a r c h e o l og i a
Od czego się zaczęło? HISTORIA ARCHEOLOGII PODWODNEJ
Tekst MATEUSZ POPEK
Zdjęcia ANDRZEJ PYDYN
Od czego się zaczęło? Kto był na początku? Takie i podobne pytania zadają sobie historycy na całym świecie. Nierzadko jednak ustalenie początku, tej pierwszej iskry, od której się zaczęło jest niezwykle trudne.
B
o czy za początek nurkowania powinniśmy uznać
rożytne zabytki z jeziora Nemi. Zabytki te, a dokładnie wraki
dokonania Jacqua Costeau? Czy może nurków kla-
dwóch statków Kaliguli. Stały się sławne po tym jak Musollini
sycznych, a może jednak poławiaczy gąbek? Pomimo
kazał osuszyć jezioro by ułatwić ich badanie. Niestety zabytki
tak niejednoznacznego początku, całe środowisko przyjęło, że to francuskiego oficera będziemy uznawać za praojca wszystkich płetwonurków.
Znane są też przekazy wykorzystania dzwonów nurkowych do wydobywania przedmiotów z wody. Wiele zmieniło wprowa-
Podobnie jest w przypadku archeologii podwodnej. Jej
dzenie hełmu nurkowego, który pozwolił na długie i stosunko-
geneza to raczej proces niż zdarzenie. Jednak podobnie jak
wo bezpieczne przebywanie pod wodą. W ten właśnie sposób
w nurkowaniu za ojca tej nauki uznano jednego człowieka:
w XIX wieku nurkowie wydobywali działa z wraku Mary Rose,
George’a F. Bass’a, który zmarł w marcu 2021 roku. Odejście
która stała się później najsłynniejszym zabytkiem nautycznym
tego człowieka było inspiracją do stworzenia tego artykułu,
Wielkiej Brytanii.
gdyż musimy sobie uświadomić, że historia zawsze tworzy się
Kolejną potężną zmianą dla eksploratorów podwodnych
na naszych oczach. Natomiast postaci, które zmieniały tę hi-
obiektów było stworzenie akwalungu przez Jacques-Yves Co-
storię chodzą wśród nas. Nie pozwólmy wspomnieniom tych
usteau i Emila Gagnan’a. W porównaniu z hełmem klasycznym
ludzi odejść, bo są niezwykle cenne, a wiemy jak kruche potrafi
sprzęt tych dwóch wynalazców był lekki i łatwy w transporcie.
być życie zwłaszcza w ostatnich latach.
Dlatego też łatwiej było nurkom docierać do podwodnych
Zainteresowanie zatopionymi obiektami sięgało najdawniejszych czasów. Oczywiście przed wynalezieniem akwalungu czy
64
nie przetrwały II wojny światowej.
obiektów i je wydobywać. Jednak do lat 60. XX wieku nie można było mówić o naukowym podejściu tych akcji.
hełmów nurkowych zasilanych przewodowo ludzie radzili sobie
To właśnie w szóstej dekadzie dwudziestego wieku nastą-
pod wodą wstrzymując oddech. Źródła podają, że już w XV wie-
piła eksplozja naukowych projektów, które można nazywać
ku we Włoszech nurkowano na bezdechu żeby wydobyć sta-
archeologią podwodną. W Szwecji wydobyto i rozpoczęto
