businessenergy 24

• ΤΕΥΧΟΣ 24 • ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 • TIMH: 3 €

ΔEH

Η μεταμόρφωση

από τριμηνο σε τριμηνο Οι επενδύσεις, τα δάνεια, η καθαρή κερδοφορία και το μέλλον

■ Κωστής Χατζηδάκης

Έρχονται ακόμα μεγαλύτερα προγράμματα «Εξοικονομώ αυτονομώ»

■ Αγορές

Το crash test των εμβολίων στη ζωή και στο ταμπλό λίγο πριν από την κυκλοφορία τους

περιεχόμενα

34-38 editorial Δυστυχώς, το 2020 θα το κουβαλάμε για πολλά χρόνια!

business

Σβήνουμε κεράκια… Δύο χρόνια «Business Energy» Σελ. 26 Σελ. 4

Μηνιαίο περιοδικό για την ενέργεια, την οικομομία, τις επιχειρήσεις. Κυκλοφορεί κάθε 1η του μήνα. Η ψηφιακή έκδοση είναι διαθέσιμη στο site businessenergy.gr

Μανταλένα Πίου Αφήστε τα αιολικά υψηλής τεχνολογίας για αργότερα… Σελ. 6

Γιάννησ Κανουπάκησ Remdesivir χρειάζεται επειγόντως και η οικονομία… Σελ. 8

Αναστάσιοσ Γεώργασ Η ενέργεια μήτηρ πάντων Σελ. 12

Pfizer – Moderna – AstraZeneca: Το crash test των εμβολίων στη ζωή και στο ταμπλό λίγο πριν από την κυκλοφορία τους Σελ. 30

ενεργεια H ΔΕΗ μέσα από τη… ΔΕΗ Σελ. 34

«Αυτοκίνητο της Χρονιάς 2021» H ώρα της κάλπης Σελ. 40

Εκδότης:

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜOTORI ΕΠΕ Press Button Mικρές ειδήσεις και παρασκήνια από τον χώρο της ενέργειας και της οικονομίας: Σελ. 44-45

Συντακτική ομάδα:

Γιάννης Κανουπάκης Έλενα Κρίτσαλου Αγγελική Μαρίνου Μανταλένα Πίου Γιάννης Σταυρόπουλος Έφη Τσιβίκα Χάρης Φλουδόπουλος Τάσος Φραγκούλης Σταύρος Χαρίτος Σχεδίαση:

Χριστίνα Μυρίλλα Ιδιοκτήτης:

Εκδόσεις Μotori ΕΠΕ Δημ.Σούτσου 24Α 11521 Αθήνα τηλ: 2106400281 info@businessenergy.gr

τράπεζες Τραπεζικά κανόνια στην Ευρώπη εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής Σελ. 16

θεμα Τις πταίει για την εκτόξευση του κόστους του ρεύματος στη χονδρεμπορική αγορά Σελ. 22

ΕΚΤΥΠΩΣΗ:

Ναυπηγεία Σκαραμαγκά Μια «περιπέτεια» 70 ετών

2 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Σελ. 42

ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΕ

Δυστυχώς, το 2020 θα το κουβαλάμε για πολλά χρόνια!

editorial

Σ

ε λίγες μέρες η χειρότερη χρονιά στην ιστορία της ανθρωπότητας, κατά το έγκριτο διεθνές περιοδικό TIME, δίνει τη θέση της στο 2021. Πριν καν ανατείλει η νέα χρονιά, η αισιοδοξία για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης δεν συνάδει σε καμία περίπτωση με τη δεινή θέση της παγκόσμιας Οικονομίας. Η άποψη του κεντρικού τραπεζίτη της χώρας κ. Ι. Στουρνάρα αποτυπώνει μια πραγματικότητα την οποία δεν θέλει, αλλά θα κληθεί να αντιμετωπίσει, η κυβέρνηση. Η ανάπτυξη, λοιπόν, θα πρέπει να αναμένεται από το δεύτερο εξάμηνο. Οι χειρισμοί της κρίσης στην Ελλάδα επιδέχονται οποιαδήποτε κριτική. Αλλά δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια στο γεγονός ότι η Ελλάδα θα είναι εκ των πρωταγωνιστών της ανάκαμψης.

H χρονιά τελειώνει και η χώρα έχει εισπράξει τα εύσημα των ξένων οίκων επειδή η κυβέρνηση δεν κατέβασε τους ρυθμούς μέσα στην πανδημία, καθώς παρήγαγε πλούσιο νομοθετικό έργο προς διευκόλυνση των επενδύσεων. Επενδύσεις, που θα δώσουν φρέσκια πνοή στον δρόμο για την ανάκαμψη. Η χρονιά, επίσης, τελειώνει με την εκτίμηση του οικονομικού επιτελείου για ύφεση 10,5% φέτος και ανάπτυξη μόλις 4,8% του χρόνου. Η πραγματικότητα λέει ότι το κόστος για την Οικονομία θα είναι βαρύ, αφού το λιανεμπόριο ουσιαστικά θα είναι κλειστό τις μέρες των γιορτών, τις οποίες η αγορά ανέμενε ως μάννα εξ ουρανού. Η χρονιά τελειώνει και περισσότερο από 2 δισ. ευρώ υποχρεώσεις μένουν απλήρωτες για Εφορία και Ασφαλιστικά Ταμεία, εκτινάσσοντας τα ληξιπρόθεσμα χρέη πάνω από τα 106 δισ. ευρώ. Πάνω από 24 δισ. ευρώ έχει στοιχίσει στον

4 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Προϋπολογισμό η πανδημία και η συνέχειά της θα στερήσει από το budget της επόμενης χρονιάς άλλα 7,5 δισ. ευρώ. Οι κυβερνητικοί υπολογισμοί αφορούν στο διάστημα μέχρι και τον Απρίλιο. Δηλαδή, το πρόβλημα θα είναι μαζί μας και στο δεύτερο 3μηνο της χρονιάς. Καλά πράττει η κυβέρνηση και δημιουργεί τις προϋποθέσεις ανάκαμψης, όταν εκλείψει η πανδημία από τη χώρα. Τα απόνερα, όμως, θα μας συνοδεύσουν και τα επόμενα χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αιμοδοτεί με άλλα 500 δισ. ευρώ την επαναγορά κρατικών ομολόγων μέχρι και τον Μάρτιο του 2022. Χαμηλά επιτόκια, που παραπέμπουν σε ιστορικό χαμηλό για την Ελλάδα, όσο βρίσκεται το 10ετές ομόλογο κάτω από 0,60%, αλλά ένας νέος βρόχος χρέους επικρέμεται στον λαιμό της χειμαζόμενης Οικονομίας. Και όπως ευστόχως, αλλά κυνικά, έχει πει ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κ. Θεόδωρος Σκυλακάκης «είναι φόροι του μέλλοντος», αφού κάποια στιγμή τα χρήματα αυτά, χρέος και μέτρα, προς τους παθόντες της πανδημίας, θα πρέπει να πληρωθούν. Το μόνο αισιόδοξο στοιχείο που κρατούμε είναι η ύπαρξη εμβολίου. Το μέλλον διαγράφεται απρόσμενα αχαρτογράφητο, 200 χρόνια μετά την κήρυξη ανεξαρτησίας της χώρας. Ούτε ξέρουμε πόσοι άνθρωποι θα επιστρέψουν στην εργασία τους μετά την πανδημία, ούτε πόσες επιχειρήσεις θα επανεκκινήσουν. Ούτε πώς θα πληρωθούν οι φόροι, ούτε πώς θα πληρώνονται τα μεροκάματα, ούτε πώς θα καταβάλλονται οι ασφαλιστικές εισφορές στα Ταμεία. Κι εμείς κλεισμένοι στα λαγούμια μας, νομίζοντας ότι κάνουμε γιορτές…

KxDEH-Covid_CustomCare_20x23cm.indd 1

04/12/2020 14:32

●

άποψη Της Μανταλένας Πίου

K

αλή η πράσινη ενέργεια, καλές οι τεχνολογίες των ΑΠΕ, καλός και ο ενεργειακός μετασχηματισμός, αλλά προσοχή στο κόστος... Αυτό ήταν ένα από τα μηνύματα της έκθεσης Πισσαρίδη για την ελληνική οικονομία, στο σκέλος που αφορά στην ενέργεια. Η έκθεση επισημαίνει το ήδη υψηλό ενεργειακό κόστος, που καθιστά τη χώρα μας πρωταθλήτρια ανάμεσα στις άλλες χώρες-μέλη της Ε.Ε., και εφιστά προσοχή και συγκράτηση στις τεχνολογικές επιλογές για την ενεργειακή μετάβαση. Οι υψηλές τιμές στη χονδρική αγορά ηλεκτρισμού δείχνουν ότι αποτελούν μία χρόνια, για να μην πούμε συστημική, παθογένεια. Οι ελπίδες ότι με την εφαρμογή του Target Model, του νέου πανευρωπαϊκού μοντέλου στόχου λειτουργίας των αγορών ενέργειας, θα επερχόταν ο ανταγωνισμός και οι φθηνότερες τιμές, διαψεύστηκαν μέσα στον πρώτο μήνα λειτουργίας του νέου συστήματος. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι είναι πολύ νωρίς για να κριθεί η αποτελεσματικότητα του Target Model, και θα είχε δίκιο. Θα μπορούσε να μιλήσει για επιμέρους ρυθμιστικές αστοχίες, που διορθώνονται, όπως συνέβη και σε άλλες χώρες το πρώτο χρονικό διάστημα της λειτουργίας των αγορών στο νέο καθεστώς. Βέβαια, η Ελλάδα, ούσα η τελευταία χώρα της Ευρώπης -και με μεγάλη καθυστέρηση σε σχέση με όλες τις άλλες- που εφάρμοσε το Target Model, είχε όλο τον χρόνο να μελετήσει, να αξιολογήσει και να μεταφέρει στην εσωτερική πραγματικότητα την εμπειρία και τις βέλτιστες πρακτικές των υπολοίπων. Ακόμα όμως και αν διορθωθούν ορισμένες από τις αστοχίες είναι αμφίβολο αν το ενεργειακό κόστος θα πέσει σε επίπεδα πραγματικά ανταγωνιστικά με αυτά των χωρών της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης. Αυτό δεν συνέβη ούτε με το προηγούμενο σύστημα, του ΗΕΠ, και μάλλον δεν θα συμβεί ούτε με το νέο σύστημα, προφανώς λόγω της ίδιας της διάρθρωσης της εγχώριας αγο-

Αφήστε τα αιολικά υψηλής τεχνολογίας για αργότερα… ράς και του τρόπου λειτουργίας των παικτών της, του δεσπόζοντος και των υπολοίπων. Είναι ενδιαφέρον ακόμα το στοιχείο ότι σε αρκετές βαλκανικές αγορές αλλά και σε ορισμένες της Ανατολικής Ευρώπης οι τιμές στην Αγορά Επόμενης Ημέρας κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα διαμορφώνονται σε σχετικώς υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Μάλιστα, με το προηγούμενο σύστημα, πολλοί είχαν αποδώσει το φαινόμενο στο γεγονός ότι η Ελλάδα με τις ακριβότερες τιμές λειτουργούσε ως πόλος έλξης και ως διαμορφωτής τιμών για την περιφερειακή αγορά. Ας ελπίσουμε να μην επαναληφθούν τα ίδια με το Τarget Model. Από την άλλη πλευρά, το ηλεκτροπαραγωγικό μείγμα αποτελεί έναν από τους καθοριστικούς παράγοντες διαμόρφωσης του κόστους. Οι ΑΠΕ, αν και προς το παρόν δεν επιβαρύνουν τις τιμές στη χονδρική -ορισμένοι υποστηρίζουν ότι τις μειώνουν-, εντούτοις δεν παύουν να συμμετέχουν στη διαμόρφωση του τελικού ύψους του λογαριασμού ρεύματος, που πληρώνουν οι καταναλωτές, μέσω του ΕΤΜΕΑΡ. Όσο μεγαλύτερη είναι η διείσδυση των ΑΠΕ στο σύστημα και μάλιστα σε προκαθορισμένες τιμές, που κατά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου είναι υψηλότερες από τις τιμές που διαμορφώνονται στη χονδρική αγορά ηλεκτρισμού, τόσο θα ανεβαίνει ο σχετικός λογαριασμός. Η

6 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

χρήση δε ακριβών και καινοτόμων λύσεων πράσινης ενέργειας, όπως π.χ. τα offshore αιολικά που προωθεί η Ε.Ε. σε μαζική κλίμακα ή οι διάφορες ανώριμες σχετικά τεχνολογίες -τις οποίες η Ελλάδα δεν παράγει αλλά θα κληθεί να τις πληρώσει αν τελικώς τις επιλέξειμπορούν να φουσκώσουν πολύ τον τελικό λογαριασμό. Αυτό προφανώς προσπαθεί να επισημάνει και η έκθεση Πισσαρίδη, συνιστώντας πολύ μεγάλη προσοχή στο ξεδίπλωμα των πιο ακριβών και καινοτόμων πράσινων εφαρμογών. Στον βαθμό που η Ελλάδα δεν παράγει τις τεχνολογίες αυτές, δεν υπάρχει και ο λόγος να σπεύσει από νωρίς να τις υιοθετήσει, επιδοτώντας ουσιαστικά την ανάπτυξή τους και τους ξένους κατασκευαστές. Θα μπορούσε να αφήσει την τοποθέτηση των ΑΠΕ ακριβής τεχνολογίας για αργότερα, όταν οι τεχνολογίες αυτές θα έχουν ωριμάσει και το κόστος τους θα έχει μειωθεί, όπως συνέβη την προηγούμενη δεκαετία με τα φωτοβολταϊκά. Δεν είναι τυχαίο που η έκθεση Πισσαρίδη επισημαίνει σε όλους τους τόνους τη σημασία του ενεργειακού κόστους για την ανάπτυξη της βιομηχανίας και της οικονομίας γενικότερα. Το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας είναι πρωταρχικό για κάθε οικονομική δραστηριότητα και όταν εκ προοιμίου βγάζει εκτός ανταγωνισμού τις ελληνικές επιχειρήσεις, τότε το πρόβλημα για την οικονομία είναι μεγάλο.

ΣΥΝ ΕΟΜΑΣΤΕ με το φυσικό αέριο

Συνδεόμαστε

με την

Οικονομία

με την

Ασφάλεια

με την

Ευκολία

με τo

Περιβάλλον

Συνδεόμαστε τώρα με το φυσικό αέριο και την ΕΔΑ Αττικής, που το διανέμει σε χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Συνδεόμαστε με ένα σύγχρονο, ασφαλές και διαρκώς αναπτυσσόμενο δίκτυο διανομής. Συνδεόμαστε με την ΕΔΑ Αττικής, που είναι δίπλα μας με τεχνογνωσία και αξιοπιστία, για να δίνει λύση σε κάθε μας ενεργειακή ανάγκη. Συνδεόμαστε για καλύτερη ποιότητα ζωής.

400.000 συνδεδεμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις 560 χλμ. στο πρόγραμμα επέκτασης δικτύου διανομής

Δείτε στο edaattikis.gr αν το δίκτυο έφτασε στην περιοχή σας

ȎȏǼ ȏȞȆȂ ȎȘȈǿȀȎȂȍ

ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ: ΡΑΕ

●

άποψη

Η

ζημιά έγινε, πάει τελείωσε, ή μάλλον, μπορεί και να μην τελείωσε… Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κορωνοϊός νίκησε, «κατά κράτος», το ελληνικό κράτος και την οικονομική βάση του. Ο μονόδρομος των περιοριστικών μέτρων για να μπει φρένο στην πανδημία και η συνακόλουθα αναγκαστική παράτασή τους κτύπησαν ανελέητα επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Οι πρώτες εκτιμήσεις για τον εορταστικό τζίρο, με δεδομένο μόνο το άνοιγμα των αμιγώς εποχικών-χριστουγεννιάτικων ειδών από τις 7 Δεκεμβρίου, συνέκλιναν στο ότι απομακρυνόταν όλο και περισσότερο η πιθανότητα διάσωσης της σημαντικότερης μαζικής κίνησης στη λιανική, σε ετήσια βάση (περί τα 3,5 δισ. ευρώ). Δεν αμφισβητείται η πρόθεση της κυβέρνησης να παραμένει προσηλωμένη στο βασικό στόχο της, ώστε καθ’ όλη την περίοδο της υγειονομικής κρίσης να παρέχεται ρευστότητα. ΄Ετσι, η Επιστρεπτέα Προκαταβολή, όντως, λειτουργεί ως ένα μέσο ενίσχυσής της, αλλά, όχι ικανής να τα λύσει όλα. Ο φετινός Δεκέμβριος, το δίχως άλλο, θα μείνει στην Ιστορία ως ένας από τους πιο δύσκολους με άπαντες εκτεθειμένους σε αρκετές φορολογικές υποχρεώσεις, που δεν αποφεύγονται, όπως ο φόρος εισοδήματος (400 εκατ. ευρώ), ο ΕΝΦΙΑ (425 εκατ. ευρώ) και ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων (400 εκατ. ευρώ), σε συνδυασμό με την καταβολή δόσεων από ρυθμίσεις οφειλών. Μάνα εξ ουρανού (…λέμε τώρα) η πολυπόθητη παράταση των τελών κυκλοφορίας για το 2021. Σχετική, δε, ανάσα αποτέλεσε η πρόσφατη απόφαση των ελληνικών Τραπεζών να παρατείνουν τις διευκολύνσεις προς ιδιώτες και επιχειρήσεις που πλήττονται λόγω των συνεχιζόμενων δυσμενών συνεπειών της πανδημίας. Μέχρι

Remdesivir χρειάζεται επειγόντως και η οικονομία…

τέλος Μαρτίου, λοιπόν, η αναστολή καταβολής δόσεων κεφαλαίου ή και τοκοχρεωλυτικών δόσεων, 9μηνο πρόγραμμα από εκεί και πέρα κι όποιος αντέξει… Μα, όλα αυτά -και κάποια ακόμη προφανή-, είναι μόνον η κορυφή του παγόβουνου που πλέει, πάντα, ανεξέλεγκτο.

8 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Διότι, ειδικά σε ό,τι αφορά τα δανειακά βάρη των Ελλήνων, η Έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη (περί εφαρμογής νέου Πτωχευτικού για τις Τράπεζες) προειδοποίησε ότι: «Η πανδημία COVID-19 αναμένεται να δημιουργήσει νέα προβληματικά δάνεια, επιτείνοντας τα προβλήματα των τραπεζών και την αναγκαιότητα εφαρμογής μιας

Του Γιάννη Κανουπάκη

από τις παραπάνω λύσεις. Μια μεγάλη αύξηση των προβληματικών δανείων μπορεί να καταστήσει τη λύση της “κακής τράπεζας” προτιμότερη, καθώς το όφελος της λύσης αυτής αυξάνεται σημαντικά με την κλίμακα του προβλήματος…» -με την υπόμνηση πως «λύσεις προς αυτή την κατεύθυνση είναι υπό επεξεργασία και σε άλλες

ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας». Στην ίδια, Έκθεση, από την άλλη, σημειώνεται, ότι: «Η δημιουργία της “κακής τράπεζας” μπορεί να απαιτήσει μακρές διαπραγματεύσεις, ιδιαίτερα καθώς η κάθε τράπεζα βρίσκεται σε διαφορετικό σημείο εκκίνησης όσον αφορά τις προβλέψεις. Κατά το διάστη-

μα αυτό, η διαχείριση των προβληματικών δανείων μπορεί να υπολειτουργεί. Οι τράπεζες έχουν επίσης προχωρήσει σε σχεδιασμό και υλοποίηση των δικών τους λύσεων η καθεμιά (π.χ. τιτλοποιήσεις), οι οποίες έχουν εγκριθεί από τον SSM, και η ανατροπή των λύσεων αυτών μπορεί να έχει κόστος. Μια εναλλακτική λύση είναι η κάθε τράπεζα ανεξάρτητα να προχωρήσει ταχύτερα στην εξυγίανση του δικού της χαρτοφυλακίου προβληματικών δανείων μέσω τιτλοποιήσεων και πωλήσεων». Τα παραπάνω, στην καλύτερη περίπτωση και με την εφαρμογή του νέου νόμου από αρχές του 2021, πάνε, πρακτικά, για το καλοκαίρι, όχι νωρίτερα, πάντως… «Μπρος βαθύ και πίσω ρέμα», που λέει ο λαός. Τίποτε δεν είναι βέβαιο και αυτό το έχουν καταλάβει όλοι πια. Μεροδούλι-μεροφάϊ και βλέπουμε… Η συνολική ανάπτυξη της οικονομίας και η εξασφάλιση στοιχειώδους ευημερίας για το ευρύ κοινό, έχει μακρύ δρόμο ακόμη και το εμβόλιο κατά του Covid-19 δεν είναι σίγουρο πως θα αποτελέσει το μοναδικό κυρίαρχο παράγοντα επανόδου σε μια κανονικότητα, όπως την ξέραμε. Για να διαμορφωθεί μια νέα κανονικότητα, στο κοινωνικο-οικονομικό γίγνεσθαι, θα χρειασθεί, τουλάχιστον, κάτι σαν …«φαρμακευτική αγωγή», ίσως πιο κλασική και δοκιμασμένη, ώστε να κρατηθούμε όρθιοι, κατά το κοινώς λεγόμενο. Διότι, την ίδια ώρα, ακόμη και αν μείνουμε στη «μεγάλη εικόνα», οι επενδύσεις αργούν, αργούν πολύ σε αρκετούς τομείς, παρότι έχει γίνει προετοιμασία και υπάρχει ενδιαφέρον για τις κρισιμότερες αποκρατικοποιήσεις. Η πανδημία τα πάει όλα πίσω και είναι σαφές ότι θα υπάρξουν επανασχεδιασμοί, αναπροσαρμογές οικονομικών προτάσεων σε σημαντικά project των οποίων η βιωσιμότητα επηρεάζεται από τις εξελίξεις. Δεν αποκλείεται να δούμε και υπαναχωρήσεις…

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 9

Ξεκίνησε το πρόγραμμα επιχορήγησης εγκατάστασης θέρμανσης φυσικού αερίου σε κατοικίες από 65% μέσω του ΕΣΠΑ, για την αντικατάσταση υφιστάμενων συστημάτων θέρμανσης πετρελαίου

Τ

ο φυσικό αέριο, ως καύσιμο «γέφυρα», είναι το μοναδικό συμβατικό ορυκτό καύσιμο που δύναται να υποστηρίξει τη σταδιακή ενεργειακή μετάβαση σε καθαρότερες και αποδοτικότερες μορφές ενέργειας. Για το λόγο αυτό, η επέκταση της διείσδυσής του στους τελικούς καταναλωτές αποτελεί επιβεβλημένη ανάγκη και προτεραιότητα. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, είναι απαραίτητο να υπάρχουν κίνητρα προς τους καταναλωτές από την πλευρά των εταιρειών διανομής και της Πολιτείας, για επενδύσεις σε συστήματα που ενισχύουν την εξοικονόμηση ενέργειας και μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Αυτά τα κίνητρα δε είναι απαραίτητα ιδιαίτερα

σε περιοχές όπου μέχρι σήμερα οι οικιακοί καταναλωτές έχουν χαμηλή πρόσβαση στο φυσικό αέριο. Στο πλαίσιο αυτό, πολύ πρόσφατα ανακοινώθηκε από το ΥΠΕΝ η έναρξη του δεύτερου κύκλου προγράμματος επιχορήγησης για την αντικατάσταση οικιακών συστημάτων θέρμανσης πετρελαίου με συστήματα φυσικού αερίου στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020. Πρόκειται για μια δράση συνολικού προϋπολογισμού 4,69 εκ. Ευρώ που αποσκοπεί στο να ενισχυθεί η

10 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

εξοικονόμηση ενέργειας και να βελτιωθεί η ενεργειακή απόδοση των νοικοκυριών σε 22 Δήμους της Αττικής, στους οποίους σημειώνεται χαμηλή διείσδυση του φυσικού αερίου. Στόχος του προγράμματος είναι να επιτευχθεί μείωση των εκπομπών ρύπων, καθώς και να καταπολεμηθεί η ενεργειακή φτώχεια μέσω της επιχορηγούμενης, σε ποσοστό από 65% έως 100%, αντικατάστασης των συστημάτων θέρμανσης και σύνδεσης με το δίκτυο φυσικού αερίου. Το ανώτατο ποσό επιχορήγησης ανά κατοικία, ξεκινά από τις 4.000 € και δύναται να φτάσει έως τις 21.500 €, ανάλογα με την κατηγορία εγκατεστημένης ισχύος του νέου συστήματος θέρμανσης. Σε ότι αφορά στο πο-

Οι 22 δήμοι της Αττικής με χαμηλή διείσδυση φyσικού αερίου ◗ Αγίου Δημήτριου ◗ Αγίων Αναργύρων – Καματερού ◗ Αιγάλεω ◗ Ασπροπύργου ◗ Δάφνης - Υμηττού ◗ Διονύσου ◗ Ελευσίνας ◗ Κερατσινίου - Δραπετσώνας ◗ Κορυδαλλού ◗ Κρωπίας ◗ Μάνδρας – Ειδυλλίας ◗ Μοσχάτου - Ταύρου ◗ Νέας Ιωνίας ◗ Νέας Φιλαδέλφειας - Χαλκηδώνας ◗ Νέων Λιοσίων (Ιλίου) ◗ Νίκαιας – Α.Ι. Ρέντη ◗ Παλλήνης - Γέρακα ◗ Πειραιώς ◗ Περιστερίου ◗ Πετρούπολης ◗ Φυλής ◗ Χαϊδαρίου σοστό επιχορήγησης, αυτό ανέρχεται σε 65% του επιλέξιμου προϋπολογισμού για ωφελούμενους με ατομικό εισόδημα επιβολής εισφοράς αλληλεγγύης έως 20.000 € και οικογενειακό έως 30.000 €, ενώ στο 100% για τους δικαιούχους κοινωνικού εισοδήματος αλληλεγγύης. Η ΕΔΑ Αττικής ως φορέας υλοποίησης του Προγράμματος συμβάλλει στο να φτάσει το φυσικό αέριο στα νοικοκυριά 22 δήμων της Αττικής, βάζοντας τέλος στην ενεργειακή τους απομόνωση και στην ενεργειακή ανισότητα μεταξύ δήμων της Περιφέρειας Αττικής. Ο ρόλος της Εταιρείας στην υλοποίηση του προγράμματος, έγκειται στο ότι έχει αναλάβει τη διαχείριση του, από την υποδοχή και τον

έλεγχο των αιτήσεων, μέχρι την πιστοποίηση και την καταβολή της επιχορήγησης στους δικαιούχους. Οι υποψήφιοι δικαιούχοι έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν τις αιτήσεις τους έως τις 28 Μαΐου 2021, ενώ η ΕΔΑ Αττικής, προσφέρει αναλυτική και λεπτομερή πληροφόρηση για όλα τα στάδια της διαδικασίας του προγράμματος και τον τρόπο καταβολής της επιχορήγησης. Μπορείτε να μάθετε περισσότερα για το πρόγραμμα μπαίνοντας στο edaattikis.gr ή εναλλακτικά καλώντας στα τηλέφωνα 2130882000 / 11322. Αναλαμβάνοντας την υλοποίηση του προγράμματος, σε συνδυασμό με την επέκταση του δικτύου και την εφαρμογή νέων, ψηφιακών τεχνολογιών

για τη διασύνδεση των νοικοκυριών, η δράση της ΕΔΑ Αττικής αποτελεί ένα ιδιαίτερα ελπιδοφόρο παράδειγμα των προσπαθειών που γίνονται ώστε να βγουν από την ενεργειακή απομόνωση ολόκληροι δήμοι, συνοικίες και γειτονιές και να αποκτήσουν πρόσβαση σε φθηνότερη, αποδοτικότερη και ασφαλέστερη ενέργεια. Η ενεργειακή μετάβαση της Ελλάδας ξεκινά από τη χρήση καθαρότερων μορφών ενέργειας σε κάθε γειτονιά, σε κάθε δήμο, σε κάθε περιφέρεια. Τα βήματα που γίνονται στη μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας μέσω της δραστηριότητας της ΕΔΑ Αττικής, είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρα και αναμένεται η συνέχεια, ενώ η εταιρεία ήδη διεκπεραιώνει χιλιάδες αιτήματα υποψηφίων δικαιούχων για συμμετοχή στο εν λόγω πρόγραμμα.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 11

●

ανάλυση

Η ενέργεια μήτηρ πάντων Οι αγωγοί και η Αρμενία που χαλάει τα σχέδια

Τ

ο δίκαιο και το συμφέρον δεν είναι δυνατόν να συνυπάρχουν. Τα λόγια αυτά του Θουκυδίδη, από τον διάλογο των Μηλίων – Αθηναίων, ηχούν στα αυτιά μου. «Ίδιον της ανθρώπινης φύσης και διαμορφωτής των αποφάσεων των ανθρώπων, είναι το συμφέρον. Το ίδιο ισχύει και στις συμπεριφορές των Κρατών». Και συγχρόνως «Ενέργεια μήτηρ πάντων». Εφαρμογή της ρήσης αυτής έχουμε και στη σύρραξη ανάμεσα στην Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν. Το γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό Παίγνιο της Ενέργειας συνεχίζεται με μεγάλη ένταση στην περιοχή της Καυκάσιας και της Κασπίας Θάλασσας, μετά την Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και τα Βαλκάνια. Σε δήλωση του προέδρου της Ρωσικής Δημοκρατίας, κ. Βλαντιμίρ Πούτιν, για τη διένεξη μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν και ιδιαίτερα για τον πρωθυπουργό της Αρμένιας, κ. Νικόλ Πασινιάν, ανέφερε: «Μίλησα και προσφέρθηκαν στον κύριο Πασινιάν πολλές προτάσεις για εκεχειρία, με πολύ συμφέροντες όρους για την Αρμενία. Ο πρωθυπουργός όμως αρνήθηκε, αφού συνεννοείτο με τη Δύση». Η Μόσχα δίνει με αυτόν τον τρόπο ένα «μάθημα» στην Αρμενία που είχε τάσεις απομάκρυνσης από τη ρωσική επιρροή

επί πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν, τον οποίο αποδυναμώνει, παίρνει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ υπό ρωσικό έλεγχο και αφήνει το Ερεβάν ακόμη πιο εξαρτώμενο από τη Ρωσία. Η συμφωνία υπογράφηκε μεταξύ του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, του Αρμένιου πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν και του Αζέρου προέδρου Ιλχάμ Αλίγιεφ, επισφραγίζοντας τον ρόλο της Μόσχας ως υπέρτατου διαιτητή της περιοχής. Δεν κάνει καμία αναφορά στην Ομάδα του Μινσκ (ΗΠΑ, Γαλλία και Ρωσία), υπό την αιγίδα της οποίας πραγματοποιούνταν οι συνομιλίες για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ από το 1992. Νικητής είναι και η Τουρκία, η οποία δεν θα συμμετέχει στη ρωσική ειρηνευτική δύναμη αλλά, μέσω ενός ρωσοτουρκικού παρατηρητηρίου της εκεχει-

12 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

ρίας που θα δημιουργηθεί στο Αζερμπαϊτζάν, βάζει πόδι στο Αζερμπαϊτζάν. Ιστορικά μόνο να αναφέρουμε πως και οι δύο χώρες αποτελούσαν μέλη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Ο δε κ. Ιλχάμ Αλίγιεφ, πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν και διάδοχος στην προεδρία του πατέρα του Χεϊντάρ Αλίγιεφ, ο οποίος ήταν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της χώρας του έμπιστος της Μόσχας με πολλούς δεσμούς και καταγωγή από το Ναχιτσεβάν. Εν αντιθέσει με τον κ. Πασινιάν, ο οποίος αναρριχήθηκε στην εξουσία ύστερα από βελούδινη επανάσταση το 2018, ενώ εκλέχθηκε βουλευτής το 2012. Μία από τις επαναστάσεις που εμμέσως ενθάρρυνε η Αμερική, με απώτερο σκοπό να μπορέσει να αυξήσει την επιρροή της στο

Του Δρ. Αναστάσιου Γεώργα

μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας. Στο ερώτημα αν πρέπει το ΝΑΤΟ να ανησυχεί για τον ρόλο της Τουρκίας στη σύρραξη στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ο κ. Πασινιάν λέει πως «οι τουρκικές κινήσεις είναι οι ίδιες που πραγματοποιεί στη Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή». «Αυτά που κάνει εκεί η Τουρκία είναι μέρος των ιμπεριαλιστικών της επιδιώξεων. Δεν έχουν καμία σχέση με την ενίσχυση του ΝΑΤΟ. Δεν πρόκειται μόνο για την ασφάλεια της Αρμενίας. Πρόκειται για όλο τον νότιο Καύκασο. Ρίχνουν φως στον αποσταθεροποιητικό ρόλο της Τουρκίας σε ολόκληρη την περιοχή» εξηγεί ο Αρμένιος πρωθυπουργός. Αν θυμόμαστε, το ίδιο είχε γίνει και στη Γεωργία, όπου η Αμπχαζία και η Νότια Οσετία αποσχίσθηκαν, στοι-

χείο που προκάλεσε μέχρι και την στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας. Σημαντικό είναι να αναφέρουμε επίσης πως το Αζερμπαϊτζάν είναι πολύ πλούσιο σε κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου, ενώ κατέχει τον αγωγό ΤΑΝΑΠ, ο οποίος τροφοδοτείται από τα κοιτάσματα της Κασπίας Θάλασσας και έχει επιλεγεί και χρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ως μέρος του Νότιου Διαδρόμου, δηλαδή της προσπάθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για εναλλακτικό εφοδιασμό της σε ενέργεια, πέρα από τη Ρωσία. Πηγή: Business Global

Ο αγωγός αυτός μέσω Τουρκίας και Ελλάδας καταλήγει στην Αδριατική,

όπου περνάει στην Ιταλία για να εφοδιάσει περαιτέρω τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Αντιλαμβανόμαστε με αυτά τα στοιχεία τη σημαντικότητα του συγκεκριμένου αγωγού για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Έξυπνα η Τουρκία, στηριζόμενη στις σχέσεις συγγένειας που έχει με τους Αζέρους (ανήκουν στο ίδιο φύλο), προμήθευσε τόσο με στρατιωτικό υλικό όσο και με Σύρους τζιχαντιστές το Αζερμπαϊτζάν και με αυτόν τον τρόπο του έδωσε την ώθηση ώστε να επιτύχει να ανακαταλάβει ένα μεγάλο μέρος εδαφών, με ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας την πόλη Σουσί, νότια και ανατολικά, του Αρμενίου Θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Το ποσοστό των εδαφών που έχασαν οι Αρμένιοι αντιστοιχεί στο 15-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 13

●

ανάλυση 20% της συνολικής επιφάνειας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Με εγγυητή τη Ρωσία και την Τουρκία πραγματοποιήθηκε εκεχειρία, η οποία βρήκε τη Ρωσία με ειρηνευτική δύναμη 2.000 ανδρών, όπως και την Τουρκία να συμμετέχει σε αυτή. Επομένως το Γεωπολιτικό και Γεωοικονομικό παίγνιο της ενεργειακής αναδιάταξης σε παγκόσμιο επίπεδο, κυρίως όμως στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, Μέσης Ανατολής, Κεντρικής Ασίας, αλλά και των Βαλκανίων, όπως και της Βόρειας Αφρικής, Αίγυπτου, Λιβύης, συνεχίζει να εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς.

Συμπέρασμα

Η Ρωσία σαφώς κερδισμένη, εφόσον ενίσχυσε έτι περαιτέρω την επιρροή της στο Αζερμπαϊτζάν, ενώ στην Αρμενία ήδη είχε μεγάλη στρατιωτική βάση. Εξασφάλισε τον έλεγχο του αγωγού ΤΑΝΑΠ και κατ’ επέκτασιν απέκλεισε σε μεγάλο βαθμό την επιρροή σε αυτόν τόσο της Ευρώπης όσο και των Αμερικανών. Επιπλέον, δείχνει να αυξάνει την επιρροή της στην Τουρκία, η οποία ύστερα και από δήλωση Τούρκου αξιωματούχου, του επικεφαλής της τουρκικής ένωσης ευρασιατικών κυβερνήσεων Hasan Cengiz ότι «σε λίγο καιρό σκεφτόμαστε να αποχωρήσουμε από το ΝΑΤΟ και να ενταχθούμε στην Ευρασιατική Ένωση και ιδιαίτερα στη στρατιωτική συμμαχία αυτής», επέτυχε να είναι αυτή ο μεσολαβητής για την επίτευξη της εκεχειρίας και να εμποδίσει έτσι τα οποιαδήποτε σχέδια των δυτικών για δημιουργία προβλημάτων στο μαλακό υπογάστριό της. Η Τουρκία, η οποία ενώ δείχνει να αποτυγχάνει στα άλλα μέτωπα που έχει ανοίξει (Συρία, Ιράκ, Λιβύη και στις παράλογες διεκδικήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο), στο Αζερμπαϊτζάν αποκτά μόνιμα ερείσματα και βάση, κάτι που της δίνει τη δυνατότητα και ενεργειακής τροφοδοσίας, αλλά αυξάνει και την επιρροή της σαν Περιφερειακός παίκτης. Είναι τέτοιος ο βαθμός διείσδυσης στο Αζερμπαϊτζάν, που σε δηλώσεις διαδηλωτών ακούγονται συνθήματα όπως: «Δεν θέλουμε πλέον τη Ρωσία, παρά

μόνο τα αδέρφια μας της Τουρκίας». Το «αρμενικό» τμήμα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ θα επικοινωνεί με την Αρμενία μέσω του διαδρόμου του Λατσίν, μιας λωρίδας γης πλάτους πέντε χιλιομέτρων, της οποίας την ασφάλεια θα εγγυάται η ρωσική ειρηνευτική δύναμη, που θα εγγυάται και την ασφάλεια ετέρου διαδρόμου που θα ενώνει το Αζερμπαϊτζάν με την αζερική επαρχία Ναχιτσεβάν, που βρίσκεται εντός της Αρμενίας. Ενδιαφέρον έχει ότι ο δεύτερος αυτός διάδρομος θα ενώνει στην πράξη και την Τουρκία, που συνορεύει με το Ναχιτσεβάν, με το Αζερμπαϊτζάν.

14 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Στοιχείο σημαντικό, εφόσον πρώτα αποκτάται η δυνατότητα στην Τουρκία για εδαφική σύνδεση με το Αζερμπαϊτζάν, αλλά ελέγχεται και η σύνδεση της Αρμενίας με το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, και αυτά ελέγχονται από την ειρηνευτική δύναμη των Ρώσων και των Τούρκων. Η Αρμενία σαφώς είναι η χαμένη. Έχασε μεγάλο ποσοστό εδαφών από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Πλήρωσε το άνοιγμα του πρωθυπουργού της στη Δύση. Μέχρι και ο πρόεδρος της Αρμένιας, όπως και ο λαός της, ζητάνε τώρα την παραίτηση-αποπομπή του πρωθυπουργού, κ. Πασινιάν. Ενώ απειλείται με

εσωτερικές ταραχές, οικονομικό πλήγμα, όσο και με διαπίστωση σκληρή, ότι επαναπαυόμενη στη στήριξη της Ρωσίας δεν έκανε προσπάθειες για ενίσχυση του στρατού της αλλά και των συμμαχιών που θα της επέτρεπαν να διατηρήσει τα κεκτημένα της. Χαμένη είναι και η Δύση. Αρχικά οι ΗΠΑ, αφού δεν κατάφεραν, στο πλαίσιο της πολιτικής αποχώρησης από περιοχές του κόσμου, σύμφωνα με την πολιτική απομονωτισμού που έχουν υιοθετήσει, να υποστηρίξουν την Αρμενία. Χάνουν την επιρροή που είχαν στο Αζερμπαϊτζάν, όπως οπισθοχωρεί η

στρατηγική τους για επιρροή στην περιοχή της Καυκάσιας, ώστε να ανασχέσουν τη Ρωσία αλλά και να ελέγξουν την παραγωγή και μεταφορά της ενέργειας. Μην ξεχνάμε ότι ένα μεγάλο ποσοστό επιβεβαιωμένων κοιτασμάτων, περίπου 70%, πετρελαίου, φυσικού αερίου αλλά και άλλων φυσικών πόρων, βρίσκεται σε αυτή την περιοχή. Ενδεικτική η δήλωση του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο: «Τις Ηνωμένες Πολιτείες τις ανησυχεί η αυξανόμενη χρήση τουρκικών στρατιωτικών δυνατοτήτων σε Λιβύη, Αζερμπαϊτζάν και αλλού». Σύμφωνα με τον

ίδιο «η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να συνεργαστούν για να πείσουν τον Ερντογάν ότι τέτοιες ενέργειες δεν είναι προς το συμφέρον του λαού του». «Υπάρχουν ακόμα πολλά ερωτήματα που απαιτούν διευκρίνιση από τους Ρώσους, σχετικά με τις παραμέτρους αυτής της συμφωνίας, και ιδίως για τον ρόλο των Τούρκων» («Figaro», Συνάντηση με Εμμανουέλ Μακρόν, Νοέμβριος 2020). Σαφώς χαμένη είναι και η Ευρωπαϊκή Ένωση, που βλέπει ότι η εναλλακτική διαδρομή ενέργειας που έχει επιλέξει (ΤΑΝΑΠ), για να απαγκιστρωθεί από τη Ρωσία, πλέον περνάει πάλι υπό την επιρροή της Ρωσίας. Γαλλία και Γερμανία όπως και η υπόλοιπη Ευρώπη αδυνατούν να εκφράσουν Κοινή Εξωτερική πολιτική, η οποία υποκύπτει στα ατομικά οικονομικά συμφέροντα της κάθε χώρας ξεχωριστά, ενώ και στρατιωτικά είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Μια Ένωση δεν μπορεί να είναι μόνο Οικονομική, αλλά και Πολιτική και Στρατιωτική, αν θέλει να έχει Λόγο και να μπορεί να προωθήσει τα Συμφέροντά της. Δεν το έκανε η Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι σήμερα, στοιχείο που προοιωνίζει ακόμη και τη διάλυσή της. Βέβαια, ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν, ήδη προωθεί την αυτόνομη Ευρωπαϊκή Ασφάλεια και Στρατιωτική ολοκλήρωση, παράλληλα με το ΝΑΤΟ, το οποίο όμως με δήλωσή του το έχει χαρακτηρίσει ως εγκεφαλικά νεκρό. Συμπέρασμα για την Ελλάδα: Πρέπει να έχεις εσύ την οικονομική δύναμη, να ενισχύεις τις ένοπλες δυνάμεις σου αλλά και τις συμμαχίες, αφού την κρίσιμη στιγμή είσαι μόνος στην υπεράσπιση της Πατρίδας. Ευχολόγια, ιδεοληψίες και διχασμοί, στο μόνο που μπορούν να οδηγήσουν είναι η εθνική καταστροφή. Διαπιστώνεται ότι η στρατιωτική ισχύς αποτελεί καθοριστικό παράγοντα διατήρησης της ελευθερίας. Όντας το κράτος αδύναμο, γίνεται βορά στις διαθέσεις των ισχυρών και φυσικά δεν διαθέτει την ελάχιστη διαπραγματευτική δυνατότητα. Ας μάθουμε από την Ιστορία, για να μην επαναληφθεί ως Τραγωδία.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 15

●

ενέργεια & τράπεζες

Τραπεζικά κανόνια στην Ευρώπη εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής 16 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

H ενεργειακή μετάβαση και το μέλλον της τραπεζικής χρηματοδότησης Της Μανταλένας Πίου

Η

κλιματική αλλαγή και η μετάβαση στην ανθρακική ουδετερότητα υπεισέρχονται σταδιακά στην αξιολόγηση των δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών, μεταβάλλοντας το τοπίο για τις δραστηριότητες που σε λίγα χρόνια οι τράπεζες της Ευρωζώνης θα μπορούν να χρηματοδοτούν. Η συμβατότητα με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα και κατ’ επέκταση με την πολιτική του νέου «Green Deal» της Ε.Ε. ανάγεται με την πάροδο του χρόνου σε βασικό κριτήριο για την εκτίμηση του κινδύνου που αναλαμβάνουν οι τράπεζες, πράγμα που στο μέλλον αναμένεται να καθορίσει τόσο τις επιλογές τους ως προς τα δάνεια που θα χορηγούν όσο και την επιτοκιακή τους στρατηγική. Προς το παρόν τα πιστωτικά ιδρύματα της Ευρωζώνης αυτοαξιολογούν τον κλιματικό κίνδυνο του δανείων που χορηγούν, στο πλαίσιο των Μη Οικονομικών Κριτηρίων που οφείλουν να δημοσιοποιούν, όμως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) προωθεί μηχανισμούς, οι οποίοι γρήγορα θα φέρουν τον κλιματικό κίνδυνο στο επίκεντρο της αξιολόγησης, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αναλυτών. Όπως ανακοίνωσε πρόσφατα η ΕΚΤ, το 2022 το stress test των τραπεζών για τις ακραίες καταστάσεις θα δώσει έμφαση στους κλιματικούς κινδύνους και μάλιστα σε δύο επίπεδα: To ένα αφορά στον κίνδυνο από τις φυσικές καταστροφές λόγω κλιματικής αλλαγής και το άλλο στην προσαρμογή του δανειακού χαρτοφυλακίου στη βιώσιμη οικονομία, με βάση τους κλάδους δραστηριοτήτων που χρηματοδοτούν οι τράπεζες και πώς κατατάσσονται οι τομείς αυτοί στο «Taxonomy» (Ταξινόμηση), τον νέο οδηγό της Ε.Ε. με την κατηγοριοποίηση των διάφορων οικονομικών δραστηριοτήτων ανάλογα με τους ρύπους που εκπέμπουν και την περιεκτικότητά τους σε άνθρακα.

●

ενέργεια & τράπεζες Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Οι ενέργειες που θα αναλάβει η ΕΚΤ σε επίπεδο τραπεζών θα υλοποιηθούν σε δύο συγκεκριμένα στάδια. Στις αρχές του 2021 θα ζητήσει από τις τράπεζες να διενεργήσουν αυτοαξιολόγηση υπό τις κατευθύνσεις των εποπτικών προσδοκιών που περιγράφονται στον νέο οδηγό της Κεντρικής Τράπεζας για τους Κλιματικούς και Περιβαλλοντικούς Κινδύνους και θα ζητήσει από τα πιστωτικά ιδρύματα να εκπονήσουν σχέδια δράσης επί αυτής της βάσης. Στη συνέχεια, η ΕΚΤ θα αξιολογήσει συγκριτικά τις εκθέσεις και τα σχέδια των τραπεζών και θα τα επαληθεύσει στο πλαίσιο του εποπτικού διαλόγου. Το 2022 θα διενεργήσει το πλήρες stress test των πρακτικών των τραπεζών και στη συνέχεια θα λάβει συγκεκριμένα μέτρα, όπου κρίνεται απαραίτητο. Μέχρι στιγμής, πάντως, με βάση την πρόσφατη έκθεση της ΕΚΤ, οι δημοσιοποιήσεις στοιχείων των τραπεζών όσον αφορά τους κλιματικούς και τους περιβαλλοντικούς κινδύνους υστερούν σημαντικά. Ορισμένα ιδρύματα έχουν πραγματοποιήσει ανάλυση σεναρίων και stress test, συχνά με τη βοήθεια εξειδικευμένων συμβούλων και διεθνών οργανισμών, χρησιμοποιώντας σενάρια που περιγράφονται από τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας για τους κινδύνους από τη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα, καθώς και από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, όσον αφορά στους φυσικούς κινδύνους. Προς το παρόν είναι περιορισμένος ο αριθμός των ιδρυμάτων που αποκαλύπτει σε ποιο βαθμό τα τρέχοντα δανειακά ανοίγματα είναι συμβατά με τους στόχους της Συμφωνίας των Παρισίων. Τα reports των τραπεζών αυτών βασίζονται συνήθως στις τρέχουσες εκθέσεις για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου για τους κλάδους στους οποίους δραστηριοποιούνται οι πελάτες τους, σε συνδυασμό με τα σχέδια μείωσης των ρύπων με την πάροδο του χρόνου. Εάν, σύμφωνα με τα σενάρια που δοκιμάζονται στο πλαίσιο αυτής της αξιολόγησης, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ορισμένων πελατών ή οι προγραμματισμένες μειώσεις ρύπων είναι ασύμβατες με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού, τα πιστωτικά ιδρύματα δηλώνουν ότι θα συνεργαστούν με τους πελάτες αυτούς για τη μείωση των ρύπων, διαφορετικά μπορεί ακόμη και να τερματίσουν τη σχέση με τον συγκεκριμένο δανειολήπτη. Ωστόσο, ακόμη και οι μεγαλύτερες τράπεζες αναγνωρίζουν ότι η ενσωμάτωση των κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα στην πιστωτική πολιτική παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες.

Έχουν ενσωματωθεί οι κίνδυνοι

Τα ιδρύματα που έχουν ενσωματώσει τους κινδύνους που απορρέουν από το κλίμα στη δανειοδοτική τους στρατηγική χρησιμοποιούν συνήθως έναν συνδυασμό τομεακών προσεγγίσεων, που κυμαίνονται από τον πλήρη αποκλεισμό ορισμένων τομέων (π.χ. άνθρακας) έως την αυξημένη δέ-

18 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

σμευση για τη μείωση των ρύπων με πελάτες σε άλλους τομείς έντασης άνθρακα (π.χ. παραγωγή ενέργειας, εξόρυξη και χάλυβα). Σε αρκετές περιπτώσεις, τα πιστωτικά ιδρύματα ανέπτυξαν μία πιο αναλυτική προσέγγιση των πελατών τους ανά κατηγορία και υποκατηγορία δραστηριότητας, ταξινομώντας τους σε ομάδες με παρόμοια επίπεδα έκθεσης σε κινδύνους που σχετίζονται με το λίμα, εστιάζοντας κυρίως στον κίνδυνο από τη μετάβαση στην οικονομία χωρίς άνθρακα. Οι κατηγοριοποιήσεις αυτές επηρεάζουν τόσο τα δανειακά ανοίγματα των τραπεζών όσο και τα επιτόκια: ορισμένα οφέλη τιμολόγησης που εφαρμόζονται σε κάποιους τομείς ή τύπους ενυπόθηκων δανείων αναγνωρίστηκαν εσωτερικά από τις τράπεζες ως «πράσινα» (δηλαδή με χαμηλότερη έκθεση σε μεταβατικούς ή/και φυσικούς κινδύνους). Όπως προκύπτει από πρόσφατες διαβουλεύσεις στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την Ανανεωμένη Στρατηγική για τη Βιώσιμη Χρηματοδότηση και την αναθεώρηση του κανονισμού NFRD 8 (για τη Δημοσιοποίηση από τις τράπεζες Μη Οικονομικών Στοιχείων) «επί του παρόντος η βιώσιμη χρηματοπιστωτική αγορά πάσχει από πολλές ανεπάρκειες όσον αφορά στην πληροφόρηση: οι πληροφορίες σχετικά με τη βιωσιμότητα των χρηματοπιστωτικών προϊόντων -όταν είναι διαθέσιμες- είναι ασυνεπείς, σε μεγάλο βαθμό μη συγκρίσιμες και μερικές φορές αναξιόπιστες» αναφέρεται χαρακτηριστικά. Σε αυτό το πλαίσιο, οι τράπεζες θα πρέπει να συμμορφωθούν με συγκεκριμένες απαιτήσεις.

Να συμμορφωθούν οι τράπεζες

Το καλοκαίρι του 2020 τα θεσμικά όργανα των Βρυξελλών

φορίες σχετικά με τους κινδύνους ESG, τους φυσικούς κινδύνους και τους κινδύνους μετάβασης. Στην ανακοίνωσή της για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η Κομισιόν δεσμεύτηκε να επανεξετάσει εντός του 2020 τον κανονισμό για τα NFRD, δηλαδή τα μη χρηματοοικονομικά στοιχεία που πρέπει να γνωστοποιούν οι τράπεζες. Τον Μάιο του 2020 ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση για την αναθεώρηση του NFRD. Ο νέος, αναθεωρημένος κανονισμός θα ενισχύσει την ποσότητα και την ποιότητα των πληροφοριών που θα πρέπει να παρέχουν τα πιστωτικά ιδρύματα σε σχέση με το Κλίμα και το Περιβάλλον.

Αξιόπιστες πληροφορίες

κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία για την ανάπτυξη ενός συστήματος ταξινόμησης των βιώσιμων επενδύσεων στην Ε.Ε. Πρόκειται για το περίφημο «Taxonomy», που κατηγοριοποιεί τις περιβαλλοντικά βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες βάσει ομοιόμορφων κριτηρίων. Η Ταξινόμηση δημοσιεύθηκε στις 22 Ιουνίου 2020 και τέθηκε σε ισχύ στις 12 Ιουλίου 2020. Περιλαμβάνει ένα σύνολο λεπτομερών κριτηρίων για τις οικονομικές δραστηριότητες που θεωρούνται βιώσιμες. Ο κανονισμός για την Ταξινόμηση αναθέτει στην Επιτροπή την κατάρτιση του πραγματικού καταλόγου περιβαλλοντικά βιώσιμων δραστηριοτήτων, καθορίζοντας τεχνικά κριτήρια ελέγχου για κάθε περιβαλλοντικό στόχο. Αυτά τα κριτήρια θα καθοριστούν μέσω κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων κατά τη διάρκεια του 2021 και του 2022. Επιπλέον στο μέλλον τα πιστωτικά ιδρύματα που υπόκεινται σε Δημοσιοποίηση Μη Οικονομικών Στοιχείων (NFRD), κανονισμός που τέθηκε σε ισχύ σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. το 2018 και έχει μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο των χωρών-μελών, πρέπει να παρέχουν περαιτέρω διαφάνεια ως προς τον βαθμό στον οποίο οι δραστηριότητές τους μπορούν να θεωρηθούν περιβαλλοντικά βιώσιμες. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΒΑ) ανέλαβε την υποχρέωση να αναπτύξει ένα τεχνικό πρότυπο για την εφαρμογή των απαιτήσεων γνωστοποίησης, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων περιβαλλοντικής, κοινωνικής και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG). Η ΕΒΑ θα πρέπει να καθορίσει τις γνωστοποιήσεις κινδύνων ESG ως μέρος του ολοκληρωμένου τεχνικού προτύπου στον Πυλώνα 3, δεδομένου ότι από τα μέσα του 2022 και μετά, τα μεγάλα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να δημοσιοποιούν πληρο-

«Μόνο εάν οι επενδυτές έχουν σαφείς και αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τον αντίκτυπο των επενδύσεών τους μπορούν να λάβουν οικονομικές αποφάσεις, σύμφωνα με τις δικές τους προτιμήσεις, για τη βιωσιμότητα του χαρτοφυλακίου τους και την εξισορρόπησή του με πιο βιώσιμα περιουσιακά στοιχεία. […] Το Ευρωσύστημα θεωρεί ότι η αναθεώρηση του NFRD αποτελεί απαραίτητο δομικό στοιχείο για την αντιμετώπιση του κενού δεδομένων, που παρεμποδίζει επί του παρόντος την ανάπτυξη κατάλληλων πλαισίων αξιολόγησης και παρακολούθησης κινδύνων για τον χρηματοπιστωτικό τομέα» αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε έγγραφό της σχετικά με την ανάγκη αναθεώρησης του μοντέλου των Μη Χρηματοοικονομικών Στοιχείων που πρέπει να δημοσιοποιούνται. Η πρόσφατα συγκροτημένη ειδική ομάδα για τις χρηματοοικονομικές γνωστοποιήσεις που σχετίζονται με τα φυσικά φαινόμενα (TNFD) έχει συγκαλέσει κυβερνήσεις, ιδιωτικούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, προκειμένου να καταρτίσει ένα μοντέλο χρηματοοικονομικών γνωστοποιήσεων που σχετίζονται με τους Φυσικούς Κινδύνους μέχρι το τέλος του 2022. Παρόμοια πρωτοβουλία, αλλά για την κάλυψη κινδύνων και ευκαιριών που προκύπτουν από την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την απώλεια βιοποικιλότητας, πέρα ​​από το κλίμα, ανέλαβε μία άλλη Ομάδα Δράσης. Ο στόχος της Ομάδας αυτής είναι να «δημιουργήσει ανθεκτικότητα στην παγκόσμια οικονομία, ανακατευθύνοντας τις ροές χρηματοδότησης» και αναμένεται να παίξει σημαντικό ρόλο στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Οι επενδυτές και τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη οφείλουν να γνωρίζουν πώς μία τράπεζα ή μία εταιρεία εντοπίζει τους κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα, τους κύριους κινδύνους που έχει εντοπίσει και πώς τους διαχειρίζεται. Στο πλαίσιο αυτό οι γνωστοποιήσεις των στοιχείων αναμένεται να περιλαμβάνουν την περιγραφή των διαδικασιών για τον εντοπισμό και την αξιολόγηση κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα, βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, καθώς και περιγραφή αυτών των κινδύνων. Επιπλέον, αναμένεται να ενσωματώνουν μια περιγραφή των διαδικασιών διαχείρισης των κινδύνων αυτών αλλά ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 19

●

ενέργεια & τράπεζες και πώς όλη αυτή η διαδικασία ενσωματώνεται στη συνολική διαχείριση κινδύνων της εταιρείας. Η αποκάλυψη του τρόπου με τον οποίο ένας οργανισμός εντοπίζει, αξιολογεί και διαχειρίζεται τον κίνδυνο που σχετίζεται με το κλίμα αποτελεί επίσης αντικείμενο σύστασης της Ε.Ε.

Η έκθεση

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανέλυσε τις γνωστοποιήσεις διαχείρισης κινδύνων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων σχετικά με τους κινδύνους που απορρέουν από το Κλίμα και το Περιβάλλον, στο πλαίσιο των συστάσεων της Κομισιόν, και δημοσιοποίησε τον Νοέμβριο του 2020 σχετική έκθεση. Για τον σκοπό αυτό αξιολόγησε την πληρότητα των στοιχείων σχετικά με το κλίμα και τους περιβαλλοντικούς κινδύνους που γνωστοποίησαν 107 σημαντικά πιστωτικά ιδρύματα της Ευρωζώνης και 18 λιγότερο σημαντικά, για το έτος αναφοράς 2019. Ενώ η αξιολόγηση δεν κάλυψε εξαντλητικά όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για την πλήρη διαφάνεια όσον αφορά στο προφίλ κινδύνου των τραπεζών και παρότι αξιολογήθηκε μόνο η ύπαρξη των γνωστοποιήσεων, η έκθεση της ΕΚΤ παρέχει μια πρώτη επισκόπηση της κατάστασης στις τράπεζες της Ευρωζώνης το 2020, καθώς και μία εικόνα των εφαρμοζόμενων πρακτικών και των τομέων για βελτίωση. Πρόκειται για τη δεύτερη αξιολόγηση του τύπου αυτού που διενεργείται από την ΕΚΤ, παρέχοντας μία σύγκριση σε σχέση με την πρώτη ανάλογη έκθεση του 2018.

Αντίκτυπος

Η έκθεση αποκαλύπτει ότι λιγότερο από το ένα τρίτο των πιστωτικών ιδρυμάτων που αξιολογήθηκαν γνωστοποιούν τον πιθανό αντίκτυπο από την ενεργειακή μετάβαση στο επιχειρηματικό τους μοντέλο, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Αυτό το ποσοστό είναι ακόμη μικρότερο για τους φυσικούς κινδύνους. Και στις δύο περιπτώσεις, δεν υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων αξιολογήσεων. Μόνον ένας περιορισμένος αριθμός τραπεζών δημοσιοποιεί μία σαφή χαρτογράφηση των κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα στις υπάρχουσες κατηγορίες, των επιπτώσεων στη στρατηγική και στις δράσεις που πρέπει να εφαρμοστούν για να μειωθεί ο κίνδυνος. Μόνον το 1 στα 2 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχει περιγράψει δημοσίως τις διαδικασίες που ακολουθεί για τον εντοπισμό, την αξιολόγηση και τη διαχείριση κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα, και ακόμα λιγότερες είναι οι τράπεζες που παρουσιάζουν μία διεξοδική ανάλυση του τρόπου που εφαρμόζουν. Λιγότερο από το ένα τέταρτο των πιστωτικών ιδρυμάτων αναφέρονται στη χρήση ανάλυσης σεναρίων για το κλίμα και ακόμη λιγότερα αναφέρονται σε stress test, αν και πολλά ιδρύματα δηλώνουν ότι εξακολουθούν να εργάζονται σε αυτούς τους τομείς.

20 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Δημοσιοποίηση Στην τραπεζική βιομηχανία, η δημοσιοποίηση στοιχείων και δεικτών παρέχει διαφάνεια σχετικά με την έκθεση του κλάδου στους κινδύνους που απορρέουν από την Κλιματική Αλλαγή, τόσο τους φυσικούς κινδύνους όσο το ρίσκο που σχετίζεται με την ενεργειακή μετάβαση στην οικονομία χωρίς άνθρακα. Οι κίνδυνοι αυτοί πρέπει να συνεκτιμώνται μαζί με τις άλλες προληπτικές απαιτήσεις που θέτει για τα κεφάλαια των τραπεζών το ρυθμιστικό πλαίσιο και ιδιαίτερα ο Κανονισμός Κεφαλαιακών Απαιτήσεων (CRR) της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών. Αν και σε σχέση με την προηγούμενη ανάλογη έκθεση έχει σημειωθεί κάποια βελτίωση,

Κι όμως, δεν αξιολογούν τον κίνδυνο

η ΕΚΤ υπογραμμίζει στο τελευταίο της report ότι οι τράπεζες πρέπει να καταβάλουν σημαντικές προσπάθειες προκειμένου να στηρίξουν πιο αποτελεσματικά την ποσότητα και την ποιότητα των στοιχείων που δημοσιοποιούν σχετικά με το Κλίμα και το Περιβάλλον. Το δεύτερο εξάμηνο του 2021 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα επιδιώξει να εντοπίσει τα κενά που απομένουν και θα τα θέσει σε διαβούλευση με τις τράπεζες, προκειμένου να καταλήξει σε ένα σετ ομοιόμορφων κριτηρίων, βάσει των οποίων θα γίνει το stress test ακραίων καταστάσεων το 2022.

Ένα ποσοστό της τάξης του 8% των τραπεζών δείχνει πως δεν αξιολογεί ή αξιολογεί ελάχιστα τον κίνδυνο της Κλιματικής Αλλαγής και της ενεργειακής μετάβασης, ενώ το 45% εντάσσει το σχετικό ρίσκο στη μεθοδολογία και τα κριτήρια με βάση τα οποία υπολογίζει τους δείκτες ή τους στόχους που δημοσιοποίησε. Το 55% των πιστωτικών ιδρυμάτων περιγράφει την εποπτεία που ασκεί το διοικητικό συμβούλιο όσον αφορά στους κινδύνους που απορρέουν από το κλίμα, ενώ μόνον το 24% περιγράφει τον ενδεχόμενο στρατηγικό αντίκτυπο στο business plan της τράπεζας από τους φυσικούς κινδύνους, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Πάντως, το 54% αναφέρει πώς οι κίνδυνοι που σχετίζονται με το κλίμα επιδρούν στην πιστωτική τους πολιτική. Με βάση τα δεδομένα αυτά, η ΕΚΤ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, γενικά, τα πιστωτικά ιδρύματα δεν αποκαλύπτουν ακόμη πλήρως το προφίλ κινδύνου και ότι απαιτούνται σημαντικές προσπάθειες για την προώθηση της διαφάνειας στις χρηματοπιστωτικές αγορές όσον αφορά στο κλίμα και τους περιβαλλοντικούς κινδύνους. Μέχρι στιγμής, σχεδόν κανένα από τα πιστωτικά ιδρύματα που αυτοαξιολογήθηκαν στο πλαίσιο της σχετικής έκθεσης της ΕΚΤ δεν πληροί το ελάχιστο επίπεδο γνωστοποίησης πληροφοριών που ορίζεται στον νέο «Οδηγό της ΕΚΤ για τους κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα και το περιβάλλον», και τις συστάσεις από τις «Κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τις μη χρηματοοικονομικές αναφορές», όπως αυτές περιγράφονται από την Ειδική Ομάδα για τις Χρηματοοικονομικές Γνωστοποιήσεις σχετικά με το Κλίμα (TCFD). Το επίπεδο προόδου ανάμεσα στα πιστωτικά ιδρύματα ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με το μέγεθός τους, τη σημασία που αποδίδουν και τις τεχνικές που χρησιμοποιούν. Γενικά διαπιστώνεται μία έλλειψη ορθολογικής διάρθρωσης μεταξύ των ζητημάτων που ανακύπτουν και των στοιχείων που δηλώνονται σχετικά με το κλίμα, ενώ πολύ σπάνια τα δεδομένα που δημοσιοποιούνται υποστηρίζονται με ποσοτικές πληροφορίες. Ωστόσο, η ΕΚΤ παρατηρεί ότι τα τελευταία δύο χρόνια διαμορφώνεται μία σαφής θετική τάση στο επίπεδο των σχετικών με το κλίμα στοιχείων που δημοσιοποιούνται. Σε ορισμένα μεμονωμένα ιδρύματα η πρόοδος είναι εμφανής και οι ορθές πρακτικές εξαπλώνονται ταχέως. Οι περισσότερες από τις τράπεζες που αξιολογήθηκαν αναφέρουν τους κλιματικούς κινδύνους στα στοιχεία που δημοσιοποιούν μαζί με την ετήσια έκθεση των οικονομικών αποτελεσμάτων τους. Ένας πολύ πιο περιορισμένος αριθμός πιστωτικών ιδρυμάτων παρέχει δημόσιες πληροφορίες για το υλικό αποτέλεσμα της αξιολόγησης. Τα ιδρύματα που κατατάσσουν τον κίνδυνο ως ασήμαντο συνήθως δεν παρέχουν την απαιτούμενη τεκμηρίωση. ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 21

●

θέμα

Τις πταίει για την εκτόξευση του κόστους του ρεύματος στη χονδρεμπορική αγορά Οι τρεις εκδοχές

22 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

τουργίας της αγοράς αποδεικνύεται πιο δαπανηρό.Πιο συγκεκριμένα, όπως δείχνει η εκκαθάριση του Νοεμβρίου, οι λογαριασμοί προσαυξήσεων έφτασαν σε κόστος έως και τα 19-20 ευρώ/ MWh, όταν το κόστος της προημερήσιας αγοράς κυμαίνεται ανάλογα με τις συνθήκες στις ΑΠΕ και την προσφορά των μονάδων από τα 40 έως και τα 70 ευρώ/MWh. Δηλαδή, η αγορά εξισορρόπησης υπό όρους μπορεί να αυξήσει το κόστος της χονδρεμπορικής τιμής έως και 50%, κόστος που επιβαρύνει τους προμηθευτές. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς, μόνο για τις τρεις πρώτες εβδομάδες του Νοεμβρίου, το συνολικό κόστος που έχουν κληθεί να πληρώσουν για εξισορρόπηση οι προμηθευτές υπερβαίνει πλέον τα 48 εκατ. ευρώ, όταν με το προηγούμενο καθεστώς του ΗΕΠ ολόκληρο το αντίστοιχο ετήσιο κόστος για όλη την αγορά ήταν περίπου 200 εκατ. ευρώ.

Εκδοχή 1η: Ο αλγόριθμος της αγοράς

Του Χάρη Φλουδοπουλου

Έ

ναν μήνα μετά την έναρξη της λειτουργίας του Target Model και οι προσδοκίες για μείωση του χονδρεμπορικού κόστους του ρεύματος, τουλάχιστον στα πρώτα βήματα της αγοράς, δεν επιβεβαιώνονται στην πράξη. Το αντίθετο μάλιστα. Εάν στο κόστος της προημερήσιας αγοράς προστεθούν τα κόστη που προκύπτουν από τη νέα αγορά της εξισορρόπησης, τότε στην πραγματικότητα το νέο μοντέλο λει-

Πώς όμως οδηγηθήκαμε σε αυτή την εικόνα της αγοράς; Μία εκδοχή κάνει λόγο για δομικό πρόβλημα στη λειτουργία της νέας αγοράς, το οποίο εντοπίζεται στον αλγόριθμο επίλυσης της αγοράς που εφαρμόζεται από το ενεργειακό χρηματιστήριο και ο οποίος λαμβάνει υπόψη του μόνο τις τιμές των προσφορών στην DAM (Day Ahead Market) ενώ οι προσφορές για την εξισορρόπηση μπορεί να είναι εντελώς αντίθετης λογικής. Στη συνέχεια οι μονάδες που δεν μπήκαν στην αγορά μπορεί να κληθούν από τον ΑΔΜΗΕ να λειτουργήσουν για λόγους ασφάλειας του συστήματος και ταυτόχρονα, για να «χωρέσουν» στο σύστημα, ο διαχειριστής μπορεί να δώσει εντολή για «χαμήλωμα» άλλων μονάδων. Σύμφωνα με υπολογισμούς της αγοράς, ο ΑΔΜΗΕ με τη δύση του ηλίου χρειάζεται 2.000MW ανοδική ισχύ και μετά τις 23.00 καθοδική. Έτσι, λοιπόν, για να έχει τις εφεδρείες που χρειάζεται, άλλες μονάδες τις κατεβάζει ενώ άλλες που δεν ήταν ενταγμένες τις

εντάσσει, αποζημιώνοντάς τες. Οι εντολές αυτές του ΑΔΜΗΕ «πληρώνονται» από τις αγορές εξισορρόπησης και μάλιστα ακριβά. Σημειώνεται ότι οι αξιόπιστες μονάδες που μπορούν να παρακολουθήσουν τη μεταβολή του dispatch load (φορτίο - RES) είναι περιορισμένες.

Εκδοχή 2η: Προβληματική προετοιμασία

Μια δεύτερη ανάγνωση από πηγές της αγοράς θεωρεί ότι τα θέματα που αντιμετωπίζει η αγορά προέρχονται από την προβληματική προετοιμασία της αγοράς εξισορρόπησης, η οποία μάλιστα αποτέλεσε και τη βασική αιτία για τη συνολική καθυστέρηση της εφαρμογής του Target Model. Σημειώνεται ότι για την Ελλάδα δεν επελέγη, όπως ισχύει στις περισσότερες χώρες, το μοντέλο του self dispatch, αλλά το μοντέλο του central dispatch. Εν συνεχεία το συγκεκριμένο μοντέλο επιχειρήθηκε να προσαρμοστεί με μια σειρά από εργαλεία και άλλες δομές της αγοράς. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και λίγες ημέρες πριν από την έναρξη λειτουργίας της αγοράς έβγαιναν από τον ΑΔΜΗΕ σε διαβούλευση κανονισμοί λειτουργίας. Ακόμη και ο περίφημος αλγόριθμος επίλυσης της αγοράς δεν είχε τεσταριστεί στην πράξη, ως είθισται, ειδικά όταν πρόκειται για έναν αλγόριθμο που εφαρμόζεται για πρώτη φορά.

Εκδοχή 3η: Αποκαλύπτονται κρυφά κόστη της αγοράς

Μια τρίτη εκδοχή, σύμφωνα με άλλους παράγοντες της αγοράς, είναι ότι με τη νέα αγορά αποκαλύπτεται η πραγματική αξία της αγοράς εξισορρόπησης, η οποία μέχρι σήμερα ήταν κρυμμένη σε στρεβλώσεις του προηγούμενου μοντέλου λειτουργίας. Διαχωρίζοντας τις αγορές, έχει εμφανιστεί και έχει αποκαλυφθεί η αξία του balancing, η οποία μέχρι τώρα δεν ήταν φανερή. Δεν μπορούμε να μιλάμε για κερδοσκοπία όταν αναφερόμαστε σε μια ελεύθερη αγορά, αναφέρουν οι ίδιες πηγές.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 23

●

θέμα Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, από το συνολικό κόστος της αγοράς εξισορρόπησης περίπου το 70% έχει κατευθυνθεί στη ΔΕΗ ενώ το υπόλοιπο 30% μοιράζεται σε Mytilineos, που έχει δύο μονάδες σε λειτουργία, και Elpedison, που έχει μία μονάδα. Η δεύτερη μονάδα της Elpedison και η μονάδα του Ήρωνα ήταν τον Νοέμβριο εκτός λειτουργίας για συντηρήσεις. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, το μεγα-

λύτερο κόστος της αγοράς εξισορρόπησης δεν αφορά στις μονάδες που καλούνται να αυξήσουν την ισχύ τους ή να μπουν στην αγορά, αλλά στις μονάδες που είναι ήδη στην αγορά και καλούνται από τον διαχειριστή να μειώσουν την ισχύ τους. Για παράδειγμα, η ΔΕΗ, θέλοντας να κρατήσει τις μονάδες της σε πλήρη ισχύ, τιμολόγησε τη μείωση της ισχύος τους στα 1.000 ευρώ/MWh. Λόγω των

αναγκών του συστήματος, ο ΑΔΜΗΕ πλήρωσε το ποσό αυτό, με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του κόστους της εξισορρόπησης. Μια ακόμη εξήγηση για την υψηλή τιμολόγηση της ΔΕΗ προέρχεται από το γεγονός ότι οι περισσότερες μονάδες αερίου της εταιρείας δεν είναι τεχνικά ευέλικτες και όταν ζητείται να μειωθεί η παραγωγή τους θα πρέπει να λειτουργήσουν στα τεχνικά, ελάχιστα.

Μόνο για τις τρεις πρώτες εβδομάδες του Νοεμβρίου, το συνολικό κόστος που έχουν κληθεί να πληρώσουν οι προμηθευτές υπερβαίνει τα 48 εκατ. ευρώ

Ποιοι είναι οι 3 Uplift Λογαριασμοί Η αγορά εξισορρόπησης χρηματοδοτείται από 3 λογαριασμούς προσαυξήσεων και συγκεκριμένα: Uplift 1: Ο Λογαριασμός Προσαυξήσεων Απωλειών ΕΣΜΗΕ ΛΠ-1 χρησιμοποιείται για τον επιμερισμό του κόστους των Απωλειών ΕΣΜΗΕ σε προμηθευτές, ανάλογα με την ενέργεια που καταναλώνουν την εν λόγω περίοδο εκκαθάρισης αποκλίσεων.

Uplift 2: Ο Λογαριασμός Προσαυξήσεων Ισχύος Εξισορρόπησης ΛΠ-2 χρησιμοποιείται για τον επιμερισμό του κόστους παροχής Ισχύος Εξισορρόπησης από τους Πα24 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

ρόχους Υπηρεσιών Εξισορρόπησης.

Uplift 3: Ο Λογαριασμός Προσαυξήσεων Οικονομικής Ουδετερότητας ΛΠ-3 χρησιμοποιείται για τον επιμερισμό στα Συμβαλλόμενα Μέρη με Ευθύνη Εξισορρόπησης τυχόν υπολοίπου που παραμένει μετά τον υπολογισμό των χρεώσεων και πιστώσεων που υπολογίζει ο Διαχειριστής του ΕΣΜΗΕ για την ενεργοποιημένη Ενέργεια Εξισορρόπησης χειροκίνητης ΕΑΣ, Ενέργεια Εξισορρόπησης αυτόματης ΕΑΣ, Ενέργεια για σκοπούς εκτός της εξισορρόπησης και την Εκκαθάριση Αποκλίσεων.

Η μεταλλευτική βιομηχανία ανέπτυξε αντισώματα

Το παράδειγμα της Ελληνικός Χρυσός

Σ

ύμφωνα με μελέτη της PwC για τις επιπτώσεις του Covid στην λειτουργία των 40 μεγαλύτερων μεταλλευτικών βιομηχανιών, η πορεία των μεγάλων του κλάδου έδειξε ότι το καράβι κουνήθηκε, αλλά παραμένει σταθερό στην πορεία του. Οι περισσότερες επιχειρήσεις αντιμετώπισαν μείωση εσόδων και κερδοφορίας που ανήλθε κατά μέσο όρο στο 6% η οποία κατά κύριο λόγο οφείλεται στην επίπτωση της πανδημίας στις τιμές των μετάλλων. Περισσότερο επηρεάστηκαν οι εταιρείες που εξειδικεύονται στην παραγωγή βασικών μετάλλων όπως ο χαλκός, ο ψευδάργυρος και το νικέλιο καθώς οι τιμές τους μπήκαν σε ελεύθερη πτώση το 2020, εξαιτίας του lockdown και της διακοπής της λειτουργίας των εργοστασίων σε Ευρώπη, Κίνα και ΗΠΑ. Η πτώση μέχρι στιγμής είναι σε διψήφια νούμερα σε σχέση με το Δεκέμβριο του 2019 και οι τιμές αναμένεται να διατηρηθούν σε αυτά τα επίπεδα εξαιτίας της αβεβαιότητας σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας. Όμως, παρά τη μείωση στα βασικά μέταλλα, η συνολική επίδραση της πανδημίας στον κλάδο ήταν διαχειρίσιμη και

ανέδειξε την ανθεκτικότητα των εξορυκτικών βιομηχανιών καθώς και το ρόλο που παίζουν στην υποστήριξη της οικονομίας και των τοπικών κοινωνιών. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη φύση του κλάδου και τη σημασία των προϊόντων που παράγει καθώς τα ορυκτά αποτελούν βασική πρώτη ύλη για χιλιάδες προϊόντα. Από αυτοκίνητα και κινητά τηλέφωνα μέχρι ακτινολογικά μηχανήματα, οικιακές συσκευές αλλά και καθημερινά ρούχα, σε όλα κρύβονται μέταλλα σε μεγάλες και μικρές ποσότητες τα οποία είναι απαραίτητα για να κατασκευαστεί το κάθε προϊόν και να μας προσφέρει τις λειτουργίες που χρειαζόμαστε. Η σημασία του προϊόντος δίνει μια επιπλέον διάσταση στη σημασία του κλάδου για την οικονομία στην οποία δραστηριοποιείται. Είναι χαρακτηριστικό, ότι σύμφωνα με μελέτη του World Gold Council, το 80% του κόστους από την εγκατάσταση και τη λειτουργία ενός μεταλλείου, παραμένει στη χώρα που το φιλοξενεί, δημιουργώντας οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες με την ανάπτυξη των τοπικών επιχειρήσεων, θέσεις εργασίας για τους κατοίκους της περιοχής αλλά και τα έργα υποστήριξης που πραγματοποιούν οι σύγχρονες μεταλλευτικές βιομηχανίες.

Υπάρχουν παγκοσμίως αρκετά παραδείγματα εταιρειών που ξεχωρίζουν για την εφαρμογή διεθνώς αναγνωρισμένων πρακτικών, με τα οποία μεγιστοποιούν της αξία τους για την οικονομία, τις τοπικές κοινωνίες και το σεβασμό του περιβάλλοντος. Σε αυτή την κατηγορία συγκαταλέγονται και τα Μεταλλεία Κασσάνδρας στην ΒΑ Χαλκιδική, τα οποία μετά από επενδύσεις που έχουν ξεπεράσει το 1 δισ δολάρια από την Eldorado Gold και την ελληνική θυγατρική της εταιρεία Ελληνικός Χρυσός, αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα και με προοπτικές για περαιτέρω ανάπτυξη που θα προσφέρει μακροχρόνια οφέλη για την εθνική αλλά και την τοπική οικονομία. Στην πλήρη τους ανάπτυξη τα Μεταλλεία Κασσάνδρας αναμένεται να κινητοποιήσουν επιπλέον επενδύσεις ύψους 2 δισ δολάρια, που θα δημιουργήσουν συνολικά 5000 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας. Επιπλέον, σημαντικά θα είναι τα οφέλη και για τις τοπικές κοινωνίες με την υλοποίηση επιπλέον έργων κοινωνικής και οικονομικής υποστήριξης ύψους 80 εκατ. ευρώ, σε συνέχεια των ήδη 20 εκατ. ευρώ που έχουν επενδυθεί μέχρι σήμερα.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 25

●

2 χρόνια Business energy Σβήνουμε κεράκια…

Δύο χρόνια «Business Energy» Σε πρωτόγνωρες συνθήκες για τον οικονομικό Τύπο, η τεκμηριωμένη ενημέρωση έχει πάντα χώρο

Δ

ύο χρόνια κυκλοφορίας κλείνει το «Βusiness Energy». To τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας, μέσα στις καταιγιστικές και συνάμα κρίσιμες περιστάσεις για την αγορά, την οικονομία και την κοινωνία, χτίζει τη δική του παράδοση. Έχει αποκτήσει τους δικούς του αναγνώστες, οι οποίοι διαμαρτύρονται αν αργήσει η έκδοσή του μετά τις 10 του κάθε μήνα, ανησυχούν όταν δεν το βρίσκουν στα περίπτερα, ζητούν να τοποθετηθούν στις εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα σε πολλούς τομείς της οικονομικής δραστηριότητας, γκρινιάζουν όταν θίγονται τα συμφέροντά τους και απειλούν όταν αυτά έρχονται στο φως. «Η δημοσιογραφία», όπως συνήθιζε να λέει ένας παλαίμαχος διευθυντής εφημερίδας, «είναι η αποθέωση της συλλογικής εργασίας». Αυτό συμβαίνει και στο «Business Energy». Ή, μάλλον, σε αυτές τις αξίες θέλει να υπαχθεί. Γι’ αυτό στην

ταυτότητα του Μέσου δεν υπάρχει εκδότης, αλλά συντακτική ομάδα. Συνάδελφοι που προ διετίας διέκριναν το κενό που υπάρχει στην τεκμηριωμένη ενημέρωση και συστρατεύθηκαν. Η Πίου και ο Φλουδόπουλος από την Ενέργεια, ο Φραγκούλης από το Εμπόριο, ο Χαρίτος από την Αγορά και τις Επιχειρήσεις, ο Τριανταφύλλου από την Οικονομία, η Καραγεώργου από τις Τράπεζες, ο Σταυρόπουλος από το Αυτοκίνητο, η Κρίτσαλου από τα Διεθνή θέματα. Μαζί τους και ο Κολώνας από την Ενέργεια, αλλά και η Μαρίνου από τον κλάδο της Εργασίας και της Ασφάλειας, και ο Κανουπάκης με τα εύστοχα άρθρα του. Σε κάθε τεύχος, πιο δυνατοί, πιο έμπειροι, χωρίς τις δεσμεύσεις και τις αγκυλώσεις των συμφερόντων συνεχίζουμε. Ευχαριστούμε! Η συντακτική ομάδα

Κωστής Χατζηδάκης, υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος

Έρχονται ακόμα μεγαλύτερα προγράμματα «Εξοικονομώ κατ’ οίκον» ■ Στα δύο χρόνια ζωής του, το περιοδικό «Business Energy» -που ήρθε ως συνέχεια της ομώνυμης ενημερωτικής ιστοσελίδας- έχει αφήσει το δικό του ξεχωριστό αποτύπωμα στην κάλυψη της ενεργειακής και οικονομικής επικαιρότητας. Ως εξειδικευμένο και ειδικού ενδιαφέροντος έντυπο διαδραματίζει έναν κρίσιμο ρόλο στην ενημέρωση τόσο των φορέων της αγοράς όσο και του ευρύτερου κοινού για θέματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων του δικού μας Υπουργείου. Το «Business Energy» «φωτίζει» και αναδεικνύει όλες τις πτυχές σημαντικών θεμάτων που αφορούν στον κλάδο της ενέργειας και όχι μόνο. Αναφέρω ενδεικτικά -για να μείνω στο δικό μου χαρτοφυλάκιο- τον μετασχηματισμό της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (που κορυφώνεται με την έναρξη λειτουργίας του Target Model και την πλήρη ενεργοποίηση του Χρηματιστηρίου Ενέργειας), το εγχείρημα της απολιγνιτοποίησης και γενικά του «πρασινίσματος» του ενεργειακού μας μείγματος, τις ενεργειακές ιδιωτικοποιήσεις, την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης, το άλμα που επιχειρούμε στην εξοικονόμηση ενέργειας με το «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» των 900 εκατ. ευρώ και τα ακόμα μεγαλύτερα προγράμματα που θα το διαδεχθούν τα επόμενα χρόνια. Η ατζέντα μας είναι πλούσια και πολυδιάστατη και είμαι βέβαιος ότι θα σας κρατήσει απασχολημένους! Εύχομαι στα στελέχη και τους δημοσιογράφους του Businessenergy.gr καλή δύναμη και καλή συνέχεια, με πολλά αποκλειστικά θέματα!

26 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Αλεξάνδρα Σδούκου, Γενική Γραμματέας Ενέργειας του υπουργείου Περιβάλλοντος - Ενέργειας

Η Ελλάδα αξιόπιστος εταίρος για διεθνείς και εγχώριους επενδυτές ■ Στις ημέρες μας δεν είναι σύνηθες φαινόμενο η έκδοση ενός περιοδικού. Όμως, οι άνθρωποι που εμπνεύστηκαν τη δημιουργία του «Βusiness Εnergy», το αποτόλμησαν και πέτυχαν. Μέσα σε ένα αρνητικό για τα οικονομικά φύλλα περιβάλλον, η παρουσία ενός περιοδικού για την οικονομία και την ενέργεια στα περίπτερα όχι μόνο προσφέρει μια πιο παραδοσιακή προσέγγιση των πραγμάτων, αλλά ταυτόχρονα προσελκύει το ενδιαφέρον του ανήσυχου αναγνώστη και ενισχύει την αξιοπιστία του Τύπου. Η επέτειος των δύο χρόνων από την κυκλοφορία του περιοδικού σημειώνεται σε μια περίοδο κατά την οποία η Ελλάδα υιοθετεί και υλοποιεί ολοένα και πιο φιλόδοξες πολιτικές για την ενέργεια και το περιβάλλον, προσαρμοσμένες κατά τρόπο ώστε να ευθυγραμμίζονται με τους πιο αυστηρούς στόχους που έχει θέσει τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση για τους ρύπους όσο και η Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα. Οι δύο βασικοί πυλώνες της πολιτικής του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και κατά προέκταση της κυβέρνησης είναι η προώθηση των ΑΠΕ και η ενεργειακή αποδοτικότητα, όπως καθορίζονται από το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα. Παράλληλα, η Ελλάδα προσφέρει ισχυρά κίνητρα και για την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης, που εδράζονται σε ένα εύρωστο θεσμικό πλαίσιο. Με τον τρόπο αυτό η χώρα μετατρέπεται σε έναν αξιόπιστο εταίρο για εγχώριους και διεθνείς επενδυτές που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν σε αυτούς τους ταχύτατα αναπτυσσόμενους κλάδους, προς όφελος της οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Για την ευόδωση αυτών των φιλόδοξων στόχων χρειάζεται να πετύχουμε συνέργειες με όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά, μεταξύ των οποίων και ο Τύπος, ώστε να εδραιώσουμε τις συνθήκες με τις οποίες η χώρα θα διαβεί το κατώφλι της βιώσιμης και «πράσινης» ανάπτυξης. Γι’ αυτό και χαιρετίζω τα δύο χρόνια από την κυκλοφορία του πρώτου τεύχους του «Business Energy» και εύχομαι σε όλους τους συντελεστές του μια μακρά και επιτυχημένη διαδρομή, αποτυπωμένη σε χαρτί!

Δρ. Στέλιος Λουμάκης, Πρόεδρος ΣΠΕΦ

οι επενδυτές καλούνται πλέον να κάνουν πολύπλοκους υπολογισμούς πριν λάβουν τις όποιες επενδυτικές αποφάσεις τους ■ Target Model, ΑΠΕ και αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας συνθέτουν μια νέα πραγματικότητα. Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) με την επέκταση των εθνικών ανανεώσιμων στόχων προς το 2030 έθεσε έναν σαφή και φιλόδοξο ορίζοντα για τις ΑΠΕ και το επενδυτικό τους κοινό. Το κοινό αυτό καλείται, ωστόσο, υπό το θεσμικό πλαίσιο του ν. 4414 μαζί και του Target Model που λειτουργεί πλέον στη χώρα μας, να προσδιορίζει ενεργότερα τα οικονομικά των νέων επενδύσεων, αφού προηγουμένως σταθμίσει μια σειρά από παραμέτρους, ρίσκα και κινδύνους που δεν μπορεί να ελέγξει, εκτός ίσως από το αν πρόκειται για καθετοποιημένο συμμετέχοντα. Η σταδιακή δηλαδή απορρύθμιση, με την οικονομική έννοια του όρου, των τιμών αλλά και του τρόπου λειτουργίας των αγορών -και για τις ΑΠΕ- στα πλαίσια του Target Model, μεταφέρει τον ρυθμιστικό κίνδυνο για τα νέα έργα στην πλευρά των επενδυτών, αφού η Πολιτεία περιορίζεται πλέον μόνο στο να καθορίζει τους ελάχιστους κανόνες του «παιχνιδιού» και όχι στο να ρυθμίζει τις εύλογες κάθε φορά οικονομικές αποδόσεις ή να εγγυάται την πλήρη απορρόφηση της παραγωγής τους. Η στοχαστικότητα, λοιπόν, της ανανεώσιμης παραγωγής που παραμένει αναπάντητη, έως ότου λύσεις αποθήκευσης, ιδίως αποκεντρωμένης, αποκτήσουν την οικονομική ωριμότητα που θα τους επιτρέπει να ενσωματωθούν μαζικά στον ενεργειακό και επενδυτικό σχεδιασμό χωρίς ή με ελάχιστη κρατική ενίσχυση, δημιουργεί εξοντωτικές συνθήκες αβεβαιότητας για τις νέες ΑΠΕ. Ωστόσο, το υψηλό κόστος εξισορρόπησης που ήδη καταγράφεται στον πρώτο μήνα λειτουργίας του νέου μοντέλου αγοράς (Target Model), οπωσδήποτε καθιστά το κόστος αποθήκευσης πιο προσιτό συγκριτικά με το παλαιότερο καθεστώς. Σε κάθε περίπτωση, οι επενδυτές καλούνται πλέον να κάνουν πολύπλοκους υπολογισμούς πριν λάβουν τις όποιες επενδυτικές αποφάσεις τους.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 27

●

2 χρόνια Business energy Κωνσταντίνος Ξιφαράς, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος ΔΕΠΑ

Η ΔΕΠΑ μετασχηματίζεται σε μια ολοκληρωμένη εταιρεία ενέργειας ■ Ο κλάδος της ενέργειας βρίσκεται ενώπιον μεγάλων προκλήσεων τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς. Στην Ελλάδα, η απελευθέρωση της αγοράς αυξάνει κατακόρυφα τον ανταγωνισμό, ενώ η απολιγνιτοποίηση καθιστά επιτακτική την ανάπτυξή νέων υποδομών που θα καλύψουν το κενό των λιγνιτικών μονάδων. Στην Ευρώπη, η Πράσινη Συμφωνία φέρνει πιο κοντά την ενεργειακή μετάβαση, ενώ η σχεδιαζόμενη Ενιαία Ευρωπαϊκή Αγορά Ενέργειας σπρώχνει τις εταιρείες του κλάδου να αναζητήσουν συμμαχίες και συνεργασίες που υπερβαίνουν τα εθνικά όρια. Με το βλέμμα στραμμένο σε αυτές τις εξελίξεις, η ΔΕΠΑ ολοκλήρωσε με επιτυχία τους προηγούμενους μήνες τον μετασχηματισμό της σε μια ολοκληρωμένη εταιρεία ενέργειας με αυξημένη καθετοποίηση, διασφαλίζοντας παράλληλα την εργασιακή ειρήνη. Και τώρα, η εταιρεία μας εισέρχεται δυναμικά στην εποχή της καθαρής ενέργειας δρομολογώντας επενδύσεις που υπερβαίνουν τα 200 εκατ. ευρώ την επόμενη πενταετία και οι οποίες περιλαμβάνουν ένα «πράσινο» χαρτοφυλάκιο άνω των 200 ΜW, αλλά και μια σειρά από μεγάλα διεθνή έργα με στόχο τη διαφοροποίηση των πηγών και των οδεύσεων εφοδιασμού της χώρας μας με φυσικό αέριο. Έργα όπως ο ΙGB, o IGI Poseidon, ο Τερματικός Σταθμός LNG Αλεξανδρούπολης και ο αγωγός EastMed τα οποία συμβάλλουν στην ενεργειακή ασφάλεια της Ελλάδας και

της Ευρώπης και μετατρέπουν τη χώρα μας σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο. Ταυτόχρονα, η ΔΕΠΑ πρωταγωνιστεί στην ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης εφοδιαστικής αλυσίδας LNG για τα πλοία και τα λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου που θα επιτρέψει στην ελληνική Ναυτιλία να μειώσει το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα και να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της. Ενώ, αξιοποιώντας τεχνολογικές καινοτομίες με εφαρμογή στις αγορές όπως το Small Scale LNG και το CNG, φροντίζει να φτάσει το φυσικό αέριο σε κάθε γωνιά της χώρας και να επεκταθεί σε νέες χρήσεις όπως η αυτοκίνηση, υποκαθιστώντας τα συμβατικά καύσιμα και συμβάλλοντας έτσι στην επίτευξη των εθνικών στόχων για το περιβάλλον. Εκτός όμως από το φυσικό αέριο και τις ΑΠΕ, η ΔΕΠΑ επενδύει και σε αξιόπιστες εναλλακτικές πηγές ενέργειας, όπως το υδρογόνο και το βιομεθάνιο. Η εταιρεία μας, μάλιστα, είναι ιδρυτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για το Καθαρό Υδρογόνο, η οποία αναπτύσσει το κατάλληλο πλαίσιο και κινητοποιεί επενδύσεις για την εμπορική αξιοποίηση των τεχνολογιών υδρογόνου και των κυψελών καυσίμου. Σε έναν κλάδο που μεταβάλλεται ραγδαία, η ΔΕΠΑ αλλάζει και αυτή, και με ένα πλήθος από μικρά και μεγάλα έργα οδηγεί τις εξελίξεις, εδραιώνοντας την ηγετική της θέση στην εθνική αγορά ενέργειας.

Άγγελος Μαστραντώνης, Διευθύνων σύμβουλος Εnergean στην Ελλάδα

Περίοδος μεγάλης ανάπτυξης σε διεθνές επίπεδο ■ Θερμά συγχαρητήρια στο «Business Energy» που συμπλήρωσε ήδη δύο χρόνια κυκλοφορίας και ένα ειλικρινές «ευχαριστώ» για την ιδιαίτερα επιμελή κάλυψη των δραστηριοτήτων της Energean μέσα από τις σελίδες του! Η διετία του «Business Energy» συνέπεσε, άλλωστε, με μια περίοδο μεγάλης ανάπτυξης για τον όμιλο της Energean σε διεθνές επίπεδο. Εύχομαι κάθε επιτυχία για τη συνέχεια, η οποία πρέπει να βασιστεί στην ήδη δοκιμασμένη συνταγή της ανάδειξης των θεμάτων που κυρι-

28 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

αρχούν στην ενεργειακή αγορά, αλλά και εκείνων που θα διαμορφώσουν το νέο και ταχέως εξελισσόμενο περιβάλλον. Με αυτόν τον τρόπο, η έκδοση θα συνεισφέρει γόνιμα στο ενεργειακό γίγνεσθαι και στη διαμόρφωση πολιτικών που θα λειτουργήσουν με τρόπο επωφελή για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους στον τομέα της ενέργειας, οδηγώντας με ασφάλεια στην περαιτέρω ανάπτυξή του στη νέα εποχή που σηματοδοτείται από λιγότερους ρύπους και ουδέτερα περιβαλλοντικά αποτυπώματα.

Η βιομηχανία μπορεί και πρέπει να είναι ο πρωταγωνιστής της ελληνικής ανάκαμψης μετά την πανδημία, αρκεί να της εξασφαλιστεί το αναγκαίο καύσιμο: το ανταγωνιστικό κόστος ενέργειας.

καθοριστικής σημασίας η συμβολή της βιομηχανίας για την ανάκαμψη της οικονομίας Του Αντώνη Κοντολέοντος ■ Είναι προφανές ότι οι συνθήκες που διαμορφώνονται, λόγω της πανδημίας, την επόμενη ημέρα για την οικονομία της χώρας, δεν είναι οι καλύτερες. Πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψιν τα χρόνια προβλήματα της οικονομίας, όπως το δημόσιο χρέος, οι υψηλοί στόχοι ανάπτυξης που πρέπει επιτευχθούν, το ανύπαρκτο τραπεζικό σύστημα και η εν γένει παραγωγική δομή της. Η συμβολή της βιομηχανίας στην ανάπτυξη του ΑΕΠ και στην αύξηση της απασχόλησης είναι καθοριστικής σημασίας για την ανάκαμψη της οικονομίας και η μετάβαση σε ένα ισόρροπο αναπτυξιακό μοντέλο, το οποίο θα στηρίζεται σε μία ισχυρή και ανταγωνιστική βιομηχανική βάση, θα πρέπει να αποτελεί διαχρονικά εθνικό στόχο άμεσης προτεραιότητας. Δυστυχώς επαληθευόμαστε όταν δηλώναμε ότι η λειτουργία της νέας αγοράς δεν μπορεί να διαμορφώσει από μόνη της συνθήκες ανταγωνισμού, οι

οποίες θα ρίξουν τις τιμές της αγοράς στα ευρωπαϊκά επίπεδα, χωρίς να αντιμετωπιστούν τα δομικά προβλήματα της αγοράς εν γένει. Η Ελλάδα θα πρέπει να ακολουθήσει άμεσα το παράδειγμα των ευρωπαϊκών κρατών και να διαμορφώσει μια συνεκτική και αποτελεσματική βιομηχανική πολιτική, για την ανάδειξη του ρόλου της βιομηχανίας και την προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων προστιθέμενης αξίας, αξιοποιώντας πλήρως τις δυνατότητες θέσπισης μηχανισμών κρατικής ενίσχυσης της βιομηχανίας της χώρας, με βάση το ισχύον ευρωπαϊκό πλαίσιο και αίροντας τις στρεβλώσεις που φέρνουν τις ελληνικές επιχειρήσεις σε μειονεκτική θέση έναντι των Ευρωπαίων ανταγωνιστών τους.

* Ο κ. Αντώνης Κοντολέων είναι Πρόεδρος του Δ.Σ. της ΕΒΙΚΕΝ (Ένωση Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας)

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 29

●

αγορές

Pfizer – Moderna – astrazeneca:

Το crash test των εμβολίων

στη ζωή και στο ταμπλό λίγο πριν από την κυκλοφορία τους 30 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Μ

ετά το ισχυρό ράλι που πυροδότησαν τον Νοέμβριο στα διεθνή Χρηματιστήρια οι αισιόδοξες ειδήσεις από το μέτωπο των εμβολίων κατά του Covid-19 που είδαν το φως της δημοσιότητας, το ενδιαφέρον πλέον στρέφεται στις μετοχές που θα μονοπωλήσουν το επενδυτικό ενδιαφέρον το επόμενο διάστημα. Και μεταξύ αυτών δεν θα μπορούσαν να μην είναι και οι φαρμακοβιομηχανίες που πρωταγωνιστούν πλέον στην καθημερινότητά μας. Και, φυσικά, η Pfizer, από την οποία και ξεκινούν οι εμβολιασμοί στον δυτικό κόσμο, αρχής γενομένης από τη Βρετανία, όπως και η εταιρεία βιοτεχνολογίας Moderna, αλλά και ο φαρμακευτικός κολοσσός AstraZeneca με το λεγόμενο «εμβόλιο της Οξφόρδης», το εμβόλιο δηλαδή που αναπτύσσει σε συνεργασία με το ομώνυμο πανεπιστήμιο. Σε ό,τι αφορά συγκεκριμένα τη Pfizer, της οποίας ηγείται ο ελληνικής καταγωγής Αλβέρτος (Άκης) Μπουρλάς, τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών του εμβολίου της για την πρόληψη της λοίμωξης Covid που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός είναι ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά. Και, εφόσον όλα πάνε κατ’ ευχήν, το εμβόλιο αναμένεται να έχει σημαντικό θετικό αντίκτυπο στην κερδοφορία της εταιρείας. Την ίδια στιγμή, όμως, όπως επισημαίνουν παίκτες της αγοράς, όπως ο Τζόναθαν Γουέμπερ της επενδυτικής κοινότητας Cash Flow Kingdom, σε όρους αποτίμησης, η Pfizer στα τρέχοντα επίπεδα διαπραγμάτευσης της μετοχής είναι επίσης φθηνή και προσφέρει μερισματική απόδοση άνω του μέσου όρου (στο 4%+), έχοντας παράλληλα παρουσιάσει καλά αποτελέσματα κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης. Γι’ αυτό και συγκεντρώνει το μεγαλύτερο, ίσως, επενδυτικό ενδιαφέρον. Καταλυτικό ρόλο στην πορεία της εταιρείας αλλά και της μετοχής θα παίξουν, όπως θα ήταν αναμενόμενο, τα θετικά αποτελέσματα από την τρίτη φάση των κλινικών δοκιμών του υποψήφιου για τον κορωνοϊό εμβολίου που ανέπτυξε η Pfizer μαζί με τη γερμανική εταιρεία βιοτεχνολογίας BioNTech, του BNT162b2. Μετά την ολοκλήρωση της επισκόπησης όλων των σχετικών δεδομένων, Pfizer και BioNTech ανακοίνωσαν ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου ανέρχεται στο 95%. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι το εμβόλιο μπορεί να μειώσει τα ποσοστά λοίμωξης στο 1/20 (δηλαδή στο 5%), αν εμβολιαστεί όλος ο πληθυσμός. Ένα αποτέλεσμα εντυπωσιακά καλό, που ξεπέρασε μάλιστα τις προσδοκίες της πλειονότητας των ειδικών. Στην πραγματικότητα, ο αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) είχε θέσει τον πήχη μόλις στο 50%. Το ίδιο αποτελεσματικό είναι πάνω-κάτω και το εμβόλιο της Moderna, με την αποτελεσματικότητά του να αγγίζει το ελαφρώς μικρότερο ποσοστό του 94,5%. Και τα δύο εμβόλια, τα οποία χρησιμοποιούν παρεμπιπτόντως την ίδια τεχνολογία, του λεγόμενου «αγγελιοφόρου

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 31

●

αγορές λαρίων. Αν λάβει, όμως, κανείς υπόψη την πρωτοφανή κλίμακα των μέτρων τόνωσης της Οικονομίας που έχουν ήδη ληφθεί στις ΗΠΑ, ύψους τρισεκατομμυρίων δολαρίων, μια εξοικονόμηση της τάξης των 2 δισ. δολαρίων δεν έχει και τόση σημασία, όταν μπορεί να προμηθευτεί κανείς ένα αποτελεσματικότερο εμβόλιο. Το κόστος, όμως, μπορεί να έχει τεράστια σημασία για φτωχότερες χώρες, όπου η AstraZeneca θα μπορούσε να επικρατήσει έναντι των ανταγωνιστών της χάρη στη φθηνότερη εναλλακτική που προσφέρει.

Pfizer και BioNTech έχουν υπογράψει ήδη συμφωνίες για εκατοντάδες εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου τους με πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. Στις συμφωνίες αυτές περιλαμβάνεται η συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση για έως και 300 εκατομμύρια δόσεις, αλλά και η συμφωνία με τις ΗΠΑ για 100 εκατομμύρια δόσεις. Πέραν αυτών, οι δύο εταιρείες έχουν καταλήξει επίσης σε συμφωνίες με χώρες όπως το Ισραήλ και το Ηνωμένο Βασίλειο που είναι από τις πρώτες χώρες που ενέκριναν το εμβόλιο.

RNA» ή mRNA, δείχνουν να έχουν πάρει σαφές προβάδισμα από εκείνο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και της AstraZeneca σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητά τους, με το τελευταίο να προλαμβάνει περίπου το 70% των λοιμώξεων (αν και η αποτελεσματικότητά του φάνηκε να είναι μεγαλύτερη σε ορισμένες ομάδες ανθρώπων).

Ποια εμβόλια κερδίζουν στα… σημεία

Οι διαφορές στην αποτελεσματικότητα των εμβολίων και μόνο δείχνουν ότι τα υποψήφια εμβόλια παίζουν σε δύο πολύ διαφορετικές κατηγορίες: Μια αποτελεσματικότητα της τάξης του 95% σημαίνει ότι ο σχετικός κίνδυνος λοίμωξης μειώνεται στο 5%, ενώ με μια αποτελεσματικότητα της τάξης του 70% ο σχετικός κίνδυνος περιορίζεται στο 30%. Με άλλα λόγια, ο κίνδυνος λοίμωξης μετά τον εμβολιασμό με το εμβόλιο της Pfizer ενδέχεται να είναι μόλις 1/6 του κινδύνου που διατρέχει ο ίδιος άνθρωπος μετά τον εμβολιασμό του με το εμβόλιο της AstraZeneca.

Παράγοντας «κόστος»

Η αποτελεσματικότητα, όμως, δεν είναι ο μόνος κρίσιμος παράγοντας. Το κόστος ανά εμβολιασμό, η ευκολία χρήσης, η ασφάλεια και άλλοι παράγοντες αποτελούν επίσης κρίσιμες μεταβλητές. Το εμβόλιο της AstraZeneca θα έχει πιθανότατα σημαντικά χαμηλότερο κόστος (τιμή πώλησης) από της Pfizer, αλλά το γεγονός αυτό από μόνο του φαίνεται απίθανο να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για την επιλογή του εμβολίου της AstraZeneca από πλούσιες χώρες, όπως οι ΗΠΑ. Με βάση εκτιμήσεις, μια εξοικονόμηση της τάξης των 10 δολαρίων ανά εμβολιασμό για 200 εκατομμύρια εμβολιασμούς στις ΗΠΑ θα ισοδυναμούσε με κέρδος 2 δισ. δο32 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Παράγοντας «παραγωγή»

Η Pfizer και η BioNTech έχουν δηλώσει ότι θα μπορέσουν πιθανότατα να αυξήσουν την παραγωγική ικανότητά τους σε 1,3 δισεκατομμύρια δόσεις (με βάση τις τρέχουσες εκτιμήσεις των ίδιων των εταιρειών) κατά τη διάρκεια του 2021. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να κλείσουν και άλλες συμφωνίες, σε περισσότερες αγορές, τα επόμενα τρίμηνα. Το πιθανότερο είναι ότι ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής τους, βάσει αποτελεσματικότητας του εμβολίου, η Moderna, δεν θα μπορεί να παράγει στην ίδια κλίμακα, γιατί δεν διαθέτει τους ίδιους πόρους. Άλλοι, πάλι, φαρμακευτικοί κολοσσοί που θα μπορούσαν θεωρητικά να παράγουν δόσεις σε αντίστοιχη κλίμακα, όπως η AstraZeneca, δεν έχουν εμβόλιο τόσο ισχυρό όσο της ομάδας Pfizer/BioNTech. Τι κέρδη θα αποφέρει το εμβόλιο Αν η δόση του εμβολίου τιμολογηθεί στα 10-20 δολάρια, η παραγωγή και πώληση ενός δισεκατομμυρίου δόσεων κατά τη διάρκεια του 2021 θα αποφέρει έσοδα άνω των 12 δισ. δολαρίων το ερχόμενο έτος για τις εταιρείες PfizerBioNTech. Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι οι δύο εταιρείες θα μοιραστούν τα έσοδα 50-50. Τότε η Pfizer θα τζιράρει 5-7 δισ. δολάρια το 2021. Με άλλα λόγια, μια τέτοια εξέλιξη θα αυξήσει τα έσοδα της Pfizer περίπου 10%-15% pro forma (η Pfizer έκλεισε το 2019 με συνολικά έσοδα 51,8 δισ. δολάρια). Η επίδραση στον τζίρο θα είναι, φυσικά, ακόμη μεγαλύτερη για την BioNTech, καθώς η εταιρεία ξεκινά από πολύ χαμηλότερα (108,6 εκατ. ευρώ έσοδα για το 2019). Παρ’ όλα αυτά, ενώ η Pfizer αναμένεται να δει σημαντική αύξηση εσόδων και κερδών προ φόρων το ερχόμενο έτος, η αγορά δεν φαίνεται να έχει προεξοφλήσει ακόμη αυτήν την εξέλιξη. Είναι ενδεικτικό ότι η απόδοση της μετοχής

της Pfizer μέχρι στιγμής φέτος (YTD) ήταν μόλις 2,96% μέχρι το κλείσιμο της 5ης Δεκεμβρίου (σε σύγκριση με ένα εντυπωσιακό 679,8% για τη μετοχή της Moderna).

Η πορεία της μετοχής της Pfizer μέχρι στιγμής φέτος

Η πορεία της μετοχής της Moderna μέχρι στιγμής φέτος Κέρδη και τα επόμενα χρόνια

Και επειδή κανένα από τα υποψήφια για την πρόληψη της λοίμωξης Covid-19 εμβόλια δεν φαίνεται να προκαλεί ανοσία εφ’ όρου ζωής μετά από μία ή δύο δόσεις, τα εμβόλια είναι πολύ πιθανό να συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται και κατά τη διάρκεια του 2022 και 2023, αν όχι περισσότερο. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί κανείς να ποντάρει ρεαλιστικά στην πιθανότητα η επίδραση στον τζίρο από το εμβόλιο για τον Covid-19 να μην σβήσει αμέσως σε έναν χρόνο από σήμερα. Αντιθέτως, θα αποτελέσει πιθανώς θετικό καταλύτη για την πορεία των εσόδων της εταιρείας για μεγαλύτερο διάστημα, μία διετία τουλάχιστον.

Αποτίμηση και μερισματική απόδοση

Ωστόσο, η Pfizer δεν έχει μόνο το εμβόλιο να προσμένει. Πρόκειται άλλωστε για μια φαρμακοβιομηχανία με πολλά επιτυχημένα φάρμακα, π.χ. ογκολογικά, και πολλά υποσχόμενα, τα οποία βρίσκονται σήμερα σε φάση ανάπτυξης και αναμένεται να αρχίσουν να παράγουν έσοδα στο άμεσο μέλλον. Κι όλα αυτά με χαμηλή, σχετικά, αποτίμηση και καλή μερισματική απόδοση. Οι αναλυτές προβλέπουν πως η Pfizer θα είναι σε θέση

να παρουσιάσει ανάπτυξη, με βάση τα κέρδη ανά μετοχή (EPS), 7% ετησίως μακροπρόθεσμα.

Γράφημα: Πρόβλεψη για τα κέρδη ανά μετοχή της Pfizer

Την ίδια στιγμή, σήμερα η Pfizer διαπραγματεύεται με P/E μόλις 13 φορές τα κέρδη του ερχόμενου έτους. Αυτό, μαζί με όλα τα υπόλοιπα, για πολλούς σημαίνει ότι στα τρέχοντα επίπεδα, αν μη τι άλλο, η Pfizer είναι μάλλον ευκαιρία.

●

ενέργεια

H ΔΕΗ μέσα από τη… ΔΕΗ ◗ Η ακτινογραφία των αποτελεσμάτων από τρίμηνο σε τρίμηνο ◗ Ευκαιρία για συμμάζεμα η πανδημία ◗ Οι επενδύσεις, τα δάνεια, η καθαρή κερδοφορία και το μέλλον 34 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Της Μανταλένας Πίου

Ε

νώ η μετοχή ίπταται και αποτελεί το play μέσα στην πανδημία (και όχι μόνο…) δείχνοντας την αμέριστη εμπιστοσύνη τους οι ξένοι επενδυτές, ούτε η διαταραχή που έφερε ο Covid-19 στις αγορές ενέργειας και η συρρίκνωση της χρήσης λιγνιτικών μονάδων σε συνδυασμό με τον περιορισμό των επενδύσεων στο μισό, συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων σε ΑΠΕ, δεν εμπόδισαν τον Γιώργο Στάσση να οδηγήσει σε θετικό αποτέλεσμα τη ΔΕΗ το 9μηνο του 2020, καθώς περιορίστηκαν δραστικά οι δαπάνες. Η συμπίεση των δαπανών ήταν τόσο μεγάλη, περίπου 20%, που

αντιστάθμισε τη μείωση των εσόδων της εταιρείας από όλους τους βασικούς τομείς δραστηριότητας, με βασική εξαίρεση τις εισπράξεις από τον ΔΕΔΔΗΕ και τις ΥΚΩ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που ανακοίνωσε στις αρχές Δεκεμβρίου η εταιρεία, ο κύκλος εργασιών της στο 9μηνο μειώθηκε σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου χρόνου κατά 2,4% στα 3.520,1 εκατ. ευρώ, ενώ στο τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου η πτώση του τζίρου ήταν 2,5%, έναντι του τρίτου τριμήνου 2019. Οι λειτουργικές της δαπάνες στο 9μηνο μειώθηκαν κατά 19,6% και στο τρίτο τρίμηνο κατά 15,1%, αντανακλώντας κυρίως την πτώση στις τιμές του πετρελαίου, του αερίου και του κό-

στους ρύπων, αφού η εταιρεία μείωσε θεαματικά την, επιβαρυμένη με αγορές δικαιωμάτων εκπομπής CO2, λιγνιτική παραγωγή. Όσον αφορά στις επενδύσεις, μειώθηκαν στο 9μηνο περίπου κατά 50%, στα 253,5 εκατ. ευρώ από 506,7 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Η μόνη κατηγορία επενδύσεων που κατέγραψε αύξηση ήταν στα δίκτυα διανομής, για τα οποία επενδύθηκαν 119,5 εκατ. ευρώ έναντι 110,8 εκατ. ευρώ (+7,9%). Οι επενδύσεις στις ΑΠΕ μειώθηκαν κατά 56,4% στα 11,3 εκατ. ευρώ, ενώ οι λοιπές επενδύσεις που κόπηκαν, αφορούσαν στα ορυχεία και τη θερμική παραγωγή. Μειωμένο, επίσης, κυρίως λόγω της αύξησης των χρηματικών διαθεσίμων,

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 35

●

ενέργεια

εμφανίζεται στις 30/9 το καθαρό χρέος της επιχείρησης, στα 3.413,6 εκατ. ευρώ από 3.687,0 στις 31/12/2019, ενώ το συνολικό χρέος, χωρίς δηλαδή να συνυπολογίζονται οι δεσμευμένες καταθέσεις και τα χρηματικά διαθέσιμα, διαμορφώθηκε στις 30/9/20 στα 4.112,7 εκατ. ευρώ, από 4.040,1 εκατ. ευρώ στις 31/12/2019. Το τρίτο τρίμηνο η εταιρεία είχε ζημίες προ φόρων 4,6 εκατ. ευρώ, έναντι ζημιών 98,4 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2019, ενώ σε προσαρμοσμένη βάση εμφάνισε κέρδη 14,8 εκατ. ευρώ. Η προσαρμογή αφορά στην πρόβλεψη αποζημιώσεων προσωπικού, τα ποσά για ΕΛΑΠΕ, για εκκαθάριση λόγω αναθεώρησης κόστους προμήθειας αερίου αγωγού 2012-2019 κ.λπ. Σε επίπεδο 9μηνου η ΔΕΗ παρουσίασε προ φόρων κέρδη 46,6 εκατ. ευρώ, αναστρέφοντας ζημίες 416,8 εκατ. ευρώ της αντίστοιχης περιόδου 2019. Σε προσαρμοσμένη βάση τα ποσά διαμορφώνονται σε κέρδη 43,7 εκατ. ευρώ και σε ζημίες

451,2 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα. Τα κέρδη μετά τους φόρους της ΔΕΗ στο 9μηνο ανέρχονται σε 12,8 εκατ. ευρώ, από ζημίες ύψους 353,2 εκατ. ευρώ το εννεάμηνο του 2019. Σε επίπεδο τρίτου τριμήνου, η εταιρεία παρουσιάζει ζημίες μετά τους φόρους 16,5 εκατ. ευρώ. Το επαναλαμβανόμενο EBITDA (κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων) ανήλθε στα 696 εκατ. ευρώ από 96,9 εκατ. ευρώ το 9μηνο 2019 και σε επίπεδο τριμήνου στα 238,7 εκατ. ευρώ από 87,6 εκατ. ευρώ. Σε αυτά δεν περιλαμβάνονται τα 44,8 εκατ. ευρώ που επέστρεψε η ΔΕΠΑ μετά τη θετική για την εταιρεία απόφαση της Διαιτησίας στη διένεξη με την τουρκική Botas, ενώ τα αποτελέσματα έχουν επηρεαστεί αρνητικά από τις προβλέψεις για τις αποζημιώσεις εργαζομένων ύψους 32,5 εκατ. ευρώ. «Τα οικονομικά αποτελέσματα τρίτου τριμήνου με EBITDA 239 εκατ. ευρώ σε επαναλαμβανόμενη βάση συνεχίζουν τη θετική πορεία των προηγούμενων

36 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

τριμήνων και μας φέρνουν πιο κοντά στην επίτευξη του στόχου για λειτουργική κερδοφορία ύψους 850-900 εκατ. ευρώ για το σύνολο του έτους» ανέφερε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ Γιώργος Στάσσης, προσθέτοντας ότι η βελτίωση είναι αποτέλεσμα της αύξησης των τιμολογίων τον Σεπτέμβριο του 2019, των χαμηλότερων τιμών ενέργειας, των μειωμένων εκπομπών CO2 λόγω του περιορισμού λειτουργίας και της απόσυρσης λιγνιτικών μονάδων, καθώς και της πτώσης των δαπανών και της σταδιακής απομείωσης των ΝΟΜΕ. Τα έσοδα της ΔΕΗ από τις πωλήσεις ηλεκτρικού ρεύματος μειώθηκαν στο 9μηνο κατά 5,1%, μείωση που σε ποσοστιαία βάση θα ήταν πολύ μεγαλύτερη αν δεν είχαν αυξηθεί τα τιμολόγια κατά περίπου 18% από τον Σεπτέμβριο του 2019 και μετά. Το μερίδιό της στην αγορά υποχώρησε σε περίπου 65%, ενώ η συνολική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας έπεσε περίπου 8,5%, λόγω του lockdown.

Τα τέλη χρήσης δικτύων και οι ΥΚΩ από τρίτους είναι η μόνη βασική κατηγορία εσόδων που απέδωσε σημαντικά, καθώς απέφερε 291,8 εκατ. ευρώ στην εταιρεία, καταγράφοντας αύξηση 39,1%. Επίσης τα έσοδα από συμμετοχές χρηστών δικτύου ηλεκτροδότησης αυξήθηκαν κατά 2% στα 66,2 εκατ. ευρώ από 64,9 εκατ. ευρώ το 9μηνο του 2019. Τα έσοδα της ΔΕΗ από τη δραστηριότητά της στο φυσικό αέριο ήταν 400 χιλ. ευρώ. Όσον αφορά στις δαπάνες, η μεγάλη πτώση προήλθε από τη διαταραχή που έφερε στην αγορά o Covid-19, συμπιέζοντας τις τιμές των καυσίμων και την κατανάλωση ηλεκτρισμού. Έτσι, οι δαπάνες για αγορές ενέργειας από τρίτους, το 9μηνο 2020 μειώθηκαν κατά 32,2% στα 847,6 εκατ. ευρώ από 1.250,8 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2019, η συνολική δαπάνη καυσίμων έπεσε κατά 36,5% στα 563,5 εκατ. ευρώ, η δαπάνη για αγορά δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων υποχώρησε κατά 35,3% στα 263,1 εκατ. ευρώ από 406,9 εκατ. ευρώ το 9μηνο 2019, ενώ μηδενίστηκε η ειδική χρέωση για τον ΕΛΑΠΕ (η οποία καταργήθηκε), που είχε στοιχίσει 99,3 εκατ. ευρώ στη ΔΕΗ το αντίστοιχο

χρονικό διάστημα του 2019. Η μισθοδοτική δαπάνη μειώθηκε κατά 3,5% στα 551,7 εκατ. ευρώ.

Προοπτικές

Επαναλαμβανόμενα EBITDA (Κέρδη προ Τόκων, Φόρων και Αποσβέσεων) για τη ΔΕΗ της τάξης των 900 εκατ. ευρώ το 2021, όπως και για το 2020, αναμένει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας κ. Γιώργος Στάσσης, σύμφωνα με την παρουσίαση στο Investor Day, στην τηλεδιάσκεψη με περίπου 500 αναλυτές και επενδυτές που διοργάνωσε η εταιρεία μία ημέρα μετά την ανακοίνωση των οικονομικών της αποτελεσμάτων. Το 2021 τοποθετείται και η ολοκλήρωση κατασκευής της μονάδας «Πτολεμαΐδα V», που θα είναι και η τελευταία λιγνιτική μονάδα της ΔΕΗ. Για τη χρονική περίοδο ως το 2023, στην οποία αναφέρεται η παρουσίαση, προβλέπεται περαιτέρω αύξηση των EBITDA άνω των 1,1 δισ. ευρώ, στόχος που θα επιτευχθεί μέσω της μείωσης της εξάρτησης από τον λιγνίτη και την έκθεση στις εκπομπές CO 2, τη βελτίωση της ρευστότητας και της δανεια-

Το κέρδισαν το στοίχημα Στάσσης και Χατζηδάκης;

κής θέσης της ΔΕΗ, καθώς και τον αναπροσανατολισμό της στις ΑΠΕ και στις δραστηριότητες εκσυγχρονισμού του δικτύου διανομής. Πάντως, το μερίδιο της ΔΕΗ στη λιανική θα έχει πέσει στο 54% το 2023, από περίπου 64% στο τέλος του 2020, σύμφωνα πάντα με τις εκτιμήσεις που παρουσιάστηκαν στο Investor Day. Tα έσοδα της εταιρείας προβλέπονται πάνω από τα 4 δισ. ευρώ, και οι κεφαλαιουχικές της δαπάνες γύρω στο 1,1 δισ. ευρώ. Στη διαμόρφωση των EBITDA της τάξης του 1,1 δισ. ευρώ του 2023 αναμένεται η λιανική να συμβάλει σε ποσοστό 41%, η συμβατική παραγωγή κατά 11%, οι ΑΠΕ κατά 6% και το δίκτυο διανομής κατά 42%. Ας σημειωθεί ότι στο τέλος του 2023 προγραμματίζεται να έχουν κλείσει όλες οι υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ. Η συμβατική παραγωγική ισχύς της εταιρείας θα μειωθεί το 2023 στις 8,5 GW από 11 GW το 2019, ενώ η ισχύς παραγωγής ηλεκτρισμού από ΑΠΕ θα αυξηθεί σε 1,5 GW από 0,2 GW το 2019. Οι πωλήσεις ηλεκτρικής ενέργειας θα μειωθούν στα 28,9 Twh από 38,4 TWh το 2019, ενώ η ρυθμιζόμενη περιουσιακή

●

ενέργεια βάση του δικτύου διανομής (ΔΕΔΔΗΕ) θα αυξηθεί από τα 3 δισ. ευρώ στα 3,5 δισ. ευρώ. Η ΔΕΗ κατά την περίοδο 2020-2023 προγραμματίζει κεφαλαιουχικές δαπάνες της τάξης των 3,4 δισ. ευρώ (σωρευτικό CAPEX), εκ των οποίων το 42% στα δίκτυα διανομής, το 21% σε συμβατικές μονάδες, μέρος του οποίου το 7% αφορά στα υδροηλεκτρικά, το 34% σε ΑΠΕ, ενώ το υπόλοιπο 3% αφορά σε λοιπές δραστηριότητες. Για τη χρηματοδότηση των σωρευτικών κεφαλαιουχικών της δαπανών η ΔΕΗ σκοπεύει να χρησιμοποιήσει ίδιους και δανειακούς πόρους, ενώ παραμένει προσηλωμένη στον στόχο της είσπραξης των ληξιπρόθεσμων οφειλών, καθώς εκτιμά ότι μπορεί να εισρεύσουν στα ταμεία της ποσά άνω των 500 εκατ. ευρώ κατά την περίοδο 2020-2023. Το σχέδιο αποπληρωμής χρέους της εταιρείας ξεκινά από τα 100 εκατ. ευρώ για το 2020 για να φθάσει στο 1,2 δισ. ευρώ μετά το 2024, με ενδιάμεσους σταθμούς τα 600 εκατ. ευρώ το 2021, τα 700 εκατ. ευρώ το 2022, το 1 δισ. ευρώ το 2023 και τα 400 εκατ. ευρώ το 2024. Για την αύξηση της ρευστότητάς

της η εταιρεία δίνει έμφαση στη βελτιστοποίηση του κεφαλαίου κίνησης, στην πρόσβαση στις κεφαλαιακές αγορές και στη χρήση χρηματοδότησης με βάση τα περιουσιακά της στοιχεία. Τα διαθέσιμα ανήλθαν σε 643 εκατ. ευρώ και οι μη χρησιμοποιημένες πιστωτικές γραμμές σε 671 εκατ. ευρώ. Στο επενδυτικό της πρόγραμμα η εταιρεία δίνει έμφαση στην ανάπτυξη των ΑΠΕ και στα δίκτυα φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Επίσης, έχει ανακοινώσει σχέδια και για την εγκατάσταση οπτικών ινών στο δίκτυο διανομής, ώστε να μπορέσει να αξιοποιηθεί στο πεδίο των τηλεπικοινωνιών, πέραν από τον συνολικό εκσυγχρονισμό του δικτύου και την εγκατάσταση έξυπνων μετρητών. Ας σημειωθεί πάντως ότι ο Διαχειριστής του Δικτύου Διανομής (ΔΕΔΔΗΕ) βρίσκεται υπό μερική ιδιωτικοποίηση για την πώληση του 49%. Είναι προφανές ότι αν το εγχείρημα αυτό ευοδωθεί -μέχρι το καλοκαίρι του 2021, όπως είναι ο σχεδιασμός-, τότε λόγο στο πλάνο των επενδύσεων θα έχει εκ των πραγμάτων, όχι μόνον η διοίκηση της ΔΕΗ, αλλά και ο αγοραστής.

38 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Όπως ανέφερε κατά την παρουσίαση ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ κ. Γιώργος Στάσσης «σήμερα είμαστε σε διαφορετική θέση σε σχέση με έναν χρόνο πριν. Συνεχίζουμε τον μετασχηματισμό των δραστηριοτήτων μας. Η Ομάδα είναι στη θέση της και τα αποτελέσματα είναι ήδη ορατά. Το πλάνο που παρουσιάσαμε δείχνει ότι μπορούμε να πετύχουμε τους στόχους που είχαμε θέσει για το 2024 ήδη από το 2023. Πιστεύουμε ότι στα επόμενα χρόνια μπορούμε να επιταχύνουμε περαιτέρω. Η μερική ιδιωτικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ με διατήρηση του management στη ΔΕΗ θα λειτουργήσει ως επιταχυντής για μεγαλύτερη ανάπτυξη, ώστε να αλλάξουμε πολύ γρηγορότερα και να πολλαπλασιάσουμε τη δυνατότητα “πράσινης” παραγωγής, να εξισορροπήσουμε πιο γρήγορα τη μακροπρόθεσμη θέση μας και να μετατρέψουμε τη ΔΕΗ σε μία πραγματικά “Πράσινη Εταιρεία”. Σε αυτό το πλαίσιο αναζητούμε νέες επενδυτικές ευκαιρίες, ειδικά στον τομέα της ηλεκτροκίνησης, που είναι και στρατηγική μας προτεραιότητα, καθώς και στον τομέα των τηλεπικοινωνιακών υποδομών».

Και ρεύµα MAXI και ηλεκτρικό AMAΞΙ! Τώρα είναι η καλύτερη στιγµή για να έρθεις στο ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ. Γιατί τώρα έχεις και Ρεύµα και Αέριο στη χαµηλότερη τιµή της αγοράς και µπαίνεις στην κλήρωση για να κερδίσεις ένα από τα 5 ηλεκτρικά Smart EQ! Μάθε περισσότερα στο fysikoaerioellados.gr/smart

●

auto news

Τ

ον λόγο τώρα έχει η κάλπη που θα βγάλει νικητή το μοντέλο που θα συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους μεταξύ των 27 μελών του θεσμού. Η δεκάδα της τελικής φάσης, με αλφαβητική σειρά, είναι η εξής:

«Αυτοκίνητο της Χρονιάς 2021»

H ώρα της κάλπης Η διαδικασία για την επιλογή των 10 φιναλίστ μοντέλων που θα συμμετάσχουν στη φετινή διοργάνωση ανάδειξης του Αυτοκινήτου του 2021 για την Ελλάδα ολοκληρώθηκε. Κείμενο: Γιάννης Σταυρόπουλος

Ford Puma, Ηyundai i20, Nissan Juke, Opel Corsa, Peugeot 2008, Renault Captur, Seat Leon, Skoda Kamiq, Toyota Yaris, VW ID.3 Η διοργάνωση της ανάδειξης του «Αυτοκινήτου της Χρονιάς 2021» για την Ελλάδα -με ανοιχτή ψηφοφορία- τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) http://www.ypeka.gr/, του Συνδέσμου Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων (ΣΕΑΑ) και του Ελληνικού Συνδέσμου Συντακτών Αυτοκινήτου Μοτοσικλέτας (ΕΣΣΑΜ). Λόγω των συνθηκών της πανδημίας, αυτή τη φορά θα διεξαχθεί διαδικτυακά μέσα στον Δεκέμβριο.

motori.gr όλος ο κόσμος του 40 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Ford Mustang Mach-E

Προορισμός η Ευρώπη Στις αρχές του 2021 αναμένεται να κάνει την απόβασή του στις ευρωπαϊκές αγορές το Mustang.

Κείμενο: Γιάννης Σταυρόπουλος

M

ε όνομα βαρύ σαν ιστορία, το νέο Mustang Mach-E είναι το πρώτο μοντέλο παραγωγής που δημιουργήθηκε εξαρχής ως αμιγώς ηλεκτροκίνητο, το οποίο θα προσφέρεται είτε με κίνηση στον πίσω άξονα είτε ως τετρακίνητο.

Διαστάσεις

Το νέο Mustang Mach-E είναι δομημένο πάνω σε μια καινούργια πλατφόρμα που αναπτύχθηκε από τη Ford, που φέρει την ονομασία Team Edison. Οι διαστάσεις του σε μήκος, πλάτος, ύψος είναι 4.731 χλστ., 1.881 χλστ., 1.625 χλστ. αντίστοιχα, με

χώρους για 5 επιβάτες και χώρο αποσκευών 402 λίτρα. Για τους εκλεκτούς επιβάτες, ηχοσύστημα της Bang & Olufsen μετατρέπει το εσωτερικό σε αίθουσα μουσικής. Στο ταμπλό κυριαρχεί η μεγάλη κεντρική οθόνη σε σχήματα «τάμπλετ» 15.5 ιντσών με σύνδεση στο διαδίκτυο μέσω του μόντεμ FordPass Connect, σύστημα πολυμέσων SYNC, νέας γενιάς, συμβατό με Apple CarPlay και Android Auto.

Αυτονομία

Το φλέγον ζήτημα σε κάθε αμιγώς ηλεκτροκίνητο μοντέλο είναι η αυτονομία του. Σύμφωνα με τη Ford, το πισωκίνητο Mustang Mach-E υπόσχεται αυτονομία έως 610 χλμ. και το τετρακίνητο Mustang Mach-E First Edition έως 540 χλμ.

αυτοκινήτου στην οθόνη σας ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 41

●

σελίδες ιστορίας

Ναυπηγεία Σκαραμαγκά

Μια «περιπέτεια» 70 ετών

Τoυ K.A. φραγκουλη

Τ

α ναυπηγεία Σκαραμαγκά ιδρύθηκαν το 1939. Το 1958 μεταβιβάστηκαν στον εφοπλιστή Σταύρο Νιάρχο, για την κατασκευή και συντήρηση των πλοίων, αλλά και τις μετασκευές των μεταχειρισμένων σκαφών που αγόραζε η ναυτιλιακή. Ως θέση επελέγη ένα παλαιότερο ναυπηγείο του τότε Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού, που μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε αχρηστευθεί λόγω των εκτεταμένων ζημιών. Παρέμειναν κατ’ αποκλειστικότητα σε αυτές τις εργασίες μέχρι το 1965, όταν η συνεργασία με το Πολεμικό Ναυτικό έχει ως αποτέλεσμα την κατασκευή της κλάσης παράκτιων περιπολικών “Παναγόπουλος”. Σε αυτήν την φάση, τα ναυπηγεία γνωρίζουν ιδιαίτερη ανάπτυξη και αρχίζουν την ναυπήγηση νέων κατασκευών πολιτικών και στρατιωτικών σκαφών. Αυτή η περίοδος ακμής διατηρήθηκε μέχρι τη δεκαετία του 1970. Το 1985, τα ναυπηγεία εθνικοποιούνται. Με την κρίση στην ελληνική βαριά βιομηχανία να συνεχίζεται, τα ναυπηγεία προσπαθούν να επιβιώσουν συνεργαζόμενα με τα γερμανικά Blohm+Voss για την παραγωγή εν Ελλάδι των νέων φρε42 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

γατών του Πολεμικού Ναυτικού ΜΕΚΟ 200ΗΝ - κλάση “Ύδρα”. Τρία από τα τέσσερα πλοία που παραγγέλθηκαν κατασκευάστηκαν εκεί, και παραδόθηκαν τα έτη 1992-1994. Η συνεργασία συνεχίστηκε με την κατασκευή των νέων υποβρυχίων τύπου 214 και την αναβάθμιση των παλαιότερων 209 (πρόγραμμα Neptune). Ακόμα και έτσι όμως, η εταιρεία ιδιωτικοποιήθηκε κατά 50%, με μορφή συνεταιρισμού. Το υπόλοιπο 50% περνάει στην αγγλική Brown & Root, από την οποία αγοράζονται από την γερμανική HDW και όταν η τελευταία γίνει ιδιοκτησία του ομίλου χάλυβα Thyssen (2 Ιανουαρίου 2005) τα ναυπηγεία θα ακολουθήσουν. Η δύσκολη κατάσταση στην ευρωπαϊκή ναυπηγική όμως είχε εγείρει από το 2006 φήμες για πώληση των ναυπηγείων σε ασιατικό όμιλο βαριάς βιομηχανίας. Στις 13 Οκτωβρίου 2009 ανακοινώθηκε απόφαση αποχώρησης της ThyssenKrupp από τα Ναυπηγεία. Πλην όμως τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά παρά το γεγονός ότι αποτελούσαν ιδιωτική εταιρεία εξακολουθούσαν να λαμβάνουν παράνομα κρατικές επιδοτήσεις δημιουργώντας αθέμιτο ανταγωνισμό. Έγινε καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Ιούνιο του 2008 επιβάλλεται πρόστιμο

που σήμερα ανέρχεται στα 539 εκατομμύρια Ευρώ το οποίο κρίνεται ανέφικτο να πληρωθεί. Η Ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να αποφύγει το κλείσιμο πρότεινε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το Ναυπηγείο του Σκαραμαγκά να πουλήσει ή να αχρηστεύσει τον εξοπλισμό που χρησιμοποιεί για εργασίες σε εμπορικά πλοία Ελλήνων και Διεθνών Πελατών και για 15 χρόνια να χρησιμοποιείται αποκλειστικά για πολεμικά πλοία του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Στα τέλη του 2009, η ιδιοκτήτρια εταιρεία ανακοίνωσε την πρόθεσή της να πουλήσει τα ναυπηγεία, εξαιτίας της μειωμένης κερδοφορίας τους. Πέντε εταιρείες, μεταξύ των οποίων και μια ελληνική, εκδήλωσαν ενδιαφέρον, με τα ναυπηγεία τελικά να καταλήγουν στην Abu Dhabi Mar από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η συμφωνία για τη μεταβίβαση των Ναυπηγείων στην Abu Dhabi Mar υπογράφτηκε στις 18 Mαρτίου 2010 και ολοκληρώνεται το Σεπτέμβρη του ίδιου έτους με την αναγνώριση της οφειλής περί τα 1,3 δισ. ευρώ του ελληνικού Δημοσίου προς τα ναυπηγεία. Την Παρασκευή 11 Δεκεμβρίου εκπνέει η προθεσμία υποβολής δεσμευτικών οικονομικών προσφορών για τον διαγωνισμό του ειδικού διαχειριστή των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά. Πρόκειται για το μεγαλύτερο τμήμα των ναυπηγεί-

ων όπως τα γνωρίζει η αγορά, καθώς αφορά έκταση περί τα 400 στρέμματα. Το υπόλοιπο της έκτασης, άλλα 200 στρέμματα περίπου, αναμένεται να βγει σε διαγωνισμό εντός των αμέσως επόμενων ημερών από την Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου. Από την αρχή της λειτουργίας τους, τα ναυπηγεία έχουν εκτελέσει εργασίες σε πάνω από 9.000 πλοία, μεταξύ των οποίων: Πλοία του 6ου Αμερικανικού Στόλου Πλοία του Πολεμικού Ναυτικού Φρεγάτες ΜΕΚΟ 200ΗΝ Υποβρύχια 209 Υποβρύχια 214 Superfast Ferries Το τελευταίο μεγάλο επίτευγμα των ναυπηγείων είναι η εξ αρχής κατασκευή του Επιβατηγού/Οχηματαγωγού πλοίου Νήσος Μύκονος με 4 κινητήρες Wartsila 12V38, μήκους 141 μέτρων και υψηλών ταχυτήτων που παραδόθηκε το 2005 στην ελληνική ακτοπλοϊκή εταιρεία Hellenic Seaways Πολλές κατασκευές τρένων από το 1986 έως το 2010. ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 43

●

press button

Γιατί χτυπιέται η Ελλάκτωρ

Πώς πληρώθηκαν οι μισθοί

Πληροφορούμαι ότι η κατάσταση στον Πρίνο τείνει να γίνει ασφυκτική. Η κυβέρνηση έχει παραπέμψει το θέμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το πηγάδι φαίνεται να έχει στερέψει, κάτι που προφανώς δεν θέλει να πιστέψει η τοπική κοινωνία. Αν δε κλείσει ο Πρίνος, δεν θέλω να φανταστώ το μέγεθος των κοινωνικών αντιδράσεων. Πληροφορούμαι δε ότι βρέθηκε λύση για τη μισθοδοσία και τα δώρα Χριστουγέννων την τελευταία στιγμή, εκ Λονδίνου προερχόμενα. Κάποια στιγμή, το υπουργείο Ενέργειας και ο δραστήριος υπουργός του κ. Κ. Χατζηδάκης θα πρέπει να σκύψει στο πρόβλημα, διότι οι αντιδράσεις συνιστούν κυβερνητική φθορά και μάλιστα εν μέσω πανδημίας.

Πανταχού παρούσα η Energean

Συγκροτήθηκε σε σώμα το νέο Διοικητικό Συμβούλιο του Ελληνοβρετανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου. Η Άννα Καλλιάνη επανεκλέχθηκε Ελληνίδα Πρόεδρος του Ελληνοβρετανικού Επιμελητηρίου, ενώ νέος Βρετανός Πρόεδρος εξελέγη ο Κέννυ Ευαγγέλου. Η κυρία Καλλιάνη είναι Financial & Strategy Advisor, Owner, ANIRVA INTERNATIONAL STRATEGIC ADVISORS LTD. Ο κ. Ευαγγέλου είναι CEO στην XENIUM ADVISORS. Υπάρχει και ενεργειακό… άρωμα, αφού εις εκ των Αντιπροέδρων εξελέγη ο κ. Α. Μαστραντώνης, Διευθύνων Σύμβουλος ENERGEAN στην Ελλάδα & HR Manager του Ομίλου της ENERGEAN.

44 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Εδώ και δύο τεύχη, από τον περασμένο Οκτώβριο, σας έχουμε ενημερώσει για το τι μέλλει γενέσθαι στην Ελλάκτωρ. Τα πάντα θα κριθούν στην έκτακτη Γενική Συνέλευση της 7ης Ιανουαρίου. Η μετοχή χτυπιέται αλύπητα το τελευταίο διάστημα στο Χρηματιστήριο, ειδικά όσο συντηρούνται οι φήμες για αύξηση μετοχικού κεφαλαίου κάτω από το 1 ευρώ.

Συναινετικός

«Είμαι και θα παραμείνω υπέρ όλων όσων επιθυμούν το καλό της Ελλάκτωρ και απέναντι σε οποιονδήποτε ενεργεί ενάντια σε αυτό. Αυτό και η βούληση των μετόχων, όπως εκφράζεται μέσω της ψήφου τους στη Γενική Συνέλευση, είναι οι μόνοι παράγοντες που μετρούν για εμένα» ισχυρίστηκε και παράλληλα προσπάθησε «να βάλει τέλος στις φήμες που τον ήθελαν να βρίσκεται σε πόλεμο με τη Reggeborgh Invest ή να συστρατεύεται με το δίδυμο των εφοπλιστών Καϋμενάκη – Μπάκου που διεκδικούν μετοχικό και διοικητικό έλεγχο του ομίλου».

Οι Ολλανδοί

Η αναφορά για την ολλανδική εταιρεία ερμηνεύεται και ως πιθανή προσπάθεια νέας προσέγγισης με τη Reggeborgh, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες τις τελευταίες τουλάχιστον 10 μέρες δεν έχει υπάρξει καμία επαφή μεταξύ των δύο πλευρών.

Οι εφοπλιστές

Η λεκτική αντιμετώπιση των δύο προαναφερόμενων εφοπλιστών αφήνει ερωτηματικά σε όσους μπαίνουν στη διαδικασία να ερμηνεύσουν τα όσα είπε δημόσια, για πρώτη φορά, απαντώντας σε γεγονότα (π.χ. το αίτημα των Ολλανδών για έκτακτη Γενική Συνέλευση με τη συγκεκριμένη θεματολογία) αλλά και σε όσα συμβαίνουν στο παρασκήνιο (π.χ. η εμπλοκή των εφοπλιστών και ο ρόλος μελών της κυβέρνησης).

Λες;

Μια νέα προσέγγιση της Reggeborgh με τον κ. Καλλιτσάντση δεν αποκλείεται τις επόμενες ημέρες και αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα Γενική Συνέλευση στις 7 Ιανουαρίου χωρίς «εκπλήξεις» και αντιπαραθέσεις.

Πάντως, με βάση τα όσα επαναλαμβάνουν σταθερά από την αρχή της εμπλοκής τους στον ελληνικό (ακόμα) κατασκευαστικό όμιλο πηγές κοντά στη Reggeborgh, ο στόχος τους είναι να προτείνουν μια εντελώς νέα διοίκηση και αυτό δεν φαίνεται να ανατρέπεται. Να υπενθυμίσουμε ότι ακριβώς το αντίθετο είχε συμβεί όταν η ολλανδική εταιρεία είχε εισέλθει στη ΓΕΚ Τέρνα. Τότε εξαρχής τόνιζε ότι δεν προτίθεται να αλλάξει το μάνατζμεντ υπογραμμίζοντας την εμπιστοσύνη της σε αυτό.

Ηλεκτρονικά

Κατά τα λοιπά, αυτό που θα μετρήσει στην έκτακτη Γενική Συνέλευση της Ελλάκτωρ, που θα γίνει ηλεκτρονικά, όπως απαιτούν οι περιστάσεις, είναι ποιος θα επενδύσει το μεγαλύτερο ποσό. Μέχρι τώρα, φαίνεται ότι τον κυρίαρχο ρόλο έχουν οι Ολλανδοί, οι οποίοι εμφανίζονται να ελέγχουν άμεσα και έμμεσα ποσοστό 38% με 40%.

Δυσκολία συνεννόησης;

Από τα όσα έγιναν γνωστά για την αύξηση κεφαλαίου των 50,4 εκατ. ευρώ, ξεχωρίζει η δήλωση για το τι θα πράξει η Pemanoaro, το σχήμα που ελέγχεται από τους αδερφούς Καλλιτσάντση και διαθέτει το 25,6% του μετοχικού κεφαλαίου της Ελλάκτωρ (μετοχές που αποτελούν ενέχυρο στο δάνειο που έχουν λάβει από το αμερικανικό επενδυτικό κεφάλαιο Farallon). Όπως ειπώθηκε στους αναλυτές, καταρχάς η πρόθεση της Pemanoaro είναι να στηρίξει τη συμμετοχή που της αναλογεί στην ΑΜΚ, ωστόσο προστέθηκε ότι όταν θα υπάρχουν οριστικές αποφάσεις θα προβεί στις αντίστοιχες ανακοινώσεις. Η μη οριστική δήλωση επ’ αυτού αποδίδεται στη δυσκολία συνεννόησης που υπάρχει, σύμφωνα με πληροφορίες, ανάμεσα στα δύο αδέρφια (Αναστάσιο και Δημήτρη Καλλιτσάντση).

■ Είπαν

Εντελώς νέα διοίκηση

«H κρίση της Covid-19 είναι ευκαιρία για πράσινη ανάκαμψη μέσω και του Next Generation EU, μέρος του οποίου προορίζεται για πράσινες επενδύσεις, διευκολύνοντας τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τη δημιουργία ανθεκτικών υποδομών». Γιάννης Στουρνάρας, Διοικητής Τράπεζας της Ελλάδος

Απουσιάζει

Από την ατζέντα της Γενικής Συνέλευσης απουσιάζει το θέμα του διαχειριστικού ελέγχου για τα τελευταία δύο χρόνια που επίσης ζητήθηκε από την ολλανδική εταιρεία και τους συμμάχους της πιθανότατα για άσκηση πίεσης και μένει να δούμε αν θα επιμείνουν σε αυτό το επόμενο διάστημα.

Ψωμάκια

Κάτι ψήνεται… Είναι προφανές ότι ο Καραμολέγκος μαζεύει τις μετοχές που πούλησαν διάφοροι φούρνοι από τη Θεσσαλονίκη και διάφοροι ξένοι brokers που τζόγαραν στη μετοχή το τελευταίο διάστημα για έναν και μόνο λόγο: Για να γίνει δημόσια πρόταση. Το ερώτημα είναι αν συμφέρει, αφού το χαρτί έχει 2,18 ευρώ και είχε μπει στο Χ.Α., αν δεν κάνω λάθος κοντά στα 4.

Γκραν Σαλέ

Κάπου πήρε το μάτι μου ότι ένα από τα πιο γνωστά ξενοδοχεία της Κηφισιάς, το «Grand Chalet», βγαίνει σε πλειστηριασμό στις 27 Ιανουαρίου 2021 από την Τράπεζα Πειραιώς, με τιμή πρώτης προσφοράς τα 5,28 εκατομμύρια ευρώ. Το ξενοδοχείο ανήκει στην εταιρεία «Κεφαλάρι Κτηματική - Οικοδομική - Τουριστική - Ξενοδοχειακή και εκμετάλλευσης κέντρων εστίασης Α.Ε.» και η συνολική απαίτηση της τράπεζας ανέρχεται στα 14.715.596,69 ευρώ. Οφειλή που έχει να κάνει με την έκδοση (Φεβρουάριος 2008) ομολογιακού δανείου. Το τριώροφο μπουτίκ ξενοδοχείο «Grand Chalet» βρίσκεται στη θέση «Πάτημα» ή «Επάνω Αμπέλια» της Κηφισιάς, μέσα σε οικόπεδο 6,3 στρεμμάτων. Σύμφωνα με την έκθεση πλειστηριασμού: Το κυρίως ξενοδοχείο αποτελείται από υπόγειο, ισόγειο, πρώτο και δεύτερο όροφο.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 45

●

τελευταία λέξη Τoυ Σταύρου Χαρίτου

Πώς η οικογένεια Στασινόπουλου θα ωφεληθεί από την ακύρωση του deal Cenergy - Νexans

H

Νexans έφυγε, η Prysmian έρχεται; Λίγες μέρες μετά τη ματαίωση του deal της Cenergy για την πώληση των Ελληνικών Καλωδίων στη Nexans και οι απορίες εξακολουθούν να υπάρχουν. Πριν από τις απορίες, όμως, οι ισχύουσες εκτιμήσεις της αγοράς αναφέρουν ότι το κασέ της Ελληνικά Καλώδια, θυγατρικής της Cenergy και που όλες μαζί ελέγχονται από τη Βιοχάλκο της οικογένειας Στασινόπουλου, έχει ανέβει. Δεν θα πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός ότι οι Στασινόπουλοι συζητούσαν για ένα deal αξίας 700-800 εκατ. ευρώ. Η μετοχή της Cenergy στα τέλη Σεπτεμβρίου διαπραγματευόταν στο 1 ευρώ. Από εκεί και πέρα ξεκίνησε μια μεγάλη κούρσα για τη μετοχή με σημαντικούς όγκους, με αποτέλεσμα στο κλείσιμο της Παρασκευής 6 Νοεμβρίου, δηλαδή μία χρηματιστηριακή συνεδρίαση πριν ανακοινωθεί το εμβόλιο της Pfizer (ανακοινώθηκε στις 9 Νοεμβρίου) η μετοχή να βρίσκεται στην περιοχή των 1,55 ευρώ. Δηλαδή μέσα σε 36 ημέρες η μετοχή είχε κερδίσει 55%, χωρίς όμως να υπάρχει κάποιο ουσιαστικό νέο που να διαφοροποιεί την εικόνα της Cenergy, όπως μια μεγάλη αύξηση τζίρου ή κερδών. Το ράλι συνεχίστηκε, και στις 12 Νοεμβρίου με ανακοινώσεις τους η Βιοχάλκο και η θυγατρική της, Cenergy, επιβεβαίωσαν πως βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις με τον όμιλο Nexans με σκοπό τη σύμπραξη των δραστηριοτήτων παραγωγής καλωδίων, ωστόσο, όπως εξηγούσαν, οι εν λόγω διαπραγματεύσεις ήταν σε πρώιμο στάδιο. Αποτέλεσμα ήταν εκείνη την ημέρα η μετοχή να φτάσει στα 1,66 ευρώ. Το ράλι συνεχίστηκε, καθώς υπήρχαν προσδοκίες από τους επενδυτές, και στις 19 Νοεμβρίου η μετοχή έφτασε στα 1,93 ευρώ. Δηλαδή υψηλότερα κατά 93% σε σύγκριση με τα τέλη Σεπτεμβρίου. Όμως από τη Δευτέρα 23 Νοέμβριου και ενώ όλοι ανέμεναν να κλείσει η συμφωνία με τη Nexans, η μετοχή ξεκίνησε να υποχωρεί μυστηριωδώς. Στις 23 Νοεμβρίου έκλεισε στα 1,82 ευρώ και στις 27 Νοεμβρίου στα 1,75 ευρώ. Η μετοχή, μετά την ανακοίνωση ότι η συμφωνία χάλασε, έκλεισε στα 1,5840 με πτώση πάνω από 10%. Η κεφαλαιοποίηση της εταιρείας αγγίζει τα 301,2 εκατ. ευρώ. Επίσης και η μητρική Βιοχάλκο, η οποία κατέχει την πλειοψηφία των μετοχών της Cenergy, είχε αντίστοιχη «διαστημική» πορεία. Η μετοχή στα τέλη Σεπτεμβρίου δια46 I BUSINESS ENERGY I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

πραγματευόταν στα 2,5 ευρώ και πριν από λίγες ημέρες έφτασε σχεδόν στα 3,98 ευρώ (+60%). Στις 30/11 έκλεισε στα 3,56 ευρώ με κεφαλαιοποίηση 922,7 εκατ. ευρώ. Και εδώ ξεκινούν τα ερωτήματα: 1) Ποιοι γνώριζαν ότι οι δύο πλευρές, Cenergy και Nexans, συνομιλούσαν και με υψηλούς όγκους ανέβασαν το χαρτί από τα τέλη Σεπτεμβρίου ως τις 12 Νοεμβρίου, δηλαδή πριν ανακοινωθεί το εμβόλιο της Pfizer και ξεκινήσει το ράλι για όλες τις μετοχές του ελληνικού Χρηματιστηρίου, από το 1 ευρώ στα 1,55 ευρώ, και στη συνέχεια ως τα 1,93 ευρώ; 2) Υπάρχει εσωτερική πληροφόρηση σε αυτή την περίπτωση; 3) Πρέπει οι εποπτικές Αρχές, όπως γίνεται σε όλες τις χώρες του κόσμου, να «ανοίξουν» τις συναλλαγές για να διαπιστώσουν ποιοι έπαιξαν τη μετοχή της Cenergy από το 1 ευρώ έως το 1,93 ευρώ;

Στην οδήγηση

όλ α.

Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α

Α Σ Φ Α Λ Ε Ι Α

Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α

Γ Ι Α

Τ Ο

Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν

3€/100χλµ.

Με Fisikon µπορείς και να τα

όλα!

Στην οδήγηση µετράνε όλα. Και πάνω από όλα η οικονοµία, η ασφάλεια και η φροντίδα για το περιβάλλον. Το φυσικό αέριο κίνησης Fisikon είναι έως και 65% οικονοµικότερο από τα άλλα καύσιµα και πιο φιλικό στο περιβάλλον, καθώς συµβάλλει στον δραστικό περιορισµό των ρύπων και των επιβλαβών σωµατιδίων. Το Fisikon προσφέρει ασφαλή οδήγηση, δεν νοθεύεται και περνά την οδήγηση στη νέα εποχή της ενέργειας.

Φυσική εξέλιξη

www.f isikon.gr