TEKNİK MAKALE Kompresörün tam yükte çalıştığı zaman yüzdesini tahmin edin ve bu yüzdeyi bir başka çarpan olarak önceden gösterilen denkleme ekleyin. Hesaplamayı kompresörün yüksüz (ya da kısmi yüklü) çalıştığı zaman yüzdesi için tekrarlayın ve motordaki azalmış yükü telâfi etmek için faktörü de dâhil edin (yüksüz dönel vidalı kompresörlerin çalışması için 0,20 ilâ 0,30 ve resiprokan kompresörler için ise 0,10 ilâ 0,15 iyi birer tahmini değer aralığıdır -- bir sonraki metin kutusundaki denklemde 0,30 kullanılmıştır). Toplam enerji maliyeti için iki sonucu toplayın. Kısmı yükte çalışan kompresörlerde enerji maliyetinin daha kesin bir hesabı için farklı yük yüzdelerinde geçen zaman yüzdeleri içeren birkaç aşama yaratın. Farklı yük yüzdelerinde enerji tüketimiyle ilgili üretici verilerine ihtiyaç olacaktır. Aşağıdaki metin kutusu yüksüz çalışmayı hesaba katarak örnek bir hesaplama göstermek-tedir. Kısmi Yükte Çalışma ile Hesaplama (100 hp’lik Kompresör) Yıllık Elektrik Maliyeti = [(Motor tam yük fren beygirgücü) x (0,746 kW/hp) x (1/0,90) x (Yıllık Çalışma Süresi, saat) x (Elektrik Fiyatı, $/kWh)] x [(Tam yüklü geçen zaman yüzdesi) + (0,30) x (Yüksüz geçen zaman yüzdesi)] Örneğin: Motor tam yük bhp = 100 hp Yıllık Çalışma Süresi = 8.760 saat (3 vardiyalı sürekli işletim) Zamanın %65’inde tam yüklü, %35’inde yüksüz çalışır Elektrik fiyatı = 0,05 $/kWh Yüksüz çalışma tam yüklü çalışmanın %30’u kadar elektrik tüketir Yıllık Elektrik Maliyeti = [(100 hp) x (0,746 kW/hp) x (1/0,9) x (8.760 saat) x (0,05 $/kWh)] x [0,65 + (0,30) x (0,35)] = 27.410 $ Gösterilen hesaplamaların enerji tüketiminin tam değerini değil, sadece iyi bir tahminini ve-receğini unutmayınız.
Enerji ve Talep Bedelleri
Elektrik Faturasının Anlaşılması
Gösterilen hesaplar, her kilowatt-saat başına dolar ($/kWh) cinsinden ifade edilen elektrik fiyatlarını kullanır. Elektrik şirketleri, endüstriyel müşterileri, genellikle, hem enerji ($/kWh) hem de talep bedellerini ($/kW) içeren ve tüketim seviyesi veya mevsimlere
52 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
göre farklı fiyatlar kul-lanan daha karmaşık fiyat yapıları kullanarak faturalandırır. Talep bedelleri, verilen bir ay veya mevsimdeki tepe (puant) taleplerine bağlıdır ve bazı müşteriler için elektrik maliyetinde önemli etkilere sahip olabilir. Verimlilik önlemlerinin ekonomik etkileri hesaplanırken, elektrik ihtiyaç-larının gerçek marjinal maliyeti, enerji ve talep bedelleri, farklı tüketim seviyeleri için mevsimsel ve farklı fiyatlar hesaba katılarak düşünülmelidir. Basınç ve Elektrik Maliyeti Yüksek basınçlı havayı üretmek ve sağlamak düşük basınçlı havaya göre daha pahalıdır. 100 psig civarında çalışan bir sistem için pratik bir yöntem, çalışma basıncındaki her 2 psi’nin ilâve %1 işletme enerji maliyeti gerektirmesidir. Gösterilen ilk örnekte anlatılan sistemde, sistemi 100 psig yerine 110 psig’de çalıştırmak enerji maliyetini %5 veya yılda 1.800 $ artırır.
Performanstan Tasarruf İyileştirmeler
Ömürlük elektrik maliyeti ile karşılaştırıldığında oldukça düşük olan kompresör ilk maliye-tinden dolayı kullanıcılar basınçlı hava sistemleri ile ilgili kararlar verirken ömür boyu maliyeti değerlendirmesinden faydalanmalıdır. Buna ek olarak, yüksek verimli bir basınçlı hava sistemi, sadece enerji verimli bir motor veya verimli kompresör tasarımına sahip bir sistem değildir. Toplam sistem verimi, maksimum tasarrufun anahtarıdır. Çoğunlukla kullanıcılar sadece ilk maliyet ile ilgilenir ve sistem verimini görmezden gelerek basınç hava sisteminde en düşük teklifi kabul ederler. Verimli bir sistem elde etmek için ayrıntılı analiz ve tasarım gerekir. Birçok basınçlı hava sistemi kullanıcısı bu alanları görmezden gelir ve para tasarrufu yaptıklarını düşünüp sonunda enerji ve bakım maliyetinde daha fazla para harcarlar. Kitap boyunca özetlenen adımları takip etmek, çoğu basınçlı hava sistemi için önemli enerji tasarrufu sağlayabilir. Sayısız modifikasyondan geçen ve çalışmasını devam ettirecek kadar bakım yapılan bir sistem, sıklıkla %20-50 veya daha fazla enerji tasarrufuna ulaşabilir. Basınçlı hava sistemleri hakkında verilen kararların pek çoğu, maliyet bedeli temelinde veya çalışıyorsa kurcalama tavrında verilir. Optimum basınçlı hava sistemi ekonomisine ulaşmak için kullanıcılar ekipmanı ömür boyu maliyeti ekonomisine göre seçmeli, bileşenleri uygun biçimde boyutlandırmalı, ihtiyaç duyulmayan kompresörleri kapamalı, uygun kontrol ve depolama stratejilerini kullanmalı ve ekipmanı tepe performans için işletmeli ve ekipmana yine tepe performans için bakım yapmalıdır.
