DECEMBER 2020 – 43
BOEKRECENSIE
De prijs van de vrede Begin jaren ’80 werd mijn vader opgeroepen voor de militaire dienst en vertrok enkele maanden later voor een halfjaar naar Libanon, als onderdeel van de vredesmissie. Veel praatte hij er nooit over, maar het zal ongetwijfeld een grote impact op zijn leven gehad hebben. Typerend was zijn antwoord toen mijn moeder vroeg of hij niet nog eens een reisje wilde maken naar Libanon: ‘Ik heb al een halfjaar in die zandbak gezeten, ik ga niet nog eens terug.’ DOOR RIK METS
D
e impact die vredesmissies kunnen hebben op de psychische gesteldheid van veteranen wordt indringend beschreven door Mineke de Vries in haar boek Als vrede je missie is. Een diverse selectie aan veteranen die hun persoonlijke verhaal vertellen komt aan het woord. Hoewel hun functies, dienstjaren en missies verschillen, één ding hebben zij gemeen: allen lijden aan PTSS en vertellen openhartig over hoe zij deze aandoening hebben opgelopen en hoe het hun leven beïnvloedt. PTSS is een nog weinig begrepen psychische aandoening, die onder andere veroorzaakt kan worden door het vasthouden van stress of een gevoel van machteloosheid. Pas sinds de jaren ’90 wordt hier serieus onderzoek naar gedaan, wat betekent dat voor veteranen van eerdere missies, zoals die naar Libanon, hier weinig aandacht voor was. Soldaten die een stressvolle situatie meemaakten, zoals een beschieting, werden geacht zich te herpakken en door te gaan. Hetzelfde gold voor hen die zich machteloos voelden, omdat hun mandaat hen niet toestond terug te schieten. Bij thuiskomst werd er van hen verwacht zich snel weer te
settelen. Soms pas jaren later liepen veteranen opeens tegen problemen aan. Oplopende spanningen, stukgelopen relaties, slapeloze nachten en verslavingen werden veroorzaakt door de onderliggende spanningen die nog altijd in het lichaam zitten verscholen. De Vries’ grote kracht is dat zij de veteranen zelf aan het woord laat en geen oordeel velt over hun keuzes of de acties van het ministerie van Defensie. Het is bemoedigend om te lezen dat veel van de veteranen hulp krijgen en hun leven op de rit weten te krijgen. Het is moeilijker om de verhalen te lezen van hen die minder uitzicht hebben op betere tijden. Om nog maar te zwijgen over hun geliefden die om hen heen blijven staan. Het verhaal dat mij het meest bijstond was die van de veteraan die jaren na zijn uitzending last
kreeg van paniek- en woedeaanvallen, tot het punt dat zijn kinderen werden gemaand niets te zeggen omdat ‘papa een slechte dag heeft’. Bij het gesprek was ook zijn vrouw aanwezig. Ondanks dat hun huwelijk onder hoogspanning had gestaan, waren zij nog altijd samen en probeerde zij hem zo goed mogelijk bij te staan. Ik kreeg groot respect voor hen beiden en kan alleen maar hopen dat het hen goed gaat. Als vrede je missie is is een ingrijpend relaas, dat mij regelmatig aan mijn vader deed denken. In hoeverre heeft zijn tijd in Libanon hem beïnvloed? Ik zal het nooit weten.
++++ MINEKE DE VRIES, ALS VREDE JE MISSIE IS. OVER DE PSYCHISCHE GEVOLGEN VAN MILITAIRE UITZENDING, BATAVIA PUBLISHERS, 257 PAGINA’S (€ 19,95)
