Achter Glas #3 - impact van een virus

Achter glas impact van een virus

inleiding

inhoud

Voor u ligt Achter glas – impact van een virus, het derde magazine van Reuksmaakstoornis.nl. In deze editie schetsen we met elf portretten de impact van het verlies van reuk en smaak door een virusinfectie. Persoonlijke verhalen over het gemis en de weg naar herstel. Elf mensen die hebben ervaren dat je pas iets mist, als je het niet meer hebt.

inleiding/inhoud

Beste lezer,

De naam Achter glas geeft dat gevoel weer van iedereen met reukverlies, ongeacht de oorzaak.

Die ervaring als je neus niet werkt, terwijl geuren juist veel met je doen. Ze geven die ‘diepere plezierlaag’ zoals een van de geïnterviewden zo mooi zei. Het leven van vandaag de dag draait eigenlijk vooral om zien en horen. Onze reukzin is daarbij de onzichtbare ‘Assepoester’ onder de zintuigen. En dat terwijl het een grote rol speelt bij eten en drinken, (voedsel)veiligheid en sociale communicatie.

Heel veel Nederlanders hebben dit zintuig tijdens de coronapandemie (tijdelijk) moeten missen.

Rond de 60% van de mensen die positief testen op corona krijgen voor korte of langere tijd te maken met een reukstoornis. Ongewild heeft dit virus reukstoornissen op de kaart gezet.

Het zichtbaar en voelbaar maken van reukstoornissen en vooral aandacht vragen voor de impact hiervan is de taak van onze vereniging. Die Assepoester – onze reukzin - verdient een stevige plek op het podium, zodat artsen en wetenschappers meer kennis en mogelijkheden krijgen om in de toekomst mensen nog beter te kunnen helpen. We hopen dat ons magazine hieraan bijdraagt.

Kirsten Jaarsma, voorzitter Reuksmaakstoornis.nl

02

inleiding/inhoud

04

Joyce de Waard

07

Edwin van der Wallen

10

Antoinette Knevel

13

Saskia Baas

16

David Hendriks

19

Lia en Lan

23

Wesley Scheurwater

26

Martijn van Gemst

29

Cathinka Hazebroek

32

Dion Boelsums

35

Chantal Quak

38

colofon

03

Joyce de Waard

Joyce de Waard

‘ Ooit zal iemand toch een oplossing vinden?’

Joyce de Waard (37) woont samen met haar man en twee kinderen in Sliedrecht.

Een skivakantie met collega’s leidde tot het verlies van haar reukvermogen. Na een zoektocht naar antwoorden vindt ze nu rust in afleiding en hoopt ze op een oplossing.

‘Het was alsof er een schakelaar werd omgezet. Van de een op de andere dag was ik mijn reuk en smaak kwijt. In het begin had ik nog wel het gevoel dat het vanzelf terug zou komen en dat ik gewoon moest afwachten. Ik had ook van alles gelezen over reuk- en smaakverlies en daardoor had ik goede hoop op herstel. Die hoop is nu wel grotendeels vervaagd.

Ik verloor mijn reuk in maart 2020. Ik ben nu bijna een jaar verder en zie nog nauwelijks verbetering. Ik heb ook niet het idee dat het nog meer gaat herstellen, ik denk dat dit het is. Ik heb ook af en toe geurvervormingen en alles kan soms ineens hetzelfde ruiken, naar bleekwater bijvoorbeeld. Appels, sinaasappels, alles ruikt hetzelfde. Het is niet meer de geur die je kent, of die je denkt te kennen.

Van poepbroek tot huisgeur Je loopt tegen de simpelste dingen in het dagelijks leven aan. Ik heb een zoontje van bijna twee jaar en ik ruik zijn poepbroek niet. Dan moet ik van mijn man of van mijn oudste horen dat het naar poep stinkt. Ik ben er doordat ik het niet ruik dus niet alert op. Verder is het gewoon een groot gemis. Ik mis de geuren van eten, van mijn kinderen, van mijn huis.

Sommige geuren brengen ook herinneringen met zich mee en die heb ik nu ook niet. In de zomer heb ik reuktraining geprobeerd. Dat heb ik wel lang volgehouden, maar op een gegeven moment was het klaar. Ik haalde er geen voldoening meer uit en er zat ook geen verbetering meer in. Ik probeer mezelf liever te trainen met de dagelijkse geuren in huis, met het eten en de kruiden uit mijn keuken.

Dan ga ik boven de pannen hangen om op die manier iets proberen te ruiken.

Zeepkomkommers Ook mijn smaak is veranderd. Komkommer smaakt nu bijvoorbeeld naar zeep.

Soms maak ik mezelf wel een beetje gek hiermee, dan ga ik steeds meer komkommers eten in de hoop de smaak weer terug te krijgen. Helemaal in het begin liet ik heel veel eten staan, omdat het me toch niet smaakte. Nu overeet ik me soms, in de hoop dat ik het derde hapje van de chocolade wel proef.

In eten en drinken ben ik nog wel op zoek naar een balans. Ik ben gewoon doorgegaan met koken zoals ik altijd al deed, ik moet natuurlijk ook gewoon voor mijn man en kinderen koken. Tijdens het koken vraag ik dan vaak even aan mijn man of hij even wil proeven of het op smaak is.

05

Joyce de Waard

Zelf vermijd ik vaak ingrediënten die ik niet lekker vind, zoals dus komkommer. Ik kijk helemaal niet naar de kleuren op mijn bord. Ik las dat dit ook een tip is voor mensen met reuk- en smaakverlies, maar ook al heeft mijn bord alle kleuren van de regenboog, als het allemaal hetzelfde smaakt geniet ik daar toch niet van.

Afleiding zonder prikkels Als ik mezelf wil afleiden ga ik even lekker naar buiten, wandelen of sporten. Zo probeer ik niet steeds online te kijken. Als ik dingen blijf lezen op het internet maak ik mezelf gek. Sinds kort heb ik handletteren ontdekt, een heerlijke

aan de kno-arts vertelde zij mij na een aantal testjes dat er op dit moment niets aan te doen was, dat ik ermee moest leren leven. Gek genoeg sterkte dit bericht mij juist.

Nu wist ik zeker: dit is waar ik het mee moet doen. Vanaf toen ging ik op zoek naar een manier waarop ik het wel weer leuk vind om te eten en drinken. Ik ben me gaan inlezen, heb kookboeken bekeken, artikelen gelezen en filmpjes opgezocht. Ik ben ook met anderen gaan praten die ik in de Facebookgroep van Reuksmaakstoornis.nl heb ontmoet. Het is echt heel erg fijn om te praten met iemand die precies hetzelfde meemaakt.

‘ Ik ruik de poepbroek van

mijn zoontje niet’ afleiding. Hier kan ik helemaal in opgaan, even geen prikkels en niets anders. En de kinderen vinden het ook leuk om mee te kijken!

Mijn man en kinderen zijn sowieso heel erg begripvol, maar ze weten niet helemaal hoe het is. Dat is ook moeilijk te begrijpen als je het zelf niet hebt ervaren. Ik probeer wel van mijn omgeving te leren. Zo was ik laatst met mijn zus aan het schoonmaken. Zij vond de geur van het schoonmaakmiddel erg stinken, en heeft de geur uitgebreid aan mij omschreven. Toen heb ik heel bewust geroken en geprobeerd de geur tot me door te laten dringen. Na een minuutje had ik wel het idee dat ik iets meekreeg van de geur, dat is ook een soort trainen.

Op zoek naar antwoorden Ik heb echt momenten gehad dat ik heb gehuild en dat ik niet meer wist wat ik moest doen. Ik was op zoek naar antwoorden. Na een bezoek

06

Ik ben ook een echte levensgenieter. Mijn man en ik genieten samen heel erg van lekker eten en drinken. Dat zal zo blijven, al moet ik me daarin dus wat aanpassen. Ik weet nog niet zo goed hoe dit straks zal gaan als alle restaurants weer open zijn. Dan zal het wel weer even moeilijk zijn. Maar ik blijf positief. Er zal toch ook wel ergens iemand op de wereld zijn die zich in onderzoek naar reukverlies vastbijt en uiteindelijk een oplossing vindt?’

JOYCE DE WAARD Reuk- en smaakverlies sinds – maart 2020 Meest gemiste geur(en) – de geur van mijn kinderen en man en de geuren in de buitenlucht, zoals gras en bloemen Thuissituatie – woont samen met haar man en twee kinderen Dagelijks leven – secretarieel en administratief medewerker Vrije tijd – crossfit, koken en handletteren Lievelingsgerecht – Hollandse pot, zoals andijviestamppot of boerenkool Favoriete film – Pretty Woman Favoriete boek – Harry Potter-serie van J.K. Rowling

Edwin van der Wallen

‘ Wees zuinig op je reuk en smaak’

Edwin van der Wallen

Edwin (45) is wijndocent. Hij geeft studenten op het mbo les in Food & Hospitality en organiseert wijnproeverijen en wijncursussen vanuit zijn eigen bedrijf Mind on Wine. Zijn reukverlies is een grote handicap voor zijn beroep, maar zijn lesmateriaal bood hem ook onverwachts een hulpmiddel bij het herstellen.

‘Ik denk dat ik de geur van koffie het meeste mis, de echte, pure koffiegeur. Het moeilijke is dat je je alles herinnert. De intense smaken van knoflook, van koffie en van verse kruiden. En de wijn natuurlijk, het optimaal kunnen genieten van de smaaknuances van een goed glas wijn. Het zijn allemaal herinneringen nu.

Wintersportvakantie In februari 2020 ben ik op wintersportvakantie in Oostenrijk geweest. Daar ben ik waarschijnlijk besmet geraakt met het coronavirus. Ik heb alle bekende symptomen voorbij zien komen en heb in totaal zes weken thuisgezeten, maar er

‘Dat vleugje koeienmest, dat koester ik’ werd toen nog niet getest. Pas na een paar weken realiseerde ik me: ik proef niks meer. Mijn geur en smaak waren helemaal verdwenen.

Dat was een heftige periode, dat besef dat je geur en smaak weg is. Daar kwam voor mij nog de sluiting van de school waar ik lesgeef bij, de lange periode van zelfisolatie en andere langdurige klachten. Ik woon alleen. Ik heb een zoon, maar hij mocht toen natuurlijk ook niet langskomen. Ik heb eigenlijk pas sinds kort mijn conditie een beetje op peil en na bijna een jaar heb ik ook een deel van mijn reukvermogen terug.

Wijngeurset Omdat ik ook veel andere klachten had, ben ik bij de kno-arts geweest én bij een neuroloog. Bij de kno-arts kwam onder andere naar voren dat ik een huisstofmijtallergie heb ontwikkeld. Daar heb ik nu medicatie voor, maar voor het reuk- en smaakverlies niet. De artsen weten er nog te weinig van en zijn daarom terughoudend. Er is mij wel reuktraining geadviseerd.

Toen ik begon met de reuktraining rook ik de geuren van de flesjes meteen optimaal, de eerste keer al. Maar als wijndocent had ik al een wijngeurset in huis, die ik altijd bij cursussen en proeverijen gebruikte. In deze doos zitten 54 geurflesjes, met geuren die te herkennen zijn in wijn. Op elk flesje staat welke geur het is en in welke wijnen die voorkomt. Zo zitten alle fruitsoorten erin, bloemen- en plantengeuren, koffie en karamel, van alles. Die gebruik ik nu als een extra uitgebreide reuktraining!

Inmiddels ruik ik veel geuren van deze set weer, maar nu zijn er ineens weer heel veel geuren die stinken. Mijn eigen zweet stinkt naar rotte eieren, koffie stinkt, knoflook stinkt. Die vervormingen zijn pas later ontstaan, ik hoop daarom dat het een teken van herstel is.

Ik doe mijn werk nu op basis van de kennis en ervaring die ik heb op het gebied van smaken en geuren in wijn. Veel ligt natuurlijk nog steeds stil vanwege corona, maar ik geef bijvoorbeeld wel eens online wijnproeverijen en ik geef nog steeds praktijklessen aan studenten. Ik gebruik daar dus mijn bestaande kennis voor, waardoor ik nog steeds goed kan uitleggen hoe iets smaakt en ruikt. Maar de frustratie is er wel, want het echte proeven is er voor mezelf niet meer bij.

Tranen van herkenning Met mijn omgeving praat ik er niet meer over, het is voor hen een ver-van-mijn-bed-show.

Ik ben op internet gaan zoeken naar anderen om ervaringen mee te delen. Die heb ik gevonden in de Facebookgroep van Reuksmaakstoornis.nl. Toen ik daar voor het eerst de verhalen van anderen las, sprongen de tranen me in de ogen. Daar stond precies wat ik op dat moment doormaakte. Geweldig. Inmiddels zit ik niet meer in die groep, omdat ik er niet méér uit kon halen dan ik nu gedaan heb.

De feestdagen waren gelukkig niet heel moeilijk voor mij, ik had toen al wel weer wat geur en smaak terug. Maar ik denk dat de gezelligheid, de omgeving en de mensen waarmee je bent, er ook voor zorgen dat je meer smaak hebt. Als je je goed voelt, dan ruik en proef je ook meer. Dat is bij iedereen zo. Als je op maandagavond iets eet wat je lekker vindt, dan zal hetzelfde gerecht toch lekkerder smaken op een zaterdagavond voor de open haard met iemand die je leuk vindt. Je zit dan namelijk anders in je vel, dat hangt echt met elkaar samen.

Edwin van der Wallen

Citroen en koeienmest Bij het koken gebruik ik een lijstje met producten die ik wel lekker vind. Ook ben ik veel meer op smaak gaan koken. Ik heb echt behoefte aan de basissmaken die op je tong waarneembaar zijn, zo eet ik citroen alsof het sinaasappel is. Ik gebruik wel zoveel mogelijk verse producten.

Verse kruiden en specerijen en geen e-nummers. Op die manier probeer ik het toch gezond te houden.

Afgelopen zomer was ik aan het wandelen en toen rook ik voor het eerst weer iets: koeienmest. Dit vind ik trouwens wel lekker ruiken, het doet me denken aan het platteland. Ik weet nog precies waar ik liep, welke dag het was, hoe laat het was, zo sterk is de herinnering aan die geur. Het was op een zondagochtend. Dat moment koester ik. De geur was daarna meteen weer weg, het was maar een vleugje. Ik geloof daardoor wel dat het weer goed gaat komen en dat mijn reukverlies niet blijvend is.

Toekomst Mijn doel is om mijn smaak en geur zo te trainen dat het beter wordt dan ooit. Ik geloof echt dat het nog verder kan herstellen, ook al duurt het lang.

Verder ga ik ook bij mijn studenten en iedereen die ik lesgeef benadrukken hoe belangrijk onze reuk en smaak is. Ik ga ze vertellen dat we er ontzettend zuinig op moeten zijn. Zo hoop ik wat meer bewustzijn en begrip te creëren.’

EDWIN VAN DER WALLEN Reuk- en smaakverlies sinds – februari 2020 Meest gemiste geur(en) – kruiden, specerijen, knoflook, koffie en wijn Thuissituatie – woont alleen Dagelijks leven – wijndocent, docent Food & Hospitality Vrije tijd – wandelen, schilderen, hardlopen, wijn, lezen Lievelingsgerecht – vlees- en visgerechten, bij voorkeur van de grill Favoriete film – Fargo van de Coen Brothers Favoriete boek – Niemandsland van Simon Tolkien

09

Antoinette Knevel

‘Ik was nogal een foodie, dus we bezochten veel goede restaurants. Mijn favoriete plek is het Rijks in Amsterdam van Joris Bijdendijk. Daar zie ik mezelf nu niet snel meer komen. De bekende uitdrukking ‘alsof er een engeltje over je tong piest’, die zaligheid… ik ben bang dat ik dat niet meer ga beleven. Dat vind ik echt heel erg jammer. Die koks kunnen zó ontzettend goed koken. Maar als je luxe gaat eten en je proeft niets, of je proeft iets heel anders dan er op je bord ligt, dan gaat de lol er wel vanaf.

Toch geen bronchitis Eind februari 2020 heb ik corona opgelopen. Ik wist toen nog niet dat ik corona had, het was allemaal nog zo nieuw. Ik kreeg lichte klachten, zelf dacht ik dat ik bronchitis had. Al snel kwam er een brief van de GGD waarin stond dat ik in aanraking was geweest met een coronapatiënt. Na een dag of tien had ik ineens geen smaak meer, en ook geen reuk.

Ik leef nu bijna een jaar zonder iets te ruiken of proeven. Ik ben begonnen met reuktraining en ik denk dat mijn reukvermogen sindsdien met ongeveer 10% is verbeterd.

Ik ben nu bezig met de derde set, maar het herstel is minimaal. Ik heb van het verlies van smaak meer last dan van het ontbreken van mijn reuk. Ik begin mij steeds meer af te vragen of het wel gaat herstellen.

Antoinette Knevel

Antoinette Knevel (61) ging samen met haar man altijd graag uit eten, het liefst bij de betere restaurants. Nu ze nauwelijks meer iets proeft, is ze bang dat dat plezier voorgoed voorbij is. Niet alleen jammer voor zichzelf, maar ook voor haar man die altijd met haar meeging. Het was ook zijn culinaire hobby.

meer terugkomt’

‘Ik ben bang dat er niets

Zoektocht naar nieuwe smaken Ik proef wel de vijf basissmaken, maar er zitten geen nuances in de smaken. Ik heb ook last van geurvervormingen. Rode wijn is echt niet te drinken en heel veel dingen ruiken en smaken naar schoonmaakmiddel. Soms ruik ik ineens uit het niets iets heel geks, zoals laatst een kudde schapen. Daar was ik dan eerder langs gelopen.

Ik eet nu ook wel andere dingen. Zo ben ik weer terug aan de appelstroop uit mijn kindertijd, dat is een prettige smaak voor op brood. En van pittig eten krijg ik een voldaan gevoel. Dat ontbreekt nu vaak bij het eten, het hebben van een voldaan gevoel.

Daardoor blijf ik doorzoeken naar nieuwe dingen om te eten. Zo ontdekte ik laatst stroopwafels met mango en chili. Normaal gesproken zou ik er niet aan gedacht hebben om dat te kopen, maar nu wel. Het was ook nog eens heel erg lekker.

Verder ben ik erachter gekomen dat er veel meer smaak zit aan verse en biologische producten. Ik gebruik dus geen ingevroren producten meer. Die sterrenkoks zeggen dit ook altijd, maar voorheen geloofde ik dat nooit. Nu merk ik dat het echt verschil maakt.

Mijn favoriete eten blijft patat met mayonaise, daar kun je me gelukkig nog steeds ’s nachts voor wakker maken. Dat is natuurlijk iets heel simpels, maar dat echte

11

Antoinette Knevel

buitengewoon lekkere eten, die ervaring samen met mijn man, dat mis ik wel het meest.

Stilstand en lieve partner Ik vind het ontbreken van geur ook wel vervelend, natuurlijk. Zoals wanneer ik in het bos loop en die heerlijke boslucht niet ruik. Maar ach, er blijft wel heel veel anders over om dan van te genieten.

In het begin rook ik echt nauwelijks iets, maar de uitlaatgassen van een brommer dan weer wel. Citroen rook ik een beetje, maar het was echt ontzettend weinig. Nu ruik ik iets meer, maar het blijft allemaal heel vlak. Ik heb het gevoel dat mijn herstel is gestagneerd en ik niet beter ga ruiken. Het ruiken van vieze geuren neemt zelfs af. Enerzijds is dat fijn, maar ik ben ook een beetje huiverig dat het hierna echt stilstaat en er niks meer terugkomt.

‘Eten geeft geen voldaan gevoel meer’ En in het dagelijks leven is het natuurlijk gewoon onhandig. Bijvoorbeeld als de vuilnisbak stinkt en ik het niet ruik, of als ik niet aan kleding kan ruiken om te zien of het nog fris is. Gelukkig heb ik een lieve man die heel veel dingen opvangt.

Ik denk dat als je alleen woont, dat soort dingen wel lastig zijn.

Gemis aan lotgenoten Ik zou het heel fijn hebben gevonden als er iemand was geweest die hetzelfde meemaakte op het moment dat ik ontdekte dat mijn reuk en smaak ontbraken.

Ik was een van de eersten en er was in die periode nog niets over bekend.

Ik moest alles zelf gaan ontdekken. Ik denk dat het mensen die nu reuk- en smaakverlies krijgen na het virus, helpt de ervaringen van anderen te lezen. Dat het bijvoorbeeld niet vreemd is dat je ineens vieze geuren ruikt.

ANTOINETTE KNEVEL Reuk- en smaakverlies sinds – februari 2020 Meest gemiste geur(en) – boslucht Dagelijks leven – sinds 1 januari 2021 gepensioneerd hoofd bedrijfsvoering SCP bij het VWS Thuissituatie – woont met haar man Vrije tijd – lezen, wandelen, restaurants bezoeken, naar het theater gaan, reizen Lievelingsgerecht – patat met mayonaise Favoriete film – Novecento Favoriete boek – Wilde zwanen van Jung Chang

12

Ik ga nu ook zeker lid worden van de patiëntenvereniging, ik ben benieuwd naar de patiëntendag die een keer per jaar wordt georganiseerd.

Gelukkig staan mijn man en ik er verder heel realistisch in. Het is niet van levensbelang om te kunnen ruiken, er zijn veel ergere dingen. En misschien dat als de wetenschap zich erop stort, ze een oplossing verzinnen. Er zijn nu zoveel mensen die ermee te maken hebben. Het wordt een hele nieuwe markt, denk ik.’

‘Ik ben nu toch een publiek ‘Ik ben nu figuur Saskia Baas

Saskia Baas

Saskia Baas-van Leeuwen (56) is directeur van de GGD Rotterdam-Rijnmond.

In september kreeg zij te maken met de ziekte waarmee ze op haar werk dagelijks bezig is: corona. Ze ervoer nu zelf hoe het is om reukverlies te hebben en deed daar iets mee voor toekomstige patiënten.

‘Ik denk dat het een kwestie van tijd was voordat ik zelf ook te maken zou krijgen met corona, op wat voor soort manier dan ook. Hoe goed je je ook aan de regels houdt, er is altijd een moment van onachtzaamheid of een moment waarop je gewoon pech hebt. Om eerlijk te zijn, maakte ik mij meer zorgen om het verhaal dat naar buiten kwam, dan om hoe ik mij voelde. Ik was ook niet zo heel erg ziek gelukkig. Maar door mijn baan ben ik nu een beetje een publiek figuur.

Ik wilde niet dat er een verkeerde beeldvorming zou ontstaan. Je hebt toch een voorbeeldfunctie…

toch een publiek figuur’

Reukverlies doet geen pijn Net zoals veel mensen voelde ik me eerst niet lekker, op een zondag volgens mij.

Ik had rillingen, spierpijn en hoofdpijn. Ik ken natuurlijk alle symptomen van a tot z dus ik dacht meteen: zou het? De volgende ochtend heb ik een test laten doen en ik kon vrij snel terecht. Een dag later werd ik wakker en ik rook helemaal niks meer. Toen wist ik het natuurlijk wel, ook al moest de uitslag nog bevestigd worden.

Ik schrok niet meteen, maar had meer zoiets van: oké, dit is het dan. Het reukverlies vond ik niet direct het ergste, want het doet geen pijn. Ik had op dat moment meer last van hoofdpijn en dat soort klachten. De crème die ik ’s ochtends altijd voor mijn gezicht gebruik, rook ik niet meer. Ook mijn parfum rook ik niet. Ik dacht eerst nog dat er wat mis was met mijn parfum.

‘Het krijgt te weinig aandacht’ Van voorbeeldfunctie naar patiëntenhulp Tot op dat moment had ik me eigenlijk nooit zorgen gemaakt. Ik heb gewoon op locatie gewerkt, tot en met de zomer, me altijd keurig aan de regeltjes houdend. Ik heb vier zoons, die niet allemaal meer thuiswonen, maar dat waren ook meteen echt de enige mensen die ik zag buiten mijn man.

Nadat ik het zelf had gehad, ben ik uiteraard wel gaan nadenken. Al die symptomen waar ik dagelijks mee te maken kreeg, had ik nu zelf. Inclusief reukverlies.

Natuurlijk wordt dat nog steeds gezien als een milder symptoom, het doet geen pijn en je hoeft er niet voor naar de IC. Maar daardoor denk ik dat we er met zijn allen minder alert op zijn. We geven de lichtere maar vaak langdurige verschijnselen te weinig aandacht.

14

Boterham met kaas Ik was toen ik ziek werd niet als eerste bezig met het reukverlies. Totdat je een boterham met kaas eet en die niet meer proeft. Dat is gewoon heel raar. Ik verloor een beetje de zin in eten. Normaal gesproken ben ik dol op eten, op koken met lekker veel kruiden, ondertussen lekker ruikend en proevend. Dat was er nu even niet meer bij. Dat vond ik het ergst, dat ik niet meer zo kon genieten van het eten.

Het heeft best lang geduurd, maar nu ruik en proef ik bijna alles weer. Gedurende acht weken ongeveer kwamen, beetje bij beetje, mijn reuk en smaak weer terug. Op een gegeven moment kon ik weer zeggen: zo smaakt een boterham met kaas.

Er zijn geuren waarvan ik me echt niet kan voorstellen dat ik ze nooit meer zou kunnen ruiken. De geur van mijn man bijvoorbeeld, of de geur van versgebakken appeltaart. Dat lijkt me echt een gemis. Ik vond het geurverlies misschien ook wel erger dan het smaakverlies. Je ruikt ook sneller dan dat je proeft, denk ik altijd.

Het terugkrijgen van mijn reuk duurde langer

dan mijn smaak. Ik vond het wel heel lang duren. Ik kreeg telkens kleine stukjes geur terug. Ik heb het gevoel dat er nog steeds stukjes zijn die ik nog mis, en dat er dingen anders zijn gaan ruiken.

Saskia Baas

Geen geur of smaak hebben, ik heb het nu zelf meegemaakt, is gewoon stomvervelend. Daarom hebben wij, samen met de voorzitter van Reuksmaakstoornis.nl, ervoor gezorgd dat er bij het bron- en contactonderzoek in RotterdamRijnmond verwezen wordt naar de patiëntenvereniging. Zodat mensen weten waar ze terecht kunnen met vragen over reuk- en smaakverlies en voor lotgenoten. Ik ben blij dat ik dat vanuit mijn functie heb kunnen doen.

Verse kruiden Koken ben ik wel gewoon blijven doen voor mijn gezin, maar vond ik lastig. Dan loop je even weg en hoor je ineens achter je iemand gillen: “mam, er brandt iets aan!’’ Ik had niets in de gaten. Dat zet je dan wel aan het denken: als er iets in brand vliegt dan zou mijn neus me dus niet waarschuwen.

Ik ben echt gek op verse kruiden, dus daar oefende ik heel veel mee in de keuken. Ik had een potje basilicum staan, daar rook ik elke dag even aan. Nee, nog steeds niet, morgen weer proberen. Ik snuffelde ook veel aan tijm, rozemarijn en chili.

Dat zijn ook de geuren die ik het meeste miste: verse kruiden, lavendel… Wij houden met het hele gezin heel erg van lekker eten en volle smaken. En een wijntje erbij. Maar wijn smaakte echt nergens naar, ik kon net zo goed water drinken. Heel erg zonde. Soms was het ook handig, trouwens. Zo had ik een keer een stevige curry gemaakt. Normaal gesproken eten we niet heel erg pittig, maar deze was wél flink heet geworden. Mijn mannen zaten echt te zweten aan tafel, terwijl ik hem heerlijk vond.’

SASKIA BAAS Reuk- en smaakverlies sinds – september 2020 Meest gemiste geur(en) – lekkere geuren in de keuken Dagelijks leven – directeur Publieke Gezondheid, GGD GHOR Rotterdam-Rijnmond Thuissituatie – woont met haar man en hun zoons Vrije tijd – zeilen en schilderen Lievelingsgerecht – risotto met paddenstoelen, paella met zeevruchten, bouillabaise Favoriete film – Four Weddings and a Funeral, heerlijke Britse humor Favoriete boek – Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel Garcia Marquez, Een man van Oriana Falacci en vroeger Kruistocht in spijkerbroek van Thea Beckman

15

David Hendriks

‘ Alles rook ineens chemisch’

David Hendriks

David (44) ging in maart 2020 samen met zijn vrouw op skivakantie. Daar raakten ze besmet met corona en een week na thuiskomst verloren ze beiden hun reukvermogen. Waar zijn vrouw volledig herstelde, heeft David nog steeds te maken met heftige geurvervormingen.

‘Wij kwamen allebei ziek terug van skivakantie in Oostenrijk, waar we in de coronahotspot Sankt Anton waren geweest. We hadden het flink te pakken en na ongeveer een week kregen we daar ook reukverlies bij. Het was onwerkelijk dat het ineens helemaal weg was.

In april leek er heel langzaam herstel plaats te vinden. Ik stond iedere avond buiten om te proberen een klein beetje van de lente te ruiken. In het begin rook ik echt helemaal niks maar het leek langzaam een klein beetje terug te komen. Tot ineens, op 6 juni om precies te zijn, de parosmie begon. Ik kreeg plots last van geurvervormingen en daar schrok ik behoorlijk van.

Geurvervormingen Alles rook ineens chemisch, naar vluchtige stoffen, benzine en alcohol. Het was echt heftig. Ik ging een beetje googelen en kwam al vrij snel uit bij de term ‘parosmie’. Omdat ik er zo veel last van had ben ik via de huisarts doorverwezen naar de kno-arts. Ik kon terecht bij dr. Kooper in het Reinier de Graaf ziekenhuis, dat is hier in de buurt.

Daar heb ik een hele testronde ondergaan, van MRI-scan tot bloedonderzoek. Daar kwam niks uit, wat eigenlijk positief is omdat er dus geen ernstige onderliggende oorzaak te vinden is. Maar tegelijkertijd blijf je natuurlijk zitten met die geurvervormingen. Dr. Kooper raadde toen reuktraining aan en daar ben ik fanatiek mee begonnen.

Mijn vrouw heeft gelukkig geen last van geurvervormingen gehad. Bij haar is het reukvermogen nu weer bijna op het oude niveau. Of ze weer voor 100% kan ruiken weet ik niet, maar ze heeft er in elk geval nu geen last meer van in haar dagelijkse leven.

De geur van koffie Normaal gesproken ben ik een groot koffiefan, maar koffie ruikt nu echt heel vies. Ik heb een barista-diploma en heb ook een prachtig apparaat waarmee ik de lekkerste kopjes koffie kan zetten, dit is echt een grote liefhebberij. Er gaat altijd flink wat tijd zitten in het zetten van dat perfecte kopje koffie. Het was een totale schok toen die koffie voor mij zo verschrikkelijk was gaan smaken.

Gelukkig zit daar nu wel progressie in, de smaak van koffie is wel weer oké. Nu stinkt vooral de gemalen koffie nog heel erg, dus die geur probeer ik te vermijden. Verder is de smaaknuance ook helemaal uit de koffie. Er zitten bijvoorbeeld grote verschillen in koffiebonen: zo heb je Afrikaanse, Zuid-Amerikaanse en Aziatische koffie, elk met een eigen typerende smaak. Ik vond het altijd leuk om daar een beetje mee te experimenteren, de ene week deze koffie en de andere week een andere. Dat heeft nu geen enkele zin, ik zou al blij zijn als het überhaupt weer een beetje naar koffie gaat ruiken. Nu ruikt het nog steeds naar teer.

Parfum en lekkere geurtjes Ik ben ook dol op parfums en lekkere luchtjes. Ik vind het leuk om veel verschillende geurtjes te hebben, en deze dan telkens af te

17

David Hendriks

wisselen. Als je dan op een gegeven moment moet vaststellen dat al die geurtjes hetzelfde ruiken, en ze ook nog eens stinken, dan is dat wel even schrikken.

Gelukkig kan ik de geurtjes nu weer heel voorzichtig onderscheiden, daar ben ik heel dankbaar voor. Sommige geurtjes zijn weer enigszins te tolereren, dus die gebruik ik nu. De echte onprettige geuren vermijd ik. Er is ook een heel bekend damesluchtje van Chanel, dat is echt een van de allerergste. Als ik dat nu op straat ruik dan herken ik dat direct en moet ik er echt met een boog omheen lopen. Mijn vrouw heeft ook wel zo’n soort geurtje gehad, maar dat doet ze nu gelukkig niet op.

‘ Ik stond ’s avonds buiten om te proberen de lente te ruiken’ Probleemtriggers We zitten nu natuurlijk nog steeds heel erg veel thuis, waardoor bepaalde probleemtriggers makkelijker vermeden kunnen worden. Bijvoorbeeld vervormde geuren in de buitenlucht, daar merk ik nu iets minder van. Dat was in de zomer wel heel erg vervelend, met name bij uitlaatgassen en benzinedampen. Ik werk vanuit huis, dus er zijn gelukkig voor mij ook geen triggers op de werkvloer.

Verder kom je gewoon heel veel problemen tegen in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld tijdens het koken en tijdens het eten. Ik kook niet structureel anders, maar natuurlijk ga je bepaalde producten die stinken of niet lekker smaken wel een beetje vermijden.

Bier en wijn is bijvoorbeeld ook heel erg lang heel vies geweest, eigenlijk nog steeds.

Toen heb ik IPA-bier ontdekt: een wat bitterder biertje. Dat smaakte me al die maanden gelukkig nog wel. Blijkbaar is alles wat zoet is een vervelende trigger, zoals fruit en snoep. Maar de bittere smaken doen het juist wel heel goed. Misschien heeft dat ook meer met de basissmaken op je tong te maken en minder met je reuk.

DAVID HENDRIKS Reukverlies sinds – maart 2020 Meest gemiste geur(en) – de geur van de lente Dagelijks leven – vastgoedontwikkelaar Thuissituatie – samenwonend Vrije tijd – muziek en koffie Lievelingsgerecht – pad thai Favoriete film – Babel Favoriete boek – Waking Up van Sam Harris

18

Toekomst Ik ben wel positief en heb echt de hoop dat mijn reuk volledig gaat herstellen. Ik blijf de reuktraining heel actief doen. Als dit het enige is wat ik eraan kan doen, dan blijf ik dat met veel enthousiasme volhouden. Ik merk dat de heftigheid van de vervormingen van afgelopen zomer er nu al wel af is. Het is natuurlijk niet te zeggen of dit door de reuktraining komt, maar het geeft me wel hoop. Een aantal geuren zijn nu behapbaar en sommige komen zelfs helemaal terug. Daar ben ik heel erg blij mee.

Ik zou anderen ook aanraden om de reuktraining gewoon te gaan doen. Baat het niet dan schaadt het niet, ik denk dat dit wel een belangrijk motto daarin is. Waarom zou je het niet doen?’

Lia en Lan

‘ Juist ík wil haar heel graag helpen’

Lia en Lan

Lia van Aaken (56) kan al zolang ze zich kan herinneren niets ruiken. Haar dochter Lan (21) kreeg na een vermoedelijke coronabesmetting plotseling ook te maken met reukverlies. Samen vertellen zij over verschillen, overeenkomsten en begrip.

Lan: ‘Toen ik me realiseerde dat ik niet meer kon ruiken, schrok ik daar wel een beetje van. Ik kwam er bij steeds meer dingen achter dat ik ze niet rook, vooral bij vieze geuren. Ik heb het natuurlijk direct aan mijn ouders verteld, maar eigenlijk kwamen we er pas in de zomer achter dat het waarschijnlijk een symptoom van corona is. Ik bleef er gelukkig wel rustig onder en ben maar gewoon blijven afwachten tot mijn reuk weer terugkwam.’

‘ Mijn smaak is gelukkig helemaal hetzelfde gebleven’ (Lan) Lia: ‘Zij was zelf heel rustig, maar toen ik hoorde dat Lan niets meer rook, ben ik direct gaan zoeken: wat kunnen we eraan doen? Ik vond dat we er iets mee moesten en dit niet zomaar voorbij konden laten gaan. Er moest toch een manier zijn om haar reuk weer terug te krijgen?’

Lan: ‘Mijn reuk is gelukkig wel een klein beetje teruggekomen, maar het is nog steeds heel slecht. Ik heb nu ook last van geurvervormingen, dat vind ik nog vervelender dan niet kunnen ruiken. Ik denk dat ik liever helemaal niets meer ruik dan deze vervormingen, eerlijk gezegd. Mijn moeder kan ook prima zonder reuk leven.’

Lia: ‘Ik ruik al vanaf mijn geboorte niets. Mijn eerste herinnering hieraan is bij het eten van een kom soep.

Iedereen om mij heen vertelde hoe lekker de soep rook, maar ik begreep niet waar het over ging. Het heeft toen nog lang geduurd totdat mijn familie ook wist dat ik niets rook. Ik werd misschien ook niet helemaal geloofd als klein kind. Totdat, toen ik een jaar of zes was, ik bij ons thuis in de badkamer stond waarvan de afvoer verstopt was. Er hing voor iedereen die binnenkwam een verschrikkelijke geur, maar ik had niets door. Toen zei mijn familie: “Nu weten we het zeker, Lia ruikt niks.’’

Lan: ‘Toen ik mijn reuk kwijtraakte was het eind april, begin mei. Mijn oma was net overleden en mijn vader was bij haar in het verzorgingstehuis op bezoek geweest. Toen heerste daar corona en is mijn vader ook ziek geweest. Hij had koorts, maar dat duurde gelukkig maar twee dagen. Natuurlijk ben ik uit zijn buurt gebleven, maar misschien dat ik toch besmet ben geraakt.

20

Lia: ‘Bij mij thuis werd er met die ontdekking verder niet zoveel gedaan, ik ben eigenlijk nooit naar een arts geweest. Ik kon gewoon niet ruiken, dat was zo, punt. Ik ben blij dat dit voor Lan niet het geval is en we er iets aan kunnen doen. Via de Facebookgroep van Reuksmaakstoornis.nl kwam ik de reuktraining tegen. Je traint met geurflesjes je hersenen weer om de geuren te herkennen. Ik heb twee setjes voor Lan besteld, daar is ze nu mee bezig.’

beeld op internet een filmpje voorbij komen van een man die een ui pelt en deze opeet alsof het een appel is. Dat zou ik echt niet kunnen, dat zou ik veel te goed proeven.’

Lia en Lan

Het was toen nog niet zo bekend dat reuk- en smaakverlies een belangrijk symptoom was van corona, en ik had verder totaal geen klachten. Ik was op dat moment dus niet heel erg geschrokken, ik heb me ook niet laten testen.’

Lia: ‘Ja, dat vind ik wel gek bij haar. Ze geeft wel aan dat alles anders ruikt, maar niet dat er dingen anders smaken. Terwijl je reuk volgens mij ook heel belangrijk is bij je smaakbeleving.

Lan: ‘De reuktraining doe ik nog steeds, het kost gelukkig weinig moeite. Ik ben er nu zes weken mee bezig. Of de verbetering in mijn reuk door de reuktraining komt, weet ik eerlijk gezegd niet. Ik weet niet hoe het zou zijn geweest zonder.’

Lia: ‘In het begin herkende jij helemaal geen geuren in de trainingsflesjes. Nu herken je ze wel en weet je ook echt wat je ruikt. Ik heb dus wel het idee dat de reuktraining helpt.’

Lan: ‘Vooral de sterke geuren herken ik weer goed, inderdaad. Maar wat ik bijvoorbeeld mis, is de geur van koffie: normaal kon ik vanaf mijn kamer ’s ochtends en ’s middags al ruiken wanneer mijn ouders koffie aan het drinken waren.

Dat ruik ik nu niet meer. Als ik dichterbij kom, ruik ik de koffie wel, maar het stinkt nu heel erg.’

Lia: ‘Je hoort altijd van anderen dat geuren zo veel brengen, zoals die koffiegeur in huis. Ik vind het dan heel erg jammer dat dat er voor mij niet is. Zo vertellen mensen altijd over herinneringen die gekoppeld zijn aan een geur, of bijvoorbeeld de geur van versgebakken brood als ze een bakkerij binnenlopen. Dan denk ik weleens: dat zou ik ook wel willen.’

Lan: ‘Geuren brengen inderdaad veel, maar smaak ook. Ik ben wel blij dat mijn smaak bijna helemaal hetzelfde is gebleven. Ik zag bijvoor-

Als kind deed ik wel eens mee met van die smaaktestjes. Dan kreeg je een blinddoek om en moest je van alles proeven, en daarna raden wat het was. Ik haalde altijd 0 punten, dat weet ik nog goed.

Voor mij is het niet-ruiken eigenlijk verder nooit een heel groot probleem geweest. Maar ik las en hoorde er heel veel over en schrok toen wel: als je altijd heel goed hebt kunnen ruiken en je verliest het, dan moet dat wel een enorme impact hebben. Daarom wilde ik Lan ook heel graag helpen.’

21

Lia en Lan

Lan: ‘Ik weet niet of het zo’n grote impact op mij heeft.’

Lia: ‘Je bent er zelf heel erg nuchter in en zegt dan: “Ik mis niet echt iets”, maar ik weet dan bijvoorbeeld dat je de geur van Zwitsal zo lekker vond en dat je die heel erg mist…’

‘ Geurherinneringen, die zou ik ook wel willen’ (Lia) Lan: ‘Ja dat is wel een goed voorbeeld. Ik heb daar een parfum van, normaal gesproken een van mijn favoriete geuren. Maar ik draag dat niet meer omdat het nu heel erg stinkt. Alsof het al een jaar over de datum is.’

Lia: ‘Ik denk dat het voor mij toch anders is omdat ik nooit geroken heb. Wat ik wel lastig vind nu zij ook niet meer ruikt is de houdbaarheidsdatum van het eten. Als vlees of zuivel op de datum is dan vraag ik altijd aan iemand anders om even te ruiken, maar dat hoef ik nu aan haar niet meer te vragen.’

Lan: ‘Eigenlijk praten wij niet heel erg veel over ons geurverlies, de meeste dingen zoek ik zelf uit. Kleding draag ik op gevoel wel of niet nog een dag. Dat deed ik hiervoor ook zo, dus ik weet dat dit wel kan.’

Lia: ‘Ik kon ook niet zo veel tips geven, omdat ik zelf niet zo goed weet wat jij mist. Ik heb je vooral proberen te stimuleren er iets aan te doen. Want juist omdat ik geur nooit heb gekend, gun ik jou zo dat het terugkomt.’

LIA

LAN

Reuk- en smaakverlies sinds – geboorte

Reuk- en smaakverlies sinds –

Dagelijks leven – sociaal verpleegkundige

april 2020

jeugdgezondheidszorg & gezonde-school

Dagelijks leven – student CIOS en

adviseur

bijbaantje in de haven

Thuissituatie – getrouwd en samenwonend met

Thuissituatie – woont bij haar ouders

man, twee dochters en zoon

Vrije tijd – gamen en voetballen

Vrije tijd – lezen, uit eten gaan, fietsen, wandelen

Lievelingsgerecht – spaghetti

Lievelingsgerecht – sushi of spaghetti met

bolognese en pizza funghi

knoflook, peper en garnalen

Favoriete film – alles van James Bond

Favoriete film – Intouchables

Favoriete boek – alles van Voetbal

Favoriete boek – Haar naam was Sarah van

International

Tatiana de Rosnay

22

Wesley Scheurwater

‘Het voelt alsof ik nog

steeds in quarantaine zit.’

Wesley Scheurwater Rob Verweij

Wesley Scheurwater (40) liep in december 2020 tijdens zijn werk in de zorg corona op. Hij verloor zijn volledige geur- en smaakvermogen.

‘In de week van kerst werd ik gebeld door een collega waar ik mee samen had gewerkt. Ze voelde zich niet lekker en liet voor de zekerheid een coronatest doen. Wij komen voor ons werk regelmatig bij mensen op huisbezoek. Je neemt de veiligheid natuurlijk altijd in acht, maar je kunt het niet altijd helemaal voorkomen. Op kerstavond belde die collega met het nieuws dat ze positief getest was.

Op 27 december kreeg ik een vervelende kriebelhoest. Ik heb mij ook laten testen en een dag later wist ik dat ik corona had. Ik was ondertussen ook zieker geworden, ik had koorts. Maar ik kon nog wel ruiken en proeven. Dat verdween pas later.

Op oudjaarsdag tijdens het ontbijt besefte ik ineens: ik proef helemaal niets meer.

Het enige wat ik die dag uiteindelijk nog proefde was de roquefort. Deze sterke kaas rook en proefde ik een beetje. Eén dag later proefde ik ook die niet meer. Toen was echt alles weg: mijn reuk én mijn smaak.

Horrorscenario Ik had al vaker gehoord dat mensen met Covid-19 te maken kregen met reuk- en smaakproblemen, dus ik ben gaan zoeken op het internet: wat kan ik doen om mijn reuk en smaak zo snel mogelijk terug te krijgen? Ik las al snel allerlei verhalen van mensen die al vanaf maart, vanaf de eerste golf, geen reuk en smaak meer hadden. Wat een horrorscenario!

Uiteindelijk vond ik de Facebookpagina van Reuksmaakstoornis.nl, met allemaal mensen die hetzelfde meemaken. Dan voel je je even niet meer zo alleen. Ik ben daar vragen gaan stellen en gaan lezen over manieren om mijn reuk en smaak terug te krijgen. Daar vond ik al snel uit dat er zoiets als reuktraining bestaat.

Reuktraining Ik ben direct met reuktraining begonnen. Ik ben nogal een liefhebber van etherische oliën, en ik had nog verschillende geurflesjes liggen. Hier ben ik toen de training mee gaan doen. De eerste dagen rook ik echt helemaal niets. Toen dacht ik bij mezelf: wat ben ik aan het doen? Dit helpt niet, want ik ruik niks. Maar ik ben het toch blijven doen, en ik ben er nog steeds mee bezig.

Mijn reuk heb ik voor een gedeelte terug. Nog lang niet zoals ik het zou willen, want ik ruik bijvoorbeeld omgevingsgeuren nog steeds nauwelijks. Ook ruik ik mezelf niet, dat maakt me heel onzeker. Ik moet ook echt nog letterlijk boven de flesjes met etherische oliën gaan hangen om ze te ruiken. Dan kan ik ze wel onderscheiden, maar sommige geuren wijken nog af van hoe ze zouden moeten ruiken.

Oregano bijvoorbeeld: ik ruik wel een hint van oregano, maar tegelijkertijd ruikt het een beetje naar as.

Diepvriespizza Ik merk dat het geur- en smaakverlies me nu al belemmert in mijn dagelijks leven.

Je wordt ermee geconfronteerd hoeveel je eigenlijk met reuk en smaak in het dagelijks leven doet. Het zijn enorm belangrijke zintuigen die je dagelijks gebruikt zonder dat je het doorhebt, totdat het je wordt ontnomen. Je mist echt iets essentieels.

24

‘ Mezelf niet kunnen ruiken, dat maakt onzeker’ Normaal gesproken kook ik heel graag. Ik heb een voorliefde voor de Indonesische keuken waarin je veel kruiden gebruikt en veel smaken samenkomen. Als je kookt proef je ook tussendoor, het is echt een beleving. Daar geniet ik nu niet meer van, alles is heel vlak. Ik ga nu niet met enthousiasme in de keuken staan om een rijsttafel in elkaar te flansen, de lol is er echt vanaf.

Nog steeds in quarantaine Ook de geuren die je in het dagelijks leven tegenkomt mis ik. Als ik bij mijn ouders kwam dan rook ik altijd hun geur, hun huis. Nu niet. Dat is heel raar. Ik heb twee volle weken in thuisquarantaine gezeten. Nu mag ik weer naar buiten, mensen ontmoeten, naar de supermarkt. Maar het voelt voor mij alsof ik nog steeds in quarantaine zit, omdat ik maar de helft meekrijg van wat een ander meekrijgt.

Begrip Mijn omgeving vindt het heel vervelend voor mij en vraagt er regelmatig naar. Ik leg dan graag en geduldig uit waar ik die dag weer tegenaan loop.

Zo is mijn reuk in de middag vaak beter dan in de ochtend. Over de gehele dag blijft vooral mijn smaakvermogen heel erg achter. Vrienden en

familie leven met me mee, maar ik heb niet altijd het gevoel dat ze het begrijpen.

Natuurlijk dank ik God op mijn blote knieën dat ik niet erger ziek ben geweest en dat het voor mij bij ‘milde’ klachten is gebleven. Mild tussen aanhalingstekens, want ik vind het al erg genoeg.

Je kunt het pas begrijpen op het moment dat het je overkomt, denk ik. Ik vind het heel frustrerend dat ik het een ander niet uit kan leggen. Want ook al knijp jij je neus nu dicht, dan proef je nog steeds meer dan ik nu. Ik proef niks.

Wesley Scheurwater

Neem bijvoorbeeld het koken: ik heb helemaal geen zin meer om te koken, eerlijk gezegd. De motivatie is helemaal naar mijn kleine teen gezakt. Ik mis de hele beleving, ik geniet niet meer van eten. Nu ben ik wel een beetje aan het zoeken naar wat me dan nog wel smaakt, maar dat zijn tot nu toe vooral de goedkope maaltijden met sterke smaken en veel zout. Het is natuurlijk niet heel gezond, maar dan proef ik in ieder geval iets. Dus dan wordt het maar weer een diepvriespizza met salami…

Herstel en toekomst Laatst rook ik ineens een vleugje cacao. Ik ben een onwijze liefhebber van chocolade en pralines. Dus toen ik dit rook ging ik meteen met mijn neus boven de chocolade hangen. Ik was zo enthousiast! Dezelfde avond nog was het weer weg. Ik hoop heel erg dat dit vleugje een teken van herstel was.

Ik ga sowieso door met de reuktraining. Dit is iets wat ik dagelijks, en ook heel bewust doe. Ik denk dat mede door de reuktraining een deel van mijn reuk weer is teruggekomen. Verder probeer ik niet zoveel na te denken over de toekomst. Als ik dat te veel doe, ga ik malen. Stel nou dat ik een jaar lang zonder reuk en smaak zit? Stel dat het nooit meer terugkomt?

Ik hoop dat ik snel verbetering zal merken en dat ik ooit weer op mijn oude niveau zal komen.

Ik vind het heel frustrerend dat het zo plots kan verdwijnen. In één keer ging het lichtje uit.

Waarom kan dan ook niet in één keer het lichtje weer aan?’

WESLEY SCHEURWATER Reuk- en smaakverlies sinds – december 2020 Meest gemiste geur(en) – douchegel, shampoo, deodorant, geuren bij het koken, geuren in de buitenlucht Dagelijks leven – behandelaar GGZ (FACT-team) Thuissituatie – woont alleen Vrije tijd – (Indonesisch) koken, sporten Lievelingsgerecht – alles uit de Indonesische en Thaise keuken Favoriete film – The Matrix en de Terminatorreeks (jeugdsentiment)

25

Martijn van Gemst

‘Lekker eten en drinken zou onderdeel

Martijn van Gemst

Martijn van Gemst (40) is chef gastro-engineering: een chef in de zorg die gespecialiseerd is in onder andere aangepaste voeding voor mensen met een reuken smaakstoornis. Hij kreeg zelf kort te maken met reukverlies als gevolg van corona en gebruikte zijn ervaringen voor nieuw onderzoek in zijn vakgebied.

‘Als chef gastro-engineering pas ik de smaak van maaltijden aan voor mensen bij wie hun reuk en smaak door ziekte is aangetast. Dit heet selectieve smaaksturing. Dat is altijd hypergepersonaliseerd: je benadert ieder ziektebeeld en iedere persoon steeds apart. Er speelt meer mee dan alleen het ziektebeeld: ook persoonlijke smaak, opvoeding en cultuur hebben invloed op hoe iets voor jou smaakt.

Mijn missie in de zorg Mijn missie is om ervoor te kunnen zorgen dat iemand weer opnieuw kan gaan genieten van eten. Dit kun je bereiken door de voeding aan te gaan passen. En dus niet door telkens maar dezelfde dingen te serveren in de hoop dat het vanzelf weer lekker wordt.

Ik bedenk gepersonaliseerde recepten waarbij ik niet alleen kijk naar persoonlijke voorkeuren, maar ook naar de wetenschappelijke onderbouwing waarop de sturing is gebaseerd. Zo is de hoeveelheid speeksel die je aanmaakt bijvoorbeeld ook van invloed op je smaakbeleving.

Ik denk dat je de druk op de zorg kunt verlagen door mensen lekker te laten eten. Iemand die ondervoed is, en ook nog eens doodongelukkig, kost veel meer geld dan het laten maken van een goed onderbouwd voedingsplan op maat. Je bespaart op medicijnen, geestelijke gezondheidszorg en meer van dat soort dingen.

Dat zou bijvoorbeeld ook in ziekenhuizen kunnen, daar wordt nu vaak alleen nog maar gekeken naar de prijs van een maaltijd. Maar iedere euro die je in lekkere en gezonde voeding investeert, krijg je in veelvoud weer terug. Denk maar aan thuis: wat maakt jou blij? Een goedgevulde koelkast, met lekker eten en drinken? Dat is voor mensen met een reuk- en smaakstoornis of een ander ziektebeeld niet anders.

Van mijn oma naar een baan Ik heb heel lang als chef-kok in de horeca gewerkt, maar daar vond ik op een gegeven moment mijn uitdaging niet meer. Tegelijkertijd zag ik dat het eten bij mijn oma in het verpleegtehuis heel erg slecht was. Het werd altijd erg lang warmgehouden en zag er gewoon uitgedroogd en niet lekker uit. Ik vond dat altijd sneu voor mijn oma en bracht vaak eten voor haar mee.

Toen zag ik een advertentie van mijn huidige werkgever in de ouderenzorg, waarin ze op zoek waren naar iemand om ‘het eten en drinken in de zorg te verbeteren’. Ik wist meteen dat dat iets voor mij was. Ze konden mijn hulp goed gebruiken, want alle maaltijden werden kant-en-klaar geleverd door maaltijdproducenten en cateringbedrijven. Ik heb toen alles omgegooid: alle maaltijden werden toen in huis en vers bereid. Toch bleef ik daar zien dat de mensen het eten niet lekker vonden. Hoe kon dat nou? Ik begreep het niet.

Door hier dieper op door te vragen, kwam ik erachter dat veel van de ouderen in huis te maken hadden met een reuk- of smaakstoornis. Daardoor smaakte het eten niet. Vooral

van de zorg moeten zijn’

27

Martijn van Gemst

reukstoornissen komen heel erg veel voor in de ouderenzorg, of de geriatrie, zoals wij in de zorg zeggen. Hoe ouder we worden, hoe slechter we over het algemeen namelijk gaan ruiken.

‘ Ik heb geluk gehad’

MARTIJN VAN GEMST

Vanaf toen is het balletje gaan rollen en ben ik de opleiding voor chef gastroengineering aan de School of Gastrologic Sciences & Primary Food Care in Leuven (B) gaan volgen. Daar heb ik echt alles geleerd over reuk- en smaakstoornissen en bijbehorende oorzaken. Van vormen van kanker tot slikstoornissen en dus ook wat we zien in de ouderenzorg. Bij deze opleiding kijken we naar het hele proces van voeding: van het telen van de producten tot de bereidingstechniek.

Echt alles heeft invloed op de uiteindelijke smaakbeleving.

Ongewild proefkonijn En toen kreeg ik corona. Het was september 2020. Ik was helemaal niet ziek en had eigenlijk nergens last van, maar ik raakte wel mijn reuk en smaak kwijt. Ik was net afgestudeerd als chef gastro-engineering, dus ik raakte wel een beetje in paniek. Ik ben toen samen met collega’s van het Center for Gastrology allerlei smaaktesten gaan doen om erachter te komen wat ik nog wél proefde. Ik heb heel veel geluk gehad: na een week waren mijn geur en smaak weer zo goed als volledig hersteld. Dit is heel snel, dat realiseer ik me.

Ik vond het reuk- en smaakverlies heftig. Zelfs water proefde ik niet. Dat klinkt raar, maar water heeft toch altijd een smaak. Nu proefde ik niets. Dat is zoiets aparts. Mijn grootste passie is mijn barbecue. Die gebruik ik het hele jaar door en daar bereid ik van alles op: van pulled pork tot zelfgemaakte hamburgers, een grote ribroast of goede maïskip aan het spit. Die geuren en specifieke rokerige smaak moeten missen, zou ik verschrikkelijk vinden.

Reuk- en smaakverlies sinds – september 2020, inmiddels hersteld Meest gemiste geur(en) – BBQ-geuren Dagelijks leven – chef gastro-engineering Thuissituatie – woont met vrouw,

Mijn ervaringen heb ik wel kunnen gebruiken in mijn werk.

Alles wat ik toen proefde en rook heb ik uitvoerig gedocumenteerd. Eigenlijk was ik een ongewild proefkonijn. Met die gegevens zijn we vervolgens een onderzoek begonnen aan het Center for Gastrology.

2 dochters en 2 schnauzers Vrije tijd – koken, wandelen en sporten in The Elevator in Rotterdam Lievelingsgerecht – te veel om op te noemen Favoriete film – Netflix is een uitvinding Favoriete boek – Catching Fire: How Cooking Made Us Human van Richard Wrangham

Gastro-engineering als specialisme Mijn opleiding en beroep zijn vrij nieuw. Ik hoop dat we steeds meer als specialisme gezien gaan worden en dat daarmee reuken smaakstoornissen in de gezondheidszorg serieus genomen gaan worden. Mijn studie deed ik naast mijn werk, maar er wordt ook gewerkt aan een nieuwe hbo-opleiding die in heel Europa gegeven gaat worden. Het zou helemaal mooi zijn als we echt een beroepsgroep gaan worden, met een accreditatie.

Ik werk nu voor een groot verpleeghuis waar ik dagelijks kook voor zo’n 250 mensen. Voor al die mensen zijn we aan het vastleggen wat ze, afgestemd op alle persoonlijke gegevens, het liefst zouden eten. Daar houden we rekening mee bij het koken. Er zijn ook smaakcentra in Nederland en België waar chefs gastro-engineering werken. Daar kan iedereen terecht voor een gepersonaliseerd voedingsplan. Dan krijg je pas echt maatwerk in de zorg.’

28

Cathinka Hazebroek

‘ Waarom zou ik nog dropjes eten?’

Cathinka Hazebroek

Cathinka Hazebroek (51) is teammanager in een verpleeghuis en raakte, net als de helft van haar collega’s, op het werk besmet met corona. Hierdoor heeft ze te maken met reuk- en smaakverlies, waardoor ze haar plezier in eten is verloren.

‘Ik heb heel veel moeite met het verlies van mijn smaak. Ik heb geen plezier meer in eten, terwijl ik eten echt heerlijk vond. Het is nu een soort noodzakelijk kwaad geworden. Ik heb wel trek, dus ik moet wel eten, maar het smaakt me niet meer.

Ik ga wel op zoek naar dingen die me nog wel smaken. Zo eet ik nu veel fruit, want de textuur vind ik lekker en voelt goed in mijn mond. Of iets pittigs of kruidigs. Ook zoet en zuur vind ik fijn om te eten. Maar verder… Om eerlijk te zijn word ik er zwaar chagrijnig van.

Parfum van Chanel Vorig jaar, op 28 oktober 2020, stond ik ’s ochtends moe op. Mijn weekje vakantie was net begonnen, dus ik dacht dat mijn vermoeidheid gewoon kwam omdat ik eindelijk even vrij was. In de badkamer merkte ik ineens: ik ruik niks, dit is niet goed. Toen ben ik aan alle luchtjes in de badkamer gaan ruiken en ik ben fanatiek gaan spuiten met mijn zwaarste parfum van Chanel. Mijn man ging bijna onderuit van alle sterke geuren, maar ik rook niks.

Toen heb ik me snel laten testen, ook al wist ik eigenlijk wel dat ik corona had. De uitslag van de test bevestigde dat.

Vervolgens ben ik heel erg ziek geweest. Ik ben grotendeels weer hersteld, maar mijn reuken smaakvermogen zijn nog niet terug.

Over reuktraining had ik al veel gelezen, ik ben er direct mee begonnen. Na een paar maanden begon ik de geurtjes in de flesjes wel te ruiken, maar dat is eigenlijk nog steeds het enige wat ik nu ruik. Qua smaak proef ik alleen de basissmaken: zoet, zuur, bitter, zout en umami.

Aangebrande omelet Ik had nooit gedacht dat je reukvermogen zoveel impact zou hebben op je dagelijks leven. Het begint al ’s ochtends als je onder de douche staat, als je je doucheschuim en shampoo niet ruikt. Ik smeerde me ook altijd in met een wat duurdere crème van Rituals, omdat die zo lekker ruikt. Daar ben ik mee gestopt, het is gewoon zonde. Maar ook de geur van mijn man en van mijn hond mis ik. Natuurlijk is het soms ook heel fijn als je de hond niet ruikt, maar het is toch echt een gemis.

14

Gewichtsverlies Ik ben niet heel anders gaan eten, ik moet natuurlijk ook de gewone gerechten koken voor mijn gezin. Dan zet ik voor mezelf wel peper op tafel om extra toe te voegen. Maar alle extra’s en lekkere dingen die ik normaal at, laat ik nu liggen. Ik ben in die eerste periode dan ook vier kilo afgevallen en dat is er nog steeds niet bijgekomen.

ners hebben het opgelopen, we zijn behoorlijk hard getroffen.

Toen dit allemaal gebeurde was ik al ziek thuis, dus ik heb niet alle heftigheid op de werkvloer meegekregen. Dat vond ik wel moeilijk, het was mijn team en ik kon ze niet begeleiden daarin.

Inmiddels zijn we weer helemaal terug naar ‘normaal’ in het verpleeghuis, een groot deel van de medewerkers is zelfs al gevaccineerd.

Cathinka Hazebroek

Ik was laatst een omelet aan het bakken en ondertussen groenten aan het snijden. Na, voor mijn gevoel, een paar seconden, keek ik achter mij en zag ik één grote rookwalm. Stond die omelet aan te branden. Dan word je er zó mee geconfronteerd dat je niets meer ruikt.

Een onderbelicht onderwerp Volgens mij ben ik de enige van mijn collega’s die al zo lang te maken heeft met reuk- en smaakverlies. Gelukkig voor hen natuurlijk, al hebben veel collega’s wel andere langdurige

‘Eten is nu een noodzakelijk kwaad’ Zo ben ik gek op chips. Niet dat ik het iedere dag at, maar nu ben ik er helemaal mee gestopt.

Of drop, ik ben dol op drop. Maar waarom zou ik dat nu eten? Ik beleef er geen plezier meer aan.

klachten, zoals vermoeidheid. Ik vond het daarom fijn om met mensen die hetzelfde meemaken te praten, zoals in de Facebookgroep van Reuksmaakstoornis.nl. Het is een geruststelling dat ik niet de enige ben die dit doormaakt.

Ik probeer mijn stemming er niet te veel door te laten beïnvloeden, over het algemeen ben ik een positief persoon. Heel af en toe laat ik mezelf wel even gaan in mijn verdriet. Dan zeggen mijn jongens dat het eten zo lekker smaakt en dan proef ik er zelf niks van. Daar baal ik dan zo van.

Ik vind het onderwerp reuk- en smaakverlies wel onderbelicht. Door het delen van mijn verhaal, hoop ik dat er meer aandacht voor komt.

Voordat ik er zelf mee te maken kreeg, had ik ook geen idee. Je staat er niet bij stil, ruiken en proeven is zo normaal.’

Mijn man en twee zoons zijn trouwens heel begripvol. Mijn oudste zoon is zelf ook besmet geraakt met corona en heeft ook een korte tijd reukverlies gehad. Hij is wel hersteld, al ruikt hij nog steeds minder dan voorheen. Maar ik hoor hem niet klagen. Hij heeft ook geen problemen met zijn smaak, dat zal wel het verschil zijn.

Zwaar getroffen verpleeghuis Ik heb de coronabesmetting waarschijnlijk op het werk opgelopen. Ik ben manager in een verpleeghuis, dus ik sta niet zelf aan het bed. Maar mijn directe collega’s wel. Uiteindelijk heeft 45% van onze werknemers corona gehad, velen hebben nog steeds klachten. Ook veel bewo-

CATHINKA HAZEBROEK Reuk- en smaakverlies sinds – oktober 2020 Meest gemiste geur(en) – geur van man en hond, maar ook doucheschuim, parfum en eten Dagelijks leven – teammanager in verpleeghuis Thuissituatie – woont met haar man en hun twee zoons Vrije tijd – wandelen met de hond en skeeleren Lievelingsgerecht – vindt héél erg veel dingen lekker Favoriete film – Notting Hill Favoriete boek – psychologische thrillers

31

‘Ik ontwikkel nu geen

Dion Boelsums

nieuwe gerechten’ Dion Boelsums (29) is sous-chef bij De Harmonie in Rotterdam. Hij is dagelijks bezig met koken, ruiken en proeven om een culinaire creatie op tafel te zetten.

Zijn reuk- en smaakverlies is dan ook een lastige handicap bij het uitoefenen van zijn beroep. Zijn werkgever staat er gelukkig positief in.

‘Ik woon al zeven jaar in Rotterdam en werk daar als kok nog steeds in het restaurant waar ik tijdens mijn opleiding werkte. Toen ik was afgestudeerd mocht ik hier blijven werken. Een fantastische stap. Ik heb tijdens de tweede lockdown, toen de horeca weer dichtging, corona opgelopen. Het was het najaar van 2020. Ik had weinig klachten, maar vrij snel daarna verdwenen mijn reuk en smaak. Tijdens het koken rook ik ineens helemaal niets meer. Dat was schrikken, zeker omdat ik met koken natuurlijk mijn geld verdien.

Alle steun van collega’s en baas Mijn werkgever staat er gelukkig positief in, we gaan er allebei vanuit dat het iets tijdelijks is. Wat dat betreft hoef ik me geen zorgen te maken. En ik ben blij met de collega’s die mij kunnen ondersteunen bij het koken. Alles wat ik maak, laat ik door een ander proeven, voor de zekerheid. Zo laat ik controleren of een gerecht goed op smaak is en niet bijvoorbeeld veel te zout. Het ontwikkelen van nieuwe gerechten laat ik nu een beetje achterwege. Verder kook ik zoveel mogelijk op de manier van waarop ik kookte voordat ik niet meer kon ruiken. Gewoon puur op basis van gevoel en ervaring.

Wat ik het allermeeste mis zijn de geuren die je normaal gesproken ruikt als je een restaurantkeuken binnenloopt. Al die dampende pannen op het vuur, zoals een jus de veau, een geconcentreerde bouillon van kalfsbotten. Die geur trekt de hele keuken door, maar dat ruik ik nu dus niet. Veel van dit soort etensgeuren zijn echt een groot gemis.

Onzekerheid Vooral helemaal in het begin was het zwaar, toen ik geen enkele geur kon onderscheiden. Ik vertrouwde mezelf nog niet echt, had geen idee wat ik aan het doen was in de keuken. Op mijn smaak durf ik nu wel iets meer te vertrouwen, maar op mijn reuk nog totaal niet. Gelukkig weerhoudt deze handicap me verder niet van heel veel dingen, ik probeer zo normaal mogelijk te blijven leven.

Ik ben vrij snel op zoek gegaan naar informatie: hoelang zou het kunnen duren, en wat zou ik eraan kunnen doen? De meeste mensen die ik kende die hiermee te maken kregen, hadden hun reuk en smaak vrij snel weer terug. Daar hoopte ik ook op. Ik maakte me dus in eerste instantie niet zo heel veel zorgen. Hoe langer het wegbleef, hoe meer ik me ging afvragen: hoelang gaat dit duren?

Basissmaken en kaneel In het begin rook ik helemaal niks. Als ik nu met mijn neus echt ergens bovenop zit, ruik ik het wel vaag, maar als ik een ruimte binnenloop waarin iemand heeft

32

Dion Boelsums

‘Het is een grote 32

33

Dion Boelsums

gekookt, ruik ik dat niet. Bepaalde geuren ruik ik juist weer wel. Zo hebben we op de badkamer een geurtje met kaneel staan, dat ruik ik soms ineens heel sterk.

Ik merkte vooral in het begin heel erg dat ik de basissmaken goed proefde. Of juist heel zoete dingen. Net als het gevoel van pittige of zure dingen in je mond. Bepaalde ingrediënten geven ook een soort mondgevoel. Van dat soort ingrediënten maak ik veel gebruik. Zo wordt het eten voor mezelf allemaal wat lekkerder en het maakt het koken leuker.

‘ Ik mis de dampende pannen op het vuur’

ik eraan ruik. Ik merk dat ik soms een geur weer herken, dat maakt me positief. Laatst rook ik ineens weer iets op afstand!

Ik adviseer anderen ook om veel te blijven proeven en ruiken. Zodra je ook maar iets van je geur en smaak terugkrijgt, kun je het beste meteen alles gaan proeven en ruiken wat er om je heen te vinden is. Ik denk dat dit helpt.

Huisgenoten en lotgenoten Ik woon samen met mijn vriendin en met een huisgenoot en zijn vriendin. We hebben allemaal tegelijkertijd corona gehad, en verloren allemaal onze reuk en smaak. Bij iedereen is het na een paar weken volledig hersteld, alleen bij mij nog niet. Ik blijf daarom wel positief over mijn herstel, het duurt gewoon iets langer dan bij de meeste mensen.

Mijn vriendin en huisgenoten begrijpen wel precies wat er in mij omgaat, dat is fijn. Als ik iets niet ruik of proef, weten ze waar het aan ligt. Ik pas me thuis verder niet heel erg aan met koken, ik wil nog steeds lekkere dingen maken.

Daar genieten zij nu meer van dan ik, want het valt wel vaak tegen als ik zelf ga eten. Ik blijf er wel nuchter onder hoor. Het is heel vervelend, maar gek genoeg went het ook snel.’

DION BOELSUMS

Focus op het terugkrijgen van mijn reuk Inmiddels is mijn smaak bijna helemaal terug, alleen de reuk ontbreekt nog. Ik focus me nu dus op het terugkrijgen van mijn reuk. Ik ben sinds een paar weken met reuktraining bezig, met geurflesjes die ik online gekocht heb. Die ga ik eerst afmaken en daarna durf ik me hopelijk weer op nieuwe dingen te focussen, zoals het ontwikkelen van nieuwe recepten.

De reuktraining doe ik ’s ochtends bij het ontbijt en ’s avonds na het eten. De potjes heb ik altijd klaar staan, dat maakt het makkelijker om vol te houden. Ik heb wel het gevoel dat de geurflesjes iets triggeren, dat er iets gebeurt als

34

Reuk- en smaakverlies sinds – november 2020 Meest gemiste geur(en) – dampende pannen op het vuur Dagelijks leven – sous-chef bij restaurant De Harmonie Thuissituatie – woont met vriendin en huisgenoten Vrije tijd – koken, sporten, spelletjes op de Playstation, cursus Frans Lievelingsgerecht – lasagne Favoriete film – The Shawshank Redemption Favoriete boek: Catch me if you can van Frank Abagnale Jr.

‘Ruiken zorgt voor

Chantal Quak

een diepere plezierlaag’ Chantal Quak (45) is journalist, presentator en nieuwslezer voor regionale en landelijke zenders. Ze is dol op tuinieren in haar eigen moestuin en verzamelt en verkoopt vintage ringen. Voor haar is een glimmende ring met edelsteen nu die geurende bloem die ze niet meer ruikt.

‘Mijn vriend doet bij ons meestal de boodschappen en ik kook. Dan bedenkt hij soms nieuwe gerechten die ik dan mag gaan maken. Ik weet op dit moment eigenlijk niet zo goed waar ik mee bezig ben. Ik sta maar wat in die pot te roeren en dan denk ik: is dit de bedoeling? Het is niet dat ik helemaal niks ruik of proef, maar het is wel moeilijk.

Een week pepernotengeur In maart 2020 heb ik corona gehad. Ik merkte er weinig van, totdat ik ineens niet meer kon ruiken of proeven. Na een tijdje veranderde dat en rook ik ineens allemaal gekke geuren. Dat is nu nog steeds zo, maar vooral bij bepaalde producten.

Soms heb ik ook ineens een dag dat ik voortdurend een rare, zoetige geur ruik. Of heb ik iets geroken wat dan heel raar in mijn neus blijft hangen.

In Zwolle hebben we een pepernotenwinkel. Ik ging daar met de kinderen heen, lekker pepernoten uitzoeken. Daarna heb ik de hele week nog die zoetige pepernotengeur geroken. Echt een week. Heel erg irritant.

De meeste parfums, afwasmiddelen en douchegeurtjes vind ik ook allemaal stinken nu. Ik gebruik alleen nog de dingen die ik wel goed ruik. Zo was ik laatst een drogist ingedoken om uitgebreid te kunnen snuffelen aan alles, op zoek naar werkende luchtjes. Dat duurde heel lang. Zelfs zo lang dat er op een gegeven moment een verkoopster naar me toe kwam om te vragen of het wel goed ging. Zij raadde mij toen allerlei geurtjes aan, maar die rook ik dus allemaal niet!

‘Alles rook naar nagellakremover’ Andere dingen ruik ik nu wel weer goed, er is geen pijl op te trekken. Zo rook ik laatst de diervoederfabriek die hier in de buurt staat weer. Die vond ik altijd enorm stinken, maar had ik inmiddels al bijna een jaar niet geroken. Gek, maar ik heb ook het idee dat vooral de vieze geuren terugkomen.

Zure rookworst en Vietnamese noedelsoep Aan mijn omgeving moet ik het de hele tijd blijven uitleggen. Er is voor mijn vriend ook bijna geen rekening mee te houden, want ik weet zelf vaak nog niet eens wat ik wel lekker vind. En het is daarbij heel lastig uit te leggen aan iemand die niet weet hoe dit voelt.

14

Blingbling en de moestuin En afleiding helpt. Ik heb een kleine obsessie ontwikkeld voor dikke ringen met edelstenen, die verkoop ik nu ook online. Ringringblingbling heet mijn pagina op Instagram, dan weet je meteen waarvoor je komt bij mij! Ik vind het heerlijk als ik een ring heb met een diamant die heel mooi glinstert, daar kan ik enorm van genieten. Ik denk echt een beetje zoals je ook kunt genieten van een bloem die lekker ruikt.

Ik probeer voor andere mensen dus ook een kalmerende factor te zijn. Want wat moet je anders? De hele dag gaan zitten sippen? Dat heeft helemaal geen nut. Je kunt het beste afleiding zoeken. Zorg dat je je genot ergens anders vandaan haalt.

Verder kan ik niet wachten tot de lente begint, zodat ik de tuin weer in kan. Ik heb een eigen moestuin en ik vind het heerlijk om daarin te rommelen. Ik hoop wel dat mijn reuk dit voorjaar iets beter is dan vorig jaar, want toen rook voor mij alles naar nagellakremover. Als ik aan het spitten was of iets anders aan het doen was in de tuin, kwam er zo’n hele vieze, bijtende lucht omhoog. Dat was niet fijn.

Ik hoop dat we na deze crisis met zijn allen kunnen gaan kijken wat we kunnen doen voor mensen die hun reuk en smaak zijn kwijtgeraakt. Het is namelijk echt een heftige gebeurtenis. Je mag daarom best erkennen dat je gewoon een zintuig kwijt bent.’

Ik ben wel gewoon doorgegaan met tuinieren natuurlijk. Maar er is een diepere laag van plezier die je beleeft als dingen lekker ruiken, en dat was er bij het tuinieren vanaf. Het is ook geen drama als mijn reuk wegblijft. Maar ik heb liever dat ik wat minder ruik, dan dat ik die vervormingen ruik zoals afgelopen voorjaar.

Nagellakremover rook naar nagellakremover.

Maar tuinaarde rook ook naar nagellakremover en mijn bruine boterham ook.

Chantal Quak

Ik eet heel graag Vietnamees, ook al is dat nu allemaal wat vlakker van smaak dan voorheen.

Vietnamees eten heeft heel veel lagen, uit zo’n bak noedelsoep haal je echt van alles. Iets fris, maar ook kruidnagel, iets zoets en wat kaneel…

Het heeft een intense bouillonsmaak, echt goede bouillon dan, niet van een blokje. Daar proef ik nu ongeveer de helft van, denk ik. Het is nog steeds wel lekker hoor!

Kalmerende oudgediende Ik merk aan mezelf dat ik min of meer geaccepteerd heb hoe het nu is. Alles wat er nog bij kan komen, is natuurlijk mooi meegenomen, maar de intensiteit van bepaalde geuren is gewoon weg. Ik vind het geruststellend dat heel veel mensen ermee te maken hebben, dat ik niet de enige ben. Ik loop er al best wel een tijdje mee, voel me eigenlijk een soort oudgediende.

Ik denk wel dat je kalm moet blijven, van stress wordt het echt niet beter. Zoveel weet ik wel.

Laatst had mijn vriend speciaal een rookworst gekocht en zelf klaargemaakt. Ik nam er een hap van en gruwde. Het smaakte echt heel zuur. Dat kan ik dan echt niet eten, hoe erg ik hem daarmee dan ook teleurstel. Maar hij weet natuurlijk wel dat ik me niet aanstel.

CHANTAL QUAK Reuk- en smaakverlies sinds – maart 2020 Meest gemiste geur(en) – de natuur, bosgrond en potgrond Dagelijks leven – journalist, presentator, nieuwslezer Thuissituatie – woont met haar vriend en twee dochters Vrije tijd – (moes-)tuinieren, sieraden verzamelen en verkopen Lievelingsgerecht – Vietnamees, een grote kom dampende noedelsoep Favoriete film – Dirty Dancing Favoriete boek – alles van David Sedaris

37

colofon

colofon

Achter glas is een uitgave van Reuksmaakstoornis.nl Interviews – Annelieke Heppenhuis Eindredactie – Esther Bos Fotografie – Jan Kok Vormgeving – André van Dijk Drukwerk – DRDV Media Services

De makers Annelieke Heppenhuis werkt als freelance tekstschrijver & corrector voor haar eigen tekstbureau (www.neverendingtexts.nl) en heeft daarnaast haar eigen webshop in tweedehands boeken (www.neverendingbooks.nl). Ze schrijft sinds eind 2019 de nieuwsberichten, beheert de social media-kanalen en houdt zich bezig met alle andere tekstuele uitingen van Reuksmaakstoornis.nl. Voor de productie van deze Achter glas verzorgde ze de interviews.

Esther Bos is tekstschrijver en communicatieadviseur in de zorg en publieke sector. Ze werkt met taal en tekst in de breedste zin van het woord. Van literaire verhalen tot persberichten en van participatietrajecten tot grote websiteprojecten van ziekenhuizen. Als eindredacteur zet ze daarbij de juiste puntjes op de juiste i’s. Einddoel: prettig leesbare en heldere tekst. Esther heeft de eindredactie van Achter glas op zich genomen.

Jan Kok is onafhankelijk fotograaf en oprichter van zijn eigen bedrijf Boomerang Fotografie (www.boomerang-fotografie.nl). Hij houdt zich bezig met commerciële fotografie zoals portretten, reportages en producten, maar ook met luchtfotografie en sport- en persfotografie. Deze diversiteit aan werkzaamheden maakt hem allround en altijd inzetbaar. Voor deze Achter glas verzorgde Jan de foto’s.

André van Dijk is grafisch ontwerper in een zelfstandige studio in Rotterdam (www.apuntdesign.nl) met als werkgebied corporate identity, information design en boekvormgeving. Opdrachtgevers zijn uiteenlopende bedrijven en instellingen, waaronder Reuksmaakstoornis.nl. Daarnaast is hij actief als docent aan verschillende onderwijsinstellingen en recensent literatuur voor een aantal webmagazines. André deed de vormgeving van Achter glas.

Kirsten Jaarsma heeft 25 jaar in de internationale zakenwereld gewerkt als sales- en marketingprofessional. Ze heeft een groot hart voor het sociaal domein en de cultuursector en was politiek actief als raadslid en wethouder in haar woonplaats. Ze is sinds 2013 de bevlogen voorzitter van Reuksmaakstoornis.nl en is in deze rol meerdere keren in de media verschenen.

Kirsten heeft sinds 2012 anosmie.

39

Reuksmaakstoornis.nl, voorheen de Anosmievereniging, werd in 2000 opgericht. Het doel van de vereniging is om mensen met een reuken/of smaakstoornis zo deskundig en breed mogelijk te informeren.

Daarnaast vinden we ontmoetingen met lotgenoten mogelijk maken ook erg belangrijk.

De vereniging heeft goede contacten in de medische en onderzoekswereld. Hierdoor kunnen we onze leden en andere geïnteresseerden op de hoogte houden van de laatste medische en wetenschappelijke ontwikkelingen in binnen- en buitenland op het gebied van reuk- en smaakstoornissen.

Maar we maken ook de niet-medische kant van een reuk- en smaakstoornis bespreekbaar. Van voeding tot sociale communicatie, (voedselveiligheid) en relaties. We delen ervaringen van mensen die hetzelfde meemaken. Herkenning en verhalen blijken vaak enorm waardevol en Reuksmaakstoornis.nl wil hierin de verbindende factor zijn. Want al is genezing niet altijd een optie, helpen kunnen we in ieder geval.

Achter glas