Kruid om glas te poetsen Glaskruid: “Door de ruwheid is het zeer geschikt om glazen en bekers te poetsen en schoon te maken”, aldus het Cruydt-boeck van Dodonaeus (Dodoens) uit 1608. Werkt dat echt? En wat is het eigenlijk voor plant? Caroline Elfferich ging op onderzoek uit. Tekst Caroline Elfferich
I
n een voortuin in Pijnacker ontdek ik glaskruid onder een boompje. Op het eerste gezicht meen ik de planten te herkennen als klein glaskruid (Parietaria judaica): een soort uit de brandnetelfamilie, die op oude muren groeit in het stedelijk gebied. Enkele jaren geleden viel het me op dat klein glaskruid veel voorkomt op kademuren in het historische centrum van Dordrecht. Vroeger was deze plant zeldzaam in Nederland, maar in de Heukels’ flora1 staat bij de soort vermeld ‘toenemend’. Op Verspreidingsatlas.nl is te zien dat het verspreidingsgebied niet duidelijk is toegenomen. Het gaat dus om een toename van het aantal planten per kilometerhok.
Klein of groot Hoewel het glaskruid in Pijnacker sprekend op klein glaskruid lijkt, voel ik toch enige twijfel. Vooral vanwege de groeiplaats. In mijn beleving is het heel ongewoon om klein glaskruid aan te treffen op een schaduwrijke plek op de bodem, in een wijk die zo’n dertig jaar geleden is aangelegd. Dan lees ik in de Nederlandse oecologische flora2 dat er in ons land ook groot glaskruid (Parietaria officinalis) voorkomt: een soort die inheems is in Midden- en Zuid-Europa. Deze soort groeit juist op beschaduwde locaties op de bodem. Groot glaskruid is al sinds de oudheid bekend als geneeskruid tegen vele kwalen. In de middeleeuwen werd de plant
Groot glaskruid in Pijnacker gevonden in een voortuin onder een boompje | Foto Caroline Elfferich
14 — Natura 2021 nr 1
gebruikt als rookplant om duivels te bezweren en om glas te poetsen. Aan deze laatste eigenschap heeft glaskruid zijn naam te danken. Groot glaskruid werd vroeger vaak aangeplant in tuinen van kloosters en buitenplaatsen. Op dergelijke plekken zijn ze tegenwoordig nog steeds te vinden. Ook in boomkwekerijen groeit soms groot glaskruid en deze planten kunnen als verstekeling meeliften met pootgoed. Het glaskruid in Pijnacker is dus wellicht aangevoerd met het boompje waaronder het groeit. Determinatiekenmerken Groot glaskruid heb ik nog nooit bewust gezien en foto’s op internet geven geen
