HABER
Buharlı Pistonlu Kompresör
vasıtasıyla tahrik edilen ilk körük silindirlerini icat etmiştir. 1776 yılında John Wilkinson İngiltere de ilk verimli basit kompresörleri icat ederek kompresörlerin ve pnömatik çağının kapılarını aralamıştır. 1799 yılına İngiliz George Medhurst bir motor ile tahrik edilen kompresörü icat etmiş ve madencilik dünyasının hizmetine sunmuştur. Böylelikle insan ve hayvan gücüne dayalı sınırlı ve kullanışsız ilkel cihazlar yerini önce buhar gücüyle çalışan mekanizmalara bırakmıştır. Buhar gücüyle tahrik edilen ilk kompresörlerin ilk kullanım alanları su altı dalış faaliyetleridir. Bu kullanım su altı keşiflerinin hızla ilerlemesinin ve hatta su altında inşaat çalışmalarının önünü açmıştır. Basınçlı hava suyun derinliklerinde çalışan dalgıçların uzun saatler boyunca çalışmasına olanak vermiştir. Aynı prensip derin maden ocaklarına veya uzun tünellere temiz hava taşınmasında da kullanılmıştır. 1857 yılında inşa edilen 13 mil uzunluğundaki İtalya-Fransa demiryolu tünelinin inşasında kompresörler yüksek miktarda temiz havayı tünellere taşımıştır. Kompresörlerin ve basınçlı havanın asıl devrimsel ilerleyişi ise madencilikte kullanılan erken dönem pnömatik aletler ve delici aletlerin geliştirilmesidir. İlk kaya deliciler önceleri su değirmenleri ile sonra buhar gücüyle tahrik ediliyordu. Ancak hepimizin malumu sıcak su buharı basınçlı havadan çok daha tehlikelidir ve hatta kırılan veya zarar gören bir bağlantı elemanı veya hortum ölüme sebebiyet verebilir. Buharla tahrik edilen delici ve kırıcılar çok kısa sürede Kompresörler sayesinde basınçlı hava ile tahrik edilmeye başlanmıştır. İcat edilen sayısız pnömatik aletler, tünel ve madencilikteki çok çeşitli uygulamalar, basınçlı havanın enerji nakli için kullanılması gibi ihtiyaçlar farklı basınç seviyelerinde ve farklı miktarlarda
32 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
Pnömatik Kırıcı
basınçlı hava ihtiyaçları doğurmuş ve içten yanmalı motorların ve elektrik motorlarının devreye girmesiyle sanayide inanılmaz bir atılıma neden olarak kompresörlerin hızla gelişmesini sağlamıştır. Basınçlı hava ve kompresör dendiğinde Paris Basınçlı Hava Ağı’ ndan mutlaka bahsedilmesi gerekmektedir. Elektrik enerjisi ve kablo ağı yaygınlaşmadan önce 1881 yılında Paris de eşine pek rastlanmayan türden bir “basınçlı hava ağı” kurulmasına başlandı. Asıl amacı şehirdeki meydan saatlerini ayarlamak ve kurmak olan bu sistem, 5-6 bardaki basınçlı havayı 65 km uzunluğundaki borularla yaklaşık 8.000 meydan saatine ulaştırıyordu. Zamanla kıymeti gittikçe artan bu sistem 900 km uzunluğa ulaşmış ve boru hatları vasıtasıyla yaklaşık 10.000 orta ölçekli sanayicinin ve zanaatkarın vazgeçilmez güç kaynağı haline gelmiştir. Terziler, mobilyacılar, cilacılar, matbaalar, cam üreticileri, otomobil üreticileri ve en nihayetinde 1970 li yıllarda diş hekimlerinin de katılmasıyla sistem 100 yıldan
Paris Basınçlı Hava Ağı
