8
DOOR MARTIN VAN DER LINDE
‘T
ot het laatst was hij bezig met het verwerken van zijn oorlogsherinneringen.’ De tekst op de rouwkaart van Gerrit Pit (1921-2019) getuigt van een traumatische periode in zijn leven. Tijdens de oorlog stond hij recht tegenover zijn oudere broer Piet, die leider was van de NSB-kring Land van Vollenhove. Waar Piet na de Duitse inval de nieuwe verhoudingen met vreugde had omarmd, voelde Gerrit zich machteloos en verbitterd tegenover de Duitsers. Hij wilde ‘iets doen’ en verspreidde illegale pamfletten vanuit zijn ouderlijk huis aan de Meppelerweg in Steenwijk. Totdat op 13 augustus 1942 de SD bij hem aan de deur stond om huiszoeking te doen. Hij werd meteen opgepakt.
‘Verwarnung’
Gerrit Pit kreeg door de oorlog levenslang
Aanvankelijk leek Gerrits arrestatie met een sisser af te lopen. Op voorspraak van Piet kwam hij al snel weer vrij. Voorwaarde was wel dat Gerrit een ‘Verwarnung’ ondertekende, waarin hij verklaarde dat hij niets meer tegen de Duitsers zou ondernemen. Ook moest hij zich bij Piet melden op het kringhuis van de NSB voor een goed gesprek. Na afloop ging Gerrit met gemengde gevoelens naar huis. Wilde Piet hem daadwerkelijk helpen of gebruikte hij het voorval alleen maar om een stukje ‘nationaalsocialistische broederliefde’ te tonen? Na een week of drie werden Piets bedoelingen langzamerhand duidelijk. Hij begon erop te wijzen dat Gerrit nog steeds met zijn oude vrienden omging en verwachtte eigenlijk dat hij zich meer in richting van de NSB zou oriënteren. Een paar dagen later liep Gerrit met wat vrienden door de Oosterstraat in Steenwijk en werd hij aangesproken door een prominent lid van de Jeugdstorm, die zich een houding gaf dat hij tot zijn beste vrienden behoorde. Daar moest Gerrit niks van hebben. Hij schoot de eerste de beste winkel in om van hem af te komen. Woedend haalde Gerrit die avond verhaal bij Piet, die hem te kennen gaf dat hij zijn vrijheid uitsluitend en alleen te danken had aan de NSB. Daaruit vloeide voort, dat hij ook verplichtingen had ten opzichte van de Beweging. Het voorval leidde tot een definitieve breuk tussen beide broers. Gerrit schreef in een brief aan de SD dat hij zich onder deze voorwaarden niet meer aan de ‘Verwarnung’ gebonden voelde.
Steenwijker Gerrit Pit zat tijdens de Tweede Wereldoorlog bijna drie jaar lang gevangen in de concentratiekampen Amersfoort en Sachsenhausen, mede door toedoen van zijn broer Piet die lid was van de NSB. Na de bevrijding keerde Gerrit terug en werd hij staflid van het interneringskamp De Eese. Met zijn broer Piet als een van de te bewaken NSB’ers. In 2014 vertelde Gerrit zijn verhaal in de NTR-documentaire ‘Na de Gerrit op straat in Steenwijk, 1941 (collectie familie Pit).
Bevrijding’ (collectie familie Pit).
