hier raakte Bert bezeten van het nieuwe medium en wist allerlei onderdelen bijeen te scharrelen om een eigen projector te kunnen maken. Hij creëerde zijn eigen thuisbioscoopje en wist toen al dat hij cineast wilde worden. Zijn grote voorbeeld was Joris Ivens. De opleiding aan de Kweekschool brak hij na twee jaar af om bij een Hengelose fotograaf te gaan werken. Hier kon hij aan een geschikt fototoestel komen waar hij persfoto’s mee maakte, die hij bij boekhandel Bokhove in Goor in de vitrine mocht hangen. In 1934 belandde Bert Haanstra als “leerling zonder salaris” bij het befaamde persbureau Vaz Dias in Amsterdam. Een ander persbureau en een eigen (mislukt) persbureau later kwam hij via een kennis, Jaap Carels, vlak voor de oorlog terecht in een veilige baan als fotograaf bij het Gemeentelijk Energie Bedrijf in Amsterdam. Minder veilig waren de contacten die Carels had. Via Carels belandde ook Haanstra in het verzet en fotografeerde hij vele rapporten en tekeningen die naar Engeland gesmokkeld werden. In 1944 trouwde hij met Nita Wijtmans, een vrouw met een sterk muzikale achtergrond. Ze speelde fluit en piano. Uit dit huwelijk zouden later twee zoons worden geboren, Rimko en Jurre, die beiden in de voetsporen van hun ouders zouden treden. Rimko werd filmregisseur en Jurre dirigent en componist van vooral filmmuziek. Haanstra werkte twee jaar als cameraman aan de sprookjesfilm Myrthe en de demonen. Het werd een grote flop met één lichtpuntje: het camerawerk werd geprezen. Hij kreeg hierdoor de opdracht voor een film Bert Haanstra.
