Transport & Logistiek 1-2020

Page 1

1

achtentwintigste jaargang

24 januari 2020

HENK VAN DER WAL:

‘EMISSIEVRIJ TRANSPORT? HEEL GRAAG!’

ARJAN DE JONG EN MARCEL PEREBOOM OVER PREDICTIVE ANALYTICS BIJ CB:

‘VOORSPELMODEL LEVERT VEEL VOORDEEL OP’


Beste Jan, Op zoek naar een YUDFKWZDJHQFKDXĆŞHXU" Grote kans dat die al bij je werkt.

Willem

Zeg eens eerlijk. Ben je op zoek naar vrachtwagenchauffeurs, maar is het lastig om deze te vinden? Grote kans dat hij of zij gewoon bij je werkt. Als logistiek medewerker, heftruckchauffeur of op kantoor en klaar voor een nieuwe uitdaging!

Ken je mensen die misschien nog niet bij je werken, maar die wel geschikt zijn? Ook dan kun je ze aanmelden en met subsidie opleiden tot gemotiveerde chauffeurs die na de opleiding direct bij jou aan de slag kunnen.

Je kunt je medewerkers nu met een aantrekkelijke subsidie van 65% laten doorstromen als vrachtwagenchauffeur.

Ga voor meer informatie naar: stlwerkt.nl/ikzoekvrachtwagenchauffeurs

VWOZHUNW QO LN]RHNYUDFKWZDJHQFKDXĆŞHXUV


9469

ull

ob

E

xc

lus

ief

van Schmit

zC

ar

g

Gewoon efficiënter De POWER CURTAIN: We vereenvoudigen de constructie van de oplegger met schuifzeilen met hoogwaardige, hoogtechnologische dekzeilen en elimineren daartoe het lattenwerk – bij volle laadcapaciteit. U laadt sneller, sorteert flexibeler en transporteert efficiënter – terwijl u bespaart op brandstof- en reserveonderdelen. www.cargobull.com/nl

ciëntie meer effi ibiliteit x e fl + meer inst + meer w CURTAIN = POWER

Overal dichtbij Thuis in uw sector

Heeft u ook behoefte aan een accountant die begrijpt wat er in uw sector speelt? Een accountant die uw financiële prestaties vergelijkt met uw collega-transporteurs via een eigen benchmark en een Alfa Management Paneel voor transport? En verstand heeft van de cao? Maak dan kennis met één van onze transportspecialisten. Enkele onderwerpen waar wij met onze klanten over sparren: · Actuele cijfers · Automatiseringsontwikkelingen · Missie, visie, strategie/beleid · Personeelsbestand nu en in de toekomst · Duurzaamheid · Financieringsstructuur · DGA-advies, holding en privé

Alfa Amersfoort-Nijkerk, 088 2533200, nijkerk@alfa.nl Alfa Groningen, 088 2531600, groningen@alfa.nl Alfa Heythuysen, 088 2532150, heythuysen@alfa.nl Alfa Aalsmeer-Bleiswijk, 088 2531850, bleiswijk@alfa.nl Alfa Naaldwijk, 088 2532450, naaldwijk@alfa.nl Alfa Zwolle, 088 2533050, zwolle@alfa.nl Alfa Gorinchem-Dodewaard-Raamsdonksveer, 088 2531950, gorinchem@alfa.nl


N

IE

U

W

GEZOCHT!

VACATURES IN LOGISTIEK LOGISTIEKENVACATURE.NL is dé vacaturesite voor alle functies in de transport en logistiek en is powered by Transport en Logistiek en Routiers. LOGISTIEKENVACATURE.NL biedt u dan ook gegarandeerd een sterk bereik in de logistieke sector. Van planner tot chauffeur of directeur, met LOGISTIEKENVACATURE.NL heeft u snel uw geschikte kandidaat gevonden!

PLAATS NU UW VACATURE OP LOGISTIEKENVACATURE.NL EN VIND DE KANDIDAAT DIE WEET WAAR HET IN LOGISTIEK OM DRAAIT! NERGENS TREFT U ZO’N COMPLEET BEREIK! VOOR SLECHTS € 275,00 WORDT UW VACATURE TWEE MAANDEN LANG GEPLAATST OP:

WWW.LOGISTIEKENVACATURE.NL De site gekoppeld aan Transport en Logistiek en Routiers, sterke

+

+ +

WWW.INDEED.NL Nationale vacaturesite met miljoenen

merken in de logistieke sector, gericht op professionals in het vak

bezoekers per maand

WWW.VACATURETREFFERS.NL

JOBAPPY

Vacaturesite van BDUmedia, krantenuitgever met een grote nationale dekking

Onderdeel van TruckerAppy met een bereik van 60.000 bezoekers per maand

(U krijgt 10% abonneekorting, gebruik daarvoor de kortingscode T&L01)

Ga naar WWW.LOGISTIEKENVACATURE.NL , vacature plaatsen en vind uw medewerker. LOGISTIEKENVACATURE.NL wordt continue gepromoot in het magazine Transport en Logistiek en Routiers en is daarnaast gekoppeld aan de website transportlogistiek.nl en routiers.nl

WWW.LOGISTIEKENVACATURE.NL , DÉ VACATURESITE VOOR DE LOGISTIEKE SECTOR!

LOGISTIEKENVACATURE.NL POWERED BY:

!


INHOUD

MARKT & ECONOMIE 6 ‘De tijdelijk aangepaste PFAS-normen zijn een zoethoudertje.’

8 Wat gaat de dieselprijs doen? 10 Het transport wordt in 2020 dubbel geraakt, aldus ABN Amro.

DUURZAAMHEID 11 Europa presenteert European Green Deal.

12 Honderd TLN-leden kunnen gratis aan de slag met BigMile.

6

13 IM Efficiency voorziet Emons-

12

opleggers van solarpanelen.

ARBEIDSMARKT 18 Met project Samen Slim Logistiek Vooruit pakt het Summa College regionale logistieke vraagstukken op.

THEMA: INNOVATIE 20 Topsector Logistiek-boegbeeld Aad Veenman blikt terug en vooruit.

22 Elektrische voertuigen leveren ook kritische kanttekeningen op.

24 Predictive analytics maken planning bij CB 80 procent nauwkeuriger.

14

ICT & LOGISTIEK 26 Tevreden geluiden bij transporteurs

16

over TLN Tachoweb.

TECHNIEK 31 Ministerie Milieu en Wonen geeft 32 36

subsidie voor transportprojecten die goed zijn voor het klimaat. Een hap Iveco S-Way smaakt naar meer. MAN belicht zijn lichte voertuigen.

& VERDER: 9 Column Elisabeth Post 14 Transport & Logistiek dockt aan 18 16

28 38

22

bij Henk van der Wal. “Het is veel leuker om voor de troepen uit te lopen dan met een stok een richting ingeslagen te worden.” De redactie bezoekt Bull Palletrecycling en Handel. Eigenaar Ardie Bull verzorgt de planning – vooral uit z’n hoofd. Nieuws van TLN Binnenkort & Colofon

KIJK VOOR (MEER) NIEUWS OVER BRANCHE, BEDRIJVEN EN PRODUCTEN OP TRANSPORTLOGISTIEK.NL

20

32 5


MARKT & ECONOMIE Door Anita Hestens

STIKSTOF- EN PFAS-MISÈRE:

‘WE KUNNEN NIET ZOMAAR WEER AAN HET WERK’ Bedrijven in het grondverzet en het bouwmaterialenvervoer hebben veel last van de nieuwe normen voor PFAS. Bieden de maatregelen van de overheid een oplossing voor de vrachtauto’s die al maanden stilstaan?

S

inds 29 november 2019 geldt een tijdelijke, aangepaste landelijke achtergrondwaarde van 0,9 microgram per kilo grond voor PFOS en 0,8 microgram per kilo grond voor overige PFAS voor

toepassing op landbodem. Minister Stientje van Veldhoven voor Milieu en Wonen baseert de nieuwe, tijdelijk aangepaste normen op wetenschappelijk onderbouwd advies van het RIVM en Deltares na metingen. Volgens

de minister zet de overheid hiermee een belangrijke stap waardoor veel gronden baggerwerkzaamheden weer door kunnen, terwijl de gezondheid en het milieu worden beschermd. Transport en Logistiek Nederland (TLN) stelde hierna dat de hogere, tijdelijk aangepaste PFAS-normen geen oplossing is voor gehele transportsector. “De aangepaste normen halen het grootste deel van de grondtransportsector niet uit de problemen”, zo concludeert TLN na een rondgang langs de leden. Veel bedrijven vrezen dat de vrachtwagens, of een deel ervan, voorlopig nog aan de kant moeten blijven staan. Inmiddels is de schade alleen al in de transportsector opgelopen tot tientallen miljoenen euro’s. TLN ziet de nieuwe aangepaste PFAS-normen niet meer dan een eerste stap. Er zijn veel meer vervolgstappen nodig om de zaak weer op gang te brengen. Daarbij is snelheid geboden. TLN doet een dringend beroep op lagere overheden om in ieder geval de bodemkwaliteitskaarten voor PFAS op de kortst mogelijke termijn te actualiseren en vast te stellen. GEDEELTELIJKE AANPASSING Volgens Martin de Leeuw, coördinator grond en milieu bij Harthoorn in Vlissingen, is “de ellende” begonnen toen op 8 juli 2019 de tijdelijke PFAS-normen werden gepubliceerd en direct ingingen met een overgangsperiode tot 30 oktober. “Toen kwamen veel bouwprojecten stil te liggen en vrachtauto’s stil te staan. De iets minder strenge, tijdelijke normen die op 29 november ingingen helpen maar een beetje, niet al te veel. Het probleem is dat de tijdelijke PFAS-norm voor het toepassen van grond en baggerspecie in oppervlaktewater/ diepe plassen nog niet is aangepast.

6 TRANSPORT & LOGISTIEK


Minister overlegt bij TLN Op uitnodiging van minister Stientje van Veldhoven was er begin december overleg over de PFAS-problematiek, in bijzonder over het hergebruiken van grond in diepe plassen. Dit overleg vond bij TLN plaats. Namens TLN waren voorzitter Elisabeth Post en vier leden bij het gesprek aanwezig. Een van de voornaamste knelpunten waardoor het werk stil ligt, is de niet-aangepaste norm van 0,1 voor hergebruik van grond in diepe plassen en andere waterbodemtoepassingen zoals dijkverzwaring en demping van voormalige havens en watergangen. 80 procent van de grond gaat daarnaartoe. Uit een enquête blijkt dat driekwart van de kiepautobedrijven aangeeft dat het grootste deel van het grondverzet weer op gang komt zodra grond weer mag worden gebruikt voor deze toepassingen. De minister gaf aan dat hiernaar twee onderzoeken lopen. De uitkomsten zijn bepalend voor een eventuele aanpassing van de norm voor storting van grond in diepe plassen. De uitkomsten laten vooralsnog op zich wachten. TLN is ook gevraagd te participeren in een taskforce van het ministerie. Leden die problemen ervaren bij gemeenten of provincies, kunnen zich te melden bij TLN via kiepautobedrijven@tln.nl, die deze problemen dan aankaart bij het ministerie. Ook kunnen ondernemers advies inwinnen bij Bodem+, een speciaal ingestelde vliegende brigade of uitvoeringsproblemen bij gemeenten melden bij de betreffende provincie.

De meeste grond en baggerspecie die verplaatst en elders wordt toegepast ging in het verleden hiernaartoe. Er zijn hiervoor nauwelijks tot geen alternatieve en betaalbare toepassingslocaties te vinden. Er is dus nog steeds veel minder grondtransport mogelijk. Bovendien is het niet zo dat na deze maatregel direct de volgende dag of week alles weer aan het werk kan. Er moeten eerst vergunningen worden aangevraagd, projecten moeten opgestart en gemeenten moeten voor dit jaar budgetten opstellen. Wat de PFASnormen betreft is er nog veel onzekerheid en onduidelijkheid. Daarnaast spelen ook de stikstofperikelen. Voor de stikstofuitstoot moeten we nu berekeningen uitvoeren. Je moet voldoen aan een maximum

vastgestelde hoeveelheid uitstoot van een bepaald werk. Er is bij ons minder vraag naar grondverzettransport, maar gelukkig kunnen wij de auto’s ook inzetten voor het transport van onder meer puin, asfalt, zand en diverse overige materialen. Ons werk is zeer divers en daarmee hebben wij het gelukkig nog redelijk druk.” OMZET AFGENOMEN Bij Schreuders Handel en Transport in Brakel is de omzet in het laatste halfjaar behoorlijk afgenomen door de PFAS- en stikstofcrisis. Het bedrijf houdt zich bezig met zandhandel en -transport, grond- en milieutransport van huisvuil en dergelijke. Directeur Bart Schreuders maakt zich grote zorgen: “Het aangepaste tijdelijk

‘DE TIJDELIJK AANGEPASTE PFAS-NORMEN ZIJN EEN ZOETHOUDERTJE’

handelingskader PFAS is een zoethoudertje. Er zou veel meer moeten gebeuren om het grondtransport weer op gang te helpen. Een groot probleem is het dat er geen grond/zand gestort mag worden in plassen die ondieper gemaakt moeten worden. Juist door het weer openstellen van die plassen zal niet alleen de kiepautosector weer op gang komen, maar ook de bouw zal hierbij gebaat zijn. Verder liggen grote bouwprojecten stil door de stikstofuitspraak, waardoor het grondtransport in de bouw ook stil is komen te liggen en alles wat daarbij komt kijken. Wij doen alles van a tot z met de grond. Na het afgraven van bouwgrond laten wij de grond analyseren en afhankelijk van de uitkomst rijden wij de grond uit naar een geschikte locatie. Dit vormt ook een probleem door de PFAS. De aangepaste norm is hiervoor geen oplossing. Gelukkig gaan onze milieutransporten nog gewoon door.”

7


MARKT & ECONOMIE Door Robert van Leewen

DIESEL IN 2019 OPNIEUW DUURDER

VERDERE STIJGING OF JUIST DALING IN 2020? Waar de dieselprijs in 2019 steeg, lijkt de kans dat deze in 2020 gaat dalen reëel. Onzekerheid is dus (weer) troef.

E

en liter diesel (BP-grootverbruik, ex btw) kostte op 1 januari 2019 € 1,1352 en op 31 december 2019 € 1,2592. Dus was de diesel aan het eind van het jaar € 0,1240 oftewel 10,9 procent duurder dan aan het begin van het jaar? Op zich is deze conclusie juist, maar die sterke stijging komt doordat de dieselprijs op 1 januari 2019 op zijn laagste punt en op 31 december, na een korte sprint omhoog, juist op zijn hoogste punt stond.

Grafiek 1 laat de beweging gedurende 2019 zien en toont dat het zuiverder is om het jaargemiddelde van 2019 (€ 1,2072) te vergelijken met het jaargemiddelde van 2018 (€ 1,1862). De gemiddelde dieselprijs van 2019 komt dan 1,8 procent hoger uit. De gemiddelde dieselprijs stijgt overigens al vier jaar en is slechts € 0,05 verwijderd van de hoogste gemiddelde jaarprijs ooit in deze eeuw gemeten (€ 1,26 over 2012, zie grafiek 2).

1

DIESELPRIJS IN 2020? Bij het ramen van de dieselprijs zijn de voorspellingen omtrent de ruwe Brent-olieprijs van belang, als belangrijkste grondstof voor de diesel. De ruwe olieprijs kan worden gezien als een soort benadering van de productieprijs van diesel (af raffinaderij). Die productieprijs vormde volgens Bovag in 2019 zo’n 41 procent van de dieselpompprijs (ex btw). Het CPB, de DNB en ABN Amro gaan voor wat betreft de ruwe Brent-olieprijs uit van dalingen van 6,9 tot zelfs 9 procent in 2020. Als we de euro-dollarkoers in 2020 net als het CPB en de DNB bijna als een constante zien, zou zo’n daling van de olieprijs kunnen leiden tot een dieselprijsdaling van 2,8 tot 3,7 procent. Maar dat blijft koffiedik kijken, gezien het grillige verloop van de dieselprijs en dollarkoers gedurende het jaar. Een daling van de gemiddelde dieselprijs over een jaar sluit bovendien een stijging van de dieselprijs over een kortere periode niet uit. ACCIJNS GESTEGEN Eén waarheid staat overigens wel degelijk vast, namelijk dat de brandstofaccijns op diesel op 1 januari 2020 is gestegen van € 0,49569 naar € 0,50362 per liter (ex btw en voorraadheffing). Een andere waarheid is dat het altijd loont om de brandstofkosten te minimaliseren: ze vormen immers 22 tot 46 procent van de totale kosten. De TLN-publicatie ‘Door brandstofbesparing kosten en CO2-uitstoot verlagen’ kan daarbij helpen en is te downloaden vanuit de Brandstofmonitor op tln.nl. Robert van Leewen is researcher bij TLN. 1 Grafiek 1: Dieselprijs (BP-grootverbruik, ex btw) per dag, 2018 en 2019.

2

8 TRANSPORT & LOGISTIEK

2 Grafiek 2: Gemiddelde dieselprijs (BP-

grootverbruik, ex btw) per jaar, 2000-2019.


COLUMN ELISABETH POST

KWESTIE VAN DOEN R

ecentelijk liet een onderzoek van pakketvervoerder DPD zien dat Nederland nog altijd Europees kampioen retourneren is. In een vergelijking met 21 andere Europese landen blijken we online aangeschafte goederen massaal terug te sturen naar de webshop, het meeste van allemaal.

In cijfers uitgedrukt piekt Nederland met een retourpercentage van 13 procent, waar het Europees gemiddelde uitkomt op 10 procent. Kleding gaat het vaakst retour, in bijna de helft van de gevallen betreft het deze productcategorie. Verder blijkt uit het onderzoek dat het aantal retouren nog altijd groeit – een trend die overigens ook in de andere landen is terug te zien. Een verklaring geeft DPD indirect ook: het wordt Nederlanders wel heel makkelijk gemaakt om online aangeschafte goederen te retourneren. Zo kunnen Nederlanders ten opzichte van andere Europeanen bovengemiddeld vaak gebruikmaken van een door de retailer gefaciliteerd retourlabel en vervoersbedrijf, waardoor zij gratis kunnen retourneren. En precies daar zit ‘m de kneep. Het breed gedragen idee dat transport gratis is, wordt versterkt door de inrichting van de dienstverlening van de meeste webwinkels. Gratis leveren en retourneren is de standaard. Terwijl dat onder de streep natuurlijk niet zo is – u weet dat als de beste. Het transport zorgt ervoor dat het product op de plek komt waar het waarde toevoegt, terwijl de transporteur de risico’s overneemt van diverse schakels in de logistieke keten en de opdrachtgevers en ontvangers van de goederen ontzorgt. Dit alles in gedachte nemend is het verre van reëel om te denken dat transport gratis kan plaatsvinden. Hoe we het beeld van gratis transport kunnen omdraaien? Volgens mij is dat niet zo heel ingewikkeld. Het is namelijk vooral een kwestie van doen. Ga het gesprek met uw opdrachtgever aan over wat een reële beloning is voor de waarde die u aan een product toevoegt. En laat hem, of zijn klant, betalen voor die waardevolle dienst die geleverd wordt. Een utopie, want niemand durft hierin de eerste te zijn, bang dat de klant (van de klant) overstapt naar de concurrent? Nee, wat mij betreft zeker niet. De eersten zijn u namelijk al voorgegaan, vragen én krijgen inmiddels een reële prijs voor het geleverde transport. De consument zal wellicht nog even steigeren, maar uiteindelijk is een prijs voor het snelle leveren en gemakkelijk kunnen retourneren van goederen ook voor hen het nieuwe normaal. Het is, zoals gezegd, vooral een kwestie van doen. Elisabeth Post Voorzitter TLN

9


MARKT & ECONOMIE Door Anita Hestens

ABN AMRO IN SECTORPROGNOSES:

TRANSPORT WORDT DUBBEL GERAAKT De groei van de transportsector vertraagt van 1,5 procent in 2019 naar 0,5 procent in 2020. Duurzame logistieke diensten kunnen een verschil maken in de zeer competitieve markt. Dit blijkt uit de Sectorprognoses Transport en Logistiek van ABN Amro.

D

e sector transport en logistiek staat onder grote druk en wordt in 2020 dubbel geraakt. Het gevolg is dat de groei vertraagt van 1,5 naar 0,5 procent. De sector krijgt volgens ABN Amro last van de afvlakkende groei van de Nederlandse economie. Daarnaast wordt de sector indirect geraakt door het stikstofbeleid. Door de strenge regels worden minder bouwvergunningen verstrekt, waardoor de bouwproductie in 2020 met 2 procent krimpt. Ook het wegvervoer krijgt te maken met substantieel minder vraag. Hier neemt de groei van volumes af van 1,5 procent in 2019 naar 0,5 procent in 2020. STIKSTOF EN PFAS In 2020 krijgt het wegvervoer last van afnemende vraag. Uit onderzoek van ABN Amro blijkt dat ondernemers in de bouw, transportsector en industrie voor 2020 miljardenschade verwachten als gevolg van het beleid rond stikstof en PFAS. De afnemende vraag naar transportdiensten kan tarieven en marges onder druk zetten.

10 TRANSPORT & LOGISTIEK

Door de stikstofproblematiek worden mogelijk minder bouwvergunningen afgegeven voor bijvoorbeeld distributiecentra. Distributiecentra zorgen namelijk indirect voor extra stikstofuitstoot in de directe omgeving. De vestiging van een distributiecentrum zorgt immers voor meer verkeer. Bovendien zijn de verzachtende maatregelen die de overheid heeft getroffen om de bedrijvigheid vlot te trekken vooral gericht op woningbouw en infrastructuur. De utiliteitsbouw, waar de bouw van distributiecentra onder valt, wordt waarschijnlijk het grootste slachtoffer van de stikstofcrisis. De bouworders voor hallen en loodsen zijn sinds de stikstofuitspraak van de Raad van State van eind mei 2019 behoorlijk gedaald. Dat vormt een rem op de groei van logistieke bedrijven. DALING AANTAL VRACHTVLUCHTEN Een belangrijke oorzaak van de dalende vrachtvolumes is het tekort aan vliegbewegingen op Schiphol. De volumes in de luchtvracht hebben in 2019 een enorme daling ingezet en namen af met

9 procent. Het aantal vrachtvluchten daalde zelfs met 12 procent. Dit is deels het gevolg van de haperende wereldhandel, maar vooral een probleem van Schiphol. Doordat Schiphol hard is gegroeid, is het maximum van 500.000 vliegbewegingen per jaar bereikt. Hierdoor is een tekort ontstaan aan vliegbewegingen, ook wel ‘slots’ genoemd. De slots die de luchtvracht tijdens de economische terugval niet heeft benut, zijn vervallen en toegewezen aan populaire vakantievluchten. De luchtvracht krijgt deze slots niet zomaar terug. De concurrentiepositie van Schiphol komt onder druk te staan, doordat handelsstromen worden verplaatst, wat ten koste gaat van verbindingen met andere luchthavens. Dat kan negatief uitpakken voor luchtvrachtmaatschappijen en logistieke dienstverleners rond Schiphol. DUURZAAMHEID ONDERSCHEIDEND De transportsector moet meer doen om te verduurzamen: de uitstoot van CO2, stikstofoxiden en fijnstof moet omlaag. Er zijn twee manieren voor de sector om de uitstoot te beperken: het efficiënter organiseren en plannen van transportbewegingen, of de inzet van duurzamere transportmiddelen, aangedreven door elektriciteit, lng of waterstof. Elektrische vrachtwagens worden tot nu toe vooral gebruikt voor distributie op korte afstand. Op korte termijn zal de grootste verduurzamingsslag gemaakt worden in steden, met elektrische bestelbusjes en bezorgfietsen. Zo ontstaat meer vraag naar duurzaam transport. Bedrijven die hiermee vooroplopen, kunnen hiervan profiteren. Het aanbieden van duurzame logistieke diensten is een manier om onderscheidend te zijn in een markt waarin vaak hevig op prijs geconcurreerd wordt.


DUURZAAMHEID Door Rob Aarse

EUROPA PRESENTEERT EUROPEAN GREEN DEAL

BIJDRAGEN AAN EEN BETERE WERELD De European Green Deal bevat een enorm breed scala aan maatregelen en ambities om Europa in 2050 klimaatneutraal te maken. Binnen mobiliteit vormt de modal shift van de weg naar het spoor en de binnenvaart een speerpunt.

V

oor een duurzame toekomst wil de Europese Commissie dat de CO2uitstoot van mobiliteit tot 2050 met 90 procent afneemt. Met de Brusselse plannen zullen alle lidstaten en alle vormen van vervoer een bijdrage moeten leveren aan het behalen van deze Europese klimaatdoelen. De onlangs gepubliceerde plannen vormen dan ook het startschot voor stevige onderhandelingen die de nodige jaren kunnen gaan duren. De besluitvorming verlangt namelijk unanieme instemming van alle lidstaten. REALISTISCHE AMBITIE? TLN waardeert de inzet van de Europese Commissie maar plaatst tegelijkertijd ook enkele kanttekeningen bij de moedige aanpak zoals samengevat in de European Green Deal. Een vervoersaanpak met rail en binnenvaart naast wegvervoer is inderdaad van groot belang om de stijgende vraag naar beroepsgoederenvervoer in goede banen te kunnen leiden. Voor een gelijk speelveld is het echter van belang dat Brussel zich concentreert op normvoorschriften, waarbij de invulling wordt overgelaten aan het bedrijfsleven. De plannen laten zien dat de EU een substantieel deel van de 75 procent binnenlandtransport wil verplaatsen naar spoor en binnenvaart. Los van de vraag of deze torenhoge ambitie qua infrastructuur realistisch is, zou het meer moeten gaan over de vraag hoeveel CO2neutrale vervoerscapaciteit de verschillende modaliteiten kunnen ontwikkelen. Dat moet

ook het uitgangspunt zijn voor eerlijke beprijzing op basis van milieubelasting. TLN is heel benieuwd of de lidstaten het de komende jaren eens kunnen worden over dergelijke oude dilemma’s die de afgelopen jaren vrijwel onbespreekbaar bleken. HANDEL IN EMISSIERECHTEN De European Green Deal bevat behalve de modal shift diverse andere voorstellen voor de transportsector. De prijs van transport moet volgens Brussel de werkelijke kosten dekken, dus ook de externe kosten voor bijvoorbeeld het milieu en de volksgezondheid. Het rechtvaardigt een hogere prijs voor milieubelastend transport die tegelijkertijd de transitie naar duurzaam transport op basis van hernieuwbare energie zal versnellen. Schoon transport gaat dan boven goedkoop transport. De Commissie wil ook de luchtkwaliteit verbeteren, vooral in steden en bij (lucht)havens. De plannen houden verder een aanpak van de vervuilende zee- en luchtvaart in. Voor

wegvervoer zal worden onderzocht of het emission trading system (ETS) een wenselijk instrument is. Over deze maatregel, waarbij bedrijven kunnen handelen in emissierechten, was Eurocommissaris Frans Timmermans eerder niet erg enthousiast. Het is misschien ook moeilijk vol te houden als de ambitie uiteindelijk ligt op 90 procent CO2-reductie. Hij zag andere maatregelen die veel effectiever zouden zijn om het wegtransport te verduurzamen. De kans is daarom klein dat het ETS zal worden uitgebreid naar het wegtransport. Voor de maritieme sector wordt wel weer nadrukkelijk gekeken naar het ETS. EFFECTIEVE WETTEN NODIG Om de doelen te kunnen halen, heeft de EU ook hoge verwachtingen van de technologie. Er zal fors worden geïnvesteerd in alternatieve brandstoffen en energie, zowel voor voertuigen als voor de infrastructuur. Ook onderstreept de Commissie het belang van de ontwikkeling van automated, connected en smart mobility. Maar het zijn op dit moment allemaal nog plannen. De European Green Deal zoals op 11 december gepresenteerd is geen wettekst, maar eigenlijk meer een formeel vastgelegde ambitie. Hierin wordt aangegeven welke richting het klimaatbeleid in Europa op gaat. De komende twee jaar zullen hier concrete wetsvoorstellen voor uitgewerkt worden. Dan zal blijken welke wetsvoorstellen op draagvlak kunnen rekenen voor toepassing in het echte leven. Als de benodigde miljarden euro’s met respect voor een gelijk speelveld gaan naar verduurzaming van transport, kan de European Green Deal beslist bijdragen aan een betere wereld. Wanneer het alleen vervoer duurder maakt, zonder dat de opbrengsten ten goede komen aan CO2-reductie, zijn we natuurlijk nog lang niet klaar met de voorstellen.

11


DUURZAAMHEID Door Rob Aarse

NU GRATIS VOOR HONDERD TLN-LEDEN

DIRECT AAN DE SLAG MET BIGMILE Transportbedrijven maken net als andere sectoren onderdeel uit van de uitdaging om de CO2-emissies in Nederland scherp omlaag te brengen. Om te kunnen volgen of dat lukt, moeten bedrijven de komende jaren hun CO2-emissies in kaart te brengen. BigMile biedt dan een handig hulpmiddel. Wees de maatregelen voor en maak nu gratis kennis met BigMile.

I

n de nabije toekomst moeten ook transportbedrijven hun energiegebruik rapporteren. Dat geldt niet alleen voor de grote bedrijven maar zeker ook voor de talrijke kleinere bedrijven in de transportsector. Die conclusie volgt uit het Klimaatakkoord waarin onder meer afgesproken is dat de efficiëntie van logistiek jaarlijks 2 procent moet toenemen. En om te kunnen rapporteren, is van belang dat ondernemers hun CO2emissies op een vergelijkbare manier registreren. Dat lijkt misschien simpel, maar er gaat een wereld achter schuil. Maximaal honderd TLN-leden kunnen nu gratis kennismaken met BigMile en krijgen ondersteuning bij de registratie en reductie van CO2. En besparing van CO2 door minder kilometers betekent vanzelfsprekend ook minder kosten en meer rendement…

12 TRANSPORT & LOGISTIEK

Het programma BigMile komt voort uit de Lean & Green-aanpak van Connekt. In de kern bevat BigMile twee oplossingen voor ondernemers: registratie en reductie van CO2. BigMile baseert de CO2-emissies op de werkelijke gegevens van deelnemende bedrijven over lading, brandstof en kilometers. Ondernemers geven vertrouwelijk die informatie door via de website van BigMile en krijgen zo het resultaat terug van de vorm van een CO2-waarde per zelfgekozen eenheid. Denk aan CO2 in grammen per tonkilometer of per palletkilometer als er sprake is van eenzelfde soort ladingdrager. KOSTEN BESPAREN Naast deze berekening brengt BigMile ook in beeld waar nog inefficiëntie zit in de planning. Tijdens een pilotfase gaf dat

de deelnemende bedrijven inzicht in de mogelijkheden om de efficiëntie verder te vergroten. Soms doordat de beladingsgraad op terugkerende ritten beter kan, soms omdat er te veel lege kilometers nodig zijn voor bepaalde ritten. Omdat bij zulke aanpassingen al snel de medewerking van klanten nodig is, stelt dat ondernemers in staat om met hen een onderbouwd gesprek hierover aan te gaan. In een volgende fase zal de registratie van CO2 en analyse van de efficiëntie rechtstreeks uit de TMS-software kunnen volgen. Maar dan natuurlijk wel volgens een standaard die in de hele sector wordt gebruikt en die door accountants tijdens de jaarlijkse controle getoetst kan worden. Vanaf dat moment is CO2-rapportage een fluitje van een cent... GEWOON DOEN! BigMile biedt nu aan een beperkte groep van honderd TLN-leden een gratis kennismaking aan. Wie zich snel aanmeldt, profiteert een halfjaar lang van het aanbod dat loopt tot juli 2020. Ondernemers kunnen zo alvast ervaring opdoen met CO2-registratie die in de nabije toekomst verplicht wordt. Daarnaast krijgen zij gratis advies over waar de efficiëntie tekortschiet. Categorie ‘no regret’ heet dat tegenwoordig. De begeleiding start met een bondige uitleg (training) van het programma op locatie. Deelnemers krijgen tijdens de bijeenkomst de codes die nodig zijn om hun gegevens te kunnen versturen naar de site van BigMile. De verdere ondersteuning verloopt telefonisch. Een unieke kans om alvast een voorsprong te nemen op een ontwikkeling die er voor ieder aankomt. Aanmelden kan nog via connekt.nl/ initiatief/bigmile/. Er is nog een beperkt aantal plaatsen beschikbaar.


DUURZAAMHEID Door René Welmers

IM EFFICIENCY BEDEKT EMONS-OPLEGGERS MET SOLARPANELEN

ZONNEPARK OP WIELEN Diverse trailers van Emons rijden sinds kort met een zonnepanelensysteem van start-up IM Efficiency op het dak. Daarmee voorkomt de ondernemer dat de vrachtwagenmotor moet draaien puur om stroom te leveren. Goed voor het milieu en goed voor de exploitatiekosten.

1

B

ij moderne vrachtauto’s is de elektrische energievoorziening een achtergebleven kindje, meent Roger Reiniers, directeur Research and Development bij Emons Transport in Milsbeek. “Motoren worden steeds schoner en zuiniger, maar fabrikanten lijken weinig rekening te houden met het toegenomen stroomverbruik in de cabine.” Zo lang de vrachtwagen rijdt, is dat voor de stroomvoorziening geen probleem. Wel kost het meer brandstof en dat leidt tot meer uitstoot. Het grotere stroomverbruik leidt tot een ander soort hinder wanneer de truck stilstaat. In het internationale transport zijn dat meer uren per week dan de rijuren. De chauffeur overnacht in de cabine, hij gebruikt zijn laptop, een magnetron en misschien een standairco. “De standaardaccu’s zijn dan snel leeg”, zo is de ervaring van Reiniers. “Een

chauffeur die goed let op zijn energieverbruik, zal op tijd de motor starten om de accu bij te laden en om geen startproblemen te krijgen. Maar een 500 pk-motor laten draaien om een accu op te laden is geen efficiënte en milieuvriendelijke oplossing.” Daarvoor vonden IM Efficiency en Emons een veel betere oplossing. MILIEUWINST Enkele jaren geleden klopte IM Efficiency aan bij Emons en bood aan het brandstofverbruik van het bedrijf te verlagen door de installatie van solarpanelen op de trailers. IM Efficiency werd vier jaar geleden opgericht en houdt zich bezig met de ontwikkeling van mogelijkheden van solarenergie. Er kwam een eerste prototype in 2016 en met een ingrijpende optimalisatie

van de sturing van de elektriciteit is de techniek nu zo ver geoptimaliseerd dat aanzienlijke besparingen bereikt worden. “IM Efficiency beloofde ons een aanzienlijke brandstofbesparing en verduurzaming. Over welke generatie motor je het ook hebt, Euro 3, 4, 5 of 6, alle onnodige draaiuren geven onnodige uitstoot. En bij ons heb je het niet alleen over energievoorziening in de cabine”, benadrukt Reiniers. “Wij rijden met dubbeldeksopleggers en glastrailers die met hydraulische systemen met elektrische aandrijving werken. Ook daarvoor biedt solarenergie veel voordeel.” REKENSOM Zitten er geen nadelen aan de opbouw van de panelen op het dek van een oplegger wat betreft de maximale hoogte? Reiniers veegt dat bezwaar van tafel: “Denk niet aan de zonnepanelen zoals die op het dak van huizen worden geïnstalleerd. Wij hebben het over een folie van hooguit enkele millimeters dik. Ook over het gewicht ervan hoef je je geen zorgen te maken, de folie is erg licht. De kosten zouden een probleem kunnen zijn, maar bedenk wel dat de terugverdientijd steeds korter wordt doordat de solarfolie steeds efficiënter wordt. Voor ons klopt de rekensom al op dit moment.” Behalve de solarfolie worden ook de accu’s steeds efficiënter. Daarvoor gebruikt IM Efficiency natuurlijk li-ionbatterijsystemen. “Nu zijn wij nog niet zo ver, maar je kunt je voorstellen dat wij op korte termijn met deze solarpanelen energie kunnen gaan leveren aan het net. Als de trailer in het weekeinde ergens stilstaat, moet dat mogelijk zijn. Dan worden onze trailers zonneparken op wielen.” 1. “Een 500 pk-motor laten draaien om een accu

op te laden is geen efficiënte en milieuvriendelijke oplossing.”

13


AANDOCKEN

Transport & Logistiek dockt aan bij:

Door Annelies van Stijn

Wie : Henk van der Wal Bedrijf : Van der Wal, Utrecht Functie : ceo

‘MIJN LIEFDE LIGT BIJ DE PUZZEL In deze serie dockt Transport & Logistiek aan bij een ondernemer in de transport- en logistieksector. Hem of haar wordt gevraagd naar zijn drijfveren. Deze keer Henk van der Wal. “Verladers moeten zich bewust zijn van de impact van hun logistiek op het milieu.” HOE BENT U IN DE SECTOR TERECHTGEKOMEN EN WAT VINDT U DAAR LEUK EN UITDAGEND AAN? “Ik ben met dit bedrijf opgegroeid. Mijn opa is Van der Wal Transport gestart in 1924 en vervolgens hebben mijn vader en twee ooms het voortgezet. Wij woonden indertijd boven de zaak. (grinnikend) Ik heb zodoende de eerste tien jaar van mijn leven meer roet en fijnstof binnen gekregen dan in de rest van mijn leven. Als kind deed ik in vakanties voor het bedrijf allerlei klusjes, van ontroesten van chassis van opleggers tot het sorteren van vrachtbrieven. Tijdens mijn studie klinische psychologie heb ik tijdens vakanties veel op de vrachtwagen gereden om mijn studie te betalen. Dat was hartstikke leuk en ik heb daardoor veel van Europa en zelfs het Midden-Oosten gezien. Jammer genoeg was Oost-Europa in die tijd nog erg gesloten. Na mijn afstuderen wist ik eigenlijk niet goed wat ik wilde. Ik ben toen weer op de vrachtwagen gaan rijden. Echter, toen mijn vader ziek werd en ik de planning ging doen, was ik verkocht. Ik ben toen volledig verslaafd geraakt aan planning. Die permanente puzzel, het omgaan met mensen, rekenen, zakelijk zijn, lol hebben, spanning, stress. Het leuke is dat als het je eigen bedrijf is je de grenzen kunt opzoeken van wat je leuk vindt, zoals exceptioneel transport en transporten naar Oost-Europa. Ik heb mijn eigen droom steeds kunnen definiëren en dat is het leukste cadeau dat ik heb gehad. Ik zie dit bedrijf als een permanente puzzel. Dat opzoeken

14 TRANSPORT & LOGISTIEK

van grenzen leidde soms tot wat chaos, maar ook tot ontwikkelingen. Uiteindelijk is dat goed geweest voor het bedrijf, als je ziet waar we nu staan met vestigingen in heel Europa, Rusland, Kazachstan en Azerbeidzjan.” WELKE ONTWIKKELINGEN VINDT U BELANGRIJK? “Zoals gezegd ligt mijn voorliefde voor dit vak bij de puzzel, maar ook bij duurzaamheid. Dat is al 35 jaar zo. Ik heb allerlei wegen bewandeld in de veronderstelling het transport socialer en duurzamer te maken. Transport is daarvoor een lastige tak van sport, want de sector loopt niet altijd over van professionaliteit en niet iedereen neemt altijd zijn of haar verantwoordelijkheid. Een voorbeeld daarvan is de verdeel- en heerspolitiek van vervoerders en verladers. Gelukkig is er de afgelopen jaren al veel verbeterd. Maar we zijn er nog niet. Veel mensen vinden dat er wat moet veranderen, maar bewegen niet als de kosten voor de baten uitgaan. Mooi om nog even goedkopere Euro 5-auto’s aan te schaffen net voor de Euro 6 uitkomt. Maar vanuit milieuoogpunt moet je dan de ogen uit je kop schamen. Op dat moment moet je immers gewoon gaan voor Euro 6. Het afgelopen jaar was leuk. Het begint spannend te worden met de Urgendauitspraak, de uitspraak van de Raad van State over stikstof en de impact die dat heeft op de manier waarop mensen naar milieu en duurzaamheid kijken. Ik hoop dat

dat ook bij onze klanten de ogen opent en ze bereid zijn om het laaghangend fruit te plukken. Verladers moeten zich bewust zijn van de impact van hun logistiek op het milieu en hoe die impact te verkleinen. Spreek met je vervoerders af om het gebruik van Euro 5-auto’s af te bouwen naar nul binnen een paar jaar. Kijk samen waar en waarom er lege kilometers gemaakt worden en


EN DUURZAAMHEID’ probeer dat aantal gezamenlijk te verlagen. Verder moet er beter worden gekeken waar productielocaties en dc’s worden neergezet. Ook moeten er meer lzv’s worden ingezet, dat levert een CO2-besparing op van 35 procent. Vervoerders en verladers moeten het gesprek aangaan om tot oplossingen te komen. Geen van beide kan dat alleen. Ik zeg dan: neem je verantwoordelijkheid. Het

is veel leuker om voor de troepen uit te lopen dan met een stok een richting ingeslagen te worden.” WAT ZOU U WILLEN VERANDEREN IN/ AAN DE SECTOR EN WAAROM? “Naast verladers en vervoerders moeten ook vrachtwagenfabrikanten stappen maken. We zijn eind 2018 gestart met Clean

‘VRACHTWAGENFABRIKANTEN WETEN DAT ZE DE MOVE MOETEN MAKEN. EEN AANTAL KAN DAT OOK’

Road Transport, omdat we willen dat de vrachtwagenfabrikanten ophouden zich te verzetten tegen de nieuwe norm die de Europese Commissie heeft vastgelegd voor de uitstoot van vrachtwagens. Brussel stelt dat deze 15 procent minder moet zijn vanaf 2025 en 30 procent minder vanaf 2030. We sloegen aan, omdat de vrachtwagenfabrikanten daarop in onze naam dingen gingen beweren die niet kloppen, zoals: de markt is er niet rijp voor, vervoerders willen er niet voor betalen en het leeft niet. Ik ben woedend geworden. We willen heel graag emissievrij transport, maar we zijn afhankelijk van het aanbod van goede en betaalbare nulemissievoertuigen. Het probleem is dat vrachtwagenfabrikanten de prijzen van nulemissievoertuigen kunstmatig hooghouden, omdat ze bang zijn voor hun rendementen. Ze moeten over de eigen schaduw heenstappen en produceren tegen goede prijzen. En ik snap hun probleem van een geavanceerd productieapparaat dat heel veel geld heeft gekost en dat goede diesels kan maken. Maar er moet een shift komen en dat is een kwestie van moed. Er zit nu iets beweging in en ik verwacht dat er in de tweede helft 2020/eerste helft 2021 iets gaat gebeuren. Fabrikanten weten dat ze de move moeten maken en een aantal kan dat ook. De vraag is hoe hard ze geslagen moeten worden. Zeker als uitstoot van stikstof, fijnstof en CO2 verder aan banden wordt gelegd. Moeten wij echt op rijverboden op trajecten wachten of pakken we door nu het kan...?” WAT IS VOOR U EEN HOBBY OF LEUKE BEZIGHEID BUITEN HET WERK? “Squashen mag ik graag doen, maar mijn grootste hobby is toch echt mijn werk en dan vooral het bedenken en puzzelen hoe zaken anders en beter kunnen. Duurzaamheid is daarbij, zoals al naar voren is gekomen, al jaren een van mijn belangrijkste drijfveren.”

15


BEDRIJFSREPORTAGE Door Annelies van Stijn

OP BEZOEK BIJ BULL PALLETRECYCLING EN HANDEL

DAGELIJKS DUIZENDEN PALLETS

De Renault Trucks T van Bull Palletrecycling en Handel werd eind 2019 gekozen als mooiste Renault-truck van Nederland. Met deze en nog twee trucks vervoert het bedrijf dagelijks duizenden pallets voor onder meer het Duitse Amazon, 3M en TNT. Alle reden voor Transport & Logistiek om eens langs te gaan op de Bull-vestiging in Boven-Leeuwen.

H

et kantoor van Ardie Bull, directeur/ eigenaar van Bull Palletrecycling en Handel, is verstopt achter en tussen hoge stapels pallets. Breed lachend komt Bull naar buiten lopen als hij ziet dat zijn bezoek de ingang van het kantoor niet kan vinden. “Dit kantoor was jaren geleden mijn woonhuis”, vertelt hij, terwijl hij me voorgaat naar de voormalige huiskamer die nu fungeert als

kantoorruimte. “Wat ooit m’n voortuin was, staat nu helemaal vol met pallets en zoals je hier binnen ziet, hecht ik niet veel waarde aan een fancy kantoor met fraaie inrichting. Scheelt een hoop kosten. Ook op het managen van het bedrijf besparen we fors. Normaal zou je een bedrijf als dit met drie vestigingen en een jaarlijkse omzet van ruim € 3 miljoen met drie man runnen. Ik doe

1

16 TRANSPORT & LOGISTIEK

dat alleen en dat gaat tot nu toe prima. Het nadeel is wel dat alles in mijn hoofd zit. De enige back-up is mijn broer. Maar goed, tot nu toe loopt het best zo en werken we zoals we dat graag willen.” PALLETHANDEL Voor het beantwoorden van de vraag hoe Bull Palletrecycling en Handel zich heeft ontwikkeld tot wat het nu is, gaat Bull eens goed zitten. “Ik ben indertijd begonnen als chauffeur bij Schraven Transportbedrijf in Nijmegen. Dat heb ik jarenlang met veel plezier gedaan. In die tijd ontdekte ik de pallets. Ze lagen op veel plaatsen bij het afval waar ik kwam om te laden en te lossen. Op een gegeven moment ben ik die pallets ‘s avonds en op zaterdagen gaan ophalen. Ik verzamelde die dan tot ik er voldoende had om te verkopen. Zo ben ik langzaam in de pallethandel gegroeid en besloot ik 25 jaar geleden voor mezelf te beginnen. Dat is een goede beslissing geweest.” Inmiddels is het bedrijf van Ardie Bull uitgegroeid tot een onderneming met twintig medewerkers en drie vestigingen in Boven-Leeuwen, Horst en het Duitse Kranenburg. De pallets worden vervoerd met drie vrachtwagens, waaronder een combinatie motorwagen met wipkar en twee trekkers. Deze laatste rijden met de 25 losse opleggers van Bull. EFFICIENCY Amazon Duitsland is op dit moment een van de grootste klanten van Bull. “We zijn voor vijf vestigingen van Amazon in Duitsland preferred afnemer”, zegt hij. “Dat is langzaam zo ontstaan. Amazon groeit enorm hard en de stroom pallets die het kwijt moet bij zijn vestigingen in onder meer Krefeld, Koblenz en Rheinberg, is enorm. De bedoeling is dat


we zo steeds meer Amazon-vestigingen in Duitsland onder controle gaan krijgen voor wat betreft de afvalstroom van pallets.” Voor Bull is het ophalen van pallets bij grote ondernemingen als Amazon en leveren aan bijvoorbeeld TNT Duitsland een kwestie van goed plannen. “Zo rijden we bijvoorbeeld geladen met pallets vanuit onze vestiging in Horst naar TNT in Kaiserslautern. Daar lossen we de pallets en rijden dan leeg naar de Amazon-vestiging in Koblenz. Daar zetten we dan de lege oplegger neer en nemen een volle mee terug. Die lossen we dan in Horst of Kranenburg.” Dat laden van de opleggers met pallets moet overigens wel goed gebeuren, benadrukt Bull. “We hebben er niets aan als er allerlei pallets door elkaar heen staan en ze maar halfhoog gestapeld zijn. Rijden met halflege opleggers is voor ons niet rendabel. Zo zijn er al een paar klanten afgevallen.” De hele planning van de ritten doet Bull zelf, vooral tussendoor uit z’n hoofd. VREUGDEVUUR Nadat Bull pallets heeft opgehaald en gelost op de eigen vestigingen worden deze nagekeken, eventueel gerepareerd, gesorteerd en klaargezet om te worden verkocht. “Dat laatste is geen enkel probleem, want we hebben meer dan tweehonderd klanten. En we hoeven er niet eens veel moeite voor te doen, want het gaat allemaal via internet.” Pallets die echt aan hun einde zijn, gaan door de shredder. “Tot voor kort sponsorden we met die pallets het vreugdevuur in Scheveningen en bezorgden

2

we daar ieder jaar 60.000 van de 100.000 pallets die ze daarvoor gebruikten. Dit jaar werd het verboden en zijn al die 60.000 pallets door de shredder gegaan. Jammer, maar wel begrijpelijk.” Bull is tevreden met het bedrijf zoals het nu is. “Mochten we verder groeien, dan zien we het wel, maar het hoeft niet voor mij. We hebben nu drie vestigingen met ieder 10.000 m2 opslagruimte. Die biedt ruimte aan 100.000 pallets per vestiging. Omdat er bedrijven zijn in bijvoorbeeld de food die behoefte hebben aan droge pallets, hebben we in Horst ook 4.000 m2 overdekte opslagruimte.” AANTREKKELIJK Zoals gezegd runt Bull zijn bedrijf grotendeels zelf. Wel heeft hij op alle drie de vestigingen een chef aangesteld om de medewerkers en het proces aan te sturen. Zijn broer is er daar een van. Het gros van de medewerkers van Bull is Pool of Roemeen. “Dat heeft niets te maken met lagere lonen. Ze werken bij ons via uitzendbureaus en de beloning is gelijk aan die van Nederlandse werknemers. Er zijn

‘WE HEBBEN ER NIETS AAN ALS ER ALLERLEI PALLETS DOOR ELKAAR HEEN STAAN EN ZE MAAR HALFHOOG GESTAPELD ZIJN’

alleen geen Nederlanders te krijgen voor dit werk. Bovendien willen Polen en Roemen meer uren draaien. Dat heb ik liever dan meer mensen in dienst nemen.” Ook chauffeurs kan Bull maar moeilijk vinden. “Zeker als ze horen dat wij met Renaults rijden. Voor chauffeurs is dat vaak toch derde keus. Ze kunnen nu immers overal aan de slag en zullen dat dan eerder doen op plaatsen waar ze in een Scania, Volvo of DAF kunnen rijden. Het is ook niet voor niets dat ik aan de Renault die in de prijzen is gevallen voor € 30.000 heb laten verspijkeren aan de binnen- en buitenkant. Natuurlijk ben ik er inmiddels wel trots op, maar eigenlijk ben daar niet zo van. Het is een manier om chauffeurs te trekken. Ook een van onze andere wagens heb ik eerder ingeruild tegen een nieuwere dan nodig was. Puur en alleen om het aantrekkelijker te maken om hier op een vrachtwagen te komen rijden. ‘t Is te gek, maar wel waar. Tegelijk ook wel weer mooi.” Trots laat Ardie de Renault-kalender van 2020 zien waarin zijn ‘mooiste 2019’-Renault op de januaripagina prijkt. “Hoe mooi is dat voor je mensen en je bedrijf!”

1. Ardie Bull: “Ik run de drie vestigingen nu alleen en dat gaat tot nu toe prima.”

2. De mooiste Renault-truck van 2019.

17


ARBEIDSMARKT Door Anita Hestens

SAMEN SLIM LOGISTIEK VOORUIT:

INNOVATIES BINNEN DE SUPPLYCHAIN Er is een groot personeelstekort in de logistiek, kwantitatief en kwalitatief. Welke regionale activiteiten dragen bij aan oplossingen hiervoor? Vanuit het project Samen Slim Logistiek Vooruit zet het Summa College zich samen met TLN in om logistieke vraagstukken in de regio op te pakken.

1

18 TRANSPORT & LOGISTIEK

D

e logistieke sector in de Metropoolregio Eindhoven groeit snel. Behalve het tekort aan vakkrachten is er een kwalitatief vraagstuk. Werkgevers vragen namelijk naar andere vaardigheden. Technologie en sociale vaardigheden worden steeds belangrijker. Ook is er voor bepaalde beroepen vraag naar hoger opgeleid personeel. In het vierjarige project Samen Slim Logistiek Vooruit (SSLV) dat in 2019 is gestart, worden deze uitdagingen aangepakt. Het project is een initiatief van Summa College en is ontwikkeld samen met veel andere partijen, waaronder Transport en Logistiek Nederland (TLN). TLN zet zich in de regio in voor praktische oplossingen voor concrete problemen op de arbeidsmarkt. Het doel is een ‘Huis van de logistiek’ als vraagbaak voor bedrijven te ontwikkelen. Daarnaast wordt gestreefd naar vernieuwende werving van studenten om te voldoen aan de vraag vanuit de arbeidsmarkt. Ook onderzoek en onderwijs leveren een bijdrage. Vraagstukken uit het bedrijfsleven worden opgepakt en ontwikkelingen in de sector worden onderzocht. Het onderwijs wordt vernieuwd, zodat dit aansluit bij de veranderende wensen vanuit het bedrijfsleven. De kennis die in het practoraat wordt opgedaan wordt in de onderwijsontwikkeling benut. Daarnaast wordt een Associate Degree ontwikkeld om te kunnen voldoen aan de vraag naar hoger opgeleid personeel. Vanuit het stimuleringsfonds Metropool Regio Eindhoven (MRE) heeft het project SSLV een aanjaagbijdrage ontvangen. MRE is van mening dat de ontwikkeling van de WMS in het project bijdraagt aan de economische structuurversterking in de regio. NIEUWE INSTROOM Vanuit SSLV zet het Summa Transport & Logistiek in Eindhoven zich in om potentiële


kandidaten te enthousiasmeren voor de branche. Enerzijds door vmbo-scholieren te motiveren om te kiezen voor een carrière in de transport en logistiek, maar ook door werklozen en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een opleiding aan te bieden en hen via deze weg te laten instromen in het vakgebied. Hierbij worden zijinstromers via een intensieve, kortdurende opleiding omgeschoold. Afgelopen jaar behaalde een klas vol zijinstromers via deze weg hun niveau 1-diploma. Deze groep ging één dag in de week naar school en werkte de overige vier dagen bij een logistiek bedrijf. Zij ontvingen wat meer ondersteuning dan normaal, maar konden na het behalen van het diploma veelal bij hun leerwerkplek blijven werken of elders in de sector direct aan de slag.

2

‘in het veld’ op 30 oktober de eerste twee thema’s heeft gepresenteerd die het platform zal oppakken: ‘Human capital, onderwijs en arbeidsmarkt’ en ‘Innovatie in de supplychain’. Hiermee wil het platform organisaties uit de regio helpen om logistieke vraagstukken beet te pakken. De transport- en logistieksector is sterk in ontwikkeling. De toenemende digitalisering en robotisering, het verduurzamen van de logistieke dienstverlening en de steeds complexer wordende toeleveringsketens; het zijn slechts enkele thema’s waar logistieke bedrijven mee bezig zijn. Het platform ondersteunt logistieke bedrijven onder meer met het opzetten van onderzoekstrajecten, het faciliteren van kennisdeling en het samenbrengen van partners voor samenwerkingen zodat deze thema’s kunnen worden opgepakt. Via het contactformulier op de website is het mogelijk voor logistieke bedrijven hun interesse kenbaar te maken om zich aan te sluiten bij het Supply Chain Platform Zuidoost-Brabant en samen de branche verder te ontwikkelen.

SUPPLY CHAIN PLATFORM Summa Transport & Logistiek is ook partner van het Supply Chain Platform Zuidoost-Brabant. Het platform zet zich in om gezamenlijk de sector naar een hoger plan te tillen en de samenwerking te bevorderen. Sinds dit schooljaar vindt dit plaats onder leiding van Arno Goedhart, de nieuwe directeur van Summa Transport & Logistiek. “Het platform stimuleert innovaties binnen de supplychain, de arbeidsmarkt en het onderwijs. Het doel is waarde toevoegen aan de producten en services van logistieke bedrijven in de regio Zuidoost-Brabant.” Het platform moet een centraal toegangspunt worden in de regio. Geïnteresseerden worden INNOVATIES BIJ SUMMA via supplychainplatform.nl op de hoogte Bij Summa Transport & Logistiek gehouden van de activiteiten vanuit het worden de opleidingen volop aangepast aan platform. nieuwe ontwikkelingen binnen de logistiek. Magazijnen en distributiecentra zitten LOGISTIEKE VRAAGSTUKKEN tegenwoordig vol met slimme toepassingen. Er is een klankbordgroep Supply Chain Veel organisaties hebben de afgelopen Platform samengesteld, die na een rondje jaren een automatiseringsslag doorgevoerd

en laten processen tegenwoordig (deels) zonder menselijke tussenkomst verlopen. Ook robotisering is volop in ontwikkeling. De onderwijsinstelling beschikt over een eigen magazijn waarin praktijksituaties worden nagebootst en studenten hiermee kunnen oefenen. Producten opslaan, orders pikken en verwerken, in een zo realistisch mogelijke setting worden studenten klaargestoomd voor het werkveld. “Orders pikken met een papieren pakbon? Natuurlijk gebeurt dat nog en leren onze studenten dit. Maar steeds vaker wijst een smartphone de weg of wordt het pakketje door een drone of robot gepikt. Het is belangrijk dat studenten ook hiermee leren werken”, vertelt Goedhart. “Het magazijn wordt daarom gedeeltelijk geautomatiseerd.” Een ander voorbeeld van een automatiseringsslag die is doorgevoerd door Summa is de implementatie van het warehousemanagementsysteem (WMS) Warehouse Online. Dit WMS draait volledig in de cloud en kan vanuit een smartphone beheerd worden. Studenten downloaden de app op hun smartphone en beheren alle logistieke processen vervolgens online. De orderverwerking is hiermee deels geautomatiseerd. Orders komen eenvoudig via de app binnen en worden vanuit daar afgehandeld. 1. Arno Goedhart: “Orders pikken met een papieren

pakbon gebeurt natuurlijk nog. Maar steeds vaker wijst een smartphone de weg.”

2. Infographic Samen Slim Logistiek Vooruit.

19


INNOVATIE Door Ruud van Roosmalen

AAD VEENMAN, TOPSECTOR LOGISTIEK:

‘HET GAAT OM DE KETEN’

Aad Veenman is sinds 2012 het boegbeeld van de Topsector Logistiek. Hij kijkt terug op de recente ontwikkelingen in de logistiek en het goederenvervoer en blikt vooruit naar toekomstige trends en innovaties.

A

ad Veenman is inmiddels zeven jaar met pensioen, maar zijn enthousiasme voor de logistiek en ambities om de sector verder vooruit te helpen hebben daar niet onder geleden. Veenman – voormalig topman van onder andere Stork en de NS en voormalig deeltijdhoogleraar aan de TU Delft – vertelt bevlogen over het grote belang van de logistieke sector voor de Nederlandse economie en samenleving. “Nederland is een handelsnatie bij uitstek. Met 0,25 procent van de wereldbevolking nemen wij 3,7 procent van alle handel voor onze rekening en ook nog eens 1 procent van de wereldproductie. ‘You are punching far above your rate’, hoor ik ze in het buitenland weleens zeggen. En dat klopt helemaal en het is vooral mogelijk dankzij de hoogwaardige logistieke systemen die wij hier hebben ontwikkeld en opgebouwd. Qua innovatieve logistiek neemt Nederland wereldwijd de koppositie

20 TRANSPORT & LOGISTIEK

in. Daarnaast draagt de logistieke functie in Nederland jaarlijks zo’n € 50 miljard bij aan ons BNP terwijl de branche werkgelegenheid biedt aan ongeveer 700.000 mensen. Daarom is het zeer belangrijk dat de overheid de ontwikkelingen van de logistiek en het goederenvervoer blijft stimuleren, zodat we in deze branche voorop blijven lopen, zoals via het Topsectorenbeleid.” INTENSIEF SAMENWERKEN Veranderende economische omstandigheden en technologische innovaties zorgen ervoor dat de logistieke sector continu verandert. De komst van nieuwe digitale technologieën zijn van grote invloed op de ontwikkelingen van logistiek en goederenvervoer. Als voorbeeld noemt Veenman de verbeterde transparantie en informatie-uitwisseling in de toeleveringsketen. “Denk bijvoorbeeld

aan het Internet of Things (IoT), Cloud Computing, Big Data, Advanced Analytics en Kunstmatige Intelligentie. Deze technologieën zorgen ervoor dat bedrijven vaker samen kunnen zoeken naar de meest optimale multimodale transportoplossing om goederen van A naar B te vervoeren. De verschillende modaliteiten worden beter op elkaar aangesloten en goederen worden gebundeld vervoerd wat resulteert in hogere beladingsgraden. Het gaat dus niet meer om de modaliteit maar om de keten. Deze ontwikkeling zal zich de komende jaren sterk voortzetten. Het betekent dat bedrijven steeds intensiever met elkaar zullen samenwerken om goederen zo efficiënt mogelijk te vervoeren. De uitwisseling van gegevens is hierbij van essentieel belang. Data-uitwisseling kan inmiddels plaatsvinden met iShare, een afsprakenstelsel dat partijen op een veilige manier toegang geeft tot elkaars data. En ik verwacht dat over enkele jaren alle producten zijn uitgerust met sensoren en chips die informatie uitwisselen met transportmiddelen en logistieke systemen. Dan kunnen goederen zelf de meest efficiënte route door de keten uitkiezen.” CONTINU ONTWIKKELEN Ook een steeds verdergaande automatisering en robotisering zijn voor de komende jaren belangrijke trends. Inmiddels zijn er al flinke stappen gezet op het gebied van platooning, autonoom rijden en varen en maken steeds meer magazijnen en distributiecentra gebruik van automatisch


‘MEDEWERKERS MOETEN ZICH CONTINU BLIJVEN ONTWIKKELEN VIA EEN COMBINATIE VAN LEREN EN WERKEN’ gestuurde voertuigen (AGV’s), automatische orderpicksystemen en robots. De efficiency van de logistieke operatie neemt hierdoor steeds verder toe. De implementatie van dit soort innovaties heeft overigens wel flinke consequenties voor het personeel van logistieke bedrijven. Veenman: “De werkzaamheden van logistieke medewerkers zullen de komende jaren van aard veranderen en sommige functies gaan zelfs helemaal verdwijnen. Naar schatting 230.000 mensen zullen hier op de een of andere manier mee te maken krijgen. Zij moeten omgeschoold worden om nieuwe functies binnen of buiten de logistieke sector te vervullen. Voor de medewerkers die in de logistiek en het goederenvervoer actief blijven, geldt dat ze zich continu moeten blijven ontwikkelen via een combinatie van leren en werken. Dat zal de enige manier zijn om de snelle veranderingen binnen de sector bij te kunnen benen.” ENORME OMSLAG Een ontwikkeling die al enkele jaren geleden werd ingezet, is de sterke groei van het aantal onlineverkopen. Deze groei zal

ook de komende jaren aanhouden en ervoor zorgen dat de verkeersdrukte in stedelijke gebieden verder toeneemt. “Het betekent dat er nieuwe logistieke concepten voor stadsdistributie ontwikkeld moeten worden die zowel rekening houden met de beperkte bereikbaarheid van de binnensteden als duurzaam zijn, zodat de leefbaarheid van de binnensteden is gewaarborgd. De afgelopen jaren zijn er al enkele initiatieven op dit gebied genomen. Maar ook consumenten zullen hier een bijdrage aan moeten leveren, bijvoorbeeld door te kiezen voor duurzame vormen van logistiek met als consequentie een wat later bezorgmoment.” Een ander speerpunt voor logistiek en goederenvervoer is de komende jaren het thema duurzaamheid. Het goederenvervoer moet in 2030 een reductie van 3,7 megaton CO2 realiseren – een enorme opgave. Dit zal voor een belangrijk gedeelte worden gerealiseerd door over te stappen op schonere brandstoffen. “Transporten zullen op termijn vooral met elektrische voertuigen of vrachtwagens op waterstof worden uitgevoerd, in ieder geval veel minder met voertuigen op fossiele brandstoffen”,

zegt Veenman. “Dit betekent dat de transportsector een enorme omslag gaat maken. De eerste stappen op dit gebied worden nu gezet.” NIEUWE CONCEPTEN Bij de implementatie van alle trends en ontwikkelingen is volgens Veenman een cruciale rol weggelegd voor brancheorganisaties als TLN. Zij zijn volgens hem als geen ander in staat om grote aantallen bedrijven te bereiken. “Wij voeren onze pilots uit bij enkele tientallen bedrijven, terwijl de brancheorganisaties zorgen voor de latere opschaling. Hierdoor worden de nieuwe concepten uiteindelijk toegepast door veel van de duizenden bedrijven die in de logistieke sector opereren. Door voorlichting en ondersteuning te geven en knelpunten op te lossen zorgen de brancheorganisaties ervoor dat hun leden kunnen aanhaken bij alle nieuwe ontwikkelingen.”

1. Aad Veenman: “Bedrijven gaan steeds intensiever samenwerken om goederen zo efficiënt mogelijk te vervoeren.”

1

21


INNOVATIE Door René Welmers

VOORUITBLIK OP VOERTUIGONTWIKKELINGEN

POLITIEK HOUDT SPANNING ERIN

De mededeling dat elektrisch aangedreven voertuigen nu snel hun entree maken in de transportwereld is een open deur. Tegelijkertijd zijn er ‘afvalligen’ van het elektrische geloof die er kritische kanttekeningen bij plaatsen. En de politiek, die weet het ook allemaal niet zo zeker.

D

e ontwikkeling van elektrisch aangedreven voertuigen gaat vooral snel bij voertuigen die bedoeld zijn voor binnenstedelijke distributie. Bezorgende bedrijven willen hun milieubewustzijn tonen en waar kunnen zij dat beter doen dan in de

woonstraten waar zij dagelijks komen voor afleveringen? Met groot hun naam erop en de mededeling dat dit een totaal emissieloos voertuig is. De industrie heeft niet stilgezeten en kan voor dit segment inmiddels een grote diversiteit aan voertuigen aanbieden. Op

1

22 TRANSPORT & LOGISTIEK

transportlogistiek.nl geven wij een overzicht van de meest voorkomende ultralichte bestelvoertuigen, van de StreetScooter via de Regis Epic0 tot de E-Worker van Picnic. ELEKTRISCHE BESTELAUTO’S In het segment van de wat zwaardere elektrische bestelwagens zijn het vooral de gevestigde autofabrikanten die elektrische oplossingen bieden. Renault (Kangoo en Master), Nissan (e-NV200), PSA (Citroën Berlingo), Volkswagen (Up en Crafter), MAN (e-TGE) en Mercedes-Benz (Vito) zijn voorbeelden van fabrikanten die op dit moment elektrische bestelwagens in de verkooplijsten hebben. Daarnaast zijn onder meer elektrische varianten van de MercedesBenz Sprinter, Fiat Ducato en Iveco Daily in het voorzicht gesteld. Uiterlijk verschillen deze elektrische uitvoeringen nauwelijks van hun familieleden met verbrandingsmotoren. Volkswagen doorbreekt deze trend met futuristische ontwerpen van een opvolger voor de Transporter in de vorm van de ID Buzz. Al deze elektrische varianten voldoen aan de wensen van bewoners en politiek. Geen emissies rond het voertuig en weinig lawaai in de woonomgeving. Weinig reden dus voor tegengas. ZWARE ELEKTRISCHE VOERTUIGEN Op dit ogenblik beproeven enkele fabrikanten elektrisch aangedreven trucks en trekkers die een treingewicht van zeker 30 ton kunnen trekken. Volvo startte zijn onderzoek met FL- en FE-bakwagens en meldde onlangs de komst van elektrische bouwvoertuigen en trekkers op basis van de FM. DAF bouwt samen met elektrische aandrijfspecialist VDL elektrische trekkers op basis van de CF en kondigde eveneens recent de verbreding aan van het


HET RIJDEN OP STROOM IS WELLICHT NIET ZO SCHOON IS ALS GEHOOPT leveren. In Nederland leverde deze fabrikant de eerste NGS Hybride-truck aan Suez/Havi voor de distributie van McDonald’s. ALTERNATIEVEN Om de uitstoot van CO2 zo snel mogelijk terug te dringen, zet de Nederlandse politiek in op het volledig verdrijven van de dieselmotor. Vrachtautofabrikanten plaatsen hun vraagtekens bij een volledige overstap op elektrische aandrijving. Gas als motorbrandstof bijvoorbeeld is in Nederland een beladen begrip geworden door de aardbevingen in Groningen. Maar daarmee is gas geen verkeerde keuze als het gaat om de reductie van fijnstof. Als 2 de overstap wordt gemaakt naar biogas, is cng of lng die ideale oplossing voor transportverkeer dat regionaal of programma met elektrische bakwagens. Ook (inter)nationaal op weg is. Duitsland en kersvers is het bericht van Iveco dat deze België hebben een veel stimulerender fiscale onderneming een samenwerking aangaat met wetgeving waardoor dáár het rijden op gas de Amerikaanse elektrische aandrijfspecialist veel aantrekkelijker is. Met gecomprimeerd Nicola om in 2021 elektrische vrachtauto’s en/of vloeibaar gemaakt biogas zijn op de Europese markt te brengen. Het reikwijdtes mogelijk die vergelijkbaar zijn met bleef niet bij een papieren aankondiging: een dieselvoertuig én superschoon. Diverse in december presenteerde Iveco al een Nederlandse vervoerders hebben de stap concept op basis van de S-Way. Met accu’s gezet en investeren in deze gastechniek. maar wellicht ook met brandstofcel. Scania Door het wisselvallige subsidiebeleid haalt regelmatig het nieuws met zijn testen van de Nederlandse overheid worden met elektrische vrachtauto’s die onder deze vervoerders niet bepaald ruimhartig meer gebruikmaken van pantografen om gesteund in hun pioniersrol. Hetzelfde geldt stroom van een bovenleiding te pakken voor de fabrikanten die de techniek zo ver om elektrisch te kunnen rijden zonder van hebben ontwikkeld, met name Iveco, Scania een accu afhankelijk te zijn. Veel meer en Volvo. dan bij de ultralichte voertuigen speelt bij zwaardere elektrische voertuigen immers de CO2-UITSTOOT WERELDWIJD Bij de keuze voor elektrisch rijden reikwijdte van de accu’s een rol. Mogelijk kan als dé oplossing voor CO2- en andere hybridetechniek (PHEV) hier een oplossing emissies, gaan de evangelisten van dit bieden. Elektrisch rijden waar het moet, spannende geloof voorbij aan de CO2diesel (of een verbrandingsmotor) waar het kan. Bijvoorbeeld Scania kan deze techniek al uitstoot die ontstaat bij de productie van

3

de accu’s. Omdat die accu’s overwegend in China worden gefabriceerd waar beperking van CO2-uitstoot nog geen belangrijk aandachtspunt is, is de uitstoot verontrustend hoog. Nog pijnlijker is het gegeven dat het rijden op stroom wellicht ook niet zo schoon is als gehoopt. Elektriciteit wordt in Nederland nog steeds (deels) opgewekt in steenkool gestookte centrales. Duitsland stookt zelfs de goedkope bruinkool. De CO2-uitstoot daarvan overtreft de uitstoot van een moderne dieseltruck fors. Echt schoon is het rijden op elektriciteit in Frankrijk (kernenergie), Zweden en Noorwegen (waterkracht). Ook schoon is het rijden op diesel als daarin hernieuwbare diesel wordt getankt. Dat is nu nog erg duur vergeleken met fossiele diesel. Maar als de overheid aan de invoering daarvan net zo enthousiast zou bijdragen als aan de invoering van elektrisch rijden... Zou dat geen mooi vooruitzicht zijn? MARKTSITUATIE Strubbelingen op de wereldmarkt hebben ook hun weerslag op het transport. Die ontwikkeling liet zich al in 2019 zien en zal waarschijnlijk in 2020 een verdere negatieve invloed hebben. Nog maar weinig fabrikanten hebben op dit moment hun marktcijfers zo ver gereed dat de tijd rijp is om deze te publiceren. Op die stand van zaken komen wij in een later nummer van Transport & Logistiek terug.

1. Volvo meldde onlangs de komst van elektrische trekkers op basis van de FM.

2. De Volkswagen ID Buzz als elektrische uitvoering van de Transporter.

3. Een mogelijkheid om de actieradius van een

elektrische Scania te vergroten is een pantograaf waarmee stroom van een bovenleiding wordt afgenomen.

23


INNOVATIE Door Erik Stroosma

PREDICTIVE ANALYTICS LEVEREN CB VEEL VOORDEEL OP

KIJKEN IN DE TOEKOMST CB slaagde er met predictive analytics in om de nauwkeurigheid van de planning met ruim 80 procent te verhogen. Medewerkers Arjan de Jong en Marcel Pereboom maakten het prototype van het voorspelmodel dat CB daarvoor gebruikt. IT- en consultancybedrijf Mediaan breidde dat uit en optimaliseerde het.

W

ie CB zegt, zegt boeken. Die distribueert de logistiek dienstverlener al bijna 150 jaar. In het vorige decennium bouwde het bedrijf ook een naam op in de distributie van healthcareproducten. “Minder bekend is dat we ook veel retailvervoer doen”, zegt manager vervoer Arjan de Jong, die sinds eind 2008 bij CB werkt op de hoofdvestiging in Culemborg. Marcel Pereboom is officieel in dienst bij Mediaan,

24 TRANSPORT & LOGISTIEK

maar al sinds 2013 bij CB gedetacheerd als informatieanalist. Samen stonden zij aan de basis van het model waarmee CB met behulp van predictive analytics zijn vervoersactiviteiten heel nauwkeurig kan plannen. “Die actie maakte deel uit van het project Vervoersmodel 2.0 waarmee we in het najaar van 2014 zijn begonnen”, vertelt De Jong. “De inzet daarvan was het meer renderend en duurzaam maken van

ons vervoersonderdeel. Door onder meer de terugloop van de boekenverkoop in die periode, de opkomst van de e-commerce en de druk op de prijzen bij verladers – ongeveer 50 procent van het vervoer dat we doen is in opdracht van verladers – liep het rendement daarop steeds verder terug. We werkten met vaste routes in de Benelux waarlangs we met ons eigen wagenpark (hoofdzakelijk bakwagens, red.) zendingen bezorgden bij de eindklant. 99 procent van het vervoer deden we zelf. Die werkwijze was jarenlang succesvol, maar sloot niet aan bij de veranderingen in de markt, waarbij de vraag naar kleinere en frequentere leveringen toenam. Kort gezegd reden we te veel kilometers met te weinig lading.”


‘DE INVESTERING IN HET VOORSPELMODEL WAS IN TWEE MAANDEN TERUGVERDIEND’ 2

DYNAMISCHE ROUTES Dat moest anders en daarvoor werd een nieuw vervoersmodel ontwikkeld. “CB wilde van vaste routes overstappen naar dynamische, aan het aanbod aangepaste routes”, legt Pereboom uit. “Dat vraagt om een heel andere manier van plannen. CB verzorgt gemiddeld 2.500 zendingen per dag waarbij het bedrijf zijn klanten belooft dat binnenkomende orders de volgende dag worden afgeleverd. De laatste orders komen om 23.00 uur binnen en pas om 1.00 uur is er een volledig beeld van wat er die dag waar bezorgd moet worden. Het sorteren en uitbesteden van de zendingen moet echter al veel vroeger plaatsvinden. Om tijdig een optimale vervoersplanning te kunnen maken,

‘WE REDEN TE VEEL KILOMETERS MET TE WEINIG LADING’

1

moet je al in een eerder stadium een goed beeld hebben van de afleveradressen die de volgende werkdag aangedaan moeten worden en wat per adres de dropgrootte is. Daarom ontwikkelden Arjan en ik in 2015 eerst een relatief eenvoudige digitale tool die prognoses maakte op basis van acht weken vervoershistorie. Dat prototype werkte goed en vormde de basis voor het slimme voorspelmodel waarmee we nu werken. Een team van Mediaan maakte in 2016 een nieuw model dat prognoses maakt aan de hand van machine learning. Dat model maakt elke dag een nauwkeurige voorspelling van de vervoersplanning voor de zeven daaropvolgende dagen. Het maken van die prognose neemt nog geen halfuur in beslag. Het model gebruikt daarvoor een cloudoplossing waardoor de kosten laag blijven.” De Jong: “De nauwkeurigheid van de voorspellingen van de vervoersplanning is met het model van Mediaan met meer dan 80 procent verbeterd. Dat leverde een kostenreductie op van 10 procent. De investering in het model was in twee maanden terugverdiend.” UITBESTEDEN Voor alle zendingen, zowel de echte als de geprognotiseerde, bepaalt het systeem welke vervoerder de gevraagde dienstverlening kan uitvoeren en tegen welke kosten. De laagste uitbesteedkosten worden doorgegeven aan het door Ortec geleverde planningsysteem van CB. “Dat systeem plant de routes en bepaalt of we de zending uitbesteden of zelf vervoeren”, zegt De Jong. “In tegenstelling tot voorheen besteden we nu meer zendingen uit aan vervoerspartners – ongeveer 5 procent van het totale volume. Daarbij gaat het met name om kleinere zendingen. Van het pakketvervoer besteden

we nu bijvoorbeeld 80 procent uit omdat dit veel efficiënter en kostentechnisch aantrekkelijker is.” VERDUURZAMEN De met Vervoersmodel 2.0 ingezette nieuwe werkwijze leverde CB een kostenbesparing van 10 tot 15 procent op, wat neerkomt op miljoenen euro’s per jaar. De Jong: “Bovendien hebben we er onze dienstverlening mee verbeterd doordat we nu vaker en vroeger op de dag kunnen leveren aan onze klanten. Verduurzamen was een andere belangrijke pijler van het project. Door de slimmere processen waarmee we werken, is de CO2-uitstoot van onze vervoersactiviteiten ten opzichte van 2014 met 23 procent verlaagd. De fijnstofemissies zijn eveneens met 23 procent verminderd. Daarnaast zijn we door investeringen in duurzame voertuigen, het gebruik van alternatieve brandstoffen en het coachen van het rijgedrag van de chauffeurs goed op weg om onze duurzaamheidsdoelstellingen voor 2020 te halen: 40 procent minder CO2- en 80 procent minder fijnstofuitstoot vergeleken met 2014.” De resultaten die CB boekte met Vervoersmodel 2.0 smaken volgens De Jong naar meer. Hij is dan ook enthousiast over het volgende grote project dat op stapel staat: Proces Control. “In januari is dat van start gegaan. Daarmee willen we door dynamische productieplanning en slimmere processen opnieuw een grote optimalisatieslag maken. Ook daarbij zullen we intensief gebruik gaan maken van slimme voorspelmodellen.” 1. Met slimme technologie en de overstap naar

dynamische bezorgroutes wist CB het rendement op zijn vervoersactiviteiten fors te verhogen. 2. Arjan de Jong (links) met Marcel Pereboom: “We besteden nu meer zendingen uit aan vervoerspartners.”

25


ICT & LOGISTIEK Door Ruud van Roosmalen

GRIP OP DE TACHOGRAAFADMINISTRATIE MET TLN TACHOWEB

‘RAPPORTAGE MET ÉÉN DRUK OP DE KNOP’

Met TLN Tachoweb kunnen transporteurs meer grip krijgen op registratie en naleving van hun rij- en rusttijden. Drie bedrijven vertellen over hun ervaringen met deze analysetool.

T

ransportbedrijven met hiaten of fouten in hun tachograafadministratie lopen het risico op hoge boetes. De afgelopen jaren voerde ILT (Inspectie Leefomgeving en Transport) veel controles uit van de tachograafadministratie van transportbedrijven. Sommige bedrijven kregen een hoge boete omdat hun tachograafgegevens onvolledig waren of fouten bevatten. Toch werden deze overtredingen meestal niet opzettelijk gepleegd. Het probleem is dat veel transportbedrijven niet weten dat er hiaten in hun tachograafadministratie zitten, omdat ze niet beschikken over een goede tool om te

1

26 TRANSPORT & LOGISTIEK

bepalen of alle gegevens compleet en correct zijn. Sinds het voorjaar is hier echter wel een adequate oplossing voor op de markt. Dat is TLN Tachoweb, een webapplicatie die door TLN in samenwerking met het Duitse IT-bedrijf Dako is ontwikkeld. TLN Tachoweb stelt transporteurs in staat om hun tachoadministratie effectief en efficiënt te beheren. Daarnaast kunnen bedrijven er overzichten mee genereren van bijvoorbeeld ontbrekende gegevens en overtredingen en kunnen ze er de registratie van de rij- en rusttijden van individuele chauffeurs mee analyseren. Als aanvulling hierop biedt TLN bedrijven tevens de mogelijkheid om hun

chauffeurs een cursus te laten volgen, waarin ze leren hoe ze de rij- en rusttijden op de juiste wijze met de tachograaf kunnen bijhouden. INTERESSANTE PRIJS Internationaal transportbedrijf Kuijs uit Vlijmen is gespecialiseerd in het vervoer van tapijt en daaraan gerelateerde producten naar de Benelux en Duitsland. Het bedrijf beschikt hiervoor over zestien vrachtwagencombinaties. Directeur/ eigenaar Hans van Rijswijk vertelt dat hij vorig jaar op zoek ging naar een nieuwe oplossing voor het beheer van de rij- en rusttijden. “Het tachograafprogramma dat we gebruikten was verouderd en voldeed niet meer aan onze eisen. We wilden op dat gebied een kwaliteits- en professionaliseringsslag maken. We hebben enkele producten met elkaar vergeleken waarna onze keuze viel op TLN Tachoweb. Dat is overzichtelijk, eenvoudig te gebruiken, is voor een interessante prijs op de markt en heeft zeer uitgebreide rapportage- en analysemogelijkheden. Wij gebruiken het onder andere om te bepalen welke gegevens ontbreken, zodat we die alsnog kunnen aanvullen.” Kuijs liet ook alle chauffeurs de TLN-cursus volgen over het juiste gebruik van de tachograaf. Van Rijswijk: “We wilden hen daarin bijscholen omdat er toch regelmatig fouten werden gemaakt met de bediening van de tachograaf. Voor de cursus vonden veel chauffeurs dit overbodig, omdat ze dachten dat ze alles al wisten. Maar na afloop vond eigenlijk iedereen wel dat hij er een aantal nieuwe dingen van had opgestoken. En dat blijkt ook uit een afname van het aantal fouten dat er tegenwoordig gemaakt wordt. Wij zijn zeer


Karakteristieken van TLN Tachoweb:

2

3

4

tevreden over zowel de applicatie als de cursus.” VEEL MOGELIJKHEDEN Logistieke dienstverlener J.W. Limpens en Zonen uit Elsloo is gespecialiseerd in silo-opslag, repackaging en het transport van droge bulk, vloeistoffen, chemicaliën en ADR-plichtige stoffen. Het bedrijf beschikt hiervoor over een vloot van honderd trekkende eenheden en

- Onlineapplicatie - Maandelijkse update - Geschikt voor bestaande hardware - Mogelijkheid om gegevens automatisch te uploaden - Generatie van managementinformatie - Rapportage ontbrekende gegevens - Rapportage overtredingen - Overzichten - Risicobeoordelingen - TLN helpdesk

270 opleggers. Jacques Querelle, mentor Safety & Training en veiligheidsadviseur gevaarlijke stoffen, vertelt dat Limpens sinds enkele maanden gebruikmaakt van TLN Tachoweb. “Daarvoor gebruikten we voor onze rij- en rusttijdenadministratie een standalone oplossing op een pc. Dat programma had echter zeer beperkte rapportagemogelijkheden. Daarom zijn we op zoek gegaan naar iets anders. We hebben een aantal producten met elkaar vergeleken waaronder TLN Tachoweb. Dit voldeed het beste aan onze wensen, met name vanwege de vele mogelijkheden en gebruiksvriendelijkheid.” Voortaan kan er met één druk op de knop worden gezien of er gegevens in de tachoadministratie ontbreken. Die kunnen dan alsnog worden aangevuld. Tegelijkertijd is er van iedere individuele chauffeur bekend of deze zich aan de rij- en rusttijden heeft gehouden en of hij alle gegevens op de juiste manier heeft ingevoerd. Zo niet, dan kan de betreffende persoon daarop worden aangesproken. “TLN Tachoweb neemt ons veel administratieve rompslomp uit handen”, stelt Querelle. “Tegelijkertijd zorgt de tool ervoor dat we processen op het gebied van rij- en rusttijden veel beter kunnen aansturen. De applicatie bevalt ons bijzonder goed.”

‘NA AFLOOP VAN DE TACHOGRAAFCURSUS VONDEN ALLE CHAUFFEURS DAT ZE ER NIEUWE DINGEN VAN HADDEN OPGESTOKEN’

VEEL ANALYSEMOGELIJKHEDEN Ook Van Waveren Transport uit Amsterdam is sinds kort een van de gebruikers van TLN Tachoweb. Dit bedrijf is gespecialiseerd in het vervoeren van ADR-producten, zoals chemicaliën en motorbrandstoffen in bulk. Het bedrijf beschikt over zeventig voertuigen. Robbie Louman, manager QHSSE: “Voorheen gebruikten we een tachograafprogramma dat op een van onze servers was geïnstalleerd. Dit was echter traag en had slechts beperkte rapportagemogelijkheden. Daarom wilden we graag overstappen op een programma dat eenvoudig inzicht verschaft in de ontbrekende informatie, foutieve gegevens en in eventuele overtredingen van de rij- en rusttijden, zodat we de betreffende chauffeurs daarop kunnen aanspreken.” Louman hoorde op een symposium over de ontwikkeling van TLN Tachoweb en was er direct enthousiast over. Inmiddels wordt de applicatie alweer enkele maanden bij Van Waveren gebruikt en Louman is er ‘supertevreden’ over: “Het is gebruiksvriendelijk, heeft heel veel analysemogelijkheden en is via internet toegankelijk. Het is allemaal erg eenvoudig. We kunnen nu in een mum van tijd rapporten uitdraaien waardoor we veel meer inzicht en grip hebben op alles wat te maken heeft met rij- en rusttijden en processen kunnen bijsturen en verbeteren. De tachograafadministratie is met behulp van TLN Tachoweb voortaan gestructureerd opgenomen in onze bedrijfsprocessen.” 1. Dashboard van TLN Tachoweb met een totaalanalyse.

2. Internationaal transportbedrijf Kuijs uit Vlijmen. 3. Logistieke dienstverlener J.W. Limpens en Zonen uit Elsloo.

4. Van Waveren Transport uit Amsterdam.

27


TLN

COLOFON Transport en Logistiek Nederland (TLN) is de ondernemersorganisatie voor het goederenvervoer en de logistieke dienstverlening in Nederland. Boris Pasternaklaan 22-30 2719 DA Zoetermeer E info@tln.nl I www.tln.nl

TLN PARTNERS

EVENEMENTENAGENDA KTO-netwerkbijeenkomst regio Zuid 1 februari Heesch KTO/RMO-netwerkbijeenkomst regio Noord 7 maart Heerenveen Regiocongres/netwerkbijeenkomst West 12 maart KTO-netwerkbijeenkomst regio NoordWest 14 maart IJmuiden Regiocongres/netwerkbijeenkomst Zuid 19 maart Regiocongres/netwerkbijeenkomst Oost 21 maart Transport Compleet 24-26 maart Hardenberg Regiocongres/netwerkbijeenkomst Noord-West 26 maart Training Logistieke Services Voorwaarden (LSV) 2 april Regiocongres/netwerkbijeenkomst Noord 4 april TRAININGEN/WORKSHOPS, OP DIVERSE DATA EN LOCATIES: – Code 95-training ‘Rij- en rusttijden/ digitach’ – Code 95-training ‘Criminaliteitspreventie in de transport- en logistieke sector’ (voorheen security awareness) – Code 95-training ‘Sociale veiligheid en omgaan met stress - Gas terug op stress’ – 1-daagse training ‘Algemene voorwaarden’ – 3-daagse training ‘Gesprekstechnieken effectief onderhandelen met je in- en externe klant’ – Versnelde training ‘Rij- en rusttijden, smarttacho en analyseren tachogegevens’ – Workshop ‘Aangaan en eindigen van de arbeidsovereenkomst’ – Workshop ‘Effectieve functionerings- en beoordelingsgesprekken deel 1 en 2’ – Workshop ‘Verzuimbegeleiding’ – Workshop ‘Pensioen’ Meer informatie: I www.tln.nl, E evenementen@tln.nl

28 TRANSPORT & LOGISTIEK

NIEUWE LEDEN Zuid Walstock Transport (M.A.A. Walstock), Swalmen Gorissen Peerboom Maastricht (E.A.M.J. Gorissen-Peerboom), Maastricht TDS Logistics (T.P. Derks), Ravenstein Queisen Speciaal Transport (R.M.F. Queisen), Oirsbeek Cruts (R.H.M.H. Cruts, M. Helmešová, A.P.S. Cruts), Maastricht Heras (G. Rabot, M.Th.H. Kleeven), Oirschot Dams Handel en Transport (S.A.M. Dams-Ros), Zundert Baelly-Trans (R. Baelemans), Goirle Leeuwtrans (P.L. de Leeuw), Kruiningen Haenen Int. Transportbedrijf (M.X. Biesters), Maasbree Grobeck Logistics (G.A. Beckers, L. de Groot, D. de Groot), Bakel Reijnders Transportbedrijf (G.J.F. Reijnders), Meerssen Peter Aaldering (P.J.W.M. Aaldering), Rosmalen Oost Bosch Horse Services (G.J. Hoetmer), Wezep B&S Transport en Verhuur (B. Çoban), Apeldoorn Martcargo (M. van den Burg, L. van den Burg), Beneden-Leeuwen Bouwman Cargo Solutions (G. Bouwman), Harderwijk


TLN FELICITEERT TWINTIG CHAUFFEURS MET IRU DIPLOMA OF HONOUR Het felbegeerde IRU Diploma of Honour, inclusief medaille en verdienen zij deze mooie beloning voor hun uitmuntende en speldje, is volgens traditie weer uitgereikt aan een aantal chauffeurschap. Een leuke verrassing zo aan het eind van het jaar! uitmuntende chauffeurs van onze leden. Twintig chauffeurs De gelukkige chauffeurs van dit jaar zijn: J.H. van der Heijden namen deze mooie waardering in ontvangst, uit handen van hun Internationale Transporten: M. Lazarevic / Van Alphen Transport: P. werkgever. Pluyms / Hurkmans Transport: G. Gorissen, F. van den Boomen / Ieder jaar in mei roept TLN namens de IRU haar leden op om Van Aert Transport: J. Taks / E. van Wijk Logistics: C.P. Noorloos, chauffeurs te nomineren. De chauffeurs moeten voldoen aan G.J.A. van der Wielen, C.M. Duijster, J.M.P. den Bok, L.J. Versteeg, een aantal strikte voorwaarden, zoals twintig jaar onafgebroken C.J. Rottier, A. Bok / Veenstra|Fritom: E. de Boer, Y. Vellinga, M. chauffeur zijn in het goederenvervoer en minimaal vijf jaar zonder Dijkstra, L. van Goinga, R. Bosch, R. Ypma, J. Dooper, H. de Jong. ernstige verkeersovertredingen in dienst zijn bij het bedrijf dat nomineert. Als de chauffeurs aan alle voorwaarden voldoen en Namens TLN van harte gefeliciteerd! door de beoordelingscommissie komen van de IRU, krijgen

Noord WDH Transport & Distributie (K.P. Mulder), Oosterwolde Noord-West D&A Transport (D. Meijer-Rooze), Zaandam J. & J. Wester (J.J.M. Wester, J.A.A.M. Wester-Hoebe, L.E.J. Wester), Oudesluis Van der Tol (B.J.M. van der TolUijterwaal), Utrecht Johan van Dijk (R.W. Tates, J.P. Tates), Aalsmeer West Mega Transport (T.T. Sijpkes, A.R. Kal), Vlaardingen De Wit Transport Hillegom (C.A.P. de Wit), Hillegom

IN MEMORIAM Wieberen Jonkman (16 december 2019, 69 jaar), A. Jonkman en Zonen, Haskerhorne Harm van der Sluis (19 december 2019, 66 jaar), Van der Sluis Transport, Staphorst Klaas van Oostveen (24 december 2019, 84 jaar), J&H Transport, Velserbroek Ada Frentz-Schoenmaker (26 december 2019, 87 jaar), Handelsen Transportbedrijf Frentz, Herveld Jan van der Vegt (2 januari 2020, 60 jaar), Jac. van der Vegt en Zonen, IJsselmuiden

EXTRA EIS OP ARBEIDSOVEREENKOMST Sinds 1 januari 2020 geldt een hoge WWpremie van 7,94 procent voor tijdelijke of exibele arbeidsovereenkomsten, en 2,94 procent voor arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde termijn (vast). Werkgevers moeten op de loonstrook van de werknemer zetten of er sprake is van een vast of tijdelijk contract. Er is een extra eis bijgekomen van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De eis is dat een schriftelijke arbeidsovereenkomst ook nog een handtekening van zowel de werkgever als de werknemer nodig heeft. Een vervelende maatregel omdat deze extra administratie met zich meebrengt en niet aansluit bij de bestaande praktijk. Ook staat nergens in de wet beschreven dat je een arbeidsovereenkomst schriftelijk moet aangaan. In het verleden was dit zeker ook geen standaardprocedure om een schriftelijke overeenkomst af te sluiten. Daarnaast hebben sommige bedrijven te maken gehad met overnames van een bedrijf of een bedrijfsonderdeel. Soms gaat het weleens mis en gaat niet ieder personeelsdossier over naar het nieuwe bedrijf. Ook geven veel bedrijven na een tijdelijk contract de werknemer een bevestigingsbrief dat de arbeidsovereenkomst wordt omgezet in een overeenkomst voor onbepaalde tijd. Deze brief is voor de werknemer het bewijs van een vaste aanstelling. Helaas is dit niet voldoende om de lage WW-premie te mogen hanteren. Er moet een handtekening

van beide partijen, zowel werknemer als werkgever, op staan. Hoe nu verder? Deze bedrijven moeten dus bij hun vastedienstmedewerkers handtekeningen gaan ophalen om gebruik te kunnen maken van de lage WW-premie. Dit kan door middel van het ondertekenen van een schriftelijk addendum, maar ook via de elektronische weg. Bijvoorbeeld door de werknemer per e-mail aan te geven dat hij in vaste dienst is en hem te vragen dit per kerende e-mail te bevestigen. Een dergelijke bevestiging kan ook plaatsvinden binnen een HR-systeem. Eventueel kan een addendum ook door middel van een elektronische handtekening worden getekend. Het ophalen van handtekeningen moest geregeld zijn voor 1 januari 2020. Een onhaalbare kaart en daarom krijgen bedrijven uitstel om deze twee handtekeningen te verkrijgen, tot 1 april 2020. Het niet volgen van deze nieuwe eis kan gevolgen hebben voor de werkgever. De belastingdienst kan tot vijf jaar terug premies corrigeren en boetes opleggen.

29


TLN Door Jeroen van Velzen

TLN ADVOCATEN IN DE PRAKTIJK

INTEGER ZIJN, WAT IS DAT EIGENLIJK? In mijn vorige column heb ik het gehad over de kernwaarden in de advocatuur. Het zijn er overigens vijf: integriteit, partijdigheid, onafhankelijkheid, deskundigheid en vertrouwelijkheid. Deze kernwaarden zijn verankerd in de Advocatenwet en zijn uitgewerkt in 29 gedragsregels. Het schenden van deze gedragsregels wordt tuchtrechtelijk gehandhaafd. Vorige keer kwam de kernwaarde ‘onafhankelijkheid’ aan de orde. Deze keer iets meer over de integriteit. De Advocatenwet zegt over integriteit: ‘De advocaat (is) bij de uitoefening van zijn beroep integer en hij onthoudt zich van enig handelen of nalaten dat een behoorlijk

advocaat niet betaamt’. Maar wat betekent nu eigenlijk ‘integer’? Dat zoiets ook voor advocaten lastig is te bepalen, blijkt wel uit een recente uitspraak van de Raad van Discipline te Den Haag. Daarin werd geoordeeld dat een advocaat – nota bene zelf een tuchtrechter – niet ‘integer’ had

gehandeld. De advocaat trad op voor de eigenaar van enkele failliete bedrijven. Hij beheerde forse geldbedragen voor zijn cliënt zonder dat dit verband hield met de eigenlijke zaak waarin hij optrad. Hiervoor misbruikte hij ook zijn derdengeldenrekening. INTRINSIEKE BETROUWBAARHEID Iedereen voelt wel aan dat deze handelwijze niet bepaald ‘integer’ is. Integriteit is in feite een (aan te leren) persoonlijkheid. Een soort van intrinsieke betrouwbaarheid. Hij of zij heeft geen verborgen agenda. Zaken als fraude, omkoping en bedreiging horen daar zeker niet bij. Je zou ook kunnen zeggen dat een integer advocaat zich in ieder geval houdt aan de regels uit de Advocatenwet en de Gedragsregels. Maar ook gedragingen die als sociaal onacceptabel worden gezien, vallen daar niet onder. Denk aan het bewerken van getuigen, het opstellen van valse verklaringen, relevante stukken buiten het zicht van de rechter houden et cetera. Het lijkt zo makkelijk, want ‘dat doe je toch niet’. Maar onder druk van een cliënt kan de verleiding soms groot worden. En toch behoort een advocaat daar boven te staan. Een advocaat behartigt weliswaar het belang van zijn cliënt, maar niet ten koste van alles. Een advocaat heeft namelijk ook een maatschappelijke taak. Van een advocaat mag meer worden verwacht dan een juridisch adviseur die op commerciële basis werkzaamheden verricht. Ook behoefte aan een onafhankelijke belangenbehartiger? Neem dan contact op met TLN Advocaten via juridisch@tln.nl. Of bel met de ledendesk van TLN: 088 4567567.

30 TRANSPORT & LOGISTIEK


TECHNIEK Door Anita Hestens

€ 34,5 MILJOEN VOOR GROENE TRANSPORTPROJECTEN

SUBSIDIE VOOR KLIMAATOPLOSSINGEN Minister Van Veldhoven van Milieu en Wonen trekt € 34,5 miljoen uit voor transportprojecten die goed zijn voor klimaat en luchtkwaliteit. Met deze subsidie komen Nederlandse transportinnovaties die nog niet op de markt zijn, maar wel zeer kansrijk zijn, versneld van de grond.

kunnen de kraan- en stenenwagens hun batterij opladen tijdens het laden en lossen, waardoor ze ondanks hun gewicht een grote actieradius hebben. De eerste omgebouwde wagens die dus zowel tijdens het werk als tijdens het rijden geen uitlaatgassen uitstoten, komen in 2020 op de weg.

1

H

et gaat om de subsidieregeling Demonstratie klimaattechnologie en -innovatie (DKTI). De betrokken bedrijven dragen € 47 miljoen bij en de EU ondersteunt met € 5,9 miljoen. De totale investering komt daarmee op ruim € 87 miljoen, verdeeld over 43 projecten in heel Nederland die van start gaan. Het gaat vooral om machines en voertuigen die draaien op waterstof of op batterijen, en om laadinfrastructuur. Nog in 2020 worden de eerste projecten gerealiseerd. Minister Stientje van Veldhoven: “Minder CO2 en stikstof, én kansen voor bedrijven. De innovatie van nu is het exportproduct van morgen. Het is mooi om te zien wat voor mooie projecten met deze subsidie worden ontwikkeld. Deze innovaties zijn interessant voor Nederland, maar ook andere landen worstelen met luchtkwaliteit en het schoner maken van bouw en verkeer.” De oplossingen zijn niet alleen goed voor

het klimaat, maar bieden ook kansen voor Nederlandse bedrijven. BOUWVOERTUIGEN Een van de projecten is van transportbedrijf Vlot Logistics uit Rotterdam, gespecialiseerd in zwaar- en groot transport. Dat bouwt met zusterbedrijf Breytner een zware kraanwagen met aanhangwagen en een trekker met oplegger voorzien van een kraan om stenen te vervoeren. Eigenaar Rokus Vlot: “Voor deze voertuigen met een gewicht tot maximaal 50 ton, waarmee we overal tussen de huizen rijden, is geen duurzaam alternatief op de markt. Iedereen zegt dat het niet kan om dit soort voertuigen uitstootvrij te maken. Veel te duur en ingewikkeld. Maar we staan in de startblokken en gaan het gewoon doen.” Bijzonder aan het project is dat er ook mobiele snelladers bij zitten. Daarmee

VEEGWAGENTJES OP WATERSTOF Een ander project wordt door Holthausen uit Hoogezand uitgevoerd. Dit bedrijf bouwt emissieloze veegwagens, kleine voor in winkelcentra en grotere voor straatreiniging. Afnemers kunnen kiezen tussen waterstof of batterij-elektrisch. Bijzonder is dat er ook een variant is met een kleine kunststoftank met waterstof erin die, als hij leeg is, gemakkelijk kan worden omgewisseld voor een volle. Ze hoeven dus niet te tanken. Deze veegwagens zijn daarmee niet alleen schoon en stil, maar hebben ook een laag gewicht en zijn onbeperkt inzetbaar. Begin 2021 vegen de eerste exemplaren straten schoon in Rotterdam en Groningen. Dit soort machines met verwisselbare waterstoftank is nu nog nergens verkrijgbaar. TANKSTATIONS EN BETONMIXERS In 2017 is een eerdere subsidieronde geweest. Die leverde 33 projecten op, met een totale investering van € 76 miljoen. Met dat geld zijn onder andere de eerste waterstoftankstations gerealiseerd, is een elektrische betonmixer ontwikkeld, rijden schone vrachtwagens rond die supermarkten bevoorraden en is een systeem ontwikkeld waarmee pakketbezorging in Rotterdam uitstootvrij plaatsvindt. 1. Breytner rijdt alleen maar met zero emissievrachtauto’s.

31


TECHNIEK Door René Welmers

VOORPROEFJE VAN DE IVECO S-WAY

DAT SMAAKT NAAR MEER

32 TRANSPORT & LOGISTIEK


T

ijdens de presentatie van de Iveco S-Way in juli van 2019 was er heel kort gelegenheid te rijden met diverse preproductiemodellen. Vaak benadrukt een fabrikant dat het om voertuigen gaat die niet van de gewone productielijn rollen, om bij voorbaat een excuus te hebben voor slechte passing van plaatwerkdelen, niet goed functionerende opties en dergelijke. De journalisten die de S-Way in Madrid grondig beklopten en inspecteerden, konden dergelijke schoonheidsfouten niet vinden. Over het algemeen was er veel lof voor de afwerking en het kwaliteitsgevoel dat de S-Way geeft. Tijdens het korte kennismakingsritje kwamen geen kritiekpunten boven water. Daarom leek het zaak de S-Way snel wat beter aan de tand te voelen, want zo perfect kan deze Italiaan toch niet zijn?

Iveco’s nieuwe langeafstandstruck is de S-Way. Hij lijkt goed in de smaak te vallen bij de internationale pers en de bezoekers die kennismaakten met de truck tijdens de Ride & Drive dagen die Iveco Nederland dit najaar organiseerde. Los daarvan had de redactie van T&L de gelegenheid een flink rondje door Brabant en Limburg te rijden voor een uitgebreide kennismaking.

BETERE AERODYNAMICA Tijdens de kennismakingsdag worden wij begeleid door algemeen directeur van Iveco Nederland, Loek Vroon. Hij is niet bang om nadrukkelijk op verbeteringen te wijzen ten opzichte van de Stralis. “Luister hoe de portieren sluiten. Dat is toch net een kluis?” Dat was ons inderdaad in Madrid ook al opgevallen. Dat is een resultaat van andere, veel zwaardere scharnieren in de portieren. En zo zijn er diverse zaken waarvan Vroon aangeeft blij te zijn dat de ontwerpers in Italië hebben geluisterd naar aanwijzingen van onder meer de Nederlandse importeur. “Uiteraard zien wij ook wat onze concurrenten doen en horen wij wat chauffeur op prijs stellen. En met de S-Way heeft Iveco daar heel goed op ingespeeld. Ik ben echt enorm trots op deze auto.” Belangrijk voor ondernemers is de verbeterde Cw-waarde van het ontwerp. Uit > >

33


TECHNIEK

1

DE CW-WAARDE VAN DE S-WAY IS 12 PROCENT BETER DAN DIE VAN DE STRALIS > > testen komt naar voren dat deze waarde 12 procent beter is dan voor de Stralis. Om dat te bereiken zijn bijvoorbeeld de spiegels opnieuw ontworpen. Nog steeds hebben deze tamelijk forse spiegelkasten, maar het zien ín en lángs de spiegels is prima. Naden zijn smaller geworden en de luchtstroom door de motorruimte is verbeterd. En passant wijst Vroon op de driedelige voorbumper. Die beperkt de kosten bij een onverhoopte schade. Voordat we de cabine instappen wijst Vroon ook nog op de rubberstrip die de ruimte tussen cabine en oplegger beperkt. Die verbetert ook de stroomlijn, maar dan van de hele combinatie. KWALITEITSUITSTRALING Zonder iets negatiefs te zeggen over de oude Stralis is zonder meer duidelijk dat de S-Way in een duidelijk hoger segment mag worden geplaatst. De mooie kleuren van de bekledingsmaterialen benadrukken dit al op het moment dat de portieren open gaan. De klim naar de cabine gaat soepel door de goed versprongen treden. En achter het stuurwiel valt de strakke lay-out van het dashboard op. Er zijn prettig zachte materialen gebruikt (‘soft touch’) voor het dashboard en de bekleding van de cabine. Even zoeken naar de mogelijkheid om het stuurwiel te verstellen... o ja, natuurlijk: een knop op de vloer net achter (of voor) de stuurkolom. Best een slim systeem, omdat de chauffeur dan vanuit zijn ideale zitpositie de stand van het stuur kan aanpassen; hetzelfde geldt voor het pedaaltje dat enkele andere fabrikanten hebben. Dat stuurwiel laat zich in alle richtingen verstellen.

34 TRANSPORT & LOGISTIEK

Overbodig om te vermelden dat dit ook geldt voor de bestuurdersstoel, die bovendien prettig ver naar achteren kan worden geschoven. In het interieur valt verder op hoe

veel kastruimte er boven de voorruit is (250 liter). Onder het bed vindt de chauffeur een ruime koel- en vrieslade (maximaal 100 liter) en er is volop aflegruimte. En van buitenaf is er de bagageruimte onder het bed met een inhoud tot 380 liter. Echt de cabine die past bij meerdaagse ritten waarbij een chauffeur de nodige bagage meeneemt.

2


1. Aan beide zijden van de cabine zijn bergvakken met een totaal inhoud van 380 liter.

2. Een rubberstrip verkleint de ruimte tussen

trekker en oplegger en verlaagt zo de luchtweerstand. 3. De klim naar de 148 cm hoge vloer gaat eenvoudig. 4. Het nieuwe dashboard is strak en goed overzichtelijk. De zitpositie is prima in te stellen.

4

3

OVERNACHTEN Bij meerdaagse reizen hoort ook een goede overnachtingsmogelijkheid. Daarvoor installeert Iveco in de eerste plaats een ruim onderbed. Symmetrisch vormgegeven, waardoor het voor een chauffeur even prettig is om zijn hoofdeinde links of rechts in te richten. In het midden van de wand is een bedieningspaneel aangebracht

DE SFEERVERLICHTING STRAALT BLAUW LICHT UIT, ZODAT DIT IN GEDIMDE VORM PRIMA KAN BLIJVEN BRANDEN TIJDENS HET RIJDEN

voor verlichting, verwarming, audio en portiervergrendeling. Aan beide kanten zijn leeslampjes aangebracht en daar zitten ook nog wat opbergbakjes.Voor het bovenbed kan een smallere of juist een comfortuitvoering worden gekozen. Beide versies kunnen uitgeklapt blijven tijdens de rit; er kan dan eventueel nog wat bagage op worden neergelegd dat keurig achter een netje op zijn plaats blijft. Vroon is ook enthousiast over de ledverlichting in de cabine. Met een druk/draaischakelaar kan de chauffeur kiezen wáár hij licht nodig heeft en hoeveel. De sfeerverlichting straalt blauw licht uit, zodat dit in gedimde vorm prima tijdens het rijden kan blijven branden. “Dat hadden wij vroeger niet en dat zijn toch zaken die chauffeurs wel erg op prijs stellen”, stelt Vroon.

6) en bij de portierstijlen was dan ook veel windgeruis. Midden in de cabine bleef dat op de achtergrond en bij 80 km/u maten wij 62,5 dB(A). Een mooie waarde. Bij die snelheid draait de motor 1.060 tpm en dat draagt bij aan het lage geluidsniveau én een lager brandstofverbruik. Tijdens een rijimpressie meten wij dat niet, maar Iveco is ervan overtuigd dat de S-Way daarmee heel goed gaat scoren.

RIJDEN In het strakke, overwegend digitale dashboard valt op dat de parkeerrem nog wordt bediend met de vertrouwde hevel in het middenconsole. Daar zit ook de bediening van de verwarming/koeling en het infotainmentsysteem. Natuurlijk is het infosysteem volledig verbonden (‘connected’) met de thuisbasis en met Iveco. Daar volgt men vooral het technische deel van de S-Way om proactief op mogelijke storingen te kunnen reageren. Met Loek Vroon als persoonlijke navigator hadden wij geen behoefte aan de digitale variant die Iveco installeert. Dat beschikt over een groot scherm en reageert indien gewenst op gesproken aanwijzingen. Duidelijk spreken/articuleren is nodig, anders ontstaan hilarische misverstanden. Niet leuk als je in een verkeerschaos snel een andere bestemming wilt ingeven. Op de dag van de rit stond er een krachtige wind (kracht

TECHNIEK Voor deze rit zette Iveco een S-Way in met een vermogen van 480 pk. Dat wordt geleverd door een 11,1 liter grote Cursor 11 zescilindermotor met een koppel van 2.300 Nm. Dat koppel is beschikbaar tussen 970 en 1.465 tpm. De Cursor is gekoppeld aan een twaalftraps ZF-versnellingsbak, bij Iveco aangeduid als Hi-Tronics. Deze is voorzien van een ‘kruipmodus’ waarmee manoeuvreren-opde-millimeter-nauwkeurig mogelijk wordt. Dankzij een krachtige motorrem/intarder van 1.585 Nm vertraagt de S-Way sterk, zelfs zonder het rempedaal te bedienen. In principe komt alle motortechniek zo uit de Stralis, maar in de omgeving van de S-Way lijkt deze techniek nóg beter tot zijn recht te komen. Als redactie durven wij te stellen dat een chauffeur die met deze nieuwe Stralis gaat rijden, door zijn werkgever niet wordt gestraft.

35


TECHNIEK Door Marien Reijerkerk

HET ZWARE NIEUWS VOLGT IN FEBRUARI

MAN BELICHT PROGRAMMA LICHTE VOERTUIGEN Het grote nieuws van MAN komt in februari 2020, zo maakte de fabrikant in het najaar van 2019 bekend. Dat heeft dan zonder twijfel betrekking op de langeafstandstrucks in de TGX- en TGSserie. Dat biedt MAN nú een mooie gelegenheid de spotlights op de lichtere modellen te richten. Want daar staan de ontwikkelingen ook niet stil, zo bleek onlangs tijdens een presentatie.

D

e lichte vrachtauto’s van MAN zijn de TGL- en de TGM-serie. De TGL’s hebben een GVW tot maximaal 12 ton, de TGM’s gaan tot maximaal 26 ton. Onder deze vrachtautoseries kent het MANprogramma sinds 2016 een nog lichtere reeks in de vorm van de TGE. Niet puur een

bestelautoreeks, want het GVW van de TGE reikt tot 5,5 ton en daarvoor is wel degelijk een C-rijbewijs nodig. De lichtste TGE-modellen laten zich met wel een B-rijbewijs besturen. Die zijn als optie bovendien met een elektrische aandrijving leverbaar.

1

36 TRANSPORT & LOGISTIEK

MAN TGE De TGE deelt zijn DNA met de Volkswagen Crafter. De verchroomde leeuw in de grille en de forse letters MAN daarop geven de auto toch een eigen gezicht. De aandrijving van de TGE is naar keuze op de voorwielen, op alle vier wielen of op alleen de achterwielen. In dit laatste geval kan de klant kiezen uit wielen in enkele of dubbele montage. Daarnaast bestaat het programma uit twee wielbasissen en voor de gesloten bestelwagen zijn er drie lengtes en drie hoogtes. De chassis-cabine kan worden opgebouwd met een enkele of dubbele cabine. Als kind van zijn tijd kan de TGE worden voorzien van vele comfort- en veiligheidverhogende voorzieningen. Een voorbeeld van dat laatste is zijwindassistent. De aandrijving gebeurt altijd door één type 2 liter-motor. In eerste instantie lijkt dat wat mager voor een voertuig met een typeplaatje 6.180 op de flanken. Maar 177 pk en 410 Nm bieden ook in deze 6-tonsuitvoering een levendig rijgedrag. Tijdens de presentatie benadrukte MAN de veelzijdigheid van de TGE door een grote variëteit aan uitvoeringen te tonen. Zo was er een TGE opgebouwd met een kipper en was een andere geheel uitgerust voor de winterdienst. In Duitsland worden voertuigen daarvoor speciaal ingericht; in Nederland kunnen voertuigen van aannemers geschikt worden gemaakt voor wintertaken als daar behoefte aan is. Opbouwer Schmidt onderstreepte dat de TGE ideaal is om een sneeuwschuiver te torsen door de 200 kg hogere toegelaten vooraslast vergeleken met enkele andere merken. Diverse keren benadrukten de MAN-sprekers de geslaagde afronding van het MAN-programma met de komst van de TGE. Klanten van de TGE profiteren van de ondersteuning door het


177 PK EN 410 NM BIEDEN OOK IN DEZE 6-TONSUITVOERING EEN LEVENDIG RIJGEDRAG kleinere meters. Daartussen bevindt zich een display. Vanaf het multifunctionele stuurwiel kunnen daarop diverse gegevens worden opgeroepen.

2

truckmerk, onder meer met de bijbehorende openingstijden van de werkplaatsen. TGL De modelreeks boven de TGE staat bij MAN te boek als de TGL-serie. De toegestane maximummassa loopt van 7,5 tot 12 ton. Er kan uit drie cabinevarianten worden gekozen: een dag-, een slaapen een manschappencabine. Voor de aandrijving van de TGL heeft MAN een viercilinderdiesel beschikbaar, de D0834. Uit 4,6 liter levert hij 160, 190 of 220 pk en tot 850 Nm koppel. Deze al langer bestaande motorserie heeft MAN doorlopend gepolijst om het brandstofverbruik te drukken. Zo wordt nu een intelligente dynamo gebruikt die vooral in actie komt als de motor laagbelast wordt, bijvoorbeeld bij rustig kruisen of uitrollen. Hetzelfde

geldt voor de compressor. Dat drukt de brandstofconsumptie met 1 procent en bovendien is de verversingsinterval van de motorolie verruimd tot twaalf of zelfs achttien maanden. De motor draait stationair wat ‘bonkig’, maar de souplesse is er niet minder om. Er kán met 1.100 toeren worden gereden, 100 toeren onder de groene balk op de toerenteller. De geautomatiseerde zesversnellingsbak met tipmatic-bediening doet zijn werk onopvallend, dus heel goed. De topmotorisering is een zescilinder met 250 pk en 1.050 Nm. Daaraan is een twaalfversnellingsbak gekoppeld. De motorrem kent één stand – aan of uit – en kan met de voetrem worden gekoppeld. Het cabine-interieur is in grote lijnen voor alle MAN-modellen gelijk, met uitzondering van de TGE. Het dashboard heeft twee forse klokken voor snelheid en toeren en vier

TGM De TGM serie loopt van 12 tot 26 ton toegestaan totaalgewicht. Voor de aandrijving zorgt de D0836, een zescilinder motor en vermogens van 250, 290 of 320 pk. De versnellingsbak heeft twaalf overbrengingen. Er zijn vier cabinevarianten: een dagcabine, een slaapcabine, een slaapcabine met hoog dak en een dubbele manschappencabine. De redactie reed TGM met portaalarm en afzetcontainer. Die was tot zijn maximale toegestane massa van 15 ton beladen. Op zijn 19,5 inch velgen ligt het zwaartepunt net iets lager, dan op bij de 22,5 inch-wielen die worden gemonteerd op de TGM’s met een GVW van 15 tot 16 ton. De 290 pk-motor met een koppel van 1.150 Nm had niet de minste moeite met de auto en zorgde voor een levendig rijgedrag. De 170 kW sterke motorrem, van hetzelfde type ‘aan-uit’ als in de TGL, helpt vooral in de negende versnelling goed bij het vertragen. De grote wieluitslag maakt kort manoeuvreren mogelijk, maar het bij MAN altijd forse stuur vergt wel vrij veel omwentelingen. In de loop der tijd heeft MAN ook deze lichtere modellen steeds wat verfijnd. Waar de TGL en TGM ooit voorbeelden waren van stoere kale werkvoertuigen, zijn het nu trucks waarin een chauffeur zonder problemen zijn draai zal vinden en alle noodzakelijke ondersteuning en comfort vindt. 1. De TGM is de zwaarste truck in het lichte MANprogramma.

2. De MAN TGE wordt in Duitsland ook bijvoorbeeld als kipper geleverd.

37


BINNENKORT

COLOFON Transport & Logistiek is het vakmagazine voor de transporten logistieke sector en nauw gelieerd aan Transport en Logistiek Nederland. Achtentwintigste jaargang, nummer 1 www.transportlogistiek.nl MANAGEMENTTEAM Ron van de Hoef (commercieel manager) • Peter Vorstenbosch (hoofd content) REDACTIE Anita Hestens (coördinatie) • T 06 11230115 • a.hestens@bdu.nl • Annelies van Stijn • T 06 51273035 • a.v.stijn@bdu.nl • René Welmers • T 06 15210270 • r.welmers@bdu.nl • Albert Schuurman (contentregie) BDUvakmedia • Postbus 67 • 3770 AB Barneveld • redactie.tenl@bdu.nl • bduvakmedia.nl

THEMA: ZERO EMISSIESTADSLOGISTIEK In de Green Deal ZES is vastgelegd dat de binnensteden vanaf 2025 zero emissie-zones hebben. De grootste steden moeten in 2020 hun toekomstig zero emissie-gebied bekendmaken. Vooruitlopend hierop investeert de logistieke sector in uiteenlopende oplossingen, zoals elektrische en hybridetrucks, LEVV’s en cargobikes. Daarnaast zijn er verschillende netwerken specifiek gericht op het aanbieden van zero emissie-oplossingen voor de ‘last mile’.

ADVERTENTIEWERVING Martin ten Hoven • T 06 46118259 / 0342 494291 • E m.t.hoven@bdu.nl Ron van de Hoef • T 06 51806325 / 0342 494263 • E r.v.d.hoef@bdu.nl Alle advertentiecontracten worden afgesloten conform de Regelen voor het Advertentiewezen gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland. Een exemplaar van de Regelen voor het Advertentiewezen is op aanvraag kosteloos verkrijgbaar. RIJDEN MET ELEKTRISCHE VOLVO-TRUCKS In Transport & Logistiek 2 komen de elektrificatieontwikkelingen bij Volvo in beeld. Het Zweedse merk heeft nu ook de FM van elektrische aandrijving voorzien. De elektrische FL en FE zijn sinds kort bestelbaar en in Nederland is afvalverwerker Renewi de eerste de er een krijgt afgeleverd. Volvo ziet zelf het elektrische rijden niet als oplossing voor alles. De fabrikant wijst op de enorme CO2-uitstoot bij de productie van batterijen én op het feit dat de meeste elektriciteit nog wordt opgewekt in bruinkool- en steenkoolcentrales.

ABONNEMENTEN BDUvakmedia • Postbus 67 • 3770 AB Barneveld • E service@bdu.nl • T 0342 494882 Op werkdagen bereikbaar tussen 8.00 uur en 16.30 uur Voor leden TLN: Kees Kanbier • T 088 4567244 • E ckanbier@tln.nl • Postbus 3008 • 2700 KS Zoetermeer • F 088 4567263 • TLN-leden ontvangen Transport & Logistiek als onderdeel van het TLN-lidmaatschap • Bij opzegging van het TLN-lidmaatschap vervalt ook het abonnement op Transport & Logistiek (opzeggingstermijn TLN-lidmaatschap bedraagt 3 maanden, TLN-lidmaatschap wordt beëindigd per einde van het jaar). TARIEVEN IN 2020 Jaarabonnement € 178,77 Extra jaarabonnement € 116,61 Jaarabonnement in Europa € 275,83 Losse nummers (indien voorradig) € 10 Alle prijzen zijn exclusief btw. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonneeservice. Zakelijke abonnementen worden niet tussentijds beëindigd. BASISLAY-OUT Studio 3017 • E info@studio3017.nl VORMGEVING GiesbersRetail • giesbersretail.nl DRUK Vellendrukkerij BDU • vellendrukkerijbdu.nl © 2020, BDUvakmedia

vakmedia

38

TRANSPORT & LOGISTIEK


BUCHNER TRANSPORT BV is een professionele, logistieke dienstverlener gespecialiseerd in het geconditioneerde (groupage) vervoer van o.a. bloemen en planten naar afnemers in Duitsland Oostenrijk en Zwitserland. Wegens uitbreiding van onze activiteiten zijn wij op zoek naar

CHARTERS/EIGEN RIJDERS met geconditioneerd materiaal die op vaste, periodieke of incidentele basis voor ons boven genoemde transporten kunnen uitvoeren. Wij bieden u de gelegenheid mee te groeien met onze succesvolle organisatie. Daarom zijn wij op zoek naar een duurzame samenwerking. werking. Uw reactie kunt u richten hten aan: Buchner Transport B.V. V. Postbus 33, 4286 ZG, Almkerk, NL t +31 (0)183 40 61 00 f +31 (0)183 40 61 55 e info@buchner.nl w www.buchner.nl


Bereken de meest recente Belgische kilometerheffing met Tender+ in TLNplanner Sinds 1 januari 2020 zijn de nieuwe tarieven en trajecten betreft de Belgische kilometerheffing ingegaan. Wilt u weten wat de gevolgen voor uw organisatie zijn? Het is mogelijk om met Excel binnen de Tender+ module in TLNplanner uw ritten door te laten rekenen.

Neem voor meer informatie contact op via +31 346 581 600 of sales.tlnplanner@ptvgroup.com

Ondersteunende brancheorganisaties

TLNplanner is een product van:


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook

Articles inside

goed zijn voor het klimaat. Een hap Iveco S-Way smaakt naar

6min
pages 32-35

meer. MAN belicht zijn lichte voertuigen

7min
pages 36-40

Tevreden geluiden bij transporteurs over TLN Tachoweb

5min
pages 26-27

kritische kanttekeningen op. Predictive analytics maken planning bij CB 80 procent nauwkeuriger

5min
pages 24-25

Veenman blikt terug en vooruit. Elektrische voertuigen leveren ook

5min
pages 22-23

Topsector Logistiek-boegbeeld Aad

5min
pages 20-21

Deal. Honderd TLN-leden kunnen gratis

2min
page 12

Het transport wordt in 2020 dubbel

2min
page 10

aan de slag met BigMile. IM Efficiency voorziet Emonsopleggers van solarpanelen

8min
pages 13-15

richting ingeslagen te worden.” De redactie bezoekt Bull

5min
pages 16-17

Europa presenteert European Green

3min
page 11

Met project Samen Slim Logistiek Vooruit pakt het Summa College regionale logistieke vraagstukken op

4min
pages 18-19

De tijdelijk aangepaste PFAS-normen

4min
pages 6-7

VERDER

2min
page 9
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.