HOT TOPIC: HUID EN ZON Door Florentine de Boer
Zonneschade aan de huid is letterlijk en figuurlijk een hot topic. Dat het belangrijk is om zonneschade te vermijden, weten de meeste mensen inmiddels wel. Maar soms zit het gevaar in onverwachte hoek. Zo zul je in de apotheek regelmatig patiënten krijgen die medicijnen moeten gebruiken die de huid overgevoelig maken voor de zon. Wat is dan je advies?
medicijn eerder is gebruikt, treden de
dus op en adviseer om bij voorkeur een anti-
symptomen meestal na 24-48 uur op.
zonnebrandcrème te nemen die al eerder is
Voorbeelden van veelgebruikte medicijnen
gebruikt zonder dat hier een huidreactie bij
die een foto-allergische reactie kunnen
optrad.
geven, zijn NSAID-crèmes en orale middelen
Treedt er toch een fotoallergische of een
zoals thiazidediuretica (hydrochloorthiazide,
fototoxische reactie op? Adviseer mensen
chloortalidon), tricyclische antidepressiva
dan om direct contact op te nemen met een
(doxepine, imipramine), haloperidol en
arts.
nifedipine.
KERN VAN JE ADVIES FOTOTOXISCHE REACTIE
• Medicijnen kunnen overgevoeligheid voor de zon als bijwerking hebben. Houd hier
Medicijnen – of je ze nou inneemt of op de
Een fototoxische reactie kan ook als
huid smeert – zorgen ervoor dat er chemi-
bijwerking optreden bij medicijngebruik.
met name in de zomermaanden rekening
caliën in de huid komen. Dat kan sowieso al
Fototoxische reacties komen vaker voor
mee. Geef het advies de zon te vermijden,
een ongewenste reactie van het lichaam
dan fotoallergische reacties: bij zo’n
beschermende kleding te dragen en anti-
opleveren, maar in combinatie met bloot-
40 medicijnen wordt het beschreven.
zonnebrandcrème met een hoge factor te
stelling aan (zon)licht kan het tot twee
Het effect is dosisafhankelijk. Dit betekent
vormen van irritatie van de huid leiden: een
dat zowel de hoeveelheid zon, als de hoe-
zogenaamde fototoxische of een fotoaller-
veelheid van het medicijn invloed hebben
lezen, om zo voorbereid te zijn op
gische reactie, waarbij ‘foto’ licht betekent.
op de ernst van de reactie. Het uit zich als
eventuele bijwerkingen (dit geldt natuurlijk
Overigens treden deze fenomen niet alleen
een ernstige vorm van zonnebrand en
op bij medicijnen: ook verschillende crèmes
ontstaat minuten tot uren na blootstelling
(zoals anti-zonnebrandcrème) of cosmetica
aan de zon. Voorbeelden van medicijnen
verschillende medicijnen lang door na de
(make-up) veroorzaken soms een foto-
waar een fototoxische reactie bij kan optre-
laatste inname. Ook in die periode dienen
toxische of een foto-allergische reactie.
den zijn promethazine (een antihistamini-
extra maatregelen tegen zonneschade te
Dat maakt het achterhalen van de oorzaak
cum) of het antibioticum doxycycline.
worden genomen.
soms lastiger.
Doxycycline kan tot een week na inname van de laatste tablet in het lichaam aanwezig
gebruiken. • Adviseer patiënten goed de bijsluiter te
voor ieder medicijn). • Door de lange halfwaardetijd werken
• Komt er iemand aan de balie met een fotoallergische of een fototoxische
FOTOALLERGISCHE REACTIE
blijven. Ook in die periode dienen extra
huidreactie? Laat die persoon dan direct
Een fotoallergische reactie is een zeldzame
voorzorgsmaatregelen te worden getroffen.
contact opnemen met een arts. <
reactie van het immuunsysteem op een medicijn, uitgelokt door zonlicht. Er zijn
ADVIES
zo’n 25 medicijnen beschreven die dit als
Voor zowel fotoallergie als fototoxiciteit
bijwerking kunnen geven. De symptomen
geldt als therapie het mijden van de zon en
Bronnen
zijn roodheid, vochtophoping, blaasjes en
staken van het middel. Het is aan te raden
1. Goetze S, Hiernickel C, Elsner P: Phototoxicity of
korstvorming van de huid, met name op de
om bedekkende kleding te dragen en om de
plek waar zonblootstelling heeft plaats-
niet-bedekte huid meerdere malen per dag
Skin Pharmacol Physiol 2017;30:76-80. doi:
gevonden. Het treedt vaak op na lokaal
in te smeren met een hoge factor anti-
10.1159/000458761
gebruik (smeren op een bepaalde plek op de
zonnebrandcrème (SPF boven de 30), ook
huid, ook in kleine hoeveelheden). Het kan
als de zon in de verste verte niet schijnt. En
1-14 dagen duren voordat een allergie zich
zoals gezegd: verschillende cosmetische
ontwikkelt als de patiënt niet eerder is
producten maar ook anti-zonnebrandcrème
4. www.huidziekten.nl
blootgesteld aan het medicijn. Als het
kunnen huidirritatie veroorzaken. Wijs daar
5. www.farmacotherapeutischkompas.nl
6
UA022022
Doxycycline: A Systematic Review on Clinical Manifestations, Frequency, Cofactors, and Prevention.
2. Ferguson J. Photosensitivity due to drugs. Photodermatol Photimmunol Photomed 2002;18:262269 3. Moore DE. Drug-induced cutaneous photosensitivity. Drug Safety 2002;25(5):345-372
