Grondig 1 - 2021 by Vakblad Grondig

STOP DIEFSTAL

SPECIAL ONDERHOUD

ZZP’ER OF WERKNEMER

VAKBLAD VOOR SPECIALISTEN IN GROEN, GROND EN INFRA NUMMER 1 2021

LG MAAKT KIEZEN MAKKELIJK StarPlus: gegarandeerd 5% méér zetmeel op pensniveau. HET NIEUW

ENERGIELA E BEL VOOR MAIS RASSEN MET DE BE STE PENSB ENUT TING

OMDAT JE EEN PENS MAAR 1X KUNT VULLEN Maïsrassen met bovengemiddeld veel (onbestendig) zetmeel per kg ds herken je vanaf nu aan het energielabel Starplus • Koeien krijgen met deze maïs wel 5% méér pensverteerbaar zetmeel binnen dat sneller en beter wordt benut • Van al die energie melken veehouders meer of produceren ze veel efficiënter met minder krachtvoer. ZEER VROEG

LG CONCLUSION LG 31.205

VROEG

LG 31.219

* Starplus-maïs is algemeen aanbevolen in grasrijke rantsoenen; bekijk het rassenaanbod op onze website.

GAAN JE KLANTEN VOOR MEER MELK OF MINDER KRACHTVOER? Bereken het zelf of vraag het ons op ruwvoerforum.nl

12/2020

ULTRA VROEG

INHOUD

STOP DIEFSTAL

SPECIAL ONDERHOUD

In dit nummer

ZZP’ER OF WERKNEMER

VAKBLAD VOOR SPECIALISTEN IN GROEN, GROND EN INFRA NUMMER 1 2021

01 Cover G1.indd 1

ONDERNEMEN MET MENSEN

10 5 REDACTIONEEL 6 IN ACTIE: Loonbedrijf Roodenburg 9 COMMENTAAR 10 Cumelasector bindt strijd aan met criminelen 14 VENT & VISIE: Giel Claes, Beequip 16 STERK WERK: J. Hesp & Zonen

21-01-2021 09:27

GRONDIG 1 2021

We beginnen het jaar met een campagne om diefstal tegen te gaan. Lees er alles over in het hoofdverhaal en kijk wat jij als ondernemer kunt doen. Ook trakteren we je dit jaar op twee nieuwe series, waarin we stil staan bij de vrouw in het cumelabedrijf en bij de Omgevingswet. Ten slotte valt er veel te lezen over onderhoud. Veel leesplezier.

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

ONDERNEMEN MET CUMELA

20 PROFILEREN:Hofmeijer Civiel en Cultuurtechniek BV 26 TECHNISCH NIEUWS OP CUMELA.NL 28 Digitale werkplaats 30 Machines op afstand volgen biedt veel voordelen 32 Chemical safety & servicemanager Berner over chemie in de werkplaats 36 ELM Bouwmachines bouwt elektrische Etec-graafmachines 40 Doosan gaat met zijn wielladers serieus meedoen 42 Semi-autonome Cat Command-bediening 46 Rassenkeuze bij snijmaïs 50 Veldboon veel kansrijker dan soja 55 ECONOMIE 55 IN KORT BESTEK

52 VROUWEN IN HET CUMELABEDRIJF: Chantal Broeze 56 CUMELARIA 57 CAO & ZO 58 CUMELA.NL 59 VOORZITTER 60 TOOLBOX: Verslaving en werk 62 Veiligheidsladder doet in 2022 zijn intrede 64 Werknemer of zzp’er? 66 Cumelasector volop bezig met digitalisering 68 Verbinding zoeken met anderen 71 Omgevingswet in 2022 van kracht 72 Handel in voedermiddelen en certificering 74 BEDRIJVIG

Grondig 2 ontvang je op vrijdag 26 februari GRONDIG 1 2021

INHOUD

COLOFON Grondig is de bron voor vakinformatie voor de cumelasector, specialisten in groen, grond en infrastructuur. Je kunt je aanmelden voor de gratis nieuwsbrief door een e-mail te sturen naar grondig@cumela.nl.

Adres Cumela Postbus 1156, 3860 BD Nijkerk tel. (033) 247 49 00, fax (033) 247 49 01 www.cumela.nl

Cumela-ondernemerslijn (033) 247 49 99 / ondernemerslijn@cumela.nl

Grondig / Cumela Communicatie tel. (033) 247 49 50 / www.grondig.com grondig@cumela.nl / @Grondig

Redactie Toon van der Stok (hoofdredacteur), Gert Vreemann, Marijke Dorresteijn, Herma van den Pol Ton Herbrink (eindredacteur)

Voorplaat Cumela Communicatie

Advertentiewerving Lisette Kerkhof, grondig@cumela.nl

Art Direction, Grafische vormgeving en druk Elma Media B.V. www.elma.nl Keizelbos 1, 1721 PJ Broek op Langedijk

Abonnementen Een abonnement op Grondig kan op elk moment ingaan en loopt na de eerste periode van kalenderjaar tot kalenderjaar. Opzegging van het abonnement schriftelijk vóór 1 november.

Kosten abonnement Nederland € 95,- per jaar Buitenland € 145,- per jaar. Collectieve abonnementen: op aanvraag

Werkplaats-apps Het eerste crossbrommertje, wat een feest! Uiteraard moesten we daar direct aan sleutelen. Als nieuwkomer kreeg je tips hoe je de in- en uitlaatpoorten moest bewerken, maar hoe moest de cilinder er dan weer op? Vragen ging niet, want dan was er natuurlijk niemand thuis en de mobiele telefoon kenden we nog niet. Resultaat: gebroken zuigerveren voor meneer ongeduld. Hoe anders is het nu. De jongste generatie downloadt instructiefilmpjes van internet, terwijl op diverse fora van alles is te vinden over hoe dingen kunnen worden geoptimaliseerd. Een vergelijkbaar beeld zien we in de werkplaats. We hoeven niet meer afhankelijk te zijn van de ervaren monteur en van de gespecialiseerde service van de leverancier. Via handige apps kan de eigen monteur alles downloaden. Desgewenst kijkt de specialist op afstand mee. Op die manier kunnen we onze eigen, minder ervaren monteurs opwaarderen. We kunnen hen meer laten doen en het werk dus beter inplannen. Zo zijn we minder afhankelijk van de beschikbaarheid van het mechanisatiebedrijf of de leverancier. Natuurlijk zal dit niet opgaan voor elke reparatie, maar de specialist die de hakselaar komt afstellen, kan wellicht thuis blijven, net als de man met de laptop die de computer komt uitlezen, een klusje dat je niet zelf kunt doen omdat dat is afgeschermd. Niet elke leverancier zal dit graag prijsgeven, maar het is wel waar we naar toe gaan. Met steeds schaarser wordende vaardige handjes is dit misschien juist wel de oplossing. Als wij onze werkplaats verder digitaliseren, is ondersteuning van een specialist voldoende en kunnen juist de handige sleutelaars via de app of op afstand efficiënter worden ingezet.

De eerste stappen in dit traject zijn allang gezet, zo blijkt uit een aantal verhalen in dit nummer. Denk aan voertuigvolgsystemen en aan het op afstand uitlezen van computers, maar ook aan herkenning van onderdelen zoals Kramp die heeft geïntroduceerd, het door Berner gepresenteerde downloaden van praktische veiligheidsinstructies en de door Van Gemeren ontwikkelde app met instructies voor het onderhoud van machines speciaal voor de eigen monteurs. Er zijn uiteraard kanttekeningen. In veel garantiebepalingen staat dat het onderhoud door erkende monteurs van de fabrikant moet worden uitgevoerd. Dat zal dan moeten worden afgedekt in de overeenkomst voor het zelf uitvoeren van onderhoud met begeleiding via bijvoorbeeld een app. Angst dat leveranciers hierin niet mee zullen doen, lijkt ons ongegrond. Wie niet meedoet, zal in de concurrentiestrijd achterblijven bij bedrijven die dit wel oppakken. Onder de monteurs zal ongetwijfeld ook eerst weerstand zijn, zeker van wat ervarener mannen die “het altijd zo gedaan hebben” en prat gaan op hun ervaring. We nemen echter aan dat ook zij snel om zullen zijn wanneer ze zien dat een aspirant-monteur met behulp van apps storingen sneller en beter oplost. Zo kunnen we onze eigen monteurs opwaarderen en hebben we het onderhoud zelf meer en beter in de hand, resulterend in maximaal presterende machines. De brommertuners van vroeger zouden er jaloers op zijn geweest.

Team Grondig, Gert, Marijke, Toon, Herma en Lisette

© Stichting Cumela Communicatie, Nijkerk Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit Grondig is toegestaan na toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade door onjuiste berichtgeving.

ISSN: 2210-3260 Lidmaatschap Cumela Lid worden? Vraag het gratis infopakket op via info@cumela.nl. Wil je het lidmaatschap van Cumela beëindigen, dan dien je voor 1 oktober een schriftelijke opzegging te sturen naar het secretariaat van Cumela in Nijkerk. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van dat jaar. Bij opzegging na 1 oktober eindigt het lidmaatschap op 31 december van het volgende jaar.

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET MENSEN - BEDRIJF IN ACTIE

Watertoevoer vanuit je luie stoel

LOONBEDRIJF ROODENBERG WETERINGBRUG

GRONDIG 1 2021

Tekst en foto's: Sil Biesbroek

BEDRIJF IN ACTIE - ONDERNEMEN MET MENSEN

Voor zijn klant Warmerdam Paeonia is Loonbedrijf Roodenburg uit Weteringbrug druk bezig met de aanleg van ondergrondse beregeningsslangen. Daarmee kan die klant straks het water direct bij de bol of knol van een plant brengen, waardoor de arbeidsintensieve en waterslurpende bovenberegening overbodig wordt. Je regelt het systeem gewoon vanuit je luie stoel via de app. In zijn oranje-blauwe werkjas loodst Martijn Roodenburg één van zijn medewerkers op een rode Kubota-trekker over een veld langs de A4 waar komende zomer pioenplanten moeten gaan bloeien. Twee jaar geleden raakte hij geïnteresseerd in de aanleg van slangen in de grond om de watertoevoer van gewassen te regelen. Nu is hij bezig met de aanleg van dit systeem. “Aan je klanten vraag je wel eens wat zijn hun wensen en hun dromen zijn. Ik vind het leuk om daaraan te bouwen”, legt Roodenburg uit. Daarom is hij samen met zijn klant Warmerdam Paeonia gaan kijken naar de mogelijkheden van dit irrigatiesysteem. De voordelen werden hem al snel duidelijk. “In verhouding met bovenberegening bespaart deze methode zestig procent water en bovendien kun je op tijd water geven. Normaal laat je het gewas uitdrogen en denk je: ik moet toch wel eens aan de gang. Nu kun je zeggen: ik doe vandaag eens een gift van vijf millimeter. Je hoeft niet per se elke keer twintig millimeter te doen, omdat het systeem al klaar ligt en niet arbeidsintensief is”, aldus de ondernemer. Het is daarbij ook mogelijk om extra voedingsstoffen aan het water toe te voegen. Koos in ’t Hout, specialist in druppelirrigatie, vult hem aan. “Een extra voordeel is dat het gewas droog blijft. Daardoor krijg je minder ziekteont-

wikkeling en heb je minder gewasbeschermingsmiddelen nodig”, noemt hij de voordelen op. Volgens hem zijn dit soort systemen met het oog op duurzaamheid de nieuwe basis. Beide heren zijn het erover eens dat het ondergrondse irrigatiesysteem zeker in de zomer voordelig is. “Beregenen, wanneer doe je dat?” is de retorische vraag van In ’t Hout. “Als de helft van het personeel op vakantie is en als het zulk lekker weer is dat je eigenlijk in de tuin bij de barbecue wilt zitten”, luidt zijn antwoord. Volgens Roodenburg is het een groot voordeel dat je het systeem in de winter kunt aanleggen en in de zomer met alleen een app de watertoevoer kunt regelen. Bij Loonbedrijf Roodenburg werken ze met twee soorten druppelslangen: een harde tyleenslang die zo’n tien jaar in de grond kan blijven liggen en een flexibele driptape die één of twee jaar in de grond kan zitten. Martijn Roodenburg schat in dat de investering in driptape binnen een jaar is terugverdiend en verwacht dat de kosten voor de tyleenslangen zich over een periode van drie jaar terugbetalen. Voor nu is het wachten op de laatste materialen uit Italië, zodat de aanleg van dit irrigatiesysteem voor de pioenplanten kan worden afgerond.

GRONDIG 1 2021

“Wij kennen onze relaties. Ons advies is daarom altijd op maat gemaakt.” Arnd van der Pols relatiebeheerder Verzekeringsspecialist in de cumelasector Als brancheorganisatie weten we bij Cumela als geen ander waar je als ondernemer mee te maken hebt, met welk materieel je werkt en welke risico’s hierbij komen kijken. Onze polisvoorwaarden zijn hierop afgestemd, wij denken met je mee en geven altijd een persoonlijk advies op maat. Onze voordelen • Persoonlijk contact met specialisten • Gemak en uitgebreide service • Kennis van de cumelasector • Uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding • Soepele afwikkeling bij schade

Wij weten wat we verzekeren! www.cumela.nl (033) 247 49 60

COMMENTAAR DIRECTIE - ONDERNEMEN MET MENSEN

Inspiratie Zojuist even een ommetje met de hond gelopen over het Polderpad in Espel om inspiratie op te doen voor deze eerste column van 2021. Normaal zijn rond deze tijd de Inspiratiedagen, maar die zijn er dit jaar niet, dus hebben we een andere wijze gevonden om onze leden te inspireren. Wandelen heeft een positief effect op de werking van dopamine, een stofje dat je een blij gevoel geeft. Vandaag is het ook nog eens prachtig weer. Het heeft een beetje gevroren en het keurig geasfalteerde pad is af en toe spekglad. Een beetje zout erop zou niet verkeerd zijn. Wellicht een idee voor één van de drie loonbedrijven die ik onderweg passeer. Ik zou daar graag even binnenlopen voor een praatje, want ook ik mis het persoonlijke contact enorm, maar het is nu niet verstandig. Normaal zijn rond deze tijd de Inspiratiedagen. Een fantastisch evenement, waar leden een kijkje in de keuken nemen bij een ander bedrijf binnen of buiten de sector en inspiratie opdoen, maar vooral ook elkaar ontmoeten. We denken overigens alweer na over de Inspiratiedagen 2022, waarin we richting het oosten gaan. Wat is het fijn om dan weer bij elkaar te komen!

‘IK ZOU DAAR GRAAG EVEN BINNENLOPEN VOOR EEN PRAATJE, WANT OOK IK MIS HET PERSOONLIJKE CONTACT ENORM’ Gelukkig hebben we een andere wijze gevonden om onze leden te inspireren: Cumela Live. De eerste twee uitzendingen werden zeer gewaardeerd en er kijken ook echt heel veel leden. De eerstvolgende staat in het teken staan van aannemen en het stikstofprobleem, automatisering op cumelabedrijven en samenwerking in de sector. De vierde gaat over de verkiezingen: wat is daarbij belangrijk voor onze sector en wat willen we graag in het regeerakkoord terugzien? Met de grote hoeveelheid partijen die aan de verkiezingen meedoen, wordt het niet gemakkelijker om een coalitie te vormen en beleid te maken. De versnippering van stemmen over allerlei kleine partijen werkt niet bevorderend voor goed beleid. Soms zou het misschien beter zijn een tweepartijenstelsel te hebben, maar ook dat kan tot bi-

zarre situaties leiden, zoals we recent in Amerika hebben gezien. Ik kijk uit naar een inspirerende regering met slagkracht (in de positieve zin van het woord). Het ommetje heeft mij vanochtend de nodige inspiratie gebracht en is een goede manier om in beweging te komen. Een wandeling van twintig minuten per dag maakt je hoofd weer lekker fris en werkt inspirerend. Dus: installeer de Ommetje-app en ga aan de wandel!

Directeur Cumela GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET MENSEN - DIEFSTALPREVENTIE

Cumelasector bindt strijd aan met criminelen

REGISTRATIE VAN GPS-SYSTEMEN IS EEN GOED BEGIN

Tekst en foto's: Sil Biesbroek

Op 5 februari organiseert Cumela de Stop Diefstal Dag om ondernemers aan te sporen maatregelen te nemen om diefstal in het buitengebied tegen te gaan, van het markeren en registreren van apparatuur tot het bekabelen van GPS-systemen en het installeren van bewegingssensoren. Er zijn veel mogelijkheden om het de criminelen moeilijk te maken.

Terwijl buiten het personeel bezig is met een grote schoonmaak van alle machines bespreken ondernemer Gert ten Voorde en bedrijvenadviseur Gerwin Otten in de kantine met een papieren kopje vol dampende koffie in de hand de diefstalproblematiek in het buitengebied en de maatregelen die er kunnen worden genomen om diefstal te voorkomen. Ook bij de firma Ten Voorde in Terwolde wisten criminelen namelijk weg te komen met de diefstal van onder andere GPS-systemen.

GRONDIG 1 2021

ONTBREKEND GPS-SCHERM Toen Ten Voorde ‘s ochtends een GPS-systeem, dat hij binnen had bewaard, wilde installeren, kwam hij erachter dat er bij één van zijn trekkers een GPSscherm ontbrak. Na een korte inspectie moest Ten Voorde tot zijn spijt concluderen dat dieven een GPS-scherm, een bedieningsscherm van een pers en een oud GPS-systeem hadden gestolen. Gek genoeg lag er nog één GPS-systeem los op het erf. Blijkbaar waren de dieven die in alle haast verge-

DIEFSTALPREVENTIE - ONDERNEMEN MET MENSEN

ten. Tijd om de politie te bellen. “Ze waren er best snel hoor en ze zijn ze ook nog voor DNA-sporen langs geweest, maar ze hebben niks kunnen vinden”, vertelt Ten Voorde over het onderzoek. ‘Als wij geen DNA van die mensen hebben, kunnen wij er niks mee’, zeiden ze direct al.” In 2020 werd er in de cumelasector voor ten minste 1,7 miljoen euro aan apparatuur gestolen. Er werden ongeveer 46 inbraken gepleegd en 196 items gestolen, zo blijkt uit cijfers die Gerwin Otten voor Cumela bijhoudt. De cijfers geven geen volledig beeld, waarschuwt Otten, omdat hij niet kan zien wat er is gestolen bij loonbedrijven die niet zijn aangesloten bij Cumela. Het is volgens Cumela tijd om de georganiseerde misdaad in het buitengebied een halt toe te roepen. Daarom organiseert de brancheorganisatie op 5 februari de Stop Diefstal Dag. Op die dag is het de bedoeling dat zoveel mogelijk ondernemers hun apparatuur gaan registreren en markeren. Door deze betaalbare en effectieve actie wordt het voor criminelen namelijk lastiger om gestolen apparatuur door te verkopen en wordt het voor de politie gemakkelijker criminelen op te sporen.

STOP DIEFSTAL DAG: REGISTREREN EN MARKEREN Registreren en markeren van apparatuur is een efficiënte en betaalbare manier om diefstal te bestrijden. Tijdens de Stop Diefstal Dag op 5 februari zet Cumela zich in om zoveel mogelijk apparatuur te registreren en daarop volgend te markeren. In de infographic zie je precies de stappen die je moet nemen. Zijn de spullen geregistreerd? Dan is het tijd om te markeren. Dat kan met de Cumela SecurityCode-labels van Mulder Vreeswijk die vanaf 5 februari te bestellen zijn via cumela.nl/stopdiefstal. Voor 300 bedrijven stelt Cumela verzekeringen deze gratis beschikbaar. Deze permanent onuitwisbare la-

COMBINATIE VAN MAATREGELEN “Voorkomen kun je het niet,” is de stellige mening van Ten Voorde, “maar je kunt het ze wel moeilijker maken. Als ze de beveiliging van een afstand zien, slaan ze mij over”, zegt hij. Daar kan Otten zich wel in vinden. “Je hebt kans dat ze je overslaan, want ze moeten meer werk voor je doen”, verklaart hij dat. Volgens hem ligt het ook in de combinatie van de

REGISTREER

VERZEND 1

Download

BEWIJS Om het belang van markeren en registreren uit te leggen, geeft Anton Jansen, manager van Platform Veilig Ondernemen Oost Nederland bij de politie, een praktisch voorbeeld. “Stel dat we een auto aantreffen waarin we goederen vinden die we niet kunnen linken aan een aangifte. Dan kan een verdachte gewoon zeggen: “Nee hoor, die heb ik gewoon op straat gevonden.” In zo’n geval moet de politie de verdachte laten gaan. Wanneer de politie echter goederen aantreft die zijn gemarkeerd of die een geregistreerd serienummer hebben, kunnen die in sommige gevallen worden gelinkt aan een diefstal. Hierdoor kan de politie overgaan tot het aanhouden van een verdachte. Het is mogelijk om apparatuur te registreren via de Stop Heling-app. Het invoeren van het serienummer en andere gegevens van bijvoorbeeld een GPS-systeem zorgt ervoor dat in geval van diefstal de politie bij een aanhouding het gestolen GPS-systeem kan linken aan de rechtmatige eigenaar. Ditzelfde geldt voor apparatuur die is gemarkeerd met een onuitwisbaar label.

Download de Download de

DOWNLOAD app Heling app Stop Heling

bels laten zien dat je bedrijf de rechtmatige eigenaar is. Dit zorgt ervoor dat criminelen de gestolen apparatuur minder gemakkelijk door kunnen verkopen en dat de politie, ook in het buitenland, de apparatuur kan terugvoeren naar de rechtmatige eigenaar. Dit is mogelijk via de naam en de postcode van het bedrijf die op de labels staan, maar ook via de database van securitycode.com, waar je jouw labels kunt registreren.

Download de app Stop Heling

AANVRAGEN

Registreer merk en serienummer en fotografeer apparatuur

Mail de lijst naar jezelf

BEVESTIGEN

This device is property of: CUMELA-001 Postalcode: NL 3861 RJ Tel.nr: + 31(0)33 247 49 00 Search: www.securitycode.com

Vraag permanente labels aan via cumela.nl/stopdiefstal

Bevestig de labels op apparatuur en plak waarschuwingssticker op raam

maatregelen die je neemt. “Er zijn bijvoorbeeld GPS-systemen waarop je een pincode kunt invoeren vanuit de fabriek, zodat ongewenste gebruikers niet kunnen inloggen. Weet je, wat erop zit, moet je gewoon gebruiken.” Ten Voorde heeft zelf camera’s op het erf van zijn bedrijf geïnstalleerd en haalt zijn GPS-systemen ‘s avonds vaak van de machines af om ze veilig op te bergen. Hij vraagt zich echter af of zo’n maatregel met een pincode werkt. “Als ze hier zijn, gaan ze niet eerst kijken of er een pincode in zit.” Volgens Otten moet je het kenbaar maken dat je apparatuur pin-protected is. “Je bent je apparatuur misschien kwijt, maar degene die na jou komt waarschijnlijk niet meer. Dan denken dieven namelijk: er zit een sticker op en hij is pin-protected. GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET MENSEN - DIEFSTALPREVENTIE

Gerwin Otten (r) adviseert Ten Voorde om al zijn apparatuur te registreren en daarna te markeren om dieven af te schrikken.

Die nemen we niet mee. Op dat vlak zijn ze slim genoeg. Ze steken geen energie in iets wat ze niets oplevert”, benadrukt hij. De politie heeft zicht op een mogelijke dadergroep die verantwoordelijk zou kunnen zijn voor de diefstallen van onder andere GPS-systemen bij cumelabedrijven. Er draait een landelijk team op deze diefstallen dat de criminele organisatie die de diefstallen pleegt probeert op te sporen. Er zijn sterke aanwijzingen dat deze groep uit Litouwen komt. “De politie werkt sowieso internationaal via Interpol en Europol”, legt Anton Jansen uit. “Op het moment dat er een serienummer van een apparaat wordt aangetroffen in Frankrijk kan dat worden teruggevoerd op de eigenaar in Nederland. Het valt of staat dus met een goede registratie van de apparatuur.”

‘EÉN NACHT BUITEN’ Ook bij Fa. W. Timmer en Zonen in Ermelo werd er een GPS-systeem van een trekker gestolen. In de maand april van 2020 was het raak, vertelt Wouter Timmer. “De machine met vaste GPS-set stond één nacht buiten en toen hebben ze toegeslagen. We hebben normaal alles in de kluis in huis liggen”, aldus Timmer. Hij was al voor de diefstal van plan om camera’s te installeren en heeft dat de week na de diefstal direct gedaan. Bij het forensisch onderzoek bij Ten Voorde was het verzamelen van DNA een lastige opgave. “Het GPS-systeem dat ze hadden laten liggen na de diefstal had ik alweer geïnstalleerd”, vertelt Ten Voorde. Zijn jongens waren ermee aan de slag gegaan. “De politie zei dat ik dat eigenlijk niet had moeten doen, want aan het systeem zaten misschien nog vingerafdrukken.”

NIET HEEL URGENT Bij Ten Voorde was de politie snel op locatie, maar bij Wouter Timmer was dit niet het geval. Nadat Timmer erachter kwam dat er spullen waren gestolen, heeft hij direct de lokale politie gebeld. Die

GRONDIG 1 2021

kwam niet, want de agenten vonden het niet heel urgent. “Drie weken later belden ze of ze nog sporen konden opnemen, maar zo’n machine staat niet drie weken stil”, moppert Timmer. Volgens Anton Jansen van de politie is die situatie nu veranderd. “Normaal gesproken wordt er voor een diefstal van een GPS-systeem geen onderzoek opgezet, maar op het moment dat er nu een melding komt van de diefstal van een GPS-systeem wordt er lokaal een forensisch team op gezet.” De politie lijkt er nu dus van doordrongen te zijn dat het probleem groter is dan een eenmalige diefstal, vandaar dat ook de taskforce GPS-diefstallen in het leven is geroepen. De lokale politie geeft soms aan geen forensisch onderzoek te willen doen. Dan is het belangrijk contact op te nemen met bedrijvenadviseur Gerwin Otten, zodat hij de juiste mensen binnen de eenheid kan bereiken om dit onderzoek wel in gang te zetten.

OGEN EN OREN Tot slot doet Jansen nog een oproep aan iedereen in het buitengebied. “Behalve het registreren en markeren van de apparatuur is het opletten in de buurt en het delen van informatie onderling van groot belang. Wij zijn afhankelijk van de ogen en oren in het buitengebied. Het is het samenspel dat ons helpt om de criminele organisatie die dit doet achterover te trekken.”

EEN SLIM ALARMSYSTEEM Een andere manier om spullen te bewaken is het gebruik van bewegingssensoren. De bewegingssensoren en trackers van iVeilig zorgen er volgens Herman Lammers, security consultant bij leverancier Nauta, voor dat je altijd inzicht hebt in de locatie en de status van je spullen. “Wanneer je een machine in de middle of nowhere hebt staan en een track-and-tracesysteem signaleert beweging, krijg jij een alarmmelding op je mobiel”, legt Lammers uit. iVeilig biedt verschillende opties om voertuigen, apparatuur of ruimtes te beschermen, zoals trackers waarmee je jouw eigendommen in elk geval tot de Nederlandse grens kunt volgen, draadloze bewegingssensoren die met infrarood nachtelijke insluipers kunnen detecteren en deuren raamcontacten die bij het openen en sluiten van deuren en ramen een alarmmelding sturen in de door iVeilig ontwikkelde app. De apparatuur heeft een interne stroomvoorziening en is aangesloten op het LoRa-netwerk van KPN. Hierdoor kunnen ook op plekken waar geen stroom of wifi is nog steeds meldingen worden verstuurd. “Het is altijd een mix van maatregelen die ervoor moet zorgen dat je spullen niet verdwijnen. Wanneer er niet of te laat wordt gereageerd op een alarmmelding zijn de spullen alsnog verdwenen en niet meer te traceren. Het voordeel van de iVeilig-tracker is dat je direct wordt gealarmeerd op je smartphone en gelijk de actuele locatie van jouw gestolen spullen kunt inzien,” benadrukt Lammers. De prijs van deze beveiligingsapparatuur ligt rond de € 150,- per systeem.

Exclusief TEBBE importeur voor Nederland LMC Gennep BV • Wolfdijk 18 • 5386 JC Geffen • T: 0485-511605

Ook uit te voeren met taakkaart strooien (Vamil/Mia)

www.lmcgennep.nl

Techniek waar de professionele loonwerker om vraagt vindt u bij BERGMANN! Opraapwagens, mest- en breedstrooiers, overlaadtechniek

REESINK Agri

uw partner in agribusiness

Meer informatie? Bel Rik Massier (Product Manager) via 06 - 83 80 29 58 of mail naar: rik.massier@reesinkagri.com T +31 575 599469. E info@reesinkagri.com, W www.reesinkagri.com

Vraag hier uw demo aan!

ONDERNEMEN MET MENSEN - VENT & VISIE

‘Wij willen altijd direct contact’ Tekst en foto: Toon van der Stok

GIEL CLAES, BEEQUIP

In vijf jaar tijd veroverde Beequip een serieuze plek op de leasemarkt voor rollend materieel. Dankzij kennis van het materieel en de bedrijven, stelt mede-eigenaar Giel Claes. “Wij kijken eerst naar het bedrijf en zijn materieel en dan pas naar de cijfers. Daarin onderscheiden we ons van de banken.” Beequip is nog maar een jonge onderneming en voor veel bedrijven misschien ook nog onbekend. Niet zo verwonderlijk, want het bedrijf is pas in 2015 gestart door drie ondernemers die zagen dat er een gat lag in de leasemarkt. Eén van die drie was Giel Claes. Hij kende met name de grondverzetmarkt uit de periode dat hij voor Pon Equipment werkte. “Wij zagen alle drie vanuit ons oude werk dat de leasemarkt niet meer functioneerde zoals dat zou moeten. Bij het beoordelen van leasecontracten keken de aanbieders meer naar een paar financiële kengetallen dan dat ze keken naar hoe een ondernemer met de machines geld zou kunnen verdienen. Het enige wat ze in feite doen, is de jaarcijfers analyseren en een aantal kengetallen beoordelen. Zijn deze goed, dan willen ze je financieren, voldoe je niet, dan gaat het niet door. Wij werken anders.”

‘WIJ ZAGEN ALLE DRIE VANUIT ONS OUDE WERK DAT DE LEASEMARKT NIET MEER FUNCTIONEERDE ZOALS DAT ZOU MOETEN’

Het grote verschil is volgens Claes dat Beequip het materieel als startpunt neemt. “Wij kijken wat de huidige waarde van het materieel is en wat aan het eind van de leaseperiode de restwaarde is. We kunnen dat door onze kennis ook reëel inschatten. Daarnaast kijken we welke omzet een bedrijf met de inzet van de machine kan genereren. Dat is het uitgangspunt bij het bepalen van de mogelijkheden om een machine te leasen. Daarin gaan we ook best ver. Wij financieren tot een leasebedrag dat oploopt tot wel zestig procent van de cashflow die wordt gegenereerd.”

IS DAT NIET EEN GROOT RISICO? IN DE PRAKTIJK LIGT HET AANDEEL VAN DE KOSTEN VAN DE MACHINE PER DRAAIUUR FLINK LAGER… “Dat lijkt wellicht zo, maar wij maken een inschatting van wat iemand met een machine omzet en schrijven af tot een reëel bedrag. Voor nieuwe machines is het aandeel afschrijving altijd hoog. Dat wordt wel eens vergeten. Natuurlijk kijken we ook hoe een bedrijf er financieel voorstaat, maar als dat in orde is, gaan wij gewoon mee in de wensen. Daarom staan

GRONDIG 1 2021

we ook altijd in direct contact met de ondernemer. Dan zien we ook wat voor bedrijf het is.”

WAAR KIJK JE DAN NAAR, CIJFERS OF HOE HET BEDRIJF ERBIJ LIGT? “Uiteraard kijken wij ook naar de cijfers, maar minstens zo belangrijk is hoe het bedrijf er letterlijk voor staat. Hoe zien de machines eruit, hoe zijn ze onderhouden, hoe wordt er met de spullen omgegaan? Aan dat soort zaken zie je ook welke risico’s je loopt. Voor ons is het namelijk belangrijk hoe een bedrijf met de machines omgaat, want dat is het onderpand van onze financiering. Uiteindelijk bepaalt dat ook de restwaarde en kunnen we aan de hand daarvan ons leasebedrag bepalen. Het gaat bij ons dus vooral om de ondernemer. Die willen we kennen en daarop baseren we onze beslissing.”

WAT MAAKT DAT JULLIE DAN ZO ANDERS KUNNEN FINANCIEREN DAN BANKEN? “Het grote voordeel is dat wij mensen op de weg hebben die de machines kennen. Wij weten wat een machine kan, wat die kost en wat de restwaarde is. Waarbij we ook weten waar we die machine indien nodig kunnen verkopen. Banken missen die specialisatie. Die vragen daarom extra zekerheden, terwijl wij het gewoon bij de machine houden. Dat is ons onderpand en daar blijft het bij. Wij betrekken ons geld ook van een bank, NIBC, dat is het werkkapitaal. Wij zijn zelf verantwoordelijk voor de manier waarop we het geld uitzetten en rendement maken. Dat lukt gelukkig goed, want inmiddels hebben we zo’n 2000 klanten, waar we 8000 contracten hebben uitstaan. Daarmee hebben we voor ruim 600 miljoen euro aan uitstaande financieringen in portefeuille. Ongeveer 50 miljoen daarvan komt van de cumelabedrijven.”

HEEFT DE CRISIS DAAR GEEN GROTE STREEP DOOR GEZET? “Wij merken dat wel degelijk, want de groei is minder dan we wilden, maar in tegenstelling tot de

VENT & VISIE - ONDERNEMEN MET MENSEN

markt blijven we wel groeien. In het derde kwartaal van vorig jaar daalde de hele leasemarkt bijvoorbeeld met 45 procent door het terugvallen van investeringen. Bij ons nam het ook af, maar desondanks hadden we nog een groei van vijf procent.”

DE KOMENDE JAREN KOMT ER VEEL NIEUW ‘GROEN’ MATERIEEL OP DE MARKT MET EEN AANDRIJVING VIA WATERSTOF OF ELEKTRICITEIT. VAAK IS DAT FLINK DUURDER DAN HET BESTAANDE MATERIEEL. IS DAT OOK TE FINANCIEREN? “Dat zullen we altijd proberen. Ons uitgangspunt is dat we altijd kijken hoe we een ondernemer kunnen helpen. Dat betekent creatief zijn en mogelijkheden zoeken. Bij dit soort materieel weet je dat het in korte tijd moet worden terugverdiend. Je kunt dan bijvoorbeeld kiezen voor een korte financiering met een scherpe afschrijving. Loopt een project waar je het materieel op moet inzetten voor een bepaalde periode, dan moet je het grootste deel ook in de looptijd daarvan terugverdienen. Dat beperkt ook de risico’s voor de ondernemer, want hij weet dan dat hij ook snel moet afschrijven en dat het project dat ook moet opbrengen.”

ONDERNEMERS MOETEN SOMS SNEL BESLISSEN. KAN DAT OOK ALS ZE VIA BEEQUIP FINANCIEREN?

WIE IS GIEL CLAES? ‘HET GAAT NIET MEER OM HET EIGENDOM, MAAR OM HET INZETTEN VAN PASSENDE MACHINES OM DAARMEE GELD TE VERDIENEN’’

Giel Claes is samen met twee collega’s oprichter, aandeelhouder en directeur van Beequip. Het bedrijf is begonnen in 2015 en heeft nu 2000 klanten, waarvan 300 uit de cumelasector. Bij het bedrijf werken momenteel meer dan 90 mensen. Claes heeft in het verleden onder andere voor Pon Equipment, Pon Power en Pon Material Handling Group gewerkt en kent van daaruit de cumelabedrijven en hun wensen.

“Wij kunnen door onze specialisatie heel snel schakelen. Bij ons is het mogelijk dat je op maandag de vraag stelt en op vrijdag de leverancier wordt uitbetaald en de machine wordt geleverd. Zeker bij bestaande relaties kunnen we dat snel regelen als het nodig is. Daarin willen we echt een partner van de klant zijn. Wij zien het als onze taak om de ondernemer te helpen bij zijn doel om met mensen en machines geld te verdienen. Hij moet zorgen dat de machine aan het werk is. Wij zorgen ervoor dat de machine gefinancierd is. Dat past bij deze tijd. Het gaat niet meer om het eigendom, maar om het inzetten van passende machines om daarmee geld te verdienen. Daarom passen we ook bij elkaar. Wij verdienen het geld aan het financieren van de machine, onze klant, de ondernemer, verdient het geld met de machine. Zo kunnen we samen zoeken naar de optimale oplossing.” GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET MENSEN - STERK WERK

J. HESP & ZONEN, MIDDENMEER J. Hesp en Zonen is in 1988 opgericht door Jan Hesp in De Weere als zzp-bedrijf met een graafmachine. Zoon Arjen (rechts) heeft elf jaar geleden de leiding overgenomen. Hij runt het bedrijf nu samen met zijn broers Jelle en Joery (links) in het nieuwe pand op Agriport A7 bij Middenmeer. Het bedrijf is gespecialiseerd in infrawerken en met name het rea-

GRONDIG 1 2021

liseren van verhardingen bij en in gebouwen en het aanleggen van vergelijkbaar straatwerk en stelconplaten. Hesp neemt werken aan en voert ook andere infra- en grondverzetwerkzaamheden uit. Het bedrijf heeft vijf vaste medewerkers, werkt veel samen met andere bedrijven en huurt zzp’ers in. Het bedrijf is VCA-gecertificeerd.

STERK WERK - ONDERNEMEN MET MENSEN

De basis moet goed zijn J. HESP & ZONEN MIDDENMEER

Tekst: Gert Vreemann Foto’s: Hesp, Vreemann

J. Hesp & Zonen is gespecialiseerd in het aanleggen en verharden van bedrijfsterreinen en -gebouwen, paden en wegen. Het bedrijf doet bij voorkeur het hele traject zelf om zo een optimale basis te realiseren voor het beste resultaat op langere termijn. De in eigen huis ontwikkelde Hesp-levellers passen in dit plaatje. Deze bevallen zo goed dat ze inmiddels succesvol worden vermarkt.

‘MET DE EIGEN PRAKTISCHE ERVARING BEN JE EEN SERIEUZE GESPREKSPARTNER VOOR ECHTE GEÏNTERESSEERDEN’

Arjen Hesp zucht treffend als hij net van een werk komt waarin J. Hesp & Zonen alleen het profileren van de baan en het verharden heeft aangenomen. “De puinlaag moest weer los om het riool te leggen en dat is geknoei in deze natte periode. Het is aan ons om het daarna op orde te brengen”, aldus Hesp. Hij geeft aan dat hij het liefst het cunet zelf uitgraaft, omdat hij dan de gewenste goede basis beter kan realiseren. “Wij leggen vaak grote verhardingen aan bij bedrijfsgebouwen en bij andere grotere projecten in de bouw. De klant wil uiteraard dat het er op langere termijn ook strak in blijft liggen”, legt hij uit. Hij wijst en passant op een verharding die enkele jaren geleden is gerealiseerd en waar nu allemaal plassen staan. “Als de puinbaan en de zandlaag niet overal even stevig zijn, zul je op termijn verzakkingen krijgen. Daarom stellen wij hoge eisen aan het cunet, de puinbaan en de onderbaan en vanuit die behoefte hebben wij jaren geleden onze eigen leveller gebouwd.”

CONTINU AANDRUKKEN Arjen Hesp past waar mogelijk de ‘asfaltmethode’ toe. Dat wil zeggen het meteen op afschot uitgraven van het cunet, zodat de puinbaan overal even dik wordt. Nadat de puinbaan is verdicht, wordt ook deze op afschot gelegd. “Hierdoor wordt de zandbaan ook overal even dik. Dat geeft op termijn een betere stabiliteit en dat is precies wat we willen”, aldus Hesp. Hij wijst erop dat het bedrijf de riolering en leidingen het liefst ook zelf realiseert. “We leggen die dan het liefst vooraf dieper aan, vaak in combinatie met drainagebuizen, zodat we na afloop niet meer door de puinbaan heen hoeven en het bij nat weer geen smeerboel wordt”, legt hij uit. Volgens Hesp vergt dat aangepaste werkmethoden, die niet eens veel extra tijd kosten, maar wel een beter eindresultaat geven. “Daar worden we uiteindelijk op afgerekend. Opdrachtgevers, vaak aannemers, zitten er ook niet op te wachten dat klanten na een paar jaar komen

Eén van de specialiteiten is het leggen van stelconplaten. Hesp heeft hiervoor een eigen vacuümunit ontwikkeld.

klagen over verzakkingen, want het herstellen daarvan kost op termijn uiteindelijk meer tijd en dus geld.”

NIVELLEREN EN VERDICHTEN Vanuit deze aanpak ontwikkelde Arjen Hesp jaren geleden zijn eigen leveller. “We waren niet tevreden over het aanbod en als we dit naar onze wensen zouden willen bijstellen, zou het te duur worden. Dus zijn we zelf aan de slag gegaan”, vertelt hij. De kern van de Hesp-leveller is dat deze tijdens het levellen continu verdicht via een drukplaat. Het laadframe van de wiellader staat daarbij in zweefstand, zodat dat en de leveller met het volle gewicht op de sleepplaat drukken. Vanuit de cabine kun je proportioneel aan beide kanten de positie van de sleepplaat bijregelen en natuurlijk de hoekinstelling en de stand van de zijschotten ook. “De hoogteverstelling loopt zoals bij alle levellers op het mes”, vertelt Hesp. “Als de ondergrond overal goed is verdicht, zal de sleepvoet niet meer zakken en het mes overal op hoogte blijven.”

‘MET DE ASFALTMETHODE REALISEREN WE OVERAL EEN EVEN DIKKE ONDERBAAN EN ZANDPAKKET. DAT GEEFT EEN BETER RESULTAAT OP DE LANGERE TERMIJN’

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET MENSEN - STERK WERK

ALS DE ONDERGROND OVERAL GOED IS VERDICHT, ZAL DE SLEEPVOET VAN DE LEVELLER NIET MEER ZAKKEN EN HET MES OVERAL OP HOOGTE BLIJVEN

Hesp geeft aan dat het dus zaak is bij het aanbrengen en aftrillen van de zandbaan er zeker van te zijn dat die overal goed is verdicht en dat je overal iets in de plus zit. Als hij dit met deze leveller afwerkt, ontstaat er zo overal een even vaste onderbaan. “Dit vergt wat oefening en ervaring. Wij doen dit nu al jaren zo en het werkt bij ons goed”, aldus de ondernemer. Na een eerste 2,60 meter brede versie, waarmee het bedrijf nog steeds werkt, kwam er ook een smallere, 1,40 meter brede versie voor de minishovel. Ook die is inmiddels al jaren naar tevredenheid in gebruik.

MEER VRAAG Hesp heeft zich gespecialiseerd in dit soort werken en voert die voor grote aannemers uit, maar ook voor bedrijven in de cumelasector. Die bedrijven zien de opgeleverde werken en ook hoe Hesp zelf met zijn leveller werkt. “Dat praat zich rond en zo kregen we aanvragen of wij dergelijke levellers ook voor derden konden bouwen”, vertelt hij. De puzzel viel ruim een jaar geleden op zijn plek toen broer Joery Hesp als ervaren metaalbewerker en constructeur aangaf dit project wel te willen oppakken. Hesp geeft aan dat hij daarbij vasthoudt aan de filosofie dat het in de basis goed moet zijn. “Wij staan voor kwaliteit en dan moet je weten waar je het over hebt. Omdat ik al jaren ervaring op dit gebied heb, wil ik de levellers zelf verkopen en in bedrijf stellen. Dan ben je een serieuze gesprekspartner”, zegt hij. Wel geeft hij aan dat hij zich dan wil beperken tot serieus geïnteresseerden. “We zijn druk met eigen werken. Alleen echte ge-

Hesp voert ook andere infra- en grondverzetwerkzaamheden uit, altijd vanuit dezelfde filosofie: een gedegen basis.

ïnteresseerden zijn welkom. Daar is het ook prettiger zaken mee doen, omdat die precies weten wat ze willen.” Vanuit die basis is het eerste jaar al een mooi aantal levellers verkocht. “We bouwen de leveller in onze hiervoor eigenhandig ingerichte constructiewerkplaats. We laten de wiellader van de klant hier komen om alles op maat op te bouwen en in te regelen”, aldus Hesp. Hij voegt daaraan toe dat hij zelf de combinatie bij de klant in werking stelt, waarbij hij een stuk profileert alsof het een eigen machine en een eigen werk is. “Dat is altijd al ons ding geweest en dus ook bij de Hesp-levellers, gebouwd door mensen die er zelf mee werken.”

HESP LAS EN CONSTRUCTIE

GRONDIG 1 2021

Onder de naam Hesp Las en Constructie bouwt Hesp de levellers op maat in breedtes van 1,25 tot 3,00 meter. Ze worden primair gebouwd voor alleen trekkend levellen met een vast mes in combinatie met een tweezijdig verstelbare verenstalen glijplaat met hoogte-indicatoren. Hesp werkt standaard met een Moba-2D-besturingssysteem in combinatie met een slope-sensor en taster, zoals dat bij de aanleg van asfalt ook veel wordt toegepast. De Leica 2D-3D-GPS-variant is nu ook leverbaar. Hesp werkt desgewenst met snelsluitingskoppelingen voor de hydrauliek en de elektrische aansluitingen. Het bedrijf heeft de eerste aanvraag binnen om een versie te maken waarmee ook duwend kan worden gewerkt. Tevens staat er een zwenkbare versie voor een zwenklader op de planning. De levellers hebben een CE-keurmerk. Hesp Las en Constructie voert inmiddels ook ander maatwerk voor klanten uit.

Registreer en markeer je kostbare apparatuur #stopdiefstal

VRAAG GRATIS* TE PERMANEN N LABELS AA

Doe mee en vraag vanaf 5 februari gratis* permanente labels aan! Meer informatie over onze campagne en hoe je de labels aanvraagt lees je op www.cumela.nl/stopdiefstal *De eerste 300 sets beschikbaar gesteld door Cumela Verzekeringen

cumela.nl/stopdiefstal

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - PROFILEREN

Streven naar historische precisie Tekst: Sil Biesbroek Foto’s: Hofmeijer, Biesbroek

HOFMEIJER HERSTELT BUITENPLAATS HUIS LANDFORT IN OUDE GLORIE

In Megchelen aan de Oude IJssel, bij de Duits-Nederlandse grens, werkt Hofmeijer Civiel- en Cultuurtechniek BV aan het in ere herstellen van de historische buitenplaats Huis Landfort. Het uitdagende project is een balanceeroefening tussen het bewaken van de uitvoerbaarheid en het streven naar historische precisie. De nauwe samenwerking met architecten en de Stichting Erfgoed Landfort zorgt dagelijks voor een stimulerende uitwisseling van ideeën.

PROJECT: IN ERE HERSTELLEN BUITENPLAATS HUIS LANDFORT 20

GRONDIG 1 2021

LOOPTIJD: OPDRACHTGEVER:

2017-2022

René Dessing namens Stichting Erfgoed Landfort

NEVENAANNEMER: Debie & Verkuijl

PROFILEREN - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

WERKZAAMHEDEN:

WICHARD HOFMAN:

Aanleggen van drainage en riolering, ontgraven, aanbrengen van beschoeiing, aanleg van paden met Padvast-halfverharding en cortenstaal, realiseren van een glooiend landschap en opschonen van de vijver onder OCE-condities.

“Het doel is uiteindelijk dat iedereen tevreden is, maar het moet wel uitvoerbaar zijn. Dat maakt het ook leuk, want geen dag is hier hetzelfde.”

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - PROFILEREN

Met zijn rug gekeerd naar het landhuis en uitkijkend over het daarop aansluitende Kleine Erf, zoals het huiseiland heet, legt Wichard Hofman, projectleider bij Hofmeijer, uit dat het vraagt om nauwkeurigheid wanneer je glooiing in het landschap wilt realiseren. In samenspraak met de architect heeft het bedrijf uit Voorst (gemeente Oude IJsselstreek) die glooiing kunnen realiseren door op de juiste plekken grond aan te brengen. Eén conclusie valt wel te trekken: de renovatie van buitenplaats Huis Landfort is duidelijk een ander project dan de aanleg van een nieuwe weg.

DE RENOVATIE VAN BUITENPLAATS HUIS LANDFORT IS DUIDELIJK EEN ANDER PROJECT DAN DE AANLEG VAN EEN NIEUWE WEG In 2017 werd Hofmeijer benaderd om een visvijver op de buitenplaats te herstellen. “Van het één kwam eigenlijk het ander. Vanuit de visvijver zijn we de slingergracht gaan baggeren en toen kwam de beschoeiing er nog bij”, vertelt Hofman. Het bedrijf werd vervolgens ook gevraagd voor de renovatie van het Kleine Erf. Daar herstelt het nu de visie en het ontwerp van Jan David Zocher jr. uit 1825. Collega Gerwin Vruggink, uitvoerder voor Hofmeijer, valt hem bij om uit te leggen hoe dit project zich onderscheidt van andere. “Je hebt op het terrein heel veel te maken met historie, dus het vraagt heel veel aandacht. Een boom is bijvoorbeeld ook een historisch gegeven en dat vraagt veel aandacht qua bodemdruk en drukverdeling. Als je wortels tegenkomt, is het gewoon allemaal handwerk. Je kunt ze er niet zomaar uit trekken, want dan ben je hier binnen een dag weg.”

erom hoe je vervolgens met elkaar oplossingen bedenkt. Dat samenspel tussen verschillende partijen gaat goed”, benadrukt Hofman. Hierdoor is de planning van het gehele project veranderlijk. “We hebben nu wel een globale planning, maar een detailplanning kun je hier niet aan ophangen”, zegt Hofman. Elke maandag hebben alle betrokken partijen een werkoverleg. Op dat moment overleggen ze hoe er naar verschillende deadlines wordt toegewerkt. “De grootste uitdaging in dit project is dat ieder oog verschillend is”, vertelt Vruggink. “De tuinbaas, Paul Robert van der Zouw, heeft soms een andere visie dan wij hebben en je moet daar evenwicht in vinden”, legt hij uit. De aanleg van de beregeningsleiding onder het Kleine Erf verliep daarom ook in nauw overleg met de tuinbaas, zodat er geen misverstanden ontstaan. “Het doel is uiteindelijk dat iedereen tevreden is, maar het moet natuurlijk wel uitvoerbaar zijn”, reageert Hofman. “Dat maakt het ook leuk, want geen dag is hier hetzelfde.” Beide heren vinden het een bijzonder project om aan mee te werken. “Een voetbalveld is een voetbalveld. Die lijken allemaal op elkaar, maar dit soort projecten zijn nooit hetzelfde. Je hebt straks wel iets waarvan je kunt zeggen dat wij dat samen zo hebben gemaakt en je blijft het ook altijd zien”, zegt Vruggink.

‘HET HOEFT NIET IN ÉÉN KEER GOED, MAAR HET GAAT EROM HOE JE VERVOLGENS MET ELKAAR OPLOSSINGEN BEDENKT’ HISTORISCHE OMGEVING

FLEXIBEL Hofmeijer heeft een vaste groep medewerkers die betrokken zijn bij dit project, omdat het belangrijk is dat ze flexibel zijn en open staan voor feedback. “Het kan maar zo zijn dat je met de kraan een stuk hebt gespit waar je tevreden mee bent, maar dat je er opnieuw overheen moet”, vertelt Vruggink. “Dan moet je niet iemand hebben die zegt: ‘Maar het is toch goed?’” Bij andere projecten zouden Vruggink en Hofman zich alleen afvragen of iets technisch goed is, maar nu komt daar een tweede vraag bij: is het esthetisch en historisch ook in orde? Dit zorgt er soms voor dat ze buiten tegen dingen aanlopen die ze aan de tekentafel niet hebben voorzien. “Het hoeft niet in één keer goed, maar het gaat

GRONDIG 1 2021

“Het is een mooie omgeving met historie en dat spreekt mij wel aan”, legt Hofman uit. Volgens hem sluit dit project ook goed aan bij opdrachten die Hofmeijer in het verleden heeft uitgevoerd voor Geldersch Landschap en Kasteelen. “Je kunt wel zeggen dat dit type projecten in de loop der jaren ook een specialiteit van ons is geworden.” Wanneer alle werkzaamheden rond Huis Landfort zijn afgerond, zal het mogelijk zijn om deze historische buitenplaats te bezoeken. In het koetshuis komen onder andere een centrum voor Nederlandse buitenplaatscultuur en een horecagelegenheid. Het parkbos rond de buitenplaats is nu al opengesteld voor bezoek. De moestuin, die naast het koetshuis komt, en het park worden straks onderhouden door vrijwilligers.

PROFILEREN - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

WERKZAAMHEDEN 1. Onder OCE-condities baggerde Hofmeijer de gracht rond het Kleine Erf uit. Daarbij werden verschillende explosieven aangetroffen.

2. Een groot deel van het baggerwerk dat Hofmeijer deed, werd uitgevoerd met een gepantserde graafmachine.

3. Na het baggerwerk werden de walkanten op de buitenplaats hersteld. Zoals op deze foto te zien valt, vereiste dat best wel wat werk.

4. Hofmeijer werkte ook mee aan de historische brug die het Kleine Erf verbindt met grond van Geldersch Landschap.

5. De paden op het Kleine Erf vroegen om speciale aandacht. De breedte ervan varieert namelijk, waardoor er tijdens de aanleg niet één rechte lijn kon worden getrokken.

6. Het Kleine Erf is voorzien van een volledige dekking aan sproeiers. De aanleg hiervan vroeg om secuur werk, omdat er geen bomen en wortels mochten worden beschadigd.

7. In de buitenplaats zit een lichte glooiing. Dit heeft Hofmeijer gerealiseerd in nauw overleg met de tuinbaas.

8. Een medewerker van Hofmeijer is op zijn New Holland-trekker bezig met het voorbereiden van de plantvakken.

GRONDIG 1 2021

ADVERTORIAL

ONKRUIDBESTRIJDING IN MAÏS: DE LESSEN VAN 2020 “Start op tijd met de onkruidbestrijding en houd de geadviseerde doseringen aan. Dat blijven toch de basisregels om de onkruiddruk in maïs onder controle te houden’’, zegt Sander Uwland, Crop Advisor Maïs bij Bayer. In dit interview vertelt hij over de ervaringen en de lessen van 2020. Ook licht hij het onkruidbestrijdingsadvies voor komend seizoen toe.

OM TE BEGINNEN: HOE IS DE ONKRUIDBESTRIJDING IN MAÏS HET AFGELOPEN SEIZOEN VERLOPEN? “Al met al toch wel wat moeizaam. Een belangrijke oorzaak was de nachtvorst van 13 op 14 mei. Veel loonbedrijven waren toen net zo’n beetje toe aan de onkruidbestrijding, maar die is toen uitgesteld om de maïs niet nog een tik te geven. In de droge periode die erachteraan kwam zijn de onkruiden behoorlijk afgehard, waardoor het gaandeweg steeds lastiger werd om de percelen goed schoon te krijgen. Bovendien kregen we in juni te maken met heel warm weer, waardoor de onkruiden ook nog eens een flinke groeispurt maakten. Op een deel van de percelen is de onkruidbestrijding daardoor eigenlijk te laat uitgevoerd.’’

WELKE GEVOLGEN HEEFT DIE LATE ONKRUIDBESTRIJDING GEHAD? “Uiteindelijk is het allemaal nog redelijk op z’n pootjes terechtgekomen, al zien we wel dat met name gladvingergras toch weer kans heeft gezien om zich verder uit te breiden. De belangrijkste les voor komend seizoen is dus wederom: start op tijd met de onkruidbestrijding en houdt vooral de geadviseerde doseringen aan. Op die manier kunnen we de toenemende onkruiddruk – en dan vooral die van lastige grassen – het beste in toom houden.’’

IN HOEVERRE HERKENNEN TELERS EN LOONWERKERS GLADVINGERGRAS? “Dat is en blijft toch lastig... Vaak wordt er een adviseur bijgehaald om de aanwezige grassen goed te determineren. Meestal staat er dan ook al heel wat gladvingergras,

grassen. Hierdoor krijgen ze ongemerkt de kans om zich steeds verder te verspreiden. Gierstgrassen kunnen enorme hoeveelheden zaad produceren, variërend van 1000 tot meer dan 50.000 zaden per plant. Hierdoor kunnen ze zich explosief vermeerderen. Bovendien kunnen de zaden minimaal drie en sommige zelfs tot 30 jaar overleven in de grond. Wie ze dus eenmaal heeft, komt er niet zomaar meer vanaf.’’

WAT KUN JE TEGEN DEZE NIEUWE GIERSTGRASSEN DOEN? Sander Uwland: “Komend seizoen zetten we vol in op de combinatie van 2,0 l/ha Laudis en 0,5 l/ha Monsoon Active, aangevuld met Frontier Optima voor wat extra bodemwerking. Hiermee kan elke loonwerker uit de voeten, met de zekerheid dat het perceel ook écht goed schoon is.”

omdat er in voorgaande jaren niet met de juiste spuitmix is gespoten. Dat is jammer, maar anderzijds ook een eye-opener: voor gladvingergras zul je de spuitmix écht moeten aanpassen. Dé kenmerken van gladvingergras zijn het vliezige tongetje en een aantal snorhaartjes op het blad; dat hebben andere lastige grassen als hanenpoot en naaldaar niet. Ik weet dat dit soort priegelwerk niet erg populair is bij boeren en loonwerkers, maar toch: het begint allemaal bij determineren.’’

HOE ZIT HET MET ANDERE ONKRUIDEN? ZIJN ER MEER SOORTEN DIE ZORGEN BAREN? “Een grote zorg is de opmars van een aantal nieuwe gierstgrassen, zoals Zuid-Afrikaanse gierst, pluimgierst en draadgierst. Nog maar weinig telers en loonwerkers herkennen deze – veelal vanuit het Zuiden – oprukkende

“Telers of loonwerkers die een grasonkruid niet meteen thuis kunnen brengen doen er goed aan om er een deskundige bij te betrekken, zodat er op tijd met een effectieve bestrijding kan worden begonnen. Verder hebben we bij Bayer een determinatieschema opgesteld waarin ook deze grassen zijn opgenomen (zie schema bovenaan, red.).’’

HOE PAK JE DE ONKRUID BESTRIJDING KOMEND SEIZOEN HET BESTE AAN? “Heel belangrijk is om goed in kaart te krijgen hoe het onkruidbestand van de maispercelen eruit ziet. Staat er veel gladvingergras? Dan zul je de onkruidbestrijding vooral dáár op af moeten stemmen. En dat betekent dat onderzaai eigenlijk geen optie meer is. Een effectieve bestrijding van gladvingergras heeft namelijk teveel effect op het ondergezaaide gras; die twee gaan gewoon niet goed samen. Het is dus een kwestie van kiezen, waarbij ik een goede bestrijding van gladvingergras toch echt voorop zou zetten. Wat mij betreft geldt dit ook voor maïspercelen die in bredere zin sterk veronkruid zijn; een goede onkruidbestrijding gaat vóór onderzaai van gras.’’

Determinatie tabel NEDERLANDSE GRASSEN STENGEL

OORTJES

JA AFGEPLAT

ROND

TONGETJE

VLIEZIG

BEHARING UNIFORM

STENGEL

BLADSCHEDE

BLAD

SNORHAREN

NEE

HANENPOOT

NEE

VLIEZIG

NEE

STRAATGRAS

NEE

GEWIMPERD

NEE

BEPERKT

NEE

KRANSNAALDAAR

NEE

GEWIMPERD

NEE

MATIG

NEE

GROENE NAALDAAR

NEE

GEWIMPERD

NEE

BASIS/RAND

NEE

GEEL-RODE NAALDAAR

NEE

GEWIMPERD

NEE

RANDJE

NEE

ZUID AFRIKAANSE GIERST

NEE

GEWIMPERD

NEE

KALE GIERST

NEE

GEWIMPERD

NEE

PLUIMGIERST

NEE

GEWIMPERD

BLADRAND

NEE

DRAADGIERST

NEE

VLIEZIG

BEPERKT

HARIG VINGERGRAS

NEE

VLIEZIG

NEE

BEPERKT

ZELDEN

GLADVINGERGRAS

VLIEZIG

GEEN

NEE

KWEEK

“De afgelopen twee jaar hebben we gezien dat het middel Laudis prima past in elk teeltsysteem. Zonder onderzaai maakt het de percelen

in de volle breedte schoon en heeft het geen wezenlijke invloed op de groei van de maïs. En mét onderzaai kregen we opnieuw de bevestiging dat Laudis mild is voor zowel rietzwenk als raaigrassen, waardoor deze zich voldoende kunnen ontwikkelen totdat de maïs sluit.

ADVISERING Bestrijding vanADVISERING moeilijke grassen in maïs met:

Bestrijding van moeilijke grassen in maïs met: EUROPESE HANENPOOT Echinochloa crus galli

Laudis 2,0 l/ha Laudis 2,0 l/ha +++++

Monsoon Active 0,5 l/ha Monsoon Active 0,5 l/ha +++

Monsoon Active 0,75 l/ha Monsoon Active 0,75 l/ha +++++

Capreno 0,2 l/ha Capreno 0,2 l/ha ++++(+)

EUROPESE HANENPOOT Echinochloa crus galli STEKELIGE HANENPOOT Echinochloa muricata

+++++ +++++

+++ +++

+++++ +++++

++++(+) ++++(+)

STEKELIGE HANENPOOT Echinochloa muricata GLADVINGERGRAS Digitaria ischaemum

+++++ ++++

+++ (+)

+++++ +

++++(+) ++(+)

GLADVINGERGRAS Digitaria ischaemum HARIG VINGERGRAS Digitaria sanguinalis

++++ +++++

(+) +++

+ +++++

++(+) ++++(+)

HARIG VINGERGRAS Digitaria sanguinalis GROENE NAALDAAR Setaria viridis

+++++ +++++

+++ +++

+++++ +++++

++++(+) +++(+)

GROENE NAALDAAR Setaria viridis KRANSNAALDAAR Setaria verticillata

+++++ +++++

+++ +++

+++++ +++++

+++(+) ++++(+)

KRANSNAALDAAR Setaria verticillata Setaria pumila

+++++ ++++

+++ ++

+++++ ++++

++++(+) ++++

Setaria pumila CHINESE NAALDAAR Setaria glauca

++++ ++++

++ ++

++++ ++++

CHINESE NAALDAAR Setaria glauca GIERST Panicum shinzii

++++ ++(+)

++ +++

++++ +++++

++++ ++++

GIERST Panicum shinzii

++(+) ++(+)

+++ +++

+++++ +++++

++++ ++++

KALE GIERST PLUIMGIERST Panicum miliaceum

++(+) +++

+++ +++

+++++ +++++

++++ ++++(+)

PLUIMGIERST Panicum miliaceum DRAADGIERST Panicum capillare

+++ ++(+)

+++ +++

+++++ +++++

++++(+) +++(+)

DRAADGIERST Panicum capillare

++(+)

+++

+++++

+++(+)

EUROPESE

NEE

OP WELKE MIDDELEN (COMBINATIES) ZETTEN JULLIE KOMEND SEIZOEN IN?

KALE GIERST

RAAIGRAS

STEKELIGE

3 4 5

1. BLADSCHIJF behaard, niet behaard,.. 2. TONGETJE geen-gewimperd-vliezig 3. OORTJES aanwezig of afwezig 4. BLADSCHEDE behaard, niet behaard,.. 5. STENGEL rond of afgeplat, behaard,..

Ook hebben we dit jaar opnieuw gezien dat het middel Monsoon Active een mooie aanvulling kan zijn op Laudis, met name op lastige onkruiden als haagwinde, kamille en zwaluwtong. Daarnaast biedt dit middel ook nog weer wat extra grassenwerking. Om die reden zetten we komend seizoen vol in op de combinatie van 2,0 l/ha Laudis en 0,5 l/ha Monsoon Active*, aangevuld met Frontier® Optima voor wat extra bodemwerking. Hiermee kan elke loonwerker uit de voeten, met de zekerheid dat het maïsperceel ook écht goed schoon is.’’

* Monsoon Active past niet bij directe onderzaai van een vanggewas (samen met het zaaien van de mais). Bij latere onderzaai (2 à 3 weken na onkruid bestrijding) is een dosering tot 0,5 l/ha veilig voor raaigrassen. * Voor extra werking tegen gierstgrassen kan ook 1,75 l/ ha Laudis en 0,75 l/ha Monsoon Active worden ingezet. * Laudis en Monsoon Active zijn producten op basis van olie (OD). Voor OD-formuleringen geldt een maximale dosering van 2,5 l/ha.

Frontier® Optima is een geregistreerd handelsmerk van BASF

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - TECHNISCH NIEUWS OP CUMELA.NL

Het beste van Cumela.nl/nieuws

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

AHLMANN KOMT MET NOX-KILLER Ahlmann Nederland wil met het ontwikkelen van de NOx-killer de NOx-uitstoot van moderne Stage V-diesels verder terugdringen. Het gaat hier om een extra SCR-module die volledig in het motormanagement wordt geïntegreerd en ingeregeld. Naast het verlagen van de NOx-uitstoot wordt ook de werkelijke uitstoot gemonitord. Ahlmann wil zo Stage V-dieseltechniek toegelaten krijgen voor bijvoorbeeld het werken in en rondom Natura 2000-gebieden. De eerste unit wordt opgebouwd op een Ahlmann 95f.

DELVANO ST-ZELFRIJDER TERUG Nadat de ST een aantal jaren uit productie is geweest, brengt Delvano deze machine nu weer op de markt. De fabrikant ziet het als een alternatief voor Euro-Trac-gebruikers die geen hydraulisch verstelbare spoorbreedte nodig hebben. Er zijn twee modellen: de ST20, met een tankinhoud van 3300 of 5000 liter met een werkbreedte tot 45 meter, en de ST-27, met een tankinhoud van 6000 of 7000 liter en een spuitboom van maximaal 57 meter breed. De voor- en achteras zijn pendelend en hydraulisch geveerd opgehangen. De ST heeft een categorie 4-Lochmann-cabine.

GRONDIG 1 2021

MASSEY FERGUSON 5S-SERIE VERVANGT 5700S De nieuwe 5S-serie van Massey Ferguson heeft ten opzichte van de voorgaande 5700S-serie meer vermogen en heeft ook een flinke facelift ondergaan. De serie bestaat uit vijf modellen van 77 tot 106 kW (105 tot 145 pk). Ten opzichte van de 5700S-serie leveren de Stage V-Agco Power-4,4-litermotoren ongeveer 11 kW (15 pk) meer vermogen dan de vergelijkbare modellen in de 5700S-modellen. Een traploze VT-bak is nog niet voorzien. Er is keuze uit de uitvoeringen Essential, Efficiënt en Exclusive plus een reeks opties, waaronder de nieuwste Multipad-bediening.

BEDIENINGSCOMFORT BIJ DE WACKER NEUSON RD7-TRILWALS Extra aandacht voor bediening gecombineerd met goede verdichtingsresultaten is waar Wacker Neuson op inzet met de nieuwe handgeleide RD7-trilwals in de klasse van 700 kilogram. De nieuwste modellen van de RD7-trilwalsen hebben een rolbreedte van 650 millimeter. Belangrijk is de nieuwe stuurbeugel. Aan de handgreep zijn alle bedieningselementen direct te bereiken. Door de handgreep naar voren en naar achteren te bewegen, bepaalt de gebruiker de rijrichting en traploos de rijsnelheid. Door de handgreep los te laten, remt de wals af. De RD7-trilwals heeft een lage hand-armtrillingswaarde van 2,5 m/s².

Volvo EWR130E als ‘tussenmodel’ Met de nieuwe EWR130E zet Volvo Construction Equipment een machine neer met de kenmerken van de zwaardere mobiele graafmachines met de giek naast de cabine, maar met de eigenschappen en de compactheid van machines tot circa tien ton. In feite is het dus een twaalf- tot dertientons machine in tientons formaat. De EWR130E heeft een zwenkradius van 1,55 meter achter. Hij is leverbaar met vierwielbesturing. De machine heeft dezelfde fullsize-cabine als de grote broers, waarbij geen concessies zijn gedaan aan ruimte en machinistencomfort.

TECHNISCH NIEUWS OP CUMELA.NL - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

Deutz-Fahr 5D nu traploos als TTV Deutz-Fahr heeft bij de upgrade naar Stage IIIb de trekkers van de 5D-serie voorzien van een traploze TTV-transmissie. Het gaat om vijf modellen, met vermogens van 65 tot 83 kW (88 tot 113 pk). De trekkers in de 5D TTV-serie zijn uitgerust met drie- en viercilindermotoren uit de SDF FARMotion-reeks. Die halen de Stage IIIb-normen dankzij een onderhoudsvrije dieseloxidatiekatalysator. De cabine met vier stijlen is uitgerust met MaxCom-armleuningbediening met een kruishendel met drie vrij programmeerbare knoppen en een scrolwiel voor de instellingen.

VELDHUIZEN SCANIA 10X4 QUADRO Veldhuizen Wagenbouw heeft op basis van een Scania G450 10x4*6 een compact voertuig ontwikkeld voor de wegenbouwsector. Met deze oplossing past de truck binnen de wettelijke afmetingen voor de dieplader-aanhangwagen én heeft die een hoog laadvermogen voor asfalttransport. Door de assen drie,

vier en vijf op 1,31 meter te plaatsen, slaagde Veldhuizen erin een wendbare vijfasser te bouwen binnen een totale lengte van acht meter. Het maximale GVW bedraagt 46 ton en bij een eigen gewicht van 16,4 ton resulteert dat in een laadvermogen van bijna dertig ton.

PRINOTH STREUMASTERKALKSTROOIER

HYUNDAI KOMT MET TUSSENMODEL HX210HL Een machine die vooral is bestemd voor verhuurbedrijven is wat Hyundai meldt over de nieuwe Stage V-HX210HL-rupsgraafmachine. Deze is op hetzelfde platform gebouwd als de eerder gelanceerde HX220AL, maar is in uitrusting meer afgestemd op de verhuurmarkt. Bovendien is hij uitgerust met een Cummins-viercilindermotor. De HX220 AL heeft een zescilindermotor. Beide machines hebben hetzelfde vermogen van 129 kW (175 pk) en hetzelfde onderwagenplatform. De Hyundai HX210AL wordt geleverd met standaardfuncties en een prijsstelling die is afgestemd op verhuurbedrijven.

Prinoth en Streumaster claimen de grootste offroad-kalkstrooier op rubber tracks op de markt te brengen. Het gaat hier om een dertienkuubs Streumaster-strooiunit op een Prinoth Panter T12-rupsvoertuig. Hiermee kan aangevoerde kalk met een lage bodemdruk in drie shifts worden uitgereden. Het idee is ontstaan bij Wirtgen. De eisen waren een lage bodemdruk en de mogelijkheid om de machine op een dieplader te kunnen vervoeren. Daarvoor mag de combinatie niet hoger zijn dan 3,19 meter en niet breder dan 2,70 meter. Streumaster ontwikkelde hiervoor een lagere opbouw en Prinoth verplaatste de cabine naar voren.

CASE CE PROJECT ZEUS Project Zeus, zo noemt Case CE het op de Conexpo voorgestelde prototype van een elektrische graaflaadcombinatie. Dit project is onderscheiden met de prestigieuze Amerikaanse 2020 Good Design Award. De 580 EV is uitgerust met een 90-kWh-lithium-ionbatterijpakket (480 volt), waar je volgens Case bij normale inzet een achturige werkdag mee kunt werken. De machine heeft aparte elektromotoren voor de verschillende onderdelen (laden, graven en rijden). Volgens Case zijn de prestaties in het veld gelijkwaardig aan die van de dieselvariant. De eerste exemplaren zijn al verkocht. GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - WERKPLAATSTECHNIEK

Digitale werkplaats Tekst: Frits Huiden Foto’s: Frits Huiden, leveranciers

APP EN VR-BRIL ALS GEREEDSCHAP

De digitalisering bij reparatie en onderhoud neemt serieuze vormen aan. Dat zie je bij de onderdelenleveranciers en -fabrikanten, de dealers en de eigenaar en de chauffeur van het materieel, maar ook bij de scholing van monteurs.

‘HET SCHEELT ME SOMS TWINTIG TELEFOONTJES EN TERUGBELNOTITIES PER DAG’

ADVIESUREN ZIJN MET DE SMARTFIX-APP OOK TE VOORKOMEN OF TE DECLAREREN

GRONDIG 1 2021

De digitalisering in de werkplaats gaat hard. Op de Agritechnica in 2019 schetste Kramp-CEO Eddie Perdok bijvoorbeeld de vlucht van de modernisering van zijn bedrijf. “In de jaren vijftig was Kramp de eerste met een papieren catalogus en in 2001 kwam er een webshop”, vertelt hij. Op die beurs lanceerde Kramp een met Google ontwikkelde app waarin een stukje AI (artificial intelligence oftewel kunstmatige intelligentie) is verwerkt. Door met de smartphone een foto te maken van een onder-

deel, bijvoorbeeld van een pomp of accu, herkent de software het artikel en zoekt die er alle gegevens bij. Dat is handig bij reparatie, onderdelen zoeken en bestellen. Zo kan een machinist bij een storing een foto maken van het onderdeel dat nodig is en het zelf of door een dealer laten bestellen. “Hoe meer foto’s klanten maken waaruit een match komt, hoe beter de app gaat werken. Inmiddels gebruikt tien procent van de klanten de app al”, vertelt product owner Inge Nahuis van Kramp.

WERKPLAATSTECHNIEK - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

Ook een bedrijf als Krone bracht zijn onderdelencatalogus al onder in de app Agroparts, zodat klanten sneller kunnen bestellen.

MET VR-BRIL EN JOYSTICKS Digitalisering is ook te zien bij de scholing van monteurs. Aeres Tech in Ede traint monteurs voor de landbouwmechanisatie en de montage van airco’s en koelsystemen. Mede gedreven door corona bouwt Aeres nu een virtuele onderwijsstudio van 160 vierkante meter en wanden van acht meter hoog. “Je kunt er zo een combine naar binnen rijden en die uitvoerig gebruiken als lesmateriaal”, vertelt manager marketing en communicatie Jaap Wouda. Er zijn vier vaste cameraposities, een regiekamer en een lichtplan met achttien lampen. Aeres werkte eerder met Zoom en Teams, maar zag daar te weinig interactie bij. In de toekomst is het de bedoeling dat er 3D-tekeningen van trekkers worden ingeladen. Cursisten kunnen dan thuis met een VR-bril op en twee joysticks leren om een trekker in elkaar te zetten.

95 PROCENT VAN DE TREKKERS IS CONNECTED,ZODAT DE KLANT WORDT GEWAARSCHUWD VOOR AANKOMEND ONDERHOUD

merken in het gamma zijn acht monteurs, beide magazijnmedewerkers en vier vertegenwoordigers voorzien van de app Smartfix. Daarin is voor elke vaak voorkomende storing een stappenplan vastgelegd, met tekst en foto’s. Zo is de juiste diagnose te stellen en de juiste wijze van repareren te zien. Doel is dat monteurs elkaars kennis en ervaring kunnen gebruiken. “Het scheelt me soms twintig telefoontjes en terugbelnotities per dag”, vertelt werkplaatschef Stefan Suijkerbuijk. Veel eenvoudige zaken over bijvoorbeeld instellingen en storingscodes kunnen monteurs op locatie nu eerst zelf in de app opzoeken. Het werkt ook de andere kant op. Elke monteur kan een notificatie in het systeem zetten als hij denkt dat het verhelpen van een storing of een actie gemakkelijker kan. Samen met managementassistent Luc de Vries en enkele andere collega’s besteedde Suijkerbuijk zo’n honderd uur om reparaties in te voeren in de app. “Wij gebruiken hem niet voor Claas. Dat merk is te groot en heeft dit al heel goed geregeld met een eigen digitaal platform”, vertelt De Vries. “Juist voor onze kleinere merken en importschappen van Holmer, Baselier, Startec en Raven GPS is dit wel heel handig”, legt hij uit. “Specialistische monteurs zijn namelijk heel belangrijk, maar het maakt je ook kwetsbaar. Als de monteur vertrekt of uitvalt, is ook de kennis weg. Wij willen dus naast elke specialist een eerste of tweede monteur die zich specialiseert. Daar helpt deze app bij.”

Luc de Vries stopte met zijn collega’s ongeveer honderd uur in het invoeren van de onderhouds- en reparatiegegevens in de Smartfix-app. Inmiddels gebruiken alle medewerkers de app.

De virtuele studio van Aeres Tech heeft een green screen en is zo groot dat er met gemak een combine naar binnen kan.

DOORBEREKENEN ADVIES Een tweede techniek is die van de augmented reality, waarbij via een VR-bril de werkelijke omgeving wordt gemengd met virtuele projecties. Om een les of live-stream te maken, is er nu behalve de leraar ook een regisseur, cameraman, geluidsman, moderator en productieleider nodig. Veel werk dus. “Het voordeel is dat je nu iets eenmalig goed opneemt en dat constant kunt herhalen bij meerdere groepen. De docent is ondertussen ergens anders in te zetten. Het onderwijs is zo veel meer geborgd”, aldus Wouda.

MINDER KWETSBAAR Bij de mechanisatiebedrijven wordt ook steeds meer op afstand gedaan. Zo stelt GroeNoord dat de samenwerking tussen zijn achttien vestigingen en negen servicepartners mede mogelijk is dankzij JDLink, het digitale platform van John Deere. 95 procent van de nieuw verkochte trekkers zou ‘connected’ zijn, ofwel op afstand uit te lezen, en waarschuwt chauffeur en dealer al vooraf voor storingen en onderhoud. Van Gemeren Mechanisatie in Numansdorp digitaliseert de werkplaats nog directer. Juist voor de kleinere

Voor een specialist rekent Van Gemeren nu € 80,per uur, een eerste monteur € 67,50 en een tweede monteur € 57,50. Waar mogelijk kan Van Gemeren nu ook goedkopere monteurs op een klus afsturen. Dat is voordeel voor de klant, maar ook voor de planning van Van Gemeren, zoals bij het verdelen van een storingsdienst. De Vries ziet ook mogelijkheden voor de declaratie van adviesuren. “We worden dikwijls gebeld door collega’s en concurrenten met technische vragen, maar ook door klanten die de reparatie vervolgens zelf gaan doen. Dat zijn veel loze telefoonuren en uitzoekwerk en die uren zijn meestal lastig door te berekenen. Klanten zouden we nu toegangsrechten tot de app kunnen aanbieden.” Bij ‘concullega’-bedrijven wordt gedacht aan facturatie. “De waarde van de ingevoerde kennis is niet in geld uit te drukken”, vertelt De Vries. “De app is echt voor onszelf bedoeld en daarom delen we deze niet met andere partijen”, zegt hij. Beide heren zien ook een grote toekomst voor de VRbril. “Je kunt direct met de monteur meekijken naar de storing en tegelijk houdt de monteur zijn handen vrij.”

Fotografeer een onderdeel en de Kramp-app herkent het. Die zoekt vervolgens alle gerelateerde gegevens erbij, zodat een bestelling is te maken.

Behalve de leraar zijn er voor een digitale les of live-stream ook een regisseur, cameraman, geluidsman, moderator en productieleider nodig.

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - TELEMETRIE

Telemetrie verkort stilstand Tekst: Arend Jan Blomsma Foto’s: leveranciers, Blomsma

VOLGEN VAN MACHINES OP AFSTAND BIEDT VEEL VOORDELEN

Telemetrie raakt steeds meer ingeburgerd en geeft eigenaar, dealer, importeur en fabrikant de mogelijkheid een machine veel beter te monitoren. Een belangrijk voordeel is dat ze daarmee de cost of ownership kunnen verlagen. Binnenkort gaat SMT zelfs nog een stap verder. Het bedrijf gaat met een eigen portal machines volgen en klanten adviseren.

De machinist kan, als zijn baas het goed vindt, JCB LiveLink ook zien op zijn smartphone. Dit vergroot zijn verantwoordelijkheid voor de machine.

‘WIJ VOLGEN DE MACHINE IN EIGEN BEHEER, OMDAT WIJ DE OMSTANDIGHEDEN HET BESTE KENNEN’

GRONDIG 1 2021

Bij telemetrie geven sensoren uit machines of trekkers hun data via internet door aan een server. Fabrikanten, importeurs, dealers en klanten hebben toegang tot deze gegevens en kunnen elk moment van de dag een machine volgen. Dat is volgens Mark de Haan, die als manager customer service bij Volvo- en Sennebogen-importeur SMT verantwoordelijk is voor het gebruik van telemetrie, mogelijk doordat op een enkele compacte machine na alles standaard de deur uit gaat met telemetrie. “Hoe de klant het wil gebruiken, kiest hij zelf. In het standaardpakket kun je via de CareTrack-portal het aantal draaiuren volgen en het brandstofniveau in de tank”, vertelt hij. Een ander onderdeel is een locatiebepaling, met daaraan gekoppeld geofencing, waarbij je een signaal krijgt wanneer de machine een vooraf bepaald gebied verlaat. Ook zit er een tijdslot in, waarbij je een melding krijgt wanneer iemand de machine buiten het tijdslot start. Ten slotte is er de service-indicatie, die voor De Haan

belangrijk is. “Daarmee kunnen we de klant een voorstel doen voor onderhoud en zelfs voor aanvullend onderhoud buiten de reguliere beurten, als bijvoorbeeld het rijwerk aan vervanging toe is.” De service is bij SMT de eerste tien jaar van de levensduur van de machine gratis. De klant kan het pakket voor € 200,- per jaar uitbreiden met het efficiency-pakket. Hierin zitten analyses van het gebruik van de machine, het brandstofverbruik en de productiviteit. SMT combineert dit met verschillende servicecontracten, waarbij de klant niets betaalt voor het efficiency-pakket als hij een volledig onderhoudscontract heeft.

MYSMT-PORTAL SMT en Volvo zijn druk bezig het gebruik van telemetrie uit te breiden. “Op korte termijn willen we de CareTrack-portal vervangen door de MySMTportal”, vertelt De Haan. “Onderdeel hiervan is Acti-

TELEMETRIE - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

veCare, dat is ontwikkeld door Volvo Zweden, maar dat we helemaal in eigen hand nemen. De portal geeft toegang tot alle historische onderhoudsgegevens bij SMT, maar ook tot facturen, offertes en orders. Hieraan is ook een parts-webshop gekoppeld, zodat je direct de juiste onderdelen kunt bestellen.” De nieuwe portal is begin januari online gegaan bij een selectie van klanten. Het doel is om nog meer proactief te werken, vertelt De Haan enthousiast. “Sensoren sturen dagelijks meldingen en het systeem gaat die meldingen punten geven naar belangrijkheid. Machines met de meeste punten krijgen dan onze aandacht. Dat doen we in eigen beheer, omdat wij onze klanten en omstandigheden beter kennen dan de Zweden. Zo willen we de klant helpen met preventief onderhoud, om stilstand zoveel mogelijk te beperken. Als het goed loopt, zullen we MySMT dit jaar breed introduceren.”

JCB LIVELINK Net als bij Volvo zijn ook bij JCB op de kleinste minilaadschop, minigraafmachines en compacte verreikers na eigenlijk alle machines uitgerust met een telemetriesysteem. Dat is ook aantrekkelijk, weet Gerard Potze, sales manager bij Broekveldt in Tynaarlo, één van de vier JCB-hoofddealers in ons land. “De eerste vijf jaar is het abonnement op LiveLink, zoals ons programma heet, kosteloos en heeft de klant toegang tot alle data van de machine. Elke keer als de motor wordt gestart, wordt de werking van alle onderdelen gecontroleerd. Zijn er afwijkingen, dan ontstaat er een error, die een code aanmaakt. De machine slaat deze codes op en via LiveLink worden die gemaild naar onze serviceafdeling. Natuurlijk krijgt de klant ook een melding wanneer er een storing is.”

Het dashboard van de nieuwe MySMT-portal. Van hieruit krijgt de ondernemer inzicht in de data van zijn machinevloot, maar ook per machine.

onze monteurs is LiveLink ook handig om machines op locatie te vinden, doordat ze precies kunnen zien waar ze staan.” LiveLink werkt niet alleen op de computer, maar is ook toegankelijk via een app op een tablet of smartphone. Zo kan de machinist op locatie ook beschikken over de data. De klant krijgt, als hij dat wil, wekelijks rapporten over draaiuren en brandstofverbruik. In het systeem krijgt de klant 100 uur voordat de machine een servicebeurt moet hebben een melding. Zo kan hij zijn onderhoud beter plannen en voorkomen dat dit in een piekperiode valt.

263.000 MACHINES VERBONDEN

Bij het systeem van JCB kan de klant kiezen of hij de meldingen via een e-mail krijgt of via een sms. Net als bij Volvo is er bewaking op afstand. “Voor

Een voordeel van telemetrie dat Potze graag benoemt, is de mogelijkheid om via meldingen van storingscodes de machine goed te volgen. “Bijvoorbeeld een melding van een te warme motor. Onze werkplaats neemt dan even contact op om te vertellen wat er aan de hand kan zijn. We kunnen dan gericht adviseren en onnodige voorrijkosten voorkomen.”

De JCB-serviceafdeling heeft een scherm waarop het alle meldingen kan zien. Er wordt dagelijks naar gekeken. De rode balk vraagt onmiddellijk aandacht.

Vertegenwoordigers van JCB kunnen de informatie ook op een andere manier gebruiken, legt Potze uit. “Aan de hand van de uitgedraaide machinerapporten kun je ook heel gericht de juiste machine adviseren bij inruil, bijvoorbeeld als je ziet dat hij het maximale vermogen van de machine nauwelijks benut. Klanten gaan aan de hand van de machinerapporten ook bewuster om met de machines, bijvoorbeeld als ze een hoog percentage stationair draaien zien. In dat geval kunnen we bijvoorbeeld een start-stopsysteem adviseren.” Een ander voordeel dat Potze nog wil aanstippen, is het tweerichtingsverkeer dat via telemetrie mogelijk is. “Daardoor kunnen we ook software-updates helemaal online doen. Ook zo helpt telemetrie om de kosten te verlagen.”

‘AAN DE HAND VAN DE UITDRAAI VAN HET GEBRUIK KUNNEN WE DE JUISTE MACHINE ADVISEREN’

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - WERKPLAATS: BERNER CHEMIE SERVICE MANAGEMENT

‘Nadruk verschuift naar ontzorgen’

BIANCA CRUTS, CHEMICAL SAFETY & SERVICEMANAGER BERNER:

Tekst: Gert Vreemann Foto’s: Berner

De rol van de Berner-vertegenwoordiger verschuift steeds meer richting voorlichting en ontzorgen. De toename van het aantal chemieproducten en de bijbehorende eisen vanuit de overheid spelen hierin een belangrijke rol. Bianca Cruts legt ons uit hoe Berner met Chemie Service Management helpt om de chemie in de werkplaats op orde te krijgen, zodat je bij een steekproef sterk staat. Spuitbussen zijn in onze werkplaatsen en servicebussen niet meer weg te denken. Remmenreiniger en allesreinigers staan er meestal voor het grijpen, maar ook andere bussen met allerhande handige sprays. Leverancier Berner Producten BV speelt daar al enige tijd op in met een uitbreiding van het assortiment chemische producten. Berner is mede daarom afgelopen jaar verhuisd van Landgraaf naar Kerkrade, waar het een flink groter distributiecentrum in gebruik heeft genomen. De beschikbare bedrijfsruimte is vergroot van 7000 naar

GRONDIG 1 2021

25.000 vierkante meter. Er is ook (veel) meer plek voor de opslag en distributie van chemische producten. Het bedrijf speelt daarbij ook in op veranderende eisen en behoeften om verantwoord met deze middelen om te gaan. Het bestellen gaat eenvoudig en snel online. Het vervolg vergt wel extra aandacht. “Veel bedrijven onderschatten de risico’s van het werken met gevaarlijke stoffen”, zegt Bianca Cruts, Chemical Safety & Service-manager bij Berner. Aan dat laatste wil het in onze werkplaatsen nog wel eens ontbreken.

WERKPLAATS: BERNER CHEMIE SERVICE MANAGEMENT - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

OVERHEIDSCONTROLE OP CHEMIE Ze geeft aan dat in de automotive-sector in het algemeen, waar onze bedrijven ook onder vallen, in de werkplaats gemiddeld zo’n vijfentwintig verschillende chemieproducten aanwezig zijn die vallen in de categorie ‘gevaarlijke stoffen’. Denk hierbij aan smeer- en reinigingsmiddelen, accuzuur en

‘DE OFFICIËLE VEILIGHEIDSBLADEN ZIJN LEESBAAR VOOR DE WERKVLOER SAMENGEVAT IN EEN WERKPLEKINSTRUCTIEKAART VAN ÉÉN A4’TJE’’ ontvetters. Ze voegt eraan toe dat dit soort middelen is gebonden aan strenge regels. “Het is zaak dit op orde te hebben, omdat de kans op ongelukken groeit”, vertelt ze. Als werkgever ben je verantwoordelijk voor het juiste gebruik en de instructie naar de werknemers. Ze wijst erop dat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid afgelopen najaar heeft aangekondigd miljoenen vrij te maken om bedrijven in de automotive-sector strenger te gaan controleren. Dat zal in eerste instantie om dealerbedrijven gaan, maar onze werkplaatsen vallen daar ook onder. Het is niet gezegd dat controleurs ook bij onze bedrijven binnenstappen, maar je bent alvast gewaarschuwd. Los hiervan is het sowieso goed de chemie op orde te hebben om calamiteiten te voorkomen. De gevolgen van het werken met gevaarlijke stoffen kunnen veel erger zijn dan die van het simpele feit dat een ambtenaar komt controleren.

A4’tje. Daarop staat welke beschermingsmiddelen er moeten worden gebruikt en hoe te handelen als er iets mis gaat. Het systeem wordt per klant ingericht en met elke bestelling, productwijziging of wetsaanpassing automatisch bijgewerkt.

TRAINING OP LOCATIE De laatste stap is een training op locatie, waarbij medewerkers in ongeveer een half uur alles leren over veilig werken met chemische producten. Werkgevers die Chemie Service Management gebruiken, voldoen volgens Cruts bij een controle aan alle eisen en voorwaarden, waardoor een boete of zelfs een bedrijfssluiting kan worden voorkomen. Hierover in gesprek gaan met de vertegenwoordiger is de eerste stap en dat past in de veranderende rol van de Berner-vertegenwoordiger die bij je op bezoek komt.

CHEMIE SERVICE MANAGEMENT Die verantwoordelijkheid houdt onder meer in dat voor elk chemisch product de wettelijke documenten in orde moeten zijn. Daarin is onder meer voorgeschreven welke beschermingsmiddelen je moet toepassen en wat de opslageisen zijn. In veel gevallen gaat het bij dat laatste om een brandveiligheidskast. Ook is het verplicht medewerkers goed te informeren over het veilig werken met producten en wat ze moeten doen bij calamiteiten. Berner heeft hiervoor Chemie Service Management ontwikkeld. “Ten eerste regelen we de gehele wettelijk verplichte documentatie via een online-database, zodat je alles direct inzichtelijk hebt, bijvoorbeeld een lijst voor de brandweer of de brandverzekering”, vertelt Cruts. Daarnaast kunnen alle medewerkers een app op hun telefoon installeren waarmee ze door het scannen van de barcode van elk product direct alle informatie tot hun beschikking hebben. Hierbij zijn de officiële veiligheidsbladen leesbaar voor de werkvloer samengevat in een werkplekinstructiekaart van één

SNELLER EN BETER ONLINE Berner benadrukt dat mede vanwege de coronabeperkingen het online bestellen een flinke boost heeft gekregen. Hierop inspelend heeft Berner dat online bestellen onlangs flink op de schop genomen. Belangrijk daarin is dat je bij het bestellen in een min of meer gepersonaliseerde omgeving terecht komt, met de producten die bij je passen. De pagina-inhoud (producten en toepassingsgebieden) verandert op basis van de geselecteerde voorkeur. De meest relevante onderwerpen staan vooraan. Daarbij is het design aangepast om het geschikt te maken voor gebruik op zowel desktop- als mobiele apparaten. Dit alles geeft een snellere laadtijd en - heel belangrijk - meer inhoudelijke informatie over producten, diensten en nieuws. Berner blijft in zijn omnichannel-strategie vasthouden aan meerdere manieren van klantcontacten. Daarin blijft de bekende vertegenwoordiger bestaan. In plaats van voorraden te checken en aanbiedingen met je door te nemen, is zijn rol meer verschoven naar advies. Het voorraadbeheer gebeurt steeds meer door de bedrijven zelf met een scanner en bestellen gaat sneller online.

GRONDIG 1 2021

st. eeropbreng m % 0 1 l e ltaten. Tot w de testresu r a a n r e e Inform

AZURIT 9 MET DELTAROW – ELK MAÏSZAADJE HAARSCHERP OP ZIJN PLAATS

Met de Azurit 9 zet LEMKEN een nieuwe maatstaf in de precisiezaai. Gun de mäïsplanten meer ruimte met LEMKEN DeltaRow. Het driehoeksverband geeft elke maïsplant maximaal toegang tot water, voedingstoffen en licht.

■ ■ ■ ■

70 % meer ruimte per maïsplant Tot 10 % meer opbrengstpotentieel door LEMKEN DeltaRow De startmeststoffen liggen optimaal bereikbaar tussen de twee maïsrijen Centrale zaadtank van 600 l

lemken.com

Bodemvriendelijk Doordachte techniek Hoge capaciteit, lage onderhoudskosten Gegarandeerd hoge restwaarde

vervaet.nl | sales@vervaet.nl | +31 (0) 115 48 17 20

25 jaar Jan Veenhuis Machinefabriek B.V.

1996 - 2021 JVK 19.000

JVK 19.000

Normaal gesproken zouden we ter gelegenheid van ons 25 jarig bestaan een Jubileum huisshow organiseren. In de huidige corona situatie zal dit echter niet mogelijk zijn evenals deelname beurzen zoals TKD te Almere & Agritechnica te Hannover, om ons 25 jarig jubileum toch te kunnen “vieren” hebben we een 4 tal actiemodellen leverbaar.

JVK 19.000

JVZK 23.000

JVK 19.000

JVZK 10.000

Wie jarig is trakteert & wie snel beslist profiteert! Tot 10% actiekorting op jubileummodellen*.

* neem contact met ons op voor de actievoorwaarden.

JVK 16.000

Jan Veenhuis Machinefabriek bv Heesweg 45, 8102 NB Raalte Nederland Tel.:

0572 363 629

Mail: info@jan-veenhuis.com

www.jan-veenhuis.com

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - ETEC

Etec is nu elektrisch

Tekst: Gert Vreemann Foto’s: ELM Bouwmachines

ELM BOUWMACHINES BOUWT ELEKTRISCHE GRAAFMACHINES

Door de elektrische graafmachine zelf te bouwen, kun je die beter op de Nederlandse markt afstemmen en is er één helder aanspreekpunt. Met deze aanpak zet ELM Bouwmachines in Waddinxveen nu de eigen Etec-lijn elektrische graafmachines in de markt, te beginnen met een drieënhalftons minigraver, een zestientons mobiele graafmachine en een 25-tons rupsgraafmachine. ‘Etec zero emission’ staat er levensgroot op het pand van ELM Bouwmachines in Waddinxveen en bij de entree staat passend een Etec E36c-minigraafmachine te pronken. Deze moet nog worden gevuld, maar het geeft al wel duidelijk aan waarmee ELM bezig is. De filosofie van Sander de Regt, manager van ELM Bouwmachines, is ook meteen helder. Hij neemt ons meteen mee naar de afdeling waar nu volop wordt gewerkt aan de eerste elektrische Etec-machines, die direct voor klanten worden gebouwd. De E36c is op de inbouw van de batterij na al klaar. Deze is voor testwerk even voorzien van gewone accu’s. De 25-tons rupsgraafmachine staat uitgekleed voor de transformatie naar een elektrische graafmachine. Hetzelfde traject is opgestart voor de zestientons mobiele graafmachine.

GRONDIG 1 2021

OP WENS VAN DE KLANT Uiteraard vormen Doosan-machines de basis voor de elektrische Etec-graafmachines. Van dat merk is ELM immers dealer en dat zijn ook de basismachines waarmee het bedrijf onder de bekende naam Etec specials voor klanten bouwt. Sander de Regt ziet de elektrische oplossingen in het verlengde hiervan. “In feite is dit niets anders dan een special voor klanten bouwen. In plaats van een machine compleet transformeren voor de klant plaatsen we nu een elektrische aandrijving”, vertelt hij. De Regt geeft aan dat elektrisch op zich niets geheimzinnigs of moeilijks is. “Dit wiel is bij bijvoorbeeld de heftrucks al vele jaren geleden uitgevonden. Alle kennis op het gebied van batterijen en elektromotoren is aanwezig. Het is een kwestie van de juiste

ETEC - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

puzzelstukjes combineren en deze op maat inbouwen”, legt hij uit. Hij benadrukt daarbij dat het laatste een belangrijke nuance is. “Nederlandse gebruikers willen op een dag wat meer kunnen dan de internationale standaard en daarop zullen de elektrische machines moeten worden afgestemd. Dat is waarmee we het verschil willen maken”, zegt hij. Concreet bouwt hij nu aan de eerste machines voor klanten, te weten een 3,6-tons minigraafmachine en een 25-tons rupsmachine voor de Tuytel Groep in Oud-Alblas en een zestientons mobiele graafmachine voor Anker Grondverzet in Nieuwerkerk aan den IJssel.

EIGEN AANSTURING ELM Bouwmachines heeft een heldere filosofie voor de inbouw. “De elektromotor en de batterijen kun je op maat laten maken door gespecialiseerde bedrijven. Het verbinden met de machinebesturing is het lastige. Wij hebben daar vanuit onze specials al ruim ervaring mee en trekken die filosofie direct door naar de elektrische Etec-machines”, aldus De Regt. ELM Bouwmachines vervangt de complete elektronische aansturing van de Doosan door een

‘NEDERLANDSE GEBRUIKERS WILLEN OP EEN DAG WAT MEER KUNNEN DAN DE INTERNATIONALE STANDAARD EN DAAROP ZULLEN DE ELEKTRISCHE MACHINES MOETEN WORDEN AFGESTEMD’ aansturing met eigen lay-out in de cabine. Hij geeft aan dat er zo ook één direct aanspreekpunt is. “Je zult nooit discussie krijgen of iets onder Doosan valt of onder Etec. Het komt nu allemaal bij ons uit huis.” Bij de bouw richt ELM Bouwmachines zich puur op de wensen van de klant. “De eis die we van beide klanten hebben, is dat ze een dag moeten kunnen werken volgens de Nederlands praktijk met voor Nederland compleet uitgevoerde machines. Daar hebben we de zwaarte van de elektromotoren en

ELM heeft bewust gekozen voor de wat zwaardere 3,6tons mini. Met het ingebouwde accupakket moet die in de Nederlandse praktijk een dag op een acculading kunnen draaien.

Kern van de aanpak van ELM Bouwmachines is dat alles in eigen huis gebeurt. Belangrijk daarin is de complete elektronische aansturing.

de batterijcapaciteit op afgestemd”, zegt De Regt. Uiteraard geldt dat ook voor de uitrusting van de rest van de machine.

160 KWH-ACCUPAKKETTEN De Etec 250 wordt voorzien van twee accupakketten van elk 160 kWh in combinatie met een 120 kW elektromotor. Hiervoor zijn de hydrauliekcomponenten naar voren geplaatst en is het frame tien centimeter verlengd. Optioneel kan er een derde accupakket van 160 kWh worden geplaatst. De batterijen kunnen worden gewisseld, maar ELM verwacht niet dat de gebruikers dit gaan doen. “Te omslachtig en ook niet nodig als ze een hele dag kunnen werken op het pakket.” Er kunnen voor zwaardere graafmachines ook zwaardere accupakketten worden gemonteerd. De Regt geeft aan dat voor bijvoorbeeld een dertigtons machine op het pakket een extra laag batterijen kan worden gemonteerd. “Je hebt dan een kwart meer accucapaciteit. De machine zal dan een hoger kontje krijgen.” De mobiele graafmachine wordt ook voorzien van twee van dergelijke pakketten in combinatie met een 105 kW elektromotor. “Hier gaan we uit van een binnendraaier, omdat de hydrauliek hier al op de goede plek zit. We verlengen de achterkant vijf centimeter voor de batterijpakketten”, zegt De Regt. Bij de mini wordt het accupakket op maat in de bestaande motorruimte ingebouwd. “Ook deze zal een dag rond op een accupakket kunnen draaien”, aldus De Regt. Hij wijst op de sterkte van de elektromotor. “Wij kiezen met 30 kW extra zwaar om in de Nederlandse omstandigheden de gewenste capaciteit te kunnen draaien. Daar is het batterijpakket met 60 kWh op afgestemd.”

GANGBARE KLASSE De Regt geeft aan dat er nu bewust is gekozen voor een 25-tonner, omdat dit de grootste gangbare GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - ETEC

klasse rupsgraafmachines in Nederland is. “We zijn uitgegaan van een opgewaardeerde 225, omdat deze op 90-rupsplaten binnen de 3,30 meter valt. Deze is in lay-out opgewaardeerd naar een 25-tonner. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de montage van zwaardere hydrauliekcilinders en hydrauliekcomponenten. Voor de mobiele graafmachine is een zestientons binnendraaier als basis gekozen. Dan kom je met alles erop en eraan uit op een zeventientons machine. We verwachten ook een grote markt voor deze elektrische oplossing”, geeft De Regt aan. Bij de mini is bewust gekozen voor een 3,6-tonner. “Zo’n machine is in de praktijk behoorlijk meer mans dan een twee- of tweeënhalftonner. We verwachten voor deze zwaardere variant meer belangstelling.”

Last but not least is er de prijs. “Door het zelf te doen en modulair en in series van tien stuks te bouwen, kunnen we scherp inkopen en verwachten we een concurrerende prijs te kunnen neerzetten”, vertelt De Regt. Exacte prijzen zijn nog niet bekend, maar hij gaat ervan uit dat de mini net onder de ton blijft en de 25-tonner net boven de vier ton uitkomt. De mobiele machine zal ook rond de vier ton uitkomen. De productie is opgestart en de machines zullen in de loop van dit jaar worden uitgeleverd, te beginnen bij de minigraafmachine. “Die is helemaal klaar, het wachten is op het accupakket”, zegt De Regt. Als deze uitgave verschijnt, hoopt hij deze eerste machine bij Tuytel te hebben afgeleverd.

Arnold Tuytel, Tuytel Groep, Oud-Alblas

OP BASIS VAN VERTROUWEN Arnold Tuytel is heel helder over zijn keuze om een minigraafmachine en een 25-tons elektrische rupsgraafmachine bij ELM Bouwmachines te kopen. “We hebben ervaringen met ELM en vooral ook met de service van dat bedrijf. Die is direct en goed. Goede afspraken hierover vormen een belangrijk onderdeel in onze overeenkomst”, zegt Tuytel. Hij geeft aan dat één enkel aanspreekpunt en de directe op-maat-filosofie voor zijn bedrijf belangrijk zijn. “Wij zullen de machines puur in de verhuur inzetten. Dat betekent dat ze heel compleet moeten zijn uitgerust en compromisloos een volle werkdag met normale capaciteit op één acculading moeten kunnen draaien. We vertrouwen erop dat ELM dit gaat waarmaken.” Tuytel geeft aan dat ook de verhuurmarkt om elektrisch begint te vragen. “Wij zijn een verhuurbe-

GRONDIG 1 2021

drijf dat in het hoogste segment opereert. Wat we doen, doen we goed en daar vragen we een passende, marktconforme prijs voor. Dat betekent ook dat we in dit soort zaken voorop willen lopen. De aanschaf van deze elektrische machines past daarin”, aldus de ondernemer. Of de meerprijs kan worden waargemaakt, is nog een vraag. “We zullen zien hoe de markten zich ontwikkelen. Als ondernemer moet je stappen durven zetten. Dit is voor ons een belangrijke.” Over het opladen zit hij niet in. “Dat zal in de toekomst op het werk moeten worden geregeld. Dat zal een nieuw onderdeel worden op grote werken in de verhuurmarkt”, aldus Tuytel. Hij hoopt de mini binnenkort in bedrijf te stellen en medio juni met de 25-tons rupsgraafmachine te kunnen draaien.

Machines voor professionals ! Celli rotorkopeggen

Energy/P-600

Zeer zware aandrijfkasten Volledig gelaste tandwielbakken Hierdoor extra stabiliteit 2 overbemeten kopeggen gemonteerd Walterscheid aandrijfassen Rotoren dichtbij de zijkanten Volledig egale werking over de volle breedte Agricola Italiana groenten zaaimachines Marktleider in groenten zaaitechniek Verstelbare vacuumventilator Aparte compressor Norton versnellingsbak Optie: elektro-hydraulische aandrijving Spelingsvrije parallellogrammen

SND-1-145

Bieslook 15

gerard.zweers@argi.nl

www.argi.nl

6942 SG DIDAM

06-53236180

like ons op facebook

DELVANO veldspuiten Gemaakt vóór en door professionals

Zuidweg 13-15 Krabbendijke - Tel: 0113-502610 Verkoop: Ko Smalheer, tel: 06-53 24 90 27

delvano.nl

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - DOOSAN

Doosan gaat serieus meedoen Tekst en foto’s: Gert Vreemann

FABRIKANT KOMT MET NIEUWE DL-7-WIELLADERS

Doosan gaat met de nieuwe generatie wielladers serieus meedoen, zo luidt de conclusie na de kennismaking met de DL 320-7 bij Anema Arum. De fabrikant heeft de nieuwe range DL-7-Stage V-wielladerserie compleet vernieuwd en meer Europees gemaakt, met onder andere een automatische vijfbak met lock-up, de nodige automatische functies en meer comfort in de cabine.

DE MIDDENKLASSEMODELLEN HEBBEN EEN DOOSAN-KRACHTBRON, TERWIJL DE ZWAARSTE VIJF MODELLEN ZIJN VOORZIEN VAN EEN SCANIA-MOTOR

GRONDIG 1 2021

‘We only changed everything’ is de veelzeggende leus waarmee Doosan in december officieel de nieuwe range DL-7-Stage V-wielladers presenteerde. Het gaat hierbij om een complete range van nu zeven nieuwe modellen: DL280-7, DL320-7, DL380-7, DL420-7, DL480-7, DL550-7 en DL580-7. In 2021 komen daar nog de lichtere DL200-7, DL220-7 en DL250-7 bij, plus de Doosan DL420CVT-7 met CVT-transmissie. Anema Arum had in januari al deze negentientons DL 320-7 met 202 kW (271 pk) Doosan DL08-motor staan. Deze haalt met een combinatie van SCR-unit, dieseloxidatiekatalysator en een dieselpartikelfilter de Stage-V-emissie-eisen. Uitlaatgasregeneratie (EGR) is

niet aanwezig. Het interval voor het dieselpartikelfilter is vastgesteld op 6000 uur. De status van dat filter is direct af te lezen op het scherm in de cabine. De middenklassemodellen hebben deze Doosankrachtbron, terwijl de zwaarste vijf modellen zijn voorzien van een Scania-motor.

STEVIGE JONGEN De machine heeft een flinke motorkap en aan alle kanten is te zien dat Doosan inzet op een stevige jongen. Hij heeft een robuust uitgevoerd laadframe en dito cilinders, terwijl een degelijk knikpunt met een uitslag van maar liefst 51 graden zorgt voor levensduur en stabiliteit in combinatie met wend-

DOOSAN - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

baarheid. De grote, fraai vormgegeven motorkap zit er mede doordat Doosan niet heeft bezuinigd op de grootte van de koelers en de bereikbaarheid ervan. Ze zijn voorzien van een omkeerventilator en zijn met de perslucht die vanuit de cabine beschikbaar is gemakkelijk schoon te houden. Via de steile trap open je met de afstandsbediening het portier en kun je met de start-stopknop of de afstandsbediening de machine starten. Deze persoonsgebonden afstandsbediening is meteen een vorm van antidiefstalpreventie. In de cabine valt de grote binnenruimte op en vooral het verder naar beneden doorlopende glas. Volgens Doosan heeft de cabine veertien procent meer glas dan de -5-modellen. Dat getal geldt vooral voor het kritische blikveld aan de onderzijde naar voren en opzij. Naar achteren moet je het op de (elektrisch verstelbare) spiegels en op de achteruitrijcamera doen. Dat zijn we inmiddels wel gewend. De binnenruimte biedt naast je voldoende plek voor een flinke koelbox en achter is er voldoende bergplek voor wat gereedschap, toebehoren en (werk)kleding. Doosan geeft aan dat de capaciteit van de geregelde airco is verbeterd en ook zijn er de nodige aansluitingen voor communicatie en infotainment.

MODERNERE BEDIENING De nieuwe Grammer Aximo XXL-stoel is nu voorzien van armleuningbediening. De rechter armleuning bevat naast de bediening van het laadframe en de transmissie ook die voor de standaard aanwezige extra derde functie. De linker armleuning bevat de omkeerschakeling en de besturing. De bekende draaischakelaar onder het stuur voor de transmissie is gebleven. Die transmissie is nu wel een vijfbak met lock-up-functie (vanaf de twee).

MET HET SAT2-ENERGIEBEHEERSYSTEEM IS VOLGENS DOOSAN EEN PRODUCTIVITEITSVERHOGING VAN ZEVEN PROCENT TEN OPZICHTE VAN HET VORIGE -5-MODEL MOGELIJK De wiellader loopt op de bekende 23.5-25-banden maximaal 40 km/u. Ten opzichte van de voorganger zitten de versnellingen dus wat dichter op elkaar. Daarbij is er voor comfortabeler transport demping aanwezig op het Z-kinematiek-laadframe. Fijn is ook dat standaard in een weeginrichting is voorzien, met weergave op het nieuwe 8-inch-kleurenscherm. Daarop zie je niet alleen de actuele bakinhoud, maar ook de som om dumpers

en vrachtwagens op maat te laden of de totalen van verwerkt materiaal te registreren. Verder zijn er automatische functies, zoals automatische graafterugloop, bak lossen, bakopvang-stopstand en schokpreventie. Daarbij is de laadcapaciteit vergroot dankzij iets grotere Doosan-bakken, zwaardere assen met standaard honderd procent sper op de vooras (via een voetpedaal te bedienen of via de automaatstand) en desgewenst extra contragewichten. Een high-lift-frame is voor de hele serie leverbaar.

DOOSAN SMART GUIDANCE SYSTEM De DL-7-serie is uitgerust met het SAT2-energiebeheersysteem. Dit scant automatisch de activiteit van de machine en past het motorvermogen aan op basis van analyse van het laadframe, de pompdruk en het toerental van de uitgaande as. Hiermee is volgens Doosan een productiviteitsverhoging van zeven procent ten opzichte van het vorige -5-model mogelijk. Met de nieuwe motoren rept Doosan van vijf procent brandstofbesparing ten opzichte van de -5-serie. Vermeldenswaard is het Doosan Smart Guidance System (DSGS). Dit is een nieuwe functie die het rijgedrag analyseert en de machinist helpt om de hoogste brandstofefficiëntie te bereiken. Aan de kleuren zie je op het 8-inch-scherm direct hoe je scoort. Als het oranje oplicht, scoor je slecht. Geel betekent een efficiëntiescore van vijftig tot zeventig procent en wie in het groen zit, doet het goed. Een beetje machinist zal snel in de vingers hebben hoe hij in het groene gebied blijft, net zoals hij snel zijn weg zal vinden in het personaliseren van (de gevoeligheid van) de bediening. Uiteraard zijn de DL-7-wielladers af-fabriek uitgerust met het nieuwste DoosanConnect TMS2.0-machineparkbewakingssysteem.

INGREDIËNTEN AANWEZIG De eerste indruk is dat Doosan een serieuze wiellader heeft neergezet, waarin het merk in de Nederlandse markt mee kan doen. Essentiële zaken als een automatische vijfbak met lock-up of zelfs een CVT, een luxere cabine met meer comfort en (opgegeven) prima prestaties vormen het fundament. Voeg daar de service van de beide importeurs Anema Arum en Staad bij plus een geclaimde scherpe prijs voor onderdelen. Dat hij er moderner uitziet, is dan nog mooi meegenomen. Het doet denken aan de instap van Daewoo/Doosan destijds in het graafmachinesegment. Eerst werd het merk met de nodige scepsis ontvangen, maar inmiddels is het een gewaardeerde speler in dit segment. Met de DL-7-serie geeft Doosan een duidelijk signaal af dat het nu ook met wielladers op vergelijkbare manier nadrukkelijker wil meedoen.

De cabine is ruimer, heeft meer naar beneden doorlopend glas en armleuningbediening aan de stoel.

Voor de toegankelijkheid kun je het spatscherm wegklappen. De Doosan- en Scania-motoren halen de Stage V-norm zonder EGR.

Op het nieuwe 8-inch-kleurenscherm zit niet alleen de achteruitkijkcamerafunctie. Je kunt via het Doosan Smart Guidance System (DSGS) aan de kleur zien hoe zuinig je werkt.

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - CATERPILLAR

Efficiënter op afstand Tekst: Gert Vreemann Foto’s: Caterpillar

SEMI-AUTONOME CAT COMMAND-BEDIENING

Caterpillar zet met Cat Command een besturingssysteem op de markt waarmee machines semi-autonoom kunnen draaien en op afstand worden bediend. Met de semi-automatische console-variant zijn vanaf ‘kantoor’ machines op afstand te bedienen. De fabrikant ziet het als een belangrijke tussenstap in een route naar volledige autonome graafmachines.

‘IN PLAATS VAN NAAR HET WERK TE RIJDEN, ZIT JE ‘S MORGENS BINNEN EEN MINUUT IN EEN COMFORTABELE RUIMTE ‘IN DE MACHINE’’ Het is wel een grappig gezicht als je tijdens de presentatie in een kantoor drie machinisten in drie Cat Command-console-units op een rij machines ziet bedienen. Dat zijn ook nog eens machines die op grote afstand aan het werk zijn. Het lijkt een beetje sciencefiction, maar tegelijk zul je, bekend als we zijn met de huidige 3D-GPS-technieken, begrijpen dat dit op zich goed te realiseren is. Uiteraard zijn de machines uitgerust met 360-gradencamera’s. De machinist in de ‘control room’ ziet op drie schermen precies wat hij doet. Omdat hij letterlijk ‘in de schermen’ zit, blijkt het bedienen natuurlijker te

GRONDIG 1 2021

zijn dan je vooraf verwacht. Je ziet de machinist in zo’n unit meebewegen op machinebewegingen alsof hij er zelf in zit, terwijl de stoel niet meebeweegt met machinebewegingen. Dat zegt iets over de beleving en het gevoel van de machinist. Dit bedienen gaat verder dan zicht op het werk. De machinist ziet ook het interieur van de cabine met het bekende bedieningsscherm en de monitoren. Volgens Caterpillar is het commandocentrum zo natuurgetrouw dat met dit afstandssysteem goed en veilig te werken is, vergelijkbaar met het werken in de machine zelf.

VEILIGHEIDSFACTOR Het introductiefilmpje toont twee treffende voorbeelden. Het eerste betreft het lossen van grote zeeschepen. In dit geval gaat het om een zeventientons 938M-wiellader die in het ruim wordt neergelaten om te assisteren bij het lossen. Als ar-

CATERPILLAR - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

gument wordt hier aangevoerd dat het afwisselen van de machinist in ruwe (zee)omstandigheden tijdrovend is en gevaarlijk kan zijn. Door de wiellader te robotiseren, kan het losbedrijf de werkzaamheden vanaf kantoor verrichten. De medewerkers lopen geen gevaar, de aflossing duurt slechts enkele seconden en de machinisten hoeven niet te worden vervoerd. Daarnaast heeft de machinist niet te maken met mogelijke schadelijke dampen of stoffen in het ruim. Dezelfde argumenten spelen bij het tweede voorbeeld, waarin een groot grondverzetbedrijf afval naar een grote stortplaats rijdt. In dit geval is het terrein door hevige regenval glibberig en zijn de omstandigheden op de stort daardoor niet zonder risico. Dankzij de afstandsbediening lopen de machinisten hier echter geen gevaar. Ook is het wisselen van de bemanning onder dergelijke omstandigheden niet altijd even gemakkelijk, zeker niet als zo’n stortplaats, zoals in dit geval, op grote afstand van de bewoonde wereld ligt, met mogelijk barre natuuromstandigheden. Daarbij kunnen de machinisten op de ‘thuishaven’ direct onderling communiceren. Ze zitten immers naast elkaar in een kantoorruimte.

EFFICIËNTIEVOORDELEN Caterpillar wijst met nadruk op de efficiëntievoordelen van dit Cat Command-bedieningssysteem. Het wisselen van de machinisten op locatie is al genoemd als belangrijke factor. In plaats van naar het werk te rijden, zit je ’s morgens binnen een minuut in een comfortabele ruimte ‘in de machine’. Als het gaat om teamwerk met meerdere machines bij elkaar kun je als machinisten direct met elkaar praten en overleggen. Dat vergemakkelijkt de onderlinge communicatie en geeft een hogere efficiëntie in het werk. Je ziet en hoort beter waar een ieder mee bezig is en kunt je werk daar meteen op afstemmen. Als je met een wiellader bijvoorbeeld vrachten moet laden en je hoort van je collega op de dumper dat er enige vertraging is, kun je intussen even wat ander werk doen. In het

Hier een voorbeeld van een zware wiellader aan het werk. De kit werk ook op lichtere shovels, graafmachines en bulldozers en is achteraf in te bouwen in bestaande moderne Cat-machines.

verlengde hiervan kun je de bemensing van de machines ook beter rondzetten. Als er meerdere machines zijn die niet tegelijk worden bediend, kun je een machinist met alle drie machines belasten. Hij kan razendsnel switchen van machine. Als bijvoorbeeld een wielladermachinist even moet wachten, zal hij niet met ronkende motor (vanwege de airco) staan wachten, maar even met een andere machine gaan werken. Dat is iets wat je normaal niet zult doen. Caterpillar geeft aan dat het zeker veel stationair draaiende uren scheelt.

‘ZEKER BIJ EENTONIG WERK KUN JE DE UITDAGENDE EN MINDER UITDAGENDE WERKZAAMHEDEN AFWISSELEN, OM ZO DE MACHINISTEN MEER TE MOTIVEREN EN UIT TE DAGEN’ Ten slotte kun je machinisten onderling gemakkelijker en sneller later switchen van machine. Zeker bij eentonig werk kun je zo de uitdagende en minder uitdagende werkzaamheden afwisselen, om zo de machinisten meer te motiveren en uit te dagen. Last but not least maakt het systeem het werken met machines door machinisten met een handicap beter mogelijk. Denk aan medewerkers die slecht ter been zijn of een slechte rug hebben, waardoor het in- en uitstappen wordt bemoeilijkt. Een dergelijke machinist kan met zo’n systeem volledig productief blijven werken.

ACHTERAF IN TE BOUWEN Caterpillar zet het Command-systeem als pure inbouwkit in de markt. Het is nu geschikt voor de graafmachines van twintig ton en meer, wielladers en de D5- en D6-bulldozers. Ook is er al een programma uitgerold voor het asfaltwerk, met name voor het verdichten met walsen. Cat heeft de inbouwkit zo gemaakt dat het systeem achteraf uit te bouwen is als je een machine wilt inruilen. Ook is het afhankelijk van het type en bouwjaar van de machines in te bouwen in bestaande Caterpillars. Voorwaarde is wel dat deze zo modern zijn dat ze met de elektronica kunnen communiceren. Het systeem werkt met het Cat-communicatiesysteem in combinatie met een total station. Je bent dus niet afhankelijk van 5G, GSM of andere communicatiesystemen. Cat geeft een responstijd tussen normale en afstandsbediening aan die te verwaarlozen is: circa 0,15 seconde. Mocht er een storing zijn, dan stopt de machine abrupt. Caterpillar ziet het als een belangrijke tussenstap naar in de toekomst het volledig autonoom werken van machines in de praktijk. Het systeem komt in het eerste kwartaal van dit jaar al beschikbaar. GRONDIG 1 2021

advertorial

Tips voor een geslaagde maïsteelt in 2021: rassen, ritnaalden en aanpak onkruiden Voorafgaand aan het seizoen 2021, kunnen we terugkijken op 2020 en wat ons dat jaar heeft geleerd. Zoals elk jaar, was ook 2020 geen doorsnee jaar. Hoewel er in het voorjaar na het zaaien van de maïs af en toe een regenbuitje viel, was het toch warm en droog. Het was het derde jaar van een verplicht vanggewas op zand- en lössgronden. Wat hebben we geleerd, wat is er in de praktijk gebeurd en wat zijn de aandachtspunten om in 2021 aan te pakken?

Rassenkeuze en onderzaai Het verplichte vanggewas zaaien verschuift steeds meer naar zaaien na de oogst van de maïs. Landelijk gezien wordt nu bijna 55% van de onderzaai na de oogst gedaan. Uiteraard zijn hierbij grote regionale verschillen. In het zuiden wordt ruim 75% van het vanggewas na de oogst gezaaid. In het noorden blijft dit beperkt tot ruim 40%. Waar niet gekozen wordt voor het zaaien van het vanggewas na de oogst, is doorzaaien op kniehoogte het meest populair. Een vanggewas tegelijk met de maïs zaaien is op z’n retour. In lijn met het steeds meer na de oogst zaaien van het vanggewas, stijgt ook de vraag naar goede, vroegrijpe maïsrassen. Want de keuze van een vroeg ras geeft de grootste zekerheid dat er voor 1 oktober kan worden geoogst om tijdig het vanggewas in te zaaien. Voor 2021 is de verwachting dat deze trend zich verder voortzet, want het zaaien na de oogst is ook verreweg het makkelijkste als het om aanpak van onkruiden gaat. Er kan dan gekozen worden voor een brede en degelijke onkruidbestrijding, omdat er geen rekening gehouden moet worden met het vanggewas. Wel vergt de toename van vroege rassen, dus oogsten voor 1 oktober, een strakke oogstplanning. In het warme jaar 2020 is dit alles redelijk gelukt, voor 2021 moeten we afwachten hoe dit zal gaan. Lastige percelen zijn percelen met een hoge onkruiddruk van bijvoorbeeld gladvingergras en/of ooievaarsbek. Op deze percelen is een brede en sterke onkruidbestrijding nodig, inclusief een bodemherbicide zoals Frontier Optima of Gardo Gold en een basismiddel zoals Calaris of Callisto. Dit om de onkruidsituatie de baas te worden. Ook in 2020 gaven bodemherbiciden weer een negatief effect op het vanggewas als dit gelijk met de maïs of bij doorzaai op kniehoogte werd gezaaid. Hetzelfde geldt voor specifieke grassenmiddelen als het vanggewas tegelijk met de maïs is gezaaid. Kies daarom op probleempercelen zoveel mogelijk voor het zaaien van het vanggewas na de oogst. Zo kunt u makkelijk een goede onkruidbestrijding op deze percelen uitvoeren. Terbuthylazine is een belangrijke werkzame stof om de onkruidbestrijding optimaal te laten verlopen. Deze stof geeft geen problemen met grasonderzaai, bevordert de werking van middelen (o.a. een betere werking tegen gladvingergras) en is zelfs essentieel voor een goede aanpak van ooievaarsbek. Terbuthylazine zit in de middelen Calaris®, Callistar ® en Gardo® Gold. Calaris en Callistar zijn veilig te combineren met onderzaai, voor Gardo Gold is dit kritisch. Let er op dat Gardo Gold niet meer mag worden ingezet op zandgronden en in grondwaterbeschermingsgebieden. De website www.zandzoeker.nl geeft u hiervan een handig overzicht.

Daar waar gebruik is gemaakt van bodemherbiciden is het gras niet gekiemd. Links in beeld ziet u een mooi egaal gekiemd fris groen vanggewas, gezaaid na de oogst van maïs. Bij zaai na de maïs is er geen invloed meer merkbaar van de gebruikte bodemherbiciden.

Adviezen onkruid 2021

Ritnaalden: nieuwe oplossing

Gebaseerd op de ervaringen uit de praktijk en vanuit proefvelden geven we u puntsgewijs adviezen rondom onderzaai, situaties en middelen voor 2021. Wilt u voor uzelf en uw telers tot de beste resultaten komen, dan zal meer dan in het verleden per situatie gehandeld moeten worden.

Ritnaalden vormen de laatste jaren steeds vaker een probleem. Dit heeft dit te maken met het wegvallen van middelen, maar ook klimaatveranderingen (warmere zomers) en grasonderzaai spelen een rol. Standaard wordt veelal gebruik gemaakt van met Force 20CS behandeld zaaizaad. Dit is voldoende voor normale situaties, maar als diep wordt gezaaid of op percelen waar een zware aantasting voorkomt, kan behandeld zaaizaad onvoldoende bescherming geven. Dit jaar is Force Evo beschikbaar, een granulaat wat tijdens het zaaien wordt toegepast.

Overleg met uw telers wat zij willen (type onderzaai), wat past bij hun percelen (onkruiddruk) en hou daarbij ook uw eigen werkplanning en -spreiding in het oog. Alle onderzaai op hetzelfde moment uitvoeren of alle maïs kort voor 1 oktober oogsten is meestal niet mogelijk. Goed overleg voorkomt problemen en is de beste vorm van klantenbinding. Altijd veilig voor gras als vanggewas zijn middelen uit de groep van de triketones (bijvoorbeeld Calaris, Callistar en Callisto). Specifieke producten tegen lastige breedbladigen zoals haagwinde (denk aan Banvel®, Casper ® of Peak®) zijn uiteraard ook veilig inzetbaar, want deze werken niet tegen grassen. Anders ligt dit voor specifieke grassenbestrijders en voor bodemherbiciden als deze worden ingezet op een vroeg gezaaid vanggewas.

Force Evo is een nieuw granulaat op basis van tefluthrin. Het wordt bij het zaaien toegepast in een dosering van 16 kg/ha. Ook een lagere dosering gebruiken (8 tot maximaal 12 kg/ha) in combinatie met zaaizaad wat is behandeld met Force 20CS is mogelijk. Heeft u een granulaatstrooier op uw zaaimachine, overleg dan met uw telers over de mogelijkheden en overweeg of aanschaf van een granulaatstrooier zinvol is.

Gladvingergras en ooievaarsbek blijven lastig en zijn alleen afdoende te bestrijden door vroeg te spuiten en daarbij gebruik te maken van een brede mix in combinatie met een robuuste dosering bodemherbicide. In de praktijk zal dit veelal 1 l/ha Frontier ® Optima zijn (Dual Gold en Gardo Gold mogen niet meer op zandgronden) in combinatie met Calaris of Callistar 1-1,5 l/ha om maximaal gebruik te maken van terbuthylazine. Zoals eerder gezegd gaat de duurwerking van een bodemherbicide niet goed samen met een in het voorjaar gezaaid vanggewas. Het beste advies is daarom bij percelen met gladvingergras en ooievaarsbek voor een vroeg maïsras te kiezen en voor 1 oktober te oogsten. Zo kunt u in het 2-4 bladstadium van de maïs voor een sterke en brede middelenmix kiezen. Vruchtopvolging van bieten of groenten na de maïs speelt in bepaalde regio’s. Hier kunt u er voor kiezen Callisto, Calaris of Callistar in te zetten in een lagere dosering (0,5-0,75 l/ha) en te combineren met een lage dosering Laudis®. Zo maakt u dan toch optimaal gebruik van diverse werkzame stoffen die elkaar aanvullen. Tip: ga naar www.syngenta.nl/beslisboom. Hier staat een actueel schematisch advies voor alle situaties, dus rekening houdend met vanggewassen, grondsoorten en vruchtopvolging.

Ritnaaldenschade. Links onbehandeld, rechts Force Evo.

Adviezen Force Evo Bij het gebruik van Force Evo moet u rekening houden met een aantal zaken. • Zorg dat niet alle granulaat diep onderin de zaaivoor komt te liggen, maar egaal is verdeeld. Hiervoor zijn verdelers beschikbaar. Vraag ernaar bij uw handelaar of bij Syngenta. • Force Evo bevat fosfaat, wat als voordeel een extra goede weggroei van de maïs geeft, maar daardoor mag het niet overal worden ingezet. Hou hier rekening mee (derogatie). • Ga veilig om met behandelde zaaizaden en Force Evo. Voorkom contact en draag beschermingsmiddelen (lange mouwen, handschoenen, stofbril, mondmasker). Ga naar www.syngenta.nl/force-evo-maïs voor meer informatie, adviezen en proefresultaten over de aanpak van ritnaalden in maïs.

Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor gebruik het etiket en de productinformatie. ® /™ Registered Trademark of a Syngenta Group Company. Syngenta biedt oplossingen die helpen de bedrijfsvoering verantwoord te optimaliseren: www.syngenta.nl/stewardship. Laudis is een geregistreerd handelsmerk van Bayer Crop Science. Frontier Optima is een geregistreerd handelsmerk van BASF Agricultural Solutions.

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - SNIJMAÏSRASSEN

Bij de rassenkeuze voor snijmaïs

Waarschijnlijk eerder dan in andere jaren zullen veehouders bezig zijn met de rassenkeuze voor snijmaïs. Voor 15 februari zullen ze namelijk bij RVO moeten aanmelden op welke percelen ze maïs gaan telen. Maak bij een bezoek klanten daarop ook attent. Nog een punt om dit jaar op te letten: pas vanaf 15 maart mag er op deze percelen mest worden uitgereden. Daarmee is wel de verplichte

rijenbemesting voor maïs uit beeld verdwenen. Gebleven is de verplichte teelt van een vanggewas na de maïs met daarbij de opdracht om deze voor 1 oktober te zaaien. Dit kan door gelijk met de maïs al een groenbemester te zaaien of daar ongeveer in het vijf- tot zesbladstadium een vanggewas onder te zaaien. Wie dat niet doet, zal voor 1 oktober de maïs van het land moeten heb-

2020 WAS WEER BIJZONDER Goed om te realiseren bij het terugkijken op de resultaten van afgelopen jaar is dat ook dit een bijzonder maïsjaar was. Dat begon al bij het zaaien, toen het vooral erg droog was. Op vele plaatsen is er daarom beregend om de maïs aan de gang te krijgen. Een tweede hindernis was de nacht van 15 mei. Toen vroor het ongewoon hard voor mei, met op klomphoogte in de maïsgebieden vier tot zeven graden vorst. Het gaf op veel percelen flinke schade. Daarna volgden een redelijk gewone juni- en julimaand, al bleef het in een aantal gebieden erg droog. Dat

GRONDIG 1 2021

leidde vooral in augustus tot schade toen het weer zeer warm en zonnig was, met ook ’s nachts uitzonderlijk hoge temperaturen. Het zorgde ervoor dat veel maïs heel snel afrijpte en dat er al begin september werd geoogst. Op veel plaatsen was het zelfs te droog, met een tegenvallende opbrengst als gevolg. Voor de bedrijven die kozen voor het zaaien van een vanggewas na de oogst pakte het seizoen daardoor weer goed uit. Wel werd het vanggewas vaak in een veel te droog zaaibed gezaaid en kiemde het zaad pas in de loop van oktober.

ben en een vanggewas moeten zaaien. Sinds deze regel er is, hebben we twee keer op rij een warme en droge nazomer gehad en leverde dit geen problemen op. Toch blijft het advies om voor deze percelen voor een vroeg of zeer vroeg ras te adviseren. De natuur blijft immers grillig, dus het kan ook anders zijn en dan is het maar afwachten of de maïs op tijd rijp is.

SNIJMAÏSRASSEN - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

MEER SNELLE LENTE ROGGE Om tot een optimale ruwvoerproductie van eigen land te komen, adviseert KWS om als vanggewas bij maïs te kiezen voor Snelle Lente Rogge. Dit is een snel groeiende hybride bladrogge waarvan veehouders in de loop van april een mooie snede met ongeveer 4,5 ton droge stof kunnen oogsten. Daarmee oogst je aanvullend op de snijmaïs extra eiwit, wat helpt om als veehouder meer eiwit van eigen land te halen. Gemiddeld verwacht KWS dat je daarmee nog 600

KWS WIL VEEHOUDER AAN HET STUUR Om veehouders bewust te maken van wat ze kunnen verdienen met het optimaal benutten van het eigen land komt KWS met een speciaal rekenprogramma. Met Seed2Feed en daarin Farmdesk introduceert het bedrijf een eigen rekentool waarmee veehouders zelf kunnen zien waar ze economisch en technisch staan, waarmee ze zelf de rantsoenen kunnen optimaliseren, zelf het beste voedergewassen kiezen en hun voervoorraad kunnen managen. Jan Bakker van KWS ziet dit als een hulpmiddel waarmee bedrijven minder afhankelijk worden. “Tot nu toe zijn er voor de veehouder geen programma’s waarmee hij zelf een rantsoenberekening kan doen. Daarvoor is hij afhankelijk van de voerleverancier en daarbij kan hij niet zelf aan de knoppen draaien. Die leverancier bepaalt welke gegevens je erin stopt en hoe er wordt gerekend, maar wat dat betekent voor de kostprijs neemt die vaak niet mee of wordt niet met zoveel woorden gezegd.” Meer inzicht in zijn kostprijs kan de veehouder straks krijgen met een zijn eigen programma, stelt Bakker. “Wij denken dat een veehouder ernaar moet streven dat zijn voerkosten beperkt blijven tot tien tot twaalf cent per kilogram melk, inclusief de produc-

tiekosten voor zelf geteeld voer. Veehouders die dat realiseren en die ook kostenefficiënt omgaan met vaste kosten, zoals stalling, melkmachines en arbeid, kunnen overleven bij melkprijzen van 20 tot 22 cent”, zegt Bakker. Hij denkt dat veehouders met deze bedragen moeten rekenen om zelfs bij nog verder dalende en sterk fluctuerende zuivelprijzen te kunnen overleven. Met het Farmdesk-programma kunnen veehouders zelf binnen de bedrijfssituatie kijken welke invloed bepaalde beslissingen hebben op de kostprijs, bijvoorbeeld wat er gebeurt als hij meer krachtvoer geeft of als hij een heel andere invulling van zijn bouwplan kiest. Daarbij kan hij zelfs de mogelijkheid om derogatie achterwege te laten berekenen. Veehouders die met het programma gaan rekenen, krijgen daarbij in het begin ondersteuning van een adviseur van KWS. Voor het gebruik van het programma moet een veehouder wel betalen. Inclusief advisering komt dat uit op ongeveer € 700,- per jaar. Wel is het mogelijk om eerst een paar maanden gratis te starten om te ontdekken of het wat is. Voor loonwerkers kan het handig zijn om mee te kijken en zo samen na te denken over de beste keuze binnen een bouwplan.

tot 900 kilogram ruw eiwit oogst. Om dat te bereiken, is het wel nodig om al in februari een kleine stikstofbemesting te geven. Op deze manier is het vanggewas voor de veehouder geen kostenpost, maar een opbrengst. Op die manier kan hij ook voldoende investeren in het gewas en de loonwerker ook een goed zaaibed laten maken. Als loonwerker is met name de extra oogst aantrekkelijk. Wel moet daarna snel worden bemest, het gewas worden ondergeploegd en de maïs worden gezaaid. Het advies is altijd om te kiezen voor een tijdig afrijpende maïs. Voor het noorden van het land adviseert KWS Prixdor, Papageno, Autens of Magnet en voor het zuiden en midden Genialis, Johaninio, Benedictio of Corazon. Deze rassen zijn volgens KWS tijdig rijp in de korrel en garanderen daarmee een goed afgerijpte, kwalitatief goede opbrengst.

LG MAISSERVICE 63 KEER GEBRUIKT Ruim duizend telers registreerden zich vorig jaar voor de LG MaisService tegen vogelvraat. Dit is een garantieprogramma voor telers die gebruik maken van LGzaad met de Starcover-Force zaadcoating. Deze coating bevat een zogenaamde biostimulant, die zorgt voor een vlotte begingroei, en Force, een middel tegen schade door ritnaalden. Daarnaast heeft het een bijwerking tegen vogels. Deze combinatie is volgens LG genoeg om vogelschade te voorkomen. Om eventuele twijfel weg te nemen, is er de LG MaisService. Om daarvan gebruik te kunnen maken, moeten telers hun LG maisaankoop voor 1 op de website van LG voorregistreren. Wie daarna toch vogelschade heeft, krijgt van LG nieuw zaaizaad voor het over- of bijzaaien. In 2020 hebben 63 telers schade gemeld. Slechts een klein deel bleek uiteindelijk veroorzaakt door vogelvraat. Meer dan 75 procent was het gevolg van uitval door een slecht tot matig zaaibed of door een te vroege of te late zaai. Allemaal kregen ze wel hun schade vergoed.

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - SNIJMAÏSRASSEN

NIEUWE ZETMEELLIJN VOOR LG Om maïs nog beter af te stemmen op de behoefte van de veehouder heeft LG met StarPlus een nieuw kenmerk gelanceerd. Deze StarPlus-lijn bestaat uit rassen die veel zetmeel hebben met een relatief hoog gehalte onbestendig zetmeel. Dit is volgens Jos Groot Koerkamp van LG vooral belangrijk voor bedrijven met weinig maïs in het rantsoen. “Op die bedrijven is het belangrijk om maïs met veel onbestendig zetmeel te kunnen voeren. Onbestendig zetmeel wordt afgebroken in de pens en geeft daar veel energie. Dat gaat goed samen met de vertering van het gras in de pens. Door die combinatie is er een beter evenwicht in de pens en dat resulteert in een betere benutting van het eiwit (stikstof) uit gras en in minder methaanvorming. Dat past dan weer goed bij de klimaatdoelstellingen.” Om vast te stellen welke rassen relatief veel onbestendig zetmeel hebben, heeft LG een vierjarig onderzoek gedaan. Daaruit blijkt dat de hoeveelheid onbestendig zetmeel tussen rassen ongeveer acht procent varieert. Gemiddeld is de hoeveelheid onbestendig zetmeel bij de oogst ongeveer zeventig procent. Uit het onderzoek blijkt dat dit bij eenzelfde drogestofpercentage gemiddeld wel vijf procentpunten hoger kan zijn. De verschillen ontstaan volgens Groot Koerkamp door het gebruik van andere lijnen in de veredeling. In Nederland hebben we een combinatie van flint- en dent-hybrides. Het dent-type zorgt daarin voor het onbestendige zetmeel en de flint-factor zorgt voor voldoende vroegheid. Doordat we nu dent-types krijgen met voldoende vroegheid kunnen we dat aandeel verhogen en krijgen we ook een hoger aandeel onbestendig zetmeel.” In elke vroegheidscategorie heeft LG rassen met

EUROPEES RASSENONDERZOEK IS TERUG Na een jaar afwezigheid is het zogenaamde Europese rassenonderzoek terug. Nadat Delphy vorig jaar stopte met dit programma heeft de oude organiserende instantie Agro Transfer Seed dit weer opgepakt. Voor dit onderzoek kunnen kwekers in Europa toegelaten rassen aanmelden om ze te testen onder Benelux-omstandigheden. Daarbij bestaat de mogelijkheid om per regio de resultaten van een ras te bekijken. Onderscheidend van het CSAR-programma is dat de rassen hier niet op een vast moment worden geoogst, maar op het moment dat ze in die regio rijp zijn. Nieuw is wel dat de maïs alleen nog als korrelmaïs wordt geoogst. Dit geeft volgens Agro Transfer Seed de beste inschatting van de mogelijkheden van een ras, omdat de korrel grotendeels de voederwaarde bepaalt en laat zien hoe vroeg het gewas rijp is en je het kunt oogsten. De resultaten zijn te vinden op www.agrotransferseed.com.

het Starplus kenmerk. LG 31.205, LG 31.207, LG 31.219 en aankomende LG Emeleen in de zeer vroege tot vroege groep . Bij de ultravroege rassen zijn dit LG Conclusion LG Asgaard en LG Resolute en in de middenvroege is dat LG 31.276.

NIEUWE RASSEN KWS is dit jaar de grote vernieuwer van de aanbevelende rassenlijst. Deze zaadproducent kweekte zes van de elf nieuwe rassen. De andere rassen werden ontwikkeld door Limagrain, MAS Seeds en Freiherr von Moreau Saatzucht. Opvallend is dat er weinig uitschieters zijn waarmee echt een stap vooruit wordt gezet. Vroege tot zeer vroege rassen Bij de vroege tot zeer vroege rassen, momenteel het belangrijkste deel van de lijst, vinden we de meeste nieuwe rassen. Hier zijn zes nieuwe aanbevolen rassen. Vijf daarvan zijn afkomstig van KWS. Het gaat dan om Papageno, Rancador, AgroMilas, Saltare en Benefito. Papageno is de vroegste, met de hoogste drogestof- en zetmeelopbrengst. De andere vier maken de lijst vooral breder en hebben niet echt onderscheidende kenmerken. Qua stevigheid scoort Benefito net iets beter dan de rest. Limagrain vult de lijst verder aan met Bobbey, een ras dat er qua opbrengst iets bovenuit steekt in deze groep. Het is wel iets minder vroeg. Bij de middenvroege en middenlate rassen zijn er drie nieuwkomers: Milkmax, LG 31.245 en Sudress. Milkmax van Mas Seeds is het vroegste nieuwe ras in deze groep en heeft een gemiddelde opbrengst. Het nieuwe maisras van Limagrain is iets later, maar heeft een mooie opbrengst. De LG 31.245 is met de hoogste plantlengte een mooi ras voor de verkoop. In opbrengst is het gemiddeld. Sudress van Freiherr von Moreau Saatzucht is een relatief laat ras, dat past bij telers die de maïs lang willen laten staan, maar wel kiezen voor onderzaai. Dat kan ook omdat het vooral uitblinkt in stevigheid. Korrelmaïs Bij de aanbevolen rassen voor korrelmaïs en Corn Cob Mix zijn er twee nieuwkomers. LG 31.219 hoort tot de best scorende qua opbrengst en combineert dat met veel massa en is dus ook bruikbaar als snijmaïs. KWS Gustavius is de laatste qua vroegheid, maar heeft wel een goede opbrengst en sterke landbouwkundige eigenschappen.

GRONDIG 1 2021

FERTI-SPACE PRO(S): STALMESTSTROOIER VOOR PROFESSIONELEN

• Disselvering met silent-bloks of met hydraulische vering en stikstofbol

• Doorkijkrooster vooraan • Grote zichtbaarheid • Dubbele vastgeboute bodemketting met scheepvaartkettingen graad 80 • Stevige gegalvaniseerde deur

• Aandrijving van de bodemketting door 2 hydraulische motoren

FERTI-SPACE PRO(S) STALMESTSTROOIER

• Strooiwalsen met een grote diameter (1 080 mm 423 omw/min), industriële lagers en 3 krachtige aandrijfkasten • Grote strooibreedte met fijne en homogene verkruimeling van de stalmest of compost

• Met : de zekerheid van een kwaliteitsstandaard • Zeer compleet geïndividualiseerd onderdelenboek dat gedownload kan worden • 3 jaar garantie

W U E I N

joskin.com

• Strooitafel met 2 horizontale strooiwalsen met een diameter van 600 mm (320 omw/min) en 2 strooischijven met 6 schoepen van Ø 1 040 mm (500 omw/min) • Aandrijving van de machine door aftakas

2 E C A P S I

• Bogie onderstel met parabolische veerbladen • Hydro-Tandem / Hydro-Tridem vering • Voorliftas als optie op hydraulische vering, gewichtsoverdracht naar de dissel

A M M GA

T R E F

BUITE NSEIZOEN

SKIN IJKE JO VOORWAARDEN OP TALR

E HIN MAC

40B

Oprijvrachtwagens van 7 tot 27 ton Oprij LF 16-77 -

laadvloerhoogte 85 cm laadvermogen 10,3 ton afmeting 7,70x2,35 m oprijhoek 12°

Groenekan T. 088 625 96 00 | Zwolle T. 088 625 96 70 | www.veldhuizen.nl | verhuur@veldhuizen.nl

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - VELDBOON

Veldboon vraagt aandacht

VEEL KANSRIJKER DAN SOJA

Tekst: Egbert Jonkheer Foto’s: fabrikanten

Een robuuste vervanger voor soja, die aangepast is aan het Nederlandse klimaat, zo staat de veldboon bekend. Afgelopen jaar steeg het areaal van het eiwitgewas tot meer dan duizend hectare. De veldboon is kansrijk, maar de teelt vraagt de nodige aandacht, benadrukken deskundigen.

‘MET EEN OPBRENGST VAN VIJF TOT ACHT TON PER HECTARE EN 25 TOT 32 PROCENT EIWIT IS DE VELDBOON DE WINNAAR ALS HET GAAT OM DE EIWITOPBRENGST PER HECTARE’

GRONDIG 1 2021

Met veel tamtam werd in 2016 de Green Deal Soja aangekondigd. Binnen enkele jaren zou er 10.000 hectare Nedersoja moeten groeien. Dat bleek veel te optimistisch. Afgelopen jaar groeide er 132 hectare van het gewas in Nederland, voornamelijk bestemd voor menselijke consumptie. Het gros van de telers haakte af, omdat de opbrengsten te laag waren en de kwaliteit te wisselend. In de tussentijd klom het areaal veldbonen van ruim 400 naar 1092 hectare. Het gewas is beter bestand tegen het Nederlandse klimaat, rijpt vroeger af en veredelaars zijn er al langer mee

bezig dan met soja, waarbij de vooruitgang flink is. Met een opbrengst van tussen de vijf en acht ton per hectare en 25 tot 32 procent eiwit is de veldboon momenteel de winnaar als het gaat om de eiwitopbrengst per hectare. Desondanks valt het financiële plaatje ook voor veldbonen maar moeilijk recht te rekenen. Het moet passen, bijvoorbeeld bij melkveehouders die een bonus halen uit VLOG-melk (zonder gebruik van genetisch gemodificeerde voedermiddelen), varkens- en kippenhouders met een eigen akkerbouwtak of productie voor humane consumptie.

VELDBOON - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

OPBRENGST WISSELT Jan Derks Kloosterboer, teeltbegeleider voor Agrifirm in het Groningse Oldambt, zag de animo voor de teelt in zijn regio de laatste jaren toenemen. Na de tegenvallende resultaten met soja investeert Agrifirm nu in de veldbonenteelt door de oogst bij akkerbouwers op te kopen en hoofdzakelijk bij pluimveehouders weer af te zetten. “De afzet was altijd het grootste obstakel. Op zich past de teelt hier goed, als afwisseling voor graan. En melkveehouders die ruim in de grond zitten, telen het op eigen grond als krachtvoervervanger.” Dat er vanuit de overheid wordt aangestuurd op meer eiwit van eigen bodem geeft de veldboon ook een duw in de rug. Toch ziet Kloosterboer het gewas als risicovol. “Met tarwe weet je wat je hebt. Een echte misoogst heb je bijna nooit. De opbrengsten van veldbonen kunnen echter sterk schommelen. In jaren met strenge vorst kunnen complete percelen uitvriezen. Daar staat tegenover dat, als je de grond goed op orde hebt, opbrengsten van zeven tot zelfs tien ton geen uitzondering zijn.” Op zandgronden worden zulke opbrengsten niet zo gauw gehaald. Zeker niet op zure gronden, want daar houden vlinderbloemigen niet van. Ook is de veldboon gevoelig voor de structuur van de bodem, omdat hij een penwortel maakt.

‘DE SCHADE DOOR INSECTEN VALT DOORGAANS MEE EN EEN UITBREKENDE PLAAG WORDT DOOR DE NATUURLIJKE VIJANDEN MEESTAL WEL OPGELOST’ CHOCOLADEVLEKKEN De teelt zelf vraagt de nodige aandacht. Zo zijn de mogelijkheden voor chemische onkruidbestrijding beperkt. Correctiemiddelen zijn er bijna niet en in de afgelopen droge voorjaren viel het effect van de bodemherbiciden tegen. Met een lage-doseringensysteem is er wat te doen aan nakiemers, maar dat vraagt een goede timing. Schoffelen is een optie in winterveldbonen, die vaak op een rijenafstand van 50 centimeter worden gezaaid. Zomerveldbonen hebben een kortere groeiperiode en worden daarom bij voorkeur op 37,5 centimeter gezaaid. De schade door insecten valt doorgaans mee en een uitbrekende plaag wordt door de natuurlijke vijanden meestal wel opgelost. Soms kan het echter nodig zijn om in te grijpen, bijvoorbeeld bij een zware aantasting door zwartebonenluis.

WINTERVARIANT HEEFT DE BESTE PAPIEREN Winterveldboon

Zomerveldboon

Zaaiperiode

half oktober tot eind november

februari tot half april

Opbrengstpotentie

5-8,5 ton/ha

4-7 ton/ha

Plantdichtheid

20 planten/m2

40 planten/m2

Zaaidiepte

8-10 cm

5-7 cm

Zaaizaadhoeveelheid

160-185 kg/ha

200-250 kg/ha

Rijenafstand

37,5-50 cm

37,5 cm

Oogstperiode

augustus

september

Bron: Limagrain De veldboon is er zowel in een zomer- als in een wintervariant. De winterveldboon heeft een hogere opbrengstpotentie vanwege zijn langere veldperiode. Omdat de plant uitstoelt (zijscheuten maakt), is er minder zaaizaad nodig en kan hij eventueel op een ruimere rijenafstand worden gezaaid. Wel is een grotere zaaidiepte vereist, om het groeipunt te beschermen tegen vorst. Mocht de plant afvriezen, dan loopt hij vanuit ondergrondse delen weer uit.

Spuiten tijdens de bloei wordt zo veel mogelijk vermeden, omdat het gewas veel hommels en bijen aantrekt. De belangrijkste ziekten in veldbonen zijn chocoladevlekkenziekte (botrytis) en roest. Ook hierbij steekt vooral de timing nauw, zegt teeltdeskundige Jos Groot Koerkamp van veredelaar Limagrain. “Zodra je de eerste vlekjes ziet, kan het plotseling hard gaan. We zijn daarom bezig om een signaleringssysteem op te zetten, waardoor we de telers op tijd kunnen waarschuwen als we de eerste aantastingen zien.”

‘AKKERBOUWMINDED’ Afhankelijk van het zaaitijdstip valt de oogst van veldbonen in augustus of september. Uiteraard moet de boon droog genoeg zijn, maar sterk drogend weer is niet gunstig. Dan springen de peulen open en is er veel zaadverlies. “Graantelers dorsen de bonen vaak ’s morgens, als het nog wat dauwig is, en gaan dan ’s middags weer in de graanoogst”, geeft Groot Koerkamp aan. Al met al is het niet een gewas dat je er even bij doet, benadrukken de teeltspecialisten. De gemiddelde veehouder doet er goed aan om de teelt uit te besteden, menen zij. Ook een loonwerker die vooral gewend is aan het afwerken van zoveel mogelijk hectares moet echter uitkijken. “Mensen die dachten het er wel even bij te doen, heb ik al vaker zien eindigen met drie of vier ton bonen per hectare”, vertelt Groot Koerkamp. “En dat is niet genoeg. Je moet een beetje ‘akkerbouwminded’ zijn, anders is de kans op teleurstelling groot”, zegt hij. Ook telen als mengsel met graan voor de oogst als gehele-plantensilage noemt hij een mooie optie. Grotere kansen voor het gewas op de zandgronden ziet hij ontstaan als het lukt om veldbonen op de lijst te krijgen als vanggewas na maïs.

WATERSCHOOT COMBINEERT VELDBOON MET MAÏS Een mengteelt met graan komt vaker voor, maar veldbonen tussen de maïs? Loonbedrijf Waterschoot in het Noord-Brabantse Hoogeloon probeerde het afgelopen jaar. Het positieve effect van de stikstofbinding, het vriendelijke imago van veldbonen en hopelijk een stukje verbetering van de voederwaarde deden Kris Watersloot dit besluiten. Hoewel de gewassen zich prima ontwikkelden, viel het resultaat vooral in de latere maïsrassen tegen. Dat kwam vooral door de zaadverliezen uit de rijpe peulen bij de oogst. De NIR-sensor kon tijdens het hakselen nog geen verschillen meten in het eiwitgehalte van het geoogste product. Kuiluitslagen moeten dat uitwijzen.

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - VROUWEN IN HET CUMELABEDRIJF

Twee in één Chantal Broeze uit Enter is cumelavrouw, maar heeft ook een eigen bedrijf ernaast. “Ik ben er zo ingerold en deze combinatie bevalt me goed. Ik vind het fijn wat voor mezelf te hebben, maar het is ook prettig om het cumelabedrijf samen met mijn man te runnen. We beslissen alles samen.”

Tekst en foto’s: Marjolein van Woerkom

Vanmorgen kreeg ze haar cijfer terug voor het examen dat ze gisteren online had gemaakt. Een 7 voor de module Kostencalculatie. Dolblij is ze ermee. Chantal Broeze doet de opleiding Moderne Bedrijfs Administratie (MBA), bestaande uit vier modules. Nog één module te gaan en dan heeft ze haar diploma. “Eigenlijk doe ik het werk dat bij dit diploma hoort allang, maar ik heb het papiertje nog niet. Niet dat klanten ooit naar mijn papieren vragen, maar voor mezelf vind ik het prettig om te hebben. Ik heb mezelf ten doel gesteld dit voor mijn vijftigste te behalen, dus ik heb nog een paar jaar”, lacht ze. Chantal woont samen met haar man Jan en twee dochters van negentien in Enter. Ze heeft een eigen administratiekantoor en daarnaast is ze medevennoot van het cumelabedrijf van haar man Jan, een vennootschap onder firma in de grond-,

wegen waterbouw. Chantal doet - logischerwijs - de administratie. “Toen ik mijn man leerde kennen, zat hij in een maatschap met zijn ouders. Zij hadden een boerderij met koeien, varkens en wat akkerbouw. Ook hadden ze een kraantje. Mijn man vond melken niet heel leuk, dus uiteindelijk zijn de koeien weggegaan en is hij zich gaan verhuren. De akkerbouwtak hebben we erbij gehouden. We bellen daarvoor nu de loonwerker, want voor mijn man is dat niet te combineren met zijn eigen werk.” Dat Chantal de administratie zou gaan doen, was al vrij snel duidelijk. “Ik denk dat zijn ouders gewoon een schoenendoos met bonnetjes inleverden bij de boekhouder, maar toen ik in beeld was, hadden ze zoiets van ‘als jij het wilt doen, dan graag’. Ik heb altijd wat met cijfers gehad, dus ik vond het ook leuk om te doen.”

NAAM: CHANTAL BROEZE

CUMELABEDRIJF: BROEZE GRONDVERZET VOF, VOORNAMELIJK WERKZAAM IN DE GROND-, WEG- EN WATERBOUW

ROL OP HET BEDRIJF: MEDEVENNOOT, ADMINISTRATIE

GRONDIG 1 2021

VROUWEN IN HET CUMELABEDRIJF - ONDERNEMEN MET CUMELA

GEEN PERSONEEL Het kost haar enkele uren per week. Het gaat vooral om het maken van facturen, de inkoop inboeken en offertes uitwerken. Het maken van een jaarverslag en dat soort zaken hebben ze uitbesteed aan de accountant. “We hebben natuurlijk ook nog een akkerbouwtak bij het bedrijf. Als ik al die regelgeving daaromtrent moet bijhouden en op de hoogte moet blijven van alle subsidies zou het mij veel te veel tijd kosten”, aldus Chantal. Ze heeft het namelijk druk genoeg met haar eigen administratiekantoor. Ze begon in 2011 bij nul en werkt nu fulltime. “Toen de kinderen acht jaar waren, werkte ik zo’n vijftien uur per week in loondienst. Ik wilde meer uren gaan werken, maar dat kon daar niet, dus toen ben ik gaan kijken of ik zoiets voor mezelf kon gaan beginnen. Ik heb het met mijn man overlegd en hij zei: ‘Waarom niet? Je kunt het altijd proberen.’ Dus zodoende.” Ze heeft een grote diversiteit aan klanten, variërend van een Amsterdams advocatenkantoor tot een groothandel in stoffen. “Die diversiteit vind ik het leukst. Ik kom allerlei verschillende mensen tegen.”

‘WE BESLISSEN ALLES SAMEN. ALS ER EEN NIEUWE KRAAN MOET KOMEN, OVERLEGGEN WE DAT EN IK GA OOK MEE KIJKEN’

SAMEN BESLISSEN Hoewel ze de meeste uren aan haar eigen bedrijf spendeert, is ze erg betrokken bij het cumelabedrijf. “We beslissen alles samen. Als er een nieuwe kraan moet komen, overleggen we dat en ik ga ook mee kijken. Mijn man weet het machinetechnisch natuurlijk het beste en beslist welke opties erop komen, maar ik vind het belangrijk dat we dat samen doen. Zo wilde hij ook een nieuwe shovel, maar ik vroeg me af of dat echt wel nodig was, want hij zou hem alleen maar op het eigen erf gebruiken.

Vooralsnog hebben we dus geen nieuwe shovel gekocht.” Toch ging dat vroeger anders. “Ik weet nog wel dat hij in de eerste jaren eerst naar zijn vader ging om te overleggen en dat ik dat dan van mijn schoonvader moest horen. Dan had ik zoiets van: ‘Hallo, ik ben er ook nog.’ Maar dat is gelukkig allang niet meer zo. Verder heb ik er geen verstand van hoor. Ik kan nog geen trekker uit de schuur krijgen. Dat is gewoon niet voor mij weggelegd.”

VROUWENDAGEN Als vrouw van een cumelaondernemer ziet haar leven er niet heel anders uit. “Hij is elke dag gewoon ’s avonds om half vijf thuis. Dan werkt hij in de werkplaats tot we gaan eten en na het eten gaat hij nog even door. Om zeven uur stopt hij en hebben we de avond samen. Mensen met een kantoorbaan werken ook tot vijf uur.” Dat dat in de sector toch ook anders kan zijn, merkte ze toen ze negentien jaar geleden voor het eerst naar de Vrouwendagen ging. “Eigenlijk ging ik erheen omdat het onderwerp me toen trok. Ik had net een tweeling van een jaar oud, dus moest ik thuis heel wat regelen voordat ik weg kon, maar ik was er en er ging een wereld voor me open. De dagen waren heel intensief en emotioneel. Ik was kapot toen ik terugkwam. Ik heb er drie dagen van bij moeten komen.” Sindsdien gaat ze elk jaar. Niet zo zeer voor de onderwerpen, maar vooral voor de contacten. Ze heeft er goede vriendinnen aan overgehouden. “Nu dit jaar de Vrouwendagen niet doorgingen, hebben we met een klein groepje mini-Vrouwendagen gehouden op dezelfde locatie als vorig jaar. Het is fijn om met gelijkstemden te praten. Daar heb je veel aan.” Met mannelijke collega’s uit de sector is dat namelijk heel anders. “Het is echt een mannenwereld. Ik merk dat de collega’s van Jan soms niet helemaal weten hoe ze met me om moeten gaan”, lacht ze. “Op Cumela-bijeenkomsten is het gros ook man. Dat snap ik niet zo goed, want waar zijn die vrouwen dan? Jan en ik doen het echt samen. We beslissen samen, dus dit doen we ook samen.”

EIGEN WERK:

WAT TYPEERT JOU?

Heeft een eigen administratiekantoor.

“Ze zeggen dat ik vrij direct ben. Is dat vervelend of zorgt het voor duidelijkheid?”

TIPS? “Let goed op en durf door te vragen. Laat je niet zo maar wat op de mouw spelden.”

SERIE: VROUWEN IN HET CUMELABEDRIJF De cumelavrouw is uniek in haar verscheidenheid. De één zwaait de scepter, de ander kookt in het hoogseizoen elke avond voor het overwerkende personeel en weer een ander werkt buiten de deur. In deze serie laten we krachtige vrouwen aan het woord die soms geheel, soms weinig, maar altijd op één of andere manier betrokken zijn bij de cumelasector.

‘HET IS ECHT EEN MANNENWERELD. IK MERK DAT DE COLLEGA’S VAN JAN SOMS NIET HELEMAAL WETEN HOE ZE MET ME OM MOETEN GAAN’

WAT VOEGT JOUW ROL TOE AAN HET BEDRIJF? ‘Ik vind werken met cijfers ontzettend leuk en Jan zit het liefst op de graafmachine of werkt in de werkplaats, dus dat vult elkaar goed aan.”

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - ECONOMIE

CLAAS CEMOS VOOR TREKKERS DOOR DLG ERKEND

VOLVO TRUCKS: AANTAL LNG-TRUCKS VERDRIEVOUDIGD Het aantal LNG-trucks is het afgelopen jaar in ons land meer dan verdrievoudigd. Meer dan vijftien procent van de verkochte Volvo-trucks is nu een LNGtruck. De sterke toename van het aantal LNG-trucks in Nederland komt volgens Volvo Trucks Nederland omdat deze trucks twintig tot honderd procent minder CO2 uitstoten, de meerprijs ervan snel wordt terugverdiend dankzij verschillende stimuleringsmaatregelen en ze zuinig en comforta-

Het DLG-testinstituut heeft met tien chauffeurs het Claas Cemos-dialoogsysteem in de praktijk getest. Daarvoor werden twee Claas Axion 870 CMatic-trekkers met cultivatoren gebruikt voor ondiepe en diepe grondbewerking. De operatie werd begeleid door testingenieurs van het DLG-testcentrum. Met Cemos noteerden de ervaren testkandidaten een capaciteitsverbetering tot 21 procent bij een brandstofbesparing tot 16,8 procent. Geïnteresseerden kunnen met de Cemos-calculator online bepalen hoe groot het potentieel in hun eigen bedrijf is.

LEMKEN DELTAROW-TECHNIEK SCOORT In een bachelor-scriptie van de Universiteit van Osnabrück zijn opnieuw de voordelen aangetoond van de DeltaRow-zaaimethode van de Lemken Azurit-zaaimachine bij maïs ten opzichte van in enkele rijen zaaien. De hoofdreden is dat de planten ongeveer zeventig procent meer ruimte tot hun beschikking hebben in vergelijking met traditioneel zaaien. Het onderzoek vond plaats in het voorjaar van 2020 in Borken in Noordrijn-Westfalen. Uiteraard waren de bodembewerking, het ras en de zaaien

ONLINE-WEBSHOP VERHOEVEN RIJWERK Verhoeven Rijwerk lanceert de Verhoeven Rijwerk-shop, waarvan het assortiment bestaat uit onderdelen van de merken Berco en VemaTrack. Je kunt er de onderdelen voor rijwerken zoeken, bestellen en afrekenen. Je kunt daarbij zoeken op het merk en type van jouw machine, op het

OEM-nummer van het bij jou bekende onderdeel en als je rubbertracks nodig hebt, kun je ook zoeken op de afmetingen van de track. Op de website zijn ook informatie en gebruikerservaringen te vinden.

JUBILEREND TOBROCO GROEIT DOOR Tobroco Giant bestaat dit jaar 25 jaar. Het bedrijf heeft de ambitie om de komende jaren flink te groeien, tot wel 9500 machines per jaar in 2025. Daarvoor heeft Tobroco-Giant vanaf 2018 al achttien miljoen euro geïnvesteerd in de uitbreiding van de productiefaciliteiten en daarom wordt de komende jaren de bedrijfsoppervlakte verdubbeld.

GRONDIG 1 2021

Verder staan er de nodige noviteiten op de rol. Op korte termijn komt de G2300 (X-Tra) HD op de markt. Ook zal Tobroco-Giant in 2021 vijf nieuwe Tele-modellen introduceren. Het programma elektrische machines wordt ook verder uitgebreid.

ECONOMIE - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

IN KORT BESTEK - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

CUMELA KOMPAS RENDEMENT GEDAALD IN 2019 In 2019 is het rendement van de cumelabedrijven met 0,9 procent gedaald. Dit blijkt na verwerking van de cijfers van 206 bedrijven. Bij de agrarische loonbedrijven was de daling een fractie hoger, namelijk 1,2 procentpunt. Bij de grondverzetbedrijven en gemengde bedrijven was de daling 0,8 procent.

Bedrijfseconomisch resultaat 2018 en 2019 7.0% 6.0% 5.0% 4.0% 3.0% 2.0% 1.0% 0.0% -1.0%

Grondverzet

GemengdA 2018

dAgrarisch

Cumelasector

2019

Ook in 2019 hadden de agrarische loonbedrijven een lastig jaar. Het bedrijfseconomisch rendement komt zelfs uit op min één procent. Niet direct een probleem, omdat het hier gaat om het bedrijfseconomisch rendement. Hierbij zijn een berekende vergoeding voor arbeid van de niet-betaalde ondernemer en een rentevergoeding voor het eigen vermogen opgenomen. Tevens zijn incidentele baten en lasten en overige opbrengsten niet meegenomen. Wel geeft het negatieve resultaat aan dat de markt en daarmee de benutting van arbeid en machines in de agrarische sector onder druk staan. Net als in voorgaande jaren zien we dat het rendement van grondverzetbedrijven duidelijk hoger ligt ten opzichte van de gemengde bedrijven en agrarische loonbedrijven. Het gemiddeld rendement komt in 2019 uit op 5,9 procent. Dat is nog steeds een prima rendement

IN BEELD BRENGEN LIQUIDITEIT De bedrijfskundig adviseurs van Cumela verwachten dat het resultaat over 2020 vergelijkbaar of zelfs iets lager zal zijn dan over 2019. In de agrarische sector was het werk gemiddeld, als gevolg van het droge voorjaar. Buiten de landbouw zorgde vooral de coronacrisis voor problemen, doordat werk minder snel los kwam. De invloed in 2020 lijkt echter nog beperkt. Wie wel een duidelijke dip heeft door het wegvallen van werk doet er goed aan nu op de liquiditeitspositie te letten, stellen de bedrijfskundig adviseurs van Cumela. “Een lager resultaat knelt vooral voor bedrijven die zwaar zijn gefinancierd. De dip valt vaak in het voorjaar en daarom adviseren we deze bedrijven juist nu dit goed in beeld te brengen. De gegevens zijn gebaseerd op de resultaten van 206 cumelabedrijven die hebben deelgenomen aan de kengetallenvergelijking Cumela Kompas over 2019 en 350 cumelabedrijven die hebben deelgenomen aan Cumela Kompas over 2018. Wil je weten hoe jouw kengetallen zijn, doe dan mee aan de kengetallenvergelijking Cumela Kompas. Neem hiervoor contact op met je bedrijvenadviseur, bel met de Ondernemerslijn op (033) 247 49 99 of stuur een e-mail naar kengetallen@cumela.nl.

IN GEBREKE STELLEN

Met een ingebrekestelling geef je je wederpartij een laatste kans. In de wet is voorgeschreven op welke manier dat moet gebeuren. De ingebrekestelling moet schriftelijk plaatsvinden en in de aanmaning moet duidelijk worden gemaakt wat de verplichtingen van de opdrachtnemer zijn en waarom hij deze niet is nagekomen. Er moet verder een redelijke termijn voor herstel worden geboden en ook moeten de gevolgen van niet-nakoming van de ingebrekestelling duidelijk zijn. In een recent bouwgeschil bleek dat het belangrijk is om in de brief de aanmaning goed te formuleren: wat vorder je en heb je daar wel recht op?

Zaak 1 Bij de oplevering van een pand worden enkele gebreken vastgesteld en opgenomen in een rapport. De aannemer doet hier in eerste instantie niets mee en daarom stelt de opdrachtgever de aannemer in gebreke. In de ingebrekestelling schrijft de opdrachtgever onder meer dat hij een herstelplan wil en dat de gebreken binnen veertien dagen moeten worden hersteld. De rechter oordeelt dat de brief die door de opdrachtgever is verstuurd niet voldoet aan de eisen van een ingebrekestelling. In de aannemingsovereenkomst is namelijk niets opgenomen over een herstelplan en daarom mag de opdrachtgever dat ook niet vorderen. Je mag alleen vorderen waar je op grond van de overeenkomst recht op hebt: een werk zonder gebreken.

Zaak 2 Dit werd door een andere rechter bevestigd in een zaak over de gevel van het provinciehuis in Lelystad. In 2014 wordt corrosie geconstateerd op de raamstijlen van het gebouw. De provincie vordert van de aannemer een werkplan, dat eerst moet worden goedgekeurd voordat de gevel kan worden hersteld of vervangen. Ook hier oordeelt de rechter dat de aannemer wel verplicht is om de gevel te herstellen, maar dat de aannemer geenszins verplicht is om eerst een werkplan op te stellen en te laten goedkeuren door de provincie. De reden daarvoor is dat de partijen dat nergens zijn overeengekomen.

Geralde Bouw-van de Bunt, adviseur juridische & GWW-zaken

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - CUMELARIA

Cumelaria PLOEGAM WINT COBOUW INFRATECH PUBLIEKSPRIJS

VERLICHTE ROUTE BIJ DAMEN IN TERHEIJDEN De verlichte route van boerderijen, huizen, een molen en de ijsbaan in Terheijden was dit keer officieel geen evenement. Het was gewoon een gebeuren waaraan op de avonden van 28, 29 en 30 december 21 inwoners van Terheijden op eigen initiatief meededen na een oproep om boerderijen en huizen mooi te versieren. Kees Damen zette het neer als een soort van alternatieve Tractors by Night en een mooie gelegenheid om een bijzondere nieuwjaarswens uit te brengen. Het

De nieuwe, onlangs in gebruik genomen elektrische 30-tons Doosan-graafmachine heeft tijdens de eerste online-editie van InfraTech de Cobouw InfraTech Publieksprijs gewonnen. De prijs is voor Ploegam vooral een aanmoediging om door te gaan met het ontwikkelen van de emissieloze bouwplaats. “We lopen nu voorop en willen die positie vasthouden, maar dat kunnen we alleen samen”, zegt Chris Ploegmakers van Ploegam. “Duurzaam werken is de toekomst, dus ik zie het liefst een ontwikkeling waarbij heel de markt ermee bezig is”, zegt hij. Chris geeft aan dat Ploegam daarom zijn elektrische machines als open innovatie op de markt zet.

leverde fraaie versieringen op voor een avondrit door Terheijden en zorgde drie dagen lang voor een tien kilometer lange file. Bij Loonbedrijf Damen zagen we een sprekend bordje ‘Aardappelen te koop’, een trekker met een veertig jaar oude zwadmaaier en op het erf rooimachines, grondkarren, mobiele kranen en septic tanks mooi uitgelicht en strak in het gelid. Op de achtergrond klonk het bietenlied. Kees Damen kreeg enkel positieve reacties.

REDDINGSHONDEN OP SLOOPTERREIN ENZERINK Reddingshonden kunnen bij calamiteiten van groot belang zijn bij het opsporen van mensen, maar daarvoor moeten ze wel worden getraind. Onlangs maakte Reddingshondenvereniging Zuid Oost Nederland op een slooplocatie van Enzerink BV in Didam gebruik van de deels gesloopte woningen om haar honden te trainen. Met losse verwijzingen tussen de brokstukken en zoekoefeningen op het gehele terrein werden voor alle honden mooie uitdagingen gevonden. Fotograaf Patrick van Gemert van het Zutphens Persbureau maakte een prachtige reportage, waarop Enzerink mooie reacties op zijn Facebook-pagina kreeg.

GRONDIG 1 2021

CAO & ZO - ONDERNEMEN MET CUMELA

SENIORENREGELING

VOLGENDE GENERATIE VAN WERVEN Familiebedrijf Van Werven uit Oldebroek bestaat dit jaar 75 jaar. Oud-directeur en aandeelhouder Jan van Werven greep deze gelegenheid aan om zijn aandelen over te dragen aan de derde generatie. Het was het einde van een tijdperk waarop Jan met dankbaarheid terugkijkt. Woensdag 23 december werd de akte notarieel ondertekend. De belangrijkste pijler bij de aandelenoverdracht was de continuïteit van het bedrijf. Donderdagavond 26 november werd de intentieovereenkomst gesloten tussen Jan, Wilfred, Cor en Herbert van Werven. Extra bijzonder was dat het op 26 november exact honderd jaar geleden was dat Willem van Werven, de oprichter van het bedrijf, werd geboren.

EEN JUBILARIS BIJ LOONBEDRIJF WEN DE JONG IN WIJDEWORMER Frans van Diemen kwam op 29 september 1980 in dienst bij Loonbedrijf Wen de Jong. Hij was destijds het tweede personeelslid van het loonbedrijf en heeft het bedrijf langzaam zien groeien tot vijftien medewerkers nu. Frans is tot op de dag van vandaag een goede kraanmachinist en trekkerchauffeur, een belangrijk persoon en een goede reclame voor het bedrijf. Klanten zien hem graag komen. Zijn veertigjarig jubileum werd in oktober in het klein gevierd op het bedrijf, met alleen collega’s en de vrouw en twee dochters van Frans. Vanwege de omstandigheden mocht de vrouw van Frans de gouden speld bij haar man opspelden.

Door de vele wijzigingen in de Cao Groen, Grond en Infrastructuur ontbreekt het mij niet aan onderwerpen om deze column te vullen. Bij de aanvang van een nieuw jaar schrik je als ondernemer altijd weer van de kostenstijgingen en daarom leek het mij goed om juist nu positief nieuws onder de aandacht te brengen. Heb je een werknemer die gebruik maakt van de seniorenregeling, dan krijg je als werkgever een vergoeding voor de tien procent salaris die je wel betaalt, maar waar geen arbeid tegenover staat. Om administratieve redenen is dit een gelijk bedrag voor elke werknemer, ongeacht zijn salaris. De laatste tijd kwam steeds vaker de vraag om naar de vergoeding voor de werkgever te kijken. E4 was vanaf de start van de regeling de basis. Met ingang van 1 januari 2021 wordt dit E6. Van grotere betekenis voor een aantal cumelaondernemers is de wijziging dat je een hogere vergoeding kunt aanvragen als je een medewerker hebt die deelneemt of deel wil gaan nemen aan de regeling die een salaris verdient dat hoger is dan E6. Ook hier is gekozen voor een simpele administratieve oplossing. Verdient de werknemer 150 procent van E6, dan ontvang je als werkgever 150 procent van de vastgestelde vergoeding.

VAN GROTERE BETEKENIS VOOR EEN AANTAL CUMELAONDERNEMERS IS DE WIJZIGING DAT JE EEN HOGERE VERGOEDING KUNT AANVRAGEN ALS JE EEN MEDEWERKER HEBT DIE EEN SALARIS VERDIENT DAT HOGER IS DAN E6 Voor nieuwe deelnemers aan de regeling wordt dit duidelijk, omdat in de aanvulling op de arbeidsovereenkomst het salaris is opgenomen. Voor werknemers die al gebruik maken van de regeling moet je als werkgever een actuele loonstrook uploaden bij het fonds Colland Arbeidsmarkt. Dit kan op dit moment nog niet, maar je hebt hiervoor tot 1 juli 2021 de gelegenheid. Kom je hiervoor in aanmerking, dan zal de vergoeding met terugwerkende kracht tot 1 januari 2021 worden aangepast. Maak dus een aantekening in je agenda, bijvoorbeeld op 1 april, om te checken of je de loonstrook al kunt uploaden. Jacqueline Tuinenga, beleidsmedewerker sociale zaken

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - CUMELA.NL

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

Ondernemen met van Cumela.nl WET STIKSTOFREDUCTIE EN NATUURVERBETERING AANGENOMEN

KOSTEN REGISTRATIE NIEUWE (LAND)BOUWVOERTUIGEN BLIJVEN BEPERKT Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft besloten om de registratie van nieuwe (land)bouwvoertuigen anders aan te pakken. Hierdoor blijven de kosten beperkt tot € 61,- per voertuig. Door het instellen van een zogenaamde ingroeiperiode kunnen nieuwe (land)bouwvoertuigen toch snel en zonder keuring een kenteken krijgen. Deze ingroeiperiode van een half jaar is de uitkomst van de brandbrief die Cumela, Fedecom, BMWT en LTO Nederland begin december naar de minister hebben gestuurd. Aanleiding voor de brief was dat de kosten van identificatie en registratie van nieuwe (land)bouwvoertuigen hoger zouden uitvallen dan de € 61,- zoals eerder op vragen van de Tweede Kamer was aangegeven.

De Tweede Kamer heeft de Wet stikstofreductie en natuurverbetering aangenomen en daar is Cumela blij om. Dit is een belangrijke eerste stap en het zou goed zijn als de wet op korte termijn in werking zou treden. Hierdoor kan er snel worden gewerkt aan natuurherstel én komt er snel ruimte voor bouwactiviteiten via de voorgestelde vrijstelling voor de bouwfase (woningen, infrastructuur en industrie). Is de lobby nu klaar? Nee, allesbehalve! Allereerst moet de wet nog worden uitgewerkt in een besluit en een regeling waarin alle details worden vastgelegd. Zoals vaak is een goede invulling van de details bepalend voor hoe de wet zal werken. Ook in dit proces blijft Cumela zich hard maken voor de belangen van haar leden, zowel op agrarisch als op cultuurtechnisch gebied.

CUMELA LIVE 2 • Antwoorden op vragen over verlof, diesel en kentekens • Tafelgesprek nieuwe cao en functiewaarderingssysteem • Jonge ondernemers in de cumelasector • De elektrische graafmachine van Ploegam

GRONDIG 1 2021

CUMELA LIVE 1 • De waterstoftrekker van Jos Scholman • Tafelgesprek KeurMest en Mineralen

Manager • Tafelgesprek betrokkenheid medewerkers in coronatijd • S ocial media-overzicht cumelabedrijven

INVOERING DIGITALE MESTBON UITGESTELD

Minister Schouten heeft de Tweede Kamer laten weten dat de digitale mestbon niet per 1 januari 2021 in werking treedt. De komende periode wordt gewerkt aan een implementatieplan dat wordt opgesteld in overleg met de sector, waaronder Cumela. Hans Verkerk, secretaris van de sectie Meststoffendistributie, is blij met het uitstel. “Op deze manier kunnen we het systeem eerst heel grondig uitwerken en in de praktijk testen”, legt hij uit. Minister Schouten denkt bij de invoering van de digitale mestbon aan een stapsgewijze implementatie. Er wordt dan gestart met een testfase voor het ‘droog oefenen’ en ‘schaduwdraaien’ naast het bestaande systeem van verantwoording. Daarna wil de minister pilots opzetten en het systeem vervolgens breed uitrollen.

OOK OP CUMELA.NL • Kerst- en nieuwjaarswens • Video: nieuw handboek functiewaardering • 2021: geen ‘boete’ op overwerk • Toolboxvideo: trekkerstoel instellen

VOORZITTER - ONDERNEMEN MET CUMELA

DIESELPRIJS DECEMBER WEDEROM GESTEGEN In december is de prijs van dieselolie verder opgelopen. De gemiddelde prijs steeg met maar liefst vier procent als gevolg van de stijgende olieprijs op de wereldmarkt. Over heel 2020 was de prijs gemiddeld 8,8 procent lager dan in 2019. Vanaf 1 januari komt er boven de normale accijnsverhoging één cent extra bij vanuit het klimaatakkoord. In totaal stijgt de prijs daardoor met 1,81 cent. Door nieuwe afspraken tussen de olielanden is de dieselprijs momenteel duidelijk stijgend. Een vat ruwe olie kost al langer meer dan 50 dollar en dat zien we terug in de prijs. Inmiddels is de prijs nagenoeg op het niveau waarmee we begin 2020 zijn gestart. Nu de olielanden de productie lijken te beperken, is de verwachting dat de prijs de komende tijd zeker op dit niveau blijft.

STIGAS HELPT BIJ VOORLICHTING OVER VEILIG EN GEZOND WERKEN Het coronavirus vraagt veel van ons allemaal en daarom is het deze winter misschien wel belangrijker dan ooit om fit en energiek blijven, zowel privé als op het werk. We kunnen ons voorstellen dat je behoefte hebt met je medewerkers in gesprek te blijven over veilig en gezond werken. Fysiek bij elkaar komen lukt voorlopig nog niet. Daarom geeft Stigas de voorlichtingen nu digitaal. De top-vijf-onderwerpen worden online gegeven. Kijken en luisteren, maar vooral ook meepraten en meedoen! Dit zijn de top-vijf-onderwerpen: inregelen van coronamaatregelen, leren van ongevallen, veiligheid op het bedrijf, duurzame inzetbaarheid en omgaan met werkstress.

EN DE BOER, HIJ PLOEGDE VOORT In mijn nieuwjaarstoespraak sprak ik over bestaansrecht en over keuzes maken. Vooral ons bestaansrecht in de landbouw zal in de toekomst veranderen en er zullen keuzes moeten worden gemaakt. Nu zijn wij nogal een nijvere sector en passen we goed bij de uitspraak ‘En de boer, hij ploegde voort’. En ploegen is voor de meeste loonwerkers het mooiste om te doen. Als ik naar mijn eigen vader kijk, is er echt geen mooier werk dan ploegen. Toen de spitmachine kwam en het ploegen en zaaiklaar maken eigenlijk in één werkgang kon, heb ik wel eens geroepen dat hij de ploeg wel kon verkopen. Dat was natuurlijk onmogelijk en tegen het zere been, want zo’n spitmachine was een mooie machine om erbij te hebben, maar stoppen met ploegen was ondenkbaar. Dus beide machines bleven.

‘ALS IK NAAR MIJN EIGEN VADER KIJK, IS ER ECHT GEEN MOOIER WERK DAN PLOEGEN’ In Cumela Live van 5 januari waren drie ondernemers te gast die keuzes hebben gemaakt en dat onderstreepte mijn gevoel. De keuze maken om te stoppen met werkzaamheden die volgens jouw berekening voor een bepaalde prijs niet kunnen en je niet laten afleiden door de vele collega’s die het wel voor die prijs doen, vind ik sterk. Grond gaan zuigen en de kraan verkopen zijn duidelijke keuzes. Of het de juiste keuze is, weet niemand aan de voorzijde, maar bij niet kiezen en gewoon doorploegen, weet je zeker dat er niets verandert en alles bij het oude blijft. En dat er in de landbouw iets gaat veranderen, is zeker, dus ook dat er keuzes moeten worden gemaakt. Niet gemakkelijk natuurlijk, want niets voelt veiliger dan gewoon doorploegen. Soms moet je ook eerst ergens mee stoppen om ruimte te maken voor iets nieuws. Als je binnenkort een gebruikte Vogel & Noot-drieschaar op internet voorbij ziet komen, weet je dat ík mijn keuze heb gemaakt. Wim van Mourik Voorzitter Cumela

ELK NUMMER LATEN WE VIA DEZE COLUMN EEN VOORZITTER VAN CUMELA AAN HET WOORD GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - TOOLBOX VOOR MEER INFO OVER VEILIG WERKEN, KIJK OP WWW.AGROARBO.NL.

Tekst: Corina van Zoest-Meester, adviseur arbo Foto’s: SWOV, factsheet Drugs en geneesmiddelen

TIPS EN VUISTREGELS VOOR DE TOOLBOXMEETING

Toolbox verslaving en werk

Tien procent van de werknemers heeft een verslavingsprobleem, bijvoorbeeld een alcohol- of drugsverslaving. Dit kan problemen geven op het werk. Denk bijvoorbeeld aan het onder invloed besturen van een graafmachine. Een verslaving wordt steeds erger, daarom moet je ALTIJD actie ondernemen als je merkt dat een collega verslaafd is. Weet wat je kunt doen om een verslaafde te helpen en de veiligheid op het werk te handhaven.

Alcohol, BAG

0,8

–

Amfetaminen / Barbituraten

1,2

Meervoudig drugsgebruik Cocaïne 0,5 –

Alcohol, BAG

0,8

Alcohol, BAG <0,5

Middelmatig verhoogd (2 - 10 keer)

Benzodiazepines, Z-drugs Matig verhoogd (tot 3 keer)

Cannabis

1 Medicinale opiaten Illegale opiaten

Sterk verhoogd (5 - 30 keer)

Extreem verhoogd (20 - 200 keer)

Relatief risico

200

Alcohol, BAG 1,2

GRONDIG 1 2021

Alcohol-drugscombinaties

ALLE TOOLBOXEN ZIJN OOK DIGITAAL TE GEBRUIKEN VIA DE VEILIG VAKWERK-DIENST. GA VOOR MEER INFORMATIE NAAR WWW.VEILIGVAKWERK.NL 60

TOOLBOX - ONDERNEMEN MET CUMELA

BEN JE VERSLAAFD? Zoek hulp, je kunt terecht bij : • Anonieme zelfhulp. Een zelftest geeft de ernst aan van jouw middelengebruik. (www.jellinek.nl). • Je huisarts. • GGZ instelling (ggzinterventie.nl).

WAT IS EEN VERSLAVING Als je verslaafd bent, ben je lichamelijk of geestelijk afhankelijk van iets geworden. Je kunt niet meer zonder. Je kunt de drang om te gebruiken niet beheersen. Het is een ziekte die met de dag erger wordt en niet vanzelf overgaat.

MERK JE DAT ER IETS MET EEN COLLEGA AAN DE HAND IS UIT DAN JE ZORGEN BIJ JE WERKGEVER. HET IS SOWIESO BELANGRIJK OM ALTIJD ACTIE TE ONDERNEMEN.

• Toenemende onbetrouwbaarheid. • Slecht verzorgt uiterlijk. • Zichtbaar onder invloed, vreemde blik in de ogen. • Rode ogen/neus. • Minder geconcentreerd bij het bedienen van machines; als gevolg daarvan vaker dan anderen betrokken bij ongevallen of bijna ongevallen.

SOORTEN VERSLAVING Verslaving aan stoffen. De verslaving wordt in stand gehouden door het blijven gebruiken van de middelen. Verslavende middelen zijn: Alcohol, cocaïne, GHB, heroïne, Crystal Meth, XTC/MDMA, speed, cannabis, medicijnen enzovoort.

WAT DOE JE ALS JE EEN VERSLAVING HERKENT? Uit je zorgen bij je werkgever. Zie dit niet als “klikken” maar als hulp. Laat je werkgever het gesprek aangaan. Komt je collega onder invloed op het werk dan moet je het direct melden. Het is niet veilig en verantwoord om deze collega met machines te laten werken.

Verslaving aan gedrag. Er ontstaat een kick waardoor je bepaalde handelingen wilt blijven herhalen. Verslavend gedrag is gamen, shoppen, gokken, seks, eten enzovoort.

VERSLAVING HERKENNEN (ALCOHOL EN DRUGS) Een collega met verslavingsproblemen kun je herkennen aan het gedrag en bepaalde lichamelijke verschijnselen: • Vaak ziekmelden, vooral op maandag/dinsdag. • Extra lange pauze nemen. • Veel toiletbezoek. • Er komt weinig uit de handen. • Labiel, last van wisselende stemmingen.

NUTTIGE WEBSITES • Trimbos.nl: drugsinfo.nl, alcoholinfo.nl (0900-1995) • Jellinek.nl (088-5051220) • Luisterlijn.nl (0900-0767) • Afkickkliniekwijzer.nl (020-2251205) • Ikpas.nl

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - VEILIGHEIDSLADDER

Veiligheidsladder doet in 2022 zijn intrede

VCA-CERTIFICAAT IS VOOR SOMMIGE BEDRIJVEN NIET MEER VOLDOENDE

Ondertekenaars van de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVidB) nemen veiligheidsbewustzijn als verplichting op in aanbestedingen of contracten en doen dat in de vorm van de Veiligheidsladder. Deze afspraak heet Veiligheid in Aanbestedingen (ViA). Dit betekent voor een flink aantal cumelabedrijven dat het ‘gewone’ VCA-certificaat niet meer voldoende is. Het aantal ongevallen in de bouw is al een aantal jaren zorgwekkend. Ongevallen kunnen worden voorkomen met tal van maatregelen, maar de menselijke factor blijft van grote invloed. Daarom hebben opdrachtgevers en opdrachtnemers ervoor gekozen om speciale aandacht te besteden aan de menselijke inbreng. Leidinggevenden en medewerkers hebben een grotere invloed op de veiligheid dan ze zelf vaak denken. Om die reden is bewustwording van die eigen invloed belangrijk. Het streven van deze partijen is om een cultuur te creëren waarbij veiligheid echt op één staat bij alle medewerkers. Opdrachtgevers en opdrachtnemers in de bouw en aanverwante sectoren hebben daarvoor een convenant getekend. Daarin staat dat partijen die hebben getekend vanaf de ingangsdatum alleen nog

zullen werken met toepassing van de Veiligheidsladder. Vanaf 1 maart 2020 is de naam overigens gewijzigd in Safety Culture Ladder (SCL). Helaas is Cumela niet betrokken geweest bij het opstellen van dit convenant en wilden de deelnemende partijen ook niet luisteren naar onze bezwaren. Wij vinden dat dit ook prima via het VCA-certificaat had kunnen worden geregeld. Nu de partijen toch voor deze weg hebben gekozen, doen we er alles aan om het zo praktisch mogelijk te houden. Inmiddels hebben bijvoorbeeld Rijkswaterstaat en een aantal grote wegenbouwaannemers besloten dat zij en andere bedrijven die voor hen werken moeten voldoen aan de eisen van de Veiligheidsladder. Dit geldt dus ook voor cumelabedrijven die werk voor hen uitvoeren.

IMPACT CONTRACTWAARDE

Laag Grondbouw (o.a. grondwerk, grondverzet, dijkverzwaring) / Installatietechniek / Afwerking & Onderhoud

Midden Utiliteitsbouw laag / Woningbouw / Wegenbouw / Fundatie / Ondergrondse Infra-K&L / Sloop

Hoog Utiliteitsbouw hoog / Tunnelbouw / Spoorbouw / Waterbouw-Civiel

Hoog > €5 miljoen Midden €1 t/m €5 miljoen Laag < €1 miljoen Benodigde bewijs per risico: Oranje: Certificering Blauw: SCL Light audit (Voorheen ervaringsaudit) Cyaan: Self Assessment

GRONDIG 1 2021

Ondergrens: • Contractwaarde tot € 100.000 vrijgesteld • Bedrijven tot 5 personen vrijgesteld

VEILIGHEIDSLADDER - ONDERNEMEN MET CUMELA

REGELS ROND CERTIFICEREN Als een certificaat nodig is, is de eerste stap het invullen van een webtool, de Self Assessment Questionnaire (SAQ). Op basis van de uitslag van deze vragenlijst blijkt op welke fronten er nog ‘werk aan de winkel’ is. Daarmee kan het echte werk beginnen. Cumela Advies kan daarbij meedenken en oplossingsrichtingen aandragen. Daarbij zullen af en toe wat formulieren worden gebruikt, maar in de meeste gevallen zal het gaan om acties, het formuleren van beleid en het organiseren van betrokkenheid. Hoe lang het duurt, hangt helemaal af van de uitkomsten van de vragenlijst en het ambitieniveau van het desbetreffende bedrijf. Zeker is wel dat het creëren van bewustwording en betrokkenheid in het hele bedrijf, van hoog tot laag, tijd en inspanning

VOORUITSTREVEND

kost. Op tijd beginnen dus! Op 1 januari 2022 geldt voor bedrijven die opdrachten aannemen waarvoor de certificering verplicht is om minimaal op trede 2 (reactief) te zijn gecertificeerd. Vanaf 1 januari 2024 zal de verplichting gaan gelden om minimaal op trede 3 (berekenend) gecertificeerd te zijn. De ervaring leert dat niet meevalt om met eigen management de focus op dit onderwerp te houden en tot creatieve ideeën te komen. Daarom raden wij aan om tijdig externe ondersteuning in te schakelen. De norm is in te zien via www.safetycultureladder.com. Vragen over de Veiligheidsladder? Neem contact op met Richard Wolting, rwolting@cumela.nl, en Ad Karelse, akarelse@cumela.nl.

4 3 2 1

Veiligheid is volledig geïntegreerd in alle bedrijfsprocessen.

PROACTIEF

Veiligheid heeft een hoge prioriteit en wordt continu verbeterd.

BEREKENEND

Veiligheidsregels worden belangrijk gevonden.

REACTIEF

Verandergedrag is ad-hoc en van korte duur.

PATHOLOGISCH

‘Wat niet weet, wat niet deert.’

VIJF TREDEN

WELKE AUDITVORM

Met behulp van de Veiligheidsladder kan worden aangetoond dat een bepaald niveau van veiligheidscultuur is bereikt, oplopend van pathologisch (1) tot vooruitstrevend (5). Zie bijgaande figuur 1. Volgens het convenant ViA wordt in eerste instantie geëist dat wordt voldaan aan de eisen van trede 2. Na een jaar moet niveau 3 zijn bereikt. Op welke manier kun je aantonen dat je het vereiste niveau hebt bereikt?

Als bedrijf kun je per opdracht zien wat gewenst of vereist is. In tabel 2 zie je wat de contractwaarde en wat het risicoprofiel van de desbetreffende opdracht is. Daaruit kun je afleiden aan welke eis je moet voldoen. Bij bedrijven die bijvoorbeeld op basis van een raamcontract het hele jaar regiewerk uitvoeren voor een hoofdaannemer wordt over het algemeen de ingeschatte waarde van het jaarcontract bepaald. In de praktijk komt het erop neer dat de meeste cumelabedrijven in het grondverzet zullen werken. Dit betekent de kolom met de impact ‘laag’. De contractwaarde zal bij de meeste bedrijven lager zijn dan één miljoen euro. In dat geval is een Approved Self Assessment voldoende.

TIPS VAN DE ADVISEUR • Kijk op www.gc-veiligheid.nl/ veiligheid-in-aanbesteding-via. • Download de ‘Handreiking ViA’

Er zijn drie auditvormen: • SCL Original of SCL-certificaat met trede vermelding • SCL Light met een statement met trede-indicatie in plaats van een certificaat • Approved Self Assessment zonder certificaat of statement. Als bewijsmiddel wordt een eigen verklaring van de CI afgegeven, waarin staat vermeld dat de toets is uitgevoerd en wat het resultaat van de toetsing is.

Bedrijven tot vijf personen (dus ook zzp’ers) zijn vrijgesteld. Alle auditvormen kennen een geldigheid van drie jaar wanneer de jaarlijkse tussentijdse verificatie succesvol is voltooid. Wanneer een bepaald niveau is behaald, wordt dat met geldigheidsduur opgenomen in het register op www.safetycultureladder.com.

Tekst: Ad Karelse, adviseur managementsystemen

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - WERKNEMER OF ZZP’ER?

Werknemer of zzp’er?

OVEREENKOMSTEN EN DE BEOORDELING DAARVAN

Er zijn diverse manieren waarop iemand voor je kan werken. Dat kan bijvoorbeeld via een arbeidsovereenkomst, maar ook als zelfstandige met een overeenkomst van opdracht of overeenkomst van aanneming van werk. Er is slechts een dunne scheidslijn tussen deze soorten overeenkomsten. in tegenstelling tot bijvoorbeeld een zelfstandige, omdat die zich in principe mag laten vervangen door een ander, mits hij ervoor zorgt dat het werk wordt gedaan zoals afgesproken. 2. Loon: het is de tegenprestatie voor de arbeid. Meestal wordt het loon in geld voldaan, maar dit is niet verplicht. Loon in natura, bijvoorbeeld het privégebruik van een auto van de zaak, is ook mogelijk. Als er géén loon wordt betaald, is er ook geen arbeidsovereenkomst. Een voorbeeld hiervan is vrijwilligerswerk. 3. Gezag: het verschil tussen een werknemer en een zelfstandige zit voornamelijk in het gezag. Een werknemer verricht arbeid onder gezag van de werkgever. De werkgever bepaalt de nadere inhoud van de arbeid, bijvoorbeeld wanneer en op welke wijze de arbeid moet worden verricht.

Hoewel het maatschappelijk gezien niet wenselijk is om mensen in hokjes te stoppen, vereist de wet dat bij het sluiten van een overeenkomst duidelijk is of de medewerker als werknemer aan de slag gaat of als zelfstandige. Met een werknemer sluit je een arbeidsovereenkomst, terwijl je met een zelfstandige een overeenkomst van aanneming van werk sluit of een overeenkomst van opdracht. Daarbij gaat het niet alleen om wat er op papier staat, maar ook om de praktische uitvoering. In dit artikel staat meer informatie over de soorten overeenkomsten en waarom het belangrijk is om op de juiste manier uitvoering te geven aan de gemaakte afspraken.

ARBEIDSOVEREENKOMST Juridisch gezien is sprake van een arbeidsovereenkomst wanneer er is voldaan aan drie criteria: 1. Persoonlijke arbeid: een werknemer is verplicht de overeengekomen arbeid zelf te verrichten. Dit

GRONDIG 1 2021

‘DE WET VEREIST DAT BIJ HET SLUITEN VAN EEN OVEREENKOMST DUIDELIJK IS OF DE MEDEWERKER ALS WERKNEMER AAN DE SLAG GAAT OF ALS ZELFSTANDIGE’

OVEREENKOMST VAN AANNEMING VAN WERK Bij aanneming van werk spreekt de opdrachtnemer met de opdrachtgever af om ‘een werk van stoffelijke aard’ op te leveren. Dat wil zeggen een tastbaar product. Denk bijvoorbeeld aan het aanleggen van wegen en leidingen, grondbewerking, het afbreken of slopen van bouwwerken, isolatiewerkzaamheden enzovoort. Verder geldt dat de opdracht moet zijn afgebakend en de opdrachtnemer het werk zelf moet opleveren. Kortom: besteed je een afgebakend deel van de opdracht uit aan een zzp’er en bemoei je je zelf niet met dat stukje, dan gebruik je de overeenkomst van aanneming van werk.

WERKNEMER OF ZZP’ER? - ONDERNEMEN MET CUMELA

OVEREENKOMST VAN OPDRACHT De overeenkomst van opdracht is een overeenkomst waarbij twee partijen afspreken dat de opdrachtnemer tegen betaling een opdracht uitvoert voor de opdrachtgever. Je gebruikt dit voor het verrichten van diensten, zoals tekstschrijvers, adviseurs, designers, programmeurs of marketeers. Aangezien de aard van de werkzaamheden van belang is voor de keuze van de overeenkomst zal in de cumelasector meestal de overeenkomst van aanneming van werk moeten worden gebruikt om zelfstandigen in te huren.

BEOORDELING SOORT OVEREENKOMST Wanneer er veranderingen in een samenwerking ontstaan, kan het soort overeenkomst plots een groot verschil maken, bijvoorbeeld op het moment dat een medewerker ziek wordt. Het is uiteraard gunstiger om een werknemer te zijn (wel recht op loon) dan een zelfstandige (geen recht op loon). Ook fiscaal gezien is dat verschil belangrijk, aangezien voor een werknemer diverse loonheffingen moeten worden betaald en pensioen moet worden opgebouwd. Met enige regelmaat wordt dan ook aan de rechter gevraagd om in een concrete situatie te beoordelen van wat voor soort overeenkomst sprake is.

GROEN/SCHOEVERS-ARREST Ruim twintig jaar geleden oordeelde de Hoge Raad als hoogste instantie dat de soort overeenkomst moet worden beoordeeld aan de hand van wat partijen voor ogen stond toen ze de overeenkomsten sloten en hoe zij hieraan uitvoering hebben gegeven. Oftewel: wat was de bedoeling van partijen? In november 2020 kwam de Hoge Raad terug op de voorgaande regel. De zaak ging over een vrouw met een uitkering, die maandenlang werkte als servicedeskmedewerker bij de gemeente. Afgesproken was dat ze dit werk onbetaald met behoud van uitkering zou verrichten, om haar kans op een terugkeer naar de arbeidsmarkt te vergroten. Volgens de vrouw deed ze echter hetzelfde werk als collega’s die een arbeidsovereenkomst hadden, dus eiste ze die ook. De kantonrechter en het gerechtshof oordeelden in lijn met het Groen/Schoevers-arrest dat het nooit de bedoeling was geweest om een arbeidsovereenkomst te sluiten en er daardoor ook geen sprake was van een arbeidsovereenkomst. De Hoge Raad ging echter de andere kant op en oordeelde dat er wel sprake was van een arbeidsovereenkomst. Volgens de Hoge Raad moet er simpelweg worden gekeken of de relatie van partijen voldoet aan de eisen van de arbeidsovereen-

komst zoals die in de wet worden gesteld (gezag, loon en persoonlijke arbeid). De bedoeling van partijen speelt hierbij geen rol.

GEVOLGEN UITSPRAAK HOGE RAAD Wanneer je zelfstandigen inhuurt die hetzelfde werk doen als je werknemers is de kans groot dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst in plaats van de inhuur van een zelfstandige. Dat betekent dat in een civiele procedure bij de rechter een arbeidsovereenkomst kan worden gevorderd, inclusief bijvoorbeeld doorbetaling van loon bij ziekte en een dertiende maand. De Belastingdienst gaat over de fiscale aspecten van de arbeidsrelatie. Voor een werknemer moet een werkgever immers loonheffingen inhouden en betalen, zoals loonbelasting en premie volksverzekeringen, premies werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage voor de Zorgverzekeringswet. Door middel van naheffingen en correctieverplichtingen zal de Belastingdienst deze bedragen vorderen wanneer ze oordeelt dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst in plaats van een overeenkomst met een zelfstandige.

‘HET GEBRUIK VAN EEN GOEDGEKEURDE MODELOVEREENKOMST IS VOOR DE BELASTINGDIENST AL EEN AANWIJZING DAT ER SPRAKE IS VAN EEN ZELFSTANDIGE IN PLAATS VAN EEN WERKNEMER’ De Belastingdienst maakt haar eigen beoordeling en toetst dit aan eigen maatstaven, die niet exact overeenkomen met de regels van de Hoge Raad. Het gebruik van een goedgekeurde modelovereenkomst is voor de Belastingdienst namelijk al een aanwijzing dat er sprake is van een zelfstandige in plaats van een werknemer. Maak dus gebruik van deze goedgekeurde modellen en voorkom naheffingen! Maar let op, het gebruik van deze modelovereenkomsten kan in een civiele procedure bij de rechter geen stand houden, omdat de rechter dus toetst aan de regels uit de wet: loon, gezag en persoonlijke arbeid. Behandel een zzp’er dus altijd als een zelfstandige en niet als een werknemer en zorg dat je in elk geval een getekende modelovereenkomst hebt.

Tekst: Geralde Bouw-van de Bunt, adviseur juridische zaken

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - SLIM EN DIGITAAL

Cumelasector volop bezig met digitalisering

Tekst: Herma van den Pol Foto’s: Sabine Zweverink

PRIMAIRE PROCESSEN ALS EERSTE

“Bedrijven zijn zich er steeds meer van bewust wat ze met digitalisering kunnen doen en zien de kansen die het biedt”, zegt Sabine Zweverink, specialist digitalisering bij Cumela Advies. “Tegelijkertijd leerden we dat het een intensief traject is, waar iemand de kar moet trekken. Hier zijn tijd, geld en energie voor nodig, maar dan haal je er wel het beste uit.” processen eerst goed lopen voordat je überhaupt aan de slag gaat met het systeem.”

Er is dus een goede voorbereiding nodig, maar wat is er nog meer nodig wanneer je gaat digitaliseren?

‘HET IS BELANGRIJK DAT JE EIGEN PROCESSEN EERST GOED LOPEN VOORDAT JE ÜBERHAUPT AAN DE SLAG GAAT MET HET SYSTEEM’

Bij de start van de serie Slim en Digitaal zei je: “Door nu steeds kleine stappen te zetten in het digitaliseren van de processen zijn bedrijven in de toekomst voorbereid en wendbaar om mee te gaan.” Reageer daar eens op…

‘WE BEGINNEN HET NIEUWE JAAR MET EEN ONDERZOEK NAAR DE STAND VAN DIGITALISERING IN DE SECTOR EN WILLEN DAN OOK KIJKEN WELKE INFORMATIEBEHOEFTE ER IS’

GRONDIG 1 2021

“Tijdens de gesprekken met softwareleveranciers bleek hoe waar dit is. Vanuit diverse hoeken gaven ze ondernemers het advies om klein te beginnen, maar wel te beginnen. Dit om voorbereid te zijn op de toekomst. Tegelijkertijd hebben we gezien dat het noodzakelijk is om voordat je gaat digitaliseren al na te denken over die toekomst. Vergelijk het met een huis dat je gaat bouwen. Als je halverwege ontdekt toch vier verdiepingen te willen in plaats van geen, dan wordt het erg lastig om het nog aan te passen. Je fundering moet natuurlijk goed zijn. Zo is het ook met digitaliseren. Ben je eenmaal begonnen, dan is het heel lastig om weer over te stappen naar een andere aanbieder en structuur. Ook is het belangrijk dat je eigen

“Digitaliseren doe je niet zomaar. Het gaat niet simpelweg om de keuze van de juiste software. Het installeren van het juiste pakket is juist maar een klein gedeelte van het totaalplaatje. Om het goed te kunnen doen, zijn tijd, geld en energie nodig en het is heel belangrijk om er de mensen bij te betrekken die straks met het systeem (gaan) werken. Gelukkig zien we dat steeds meer bedrijven het nut en de noodzaak zien om die investering te doen. Dat merk je ook door de vraag naar informatie. De cumelasector is volop bezig met digitaliseren.”

Waar staat de cumelaondernemer nu? “Ondernemers zijn vooral bezig met het optimaliseren van de primaire processen door het invoeren van een digitale werkbon en/of planning of door het inzetten van software voor het calculeren en offreren. Die software wordt het liefst gekoppeld aan de boekhouding en van daaruit wordt het doorontwikkeld. Systemen aan elkaar koppelen is een volgende stap die sommige ondernemers al nemen. Hiervoor is er aan de kant van de systeemleveranciers echter nog wel wat werk aan de winkel. Hoe de verre toekomst er uitziet? Ik verwacht dat machines steeds meer informatie gaan leveren en dat deze uiteindelijk bepalen wat er op de factuur komt, maar zo ver zijn we nog niet.”

Hoe ondersteun je ondernemers die in hun bedrijfsvoering de stap willen zetten naar een gestroomlijnder systeem? “Veel bedrijven komen vanuit een papieren situatie of werken met allerlei losse digitale documentjes. Ze zijn vaak enthousiast geworden door de verhalen van een collega-ondernemer, gaan zelf informeren en komen er dan achter dat de

SLIM EN DIGITAAL - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

‘MET DE SERIE SLIM EN DIGITAAL IN COMBINATIE MET DE ONLINE-LEVERANCIERSTABEL HEB IK ONDERNEMERS WILLEN HELPEN DEZE MARKT AL WAT MEER IN BEELD TE BRENGEN’

overstappen van het geven van advies naar een meer intensief traject om ondernemers volledig te ontzorgen in het digitaliseringstraject. Ik kom dan een paar maanden regelmatig bij ondernemers op kantoor zitten om ervoor te zorgen dat er bij mijn afscheid een nieuw systeem en nieuwe werkwijze succesvol zijn geïmplementeerd.”

En wat mogen de lezers in 2021 van deze reeks verwachten? markt erg groot en verspreid is. Dat is vaak het moment dat mijn hulp wordt gevraagd. Met de serie Slim en Digitaal in combinatie met de online-leverancierstabel heb ik ondernemers willen helpen deze markt al wat meer in beeld te brengen. De tabel wordt de komende periode verder uitgebouwd. Ik zie ook dat ondernemers worstelen met de tijd die ze moeten nemen om een stap te zetten in digitalisering. In 2021 wil ik daarom

NAAM LEVERANCIER

DOELGROEP

“We beginnen het nieuwe jaar met een onderzoek naar de stand van digitalisering in de sector en willen dan ook kijken welke informatiebehoefte er is. Willen de ondernemers meer inzicht in maai-apps, inzicht in plansystemen en weten welk systeem het beste past bij welk type ondernemer of wordt het tijd om te kijken wat taakkaarten ons te bieden hebben? Help ons vooral door mee te denken, want daar profiteer je zelf uiteindelijk ook van.”

LEVERANCIERSTABEL Welk systeem past bij jouw bedrijf? Bekijk het compacte en eenvoudige overzicht via Cumela.nl of scan de QR-code hiernaast en ontdek de tabel. Vragen mag je mailen naar szweverink@cumela.nl. Let op! De tabel is een willekeurige selectie van softwareleveranciers. Dat betekent dat ook software die niet in de tabel wordt genoemd goede software kan zijn, net zoals we geen garanties geven voor de software die wel genoemd is. We breiden zo snel en volledig mogelijk uit.

TABEL DIGITALISERING 2020 FUNCTIONALITEITEN

Idee101: Cleverdesk GWW en cultuurtechniek Planning en werkbon Van Meijel: Metacom GWW Planning, werkbon, calculeren, offreren en, administratie TSS: Digitale Werkbon Agrarisch loonwerk Digitale werkbon Smart en cultuurtechniek AgroPRO Agrarisch loonwerk Planning, werkbon en mestadministratie TimeKing Agrarisch loonwerk Planning en werkbon en Cultuurtechniek Spotmaster Agrarisch loonwerk, Planning en werkbon GWW en cultuurtechniek Rovecom Agrarisch loonwerk, Planning, werkbon, calculeren, offreren, GWW en cultuurtechniek administratie en digitale mestbon OutSmart GWW Planning, werkbon en administratie Digitaal Kantoor Agrarisch loonwerk, Planning, werkbon en administratie GWW en Cultuurtechniek PlanProf Agrarisch loonwerk Planning en werkbon en GWW Bakker & Spees: GWW en cultuurtechniek Calculeren/ Offreren (RAW) Civiel Agro-IT Agrarisch loonwerk, Planning en werkbon GWW en cultuurtechniek Ibis GWW Calculeren, offreren (RAW) en administratie Werktrekker Agrarisch loonwerk Werkbon en planning

QUOTE GEBRUIKER Laarakkers BV: Ook voor bedrijven met weinig digitaliseringservaring een aanrader! Den Ouden Groep: De implementatie is pittig, medewerkers pikten het vervolgens snel op. Volkerink Heino: Het is een supersimpel systeem, je moet wel de geschikte telefoon hebben. Eugelink Eldrik: Dit systeem voor Android heeft vrijheid gebracht. Ik kan altijd bij mijn gegevens. Brandsma: Timeking zit nog volop in de opbouw, maar er is nu al voordeel te zien. Van Vliet: Er was een goede samenwerking; . draagvlak is belangrijk Westra: Kosten en opbrengsten zijn snel in beeld. We kunnen eerder ingrijpen als iets uit de pas loopt. Van Nieuwkoop: Het is goed dat het systeem zich blijft ontwikkelen, dat doen wij ook. Van Daalen: In vier jaar hebben wij de omzet verdubbeld; zonder extra personeel en met een afname van werkdruk op facturen. Damsteegt: Een versnelling van de digitale opvoeding. PlanProf denkt mee om een oplossing te vinden. Gebr. Griekspoor BV: Vinkje aan, vinkje uit, het spreekt allemaal voor zich. Iedereen beschikt over dezelfde gegevens. Verhart Groen BV: In praktische zin werkt het goed, maar ze moeten wel gaan moderniseren. Nagtegaal: Ik bel niet vaak, maar als ik bel, is er echt wat. Dit wordt dan ook direct opgelost. Van Eijck: De app koppelt met vele andere systemen en stelt doelgerichte vragen afhankelijk van het type werk.

*Noot: In 2020 hebben we ons in deze reeks gefocust op de basisadministratie in Cumela-bedrijven. Alleen deze informatie staat in bovenstaande tabel, mogelijk zijn er meer functionaliteiten en doelgroepen. Daarover later meer.

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - CONTACT HOUDEN

We houden contact!

VERBINDING ZOEKEN MET ANDEREN

Hoe gaat het met je? Een belangrijke vraag, die we misschien niet vaak genoeg stellen. Stellen we hem wel, dan gaan we vaak voorbij aan het antwoord, want ‘goed’ of ‘druk’ is nu eenmaal geen emotie. Hoe zorg je er in deze tijd echt voor om contact te houden en waarom is het vragen naar iemands gevoel zo belangrijk? We houden contact! Dat is in de huidige tijdgeest soms gemakkelijker gezegd dan gedaan. Vandaag de dag is het gebruikelijke intermenselijke contact en met name het persoonlijke en fysieke contact aan banden gelegd. Elke dag merk ik dat privé, maar zeker ook in mijn werk als bedrijvenadviseur. Het langsgaan bij onze leden is niet langer vanzelfsprekend en op sommige momenten zelfs niet eens mogelijk. Hoe houd je nu dan toch contact met elkaar, écht contact?

WIJ MENSEN ZIJN SOCIALE WEZENS, GROEPSDIEREN. VERBINDING IS EEN BASISBEHOEFTE VAN ELK MENS

Uiteraard zijn er allerlei andere vormen van contacten onderhouden mogelijk, zoals Zoomen, Meeten, videobellen, Facetimen, appen, mailen, gewoon bellen of een kaartje sturen. Toch zal een ieder het met me eens zijn dat deze vormen van contact hebben niet hetzelfde zijn en voelen als elkaar ‘live’ spreken. We missen toch een deel van de non-verbale communicatie en het gevoel bij de ander.

WAAROM IS HET ZO BELANGRIJK? Het begint ermee dat we nu eenmaal sociale wezens zijn en verbinding maken met anderen is voor ons mensen net zo fundamenteel als de behoefte aan eten, drinken, onderdak en veiligheid. Uit onderzoek blijkt dat zogenaamde ‘social pain’ als gevolg van het ontbreken van dit soort contacten op dezelfde plek in onze hersenen wordt ervaren als fysieke pijn. Het is de primaire

GRONDIG 1 2021

functie van ons brein om ons te waarschuwen, zodat we overleven. Dit onderstreept hoe krachtig en belangrijk het is dat we ons sociaal verbonden voelen. In recente rapporten wordt het ontbreken van sociale verbinding zelfs als oorzaak van terrorisme gezien.

WAT IS VERBINDING EIGENLIJK? Recent kwam ik deze definitie van Brené Brown tegen: verbinding is de energie die bestaat tussen mensen wanneer zij zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelen, kunnen geven en ontvangen zonder oordeel, en steun en kracht ontlenen aan de relatie.

DE DRIE ELEMENTEN VAN VERBINDING • Gezien, gehoord en gewaardeerd voelen. • Kunnen geven en ontvangen zonder oordeel. • Steun en kracht ontlenen aan de relatie. Als je deze elementen herkent in relaties met anderen kun je ook actief werken aan de versterking van verbinding door aan elk van de elementen aandacht te besteden en daarin te investeren. Zo zal de verbinding dan ook steviger worden. Als je dit zo leest, komt er nog best heel wat kijken bij het creëren van een goede en oprechte verbinding met anderen, maar zoals we dat in onze branche wel gewend zijn, kom je met gezond boerenverstand ook een heel eind. Daarom geef ik je graag mee om juist in deze tijd eens wat nauwlettender te kijken naar je contacten en je relaties. Vraag jezelf eens vaker af of je nu echt de ander ziet, hoort en waardeert. Kun je echt praktische of mentale hulp bieden zonder oordeel? Krijg je energie van een gesprek met de ander? Wat kun jij doen om dit te verbeteren?

CONTACT HOUDEN - ONDERNEMEN MET CUMELA

HET BEGINT MET VRAGEN NAAR DE ANDER “Hoe gaat het?” is een vraag die we dagelijks krijgen en stellen. Vaak beantwoorden we deze vraag met “Goed” of “Druk”. Dit laatste zou dan ook ‘goed’ moeten veronderstellen, maar hoe voel je je nu werkelijk of hoe voelt die ander zich nu werkelijk? Sta je daar wel eens bij stil? Misschien heb je het wel eens eerder gehoord, maar ‘goed’ is geen emotie en hiermee duid je dus ook niet aan hoe je je daadwerkelijk voelt.

DURF TE VRAGEN: ‘HOE VOEL JE JE?’ “Hoe voel je je?” Een simpele vraag, maar we stellen hem maar weinig. Niet aan anderen en ook niet aan onszelf. Vaak denderen we door de dag, van het ene agendapunt naar het andere klusje, zonder dat het bij ons opkomt om onze aandacht voor een paar seconden te verleggen naar ons gevoel of dat van een ander.

GOEDE RELATIES MAKEN HET LEVEN LEUKER! Zonder nu te veel door te draven of zweverig te worden, denk ik oprecht dat we hier met z’n allen

meer bij stil mogen staan. Hoe gaat het werkelijk met die ander? Kan ik iets doen om écht in contact te komen met de ander?

ECHT VRAGEN NAAR DE ANDER Het is soms lastig om je in anderen te verplaatsen - ik weet dat ík het lastig vind - maar het loont de moeite. Het helpt je namelijk om snel dieper contact te maken met anderen en een sterkere verbinding te maken. Hoe lastig en soms zelfs bijna spannend het ook is om je wat kwetsbaarder op te stellen, het zal je veel brengen. Goede relaties maken het leven nu eenmaal leuker! Kortom, verdiep je eens in een ander en durf eens écht te vragen naar de ander!

Tekst: Kim van de Graag, bedrijvenadviseur Foto’s: Cumela Communicatie

GRONDIG 1 2021

Ter overname aangeboden: Cumelabedrijf Agrarisch loonwerk en grondverzet in Noordoost-Nederland ∙ Machinepark

∙ Bedrijfsgebouwen

∙ Bedrijfswoning

Jouw reactie kun je richten aan: Cumela Advies bedrijfsovername@cumela.nl

Contactpunt aan- en verkoop Cumelabedrijven

AT4103 LNMS PLOEGER APPLICATIEMACHINES Driewieler 16 m³ en vijfwieler 25 m³

Nooit meer vervuilde koelpakketten In uw machine ?

Hoge gebruiksvriendelijkheid Super rijcomfort Enorme wendbaarheid Grote arbeidscapaciteit Zeer spaarzaam met brandstof

Kijk voor alle details en het volledig aanbod op

PLOEGER.COM/USED Meer informatie? Neem direct contact op via onderstaande gegevens

Bezoek onze website of bel vandaag nog!

Techno Air Benelux BV www.technoair.com +31(0)85 7608777

KENTEKENPLAATHOUDERS MET UW EIGEN TEKST Kentekenplaathouder lang model voor kentekenplaat 52 x 11 cm. Vanaf €0,75 per stuk. Inclusief 1 kleur tekst.

kantoor/showroom: Vriezendijk 38 | magazijn/expeditie: Vriezendijk 23a | 7683 PL Den Ham | 0546 - 65 66 00 | info@erikkuiper.nl kijk voor meer informatie op: www.erikkuiper.nl

SERIE OMGEVINGSWET - ONDERNEMEN MET CUMELA

NIEUWE SERIE: OMGEVINGSWET

Omgevingswet in 2022 van kracht

NIEUWE SERIE LICHT DE VERANDERINGEN TOE

De overheid streeft ernaar om op 1 januari 2022 de nieuwe Omgevingswet in werking te laten treden. In aanloop naar die datum ga ik in elke editie van Grondig in op de ontwikkelingen en de bijzonderheden die deze wet met zich meebrengt. Deze editie trappen we af met een korte inleiding en geven we aan wat we vanuit Cumela willen gaan doen. Het belangrijkste doel van de Omgevingswet is het vervangen van de huidige wetten, besluiten en regelingen, zodat een overzichtelijker stelsel ontstaat. Hierbij gaat het onder meer om weten regelgeving over bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. Zo moet er een beter evenwicht ontstaan tussen het benutten en het beschermen van de leefomgeving. Voor een aantal activiteiten gaan meer algemene regels gelden, maar de meeste worden opgenomen in één van de onderstaande besluiten die onder de Omgevingswet zullen gelden.

BIJ VOORKEUR KOMEN WIJ ALS CUMELA VOORAF AAN TAFEL BIJ DE BESTUURSORGANEN

Besluit kwaliteit leefomgeving Dit besluit beschrijft hoe overheden regels voor het omgevingsplan moet opstellen en welke regels dat zijn.

Besluit activiteiten leefomgeving Hierin zijn de algemene regels voor activiteiten in de fysieke leefomgeving opgenomen, vergelijkbaar met het huidige Activiteitenbesluit.

Besluit bouwwerken leefomgeving Regels over bouwen, verbouwen en gebruiken van bouwwerken. De regels gaan onder andere over veiligheid, gezondheid en duurzaamheid.

Omgevingsbesluit Regels over welke procedure er geldt en welk bestuursorgaan het bevoegd gezag is om een omgevingsvergunning te verlenen. Voor de onderwerpen geluid, bodem, grondeigendom en natuur worden nieuwe wetten onder de Omgevingswet beschreven. Ook zal voor de meeste

aanvragen de kortere proceduretermijn van acht weken gelden. Bij het in werking treden van de Omgevingswet moet het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) gereed zijn. Via deze digitale omgeving is direct te zien welke regels voor de dan geldende situatie van toepassing zijn ten aanzien van bouw, milieu en ruimtelijke ordening. Ook is het via het DSO mogelijk om een aanvraag voor één of meer activiteiten in te dienen. Het DSO vervangt dan ook de verschillende huidige sites waarmee informatie van het bestemmingsplan kan worden ingezien of een aanvraag omgevingsvergunning of een melding Activiteitenbesluit kan worden ingediend.

WAT GEBEURT ER NU? Zowel het rijk, de provincies als de gemeenten zijn bezig om de voorbereidingen te treffen. Dit heeft tot en met begin 2021 vooral betrekking gehad op beleidsstukken waarin de visie wordt bepaald. In de komende maanden zal de praktische uitvoering worden beschreven in de omgevingsverordeningen. Hierin worden de doelstellingen uit de visies omgezet naar concrete eisen en waarden voor de leefomgeving. Wij willen vanuit Cumela aansluiten bij deze stap. Het vaststellen van de omgevingsverordeningen is een openbare procedure, waarbij de mogelijkheid bestaat om zienswijzen in te dienen. Bij voorkeur komen wij als Cumela vooraf aan tafel bij de bestuursorganen om input te leveren voor de omgevingsverordeningen. Het doel hierbij is om de belangen van onze leden te behartigen en een goed uitgangspunt te bieden. Vanuit Cumela wordt bestuursleden gevraagd om hier een bijdrage aan te leveren, maar daarover later meer.

DOOR DE MOGELIJKHEID OM DE REGELS BETER OP ELKAAR AF TE STEMMEN, MOET EEN BETER EVENWICHT ONTSTAAN

Tekst en foto’s: Tom Luttikhold, juridisch adviseur omgevingsrecht

TOELICHTING In de komende edities van Grondig worden een aantal wijzigingen toegelicht die met de Omgevingswet worden doorgevoerd. Mocht je vragen of opmerkingen hebben, neem dan gerust contact met Cumela Advies. GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - HANDEL EN CERTIFICERING

Wanneer ben je handelaar?

HANDEL IN VOEDERMIDDELEN EN CERTIFICERING

Wanneer is er sprake van handel in voedermiddelen en zo ja, wat dien je dan als ondernemer te regelen? Aan de hand van vier voorbeelden leggen we uit of er sprake is van handel en of je dan te maken hebt met certificeringseisen. Belangrijk is steeds het antwoord op de vraag: wisselt het voedermiddel als gevolg van je dienst van juridisch eigenaar?

OVER EEN ZOGEHETEN BOER-BOERLEVERANTIE HEBBEN PARTIJEN IN DE DIERVOEDER- EN AFZETKETEN AFGESPROKEN DAT ER GEEN CERTIFICERINGSEISEN GELDEN

VOORBEELD 1: LOONWERKACTIVITEITEN BIJ DE TEELT VAN VOEDERMIDDELEN Er wordt alleen loonwerk (grond bewerken, bemesten, zaaien, gewasverzorging, oogst en bijbehorend transport) gedaan in de teelt van voedermiddelen. Er is hier geen sprake van een handelsactiviteit, maar van reguliere dienstverlening. Er gelden dan geen certificeringseisen voor de diervoederketen met betrekking tot handel. Ook heb je dan niet te maken met de overige wettelijke bepalingen (zie kader).

VOORBEELD 2: TELEN VAN VOEDERMIDDELEN Als loonwerker teel je op de eigen of gehuurde percelen voor eigen rekening en risico voedermiddelen. Deze verkoop je vervolgens aan een veehouder. In deze situatie is er weliswaar sprake van een handelsactiviteit en verandert het voedermiddel van juridisch eigenaar, maar toch is er geen sprake van een handelsactiviteit. Dat komt doordat er sprake is van een zogeheten boer-boerleverantie. Daarover hebben de partijen in de diervoeder- en afzetketen afgesproken dat er geen certificeringeisen gelden.

GRONDIG 1 2021

Let op: als er niet-zelfgeteelde voedermiddelen worden aangekocht en vervolgens weer worden doorverkocht, wordt dat wel gezien als een handelsactiviteit. Je krijgt dan te maken met de certificeringseisen zoals die in voorbeeld 4 worden genoemd. Je hebt in dit voorbeeld als teler wel te maken met een registratieplicht bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Je hoeft je als teler echter niet te melden, aangezien de NVWA gegevens gebruikt van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

VOORBEELD 3: LOONWERKER TREEDT OP ALS BEMIDDELAAR In dit voorbeeld verricht je net als de loonwerker in voorbeeld 1 veldwerk gedurende het teeltseizoen. Aanvullend op dit voorbeeld breng je als loonwerker echter vraag en aanbod met elkaar in contact via de contacten in je netwerk. Je vraagt een commissie als bemiddelaar. Facturering en betaling verlopen rechtstreeks tussen teler en afnemer. In deze situatie is er geen sprake van een handelsactiviteit. Als loonwerker word je geen juridisch eigenaar van een voedermiddel. In dit voorbeeld bemiddel je alleen, dus zijn er geen certificeringseisen voor de diervoederketen.

VOORBEELD 4: LOONWERKER TREEDT OP ALS HANDELAAR IN VOEDERMIDDELEN Als loonwerker koop je in dit voorbeeld voedermiddelen aan die je niet voor eigen rekening en risico hebt geteeld. Deze voedermiddelen verkoop en lever je aan een veehouder of een andere handelaar. Er is hier sprake van een handelsactiviteit, waarbij je juridisch eigenaar wordt van het voedermiddel en voor het leveren van voedermiddelen worden facturen verzonden. Je wordt door de diervoederketen gezien als een handelaar in voedermiddelen en dient daardoor te voldoen aan een aantal certificeringseisen en wettelijke vereisten, die in de twee kaders nader zijn omschreven.

HANDEL EN CERTIFICERING - ONDERNEMEN MET CUMELA

ER IS SPRAKE VAN EEN HANDELSACTIVITEIT ALS JE JURIDISCH EIGENAAR WORDT VAN HET VOEDERMIDDEL EN VOOR HET LEVEREN VAN VOEDERMIDDELEN FACTUREN VERZENDT.

WETTELIJKE VEREISTEN ALS DIERVOEDERLEVERANCIER Naast de eisen die de ketenpartijen stellen, zijn er ook een aantal wettelijke eisen waaraan je als diervoederleverancier moet voldoen.

1. REGISTRATIE BIJ NVWA De Europese hygiënewetgeving schrijft voor dat diervoederbedrijven en hun toeleveranciers (dus veevoertelers) moeten zijn geregistreerd. De overheid heeft op die manier een volledig en actueel beeld van bedrijven die actief zijn in de productie van diervoeders. De informatieplicht is een verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven zelf. Elk bedrijf dat diervoeders produceert, verwerkt, opslaat, transporteert of verhandelt, moet de vestigingen die bij het bedrijf horen laten registreren. Registreren doe je digitaal bij de NVWA. Telers hoeven zich niet te melden bij de NVWA, aangezien die organisatie gegevens gebruikt van de RVO.

2. AANLEVEREN GELEVERDE HOEVEELHEID DIERVOEDERS BIJ DE RVO

CERTIFICERINGSEISEN HANDEL IN VOEDERMIDDELEN Als handelaar in diervoeders moet je voldoen aan de volgende certificeringseis: • J e moet beschikken over een GMP+ FSAcertificaat (FSA staat voor Food Safety ssurance), gericht op de handel (B3). Daarnaast hebben enkele afzetketens nog een aantal specifieke voorwaarden opgenomen: • S inds 2016 hebben zuivelondernemingen aangesloten bij de NZO de voorwaarde opgenomen dat diervoederleveranciers van hun leveranciers (lees: melkveehouders) op de zogenaamde witte lijst moeten zijn vermeld. Om op de witte lijst te komen, moet je naast een GMP+ FSA-certificaat ook een getoetste product-

•

aansprakelijkheidsverzekering hebben en deelnemer zijn bij de stichting SecureFeed. Deze stichting voert onder andere gezamenlijk een aantal risicoanalyse- en monitoringsprogramma’s uit. O ok in het kwaliteitsprogramma KwaliGeit van het ketenkwaliteitszorgsysteem van de Nederlandse GeitenZuivel Organisatie (NGZO) is opgenomen dat diervoerleveranciers op de bovengenoemde witte lijst van de NZO moeten staan. In het kwaliteitsprogramma IKB Ei is opgenomen dat op pluimveebedrijven alleen diervoeders voor pluimvee aanwezig mogen zijn van leveranciers die GMP+ FSA-gecertificeerd zijn en deelnemer zijn bij SecureFeed.

Voor diervoederleveranciers geldt een wettelijke verplichting om jaarlijks aan de RVO door te geven welke hoeveelheden diervoeder er rechtstreeks zijn geleverd aan veehouders. Het gaat dus niet om leveranties aan andere diervoederleveranciers. Het gaat om diervoeders die je hebt geleverd aan landbouwbedrijven met staldieren (pluimvee, witvleeskalveren, varkens) en/of rundvee. Als diervoederleverancier zul jij je moeten registreren via de RVO (zoekwoord: diervoederleverancier).

Tekst: Maurice Steinbusch, beleidsmedewerker agrarisch loonwerk, Richard Wolting, adviseur managementsystemen Foto’s: Cumela Communicatie

Veehouders moeten bij controles vanuit deze kwaliteitsprogramma’s aantonen dat hun diervoederleveranciers voldoen aan de gestelde voorwaarden.

GRONDIG 1 2021

ONDERNEMEN MET CUMELA - BEDRIJVIG

ONDERNEMEN MET CUMELA - COLUMN

Wanneer start de uitrijdperiode? Er komen regelmatig vragen over de uitrijdperiode voor mest op zand- en lössgrond in 2021 binnen. De start van de uitrijdperiode van drijfmest en vloeibaar zuiveringsslib, voorafgaand aan de teelt van maïs op zand- en lössgrond, is gewijzigd van 16 februari naar 16 maart. De einddatum blijft 15 september. Deze aanpassing geldt alleen voor drijfmest en vloeibaar zuiveringsslib.

NIEUW JAAR, NIEUWE KANSEN Vincent Tijms, Ondernemerslijn

Op alle percelen die niet uiterlijk op 15 februari zijn aangemeld voor de teelt van mais op zand- en löss mag ook vanaf 15 februari mest worden uitgereden. Op deze percelen mag geen maïs worden geteeld.

HEB JE OOK EEN VRAAG? Stel je vraag aan de medewerkers van de Cumela Ondernemerslijn via telefoonnummer (033) 247 49 99 of het e-mailadres ondernemerslijn@cumela.nl

Het is alweer januari, het begin van een nieuw jaar. Het oude hebben we afgesloten en leek wel anderhalf keer zo lang te duren. Ik denk dat velen van ons 2020 graag zo snel mogelijk willen vergeten, ook al was het zakelijk gezien voor onze sector nog helemaal niet zo’n slecht jaar. De meeste bedrijven konden redelijk tot goed doordraaien. Nu is het tijd om vooruit te kijken. Wat zal 2021 ons brengen? Hoe ziet ons klantenbestand er dan uit? Welke werken komen er op de markt? Hoe zal het weer zijn? Voor sommigen is het vooruitkijken reden om na te gaan denken. Over het personeelsbestand, de investeringen en wellicht over een samenwerking, uitbreiding of beëindiging van het bedrijf. Geen eenvoudige keuzes. Steeds vaker kom ik bij bedrijven die zich bezinnen over eigendom of gebruik. Oftewel: wil ik een machine in de schuur hebben staan of wil ik die kunnen gebruiken wanneer ik hem nodig heb. Vaak, zo niet altijd, heeft het met het rendement van het machinepark te maken. Zo zei laatst iemand tegen mij: “Je bent geen agrarisch loonwerker als je geen hakselaar in de schuur hebt staan!”

STEEDS VAKER KOM IK BIJ BEDRIJVEN DIE ZICH BEZINNEN OVER EIGENDOM OF GEBRUIK

NIEUWE LEDEN Er zijn veertien bedrijven ingeschreven als nieuw lid: • A.Kolkena Grond- en Straatwerk BV | Westernieland • Aannemingsbedrijf Jan Selten BV | Uden • Agrovoird V.O.F. Akkerbouw en loonbedrijf | Bantega • B.A.W. Verhuur | Schalwijk • Brouwer Groen en Grondig | Veelerveen • DJO Groep | Noordwijkerhout • Hoveniersbedrijf Nieuw Arendsrust | Vrouwenpolder • Kieftenburg Boomsma bomenrooierij BV | Harlingen • Loon- en mechanisatiebedrijf Lodewijks | Mantinge • Loonbedrijf Rijskamp | Garsthuizen • Maatschap Derikx Akkerbouw | Ysselsteyn • Max van Dijk Groen Grond en Infra | Waverveen • Rothy Verhuur-Grondverzet-Service | Landgraaf • Verboon Transport en Handel BV | Den Haag

GRONDIG 1 2021

Misschien ben je zonder die hakselaar echter juist wel een heel goede loonwerker, één met toekomstperspectief. Dat vergt dan wel een duidelijke visie en het vermogen om samen te werken. Dat geldt ook voor de grond-, wegen waterbouw. Als je de minder rendabele machines of activiteiten kunt onderbrengen bij een collega die jou ook wat kan gunnen, kun je samen meer bereiken. Goede afspraken maken is hierbij wel belangrijk. Ook bij dit soort zaken kan de bedrijvenadviseur van Cumela helpen, meedenken, partijen bij elkaar brengen of een specialist invliegen. Bel gerust. Een goed, gezond en mooi 2021 gewenst!

Wilco Emons bedrijvenadviseur

Het is zo weer voorjaar Bestel uw bemester op tijd! T 0546 644 866 | eversagro.nl

Voorjaarsactie

G1015

Rondebalen-Wikkelmachine Wij kennen de eisen, beheersen de systemen en zorgen voor de beste opslag voor uw producten.

“Advies aan c bedrijven ove en verzekerig altijd maatwe

“Advies aan cumelabedrijven over risico’s Ralph de Hart directeur verzekering en verzekerigen is uw specialisT in bewaringen en loodsen altijd maatwerk.”

* ,00 .0 € 14 in plaats van € 16.733,-

Rondebalen-Grijper RBG

Messenslijper MS 100

Kistenbewaring Ralph debulkopslag Hart

Hout en beton

directeur verzekeringen

Verzekeringsspecialist in de cumelasector Als brancheorganisatie weten we bij Cumela als geen ander waar je als ondernemer mee te maken hebt, met welk materieel je werkt en welke risico’s hierbij komen kijken. Onze polisvoorwaarden zijn hierop afgestemd, wij denken met je mee en geven altijd een persoonlijk advies op maat.

T 073-503 25 27 info@steenbergen-bouw.nl

,- ,€in plaat1.2s van60€ 1.646 *

,-* ,€in plaat1.2s van40€ 1.536

incl. Koelinrichting incl. Euro-Vangraam fabriek. af Levering 31/03/2021. tot geldig Aanbod G1015: | waterwegen / * Prijzen excl. BTW RBG + MS 100: Aanbod geldig tot 30/04/2021. Geleverd

www.sTeenbergen-bouw.nl Onze voordelen • Persoonlijk contact met specialisten • Gemak en uitgebreide service • Kennis van de cumelasector • •

Uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding Soepele afwikkeling bij schade

te maken hebt, met welk m en welke risico’s hierbij ko

polisvoorwaarden zijn hier wij denken met je mee en persoonlijk advies op maa

Onze voordelen • Persoonlijk contact m • •

Gemak en uitgebreide Kennis van de cumela

• •

Uitstekende prijs-kwa Soepele afwikkeling b

Wij weten wat we v www.cumela.nl

Voor meer infos contacteer: Frank Eugelink Mobil: +31 (0) 6 270 430 53 | E-Mail: frank.eugelink@goeweil.com

(033) 247 49 60 GRONDIG; VAKBLAD CUMELASECTOR Wij weten watVOOR we DE verzekeren!

www.cumela.nl

www.goeweil.com

Verzekeringsspecialist in Als brancheorganisatie we als geen ander waar je als

(033) 247 49 60

De praktijk spreekt! Zeker van uw opbrengst.

ARI

JANU

MAAN

Bestel uw maïszaad in januari en maak kans op: 5 ha maïszaad + 5 ha Snelle Lente Rogge + 1 jaar licentie Farmdesk

De actie geldt voor de volgende maïsrassen: PRIXDOR, PAPAGENO, MEGUSTO, JOHANINIO, CORAZON en FIGARO

GENIALIS       

Vroeg / middenvroeg (FAO 230) Zeer geschikt voor silomaïs, MKS, CCM, korrelmaïs of geplette maïs Zeer hoge voederwaardeopbrengst uit korrel en plant Goede beginontwikkeling (8) Goede stevigheid (8) Zeer goede builenbrand- en stengelrotresistentie (8,5) Op en top betrouwbaar!

Bron: KWS / CSAR Aanbevelende Rassenlijst 2021 - snijmaïs middenvroeg en korrelmaïs

SEED2FEED OPTIMALISEERT RANTSOEN EN GEWAS

SEED2FEED Voor meer informatie: Tel. B +32-(0)3-449 02 20 OPTIMALISEERT RANTSOEN EN GEWAS Tel. NL +31-(0)76 50 30 003 www.kwsbenelux.com

SEED2FEED OPTIMALISEERT RANTSOEN EN GEWAS

SEEDING THE FUTURE SINCE 1856

Grondig 1 - 2021

Articles inside

BEDRIJVIG

Omgevingswet in 2022 van kracht

met digitalisering Verbinding zoeken met anderen

Cumelasector volop bezig

Werknemer of zzp’er?

Veiligheidsladder doet in

VOORZITTER

TOOLBOX: Verslaving en werk

Chantal Broeze CUMELARIA

CUMELA.NL

Rassenkeuze bij snijmaïs

VROUWEN IN HET CUMELABEDRIJF

Doosan gaat met zijn wielladers

serieus meedoen Semi-autonome Cat

ELM Bouwmachines bouwt elektrische Etec-graafmachines

Cultuurtechniek BV TECHNISCH NIEUWS

REDACTIONEEL

Digitale werkplaats

Machines op afstand volgen

Cumelasector bindt strijd aan met criminelen

IN ACTIE: Loonbedrijf Roodenburg

Giel Claes, Beequip STERK WERK: J. Hesp & Zonen

COMMENTAAR