aal
Die Teutoniese of Germaanse taal
𐌸𐌹𐌿𐌳𐌹𐍃𐌺𐌰𐌶
𐌸𐌹𐌿𐌳𐌹𐍃𐌺𐌰𐌶 þiudiskaz Die Teutoniese of Germaanse taal
Pieter Uys, Orchards, 2021 Voorblad: Plasticboer
1
Inhoudsopgawe Inleiding 3 Die Germane 4 Deutsch, Diets, Duits, Dutch, Duusman, Teuton 5 Verskille tussen Proto-Germaans en Proto-Indo-Europees 5 Germaans vs ander Indo-Europese tale 5 Die Germaanse Konsonantverkuiwings 6 Unieke Proto-Germaanse terme vs PIE terme 7 Nie-Indo-Europese Lekseme in Proto-Germaans wat in Afrikaans voortleef 8 Germaanse woorde van Kaukasiese oorsprong 9 Germaanse woorde met Kartveelse comparanda 10 Germaanse woorde sonder klaarblyklike comparanda 11 Leksikale stratigrafie van Germaans 12 Leenwoorde uit Kelties en Indo-Iraans 13 Die Hartland van Proto-Germaans 14 Sub-, super- en adstratum 15 Lüneberger Heide 16 Spore van verlore tale 17 Atlanties of Semitidies as adstratum 19 Die Onse Vader in Wulfila se Gotiese alfabet 20 Bibliografie 21 Indeks 23
2
Inleiding Sowat 46% van die wêreldbevolking – 3 640 000 000 mense – het ‘n Indo-Europese moedertaal. Daar is ongeveer 445 lewende Indo-Europese tale, waarvan twee derdes tot die Indo-Iraanse tak behoort. Die Indo-Europese taalfamilie sluit groot wêreldtale soos Engels, Spaans en Hindi in, wat onderskeidelik tot die Germaanse, Romaanse en Indo-Iraanse groepe behoort. Dis die deeglikste bestudeerde taalfamilie ter wêreld, en rekonstruksie van die prototaal is tot ˈn groot mate afgehandel, sodat daar vandag redelike sekerheid bestaan oor die klankstelsel, woordeskat en morfologie van Proto-Indo-Europees.
Die Germaanse familie het sowat 520 miljoen moedertaalsprekers (2021) en is die dominante familie op vyf kontinente. Wes-Germaans bestaan uit Afrikaans, Alemannies, Engels, Fries, Duits, Nederduits, Nederlands-Vlaams, Skots en Yiddish. Die lede van Noord-Germaans is Deens, Faroëes, Noorweegs, Sweeds en Yslands.
Reeds vroeg in die geskiedenis van Indo-Europese studies, het dit geblyk dat Germaans op noemenswaardige wyse van die klassieke Indo-Europese patroon afwyk. ‘n Proses van klankverskuiwings het teen die middel van die eerste millennium vC – toe Proto-Germaans sy finale vorm aangeneem het – beduidende verskille met sy portuurtale soos Proto-Kelties, Antieke Grieks, Latyn en Sanskrit meegebring.
3
Die Germane Die eerste verwysing na Germane was deur Pytheas van Massilia in die vierde eeu vC, maar Julius Caesar was die eerste om hulle as ‘n etniese groep van die Kelte te onderskei. In Boek VI van Die Galliese Oorlog (rondom 55vC) skryf Caesar oor die Germane. Die Romeinse geskiedkskrywer Publius Cornelius Tacitus (nC 56— c. 120 nC), voorsien in sy werk Germania ‘n breedvoerige beskrywing van die stamme. Tacitus verwys na “Sueviese tale” as ‘n manier om te bepaal of ‘n groep Germaans was.
Dit blyk dat die Germane in Caesar se tyd steeds jag- en versamel beoefen het, benewens veeteelt en landbou. Tussen die Rhyn en die Main het die Batavi, Bruchteri, Chamavi, en Chatti gewoon, en teen die Noordee die Chauci, Angles, Varini, en Friese. Van die middel Elbe tot by die Oder was daar die Suebi, Marcomanni, Quadi, Lombarde, en Semnones, en tussen die Oder en die Vistula die Vandale, Boergondiёrs en Gote. Die Sujones en Gauti het verder noord in Skandinawiё gewoon. Volgens Tacitus het gesinne op plase gewoon (Goties þaurp 'land’, later þorp; ‘plaas’ se betekenis het eers later in ‘dorp’ verander). Die woord vīcus wat na dorpe verwys, is by Latyn geleen, en oorleef in Afrikaans as ‘wyk’. Die woord vir ‘stad’ kom van ‘n woord wat ‘toring’ beteken en oorleef vandag as ‘burg.’
Verskille tussen Proto-Germaans en Proto-Indo-Europees 1 Die PIE werkwoordstelsel is vereenvoudig waar dit aspek en tyd aangaan 2 Germaans het ‘n verledetydsvorm met ‘n dentale suffiks ontwikkel 3 Indo-Europese /a:/ word Germaanse /o:/. 4 In PIE was die klem vry en beweeglik, en kon dus op enige lettergreep val. In PG val die klem deurgaans op die eerste lettergreep, en onbeklemde lettergrepe is verswak en verloor. Daardie lettergrepe was meestal uitgange en suffikse. 5 Die Germaanse Konsonantverskuiwings 6 Die Proto-Germaanse woordeskat bevat elemente wat nie in die ander Indo-Europese tale voorkom nie.
4
Teuton, Duits, Diets, Dutch, Duusman Proto-Indo-Europees *tewtéh (“mense, stam”), Proto-Germaans *þeudō (“mense”). Die reflekse van die PIE is: Ou Iers “tuoth”, Goties “þiuda”, Litous “tauta”, Ou Engels ‘theod’ en ‘theodisc’ “van die mense”, waar “isc” later “ish” geword het. Teutone (theudanoz) was ‘n stam wat naby die mond van die Elbe gewoon het.
Germaans vs ander Indo-Europese tale Vader
Pitar in Sanskrit, Pater in Latyn
Vis
Piscis in Latyn
Hond
Canis in Latyn
Honderd
Centum in Latyn, satem in Sanskrit
Twee
Dva in Sanskrit, Duo in Latyn
Knie
Genu in Latyn 5
Die Germaanse Konsonantverkuiwings
Grimm se Wet (1822) bestaan uit drie hoof-klankverskuiwings: Geaspireerde stemhebbende sluitklanke verloor aspirasie: bh dg gh en word b d g Stemlose sluitklanke word stemlose skuurlanke: p t k word f θ x/h Stemhebbende sluitklanke word stemloos: b d g word p t k met die uitsondering dat niks verander waar ‘n stemlose sluitklank deur ‘n stemlose stemlose sluitklank gevolg word nie; soos in /ster/ en nie /stθer/ nie.
Hierdie verskuiwing het aspirasie as onderskeidende kenmerk uitgeskakel. Verner se Wet (1875): Die stemlose skuurklanke hier bo word stemhebbbend in ‘n stemryke omgewing:
f>v θ>ð k>g en die stemlose skuurklank /s/ word /z/ wat later weer in /r/ verander
6
Unieke Proto-Germaanse terme vs PIE terme PG
PIE
Afr
*aiks
*perkwos
eik
*beron
*r̥tko
beer
*bragnam
*mosghos
brein
*bullon
*tauros
bul
*fingraz
*polikosa
vinger
*hursa
*gheyos, hekwos
perd
*kuningaz
*regs
koning
*lambaz
*hegwosnos
lam
*silubra
*argent
silwer
*skuldro
*homsos
skouer
7
ˈn Aantal nie-Indo-Europese lekseme in Proto-Germaans wat uit ˈn substratum kom en in Afrikaans voortleef *aik
eik(eboom)
*hale/haluþ
held
*akrana
akker(boom)
*hnippōn
knyp
*apan
aap
*hnut
neut
*arut
erts
*hringa
ring, sirkel
*arwīt
ertjie
*kattōn
kat
*baunō
boon
*krabita
krap, kreef
*braidaz
breed
*kumb/kumpan
kom, bak
*drenan
dreun
*lauba
lower
*driŋkɑnɑ̃
drink (om te)
*magan
maag
*ēbund
aand
*managa
menigte
*ebura
(vark)beer
*pakka
pak
*fata
vat, houer
*pōla
poel
*gait
bok
*rōbjōn
raap
*hakan
haak
*samda
sand
8
*silubra
silwer
*þeura
bul
*steuro
bees, bul
*ufna
oond
*swappan
swam, paddastoel
*wisund
oer-os
*swebla
swael
Germaanse woorde van Kaukasiese oorsprong *aban
man
*klawō
klou
*arēn
arend
*landa
land
*baka
rug (Engels: back)
*lūs
luis
*barku
bas
*magan
maag
*basya, *bazya
bessie
*managa
baie
*bayna
been
*manna
man
*blōda
bloed
*sanda
sand
*brayda
breed
*skuldra
skouer
*brakka(n)
brak
*slēpa
slaap (om te)
*brūdi
bruid
*stayna
steen
*brust
bors
*swarta
swart
*bukkam
bok
*swimm
swem (om te)
clud
wolk
*trahna
traan
*draugya
droog
*tungō
tong
*handu
hand
9
Arnold Lyongrün Weg in der Lüneburger Heide
Germaanse woorde met Kartveelse comparanda *daga
dag
*dumba
dom
*hwelpa
welpie
*lull
om aan die slaap te sus
*mugjō
muggie
*saywō
see
*smauki
rook
*tai(h)wōn
toon
*tehun
tien
*two
twee
10
Germaanse woorde sonder klaarblyklike comparanda *arut
erts
*aykwernan, *īkurnan
eekhoring
*bīōn
by
*brakka
brak (water)
*brōka
moeras
*dīsi ~ *edis
godin
*embja
swerm bye
*fugla
voël
*hnekkan
nek
*skēpa
skaap
*widu
hout, woud
11
Leksikale stratigrafie van Germaans
Volgens Faurnet se Lexical Stratigraphy of Germanic, is die diepste laag leenwoorde in PG (wat ook in ander IE-tale voorkom) van Kartveelse oorsprong, gevolg deur ‘n laag van Kaukasiese oorsprong. Daarna volg Kartveelse lenings net in Germaans, Grieks en Latyn, en Kaukasiese lenings net in Germaans, Italiaans en Kelties. Jonger lae is die Kaukasiese en Kartveelse terme wat net tot Germaans en Balto-Slawies beperk is, en eindelik ‘n laag Kartveelse en Kaukasiese leenwoorde wat net tot Germaans beperk is.
Kartveelse leenwoorde wat slegs in Proto-Germaans voorkom, sluit in: *daga- m ‘day’ ~ Georgian dġe ‘day’ *dumba- ‘dumb’ ~ Kartvelian *dum- ‘silent’ Kaukasiese leenwoorde wat slegs in Proto-Germaans voorkom, sluit in: *baka- rug, *barku- bas, *basya-, *bazya- ‘bessie’, *bayna- been, *brayda- ‘breed’, *brūdi- f ‘bruide’, *brust- f ‘bors, *gīsla- m ‘’skag , gaiza- spies, , *hleuza- ‘wang, *hnefan- ‘vuis, *hrugya- m ‘rug, *lauba- blaar
12
Faurnet se Scenario vir Germaans Nadat die Anatoliese groep (Nesities/Hetiet van Hattusas, Luwies, Lidies, Lisies, Karies) weggebreek het, het die res van Indo-Europees interaksie met Kartveels en tot ‘n mindere mate met Kaukasies gehad. Later het die Indo-Europese groep in twee verdeel, Centum (Germaans, Italies, Kelties, ens) en Satem (Balties, Slawies, Indo-Iraans, ens). Die Centum-groep het steeds Kartveelse leenwoorde opgeneem, sowel as Kaukasiese woorde wat steeds in Baskies voorkom. Dit suggereer dat Kaukasiese tale wyd verspreid oor Wes-Europa voorgekom het. Nadat die Centum groep verdeel het in Italies, Kelties, Germaans en Grieks, het Germaans steeds Kaukasiese terme opgeneem. Nadat Germaans in Noordelike en Westelike takke vedeel het, het albei steeds Kaukasiese woorde opgeneem.
Leenwoorde uit Kelties en Indo-Iraans Proto-Germaans se leenwoorde uit Indo-Europese sustertale kom hoofsaaklik uit Kelties en IndoIraans. Germane en Kelte was eeue lank bure en het ‘n Noordwes-Europese kultuur gedeel, ‘n situasie wat gewoonlik met ‘n hoë vlak van tweetaligheid gepaard gaan. Oos van die Germane was daar in historiese tye steeds sprekers van Iraanse tale in die Balkans en Oekraïene, soos die Sarmatiërs en Alane.
Die konsensus is dat Oeraliese tale in die noorde van die Skandinawiese skiereiland gepraat is voor die koms van Indo-Europees, en heel moontlik ook rondom die Baltiese See. Die Oeraliese tale soos Estnies, Saami en Fins het egter meer woorde by Proto-Germaans geleen as andersom. Die Oeraliese invloed manifesteer in die klankstelsel en die morfologie van Proto-Germaans, nie soveel in die woordeskat nie. Prominente Oeraliste het selfs al beweer dat Germaans die resultaat is van ‘n Indo-Europese dialek wat deur Oeraliese sprekers as moedertaal aangeneem is.
13
Die Hartland van Proto-Germaans Die Wessenstadt- en/of Jastorfkulture van 800 – 300 vC. Die Wessenstadtkultuur (800 – 600 vC) op die Lüneburger Heideland is ‘n argeologiese merker van Hallstatt "C". Die oorspronklike Heimat was tussen die Erzebirge, Thüringerwald, Elbe-, en Allerriviere. Die verspreiding van die bevolking is bepaal deur die turfmoerasse wat destyds oor groot dele van die streek voorgekom het.
Die noordelike deel van Neder-Sakse bestaan uit die Noord-Duitse Vlakte. Aan die noordweste is die kus van die Noordsee en die sewe Oos-Friesiese eilande. In die verre weste is Emsland, ˈn ylbevolkte streek wat aan Nederland grens en wat voorheen grootliks moeraswêreld was. In die noordooste is die Lüneburg Heideland (Lüneburger Heide), ˈn natuurreservaat omring deur die Elbe-, Drawehn-, Aller- en Wümmeriviere. Na die suide lê die Laer-Sakse-Heuwels wat in hulle breër omvang die Weser- en Leineheuwels insluit.
Weens snelle bevolkingsgroei het die Proto-Germaanse gebied teen 500 vC na die suide en weste van Neder-Sakse, sowel as die Harzberge, die laer Rhyn en Thuringia uitgebrei. Verdere ekspansie het die Proto-Germane deur Schleswig-Holstein na die ooste van Jutland in Denemarke geneem, en van daar na Swede en Noorweë. 14
Sub-, Super- en Adstratum ˈn Substratum verwys na die oorspronklike taal van ˈn bevolking wat van taal verwissel het, gewoonlik na ˈn lang periode van tweetaligheid. In die aanleer van die nuwe taal, bring die sprekers van die oorspronlike taal elemente van die ou taal in die nuwe een in, byvoorbeeld uitspraak en konsepte in die ou taal waarvoor daar nie terme in die nuwe taal bestaan nie.
By die Germaanse taalfamilie verwys die term substratum na leksikon-items en fonologiese elemente wat waarskynlik nie van PIE geërf is nie. Volgens die substratum-teorie kom die elemente uit ‘n vroeër spraakgemeenskap wat tussen die Indo-Europeërs gewoon het. Die Germaanse dialek van PIE het die superstratum geword, wat deur die sprekers van Oud-Europees aangeleer is.
Kenmerke van substratum-leenwoorde sluit in fonologiese of morfologiese patrone wat nie in die superstratumtaal (Germaanse dialek van PIE) bestaan het nie, ongewone fonologie en ongewone wyses van woordvorming.
Woorde vir diere en plante waarvoor die nuwe taal (Germaanse dialek van PIE) nie terme het nie, is natuurlike keuses vir oordrag. Die optimale semantiese terreine vir leenwoorde is: riviername, diername, dierprodukte, plantname, basiese implemente, eienskappe van die natuurlike omgewing, menslike aktiwiteite, gevoelens en persepsies.
Woorde vir landskapkenmerke soos mere, moerasse, poele, stroompies, fonteine, velde, vlaktes, heuwels, randjies, en huishoudelike implemente soos potte, panne, bakke en lepels word gewoonlik in die nuwe taal opgeneem.
15
Lüneburger Heide
16
Spore van Verlore Tale I Die Taal van Riviername Dis die heel oudste laag van substrata wat in riviername uitgeken kan word, van Ierland in die weste tot by Belarus in die ooste, Spanje in die suide en Skandinawië in die noorde. Dis heel eerste deur Hans Krahe waargeneem wat dit as Indo-Europees beskou het. Die Leidense Skool van Historiese Taalkunde beskou dit as ˈn Nie-Indo-Europese taal, en beweer dat dit min invloed op die later Europese tale gehad het. Die wortel ISER verskyn in riviername soos die Ijser (Nederland), Aire (Yorkshire), Oise (Frankryk), Saar (Duitsland), Iza (Roemenie) en Esaro (Italië). Die wortel DUR verskyn in onder meer Eder, Oder, Dordogne, Douro en Drava. Volgens Theo Vennemann se Waskoniese teorie, is dit ˈn taal wat aan ˈn oer-oue voorouer van Baskies verwant is. Baskies se naaste verwante is die Noordoos-Kaukasiese tale van Dagestan, Tsjetsjnië en Ingoesjetië.
II Die Taal van Voëlname Hierdie taal staan ook bekend as Substratum Laag A1 van die Leiden-Skool, en word gekenmerk deur ˈn klinker /a/ wat dikwels as beklemtoonde voorvoegsel verskyn het. Die taal het oor skuurklanke beskik, soos /x/ = Afrikaanse G, en Engelse th soos in ’that’. ˈn Hoë persentasie woorde het met /k/ begin. Die diftong /aə/ word /a/ in Britse Kelties en /ai/ in Germaans: *laəwađ = lewerik *astrap = weerlig *krexar = kraanvoël *spraew = spreeu *akr = akker(boom) *kekan = kaak *hod = hoed *kagila = kegel
17
III Die Taal van Dubbelkonsonante
Laag A2 van die Leidense Skool word as substratum regdeur noordelike Europa onder Indo-Europese sowel as Oeraliese tale gevind. In PIE was daar geen verdubbeling van medeklinkers nie, dus word vermoed dat die reël in PG wat bepaal dat ˈn kort klinker voor ˈn dubbelkonsonant, en ˈn lang klinker voor ˈn enkelkonsonant verskyn, van dié taal af kom. Wisseling van die finale medeklinker, soos p/k in woorde soos Nederlands: stronk, stromp, Eng: strip, strike of Afr: streep, streek. ˈn Ander wisseling behels woorde wat met /kn/ of /kl/ begin, soos klim en kleef, knap en knak en knaag, knou. Verdere voorbeelde is dobber/doop/duik/diep sowel as suig/suip en slaap/sluimer.
18
Atlanties of Semitidies as Adstratum ˈn Adstratum is ˈn taal soos Latyn wat alle Europese tale met woordeskat verryk het. Dis ˈn prestige-taal wat gewoonlik deur ˈn uitgebreide literatuur, kultuurskat en spirituele tradisie ondersteun word. ˈn Adstratum bied dus ˈn woordewieg waaruit ˈn taal sy woordeskat kan aanvul en sy semantiese nuanses kan verryk. ˈn Adstratum het gewoonlik geen effek op die morfologie of klankstelsel van die tale aan wie hy woorde skenk nie. Volgens Theo Vennemann was daar ook ˈn Semitiese taal wat as ˈn adstratum eerder as substratum gedien het, net soos Latyn op Engels. Dit kan niks anders wees as die Fenisiese dialek van Kartago nie. Gedurende die eerste millennium vC het Kartago wyd en syd in die Atlantiese Oseaan handel gedryf, van Wes-Afrika tot by Skandinawië.
Atlanties sluit in plekname soos Solent, Solund, Isles of Scilly, en die name van Hebridiese eilande soos Thanet, Uist, Iona en Sark. Die woord by vir heuningby en imbi vir swerm bye.
Die woord adel(stand), en die woorde appel, harp, heer, volk, oewer, ploeg en huis het Fenisiese ekwivalente. Oorlogvoering word verteenwoordig deur woorde soos swaard, skild en wapen.
19
Die Onse Vader in Wulfila se Gothiese alfabet
20
Bibliografie
Aikio, Ante (2004). An essay on substrate studies and the origin of Saami. In Hyvärinen, Irma; Kallio, Petri; Korhonen, Jarmo (eds.). Etymologie, Entlehnungen und Entwicklungen [Etymology, loanwords and developments]. Mémoires de la Société Néophilologique de Helsinki (in German). 63. Helsinki: Société Néophilologique. pp. 5–34. ISBN 978-951-9040-19-6. Anthony, Dawid W. A New Approach to Language and Archaeology: The Usatovo Culture and the Separation of Pre-Germanic. The Journal of Indo-European Studies, Volume 36, Number 1 & 2, Spring/Summer 2008. Beekes, Robert S. P. 1996. Ancient European Loanwords. Historische Sprachforschung 109, 215-236. Bjørn, Rasmus Gudmundsen. 2017. Foreign Elements in the PIE Vocabulary: A Comparative Loanword Study. University of Copenhagen. Diakonov, I. M. 1985: On the original home of the speakers of Indo-European. The Journal of IndoEuropean Studies, 13.1: 92–174. Fournet, Arnaud. Establishing a lexical stratigraphy of Germanic. December 2020 Gamkrelidze, T. V. & V. V. Ivanov 1995: Indo-European and the Indo-Europeans : a reconstruction and historical analysis of a proto-language and a proto-culture. Part I. Berlin – New York Riho Grunthal & Petri Kallio (eds): A linguistic map of prehistoric Northern Europe. SuomalaisUgrilaisen Seuran Toimituksia 266. Helsinki: Suomalais- Ugrilainen Seura 2012. Huld, M. E. 1993: Early Indo-European Weapons Terminology, Word, 44:2, 223-234, DOI: 10.1080/00437956.1993.11435901. Huld, M. E. 1990: The linguistic typology of Old European substrata in north central Europe. – Journal of Indo-European Studies 18: 389–417. Kroonen, Guus. 2013. Etymological Dictionary of Proto-Germanic. Leiden/Boston: Brill. Kroonen, Guus. Non-Indo-European root nouns in Germanic: evidence in support of the Agricultural Substrate Hypothesis. Lehmann, W. P. 2002: Pre-Indo-European. Journal of Indo-European monograph series 41. Washington D.C. Lehmann, W. P. A Grammar of Proto-Germanic. 21
Mailhammer, Robert. Shillings, gods and runes: clues in language suggest a Semitic superpower in ancient northern Europe. The Conversation https://theconversation.com/shillings-gods-and-runes-cluesin-language-suggest-a-semitic-superpower-in-ancient-northern-europe-139381
Polomé, Edgar C. 1986. The non-Indo-European component of the Germanic lexicon. o-o-per-ro-si: Festschrift für Ernst Risch, 661-672. Berlin: Mouton de Gruyter. Quiles, Carlos & Fernando López-Menchero. North-West Indo-European. First draft. Academia Prisca 2017 Schrijver, Peter. 1997. Animal, Vegetable and Mineral: some Western European substratum words. Sound and Law Analogy, 293-316. Amsterdam/Atlanta: Rodopi. Schrijver, Peter, 2014. Language Contact and the Origin of the Germanic Language. New York: Routledge. Šorgo, Aljoša. 2015: Pre-Germanic: A tentative description of the substratum language in ProtoGermanic based on Guus Kroonen's Etymological Dictionary of Proto-Germanic. Ljubljana. Šorgo, Aljoša. 2018: Characteristics of Lexemes of a Substratum Origin in Proto-Germanic. In Loanwords and Substrata, Limoges, 06/06/2018. Uys, Pieter. Eggo’s van die Oertyd in Afrikaans. Uys, Pieter. Eurasiaties. Uys, Pieter. Taal is ‘n brug oor die stroom van tyd. Vennemann, Theo. 2006. Grimm’s Law and Loanwords. Transactions of the Philological Society Volume 104:2 (2006) 129–166. University of Munich. Vennemann, Theo. Contacts in Prehistory: The Indo-European Northwest. Winters C. 20111: The First European Farmers were not Eastern Europeans . WebmedCentral Human Genetics 2011;2(9):WMC002265. Witczak, Krzysztof Tomasz. 2014: Substrate Lexical Influence on Germanic in the Light of Language Contact Theory. Brünner Beiträge Zur Germanistik Und Nordistik, 28 / 2014 / 1–2.
22
Indeks Adstratum
13
Afrikaans
6
Anatolies
10
Atlanties
17
Balto-Slawies
10
Baskies
10
Centum
10
Duusman
5
Emsland
12
Faurnet, Arnaud
10
Fenisies
17
Fonologie
4, 5
Grieks
10
Grim se Wet
4
Heimat
12
Indo-Europees
5
Indo-Iraans
11
Italiaans
10
Jastorf
12
Jutland
12
Kartago
17
Kartveels
7, 8
Kaukasies
7, 8
Kelties
11
Klankverskuiwing
4
Klem
4 23
Latyn
5, 10
Leenwoorde
10
Lüneburgse Heideland
13
Neder-Sakse
12
Noorweë
12
Oeralies
11
Proto-Germaans
4, 10
Punies
18
Riviername
15
Sanskrit
5
Satem
10
Semitidies
17
Skuurklanke
4
Sluitklanke
4
Stamme
18
Substratum
6
Superstratum
13
Swede
12
Tacitus
4
Teuton
5
Vennemann, Theo
17
Verner se Wet
4
Wessenstadt
12
24
Saamgestel deur Pieter Uys, 2021. Voorblad-ontwerp deur Plasticboer.
25
