8
DOOR WILLEMIEKE OTTENS EN ELS VAN DER LAAN-MEIJER
D
eze ontwikkeling had alles te maken met de ongekende populariteit van het buitenleven, die terugvoerde op de nieuwe landschapsidealen en geĂŻnspireerd werd door achttiende-eeuwse ontwikkelingen in de literatuur, filosofie, schilderkunst en tuinkunst. Zoals op vele plekken in Nederland, begon ook de stedelijke elite van Zwolle aan het einde van de achttiende eeuw met het aankopen en bouwen van landhuizen, die functioneerden als landelijk onderkomen en een alternatief vormden voor de stadswoning tijdens de warme zomermaanden. Zo verrezen de buitenplaatsen Landwijk, Boschwijk, Veldwijk en Soeslo rondom de doorgaande weg naar Heino en zien we langs de IJssel onder andere IJsselvliet, Hertsenberg en Kortenberg ontstaan.
Romantische landschapsparken rondom Zwolle. Een nieuwe kijk op Boschwijk van Rhijnvis Feith
Wie negentiende-eeuwse kaarten van Zwolle bekijkt, ziet vele buitenplaatsen en landgoederen liggen langs uitvalswegen en waterverbindingen. Als een groene gordel ontwikkelde hier vanaf de late achttiende eeuw een parkachtig gebied met nieuwgebouwde of gemoderniseerde landhuizen met uitgestrekte parken en tuinen, aangelegd in de modieuze landschapsstijl.
Het parkachtige landschap, dat de historische stad met het omliggende platteland verbond, werd gekenmerkt door de nieuwe landschapsstijl. Uitgestrekte parken werden aangelegd met natuurlijk ogende waterpartijen, slingerende wandelpaden, aanzienlijke hoogteverschillen, bijzondere boomsoorten en kleine gebouwtjes als koepeltjes en theehuisjes. Deze tuinstijl was daarmee een verbeelding van het nieuwe landschapsideaal, waarin een arcadische droomwereld en het pittoreske Hollandse boerenlandschap gecombineerd werden.
Een romantisch ideaal op Boschwijk
In slechts enkele decennia tijd raakte de nieuwe tuinstijl wijdverspreid. Niet alleen tuinarchitecten, maar ook opdrachtgevers speelden hierin een belangrijke rol. Met het bezit van een landschapspark konden eigenaren aantonen dat zij op de hoogte waren van de laatste mode, beschikten over de correcte landschappelijke smaak, en - uiteraard - dat zij vermogend waren. Ook via literatuur en reisgidsen verspreidde de nieuwe tuinstijl en het landschapsideaal onder de gegoede laag van de bevolking. Hierin hadden onder andere de populaire, sentimentele romans van Rhijnvis Feith (1753-1824) een groot aandeel. In verschillende romans kunnen zijn ideeĂŤn over natuurbeleving en het ideale landschap worden teruggevonden. Bijzonder is dat hij dit niet alleen op papier beschreef,
Het huidige Boschwijk. (foto: Erwin Zijlstra)
