GRAM juni/juli 2022

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

VAKBLAD DE NVRD | JAARGANG JUNI 2022 2017 VAKBLAD VANVAN DE NVRD | JAARGANG 113108 #05#05 juni/juli PERIKELEN PERSONEELSRONDOM DE AFVALSCHAARSTE IN DE STOFFENHEFFING AFVALBRANCHE

BIJPLAATSEN WERKEN METVAN DE AFVAL BIJ ONDERGRONDSE LEIDRAAD FYSIEKE AFVALCONTAINERS BELASTING

OPLOSSING VOOR POSITIEVE ER GROF KOMENHUISHOUDELIJK STEEDS LUIERS RESTAFVAL, WEL OF NIET REACTIES OP STEEDS UPV MEER CIRCULAIRE DICHTERBIJ NASCHEIDEN? WEGWERPPLASTIC EVENEMENTEN

Uitenhage Verhuur

opgeruimd staat netjes!

Uitenhage Verhuur is al 28 jaar een efficiënte en betrouwbare partner voor de verhuur van diverse reinigings- en strooivoertuigen. In ons assortiment hebben wij zowel breedspoor als smalspoor voertuigen.

Wij verhuren Vuilniswagens met SPLIT belading, GEC belading en gecombineerd SPLIT met GEC belading. Vuilniswagens met kraan voor ondergrondse containers en mini Vuilniswagens voor de smallere straatjes.

Ook voor Haak-, Haak-/Kraanvoertuigen met 3 of 4 assen, kleine zijladers, veegvuilauto’s en strooiwagens bent u bij ons aan het goede adres!

Uitenhage Verhuur BV | Naaldwijkseweg 2, 2291 PA Wateringen Tel.: 0174-22.55.05 | WWW.UITENHAGE.NL| INFO@UITENHAGE.NL

COLOFON UITGEVER NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM +31 (0)88 - 3770000 post@nvrd.nl www.nvrd.nl REDACTIECOMMISSIE Marc Veenhuizen, gemeente Oldebroek (hoofdredacteur) Addie Weenk, Rijkswaterstaat Folkert Starreveld, Cyclus Management Marianne Zegwaard, Stantec Kees van der Laan, Gemeente Rotterdam Ilse van der Grift, NVRD Peter de Boer, Royal HaskoningDHV EINDREDACTIE Karin Hegeman, Berit Aagten en Suzie van de Pas Postbus 1218, 6801 BE Arnhem +31 (0)88 - 3770000 hegeman@nvrd.nl

INHOUD 10

22

Personeelsschaarste is de gekte van deze tijd. Ook in de sterk vergrijzende afvalsector is het moeilijk om aan vakbekwaam personeel te komen, blijkt uit een rondgang langs drie afvalbedrijven.

In opdracht van het ministerie werkt Rijkswaterstaat aan een zwerfafvalvrij Nederland.

De uitvoeringsorganisatie heeft daar volop de kennis voor in huis.

PERSONEELSSCHAARSTE IN DE AFVALBRANCHE

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Elma Media B.V. Silvèr Snoek - Sales Manager 0226 33 16 67 - s.snoek@elma.nl www.elma.nl REALISATIE EN DRUK Print2Pack Coverbeeld: Henk Vrieselaar /ANP ABONNEMENTENADMINISTRATIE NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €113,40 ex btw.

België €131,25 (Europa en buiten Europa op aanvraag).

BEËINDIGING ABONNEMENT Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de NVRD. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

ISSN 1569-0458 © NVRD

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

12

BEKNELLINGEN, STRUIKELEN EN AANRIJDINGEN Het aantal ongevallen in de afvalbranche blijft ongeveer gelijk. Ook de aard van de ongevallen, zoals beknellingen, struikelen/ verstappen, aanrijdingen, is niet of nauwelijks veranderd.

ZWERFAFVAL TERGT RIJKSWATERSTAAT

05 BEZEM 06 HOE DOEN ZIJ DAT: INVULLING GEVEN AAN SOCIALE DOELSTELLINGEN 09 WERKEN MET DE LEIDRAAD FYSIEKE BELASTING 13 FESTIVALS WILLEN DOORGROEIEN VAN AFVALVRIJ NAAR CIRCULAIR 16 TERUGBLIK NVRD JAARCONGRES 18 UPV LEGT ZWERFAFVALREKENING DEELS BIJ BEDRIJFSLEVEN NEER 20 GEMEENTE MEPPEL IN ÉÉN DAG SCHOON 21 CIRCULAIRE AMBACHTSCENTRA: VAN ALLE KANTEN WAARDE 24 STAND VAN ZAKEN OMTRENT STOSAG 25 YOUNG NVRD AAN DE SLAG BIJ LEDEN 26 NVRD NIEUWS 27 AFSCHEID VAN MAARTEN GOORHUIS 29 BRANCHENIEUWS

GRAM #05 juni/juli 2022 | 3

€5 en Be tr ee zo ko ek rt in ge gv lijk Ko ia w tijd rt w ig in w. gs gr oo co oe k de nt : G ec RA hn iek M ho ll an d.n l

AG RO T

Vier dagen lang hét vakevenement voor professionals in de openbare ruimte

EC HN IE KH OL LA

ND

BELONINGEN Ik hoop dat u niet heel lang in de rij voor Schiphol heeft moeten wachten, dan kunt u nu misschien beter stoppen met lezen. Want hoe zuur ook, we hadden dit natuurlijk met zijn allen kunnen zien aankomen. Toch? Want alles moet tegenwoordig snel en goedkoop en niets mag het welbevinden van het individu in de weg zitten. Dus opschieten met die controle bij de douane en een beetje snel met die koffers op de band.

Zo niet, klacht indienen en ruzie zoeken. Het is allemaal normaal geworden dat we in highspeed tegen nul kosten overal moeten kunnen komen. Maar het is allesbehalve normaal.

Ook automatismen worden ondersteund door mensen, ar-

beidskrachten. We wísten dat er zoiets was als vergrijzing.

We wísten dat de krapte op de arbeidsmarkt steeds krapper wordt. Het knelde al en pittig ook. Hoe graag we ook alles willen digitaliseren, het kan gewoon niet overal. Koffers moeten met de hand in het vliegtuig worden gezet en een check of u niet van alles meeneemt wat niet mag, moet je toch echt beoordelen met echte ogen. En tja, het is in onze branche echt niet anders. Afvalinzameling is echt wat anders is dan advocatuur of in aandelen handelen. Het eerste is onmisbaar.

Het tweede? Nagenoeg misbaar. Inzameling en beheer van de openbare ruimte, het is onmisbaar. En dat kan alleen met mensen. Met mensen van vlees en bloed die elke dag de straten van vele steden weer schoon opleveren. Het staat ook niet voor niets in de wet, de zorgplicht. Als bezem wil ik graag even dromen; hoe mooi zou het zijn als het loongebouw nu eens andersom zou werken. Schaal 14 voor de inzamelchauffeur, schaal 3 (met toeslagen) voor de burgemeester. Schaal 15 voor de borstelmachinebestuurder, schaal 4 voor de man of vrouw die op de Zuidas rondloopt. Het zou terecht zijn. Ik droom nog even verder.

GRAM #05 juni/juli 2022 | 5

HOE DOEN ZIJ DAT? DEZE MAAND: INVULLING GEVEN AAN SOCIALE DOELSTELLINGEN TEKST: HETTY DEKKERS spraken zijn jammer genoeg met iedereen anders. Iedere partij hanteert zijn eigen regeltjes, dat zou veel efficiënter kunnen.

Daarnaast hebben we een jaar of vijf geleden ons eigen leerwerkbedrijf Startpunt opgericht. Dat was eigenlijk een logische stap, we hebben veel werk waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een kans kunnen krijgen, dus waarom zouden we het zelf niet doen, dachten wij. Het werkt gewoon praktisch, omdat wij veel mensen op kunnen leiden tot technische beroepen.

“ INTERN HEBBEN WE Charles Vinke, directeur bestuurder Twente Milieu.

Contact: c.vinke@twentemilieu.nl.

ALS DOEL GESTELD MINSTENS 10 PROCENT WSW-POTENTIEEL IN TE ZETTEN. DAT

HEBBEN JULLIE EEN SOCIALE DOELSTELLING. WELKE IS DAT EN WAAROM? Uiteraard hebben we een sociale doestelling. Dienstbaar zijn aan de maatschappij is een van onze kenmerken, dan moet je gewoon helpen waar het kan. Wij gaan voor de hoogste PSO-norm en daar voldoen we heel ruim aan. Intern hebben we bovendien als doel gesteld minstens 10 procent WSWpotentieel in te zetten. Dat lukt ook goed, daar zitten we op 13 procent, dus ook ruim boven de norm.

MET WELKE SPECIFIEKE PARTNERS WERKEN JULLIE SAMEN OP DIT DOSSIER? EN WELKE AFSPRAKEN MAAK JE MET HEN? We werken met onze hele omgeving samen, zoals gemeenten, werkpleinen, reïntegratiebedrijven, bemiddelaars. De af-

6 | GRAM #05 juni/juli 2022

LUKT OOK GOED, DAAR ZITTEN WE OP 13 PROCENT, DUS OOK RUIM BOVEN DE NORM ”

HOE VINDT DAARNA ONDERSTEUNING PLAATS? Vanuit gemeenten, WSW-instellingen enzovoort. Soms bel je eens met een wethouder of een WSW-instelling, om te vragen of er processen versimpeld kunnen worden, of er tijdelijk wat extra financiële ondersteuning mogelijk is, dat soort zaken.

Praktische begeleiders hebben we meer dan genoeg, dat zou wel een tandje minder

mogen. Als je de regels volgt, moet je ontzettend veel ondersteuners inzetten, haast meer dan het aantal mensen waar het om gaat.

KRIJGEN JULLIE VOLDOENDE MENSEN EN ZIJN DEZE MENSEN OOK OVERAL INZETBAAR? Niemand is overal inzetbaar, deze mensen uiteraard ook niet. Opmerkelijk is dat we voor het WSW-gerelateerde werk voldoende aanbod krijgen, maar voor het leerwerkbedrijf niet. Daar moeten we zelf altijd veel reclame voor maken. Dat komt waarschijnlijk omdat het een meer diverse doelgroep is, die je via meerdere kanalen moet aanspreken en bereiken. Voor het WSW-werk heb je een vast bestand waaruit je kunt putten, voor het leerwerkbedrijf geldt dat niet.

Iedereen die het nodig heeft, kan terecht bij Startpunt.

WAT IS DE HOOFDMOOT; TRAINING OF DOORSTROOM? Dit is geen ‘of-vraag’. We geven heel veel training en als dit instroom binnen Twente Milieu oplevert, top. Als het doorstroom naar andere werkgevers oplevert, ook top.

Het gaat om het arbeidsfit maken van mensen die een steuntje in de rug verdienen.

TIPS VOOR ANDERE PUBLIEKE BEDRIJVEN? Stop nu eens met praten en ga dingen doen.

En geef zelf het goede voorbeeld. Sommige overheden, en dan bedoel ik vooral gemeenten inderdaad, blijven zelf enorm achter. Dat kán gewoon niet, daar moet echt iets gebeuren.

Coert Peters, bestuurssecretaris Rova. Contact: cpeters@rova.nl.

HEBBEN JULLIE EEN SOCIALE DOELSTELLING. WELKE IS DAT EN WAAROM? We hebben geen harde doelstellingen in percentages gevat, maar het is wel vast onderdeel van onze bedrijfsvoering. Wij zijn een maatschappelijk bedrijf dat alle mensen kansen wil bieden. Momenteel wordt ruim 18 procent van onze ureninzet door sociale doelgroepers gedaan.

Daar zijn we al best tevreden mee, maar we zien nog ruimte om te groeien. Deze mensen worden overigens vooral ingezet in het beheer van de buitenruimte, daar liggen qua type werk de meeste kansen.

MET WELKE SPECIFIEKE PARTNERS WERKEN JULLIE SAMEN OP DIT DOSSIER? EN WELKE AFSPRAKEN MAAK JE MET HEN? Wij werken nadrukkelijk samen met de sociale werkbedrijven in onze gemeenten, onderwijs en UWV. De basisafspraak is dat wij voor de inhoudelijke werkbegeleiding zorgen, in de vorm van leerwerkmeesters, en de partijen voor sociale begeleiding en/of de inhoudelijke leerstof.

HOE VINDT DAARNA ONDERSTEUNING PLAATS? Bij onze sociale doelstelling gaat het om twee groepen, een grote basisgroep van mensen die vast bij ons gedetacheerd zijn en mensen met tijdelijke leerwerktrajecten van circa één jaar. Zo’n leerwerktraject bestaat uit een combinatie van werken (onder leiding van onze leerwerkmeesters) en gerichte opleiding (deelcertificaten specifieke vaardigheden).

KRIJGEN JULLIE VOLDOENDE MENSEN EN ZIJN DEZE MENSEN OOK OVERAL INZETBAAR? Ze zijn niet overal inzetbaar uiteraard. Afdelingen waar veel met zware machines of voertuigen wordt gewerkt, zoals bij afval, zijn minder geschikt. Daarvoor heb je nu eenmaal meer kennis en vaardigheden nodig. Het vinden van voldoende kandidaten blijft lastig. Vooral gemeenten en UWV moeten de mensen zien te vinden en te motiveren om aan de slag te gaan, dat loopt niet altijd vanzelf.

TIPS VOOR ANDERE PUBLIEKE BEDRIJVEN? Denk als organisatie goed na welke rol je wilt spelen en organiseer je daarop. Werk aan goede structuren met je partners.

Aan gemeenten wil ik meegeven: zorg dat je goed zicht hebt op wat er aan potentieel in je cliëntenbestand zit en blijf er actief bovenop zitten om die mensen te motiveren.

WAT IS DE HOOFDMOOT; TRAINING OF DOORSTROOM? De grote basisgroep werkt al vast bij ons, dat blijven ze meestal doen tot aan hun pensioen. Bij de leerwerktrajecten probe-

HEBBEN JULLIE EEN SOCIALE DOELSTELLING. WELKE IS DAT EN WAAROM? Zeker, Circulus is al heel lang een bedrijf dat maatschappelijke verantwoordelijkheid hoog in het vaandel heeft staan. Onlangs hebben we nieuwe, uitgebreidere sociale doestellingen vastgesteld in een strategie. Het leuke is dat het versterken van onze sociale doelstelling een wens was van onderop, de collega’s hebben meegedacht en vroegen er unaniem zelf om. Ook onze stakeholders trouwens.

We hebben geen hoeveelheden als doelstelling, maar het moeten er wel meer worden.

Maritta Haantjes, projectleider sociaal Circulus.

Contact: maritta.haantjes@circulus.nl.

ren we de kandidaten vooral vaardigheden bij te brengen en werkfit te maken.

Ze kunnen bij ons instromen, maar dat is niet per se de insteek. Als ze ander regulier werk vinden, is dat ook goed.

MET WELKE SPECIFIEKE PARTNERS WERKEN JULLIE SAMEN OP DIT DOSSIER? EN WELKE AFSPRAKEN MAAK JE MET HEN? Vooral met gemeenten en gemeentelijke instellingen, zoals leerwerkbedrijven. Bij

ons werken nu zo’n 100 mensen met loonkostensubsidie, vanuit participatiewet en SW. Daarnaast hebben we zo’n 130 trajecten lopen waar mensen met een uitkering werkfit gemaakt worden. Beide groepen willen we dus uitbreiden. Met gemeenten maken we vooral afspraken over de trajecten, met leerwerkbedrijven over de uitvoering.

HOE VINDT DAARNA ONDERSTEUNING PLAATS? We hebben eigen coaches en werkbegeleiders. Als de coaches zien dat er meer problematiek speelt, zoals schulden of verslaving, dan schakelen zij de nodige hulpverlening in. Met instanties als schuldhulpverlening en verslavingszorg werken we dus ook intensief samen.

GRAM #05 juni/juli 2022 | 7

KRIJGEN JULLIE VOLDOENDE MENSEN EN ZIJN DEZE MENSEN OOK OVERAL INZETBAAR? Met de huidige arbeidsmarkt is het lastig mensen te vinden. Zelfs de leerwerkbedrijven hebben niet altijd voldoende mensen beschikbaar. Ze zijn bij ons wel makkelijk inzetbaar, omdat we een heel divers bedrijf zijn. We hebben de buitenruimte en de afdeling grondstoffen, maar daarnaast hebben we ook een keuken, fietsenwerkplaats, wasserij, eigen schoonmaakdienst. Het moet nogal gek gaan willen we nergens een geschikt plekje voor ze vinden.

WAT IS DE HOOFDMOOT; TRAINING OF DOORSTROOM? We hebben altijd gezegd dat uitstroom onze belangrijkste doelstelling is, maar we kijken tegenwoordig ook steeds kritischer naar onze eigen personeelsbehoeften. Vooral in de buitenruimte en bij afval/grondstoffen hebben we veel behoefte aan personeel, dus het is fijn als ze bij ons blijven werken.

Bij de trajecten blijft training het hoofddoel, we willen die mensen verder helpen zodat ze uiteindelijk doorstromen naar een baan.

Dat hoeft niet per se bij Circulus te zijn.

TIPS VOOR ANDERE PUBLIEKE BEDRIJVEN? Niet iedereen heeft een eigen keuken en fietsenwerkplaats natuurlijk, maar onze branche heeft veel geschikte werkplekken. Probeer voldoende diversiteit aan te bieden. En zorg voor goede samenwerking met leerwerkbedrijven én voor goede trainingen. Wij geven bijvoorbeeld speciale buddytrainingen aan collega’s op de werkvloer, zodat het onderling contact tussen de verschillende doelgroepen goed verloopt.

SCAN MIJ! Ontdek onze cases, onze unieke werkwijze en wat wij voor jou kunnen betekenen.

1-2_190x130mm_A.indd 1

22-2000-0778-01 NVRD GRAM 2022 juni

WE KUNNEN NIET ZONDER NATUUR Word nu lid op natuurmonumenten.nl en ontvang 4 x per jaar het magazine Puur Natuur

8 | GRAM #05 juni/juli 2022

07-06-2022 11:34

WERKEN MET DE LEIDRAAD FYSIEKE BELASTING Eind 2019 heeft het bestuur van de Stichting Arbocatalogus Afvalbranche (StAA) besloten de Leidraad Fysieke Belasting Huisvuilbeladers (hierna: leidraad) niet te implementeren in de Arbocatalogus Afvalbranche, omdat hierover geen overeenstemming kon worden bereikt tussen werkgevers en werknemers. Toch heeft de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) aangegeven dat de leidraad een goede opvolger is van de P90-norm; men ziet het als de stand der techniek. Met dit gegeven: Hoe kunt u de leidraad toepassen in uw organisatie?

STATUS Dat de leidraad geen onderdeel wordt van de arbocatalogus betekent niet dat de leidraad niet door organisaties afzonderlijk mag worden gebruikt. Werkgevers – en nu ook de NLA – zijn van mening dat de leidraad een beter wetenschappelijk onderbouwd beschermingsniveau biedt voor de medewerkers dan de P90-norm. Daarnaast richt de leidraad zich op meer modaliteiten. Ontwikkelingen, zoals gescheiden inzameling van gft en kunststof, waren in de P90-norm niet meegenomen. De leidraad richt zich wel op deze modaliteiten. Gelet hierop kunt u als organisatie overwegen de leidraad alsnog te hanteren voor het onderwerp fysieke belasting huisvuilbeladers binnen uw organisatie. De NLA zal dan bij een inspectie bij uw organisatie beoordelen of u voldoende bescherming biedt aan uw medewerkers op dit onderwerp.

kers in de hogere leeftijdsklassen. Dit ook omdat de NLA bij een inspectie hier aandacht voor zal hebben.

IMPLEMENTATIE De leidraad kan via de RI&E van uw organisatie worden geïmplementeerd. Van belang is uw Ondernemingsraad bij de implementatie van de leidraad te betrekken. Bij het werken met de leidraad dient u te waarborgen dat medewerkers niet de maximaal aantal colli, uren en gewicht overschrijden. Bij een inspectie van de NLA dient u dit ook aan te kunnen tonen, dus het is van belang dat u dit goed administreert.

OVERGANGSREGELING De wetenschappelijke onderbouwing, waarop de leidraad is gebaseerd, leidt tot een geleidelijke afname in de mate van fy-

SCHOLING Beladers van huishoudelijk afval dienen goed geschoold en getraind te zijn voor hun werkzaamheden. De nieuwe leidraad betekent een wijziging in de manier van werken. Zorg er daarom voor dat via scholing of training de medewerkers worden geïnformeerd over de wijzigingen. Besteed hierbij ook aandacht aan de juiste wijze van belading van mini-containers door de beladers. De leidraad geeft immers wel een maximaal aantal colli en tijd aan voor het beladen, maar zegt niets over de wijze waarop dit dient te gebeuren. Een juiste manier van werken blijft ook onder de leidraad van groot belang.

sieke belasting naarmate een werknemer ouder wordt. Doordat de P90-norm geen geleidelijke afname kent - maar een verdeling in drie leeftijdscategorieën - is de wijziging in het aantal te verwerken mini-containers bij enkele leeftijdsklassen groot. Dit betreft voor sommige leeftijden een toename in het aantal te verwerken mini-containers en voor andere leeftijden een afname. Bij de implementatie van de leidraad dient specifiek aandacht te worden geschonken aan de medewerkers waarvoor de wijziging het grootst is. Inventariseer daarom de gevolgen van het werken met de leidraad in uw organisatie en bepaal in overleg met uw Ondernemingsraad of er medewerkers zijn waarvoor een overgangsregeling gewenst is. Hierbij kan worden gedacht aan het gefaseerd toegroeien naar de leidraad in enkele jaren, in plaats van een directe overgang.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Guy van Wunnik, adviseur Publiek Ondernemerschap via vanWunnik@nvrd.nl.

Implementatie van de leidraad betekent wijzigingen in de wijze van werken voor de organisatie en voor de medewerkers. In dit kader is van belang aandacht te besteden aan een aantal punten, zoals training van beladers en aandacht voor medewer-

GRAM #05 juni/juli 2022 | 9

PERSONEELSSCHAARSTE IN DE AFVALBRANCHE Personeelsschaarste is de gekte van deze tijd. Ook in de sterk vergrijzende afvalsector is het moeilijk om aan vakbekwaam personeel te komen, blijkt uit een rondgang langs drie afvalbedrijven. Soms leidt het tot creatieve oplossingen. ROVA organiseerde een succesvolle speeddate.

TEKST: RENÉ DIDDE BEELD: JAN DE VRIES

I

n alle branches heerst anno 2022 een schreeuwend tekort aan personeel. Dat speelt deze zomer bij de bagage-afhandeling op Schiphol. En wie de directie van een willekeurige transportonderneming hoort klagen over het gebrek aan chauffeurs, staat niet raar te kijken als de afvaldiensten ook moeite hebben om chauffeurs te vinden voor de afvalinzameling in de wijken.

Op de vraag of er sprake is van schaarste aan personeel in de afvalbranche, antwoorden drie verschillende HRM-managers echter in koor: ‘ja en nee’. “Ja, er heerst een tekort, maar we vinden ze uiteindelijk wel”, zegt Louise Keulers, hoofd P&O van RMN, Reinigingsbedrijf Midden-Nederland in Soest. RMN heeft 170 mensen (waaronder chauffeurs) in vaste dienst en heeft een vaste flexpool van 50 beladers. “Ja, de vacatures staan langer open, maar ze raken wel vervuld”, ziet ook Pascale Metz, HRM-adviseur bij Avalex in onder meer Delft en Rijswijk, waar 180 mensen in vaste dienst zijn en 60 flexibele krachten werken. “Het vinden van specialisten zoals een beleidsadviseur buitenruimte of een inkoopspecialist voor projecten met een Europese aanbestedingen, is lastig. Chauffeurs vinden valt echter mee”, zegt Marjon van Rotterdam, P&O adviseur bij ROVA in Zwolle (400 mensen in vaste dienst waarvan ongeveer 150 chauffeurs).

VERGRIJZING Corona heeft geen invloed op de krapte op de arbeidsmarkt. Al vóór de pandemie had de afvalsector moeite om in voldoende personeel te voorzien. Eerder speelt de vergrijzing een grote rol.

Een 25-jarig jubileum is heel gewoon in de sector, en nu veel medewerkers in de richting van het pensioen gaan, is er dringend behoefte aan nieuwe aanwas, merken P&O-managers.

Voor zowel de expertise-functies (kantoor, balie, beleidsadviseurs en vooral logistieke planners) als de chauffeurs en de beladers is het lastig mensen te vinden. Bij Avalex gaat het om vacatures die voor 70% voor chauffeurs en 30% voor ‘kantoorpersoneel’ is bedoeld.

Om chauffeurs te lokken, mikken de afvalbedrijven op chauffeurs die de lange werktijden op onregelmatige uren beu zijn. “Of juist jonge chauffeurs die eerst goed geld verdienden op de lange afstanden bij transportbedrijven, maar nu kinderen krijgen en baat hebben bij meer stabiliteit en structuur in hun werktijden”, analyseert Metz. De chauffeurs beginnen weliswaar vroeg maar

10 | GRAM #05 juni/juli 2022

ze zijn vroeg klaar. “En dan kunnen ze bij ons om zes uur aan de piepers zitten”, zegt Van Rotterdam van ROVA. De chauffeurs moeten wel leren samenwerken met de beladers.

Dat zijn de mannen en vrouwen die de containers aan het inzamelvoertuig hangen. De chauffeur lost zelf de ondergrondse container met afstandsbediening via een laadkraan in de bak. Soms is er sprake van een systeem met zijladers. Die kan de chauffeur zonder belader op volledige geautomatiseerde wijze met een joystick lossen, maar de belader loopt voor de vrachtwagen uit om de kliko’s recht te zetten.

UITZENDBUREAU De beladers zijn flex-werkers en worden via een uitzendbureau geworven. “Ook daar is een krapte”, merkt Louise Keulers van RMN. Elke dag wordt bekeken hoeveel beladers er nodig zijn. Ook het beheer van de openbare ruimte, zoals het legen van prullenbakken, straatvegen met machines (en bezems) en bladruimen gebeurt bij veel gemeentelijke afvaldiensten door flexwerkers.

De beladers komen bij ROVA uit een vaste flexpool. Dat gaat eigenlijk het hele jaar door goed, behalve de vorige zomer. “Toen merkten we dat velen de afgesproken termijn niet waarmaakten”, zegt Marjon van Rotterdam. “In plaats van zes weken gingen ze na drie weken toch plots met vakantie. Dat kwam door de versoepelingen van de corona-maatregelen waardoor sommige vakantielanden plotseling geel werden in plaats van rood.” ROVA wacht af hoe het deze zomer gaat.

HOGER MINIMUMLOON Zelfs een fors hoger minimumloon (van circa € 11 naar € 14) in de meest recente CAO Samenwerkende Gemeentelijke Organisaties werpt vooralsnog geen vruchten af. Avalex werkt daarom zelfs met bonussen. € 300 voor een medewerker die iemand aanbrengt en de proeftijd met goed gevolg volbrengt, en nog eens hetzelfde bedrag wanneer de nieuweling het tot een contract voor onbepaalde tijd brengt.

Zowel RMN als Avalex werken met een eigen opleidingstraject. “De beste beladers willen we in samenwerking met het uitzendbureau laten instromen om ze tot chauffeur op te leiden”, zegt Metz. Ook RMN rept van een eigen opleidingsbureau. “Beladers moeten dan wel minimaal het rijbewijs B hebben. Ze beginnen als belader. Later beginnen ze in de interne distributie. Nog later leren we ze routerijden”, zegt Keulers.

De verhoging van het minimum helpt wel, zegt Van Rotterdam bij ROVA, “maar het nam de onrust onder chauffeurs nog niet helemaal weg. Wij werven ze via een uitzendbureau, en op de een of andere manier denken ze dat ze dan minder verdienen dan wanneer ze zich rechtstreeks tot ROVA wenden.”

SPEEDDATE De afvaldiensten timmeren ook aan de weg met campagnes, onder meer op sociale media zoals Facebook en Instagram. RMN maakt filmpjes als ‘RMN-helden’ waarin ze laten zien wat het werk inhoudt. De nadruk ligt op de vrijheid en het voordeel van fysiek werk in de buitenlucht. “De keuze is reuze, en dat maakt het lastig”, zegt Louise Keulers. “Mogelijk kampt de afvalbranche nog met een wat slecht imago van ‘vuil werk.’ We willen laten zien dat dat veel minder is geworden.”

Avalex gaat flyers en posters maken die ze onder meer op sportscholen ophangen. “De grondstofcoaches die leerlingen op lagere scholen al de noodzaak van het scheiden van afval bijbrengen, maken daar ook reclame voor het werken bij Avalex”, zegt Metz.

Ook ROVA maakt gebruik van de social media, zet advertenties in de krant en bezoekt banenbeurzen. Het bedrijf organiseerde dit jaar voor het eerst een speeddate voor de vervulling van tien vakbekwame medewerkers in de buitenruimte. Van Rotterdam: “We nodigden ze uit in de ROVA-bus, waar ze eerst vijf minuten

met mij en vervolgens vijf minuten met een teamleider spraken.

Daarna hadden we vervolggesprekken. Alle tien de vacatures zijn vervuld.”

SROI Een andere route die de afvalbedrijven volgen is om meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te werven. “Dat kunnen mensen zijn met een burn-out, of mensen met beperkingen. Dat kunnen mogelijk beladers zijn, maar dan alleen als de veiligheid en communicatie tussen beladers en chauffeur absoluut is gegarandeerd”, zegt Metz. Volgens de SROI-status (Social Return on Investment) zijn afvaldiensten verplicht een bepaald minimum percentage van de formatieplaatsen in te vullen met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Ook ROVA werkt met deze doelgroep, voornamelijk in het groenonderhoud.

Soms richten de bedrijven zich op asielzoekers met een verblijfvergunning (statushouders). Maar ook dan geldt: veiligheid gaat voor alles. “Kennis van de Nederlandse taal is een absolute vereiste”, zegt Metz.

In samenwerking met de gemeente Zeist herstart RMN sinds corona het project ‘afvalluh’ (vrij naar de voetbalkreet ‘aanvalluh’).

Keulers: “We begeleiden statushouders om te helpen om zwerfafval op te ruimen. Het biedt structuur en vastigheid en kan ze helpen om door te stromen naar ander regulier werk.”

GRAM #05 juni/juli 2022 | 11

BEKNELLINGEN, STRUIKELEN EN AANRIJDINGEN Het aantal ongevallen in de afvalbranche blijft ongeveer gelijk. Ook de aard van de ongevallen, zoals beknellingen, struikelen/verstappen, aanrijdingen, is niet of nauwelijks veranderd. Dat blijkt uit de ongevallen-enquête 2021 van de NVRD. TEKST: HETTY DEKKERS BEELD: KARIN JANSEN Ruim veertig gemeenten en andere publieke inzamelaars vulden de enquête in, dat is iets minder dan de helft van de 87 aangeschreven respondenten. “Gemeenten en inzamelaars die de vragenlijst niet invulden, gaven aan dat ze het te veel werk vonden”, zegt Guy van Wunnik, adviseur publiek ondernemerschap van de NVRD. “De vragen sloten niet goed aan bij hun eigen meldsysteem, zodat ze het te veel tijd en inspanning kostte om de enquête goed in te vullen.

Respondenten die wel reageerden, motiveerden hun deelname met argumenten als ‘we willen weten waar we staan, hoe we het doen ten opzichte van andere inzamelaars’. Daar is de enquête natuurlijk ook voor bedoeld, om in beeld te krijgen hoeveel en welke ongevallen er plaatsvinden, zodat we daarvan kunnen leren.”

TOEKOMST Van Wunnik geeft toe dat de enquête zoals hij nu is samengesteld in aanmerking komt voor verbeterpunten. “De Vereniging Afvalbedrijven is acht jaar geleden gestart met deze jaarlijkse ongevallenenquête, toen nog alleen voor private inzamelaars. De NVRD is vier jaar geleden aangehaakt met een enquête voor publieke inzamelaars. Een goede zaak, want we willen allemaal zo min mogelijk ongevallen in de afvalbranche. Maar we beseffen dat je er meer mee kunt doen, met zo’n onderzoek. Nu weten we wel wat voor soort ongevallen het vaakst voorkomen, maar je weet nog niet wat de oor-

Nr

Met verzuim 2019

1

Struikelen / uitglijden (20)

2

Beknelling (16)

3

4

5

Verrekken / verstappen en Geraakt door (heet) voorwerp en Prikken / snijden (11)

2020

Beknelling en Verstappen (25)

TELLER De enquête is volgens Van Wunnik één van de instrumenten waarmee je het aantal ongevallen in de afvalbranche terug kunt dringen.

“Er zijn meer opties mogelijk. Een bedrijf als Cyclus bijvoorbeeld heeft een teller waarop het aantal dagen wordt vermeld dat er géén bedrijfsongevallen waren. Dat soort maatregelen werkt ook stimulerend.”

Medische behandeling

EHBO

2021

2019

2020

2021

2019

2020

2021

Verstappen (25)

Prikken / snijden (8)

Snijden (14)

Beknelling (11)

Prikken / snijden (21)

Snijden (21)

Stoten (24)

Beknelling (20)

Voorwerp in oog (6)

Verrekken (9)

Vallende voorwerpen (10)

Anders (15)

Geraakt door (heet) voorwerp (19)

Snijden (23)

Geraakt door (heet) voorwerp (12)

Beknelling (16)

Vallende voorwerpen (17)

Stoten (12)

Geraakt door (heet) voorwerp (16)

Voorwerp in oog (11)

Beknelling (15)

Snijden (17)

Uitglijden (18)

Geraakt door (heet) voorwerp (15)

Struikelen (16)

Beknelling (4)

Vallen van hoogte (11)

Geraakt door (heet) voorwerp (12)

Vallende voorwerpen (3)

12 | GRAM #05 juni/juli 2022

zaak was. Als iemand van de treeplank viel, kwam dat dan doordat hij een telefoon in zijn hand had, omdat er iets met de treeplank mis was? Die achterliggende oorzaken ontbreken nu nog in het onderzoek, en die heb je wel nodig als je iets wil verbeteren. In de toekomst gaan we daar aan werken. Wellicht door de enquête wat aan te passen of door een bijeenkomst te houden nadat de uitslag van de enquête bekend is gemaakt, zodat de deelnemers ervaringen uit kunnen wisselen. We moeten nog even kijken hoe we dat aan gaan pakken.”

Anders en Vallende voorwerpen en Voorwerp in oog (7)

Prikken en Snijden en Uitglijden en Verstappen (8)

Beknelling en Struikelen / uitglijden (10)

STEEDS MEER CIRCULAIRE EVENEMENTEN

FESTIVALS WILLEN DOORGROEIEN VAN AFVALVRIJ NAAR CIRCULAIR Van afvalvrij naar circulair. Dat is in het kort het doel van de Green Deal Circulaire Festivals, één van de initiatieven om de vele festivals in Nederland te verduurzamen. In 2025 moet er een blauwdruk liggen waarmee festivals kunnen toewerken naar een circulaire aanpak op allerlei gebieden: afvalinzameling, herbruikbare materialen, minder en groen energieverbruik.

N

TEKST: MARTIJN KREGTING BEELD: MARCEL VAN DEN BERGH/ANP

ederland wil in 2050 een economie hebben die volledig circulair functioneert.

Afval moet worden voorkomen, eindige voorraden moeten beter worden beheerd en hernieuwbare hulpbronnen zo vaak mogelijk ingezet. De Nederlandse overheid streeft er

naar het gebruik van primaire grondstoffen in 2030 met 50 procent te verminderen en in 2050 met 100 procent.

Deze ambitie ligt aan de basis een groeiend aantal Green Deals. Met deze interactieve werkwijze wil de overheid vernieuwende, duurzame initiatieven de

ruimte geven. Sinds de start in 2011 zijn meer dan 300 Green Deals getekend voor sectoren zoals landbouw en scheepvaart, thema’s zoals duurzame energieprojecten en onderwerpen van denim (het materiaal voor jeans) tot en met geothermie.

Lokaal, regionaal, landelijk en internationaal. En dus ook de festivalsector.

Afval wordt gescheiden op festival Zwarte Cross backstage.

GRAM #05 juni/juli 2022 | 13

AANPAK AFVALSTROMEN FESTIVALS Festivals zijn de afgelopen tien jaar steeds populairder geworden. De Nederlandse evenementenbranche telde in 2018 zo’n 700 festivals met 21 miljoen bezoekers per jaar en 2,3 kilo afval per bezoeker. In 2019 trokken zo'n 934 Nederlandse festivals al ruim 26,7 miljoen bezoekers. Per persoon bleef er gemiddeld 2,33 kilogram afval achter op de festivalterreinen. Genoeg reden voor een aanpak van de afvalstromen op en rondom festivals.

In 2019 werd een eerste Green Deal voor festivalorganisaties afgerond: ‘Afvalvrije Festivals’. Een groep koplopers van festivalorganisatoren, Nederland Schoon en de Rijksoverheid sloegen in deze Green Deal de handen ineen om afvalstromen te beperken, beter te scheiden en te verwerken en zwerfafval te voorkomen. Daarbij werd gekeken naar de eigen organisatie én hoe bezoekers positief beïnvloed konden worden om bewust met afval om te gaan.

De Green Deal leverde veel waardevolle kennis en kennisuitwisseling op het gebied van het voorkomen van afval op festivals op. Tijdens diverse pilots werd gekeken welke maatregelen wel en niet werken én onder welke voorwaarden. De opgedane kennis werd gebundeld in de ‘Toolkit Afvalvrije Festivals’.

BREDERE AANPAK MILIEUEFFECTEN Maar festivals kunnen hun milieueffect op meer gebieden dan alleen afvalaanpak verminderen: door zorgvuldige keuzes te maken in locatie, toegankelijkheid, vervoer, catering en stroomvoorziening. Dat heeft een positieve invloed op het milieu en de CO2-uitstoot en vermindert de impact op het gebruik van land en water.

voort op Afvalvrije Festivals. De nieuwe Green Deal streeft naar circulariteit voor een breed scala aan thema's en faciliteert samenwerking op Europese schaal. Dit weerspiegelt het internationale karakter van de festivals en de Europese samenwerking op het gebied van circulariteit.

“MET HET PROGRAMMATEAM KIJKEN WE SAMEN MET EEN GROEP KOPLOPERS VAN ZO’N 18 FESTIVALORGANISATIES EN HET MINISTERIE VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT NAAR ALLES OP HET GEBIED VAN DUURZAAMHEID: ZAKEN ZOALS ENERGIE, ETEN EN DRINKEN, LOGISTIEK RONDOM DE FESTIVALS.”

Door hun creatieve ondernemerschap, afgebakende terreinen en tijdelijke aard kunnen festivals ook een microkosmos voor circulaire innovaties en experimenten zijn.

Festivals hebben bovendien een brede invloed binnen hun toeleveringsketen, door de samenwerking met leveranciers en aannemers.

Green Events, kennisplatform voor verduurzaming van evenementen., was al betrokken bij de Green Deal Afvalvrije Festivals. De vervolg-Green Deal - ‘Circulaire Festivals’ - heeft een bredere scope dan vermindering van afval, vertelt medeoprichter Laura van de Voort van Green Events. “Met het programmateam kijken we samen met een groep koplopers van zo’n 18 festivalorganisaties en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat naar alles op het gebied van duurzaamheid: zaken zoals energie, eten en drinken, logistiek rondom de festivals. We bepalen samen de definitie van wat een circulair festival is, voeren pilots uit en delen kennis.”

NIEUWE GREEN DEAL Genoeg reden dus om meteen al in 2019 een nieuwe Green Deal in de steigers te zetten.

Deze Green Deal Circulaire Festivals bouwt

PRAKTIJKVOORBEELDEN Na twee coronajaren met weinig of geen festivals is er nu de mogelijkheid om van theorie naar praktijk te gaan. Er zijn te veel

14 | GRAM #05 juni/juli 2022

initiatieven om allemaal te noemen, maar Van de Voort noemt er een paar als voorbeeld. Zoals Roskilde (Denemarken), een van de internationale deelnemers, die dit jaar een uitgebreid programma met circulaire startups biedt. Of muziekfestival DGTL, dat dit jaar als eerste festival wereldwijd naar een volledig circulair festival heeft toegewerkt.

Kleinere maar niet minder belangrijke voorbeelden zijn onder meer: Into the great wide open, dat gaat werken met herbruikbare voedselverpakkingen; de Zwarte Cross, al sinds 2019 bezig met het verduurzamen van het gebruik van bekers, een thema dat elk festival bezig houdt. “Het gaat dus veelal om initiatieven waarbij meerdere deelnemers aan de Green Deal betrokken zijn en waarbij we actief kennis en ervaringen uitwisselen om van te leren.”

Uiteindelijk is het doel om tegen 2025 op basis van alle kennis die is opgedaan in onder meer pilots of bredere projecten een blauwdruk te hebben die duidelijk maakt wat een circulair festival zijn inhoudt en wat je kunt doen om daartoe te komen, stelt Van de Voort tot slot. “Inclusief veel praktijkvoorbeelden van de deelnemende koplopers-festivals om dat te illustreren.”

BLAUWDRUK IN PRAKTIJK Een organisatie die zelf op diverse gebieden deze blauwdruk al in de praktijk probeert te brengen, is de Nijmeegse Stichting Zevenheuvelenloop. Van het vervangen van drinkbekers door met water gevulde zakjes van zeewier, groene energie via zonnepanelen tot en met het stimuleren van het gebruik van het OV door de deelnemende hardlopers aan dit loopfestijn.

“Afval is bij ons een van de kleinste factoren als het gaat om milieubelasting”, stelt Alexander Vandevelde, directeur van de stichting. “Natuurlijk scheiden we waar mogelijk afval en we hebben een afspraak hiervoor met afvalinzamelaar DAR. Maar ook zij geven aan dat de Zevenheuvelenloop geen grote producent van afval is: we hebben maximaal een paar duizend toeschouwers.”

De medewerkers van de stichting gaan de maandag na de loop altijd ‘ploggen’: met vuilniszakken het parcours langs en hard-

lopend al het afval inzamelen - vaak gelletjes. “Vroeger ook nog wel bekers, maar dat gebeurt niet meer sinds we balletjes water uitdelen. Dat zijn toch 100.000 kartonnen bekers die we vervangen hebben. Het omhulsel van die Ooho’s is gemaakt van zeewier, dus als het al wordt weggegooid is het afbreekbaar. Maar we stimuleren de 33.000 lopers om zoveel mogelijk hun afval weg te gooien op dropzones zoals drankpunten en niet in de natuur.”

Op het gebied van duurzaamheid heeft de stichting verder in alle contracten met leveranciers staan dat er niet gewerkt mag worden met benzine- en dieselaggregaten.

“We werken met accupakketten. De grootste ervan is zo groot als een zeecontainer.

Alles wordt natuurlijk groen geladen. Verder hebben we een ambassadeur van de Zevenheuvelenloop die bij de Start/Finish woont en van wie we groene stroom - via zonnepanelen - afnemen voor de apparatuur op die locatie.”

1-2_190x130mm_B.indd 1

KOPLOPERSPROGRAMMA Verder zit de stichting in het Koplopersprogramma van de provincie Gelderland, waarin onderzocht wordt waar er op het gebied van duurzaamheid nog meer winst te behalen is. Vandevelde: “Ik verwacht dat dat zit in mobiliteit. We hebben 33.000 lopers die naar ons toe moeten komen. Je moet ambitie en haalbaarheid niet door elkaar halen, maar het is wel goed om ernaar te streven dat al die lopers niet meer met de auto komen maar met het OV. We betalen al in de regio Nijmegen het busvervoer voor mensen die in de bus hun startnummer tonen. Verder proberen we voordelige deals te regelen met de NS voor mensen die van verder komen. Ik denk dat we met dit soort initiatieven de koolstof-footprint behoorlijk kunnen reduceren, nu en in de nabije toekomst.”

22-2000-0541-02 NVRD GRAM 2022 juni

“JE MOET AMBITIE EN HAALBAARHEID NIET DOOR ELKAAR HALEN, MAAR HET IS WEL GOED OM ERNAAR TE STREVEN DAT AL DIE LOPERS NIET MEER MET DE AUTO KOMEN MAAR MET HET OV.”

GRAM #05 juni/juli 2022 | 15 07-06-2022

11:33

TERUGBLIK NVRD JAARCONGRES IN VLISSINGEN

‘SAMEN GAAN VOOR KWALITEIT’ 19 MEI 2022 FOTO'S FREDDY DIRICKX

NVRD-voorzitter Henry Meijdam houdt zijn traditionele jaarrede.

16 | GRAM #5 juni 2018

Van links naar rechts: Mats Postema, Ellen Mesink en dagvoorzitter Nathan de Groot

Martin Scholten (midden) vertelt over de circulaire voedselketen.

Volop gelegenheid tot netwerken.

Corporate antropoloog Danielle Braun over aandacht als het nieuwe goud.

GRAM #5 juni 2018 | 17

UPV LEGT ZWERFAFVALREKENING DEELS BIJ BEDRIJFSLEVEN NEER HOERA, DE PRODUCENT BETAALT MEE Nieuwe regelgeving dwingt producenten mee te betalen aan het opruimen van wegwerpplastic uit het zwerfafval. De reacties op de producentenverantwoordelijkheid zijn positief.

Maar er zijn nog losse eindjes.

E

TEKST: PIETER VAN DEN BRAND BEELD: HENK VRIESELAAR/ANP

en onderdeel van de eind maart ingevoerde regelgeving voor ‘kunststofproducten voor eenmalig gebruik’ is een Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid. De UPV geldt per 1 januari 2023 voor een aantal stromen wegwerpplastic: drinkbekers, eenpersoons voedselverpakkingen, zakjes en wikkels, lichte draagtassen, tabaksfilters, ballonnen en hygiëneproducten zoals vochtige doekjes, maandverband en tampons. Het instellen van producentenverantwoordelijkheid is een verplichting vanuit de Europese Single Used Plastics-richtlijn (SUP). Producenten moeten een deel van de kosten vergoeden die gemeenten en andere gebiedsbeheerders maken voor het opruimen van deze stromen. Ook kosten voor bewustwordingsmaatregelen vallen hieronder.

De UPV brengt nogal wat veranderingen met zich mee voor gemeenten. Tot nu toe stonden gemeenten voor het bekostigen van het opruimen van zwerfafval zelf aan de lat en konden ze voor een extra aanpak jaarlijks rekenen op twintig miljoen euro (1,15 euro per inwoner) vanuit de Raamovereenkomst Verpakkingen (2013-2022) tussen Rijk, VNG en verpakkende bedrijfsleven. De zogeheten zwerfafvalvergoeding stopt echter per 1 januari 2023. Toevallig ook het moment waarop de UPV ingaat. Op welke kostenvergoeding gemeenten kunnen rekenen, moet nog worden vastgesteld. Eronder schuilt een uitgebreide rekenmethodiek, die is gebaseerd op het aandeel van de UPV-stromen in het zwerfval en hoe dat aandeel zich verhoudt tot de hoeveelheden, die producenten jaarlijks op de markt brengen. Zo wordt het percentage dat zij aan de kosten van gebiedsbeheerders bij moeten dragen, berekend. In opdracht van Rijkswaterstaat is adviesbureau Tauw onlangs gestart met een kostenonderzoek, dat eind 2022 gereed moet zijn. De informatie wordt via steekproeven onder gemeenten en andere gebiedsbeheerders opgehaald.

MIDDENWEG Vanzelfsprekend is er een spanningsveld. Gemeenten en andere gebiedsbeheerders willen zoveel mogelijk kosten vergoed zien, liefst ook voor preventie en handhaving. Terwijl de betreffende producenten en importeurs hun financiële bijdrage juist zoveel mogelijk willen beperken en hun geld bij voorkeur besteed zien worden aan de meest efficiënte manier om een gebied schoon te maken, om vooral geen ‘blanco cheque’ uit te hoeven schrijven. “We hebben daar een

18 | GRAM #05 juni/juli 2022

gulden middenweg in gevonden”, zegt beleidsmedewerker afval Maja Valstar van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

“We gaan namelijk uit van de daadwerkelijk gemaakte kosten voor het opruimen en het vegen en het transport van deze afvalstromen naar de verwerking. Bij de sigarettenpeuken gaat het om de kosten voor de inzameling in openbare prullenbakken. Ook de kosten om inwoners in schoonmaakcampagnes deel te laten nemen, dus preventie, vallen onder de UPV. De kosten voor beleidsontwikkeling, monitoring en handhaving niet. De SUP-UPV wijkt af van de UPV die we kennen voor bijvoorbeeld verpakkingsafval en e-waste. Dit is puur een financiële UPV. Producenten hoeven zelf geen inzamelsysteem op te zetten. Dat doen de overheden al", zegt Valstar.

POSITIEF GESTEMD Bij de VNG zijn beleidsadviseurs Kees van der Laan en Mark van Waas positief gestemd. “Na al die jaren kunnen gemeenten eindelijk een deel van de zwerfafvalrekening bij de producenten neerleggen”, zegt Van Waas. “Natuurlijk zou dit een prikkel voor producenten, en ook winkeliers, moeten zijn om ervoor te zorgen dat er minder verpakkingen en plastic items in het milieu belanden.” Van der Laans kanttekening is dat de UPV alleen over plastics gaat. “Er komt natuurlijk nog veel meer in het zwerfafval terecht, zoals papieren frietzakken en servetjes, houten verpakkingen en lachgaspatronen, en dat valt buiten alle regelgeving. Maar gemeenten hebben wel de zorgplicht om àlle stromen die daarin zitten, op te ruimen.” Gunstig is daarom, vindt Van der Laan, dat de UPV in 2024 in een evaluatiemoment voorziet. “Verder draait echte preventie natuurlijk om het ontwerp van producten in combinatie met een gedragsverandering.

Dat zie je in geen enkele UPV terug en daar hoor je ook niemand over.

Het zou mooi zijn als deze UPV daar wel aan zou bijdragen. Ook zijn er winkeliers die serieus overwegen samen een retoursysteem in te richten. Misschien komen dat soort initiatieven nu van de grond.”

OVERGANGSJAAR Als de UPV begin 2023 van kracht wordt, gaat de meter meteen lopen. Gemeenten en andere overheden krijgen echter achteraf pas een kostenvergoeding. Rond april 2024 moeten de producenten de gegevens aanleveren over wat zij in 2023 aan hoeveelheden op de markt hebben gebracht. Als hun bijdrage dan is vastgesteld, kunnen gemeenten in november 2024 de eerste vergoedingen verwachten.

Welke organisatie de vergoedingen uit gaat keren, is nog niet bekend. Daarmee dringt zich wel de vraag op wat gemeenten in overgangsjaar 2023 moeten doen. Ze kunnen dan niet langer rekenen op de zwerfafvalvergoeding, maar maken nog altijd kosten. Van Waas bevestigt dat de VNG met de producenten om de tafel zit om het res-

terende geld vanuit de zwerfafvalvergoeding op een juiste manier te verdelen. Eerder is al afgesproken dat deze middelen besteed moeten worden aan de bekostiging van gemeentelijke activiteiten. “Hoeveel er overblijft weten we nog niet, want 2022 is nog niet voorbij.”

Valstar beaamt dat het in de overgangsperiode lastig kan zijn voor gemeenten. “Daarna kunnen ze op een steady stroom aan kostenvergoedingen rekenen.” Gemeenten zijn straks ook geen tijd meer kwijt aan financiële rapportages om te verantwoorden waar ze de Zwerfafvalvergoeding aan hebben besteed. Dat is in de UPV niet nodig. “Ze krijgen een vergoeding voor het opruimwerk dat ze al hebben uitgevoerd en hoeven geen formulieren meer in te vullen. Daar staan ook geen inspanningsverplichtingen of doelen tegenover. Gemeenten krijgen sowieso het geld. Het is een lokale politieke keuze waar ze het aan uitgeven, we hopen natuurlijk aan de bestrijding van zwerfafval.”

GELABELD De kostenvergoeding vanuit deze UPV is inderdaad niet gelabeld, zegt Van Waas, “maar als je als gemeente serieus met het vraagstuk van zwerfafval bezig bent, blijf je dat geld daar zeker voor inzetten.

Geven gemeenten over de hele linie minder uit, dan zullen we dit terugzien in de uiteindelijke kostenvergoeding. Gemeenten kunnen ervoor kiezen er nog een schepje bovenop te doen of de vergoeding gebruiken om de lasten voor inwoners te verlagen.”

Valstar van IenW voorziet dat de UPV juist mede zal bijdragen aan een schonere leefomgeving. “Natuurlijk komt dat niet door de UPV alleen. De regelgeving kent een uitgebreid pakket aan maatregelen, er wordt ook ingezet op de reductie van drinkbekers en maaltijdverpakkingen. Sinds juli vorig jaar kennen we al een verbod op wegwerpbestek, rietjes en wattenstaafjes en statiegeld op plastic flesjes.

Dat brede scala zorgt ervoor dat we goede stappen richting minder zwerfafval kunnen maken.”

De UPV geldt per 1 januari 2023 voor een aantal stromen wegwerpplastic waaronder ballonnen.

GRAM #05 juni/juli 2022 | 19

GEMEENTE MEPPEL IN ÉÉN DAG SCHOON

1500 VRIJWILLIGERS RUIMEN 19.000 STUKS ZWERFVUIL OP Heel de gemeente Meppel kleurde op 5 april groen. Bijna 1500 vrijwilligers met een groen hesje aan trokken de gemeente in om zwerfafval op te ruimen. Er is die dag voor bijna 19.000 stuks aan zwerfvuil opgeruimd. Blikjes, plastic zakjes, sigarettenpeuken en veel meer.

TEKST: STEFAN KLOMP BEELD: DAAN PREST bij het onderwerp. De gemeente Meppel haakte daar met haar eigen social media bij aan. Ook trok een goede vertegenwoordiging zoals meester Sander extra aandacht van de pers. Zo kwam de actie op het NOS Journaal en in de lokale media. Een maximale impact. “Allemaal met als doel om deelnemers en betrokkenen bewust te maken van gedrag, want dat is het primaire doel van de actiedag”, aldus Sabine.

Meppel in één dag schoon.

GELD INZAMELEN Voor deze opruimdag is gebruik gemaakt van de app Rubbiz. Daarin kunnen deelnemers aangeven waar ze wat voor soort zwerfafval hebben opgeruimd. Daar moeten ze een foto van uploaden en daarmee kunnen ze tot 11 cent per foto verdienen. De opbrengst is voor een goed doel, dat de scholen en vrijwilligers zelf kunnen kiezen. De informatie die in de app is verzameld, is voor de gemeente weer interessant.

Dat Meppel weer zwerfafval vrij is, komt voort uit een idee van Sabine Nijdam, beleidsadviseur afval voor de gemeente Meppel. Zij zag een initiatief voor een grote opruimdag van Rijkswaterstaat, in samenwerking met de Rubbiz Foundation, voorbijkomen. “Dat is echt wat voor Meppel, dacht ik toen”, vertelt Sabine. Met behulp van collega Marjan Mulder, beleidsregisseur duurzaam en meester Sander, een leerkracht die bekend is in de regio door zijn vlogs op YouTube, loopt Meppel heel snel warm voor het evenement.

De gemeente Meppel is de derde gemeente die voor een actiedag gebruik maakte van deze app. In september volgen Hilversum en Amsterdam. “Wat mij is bijgebleven is de brede participatie”, vertelt Kor van der Bij, oprichter van de Rubbiz Foundation. “Overal zag je groene hesjes in de gemeente Meppel”, weet hij nog. Het succes gaat ondertussen door. Na de opruimdag zijn er al meer dan 1500 foto’s gemaakt van meer dan 4000 stuks afval in Meppel. Sabine: “Er zit nog steeds geld in de pot. Dus je kan nog steeds goede doelen steunen door zwerfvuil op te ruimen.”

IEDEREEN DOET MEE Op 5 april was het dan zover. Alle scholen in Meppel deden mee op die bewuste dag. Van basisschool tot het voortgezet onderwijs en de pabo. Ook bedrijven, verenigingen en scouting namen deel en op het water is SUP Clean Up actief. “Meppel heeft natuurlijk veel grachten”, zegt Sabine. “De SUP Clean Up had wel een vrije dag van het werk over om naar Meppel te komen. Dat vind ik geweldig”, kijkt ze trots terug.

BEWUSTWORDING CREËREN Het evenement gaat om meer dan afval opruimen en geld inzamelen voor goede doelen. “Het gaat om bewustwording creëren”, zeggen zowel Sabine als Kor. “Dat je niet alles in een bak moet weggooien. Van afval kan je namelijk weer iets nieuws maken”, legt Sabine uit. “We spreken niet voor niets over grondstoffenbeleid, niet over afvalbeleid. We hopen de actie volgend jaar te kunnen herhalen.”

Meester Sander speelde een belangrijke rol als voorbeeld voor de jongeren. Het is ook een manier om de deelnemers te enthousiasmeren. Meester Sander ging online door Meppel om zo de deelnemers een hart onder de riem te steken en zijn volgers te betrekken

20 | GRAM #05 juni/juli 2022

CIRCULAIRE AMBACHTSCENTRA: VAN ALLE KANTEN WAARDE ‘Van stort naar trots,’ zo omschrijft een projectmanager bij een gemeente een circulair ambachtscentrum. Het is een plek waar vanuit verschillende invalshoeken wordt gewerkt aan producthergebruik en reparatie. Door het verbinden van een kringloopwinkel, een reparatiewerkplaats, een milieustraat en het onderwijs wordt onnodig weggooien van producten en grondstoffen voorkomen.

TEKST: GUNHILD MEIJER BEELD: RIJKSWATERSTAAT Doel van een circulair ambachtscentrum is hergebruik en reparatie bevorderen. Het gaat bij een circulair ambachtscentrum namelijk om het zo min mogelijk verliezen van waardevolle grondstoffen: dus hoe zorg je dat je producten repareert of hergebruikt?

Door hergebruik en reparatie kan de waarde van een product behouden worden. En hergebruik kan ook weer waarde bieden. Zo draagt een circulair ambachtscentrum bij aan een snellere transitie naar een circulaire economie.

Ook het onderwijs vervult een belangrijke plek in een circulair ambachtscentrum. Zo leren jongeren de waarde van reparatie en hergebruik. Daarnaast heb je de makers, ontwerpers en reparateurs van de toekomst hard nodig. De spullen die zij repareren of hergebruiken kunnen een uitkomst zijn voor mensen met een kleinere portemonnee. Een circulair ambachtscentrum wordt zo een centrum van werkgelegenheid, onderwijs en een ontmoetingsplek in één.

IMPACTMETING Een circulair ambachtscentrum heeft een sterk maatschappelijke waarde. Om deze waarde in beeld te brengen, deed Impact

Circulair Ambachtscentrum La Poubelle Tilburg.

Institute dit voorjaar een impactmeting.

Bij deze meting werd gekeken naar het houtbewerkingsproces van twee circulaire ambachtscentra; het Tilburgse kringloopbedrijf La Poubelle en Circulaire Werkplaats Utrecht. Zij hergebruiken afgedankte meubelen voor de productie van nieuwe houten producten. Dit doen zij met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

TOENEMEND WELZIJN Uit de meting kwam naar voren dat de grootste impact zichtbaar was in het toenemende welzijn van de werknemers. Dit kwam mede door het mogelijk maken van werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het hebben van werk draagt namelijk bij aan hun welzijn: er ontstaan nieuwe sociale relaties en ze krijgen een groter gevoel van eigenwaarde.

Ook op het gebied van circulariteit bewijzen de houtbewerkingsactiviteiten waarde. Zo laat de impactmeting zien dat de vermeden milieukosten van afvalverwerking van oude producten en de productie van nieuwe producten ruimschoots hoger zijn dan de milieukosten van upcycling, zoals energie- en materiaalverbruik bij houtbewerking.

Nieuwsgierig naar alle uitkomsten van de impactmeting? Lees het volledige rapport in de kennisbibliotheek van www.vang-hha.nl.

NIEUWE IMPACTMETING EIND 2022 De impactmeting richtte zich alleen op de houtbewerkingsactiviteiten van beide organisaties. Uiteraard werken circulaire ambachtscentra met veel meer type materialen dan alleen hout. Houtbewerking is relatief arbeidsintensief en de milieuvoetafdruk van het materiaal is relatief laag ten opzichte van materialen als kunststoffen, metalen en textiel. Zo heeft elke grondstoffenstroom ieder een andere en eigen impact – die met dezelfde gestructureerde meting doorgelicht kan worden. Daarom wordt er eind 2022 een impactmeting gedaan bij een volledig circulair ambachtscentrum. Met deze inzichten kan steeds meer stuurinformatie worden verzameld voor de impact van Circulaire Ambacht.

OOK EEN CIRCULAIR AMBACHTSCENTRUM OPZETTEN? Zelf ook weleens gedacht om een circulair ambachtscentrum te starten? Lees dan eens het Inspiratiedocument Circulair Ambachtscentrum, dat we samen met onze partners VNG, NVRD, Repair Café en BKN hebben gemaakt. Dit interactieve document, dat u eveneens kunt vinden in de kennisbibliotheek van www.vang-hha.nl, neemt u mee in vijf verschillende perspectieven vanuit de verschillende pijlers van een circulair ambachtscentrum. U vindt er concrete voorbeelden, handige tips uit de praktijk en ervaringen van experts. Het kan een handig startpunt zijn om het gesprek te starten met partners en te verkennen wat de mogelijkheden zijn om zelf een circulair ambachtscentrum op te zetten.

GRAM #05 juni/juli 2022 | 21

VERZORGINGSPLEKKEN LANGS SNELWEGEN NIET SCHOON

ZWERFAFVAL TERGT RIJKSWATERSTAAT In opdracht van het ministerie werkt Rijkswaterstaat aan een zwerfafvalvrij Nederland. De uitvoeringsorganisatie heeft daar volop de kennis voor in huis. Toch wil het juist niet lukken om het eigen gebied schoon te houden. Hoogste tijd voor uitleg.

TEKST: PIETER VAN DEN BRAND BEELD: RIJKSOVERHEID

Het ideaalbeeld van ministerie en Rijkswaterstaat: een maagdelijk schone snelwegparkeerplaats.

M

enig weggebruiker klaagt over rondslingerend zwerfafval langs de snelweg en op de verzorgings- en parkeerplaatsen van het Rijkswegennet. Volgens de monitoringrapportage ‘Schoon-

22 | GRAM #05 juni/juli 2022

heidsbeelden en samenstelling zwerfafval droog areaal’ over 2021 komen er jaarlijks veel klachten binnen bij Rijkswaterstaat.

Een concreet getal staat er niet bij. Het onderzoek is uitgevoerd door adviesbureau Eco Consult, dat in het voor- en najaar op 30 verzorgingsplaatsen, 55 op- en afritten

en 25 verbindingswegen verspreid over het land metingen deed. Op de verzorgingsplaatsen zijn de fracties zwerfafval geteld.

Op op- en afritten en verbindingswegen zijn videobeelden gemaakt. De onderzoekers kwamen het hele afvalpalet tegen. Op de verzorgingsplaatsen trof men grof afval

aan, zoals meubels en stukken hout, en fijnere stromen (tussen de 1 en 10 centimeter groot), van verpakkingen en papier/drukwerk tot sigarettenpeuken en kauwgom.

Afval dat bewust en onbewust is weggegooid of achtergelaten. Bijna de helft van het zwerfvuil op de verzorgingsplaatsen bestaat uit de fijnere stroom. Op de op- en afritten scoort het aandeel verpakkingen met 64 procent het hoogst (ruim een derde zijn blikjes).

De onderzoekers geven de op- en afritten volgens de beeldkwaliteitsschaal van kennisinstituut CROW gemiddeld niveau C. De verzorgingsplaatsen krijgen een cijfer tussen 2,3 en 2,5 op een 5-puntsschaal. Bij grof zwerfafval zitten de zeven RWS-regio’s tussen niveau B en C. In het westen en zuiden van het land is de vervuiling het grootst. Op het fijnere zwerfafval wordt beter gescoord, namelijk net boven niveau B. Bij deze stroom is de RWS-regio West-Nederland Noord het minst schoon. Om de beeldkwaliteitsniveaus van CROW wat tastbaarder te maken: als een gemeente niveau B als streven vastgesteld heeft voor bijvoorbeeld zwerfafval tussen beplanting, dan wil dat zeggen dat er het hele jaar door niet meer dan tien stuks zwerfafval mogen liggen binnen 100 vierkante meter. Bij niveau C gaat het om minder dan 25 stuks zwerfafval. Kortom, de conclusie moet luiden dat het gebied langs de snelweg beslist niet vrij is van zwerfafval.

KENNIS Dat is lastig voor te stellen, want juist Rijkswaterstaat heeft veel kennis, expertise en middelen in huis om zwerfafval aan te pakken. Wie de website van de organisatie doorzoekt op ‘zwerfafval’ komt een scala van doelstellingen, projecten en middelen tegen om afval in het milieu te voorkomen en tegen te gaan. De gebiedsbeheerder, die in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, ’s lands wegen en wateren schoon moet houden, beschikt over een eigen kenniscentrum voor zwerfafval. Om gemeenten en andere gebiedsbeheerders te helpen zijn praktische trainingen en online kennis beschikbaar. Ook faciliteert Rijkswaterstaat met de Zwerfafvalophaalregeling (ZOR), eveneens in opdracht van het ministerie, gecoördineerde opruimacties, die zijn gericht op het opruimen van zwerfafval op de oevers van de grote rivieren. Door vrijwilligers in-

gezameld zwerfafval wordt opgehaald en verwerkt. In opdracht van het ministerie worden ook pilots uitgevoerd, die beter in kaart moeten brengen wat de herkomst van zwerfafval is, zodat ook beter bepaald kan worden welke aanpak werkt om zwerfafval tegen te gaan. Een voorbeeld is het afgeronde proefproject Catchy, waarbij met een vangsysteem zwerfafval uit het water van de Nieuwe Maas werd gehaald.

Hoogste tijd om Rijkswaterstaat dan ook de vraag voor te leggen waarom het rijks areaal langs de snelweg ondanks alle zwerfafvalkennis zo slecht scoort. Woordvoerder Judith Verhoeven is welwillend en zet deze vraag meteen binnen de organisatie uit. Voor de beantwoording zijn medewerkers op verschillende plekken binnen Rijkswaterstaat nodig. Ook met het ministerie wordt ruggespraak gehouden. Het duurt bijna een volle week, maar dan zijn de antwoorden binnen. “Sinds 2021”, begint Verhoeven, “meten we jaarlijks hoe schoon de op- en afritten en verzorgingsplaatsen zijn. Langs de snelweg zelf kunnen we niet meten, omdat je de weg dan af zou moeten zetten.” Verhoeven heeft ook nagevraagd hoeveel klachten er binnenkwamen op de landelijke meldlijn (0800-8002). De afgelopen vier jaar zijn er 4000 meldingen gedaan, waarvan er welgeteld 55 als klacht werden gecategoriseerd. Verhoeven legt uit: “We zien dat er geregeld berichten binnenkomen over zwerfafval, maar ook vaak informerend, bijvoorbeeld dat er op locatie X iets ligt. We zouden het zelf omschrijven als veel meldingen, niet per definitie als veel klachten.”

DISCUSSIES Verhoeven geeft meer uitleg bij wat Rijkswaterstaat doet aan het zwerfafval op de verzorgings- en parkeerplaatsen langs de snelweg. Zo worden in contracten met (onder)aannemers afspraken gemaakt om daar ‘storend zwerfafval’ op te ruimen en de prullenbakken te legen. Het externe onderzoeksbureau achter de monitoringrapportage stelt dat de term ‘storend zwerfafval’ tot veel discussies leidt tussen Rijkswaterstaat en de aannemers die zijn ingehuurd om de locaties schoon te houden. ‘Voor weggebruikers is in elk geval onduidelijk wat ze zich hierbij voor moeten stellen’, concluderen de onderzoekers, ‘want er wordt immers volop geklaagd.’ In

de beantwoording wil Rijkswaterstaat deze waarneming op conto van het bureau laten, en daar verder niet op ingaan.

Waarmee de vraag zich opdringt wat Rijkswaterstaat eigenlijk onder het begrip ‘schoon’ verstaat. ‘Het doel van Rijkswaterstaat is een schoon areaal in 2025’, zo vermeldt het monitoringrapport. Verhoeven benadrukt allereerst dat dit een wensbeeld is. Verder geeft ze aan dat het ministerie als opdrachtgever over de doelen en ambities gaat. “Zo zet het ministerie in op de preventie van zwerfafval met onder meer de nieuwe statiegeldplicht voor kleine flesjes en eind dit jaar voor blikjes. Voorkomen is immers beter dan genezen.” Als het om afval en zwerfafval gaat, licht ze toe, geldt vanuit het ministerie de lijn dat de verkeersveiligheid en doorstroming niet in het geding mogen zijn. “Daarom is het op dit moment onze eerste prioriteit in elk geval de infrastructuur, zoals de bruggen, wegen en grote rivieren, op die twee punten op het vereiste niveau te houden.”

BUDGETTEN Op de vraag waarom het monitoringrapport zo’n matige score laat zien als het zwerfafvalvrij maken van de verzorgingsen parkeerplaatsen gaat, wijst Verhoeven er verder op dat de huidige budgetten krap zijn. “Om alle wensen en ambities te realiseren, zijn keuzes nodig. Daarom heeft het oplossen van het onderhoud op onder meer wegen en bruggen de eerste prioriteit.” De laatste vraag is dan of de eind maart ingevoerde regelgeving voor ‘kunststofproducten voor eenmalig gebruik’ in dat opzicht mogelijk uitkomst biedt. Een van de onderdelen is een Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid per 1 januari 2023 voor een aantal stromen wegwerpplastic, zoals drinkbekers, eenpersoons voedselverpakkingen, zakjes en wikkels. Gebiedsbeheerders als Rijkswaterstaat krijgen dan door het verpakkende bedrijfsleven een deel van de kosten vergoed die zij maken voor het opruimen van deze stromen uit het zwerfafval. Of deze kostenvergoeding daadwerkelijk soelaas biedt voor de krappe budgetten kan Verhoeven nog niet zeggen. “Over deze regeling voeren we nog overleg met het ministerie.”

Voor meer informatie: Wat doet IenW aan zwerfafval? - YouTube

GRAM #05 juni/juli 2022 | 23

STAND VAN ZAKEN OMTRENT STOSAG Niet iedereen is bekend met de STOSAG-standaard en wat je ermee kunt. Daarom een toelichting in dit artikel. STOSAG dankt zijn naam aan degenen die de standaard voor het eerst hebben ingericht, namelijk de STuurgroep Open Standaarden Afval en Grondstoffen.

TEKST: GUY VAN WUNNIK, ADVISEUR PUBLIEK ONDERNEMERSCHAP NVRD De STOSAG-standaard is een verplichte standaard. Hij moet gebruikt worden wanneer het gaat over communicatiesystemen en -protocollen bij afvalinzameling. ICT is in toenemende mate bepalend in onze sector. De ontwikkelingen op dit gebied volgen elkaar in rap tempo op en zijn steeds bepalender voor de (efficiëntie van de) bedrijfsvoering.

Standaarden zijn hierbij belangrijk. De STOSAG-standaard maakt het ICT-landschap veel beter behapbaar. En zorgt ook voor goedkopere oplossingen.

WAT IS STOSAG De STOSAG is een standaard die de communicatie en gegevensuitwisseling tijdens de inzameling van afval beschrijft. Denk hierbij aan de informatie die wordt uitgewisseld tussen vrachtwagen en mini-container (bijvoorbeeld gewicht en chipnummer). In bredere zin gaat het om alle informatie die tussen verschillende apparatuur en chips wordt uitgewisseld. Al deze systemen kunnen van verschillende leveranciers zijn. De STOSAG-standaard zorgt ervoor dat je onafhankelijk van de specifieke leverancier toch altijd een werkende communicatie en gegevensuitwisseling tussen al je apparatuur hebt. En dat dit ook blijft werken als je een van de onderdelen van je afvalinzamelsysteem vervangt door een nieuwe.

De standaard heeft betrekking op de volgende onderdelen van het afvalinzamelsysteem: 1.

Chipkaarten en (ondergrondse) verzamelcontainers met toegangsidentificatie; 2. Minicontainers met een chip en identificatiesystemen op de inzamelwagen; 3. Verzamelcontainers en backoffice-systemen; 4. De systemen op de inzamelwagen en backoffice-systemen.

HOE HELPT DE STANDAARD DE SECTOR? Een open standaard zoals de STOSAG is niet software-specifiek. Dit betekent dat deze door iedere leverancier kan worden ingebouwd / gehanteerd. Dit betekent grote keuzevrijheid voor de gebruiker.

Niemand is meer afhankelijk van het systeem van een specifieke leverancier (vendor lock-in). Zowel voor hard- als software verloopt de communicatie volgens de vaste protocollen zoals deze zijn vastgelegd in de STOSAG-standaard. Voordeel is ook dat bedrijven onderling data eenvoudiger kunnen uitwisselen. STOSAG zorgt er bijvoorbeeld ook voor dat dat toegangspassen voor ondergrondse verzamelcontainers niet meer afhankelijk zijn van het type container en de backoffice eenvoudiger met verschillende systemen van leveranciers kan communiceren.

Er zijn ook voordelen voor leveranciers, en daarmee voor de innovatie in de sector als geheel. Eenmaal goed ontwikkeld kan STOSAGproof hard- en software door meerdere afvalinzamelaars worden

24 | GRAM #05 juni/juli 2022

gebruikt waardoor de afzetmarkt van leveranciers groter wordt. De STOSAG-standaard vormt ook een toekomstvaste oplossing; de zekerheid over het terugverdienen van de investering in product- en dienstenontwikkeling is daardoor groter.

EUROPEES De NVRD is eigenaar van de STOSAG-standaard en is verantwoordelijk voor het actueel houden en waar gewenst of nodig uitbreiden van de standaard. De inhoudelijk en technische afwegingen hierbij worden gemaakt binnen de Expertgroep ICT van de NVRD. Op dit moment wordt bijvoorbeeld de Nederlandse standaard naar Europees niveau getild zodat ook Europese leveranciers en klanten van buiten Nederland gebruik kunnen maken van de standaard. Dit geeft in Nederland dus ook een bredere markt.

NUT VAN DEZE INFORMATIE Gebruik de informatie in je voordeel. Wanneer je ICT-diensten in het afvalinzamelproces inkoopt of aanbesteedt, maak dan gebruik van de standaard. Benader bijvoorbeeld ook een andere afvalinzamelaar die de STOSAG-standaard al heeft toegepast. Of benader een van de leden van de Expertgroep ICT. Het eenvoudigst loopt dit via de NVRD in de persoon van Guy van Wunnik (vanwunnik@nvrd. nl). Vanzelfsprekend kun je de Expertgroep ICT ook benaderen voor andere kwesties of vragen die gerelateerd zijn aan ICT.

YOUNG NVRD AAN DE SLAG BIJ LEDEN Een middag meewerken met de AfvalHelden van ACV, afvalinzamelaar in de gemeenten Ede, Renkum, Renswoude, Veenendaal en Wageningen. Dat stond dinsdag 26 april op de planning voor 30 Young NVRD’ers. Van tevoren hadden zij een veiligheidscursus gevolgd en doorgegeven waar ze hun handen uit de mouwen wilden steken. Zo ging er een aantal mee bij de inzamelroutes van achterladers, was er een groep die ging schoffelen en vegen bij de collega’s van beheer openbare ruimte, werd er meegelopen met de Schone Buurt Coaches en meegewerkt op de afvalbrengstations. Het was een zeer geslaagde en leerzame middag en namens heel Young NVRD bedanken wij ACV hartelijk voor hun medewerking!

TEKST: LIANNE PIT draagvlak in de omgeving. Vooral omdat zij door hun werk veel zien van wat er speelt in de omgeving. Ik raad iedereen aan een keer met een afvalcoach mee te lopen!”

TESSA VAENDEL, WERKZAAM BIJ STANTEC WERKTE MEE BIJ HET AFVALBRENGSTATION IN EDE “De mini-stage bij het afvalbrengstation van ACV in Ede was erg leerzaam! Wat me opviel is dat veel bezoekers het afval niet goed scheiden - soms uit onwil, maar veelal uit onwetendheid - ondanks de instructies van de medewerkers en aanwijzingen op bordjes. Ik zie veel kansen voor educatie en communicatie rondom hergebruik en recycling, waarmee een bezoekje aan het afvalbrengstation een interessante leerervaring wordt die aanzet tot beter scheidingsgedrag. Dit sluit mooi aan bij de ontwikkeling van circulaire ambachtscentra in heel Nederland. Het innamepunt voor kringloopgoederen op het terrein van het afvalbrengstation is een concreet voorbeeld dat in Ede al is toegepast.”

Ernest en Max, werkzaam bij ACV: “Wij hebben twee Young NVRD’ers op bezoek gehad op het afvalbrengstation in Ede. Zij

waren zeer enthousiast en geïnteresseerd in ons werk. Ze vroegen tegen welke problemen wij in het dagelijkse werk aanlopen, en wat volgens ons passende oplossingen hiervoor zijn. Daarnaast hebben zij ervaringen gedeeld die zij op andere afvalbrengstations en circulaire ambachtscentra hebben opgedaan. Aan de hand hiervan hebben we gepraat over hoe wij over bepaalde opties dachten, zoals een overdekt afvalbrengstation of een voorsorteerstraat.”

ROGIER BAKKER, WERKZAAM BIJ ANTEA GROUP LIEP MEE MET DE SCHONE BUURT COACHES “Vanuit mijn werk ben ik geïnteresseerd in combinaties tussen omgevingsmanagement en duurzaamheid. De afvalcoach was daar een goed voorbeeld van. Na een enorm leuke introductie werd ik mee op pad gestuurd met één van de coaches. Ik was onder de indruk van de positieve invloed die zij kunnen hebben op het afvalbeleid en het

HENK HARSEVOORT, WERKZAAM BIJ RMN WERKTE MEE BIJ BEHEER OPENBARE RUIMTE “Wij mochten een kijkje nemen in de keuken van ACV en zijn op pad geweest met beheer openbare ruimte en hebben een aantal grofvuilmeldingen opgepikt. Het was leuk om dit samen met andere sectorgenoten te doen en achteraf ervaringen met elkaar te delen. Omdat er een gemêleerde groep aanwezig was, was dit zeer leerzaam! Dit was vanuit RMN onze eerste deelname aan een Young NVRD bijeenkomst, maar zeker niet de laatste!”

Arjan Rosseel, werkzaam bij ACV: “Tijdens de lunch werd een toelichting gegeven op het werk van BOR. Termen als 'beeldkwaliteit', 'integraal werken' en 'inclusief bedrijf' werden toegelicht. Daarna gingen de Young NVRD’ers mee de wijk in, met een bakkenwagen, veegmachine en een wijkteam. Dat wat op voorhand eenvoudig lijkt, blijkt toch ingewikkeld. Het werken op beeld vraagt een goed werkinzicht van de medewerkers.

Na afloop klinkt dit ook door in de reacties van de deelnemers.

Het was een leuke middag!”

Wil je meer weten over Young NVRD? En onze activiteiten? Kijk dan op de website van de NVRD of meld je aan via young@ nvrd.nl. En word lid van onze LinkedIngroep!

GRAM #05 juni/juli 2022 | 25

COLUMN

Foto: Bart van Dieken

Nederigheid. Daar houd ik wel van. Niet onderdanigheid hè! Maar gewoon dat mensen niet de illusie hebben dat de planeet om hen draait. Dat blijkt geen behulpzame overtuiging in de huidige arbeidsmarkt. En het correspondeert ook niet per se met de leefwereld van het aanstormende talent. Apetrots ben ik op de collega’s die samen met een groep leden het Landelijk Traineeship uit de grond hebben gestampt. In amper twee maanden hadden we 15 deelnemende werkgevers, een plan, een campagnefilm, een wervende vacature en een opleidingsprogramma. Onze sector knalt van het scherm.

Laat de kandidaten maar komen. De animo is er, we krijgen enthousiaste sollicitaties binnen. Op het moment van schrijven heb ik de selectiedag achter de rug waar alle kandidaten zijn geïnterviewd. Wat een bevlogen, slimme briljantjes zaten daar. Vooraf kwamen echter ook de wonderlijkste vragen binnen. Of het niet ook online kan, “want anders kost het zoveel tijd”. Graag eerst een telefoontje, “om te peilen of dit wel echt past bij mijn persoonlijke levensplan”.

Jong talent heeft soms flinke eisen en weet ook duidelijk wat ze niet wil. Mopperend draai ik mijn vaste riedel af tegen de organiserende collega over ‘beginnen in de afwaskeuken’ en ‘bij bewezen talent opklimmen’. Niks binnenkomen en meteen een topjob, eerst ploeteren en laten zien wat je kunt. Vroeger, toen ik begon met werken….u kent het wel. Over karakter kweken. Nederigheid kortom. Ze lacht en stelt vast dat die normen allang niet meer gelden. Hoe ouderwets, de arbeidsmarkt werkt nu heel anders hoor. Zucht. Zo leer ik ook weer. Word ik nederig van. Had ik gezegd dat ik daarvan hield….?

Wendy de Wild, directeur NVRD

26 | GRAM #05 juni/juli 2022

NIEUWS EERSTE WERKBIJEENKOMST BENCHMARK HUISHOUDELIJK AFVAL Ruim 50 deelnemers kwamen vorige maand samen in de Jaarbeurs van Utrecht voor de eerste werkbijeenkomst van de Benchmark Huishoudelijk Afval van 2022. Zij gingen aan de slag met eigen data en werden meegenomen in het verhaal van experts uit diverse grondstofketens. Na de kick-off in de ochtend ging men in groepjes uiteen om bevindingen en ervaringen te delen. Gevorderden gingen dieper in op de stof en bogen zich over bijplaatsingen, GFT in de hoogbouw en kwaliteitsborging grondstoffen. Voor beginners ging Folkert Starreveld dieper in op het gebruik van de benchmark. Komende maanden organiseert de Benchmark excursies naar een aantal verwerkers om inzicht in de grondstoffenketens te verkrijgen.

LANDELIJK TRAINEESHIP CIRCULAIRE ECONOMIE Als maatschappij staan we voor grote uitdagingen om te komen tot een circulaire economie. Om van afval het nieuwe goud te maken hebben we meer jonge talenten nodig. Daarom lanceert de NVRD het landelijk traineeship Circulaire Economie. Ben jij of ken jij iemand die aan het begin staat van zijn/haar carrière en wil bijdragen aan de wereld van de toekomst? Ga dan naar www.nvrd.nl/traineeship. Dit traineeship is opgezet in samenwerking met: Saver, ZRD, gemeente Breda, RMN, GAD Gooi en Vechtstreek, Cyclus, gemeente Tilburg, Stout Groep, Meerlanden, RAD HW, Circulus, Avalex, ROVA en Dar.

ZWAARDERE BEWIJSLAST VOOR GEMEENTEN OM AFVALOVERTREDERS AAN TE PAKKEN Betrokkenen hoeven sinds 1 juni 2022 slechts aannemelijk te maken dat verkeerd aangeboden huisvuil niet hun schuld is. De persoon tot wie het verkeerd aangeboden huisvuil te herleiden valt, moest voorheen hard tegenbewijs leveren om zijn onschuld te bewijzen. Kan deze persoon dit niet leveren, dan wordt hij als overtreder aangemerkt. Door een uitspraak van De Raad van State is dit veranderd. De Raad van State erkent nog steeds dat gemeenten er in principe van uit mogen gaan dat de persoon tot wie het huisvuil kan worden herleid ook de overtreder is. Kan deze persoon - de vermoedelijke overtreder - het tegendeel aannemelijk maken, dan komt de bewijslast weer bij de gemeente te liggen. Echter, kan de vermoedelijke overtreder nu ook het tegendeel aannemelijk maken waardoor de bewijslast weer bij de gemeente ligt.

De vermoedelijke overtreder kan de rechter overtuigen van zijn onschuld door met een logische, objectieve en onderbouwde verklaring uit te leggen: waarom het verkeerd aangeboden huisvuil niet zijn schuld is of dat hij niet in de gelegenheid was om het huisvuil verkeerd aan te bieden.

AFSCHEID VAN MAARTEN GOORHUIS, TOT VOOR KORT SENIOR BELEIDSMEDEWERKER BIJ DE NVRD

WANNEER EN HOE KWAM JIJ IN DE AFVALBRANCHE TERECHT? Ik was 17 jaar en op zoek naar werk voordat ik naar de Sociale Academie zou gaan. Op het arbeidsbureau zag ik een advertentie hangen ‘schillenboer gezocht’. Dat sprak me wel aan en ik ben gaan praten met de voorman van de Ekologische Kringloop Stichting die met zijn paard en wagen langs de Arnhemse deuren trok om voedselresten te redden van de afvalverbranding. Ik raakte enthousiast en ben vervolgens twee jaar als vrijwilliger schillenboer geweest.

AAN WELKE DOSSIERS HEB JIJ BINNEN DE NVRD GEWERKT? Toen ik begon bij de NVRD was het bureau nog jong en klein, en deed ik als de enige beleidsmedewerker alle dossiers. De UPV is lange tijd de rode draad in mijn werk geweest. Vanaf 2014 heb ik alle UPV-dossiers overgedragen en heb ik samen met VNG en RWS het eerste uitvoeringsprogramma VANG-HHA opgesteld en in 2015 ben ik de inbreng van de NVRD in dit programma gaan coördineren.

Daarnaast heb ik me altijd beziggehouden met afvalstoffenwetgeving en -beleid en de redactie gevoerd op veel van de inbreng van de NVRD op nieuw beleid en wetgeving.

WAAROM IS DEELNAME AAN ISWA BELANGRIJK? ISWA maakt zich er hard voor dat wat wij normaal vinden qua afvalbeheer, ook normaal wordt in andere delen van de wereld waar dat nu helaas vaak nog niet zo is. Goed afvalbeheer draagt ook bij aan de oplossing van het klimaatprobleem en aan grondstoffenbehoud. Allemaal zaken waar ISWA zich voor inzet en die mondiaal belangrijk zijn. Voor mij is ISWA belangrijk geweest omdat ik behoefte had aan uitwisseling met collega’s uit andere landen die met hetzelfde soort beleid en wetgeving te maken hadden, Municipal Waste Europe bestond toen nog niet.

BINNEN DE AFVALBRANCHE HEB JE HEEL WAT ONTWIKKELINGEN MEEGEMAAKT. WELKE ONTWIKKELING VIND JE TOT OP DE DAG VAN VANDAAG OPMERKELIJK? Ik heb 40 jaar rondgelopen in de afvalwereld en in die tijd is er enorm veel veranderd en toch ook niet. Er zijn twee ontwikkelingen die wat mij betreft bemoedigend zijn en één die opmerkelijk is. Bemoedigend is dat de hoeveelheid restafval die we produceren mede tot maat der dingen is genomen. In het verleden keken we alleen naar scheidingspercentages, door ook naar restafval te kijken leggen we het vergrootglas op datgene wat we niet willen.

Natuurlijk moet je alle mitsen en maren over kwaliteit daarbij niet uit het oog verliezen, maar vanaf 2015 is het ambitieniveau van gemeenten en bedrijven wel fors omhoog gegaan en hebben we de hoeveelheid restafval voor het eerst in 20 jaar significant zien dalen. Bemoedigend is ook dat Europa steeds meer ambitie toont.

Tot dusver konden we alle Europese wetgeving fluitend en met twee vingers in de neus invoeren, we haalden alle doelstellingen toch al. In de komende jaren zal de vernieuwing echter vooral uit Europa komen. Opmerkelijk is dat de NVRD, na meer dan 20 jaar ervaring met het instrument van UPV, hier nog steeds voorstander van is. Een belangrijk deel van de beleidscapaciteit van het NVRD-bureau gaat intussen op aan het behartigen van de belangen van de leden in UPV-systemen. Bij de UPV voor verpakkingen lijkt onenigheid de regel te zijn geworden. Dat de NVRD vraagt om méér UPV-regelgeving lijkt dan ook een vorm van zelfkastijding.

Opmerkelijk is overigens ook dat het ministerie hier nog steeds niet van lijkt te leren en elke keer weer hetzelfde soort UPV-regelgeving uit de hoed laat komen.

WELKE ROL ZIE JE WEGGELEGD VOOR DE NVRD IN DE KOMENDE 5 JAAR? In de komende jaren worden de nieuwe Europese kaders geschapen voor het afval- en grondstoffenbeheer en productenbeleid, die in de jaren daarna leidend zijn voor de ontwikkeling van de circulaire economie en bepalend worden voor de kwaliteit van recycling.

We moeten er nu voor zorgen dat hiervoor de juiste kennis en informatie op tafel komt, de NVRD kan daarin een belangrijke rol spelen.

JE GAAT NU VAN JE HOBBY JE WERK MAKEN. KUN JE DE AFVALBRANCHE WEL MISSEN? Ik ben natuurlijk een vuilnisman in hart en nieren, dat zet je niet zomaar overboord. Al die tijd had ik eigenlijk twee banen, een betaalde bij de NVRD en een onbetaalde bij het Pieterpad. Om daar ook ruimte voor te hebben ben ik nooit fulltime in dienst geweest bij de NVRD. Ik ben nu ook niet fulltime in dienst bij de stichting Pieterpad, dus wellicht kan ik de balans omdraaien en niet alleen van mijn hobby mijn werk maken, maar ook van mijn werk mijn hobby.

GRAM #05 juni/juli 2022 | 27

DUBBELDAM ZIJBELADER VOOR GEMEENTES Met de Dubbeldam Zijbelader kunt u duurzaam en ergonomisch afvalcontainers ophalen en ledigen.

De zijbelader is geschikt voor het ledigen van afvalcontainers van 120 tot 360 liter. Wilt u meer weten over onze lichte en recyclebare carrosserie voor zero-emissie voertuigen?

Neem contact met ons op! 078 610 03 33 - www.dubbeldamgroep.nl

1-2_190x130mm_A.indd 1

22-2000-0780-01 NVRD GRAM 2022 juni

Wordt u onze nieuwe schakel?

Bent u een organisatorisch talent en wilt u uw steentje bijdragen aan de genezing van nierziekten? Dan is de rol van coördinator iets voor u! De Nierstichting zoekt mensen die de jaarlijkse collecte in hun wijk/woonplaats willen organiseren. De collecte is in de derde week van september.

Doet u mee? Aanmelden kan via: nierstichting.nl/coordinator

28 | GRAM #05 juni/juli 2022

07-06-2022 11:15

BRANCHE NIEUWS NATUURLIJKE PLASTIC-VERVANGER EEN STAP DICHTERBIJ Er is een belangrijke stap gezet om een nieuwe natuurlijke plastic-vervanger te maken. Vorige maand werd een demonstratiefabriek op het terrein van HVC in Dordrecht geopend, waarin de grondstof voor deze plastic-vervanger gemaakt wordt uit natuurlijke reststoffen.

Het materiaal heeft de voordelen van plastic maar niet de nadelen: het is licht en vormbaar, is verwerkbaar als plastic én volledig biologisch afbreekbaar, waardoor er geen microplastics in de natuur worden achtergelaten. Drie producenten gaan de nieuwe natuurlijke plastic-vervanger uitproberen en toepassen. De samenwerkingspartners zien legio mogelijkheden: van afbreekbare kweeknetjes en landbouwplastic tot zelfhelend beton.

De installatie is mogelijk door een bijzondere samenwerking tussen private en publieke partijen die elkaar vinden in het zetten van stappen naar een duurzame economie.

De demonstratiefabriek wordt gerealiseerd door een samenwerkingsverband bestaande uit de waterschappen Brabantse Delta, De Dommel, Hollandse Delta, Scheldestromen en Wetterskip Fryslân, kenniscentrum STOWA, technologiebedrijf Paques Biomaterials en duurzaam energie- en afvalbedrijf HVC. Slibverwerking Noord-Brabant (SNB), AquaMinerals, TU Delft en Wetsus (kenniscentrum voor duurzame watertechnologie) steunen het initiatief met verdere kennisontwikkeling.

GRAM #05 juni/juli 2022 | 29

BRANCHE AGENDA

NIEUWS GEMEENTE TILBURG NEEMT ONDERGRONDSE PERSCONTAINERS VAN SIDCON IN GEBRUIK

In Tilburg aan de Hart van Brabantlaan is een eiland met ondergrondse persen van Sidcon in gebruik genomen voor een bestaande en nieuw te bouwen woontoren. Het betreft een woontoren met in totaal 22 verdiepingen en 750 aansluitingen.

De gemeente Tilburg streeft ernaar om ondergrondse containers één keer per week te ledigen. Om dit te behalen wordt de capaciteit afgestemd op het inzamelmiddel, aldus Bob Brocks, Teamleider inkoop en techniek bij de BAT. “Wanneer wij al het afval van de 750 aansluitingen met reguliere ondergrondse containers zouden inzamelen heb je 30 containers nodig. Dit is niet haalbaar qua grondbeslag en daarnaast niet wenselijk. Met de inzet van twee ondergrondse perscontainers voor restafval en twee ondergrondse perscontainers voor papier/ karton, aangevuld met één ondergrondse perscontainer voor PMD, kunnen wij de gevraagde hoeveelheid afval prima verwerken met één lediging per week.”

12 t/m 18 september Verspillingsvrije Week

14 t/m 17 september Walibi Biddinghuizen Groentechniek Holland

5 oktober 2022 De Fabrique Utrecht Afvalconferentie

15 t/m 17 november Evenementenhal Gorinchem Vakbeurs Recycling

TOOLBOX ZWERFAFVAL De toolbox 'Zwerfafval, natuurlijk raap je ook iets op' is beschikbaar. Met deze campagne worden mensen gestimuleerd om af en toe zwerfafval op te rapen. In de toolbox vind je afvalbakstickers, beeld voor social media en raamposters. Daarmee kun je als gebiedsbeheerder eenvoudig aansluiten bij de nieuwe zwerafvalcampagne, ontwikkeld door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De middelen kunnen gepersonaliseerd worden, bijvoorbeeld met eigen logo's.

INNAMESYSTEEM STATIEGELDBLIKJES PER 1 APRIL 2023 Op 1 april 2023 is een landelijk dekkend en efficiënt innamesysteem voor statiegeldblikjes gereed. Het doel hiervan is dat alle 2 miljard blikjes die jaarlijks op de markt komen zonder problemen kunnen worden ingeleverd en niet in het zwerfvuil belanden. De consument gaat 15 cent betalen en kan het blikje net als de flesjes weer inleveren bij supermarkten, op het treinstation, tankstation, etc. Sinds de invoering van statiegeld op kleine flesjes komen er veel minder flesjes in het zwerfafval terecht en kan het plastic (PET) weer worden hergebruikt als grondstof voor nieuwe flessen. Met de invoering van statiegeld op blikjes wordt zwerfafval verder teruggedrongen en het waardevolle materiaal teruggewonnen voor hergebruik.

30 | GRAM #05 juni/juli 2022

KLIKO GROEP Innovators van afvalinzamelsystemen

ALLES ONDER 1 DAK minicontainers

containermanagement

ondergrondse containers

vierwielcontainers

chipregistratie

containerbehuizing

palletboxen

toegangscontrole

onderhoud en reiniging

“Al meer dan 40 jaar toonaangevend in minicontainers, innovator van ondergrondse containers, marktleider in chipregistratiesystemen en trendsetter in toegangselektronica.”

KLIKO GROEP Standaardruiter 36 3905 PZ Veenendaal

+31(0)318 559393 info@kliko.nl www.kliko.nl

BEZOEK ONZE NIEUWE WEBSITE

KLIKO.BE | KLIKO.NL