VOORSTADIA VAN HUIDKANKER Door Annemie Galimont, dermatoloog
ACTINISCHE KERATOSE Actinische keratosen ontstaan na langdurige blootstelling van de huid aan zonlicht. Het ontstaan van actinische keratosen is afhankelijk van het huidtype en de totale hoeveelheid uv-straling die iemand in de loop van het leven op de huid heeft gekregen. Hoe blanker de huid, des te groter de kans op het ontwikkelen van deze huidafwijking. De huidafwijkingen ontstaan op de aan zonlicht blootgestelde delen van het lichaam. Denk hierbij aan de handruggen, de onderarmen, het gezicht en de kale/kalende schedelhuid. Soms zijn ze ook op de onderbenen en de voeten aanwezig. Actinische keratosen zijn huidkleurige, rode of bruine, ruw aanvoelende plekjes of grotere plekken. In het begin is de huidafwijking beter te voelen dan te zien. Soms is het één plekje. Vaak zijn er meerdere plekjes aanwezig en zijn er aan de huid andere tekenen van langdurige zonblootstelling te zien (zoals vlekkige verkleuringen en rimpels). Soms zijn ze licht pijnlijk bij aanraking. De grootte kan variëren van enkele millimeters tot centimeters.
Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw is er een explosieve
Tussen de 15 en 20% van de actinische
toename in het aantal gevallen van huidkanker en de voorstadia
keratosen zal binnen een jaar spontaan
ervan. Afgezien van de laatste twee coronajaren gaan we steeds
verdwijnen. Ze kunnen dan wel weer op dezelfde plaats terugkomen. Ongeveer
vaker en steeds verder op zonvakantie. En we beginnen
10% van alle actinische keratosen ontaardt
op steeds jongere leeftijd met het overmatig belasten van onze
na verloop van tien tot twintig jaar in een basaalcelcarcinoom. De kans dat een
huid met zonlicht. Daarnaast leven we ook langer. Het gevolg is
actinische keratose kwaadaardig wordt, is
dat veel mensen een door uv-straling beschadigde huid hebben.
voor een enkel plekje erg klein. Patiënten met een groot aantal actinische keratosen hebben een verhoogd risico. Patiënten die afweeronderdrukkende medicijnen
Er zijn verschillende vormen van huidkanker,
dium ontdekt wordt dan is er een kans op
gebruiken, hebben een grotere kans op het
waarvan de drie meest voorkomende het
uitzaaiing.
krijgen van veel actinische keratosen.
basaalcelcarcinoom, het plaveiselcelcarci-
De voorstadia van het plaveiselcelcarcinoom
noom en het melanoom zijn.
zijn actinische keratose en Morbus Bowen.
MORBUS BOWEN
Het basaalcelcarcinoom is de milde vorm en
Een melanoma in situ (oppervlakkig, dus niet
De ziekte van Bowen is een langzaam
zaait vrijwel nooit uit, het plaveiselcelcarci-
uitgezaaid) en een lentigo maligna (kwaad-
groeiend voorstadium van huidkanker
noom kan soms uitzaaien en het melanoom
aardige bruine vlek) zijn voorstadia van een
(plaveiselcelcarcinoom).
is de meest kwaadaardige vorm van deze
melanoom.
De ziekte van Bowen kan zowel op de aan
drie. Als een melanoom in een te laat sta-
14
UA022022
de zon blootgestelde delen als op de niet
