Köşe Yazısı
Mehmet Baki ASUTAY
Hijyen Grup Gıda Hijyeni Koordinatörü hijyengrup@hotmail.com
Pandemi sonrası yeni hijyen uygulamaları
(İnsan Hijyen Tünelleri ve Ozonlu Hava-Ortam Sistemleri)
Bütün dünyayı etkisi altına alan Coronavirus (Covid-19) salgını ile birlikte birçok insan hijyen kurallarını deyim yerindeyse tekrar hatırladı. Dünyada farklı farklı yeni uygulamaları ve önlemleri daha sık göreceğiz. Bu süreç insanoğluna, el hijyeninin ne kadar önemli olduğunu, ancak tek başına yeterli olmadığını da gösterdi. İnsan sağlığını tehdit edebilecek mikroorganizmaların, kıyafetler ve ayakkabılar ile de taşınabileceği gerçeği, gıda ve sağlık sektörü başta olmak üzere tüm sektörlerde, tam sterilizasyonun gerekliliğini gözler önüne serilmiş oldu. Bu anlamda, önümüzdeki günlerde bu sektörleri neler bekliyor gelin hep birlikte inceleyelim.
“Sepetteki bir çürük elma, tüm sepeti çürütür”. Tam dezenfeksiyon ve sterilizasyonun sağlanamaması durumunda taşınacak az miktardaki mikroorganizma, kısa bir süre içerisinde çoğalarak yapılan dezenfeksiyon ve sterilizasyonu da anlamsız kılacaktır. Peki tam dezenfeksiyon ve sterilizasyonu sağlayabilmek mümkün mü? Son zamanlarda sıkça gördüğümüz hijyen tünelleri ile hava ve ortam dezenfeksiyonu işlemleri bu anlamda yeterli olacak mı? Fayda zarar denklemi cüzdan, insan ve çevre sağlığı açısından nasıl dengelenecek! Burada iki hususun öne çıktığını görüyoruz. Kullanılan dezenfektan özelliği ve uygulanış biçimi. İçinden insanların geçeceği hijyen tünelleri söz konusu olduğunda, göze, cilde ve solunuma zarar vermeyecek dezenfektanların kullanılması hayati öneme sahiptir. Bununla beraber insanların kıyafetlerine zarar vermemesi, koku bırakmaması ve kısa sürede etkin olması da ikincil olarak önemlidir. Bu anlamda, Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen “süper okside su” ideal bir dezenfektan olup, ülkemizde de Biyosidal Ruhsatlı (T.C. Sağlık Bakanlığı) ve Helal Sertifikalı (Gimdes) olarak PROXILYT markası adı altında
26
üretilmekte ve yıllardır güvenle kullanılmaktadır. Doğal bir ürün olan bu dezenfektanın insan sağlığına herhangi bir zararı bulunmamaktadır. Ancak yine de, bu tünellerin tasarım ve kullanımında, lens kullananlar, solunum ve klostrofobik rahatsızlıkları olan insanlar için gerekli tedbirlerin alınması uyarı yazılarının asılması önem arz etmektedir. Uygulanış biçimine baktığımızda ise son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz ULV yönteminin öne çıktığını görüyoruz. Peki nedir bu ULV? ULV (ultra low volume) işlemi, dezenfektan sıvının mikron boyutlarına indirgenecek kadar küçük boyutlarda sıvı tanecikleri haline getirilmesi ve püskürtülmesi şeklinde uygulanması yöntemidir. Bu küçük taneciklerin, havada belirli bir süre asılı kalması ve yere düşme sürelerinin çok uzun olması sebebiyle çok fazla yüzeye yayılabilmesi böylelikle hava ve ortam dezenfeksiyon işlemlerinde güvenle kullanılabildiği bilinmektedir. Durulama gerektirmeyen bu özel ürün başta insan, hayvan ve çevreye zarar vermediği için kapalı alanlarında dezenfeksiyonunda güvenle kullanılmaktadır. Salgın süreci ile hayatımıza hızlı bir şekilde giriş yapan bu uygulamaların, salgın sonrasında da yaygınlaşarak devam etmesi bekleniyor. Gıda sektörünün öncü firmalarında hali hazırda kullanılan hijyen turnikeleri, dışarıdan ilk kez girişte veya bir bölümden diğer bir bölüme geçişte uygulanan hijyen kontrol noktaları yerini daha hızlı ve etkili bir dezenfeksiyon yapan bu tünellere bırakacak gibi görünüyor. Kamu kurumlarına ve alışveriş merkezlerine girerken x-ray cihazlarından geçmeyi artık nasıl normal karşılıyorsak, çok kısa bir süre sonra okullara, hastanelere, camilere, toplu taşıma araçlarına ve marketlere girişte bizleri tamamen dezenfekte edecek tünelleri de normal karşılıyor olacağız. Tüm bu yaşananlardan gerekli dersleri çıkarabilirsek, daha temiz bir gelecek bizleri bekliyor olacak.
Nisan - Mayıs 2020
