Opakowania do żywności - fakty i mity - FoodFakty NAWIGATOR by Prokonsument Sp. z o.o.

Od autorów Szanowni Państwo, Opakowania do żywności pełnią szereg ważnych funkcji, jednak przede wszystkim muszą być użyteczne i bezpieczne dla zapakowanych produktów. Pandemia Covid-19 przypomniała, że mają one chronić pakowane produkty i spowodowała rozwój nowych rozwiązań. Producenci opakowań mają odpowiedzialność względem społeczeństwa i środowiska naturalnego w zakresie współpracy w zarządzaniu odpadami z opakowań, stosowania właściwych surowców, opracowywania odpowiednich opakowań, wykorzystywania optymalnych technologii oraz rzetelnej edukacji konsumentów w zakresie postępowania z opakowaniem oraz w zakresie składu. Branża opakowań wciąż wykazuje dużą odporność na kryzysy. Pierwsze miesiące 2021 r. pokazują, że w tym roku również mogą zajść istotne zmiany na rynku. Obroty w e-handlu wciąż utrzymują się na poziomie niewiele niższym od ubiegłorocznych rekordów, a jednocześnie obserwujemy problemy z podażą surowca. W tym roku dużym wyzwaniem zarówno dla producentów i wprowadzających do obrotu opakowania, jak i dla producentów żywności opakowanej są istotne zmiany prawne. Serdecznie zapraszam

Janusz Olejnik Założyciel projektu FoodFakty – Food Safety Culture Initiative Szanowni Państwo, Inicjując projekt FoodFakty kierowałem się przede wszystkim potrzebą znalezienia lepszego sposobu dotarcia z informacją do managerów w branży, co jest bolączką dla firm, zmagam się z tym w całej mojej już prawie 30-letniej pracy zawodowej. Bardzo szybko dostrzegliśmy ogromne zapotrzebowanie na strukturyzowaną i zweryfikowaną, profesjonalną informację managerską i to staramy się zrealizować poprzez Strefę Managera. Projekt jest otwarty na wszelkiego rodzaju sugestie, jego rozwój jest również w Państwa rękach. Zapraszam do kontaktu - 600 972 263

Firmy zainteresowane współpracą przy tworzeniu ff NAWIGATORA zapraszamy do kontaktu: foodfakty@foodfakty.pl

Podziękowania Serdecznie dziękujemy wszystkim firmom za wsparcie w opracowaniu i przygotowaniu ff NAWIGATORA

PARTNER GŁÓWNY

PARTNER INSTYTUCJONALNY

PARTNERZY

PARTNERZY WSPIERAJĄCY

Spis treści RYNEK, SUROWCE, TECHNOLOGIE 6

Podsumowanie 2020 r. w branży opakowań – dwa motory wzrostu pozwoliły utrzymać tytuł branży odpornej na kryzysy (Maciej Nałęcz, Santander)

Wyzwania systemowe (...i nie tylko) dla producentów opakowań dla branży spożywczej (Joanna Mazurkiewicz, BSI)

EKO(r)EWOLUCJA opakowań, czyli jak projektować zielone serie by skutecznie redukować odpady (Małgorzata Szymczukiewicz, KB Folie)

Opakowania inteligentne a opakowania aktywne – czym różnią się te rozwiązania i jakie niosą korzyści? (Justyna Knaflewska, Famag)

Zmiany w regulacjach opakowań żywności z tworzyw sztucznych w 2021 r. (Patryk Kalinowski, CPŻ)

Analiza zagrożeń wywołanych niebezpiecznymi materiałami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością (FCM) zgłoszonych do systemu RASFF w 2020 r. i I kwartale 2021 r. (Sonia Staszewska, FoodFakty)

FAKTY I MITY DOTYCZĄCE OPAKOWAŃ 33

W czasie pandemii dostawcy opakowań umożliwiają bezpieczne zaopatrywanie społeczeństw w żywność i angażują się w bezpośrednią walkę z koronawirusem

Opakowania z recyklingu do żywności? To musi się opłacać

Trendy w opakowaniach. Czy opakowanie, którego używam jest „eco”?

Świeże pomysły z FreshInPac

Recykling opakowań – jak to się robi?

Czy biotworzywa zastąpią plastik?

Czy papier zastąpi tworzywa sztuczne?

Czy wiesz gdzie wyrzucić opakowanie?

Opakowania, które chronią produkt i zdrowie

Czy istnieje ekologiczne opakowanie?

Bezpieczeństwo i jakość w branży opakowaniowej Bezpieczeństwo i jakość w branży opakowaniowej powinno stanowić najwyższy priorytet. Jako BSI Group Polska skupiamy się na dostarczaniu rozwiązań na rzecz bezpieczeństwa w branży opakowaniowej poprzez oferowanie szkoleń, prowadzonych przez doświadczonych ekspertów. Jesteśmy jednostką zatwierdzoną przez BRCGS jako Approved Training Establishment (ATE), a nasza trenerka znalazła się w gronie Approved Training Partners (ATP), czyli trenerów którzy szkolą auditorów, zakłady, konsultantów i sprzedawców detalicznych w zakresie wymagań BRCGS. www.bsigroup.com/opakowania

W ramach branży opakowaniowej oferujemy następujące usługi: • Szkolenia dotyczące wymagań BRCGS Packaging Materials, dostępne w terminarzu szkoleń: ➝ BRCGS Global Standard for Packaging Materials Wersja 6 (Szkolenie dla Auditorów) ➝ BRCGS Global Standard for Packaging Materials Wersja 6 (Szkolenie dla Zakładów) • Szkolenia dedykowane, np. „Wymagania prawne w branży opakowaniowej” • Szkolenia ogólnosystemowe, np.: ➝ Zrozumienie i poprawa kultury bezpieczeństwa żywności ➝ Monitoring środowiskowy ➝ HACCP / HARA / HARM

odsumowanie 2020 r. w branży opakowań – dwa motory wzrostu pozwoliły utrzymać tytuł branży odpornej na kryzysy

Ubiegły rok był rokiem zaskoczeń i niepewności, prognozy wyników poszczególnych branż, jak i całej gospodarki zmieniały się od bardzo negatywnych po przesadnie optymistyczne, zaś nakładane i zdejmowane ograniczenia rządowe zmuszały przedsiębiorstwa do dynamicznych zmian i szybkiego dostosowania do nowej rzeczywistości. Jak na tym tle wyglądał 2020 r. w branży opakowań? Co bardzo ważne, zmiany trendów w ubiegłym roku nie miały jednolitego wpływu na branżę opakowań. Z pewnością można podzielić ubiegły rok na dwa okresy zamknięcia gospodarki, jednak widoczne są duże różnice pomiędzy nimi. Na przełomie pierwszego i drugiego kwartału ub.r. obserwowaliśmy efekt budowania zapasów, obecny już od lutego, ale najsilniejszy w marcu. Potem, wraz z lockdownem, na chwilę zatrzymała się nawet tak odporna branża jak opakowania – z wyjątkiem opakowań z metalu w maju notowaliśmy spadki we wszystkich pozostałych segmentach.

Wzrost popytu na żywność pakowaną dał paliwo do wzrostów w pierwszej połowie roku

Jak to odczytywać? Przede wszystkim nastąpił zwrot konsumentów w kierunku żywności pakowanej – potwierdzają to dane produkcji przemysłu spożywczego, gdzie kategorie takie jak konserwy, dania gotowe, czy produkty suche (m.in. kasze, makarony) notowały wzrost wyraźnie powyżej średniej dla całej branży. Wraz z upływem miesięcy widoczne było wyhamowanie popytu na opakowania metalowe, co można interpretować jako oswajanie się konsumentów z sytuacją pandemii.

Zmiana R/R wartości obrotów w produkcji opakowań w rozbiciu na segmenty w 2020 r.

Źródło: Santander, GUS, Eurostat

Opakowania do żywności

Mimo iż w ostatnim kwartale ub.r. popyt na opakowania metalowe był już niższy wobec 2019 r., to można śmiało powiedzieć, że wzrost zakupów żywności pakowanej był jednym z dwóch głównych motorów wzrostu branży opakowań w czasach pandemii.

zaczęły przez Internet sprzedawać już nie tylko żywność, ale również pralki, suszarki, meble, a nawet samochody, tak nowe jak i używane. Wszystko to (z wyjątkiem samochodów) przyczyniło się do gwałtownego wzrostu wykorzystania opakowań z papieru i tektury, wykorzystywanych do zabezpieczenia towarów

Dynamika e-commerce (grudzień 2019 = 100), udział % e-handlu w handlu detalicznym w 2020 r.

Źródło: Santander, GUS

E-commerce gwałtownie zwiększył wykorzystanie opakowań z papieru i tektury

Drugim motorem, nawet silniejszym od pierwszego, były handel internetowy. Tradycyjnie szczyt obrotów w e-commerce przypadał na okres listopad-grudzień, czyli zakupów świątecznych. Zakup żywności, czy podstawowych artykułów gospodarstwa domowego jeszcze w 2019 r. był rynkiem raczej niszowym. W 2020 r. bardzo szybko się to zmieniło. W kwietniu 2020 r. skala obrotów w polskim Internecie przebiła poziom z grudnia 2019 aż o ok. 50%. W kolejnych miesiącach okazało się, że firmy bardzo szybko

do wysyłki. Zamknięcie galerii handlowych w listopadzie i grudniu dodatkowo przyspieszyło ten trend, przez co właśnie ta kategoria produkcji opakowań bardzo mocno przyczyniła się do wzrostu branży w ostatnim kwartale, kiedy to wypalało się już paliwo w postaci wzrostu wykorzystania opakowań metalowch.

W eksporcie wyróżniały się opakowania z papieru, tektury i aluminium

Warto pamiętać, że producenci opakowań w Polsce obsługują również zagranicznych klientów dzięki nowoczesnemu

Opakowania do żywności

Zmiana wartości eksportu opakowań w ujęciu R/R w rozbiciu na segmenty w 2020 r.

Źródło: Santander, Eurostat parkowi produkcyjnemu oraz wysokiej konkurencyjności cenowej. Eksport odpowiada średnio za nieco ponad połowę przychodów w branży. Oznacza to, że na wyniki krajowych producentów opakowań wpływ miały także ograniczenia wprowadzane w innych państwach UE oraz reakcje unijnych konsumentów. Po 12 m-cach ubiegłego roku wartość eksportu opakowań była niższa r/r tylko o 0,5%. Zadecydowały o tym efekty cenowe, gdyż wolumen eksportu w dwóch największych pod względem wartości segmentach, tj. opakowań z tektury oraz opakowań z tworzyw, był wyższy r/r odpowiednio o 6,1% oraz 3,8% r/r. Co ciekawe, największy wzrost wartości eksportu obserwowaliśmy w maju, kiedy jednocześnie notowany był największy spadek produkcji w krajowym przemyśle opakowań. Wzrost wartości eksportu udało się wypracować tylko w przypadku opakowań z papieru i tektury – o 2,5% r/r, oraz opakowań z aluminium, wzrost aż o 12,3% r/r.

Opakowania wciąż odporne na kryzysy Bazując na powyższych czynnikach wzrost produkcji sprzedanej producentów opakowań w 2020 r. można oszacowć na ok. 4,2–4,5% r/r, co jest bardzo dobrym wynikiem biorąc pod uwagę spadek PKB w tym samym okresie o 2,8%. Pokazuje to wyraźnie, że branża opakowań wciąż wykazuje dużą odporność na kryzysy. Pierwsze miesiące 2021 r. pokazują, że w tym roku również mogą zajść istotne zmiany na rynku. Obroty w e-handlu wciąż utrzymują się na poziomie niewiele niższym od ubiegłorocznych rekordów, a jednocześnie obserwujemy problemy z podażą surowca do produkcji opakowań z tektury. Z kolei

gwałtowny i bezprecedensowy wzrost cen tworzyw sztucznych wykorzystywanych do produkcji opakowań widoczny od grudnia ub.r. oznacza, że być może będziemy obserwować istotny wzrost wartości produkcji w tym segmencie.

Maciej Nałęcz Analityk Sektorowy ds. sektora Produkcji Przemysłowej, Santander Bank Polska Analityk trendów w sektorach przemysłowych, budownictwa oraz nowoczesnych usług. W trakcie ponad 6 lat pracy w czołowych instytucjach finansowych uczestniczył w budowaniu strategii i polityk dotyczących finansowania kluczowych sektorów polskiej gospodarki, od rynków surowcowych po odnawialne źródła energii. Autor licznych raportów analitycznych i komentarzy rynkowych cytowanych w najważniejszych mediach branżowych i ogólnopolskich.

yzwania systemowe (...i nie tylko) dla producentów opakowań dla branży spożywczej

Branża opakowaniowa jest jedną z tych branż, które w ostatnich latach odnotowały bardzo intensywny rozwój, zarówno w Polsce, jak i na świecie. Jest to również branża, w której konsultowane i wprowadzane w życie są zmiany regulacyjne oraz prawne wynikające zarówno z bardziej świadomego, proekologicznego podejścia do używania opakowań, jak i ze względu na stale rosnące oczekiwania klientów / konsumentów w zakresie bezpieczeństwa produktu opakowaniowego. Aspekt ten ma szczególne znaczenie w przypadku opakowań projektowanych i wdrażanych w branży spożywczej.

Bezpieczeństwo produktu opakowaniowego

Na bezpieczeństwo produktu opakowaniowego w branży spożywczej wpływ maja dwa główne czynniki: 1. Związany z technologią wytwarzania, w tym z użytymi materiałami / surowcami oraz procesem wytwarzania i mogącymi się pojawić zanieczyszczeniami (substancje chemiczne będące składowymi użytych surowców (przykładowo monomery przy produkcji polimerów) lub powstające w wyniku procesów chemicznych / fizycznych zachodzących na etapie wytwarzania docelowego materiału opakowaniowego, (przykładowo w wyniku obróbki termicznej). 2. Związany z wpływem szeroko rozumianego środowiska prowadzenia procesów. Wpływ ten należy rozumieć jako mogące pojawiać się zanieczyszczenia różnego rodzaju, stanowiące zagrożenie z punktu widzenia bezpieczeństwa finalnego produktu spożywczego. Zanieczyszczenia, które najczęściej są identyfikowane w tym przypadku to: • zanieczyszczania fizyczne (ciała obce

•

pochodzące z instalacji, od pracowników itd.), zanieczyszczenia chemiczne (substancje chemiczne przedostające się z instalacji do opakowania (przykładowo smary) czy też substancje chemiczne będące pozostałością po procesie czyszczenia i przedostające się do opakowania / na powierzchnię opakowania), zanieczyszczenia biologiczne (insekty, owady znajdujące się w pomieszczeniach produkcyjnych i przedostające się do opakowania czy też na jego powierzchnię), zanieczyszczenia mikrobiologiczne (mające szczególne znaczenie w przypadku materiałów opakowaniowych, dla których czystość mikrobiologiczna ma znaczenie ze względu na rodzaj materiału spożywczego, do pakowania którego zostaną wykorzystane), zanieczyszczenia inne, takie jak przykładowo alergeny. Alergeny bywają często kwalifikowane w zakresie zanieczyszczeń chemicznych, aczkolwiek w związku z tym, iż alergeny w branży spożywczej stanowią istotne i kluczowe zagrożenie mające bezpośredni wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo konsumentów,

Opakowania do żywności

•

również w branży opakowaniowej klasyfikowane są często jako odrębny typ zagrożenia. W przypadku tego zagrożenia bardzo duże znaczenie ma odpowiednio przeprowadzona ocena ryzyka związanego z krzyżowym zanieczyszczeniem materiału opakowaniowego alergenami, które mogą być obecne w zakładzie produkującym opakowania, zazwyczaj nie bezpośrednio w obszarze produkcyjnym (zakładając wykluczenie alergenów w substancjach używanych w procesie, przykładowo w smarach), a w obszarach tzw. socjalnych, jak miejsce przygotowania, przechowywania i spożywania posiłków (dla zobrazowania: gluten w kanapkach, orzechy w słodyczach itd.). Poprawnie przeprowadzona ocena ryzyka pozwala określić odpowiednie środki nadzoru, które zazwyczaj pozwalają utrzymywać ryzyko kontaminacji krzyżowej alergenami na niskim lub bardzo niskim poziomie, zanieczyszczenia mogące pojawić się na skutek zafałszowania materiałów używanych do procesu produkcji. Temat zafałszowań w branży opakowaniowej bywa traktowany ogólnikowo i można by rzec „po macoszemu”, w szczególności wśród firm, które nie zdecydowały się na wdrożenie standardów dotyczących systemów zarządzania bezpieczeństwem produktu, standardów aprobowanych przez GFSI, takich jak np.: BRCGS for Packaging Materials (najnowsze wydanie 6).

Poprawne zidentyfikowanie tych zagrożeń oraz przeprowadzenie oceny ryzyka ma bardzo duże znaczenie dla bezpieczeństwa finalnego produktu spożywczego (analiza VACCP). Zmniejszanie ryzyka zafałszowania materiału opakowaniowego to zmniejszanie ryzyka zanieczyszczenia produktu spożywczego (przykładowo migracje wcześniej niezidentyfikowanych substancji chemicznych do masy spożywczej – przekroczony limit migracji ogólnej OML, przekroczone limity migracji specyficznych SML, niezgodne dokumenty Deklaracji Zgodności dla poszczególnych typów materiałów opakowaniowych itd.). Kwestią, która bardzo często jest dyskutowana w branży, również w kontekście zafałszowań, jest kwestia użycia materiałów z recyklingu i zagrożeń z tym związanych. Z punktu widzenia wpływu na środowisko koncepcja wykorzystania materiałów z recyklingu jest jak najbardziej zasadna, aczkolwiek z punktu widzenia bezpieczeństwa finalnego produktu wzbudza wiele wątpliwości…(Jaki jest procent surowców z recyklingu? Czy dokładnie taki, jak jest deklarowany przez dostawcę materiału? Jakie zanieczyszczenia mogą znajdować się w danym surowcu zawierającym materiał z recyklingu? Jak minimalizować ryzyko związane z obecnością niepożądanych substancji?).

Opakowania do żywności

Zmiany w systemach i zmiany w prawie Jak projektować bezpieczeństwo materiału opakowaniowego i jak zarządzać procesami, aby minimalizować ryzyko pojawiania się różnych zagrożeń?

Kluczowym dla poprawnego zaprojektowania bezpiecznego materiału opakowaniowego jest znajomość mających zastosowanie przepisów prawa. Temat niby prosty, ale w gruncie rzeczy dość trudny, bo wymaga ciągłego monitorowania dyskutowanych i wprowadzanych w życie zmian w prawie. Dość często zmieniające się prawo wpływa bezpośrednio na konieczność wprowadzania zmian w recepturze czy też technologii, co ze względów procesowych nie jest ani proste, ani szybkie… Przykładem rozporządzenia, w którym często wprowadzane są zmiany jest ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 10/2011 z dnia 14 stycznia 2011 r. w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością.

W samym 2020 roku wprowadzono zmiany polegające na: • dodaniu do wykazu kilku substancji, które mogą być używane w produkcji materiałów z tworzyw sztucznych (przykładowo: „Glinka montmorylonitowa modyfikowana chlorkiem dimetylodialkilo (C16-C18) amoniowym”, „Kwas fosforawy, ester trifenylowy, polimer z alfa-hydroomegahydroksypoli[oksy(metylo1,2etanodiylem)], estry C10-16 alkilowe”), • obniżeniu granicy wykrywalności dla pierwszorzędowych amin aromatycznych (PAA), • zmieniono załącznik IV określający informacje, które powinny znaleźć się w dokumencie Deklaracji Zgodności. Ciekawym przykładem w zakresie znakowania produktów jest również ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2020/2151 z dnia 17 grudnia 2020 r. ustanawiające zasady dotyczące zharmonizowanych specyfikacji w odniesieniu do oznakowania produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

wymienionych w części D załącznika do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. To rozporządzenie z kolei odnosi się bardziej do kwestii przekazywania informacji konsumentom oraz wpływu na środowisko naturalne. Kategoria materiałów opakowaniowych branży spożywczej przywołana w tym rozporządzeniu to kubki na napoje. Kluczowe dla zarządzania zagrożeniami procesowymi jest wdrożenie usystematyzowanego podejścia procesowego oraz ciągłe podnoszenie świadomości pracowników, czyli (stosując pewnego rodzaju uproszenie) wdrożenie systemu zarządzania bezpieczeństwem produktu. System może być certyfikowany lub nie, aczkolwiek posiadanie certyfikatu potwierdzającego wdrożenie najbardziej wymagających w tym zakresie systemów zarządzania, jest niewątpliwą przewaga konkurencyjną na rynku wytwórców opakowań do kontaktu z żywnością. Z punktu widzenia odbiorcy opakowania (producentów w branży spożywczej) taki certyfikat stanowi niewątpliwie czynnik zmniejszający w znacznym stopniu ryzyko związane z wpływem opakowania na bezpieczeństwo finalnego produktu, a tym samym ułatwiający podjęcie decyzji o nawiązaniu lub utrzymaniu współpracy. Nadążenie za ciągłymi zmianami w mających zastosowanie w branży opakowaniowej przepisach prawa, projektowanie i produkowanie opakowań przy jednoczesnej redukcji wykorzystania zasobów naturalnych (wdrażając w pewnym zakresie założenia gospodarki obiegu zamkniętego) oraz zapewnieniu bezpieczeństwa produktu stanowi niewątpliwie ogromne wyzwanie dla branży opakowaniowej.

Joanna Mazurkiewicz Absolwentka licznych studiów o profilach od technicznego, pedagogicznego do związanego z zarządzaniem (Inżynieria Chemiczna i Procesowa, Studia Pedagogiczne, Zarządzanie Projektami, Zarządzanie Bezpieczeństwem i Higieną Pracy, Business English i MBA realizowanego w USA). Od początku kariery zawodowej związana z systemami zarządzania, pracując w kilku międzynarodowych koncernach na różnych szczeblach, rozpoczynając od pracy w laboratorium branży FMCG, poprzez budowanie struktur, procesów w systemach zintegrowanych do zarządzania jakością na poziomie globalnym pełniąc funkcję Global Quality Managera. Ceni bezpośredni kontakt, lubi dzielić się swoimi doświadczeniami, stąd z dużą pasją realizuje się również w roli szkoleniowca, konsultanta, jak i auditora. Zatwierdzony szkoleniowiec BRCGS, ekspert BSI branży spożywczej, opakowaniowej i obszaru produktów konsumenckich.

EKSPERCI OD OPAKOWAN

Ksawerów, ul. Cegielniana 7 | cdm@cdm.pl | www.cdm.pl

KO(r)EWOLUCJA opakowań, czyli jak projektować zielone serie by skutecznie redukować odpady

Skuteczne i efektywne przetwarzanie odpadów z tworzyw sztucznych wciąż stanowi duże wyzwanie dla podmiotów zaangażowanych zarówno w proces wprowadzania tworzyw sztucznych do obiegu, jak również odpowiedzialnych za ich ponowne wykorzystanie. Jest to jednak jedyna droga prowadząca do zmniejszenia udziału odpadów, które wpływają negatywnie na stan środowiska naturalnego. Recykling tworzyw sztucznych jest metodą preferowaną w dziedzinie procesów odzyskiwania odpadów z uwagi na fakt, że w hierarchii metod postępowania z odpadami zajmuje pozycję wyższą niż odzysk energii. Jednocześnie jest to metoda zgodna z wymaganiami ochrony środowiska. Proces ten pozwala na zmniejszenie zapotrzebowania na surowce pierwotne oraz ograniczenie zużycia energii, a także na redukcję emisji szkodliwych związków do atmosfery, w tym dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych generowanych na etapie produkcji surowców pierwotnych.

Dlaczego idea tworzenia opakowań przydatnych do ponownego przetwórstwa jest dla nas tak ważna? Globalny problem zanieczyszczania oceanów tworzywami sztucznymi to problem każdego z nas, ponieważ jesteśmy konsumentami produktów, które wymagają ochrony zapewnianej przez opakowanie, w tym również plastikowe. Z punktu widzenia producenta takich opakowań, naszą ideą jest zmiana postrzegania tworzyw sztucznych jako „zła”, które należy ograniczać. W swojej działalności kierujemy się misją zdefiniowaną w następujący sposób: „Nadajemy opakowaniu życia, a życiu kolorowych barw. Poprzez wiedzę oraz nabyte doświadczenie sprawiamy, że artykuły dostępne na rynku zapakowane w nasze produkty są bezpieczne, zachowując wysoką

jakość. Ciągle dążymy do wzrostu wartości KB Folie Polska Sp. z o.o. wykorzystując wszelkie innowacje i synergie”. Wychodząc naprzeciw trendom obserwowanym od kilku lat na rynku oraz biorąc pod uwagę coraz bardziej restrykcyjne wymagania prawne w zakresie opakowań i ich wpływu na środowisko, podejmujemy szerokie spektrum działań mających na celu opracowanie rozwiązań w jak największym stopniu odpowiadających na oczekiwania konsumentów w zakresie ekologii. Nasza wizja to projektowanie oraz produkcja opakowań z tworzyw sztucznych, które znacząco zmniejszają obciążenie środowiska naturalnego poprzez możliwość ich ponownego wykorzystania. Opakowania, które wprowadzamy na rynek łączą w sobie bardzo dobre właściwości użytkowe oraz przydatność do ponownego przetwórstwa. Oznacza to, że otrzymane opakowanie jest nie tylko przyjazne dla środowiska, ale jednocześnie zachowuje cechy charakterystyczne dla typowych laminatów wielo-materiałowych. Podkreślić należy, że projektowanie nie zaczyna się od samego opakowania. Punktem wyjścia jest produkt, jego wymagania i niezbędny poziom bariery, następnie konstrukcja linii pakującej, a dopiero na kolejnym miejscu opakowanie. Chociaż te ostatnie, z punktu widzenia producenta, jest dla nas najważniejsze.

Opakowania do żywności

Produkt i jego wymagania

Maszyna pakująca

Z sukcesem rozwijamy dwa różne, ale posiadające wspólny mianownik, kierunki: • opakowania wykonane z papieru, ale z cechami tworzyw sztucznych oraz • laminaty mono-materiałowe, czyli opakowania wielo-warstwowe, ale zbudowane tylko z jednego rodzaju tworzywa. Wspólnym mianownikiem dla powyższej grupy jest przydatność do ponownego przetwórstwa. Mając na uwadze powyższe firma stworzyła „Zieloną serię” opakowań, w których cykl życia jest znacząco wydłużony z uwagi na możliwość nadania im drugiego życia. W skład „Zielonej serii” wchodzą opakowania z papieru z powłokami funkcjonalnymi ulegające recyklingowi. Pomimo faktu, że są to produkty bardzo pożądane na rynku opakowań, niewiele firm podejmuje wyzwanie ich zaprojektowania. Papier jest zupełnie innym materiałem opakowaniowym niż tworzywo sztuczne. Trudność w zakresie wprowadzenia opakowań z papieru polega na tym, że pierwotnie ten materiał nie posiada jakiejkolwiek z podstawowych cech koniecznych do formowania i zabezpieczenia produktu. Dzięki współpracy z partnerami gospodarczymi/partnerstwu B2B udało się przenieść na papier najważniejsze cechy tworzyw sztucznych, które pozwalają na: • uzyskanie mocnych, integralnych zgrzewów; • formowanie szerokiego spektrum opakowań; • zastosowanie struny wykonanej z celulozy; • uzyskanie odpowiedniej dla danego produktu bariery funkcyjnej.

Opakowanie przydatne do ponownego przetwórstwa Poniżej zaprezentowane zostały przykłady przeprojektowania tradycyjnych opakowań wybranych produktów spożywczych, dla których zastosowano opakowania z wymaganymi warstwami funkcjonalnymi. Pierwszym z analizowanych produktów, jest „herbata”. Powszechnie występujące opakowanie wykonane z papieru w połączeniu z polietylenem jako warstwą zgrzewalną (bez możliwości recyklingu) zostało zastąpione papierem z powłoką zgrzewalną. Opakowanie zaproponowane przez KB Folie Polska pozwala na uzyskanie szczelnego zgrzewu bez użycia tworzywa sztucznego.

Produkt Herbata

Kolejna z propozycji to zastąpienie opakowań typu „owijka” np. do kawy typu vacuum opakowaniem papierowym. Zastosowanie odpowiedniej powłoki zgrzewalnej w papierze pozwala na uzyskanie każdego rodzaju zgrzewu tj. A/A, A/B oraz B/B.

Produkt Kawa

Maszyna Format opakowania: owijka Wymaganie kluczowe: zgrzew A/A, A/B, B/B

Opakowanie Papier zgrzewalny

Maszyna Format: kopertka prędkość: 200sz/min

Opakowanie Papier zgrzewalny

Opakowania do żywności

Propozycja opakowania z papieru z barierą na tlen i tłuszcz przeznaczona jest do pakowania czekolad, batoników czekoladowych oraz innych wyrobów cukierniczych z warstwą cold seal. Produkt Czekolada Wymaganie: bariera na tlen i tłuszcz

Maszyna Prędkość: min 150 sztuk/min Zamknięcie na zimno

Opakowanie Papier z barierą i warstwą cold seal

Podkreślenia wymaga fakt, że wszystkie wymienione typy opakowań uzyskane przez uszlachetnienie papieru nadają się do ponownego przetwórstwa. Druga grupa opakowań należących do „Zielonej serii” to laminaty mono-materiałowe. Stworzenie opakowań o cechach laminatów wielo-materiałowych stanowiło nie lada wyzwanie. Problemem z jakim musiał zmierzyć się dział badawczo-rozwojowy był przede wszystkim dobór warstwy zgrzewalnej, która umożliwiłaby uformowanie opakowania, ewentualne wgrzewanie struny lub korka. Zagadnienie to zostało w pełni rozwiązane przez zespół pracowników Centrum Badawczo-Rozwojowego KB Folie Polska, co z kolei pozwoliło na zaoferowanie Klientom ekologicznej alternatywy opakowania nie tylko typu pillow, ale także doypack czy stabilo. Chcąc zagwarantować autentyczność naszych deklaracji dotyczących przydatności do recyklingu podjęliśmy decyzję o certyfikacji najtrudniejszych, mono-materiałowych struktur opakowaniowych. Poniżej przykłady.

Laminaty mono-materiałowe typu PE/PE – przeznaczone do formowania doypacków, dedykowane do mydła w płynie, detergentów w formie płynnej lub stałej. Zamienniki do tradycyjnie stosowanych laminatów wielomateriałowych, bez możliwości recyklingu typu PET/PE. Laminaty są certyfikowane znakiem przydatności do ponownego przetwórstwa przez Centralny Ośrodek BadawczoRozwojowy Opakowań w Warszawie.

Opakowania produkowane z powyższych materiałów mogą być oznaczone znakiem widocznym na opakowaniu.

Opakowania do żywności

Zamienniki do tradycyjnie stosowanych laminatów wielomateriałowych bez możliwości recyklingu typu PET/PE. Laminaty PE/bariera/PE mogą być stosowane do formowania różnych typów opakowań w tym wymagających doypacków ze struną.

Laminaty mono-materiałowe typu PE/bariera/PE oparte na polietylenie wzbogacone barierą na tlen, przeznaczone do pakowania takich produktów jak: bakalie, płatki śniadaniowe z bakaliami, orzechy, odżywki, herbata.

Laminat otrzymał certyfikat „Made for recycling” wydany przez INTERSEROH Organizacja Odzysku Opakowań S.A. Opakowania produkowane z powyższych materiałów mogą być oznaczone znakiem widocznym na opakowaniu.

Laminaty mono-materiałowe typu PP/bariera/PP mogą być również stosowane do formowania różnych typów opakowań w tym wymagających doypacków ze struną. Produkt przeznaczony do produktów wymagających doskonałej bariery na tlen i parę wodną: np.: kawy, bakalii. Laminat otrzymał certyfikat „Made for recycling” wydany przez INTERSEROH Organizacja Odzysku Opakowań S.A.

Opakowania produkowane z powyższych materiałów mogą być oznaczone znakiem widocznym na opakowaniu. W kręgu zainteresowań KB Folie Polska jest nie tylko opakowanie, ale również jego „kolejne życie”. We współpracy z jednostkami naukowymi opracowaliśmy technologię przetwarzania odpadów opakowaniowych, w wyniku której powstają regranulaty, służące do produkcji różnych wyrobów, takich jak: pokrywy do studzienek, wiadra, grabie, obrzeża trawnikowe, doniczki, wieszaki, grabie do liści, uchwyt do tablic rejestracyjnych, pudełka, kolanka do wody, itp. W ten sposób aktywnie przyczyniamy się do zwiększenia poziomu recyklingu tworzyw sztucznych, który do 2025 roku powinien w Polsce wynosić co najmniej 50% masy wszystkich opakowań wprowadzanych na rynek. Naszą ambicją jest wyznaczanie trendów i kreowanie popytu na nowoczesne,

ekologiczne opakowania wśród naszych Klientów. Prowadzimy szeroko pojętą edukację ekologiczną przeprowadzając szkolenia dla zainteresowanych partnerów biznesowych. Realizację tego celu gwarantuje znakomita kadra zarządzająca, świetny marketing i profesjonaliści odpowiedzialni za produkcję. Uważam, że to właśnie ludzie są najważniejsi. Partnerstwo, zaufanie i współpraca Zespołu stanowi klucz do sukcesu. Niezmiennie naszym celem pozostaje ciągły rozwój, aby móc spełniać coraz wyższe wymagania odbiorców i rynku. W 2019 roku utworzyliśmy nowoczesne Centrum Badawczo-Rozwojowe, które pozwala nam podejmować działania mające na celu produkcję innowacyjnych rozwiązań do wykorzystania w przemyśle opakowań.

Opakowania do żywności

Głównym zadaniem Centrum jest prowadzenie prac badawczych związanych z opracowaniem nowatorskich technologii wykorzystywanych do produkcji opakowań zarówno w sektorze spożywczym, jak i w innych gałęziach gospodarki. Ponadto prowadzone są badania nad stworzeniem nowych struktur opakowań lub ulepszeniem materiałów obecnie istniejących, a także weryfikacja właściwości fizyko-chemicznych opakowań. Głównym założeniem strategii firmy KB Folie Polska jest nieustanne podwyższanie jakości i innowacyjności produktów. Umacniająca się pozycja firmy na rynku oraz fakt utworzenia CBR jest dowodem wysokiej profesjonalności i otwartości na nowe rozwiązania. Firma jest nastawiona na wprowadzanie na rynek nowych produktów, a także tworzenie innowacyjnych rozwiązań technologicznych, przede wszystkim bardziej ekologicznych i zasadnych ekonomicznie. Działalność Centrum skupia się na pracach badawczych pogrupowanych w kilka obszarów tematycznych. Dotyczą one unowocześnienia technik nadruku przy wykorzystaniu metody fleksograficznej i rotograwiurowej czy też stworzenia niespotykanych dotychczas materiałów kompozytowych. Kilka aspektów, to wyjście naprzeciw zapotrzebowaniu na opakowania inteligentne oraz opakowania aktywne i stworzenie takich rozwiązań. Założeniem prac prowadzonych w ramach Centrum jest znalezienie takich rozwiązań w produkcji opakowań, które będą wykorzystywać substancje pochodzenia naturalnego, ponownie wykorzystane lub zawrócone z cyklu produkcyjnego, co zwiększy bezpieczeństwo opakowanego produktu przy jednoczesnym zmniejszeniu zużycia konwencjonalnych surowców stosowanych w przemyśle opakowaniowym. Celem jest także wydłużenie shelf-life opakowania, dzięki czemu redukcji ulegnie ilość odpadów spożywczych, a także ryzyko spożycia nieświeżych produktów przez konsumenta. KB Folie Polska posiada bogate doświadczenie w zakresie realizacji projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej. Warto chociażby wspomnieć o projektach związanych z budową i doposażeniem CBR: • POIR.02.01.00-00-0035/16 pn. „Utworzenie Centrum BadawczoRozwojowego przez KB Folie Polska Sp. z o.o., • Projekt nr POIR.02.01.00-00-0142/19 pn. „Rozbudowa Centrum BadawczoRozwojowego przez KB Folie Polska Sp. z o.o.

W związku z faktem, że do prowadzenia przedmiotowej działalności niezbędne jest posiadanie odpowiednio wykwalifikowanej kadry, w prace badawcze zaangażowane są osoby posiadające odpowiednie doświadczenie naukowe bądź zawodowe. KB Folie Polska nieustannie pracuje nad umocnieniem współpracy na linii nauka - biznes poprzez nawiązanie kooperacji z jednostkami naukowymi i jednostkami badawczymi. Obok wiedzy i doświadczenia warunkiem koniecznym jest odpowiednie wyposażenie kontrolno-pomiarowe. Poza podstawowymi urządzeniami takimi jak: chromatograf gazowy, maszyna wytrzymałościowa, urządzenie do badania Hot tack, proofiler Eye-C do weryfikacji odwzorowania graficznego, komora starzeniowa służąca do testów starzeniowych opakowań z produktem, autoklaw umożliwiający symulację procesów pasteryzacji lub sterylizacji, analizator barierowości tworzyw sztucznych, laboratorium CBR wyposażone jest w najwyższej klasy mikrospektrometr Ramana pozwalający na identyfikację każdego materiału wykorzystywanego w produkcji opakowań. Posiadamy jedno z najnowocześniejszych laboratoriów wśród producentów opakowań, dzięki któremu możemy poznać „wnętrze” każdego z naszych produktów oraz każdego zastosowanego surowca. Zmiana wymagań prawnych, a także coraz powszechniejsze podejście pro-ekologiczne konsumentów wpłyną w najbliższym czasie na coraz większe zainteresowanie opakowaniami przydatnymi do ponownego przetwórstwa w tym mono-materiałowymi. Dlatego opracowanie takich rozwiązań umożliwia KB Folie Polska wywieranie wpływu na zmianę struktury rynku opakowań w kierunku takich, które można w łatwy sposób przetworzyć na inne produkty. Można oczekiwać, że obecnie powszechne stosowane struktury wielo– materiałowe staną się wkrótce przestarzałe i zaobserwujemy falę rezygnacji z ich powszechnego użytku.

Małgorzata Szymczukiewicz Dyrektor ds. Rozwoju i Systemów Zarządzania w KB Folie Polska Sp. z o. o., z wykształcenia magister inżynier. Absolwentka kierunku ochrona środowiska na Politechnice Białostockiej. Posiada ponad 20-letnie doświadczenie w branży opakowań związane m.in. z projektowaniem i wdrażaniem nowych struktur opakowaniowych. Sprawuje nadzór nad pracami koncepcyjnymi i wdrożeniowymi w Centrum Badawczo-Rozwojowym KB Folie w zakresie eko-projektowania oraz opakowań przyjaznych środowisku.

WWW.KBFOLIE.PL

pakowania inteligentne a opakowania aktywne – czym różnią się te rozwiązania i jakie niosą korzyści?

Opakowania do żywności pełnią szereg ważnych funkcji. Nie wystarczy by były ładne. Muszą być użyteczne i przede wszystkim bezpieczne dla zapakowanych produktów. Stanowią ochronę dla żywności przed środowiskiem zewnętrznym (woda, powietrze, światło, zanieczyszczenia mikrobiologiczne, kurz itp.). Pełnią one także funkcję informacyjną, jak również stanowią o wygodzie i funkcjonalności produktu. Jedną z podstawowych funkcji, jaką pełnią opakowania do żywności, jest funkcja transportowa. Nawet jeśli produkty są oferowane do sprzedaży luzem, to i tak powstaje konieczność zapakowania ich w sklepie w opakowanie jednostkowe, papierowe lub foliowe, aby konsument mógł wygodnie zabrać produkty do domu [4].

Rosnące wymagania konsumentów sprawiają, że opakowania w swej formie oraz funkcjonalności są coraz bardziej zaawansowane i aktywnie oddziałują na produkt w celu przedłużenia terminu przydatności do spożycia, a także utrzymania jakości produktu na jak najwyższym poziomie przez możliwie najdłuższy czas. Potrzeby rynkowe sprawiły, że powstały takie innowacyjne rozwiązania, jak opakowania aktywne i inteligentne, które zasadniczo różnią się od siebie. Aby dobrze zrozumieć różnice pomiędzy tymi rozwiązaniami opakowaniowymi, należy wyjaśnić ich znaczenie.

Opakowania aktywne są to opakowania, w których zostały umieszczone dodatkowe składniki wewnątrz opakowania i/lub na opakowaniu w celu zwiększenia efektywności systemu pakowania [7]. Zadaniem opakowań aktywnych jest wydłużenie terminu przydatności żywności poprzez aktywne oddziaływanie opakowania i/lub składników opakowania na zapakowany produkt lub środowisko wewnątrz opakowania. Opakowania inteligentne natomiast to takie, które zawierają zewnętrzny lub wewnętrzny wskaźnik informujący o historii i/lub jakości zapakowanej żywności [7]. Opakowania inteligentne są zatem formą opakowań

Źródło: Panuwat Suppakul, 2012, Handbook of Frozen Food Processing and Packaging, Edition: Second Edition, Chapter: Intelligent Packaging, Publisher: CRC Press, Boca Raton, Editors: Da-Wen Sun

Opakowania do żywności

o rozszerzonej funkcji informacyjnej. Za pośrednictwem umieszczonego wskaźnika przekazują konsumentowi informację o aktualnej jakości produktu.

Czym są opakowania aktywne?

Najczęściej stosowanymi opakowaniami aktywnymi są różnego rodzaju saszetki lub wkłady, których zadaniem jest pochłanianie gazów lub wilgoci, jak również emitowanie gazów. Wśród nich można wymienić m.in. absorbery tlenu, wilgoci oraz emitery lub absorbery etylenu. W przypadku opakowań bezpośrednio przylegających do produktu substancje absorbującą wprowadza się do struktury opakowania już na etapie ekstruzji [1]. Dzięki zastosowaniu absorberów tlenu możliwe jest znaczne zahamowanie procesów oksydacyjnych zachodzących w tłuszczach, zapobiegając tym samym zmianom smaku i barwy produktów [9], oraz zachowując zawartość witaminy C w produktach na poziomie 1,5 razy wyższym w porównaniu z tradycyjnie zapakowanymi produktami [3]. Zastosowanie kwasu askorbinowego, jako substancji aktywnej absorbującej tlen w opakowaniach do pieczywa, opóźnia rozwój drobnoustrojów i wydłuża termin przydatności pieczywa z 2 do 5 dni [5]. Zastosowanie absorberów wilgoci wydłuża termin przydatności produktów oraz reguluje pH wewnątrz opakowań z produktami.

Absorbery etylenu stosowane w opakowaniach do warzyw i owoców spowalniają starzenie się produktów poprzez obniżenie współczynnika oddychania i produkcji etylenu [10]. Wydłużenie terminu przydatności niektórych owoców może sięgać nawet do 40 dni w temperaturze 12⁰C w porównaniu z tradycyjnymi opakowaniami tych produktów, dla których termin przydatności w tych samych warunkach wynosi 5 dni [2]. Kolejną grupą opakowań aktywnych są opakowania antymikrobiologiczne zawierające różnego rodzaju substancje o właściwościach hamujących wzrost mikroorganizmów, co w sposób znaczący wydłuża termin przydatności produktów. Do produkcji opakowań antymikrobiologicznych wykorzystywane mogą być takie substancje jak: olejki eteryczne, enzymy i bakterocyny, antymikrobiologiczne polimery, takie jak chitosan, kwasy organiczne (np. kwas cytrynowy, kwas sorbowy) i inne związki organiczne oraz nanomateriały [8].

„

Zastosowanie mikroperforacji w połączeniu z MAP jest szczególnie ważne w przypadku owoców i warzyw, które podlegają różnym procesom biologicznym.

Do opakowań aktywnych możemy zaliczyć również opakowania z mikroperforacją w połączeniu z modyfikowaną atmosferą gazów. Dzięki połączeniu mikroperforacji oraz MAP wewnątrz opakowań osiągnięta zostaje i utrzymywana jest równowaga gazowa, która hamuje procesy oddychania i psucia się produktów, co wpływa na obniżenie procesów utleniania. Zastosowanie mikroperforacji w połączeniu z MAP jest szczególnie ważne w przypadku owoców i warzyw, które podlegają różnym procesom biologicznym,

Źródło: Biochemical and physical processes occurring in a modified atmosphere pack (Paine and Paine, 1992) [6]

„

Opakowania do żywności

Etykiety z nadrukiem farbami termochromowymi takim jak dojrzewanie i starzenie się. Procesy te są kontynuowane również po zbiorach. W trakcie procesów dojrzewania i starzenia się, warzywa i owoce oddychają, wynikiem czego jest konsumpcja tlenu i produkcja dwutlenku węgla oraz wody.

Czym są opakowania inteligentne? Opakowania inteligentne mają za zadanie informować o warunkach panujących na zewnątrz opakowania, jak również wewnątrz opakowania lub dokonywać bezpośredniego pomiaru jakości zapakowanych produktów [4]. Dzięki nim klient otrzymuje informacje na temat jakości czy bezpieczeństwa żywności, bez konieczności otwierania opakowania. Przykładem rozwiązań inteligentnych w branży opakowaniowej jest zastosowanie wskaźników temperatury z ang. TimeTemperature Indicators (TTIs), dzięki którym konsument otrzymuje informację o tym, czy łańcuch chłodniczy został zachowany i czy w trakcie dystrybucji produkt nie został wystawiony na działanie wyższych temperatur niż rekomendowane przez producenta, co mogłoby wpłynąć negatywnie na jakość produktu i jego termin przydatności do spożycia [4]. Wskaźniki temperatury, mogą być umieszczane w opakowaniu zbiorczym lub bezpośrednio na opakowaniu jednostkowym produktu w formie etykiety. Przykłady Time-Temperature Indicators (TTIs):

Źródło: http://lgpharma.com/fr/ files/2012/01/monitor-1.jpg

Źródło: TTI Label › Vitsab International AB/ vitsab.com Innym rodzajem wskaźników są wskaźniki zawartości gazu, które stanowią doskonałe narzędzie do kontroli składu mieszanki gazowej wewnątrz opakowania dając informację o obecności lub braku w opakowaniu tlenu lub dwutlenku węgla, jak również mogą służyć do wykrywania wody, etanolu oraz siarczku wodoru [4]. Na etykietach opakowań można również umieścić za pomocą nadruku farbami termochromowymi symbole, które pod wpływem temperatury zmieniają kolor, w sposób odwracalny lub nie, informując czy temperatura produktu jest odpowiednia do spożycia. Tego typu symbole są powszechnie znane w branży napojów chłodzonych.

Korzyści z wprowadzenia opakowań aktywnych i inteligentnych

Opakowania aktywne oraz inteligentne umożliwiają kontrolę stanu i jakości żywności wprowadzanej do obiegu. Niesie to za sobą szereg korzyści, zarówno dla producentów, sieci sklepów spożywczych, środowiska oraz konsumentów. Zastosowanie tego typu rozwiązań opakowaniowych to dodatkowa wartość dla klientów, którzy sami mogą monitorować bezpieczeństwo oraz przydatność do spożycia. Opakowania aktywne zapewniają dłuższą świeżość produktów spożywczych i bezpośrednio chronią zapakowane produkty przed niekorzystnym działaniem tlenu, światła czy drobnoustrojów. Dzięki zapewnieniu w ten sposób dłuższego terminu do spożycia, mniejsza ilość produktów

Opakowania do żywności

jest wyrzucana i przyczyniamy się w ten sposób do ograniczania marnowania żywności, co stanowi bardzo poważny problem.

Przyszłość opakowań inteligentnych i aktywnych

Rynek opakowań daje nam szeroki wachlarz możliwości wyboru optymalnego opakowania. Chociaż tradycyjne rozwiązania wciąż stanowią większość na rynku, przyszłość należeć będzie do opakowań inteligentnych oraz aktywnych. Osoby podejmujące decyzje w zakresie doboru opakowań, powinny kierować się właściwościami produktu spożywczego, dla którego dedykowane będzie opakowanie takimi jak struktura, procesy technologiczne jakim produkt został poddany, a także temperatura oraz wilgotność w jakiej będzie dalej przechowywany i dystrybuowany. Dopiero mając wystarczającą wiedzę na temat cech produktu można zaprojektować optymalne dla niego rozwiązanie opakowaniowe. LITERATURA [1] Anonymous. 2007. Smart packaging: coming to a store near you. Food Engineering & Ingredients. 32:2023. [2] Boonruang K, Chonhenchob V, Singh SP, Chinsirikul W, Fuongfuchat A. 2012. Comparison of various packaging films for mango export. Packag Technol Sci 25(2):107–18. [3] Gomes C, Castell-Perez ME, Chimbombi E, Barros F, Sun D, Liu J, SueH-J, Sherman P, Dunne P, Wright AO. 2009. Effect of oxygen-absorbing packaging on the shelf life of a liquid-based component of military operational rations. J Food Sci 74(4):E167–76. [4] Karleigh Huff, 2013, Active and Intelligent Packaging: Innovations for the Future. [5] Matche RS, Sreekumar RK, Raj B. 2011. Modification of linear low-density polyethylene film using oxygen scavengers for its application in storage of bun and bread. J Appl Polym Sci 122(1):55–63. [6] Paine, F. A., & Paine, H. Y. (Eds.). (1992). A handbook of food packaging. Springer Science & Business Media. [7] Robertson, G. L. 2006. Active and intelligent packaging. In Food packaging: principles and practice— 2nd ed. CRC Press, Boca Raton, Fl. Chap. 14. [8] Selçuk Yildirim , Bettina Röcker, Marit Kvalv°ag Pettersen, Julie Nilsen-Nygaard, Zehra Ayhan, Ramune Rutkaite, Tanja Radusin, Patrycja Suminska, Begonya Marcos, and Véronique Coma,”Active Packaging Applications” for Food Comprehensive Reviews in Food Scienceand Food Safety Vol.17, 2018. [9] Shin Y, Shin J, Lee Y. 2009. Effects of oxygen scavenging package on the quality changes of processed meatball product. Food Sci Biotechnol 18(1):73–8.

Opakowania aktywne

[10] Wang K, Jin P, Shang H, Li H, Xu F, Hu Q, Zheng Y. 2010. A combination of hot air treatment and nano-packing reduces fruit decay and maintains quality in postharvest Chinese bayberries. J Sci Food Agr 90(14):2427–32. [11] Panuwat Suppakul, 2012, Handbook of Frozen Food Processing and Packaging, Edition: Second Edition, Chapter: Intelligent Packaging, Publisher: CRC Press, Boca Raton, Editors: Da-Wen Sun

Justyna Knaflewska Absolwentka Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu), ukończone Studia Podyplomowe w zakresie Zarządzania Jakością w Produkcji Żywności. Przez lata związana z branżą spożywczą. Obecnie na stanowisku Quality Manager w FAMAG E.M. Krzyżaniak Sp. J. odpowiedzialna za jakość i bezpieczeństwo opakowań przeznaczonych do żywności.

miany w regulacjach opakowań żywności z tworzyw sztucznych w 2021 r.

Chociaż zmiany dotyczące opakowań (nowe materiały, nowe technologie ich produkcji i wtórnego zagospodarowania) można zaliczyć do megatrendów, jakie mają miejsce w ramach rewolucji przemysłowej 4.0 i nowego unijnego Zielonego Ładu, to największe zmiany w ich regulacji stoją dopiero przed nami. Podobnie jak dotychczas Unia Europejska położyła nacisk na problem wytwarzania i zagospodarowywania opakowań z tworzyw sztucznych. Przykładowo zgodnie z przyjętą jeszcze w 2019 r. tzw. dyrektywą plastikową, od roku 2021 r. ma obowiązywać szereg zakazów i ograniczeń, które powinny zostać przyjęte przez państwa członkowskie UE. W Polsce odpowiednie przepisy w tym zakresie powinny zostać uchwalone już w tym roku, co będzie dużym wyzwaniem zarówno dla producentów i wprowadzających do obrotu opakowania, jak i dla producentów żywności opakowanej.

Wymogi dyrektywy plastikowej

Dyrektywa plastikowa, czyli dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, dotyczy głównie stosowania jednorazowych opakowań z tworzyw sztucznych, które nie są przeznaczone, zaprojektowane lub wprowadzane do obrotu tak, aby osiągnąć w swoim cyklu życia wielokrotną rotację poprzez zwrócenie go do producenta z zamiarem powtórnego napełnienia lub ponownego użycia do tego samego celu, do którego był pierwotnie przeznaczony. Dyrektywa określa szereg zakazów wprowadzania do obrotu określonych produktów (np. wykonane z polistyrenu ekspandowanego jednorazowe kubki na napoje), ograniczeń ilościowych (np. jednorazowe kubki na napoje inne niż z polistyrenu ekspandowanego) i obowiązków dotyczących opakowań z tworzyw sztucznych (np. używanie odpowiedniego poziomu recyklatów do butelek PET, wymogi w zakresie oznakowania, zbiórki odpadów, upowszechniania wiedzy oraz rozszerzonej odpowiedzialności producenta). Część z tych obowiązków powinna mieć zastosowanie już w 2021 r.

Nowe obowiązkowe oznaczenia opakowań z tworzyw sztucznych

Część rozwiązań przyjętych w ramach dyrektywy plastikowej wymaga przyjęcia dodatkowych aktów prawnych przez Komisję Europejską. Dotyczy to m.in. oznakowania (słownego oraz w formie symboli) produktów jednorazowego użytku takich, jak np. kubki na napoje. W tym celu wydano rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/2151 z dnia 17 grudnia 2020 r. ustanawiające zasady dotyczące zharmonizowanych specyfikacji w odniesieniu do oznakowania produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w części D załącznika do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Co więcej, w opublikowanej w grudniu 2020 r. polskiej wersji rozporządzenia był błąd w tłumaczeniu obowiązkowych oznaczeń na j. polski, stąd Komisja Europejska 5 marca 2021 r. opublikowała do niego sprostowanie.

Opakowania do żywności

Pozostało niewiele czasu na zmianę opakowań, gdyż rozporządzenie nr 2020/2151 będzie stosowane od dnia 3 lipca 2021 r.

Wdrożenie dyrektywy plastikowej do polskiego prawa

Dyrektywa jest tego rodzaju unijnym aktem prawnym, że obowiązki nakładane przez nią na przedsiębiorców i obywateli mają zastosowane dopiero od momentu przyjęcia krajowych regulacji implementujących (wdrażających) te obowiązki. W tym przypadku dyrektywa plastikowa, chociaż weszła w życie jeszcze w 2019 r., to pierwsza grupa obowiązków i ograniczeń przez nią określonych ma być stosowana od 3 lipca 2021 r. Ma to dotyczyć zakazu wprowadzania takich produktów, jak np.: jednorazowe sztućce i słomki z tworzyw sztucznych czy pojemniki na żywność wykonane z polistyrenu ekspandowanego (do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos). Po wielu miesiącach prac legislacyjnych 1 kwietnia br. w końcu ukazał się projekt polskich przepisów w tym zakresie. Projektowana ustawa o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw, która trafiła właśnie do konsultacji społecznych, zakłada przyjęcie w polskim prawie zakazów i ograniczeń wskazanych w dyrektywie plastikowej. W ramach ich doprecyzowania przewiduje się m.in. nową opłatę za wprowadzanie do obrotu m.in. jednorazowych butelek i kubków czy wprowadzenie zasad realizowania przez przedsiębiorców obowiązku finansowania kampanii edukacyjnych w związku z wprowadzaniem do obrotu opakowań. Nowe przepisy mają wejść w życie już 3 lipca tego roku, lecz dla niektórych produktów przewidziano m.in. możliwość ich sprzedaży po tej dacie do wyczerpania zapasów. Jest to jednak dopiero projekt ustawy, a droga do jego przyjęcia jest jeszcze długa. Możliwy pośpiech w przyjmowaniu nowych przepisów prawdopodobnie będzie skutkował tym, że przedsiębiorcy będą mieli bardzo mało czasu na zapoznanie się ze szczegółami, a przez to do przygotowania się do nowej regulacji

Podatek od plastiku

Kolejną regulacją dotyczącą wprowadzania do obrotu opakowań z tworzyw sztucznych (niepoddanych recyklingowi) jest tzw. podatek od plastiku przyjęty w ramach Konkluzji Rady Europejskiej o planie odbudowy i wieloletnich ramach finansowych na lata 2021–2027 z lipca 2020 r. Ustalony na poziomie unijnym podatek wynosi 0,8 euro od każdego kilograma tworzyw sztucznych, które nie zostaną poddane ponownemu przetworzeniu w każdym kraju członkowskim. Chociaż bezpośrednim płatnikiem tego podatku do budżetu UE są państwa członkowskie UE (w tym Polska), to obecnie nie jest przesądzone, czy nie zostanie on – w całości lub w części – przerzucony na przedsiębiorców.

Rozszerzona odpowiedzialność wprowadzającego opakowania

Jeszcze w 2018 r. – zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniającą dyrektywę 2008/98/WE (nowelizacja dyrektywy odpadowej) – Polska została zobowiązana do opracowania i wdrożenia systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). Pod pojęciem tym rozumie się zestaw działań zobowiązujących producentów produktów wprowadzanych na rynek do ponoszenia finansowej lub finansowej i organizacyjnej odpowiedzialności za gospodarowanie nimi w całym cyklu życia produktu, czyli zarówno w okresie użytkowania, jak również gdy staje się on odpadem, w tym za selektywną zbiórkę, sortowanie i przetwarzanie. Termin na przyjęcie tych przepisów przez Polskę już minął, ale trwają intensywne prace legislacyjne i prawdopodobnie jeszcze w tym roku zostaną one przyjęte (projekt obecnie jest na etapie konsultacji społecznych). Gdy odpowiednie przepisy zostaną przyjęte, przyniosą one szereg dodatkowych obowiązków i obciążeń, do których już teraz warto zacząć się przygotowywać.

Patryk Kalinowski Prawnik w Centrum Prawa Żywnościowego. Doradza przedsiębiorstwom branży spożywczej we wszystkich aspektach prawa żywnościowego. Doktorant w Pracowni Prawa Żywnościowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego; przygotowuje pracę doktorską w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego; ekspert Instytutu Prawa Wschodniego im. G. Szerszeniewicza; autor publikacji z zakresu prawa rolnego i żywnościowego Polski, Unii Europejskiej oraz państw obszaru postradzieckiego; prelegent na krajowych i zagranicznych konferencjach i panelach dotyczących sektora spożywczego. p.kalinowski@food-law.pl

naliza zagrożeń wywołanych niebezpiecznymi materiałami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością (FCM) zgłoszonych do systemu RASFF w 2020 r. i I kwartale 2021 r. RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed) to system, którego celem jest wymiana informacji między członkowskimi organami urzędowej kontroli w Europie. Działania te umożliwiają zwiększenie odpowiedzialności i wzmocnienie współpracy poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej, by ograniczyć wprowadzanie do obrotu niebezpiecznej żywności i pasz. Tym samym zwiększa się ochronę zdrowia nie tylko konsumentów, ale i zwierząt.

System ten działa na podstawie przepisów prawa: »»

»»

Rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności, Rozporządzenia Komisji (UE) 16/2011 z dnia 10 stycznia 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze dla systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia zwierząt.

Niebezpieczeństwo związane ze szkodliwymi FCM (ang. Food Contact Materials) – 2020 r.

W ubiegłym roku odnotowano 122 zgłoszenia dotyczące niebezpiecznych materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Liczba ta spadła w porównaniu do roku 2019, w którym takich zgłoszeń w systemie było aż 172. W 2020 r. zgłoszone produkty pochodziły w większości z jednego kraju – Chin. Taką deklarację kraju pochodzenia zawierało aż 70% wszystkich zgłoszonych FCM. Powiadomienia z pozostałych krajów stanowiły pojedyncze przypadki, wyłączając Hong Kong (7), Turcję (4) oraz Niemcy (3).

Opakowania do żywności

Zagrożenia wykryte w FCM w 2020 r. Powodem zgłoszenia około połowy produktów była migracja (61). Najczęściej migrowały pierwszorzędowe aminy aromatyczne. Formaldehyd oraz melamina były substancjami zaliczanymi jednocześnie do dwóch kategorii – wspomnianej migracji, ale również zanieczyszczeń przemysłowych,

które były drugim najczęściej wskazywanym zagrożeniem w FCM (32). Duża liczba zgłoszeń dotyczyła również metali ciężkich (15). Z tej grupy substancji najczęściej stwierdzano obecność ołowiu, kobaltu i niklu. Wskazane kategorie stanowiły niemal 90% wszystkich wykrywanych zagrożeń.

* Ilość zgłoszeń nie jest równa sumie zgłoszeń z poszczególnych kategorii na powyższym wykresie, ponieważ w niektórych zgłoszeniach podano więcej niż jedną kategorię zagrożenia.

Opakowania do żywności

Niebezpieczne FCM w I kwartale 2021 r. – 35 zgłoszeń Na chwilę obecną liczba zgłoszeń nieznacznie wzrosła w porównaniu do I kwartału roku 2020, gdy było 30 powiadomień. Porównując statystyki z całego roku 2020 oraz I kwartału 2021 r. można przypuszczać, że Chiny ponownie osiągną pierwsze miejsce pod względem krajów pochodzenia niebezpiecznych FCM. Tą analogię można zaobserwować już teraz, ponieważ 30 z 35 zgłoszonych produktów pochodziło właśnie z Chin.

Co ciekawe, połowa niebezpiecznych produktów została wykryta na podstawie urzędowej kontroli na rynku, a jedna trzecia poprzez zatrzymanie przesyłki w czasie kontroli granicznej. W Polsce organem urzędowym zajmującym się m.in. kontrolą FCM dostępnych na rynku jest Główny Inspektorat Sanitarny. W I kwartale 2021 r. GIS wystosował aż 8 komunikatów o wycofaniu niebezpiecznych FCM z polskich sklepów. Komunikaty te najczęściej dotyczyły nylonowych sprzętów kuchennych, które są chętnie stosowane przez konsumentów w gospodarstwach domowych. Więcej informacji o wycofaniach GIS znajduje się pod adresem https://foodfakty.pl/ wycofania-z-rynku.

Opakowania do żywności

Szczegóły zgłoszeń dotyczących FCM w I kwartale 2021 r.

Produkty zgłaszane w kategorii FCM to były najczęściej elementy zastawy kuchennej – kubki, talerze, miski i sztućce, ale również akcesoria kuchenne, takie jak: formy do pieczenia, chochle czy łopatki. Ponad połowę zgłoszonych produktów wykonano z bambusa (7), plastiku (7) oraz nylonu (6). Innymi, często pojawiającymi się tworzywami były silikon i melamina (po 4).

Podobnie jak w 2020 r., najwięcej wykrytych zagrożeń zostało zakwalifikowanych do kategorii migracja. Wśród wymienianych substancji ponownie najczęściej obecne były pierwszorzędowe aminy aromatyczne i formaldehyd (odpowiednio 7 i 4), ale stosunkowo często wykrywano także lotne składniki organiczne (4). Drugą kategorią był nieprawidłowy skład, gdzie wszystkie zgłoszenia (4) dotyczyły nieautoryzowanego użycia bambusa. Sonia Staszewska Absolwentka Bezpieczeństwa Żywności SGGW w Warszawie. Specjalistka ds. Analizy Danych RASFF w FoodFakty

Fakty i mity dotyczące opakowań Opracowanie:

czasie pandemii dostawcy opakowań umożliwiają bezpieczne zaopatrywanie społeczeństw w żywność i angażują się w bezpośrednią walkę z koronawirusem

Branża opakowaniowa jest „systemowo ważna”

Bezpieczeństwo stało się niemal z dnia na dzień tematem numer jeden w kontekście oczekiwań klientów sklepów spożywczych. W czasach zarazy dbać o nie pomagają firmy z branży opakowaniowej, w tym członkowie stowarzyszenia Natureef. Są wśród nich zaawansowane technologicznie przedsiębiorstwa, spełniające najwyższe standardy technologiczne i sanitarne. Przykładem jest zakład firmy Bogucki Folie, w którym opakowania do bezpośredniego kontaktu z żywnością wytwarzane są zgodnie z najwyższymi standardami higienicznymi potwierdzonymi m.in. uznawanym na całym świecie certyfikatem BRC. – W czasach epidemii koronawirusa Covid-19 należy zwrócić uwagę na fakt, że produkowane przez nas opakowania są produktami jednorazowego użytku, a takie zapewniają najwyższy poziom bezpieczeństwa jeśli chodzi o rozprzestrzenianie wirusów i bakterii. Produkty zapakowane w ten sposób są zupełnie oddzielone od środowiska zewnętrznego. Folie barierowe z poliamidem lub EVOH są barierowe na tlen i inne gazy, a więc zapewniają również możliwość dłuższego przechowywania ich w domu (oczywiście w odpowiednich warunkach) – mówi Piotr Bogucki, wiceprezes Bogucki Folie. Rolę opakowań w kontekście pandemii podkreśla również Anita Frydrych, dyrektor ds. rozwoju technologii tworzyw sztucznych i funduszy UE w KGL S.A., która wytwarza opakowania oraz dostarcza granulaty polimerów i narzędzia do produkcji opakowań – W ostatnich latach funkcja promocyjna opakowań wydawała się być tą najistotniejszą z punktu widzenia konsumenta. Wydarzenia związane z pandemią koronawirusa przypomniały jednak, że opakowania to zewnętrzne warstwy towarów, które przede wszystkim mają chronić pakowane produkty. Zapakowana żywność nie tylko jest chroniona przed uszkodzeniem czy zabrudzeniem, ale przede wszystkim przed bakteriami, wirusami i pleśniami, które nie mogą przedostać się przez materiał opakowaniowy. Dzięki temu żywność jest dłużej świeża i bezpieczna do spożycia. – Firmy, m.in. te zrzeszone w stowarzyszeniu Natureef mają doświadczenie w zabezpieczaniu antymikrobiologicznym powierzchni opakowań w związku z obecnością m.in. bakterii zarówno w pakowanych produktach, jak co bardziej istotne także w środowisku zewnętrznym. Obecnie, z pomocą naukowców szukają rozwiązań, które zabezpieczałyby powierzchnie opakowań przed wirusami – mówi prof. Artur Bartkowiak, dyrektor

Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego, członek zarządu stowarzyszenia Natureef.

W czasie pandemii okazało się też, jak wielką rolę odgrywa branża opakowaniowa z perspektywy zaopatrzenia w żywność całych społeczeństw. W związku z epidemią, w Niemczech producenci materiałów opakowaniowych i opakowań (z papieru, kartonu, szkła, metalu i plastiku) uznani zostali przez Federalne Ministerstwo Wyżywienia i Rolnictwa za systemowo ważne elementy łańcucha dostaw w zakresie bezpieczeństwa zaopatrzenia ludności. Z obserwacji Klausa Pählera, project managera w Pacarto GmbH i eksperta branży opakowaniowej wynika, że końcowi użytkownicy oczekują zabezpieczenia łańcucha dostaw żywności, co wiąże się z zagwarantowaniem dostępności materiałów opakowaniowych. Firmy opakowaniowe gromadzą więc zapasy surowców. Na rynku widać większy popyt na produkty trwałe i mrożone oraz na ich dostawy – Nie wiem, czy w długiej perspektywie koronawirus wpłynie na przemysł opakowaniowy. Ale niewykluczone, że większego znaczenia nabierze bezpieczeństwo dostaw materiałów do ich produkcji.

Piotr Bogucki Wiceprezes Bogucki Folie

Anita Frydrych Dyrektor ds. rozwoju technologii tworzyw sztucznych i funduszy UE w KGL S.A.

Okazja do rzetelnej rozmowy

Branża opakowaniowa oprócz wyzwań biznesowych zmaga się też z mitami i niedopowiedzeniami dotyczącymi kwestii związanych z zagospodarowaniem odpadów i wpływu na środowisko. Pandemia oraz okres, który po niej nastąpi może być okazją do nowego spojrzenia na te kwestie. – Pod względem oczekiwań konsumentów, w obecnej sytuacji priorytetem stało się bezpieczeństwo w miejsce ekologii, która królowała przez ostatnie dwa-trzy lata – potwierdza Piotr Bogucki. – Nie chcę zmieniać

prof. Artur Bartkowiak Dyrektor Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego, członek zarządu stowarzyszenia Natureef

Opakowania do żywności

frontu o 180 stopni, dalej uważam, że gdy minie czas epidemii, musimy zmienić naszą gospodarkę z modelu liniowego na obieg zamknięty. Liczę natomiast na to, że obecna sytuacja skłoni wiele osób do bardziej rzetelnej oceny plastików stosowanych w opakowaniach niż tylko poprzez stwierdzenie: „plastik jest zły i już!”. Zmiany w tym zakresie muszą być przemyślane. Dotychczas nie zawsze tak było.

– W mediach właściwie codziennie pojawiają się informacje mówiące o szkodliwym wpływie odpadów opakowaniowych, szczególnie tych z tworzyw sztucznych, na środowisko, czy organizmy żywe. Z drugiej strony tworzywa sztuczne są materiałami innowacyjnymi, dającymi wiele możliwości zagospodarowania ich z pożytkiem dla zdrowia i środowiska. Plastik jako surowiec sam w sobie nie jest zły. Winy związanej z zanieczyszczeniem środowiska powinniśmy upatrywać nie w samym materiale, czy też opakowaniu tylko w samych sobie, w tym jak postępujemy z opakowaniami po spełnieniu ich funkcji użytkowej. Wykorzystując opakowania z tworzyw sztucznych powinniśmy zachować umiar i postępować odpowiedzialnie. Konsumenci powinni zrozumieć, że w przypadku wielu artykułów spożywczych brak opakowania może przynieść więcej negatywnych skutków niż pozytywnych, tj. marnotrawienie żywności, czy też utrata jej bezpieczeństwa. Dlatego misją wiodących producentów opakowań jest wprowadzanie rozwiązań opakowaniowych promujących gospodarkę o obiegu zamkniętym – mówi Anita Frydrych.

Producenci opakowań na pomoc producentom masek medycznych

Oprócz codziennej działalności, która umożliwia regularne zaopatrzenie w żywność w skali całych krajów, firmy z sektora opakowaniowego aktywnie włączają się w pomocy w bezpośrednią walką z pandemią. Gdy prof. Artur Bartkowiak, dyrektor Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego zwrócił się do kilku z nich z pytaniem o możliwość dostarczenia materiałów wolontariuszom, którzy produkują przyłbice ochronne wykorzystywane przez służby medyczne, odzew był natychmiastowy. – KGL S.A. błyskawicznie zdecydowała się na dostawę foli PET do produkcji przyłbic do masek ochronnych jakie są drukowane dla naszej służby zdrowia przez różne firmy zajmujące się drukiem 3D w całej Polsce. Na

drukarkach 3D powstaje konstrukcja, a z folii wycinane są przeźroczyste szyby. Dostarczanie wyciętych już szybek do przyłbic zaoferowała ponadto firma Poli z Inowrocławia. Wygląda więc na to, że drukarze 3D z różnych regionów Polski nie będą więcej stopowani brakiem materiału na przyłbice – podkreśla prof. Artur Bartkowiak.

Zorganizowane w ciągu kilku dni dostawy pozwolą na wyprodukowanie kilkunastu tysięcy przyłbic ochronnych

– Jesteśmy dumni z szybkiej i konkretnej reakcji członków stowarzyszenia Natureef. Te firmy pokazały, że można na nich polegać w trudnych sytuacjach – mówi Jaśmina Solecka, prezes stowarzyszenia Natureef – organizacji, która skupia wiodące polskie firmy i instytuty badawcze działające w obszarze opakowań, branży chemicznej i produkcji spożywczej. Członkowie stowarzyszenia wprowadzają nowe technologie, prowadzą wspólne projekty badawcze, rozwijają produkty i koncentrują się w swoich działaniach na trosce o środowisko. Natureef wspiera je w zakresie ułatwienia dostępu do szerokiej bazy wiedzy, kontaktów, wymiany informacji, które posłużą do tworzenia nowych produktów i usług. Źródło: materiały stowarzyszenia Natureef

Jaśmina Solecka Prezes stowarzyszenia Natureef

pakowania z recyklingu do żywności? To musi się opłacać

Wiele osób myśli, że wszystko co wrzuci do pojemnika na plastikowe odpady zostanie przerobione – np. na butelki PET albo plastikowe sztućce. To piękna wizja, ale niestety nie jest to takie proste. Na przeszkodzie stoi technologia, ekonomia i prawo.

Recykling opakowań plastikowych polega na takim ich przerobieniu, że w efekcie otrzymamy recyklat, czyli granulat z tworzywa sztucznego, z którego można wyprodukować nowe opakowania. Recyklat musi spełniać surowe normy dotyczące składu chemicznego, tak aby nie było w nim szkodliwych substancji, które mogłyby przeniknąć do jedzenia i naszych organizmów. Dlatego do produkcji opakowań do żywności używać można wyłącznie recyklatu powstałego z przeróbki opakowań wykorzystywanych do pakowania żywności. Mówi o tym jasno Rozporządzenie Komisji Europejskiej w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Chodzi o to, że substancje znajdujące się w składzie lub na powierzchni opakowań po innych produktach mogą przedostać się do żywności lub napojów. W praktyce oznacza to, że zmieszane plastikowe odpady z przydomowego kontenera do segregacji śmieci (przecież trafiają tam również butelki po płynie do płukania, opakowania po lekach czy plastikowe zabawki) nie nadają się wprost do przerobienia, np. na butelki do napojów lub tacki na mięso. Co można zatem zrobić? Tu rolę do odegrania mają firmy zajmujące się sortowaniem odpadów, które oddzielają opakowania po produktach spożywczych (m.in. według składu materiałowego) od reszty. Ta „spożywcza” frakcja trafia do firm wyspecjalizowanych w recyklingu na potrzeby produkcji opakowań do żywności.

Proces ten jest kosztowny i wymagający technologicznie, a stosująca go firma musi spełnić wyśrubowane, międzynarodowe normy. Weźmy tylko pod uwagę, że zanim zwykła butelka PET zostanie przerobiona na recyklat, musi zostać oczyszczona z resztek zawartości, nadruków, etykiet i pozostałości po kleju, którym są one przymocowane. Techniczne skomplikowanie i opłacalność całego procesu recyklingu zależy od materiału z jakiego wykonane są opakowania. – Technicznie do recyklingu nadają się tworzywa PP (polipropylen), PE (polietylen) i PET, ale też mniej popularne, jak PW czy PS. Ale i wśród nich są różnice. W Polsce recyklingowi poddaje się butelki z PET, ale opakowania po kosmetykach, czy jednorazowe tacki z tego surowca już się do tego nie nadają. Mają za niską jakość – mówi Adam Fotek, ekspert ds. badań w J.S. Hamilton Poland i dodaje, że coraz większym problemem jest brak odpadów, z których można wytworzyć recyklat o wysokich parametrach – W mediach pojawiają się informacje o odpadach importowanych z Niemiec. Okazuje się jednak, że polskie firmy recyklingowe muszą importować odpowiedniej jakości odpady, żeby wypełnić linie technologiczne. Bo wsad uzyskany z naszych sortowni jest złej jakości i nie miałyby one czego przetwarzać. – Gdy już uzyskamy recyklat odpowiedniej jakości, trafia on do firmy produkującej opakowania. Ona z kolei musi zmierzyć się z utrudnieniami związanymi z jego

Adam Fotek ekspert ds. badań w J.S. Hamilton Poland

Opakowania do żywności

wykorzystaniem. Zdarza się np. problem występowania mikroskaz, które powodują, że nowo wyprodukowane butelki pękają. Jeśli dzieje się to sporadycznie, firma sobie poradzi. Gdy występuje często – proces produkcyjny jest zahamowany. Należy też pamiętać, że sieci handlowe, czyli odbiorcy, nie dopuszczają żadnych odstępstw od wyglądu czy koloru opakowań. A produkt z recyklatu może różnić się pod tym względem od wykonanego z pierwotnego surowca – dodaje ekspert J.S. Hamilton Poland.

Dla klientów liczy się bezpieczeństwo

Czy producenci opakowań przeżywają boom zamówień na opakowania zawierające recyklat? – Klienci przede wszystkim oczekują informacji i gwarancji, że opakowania, do produkcji których wykorzystywane są materiały pochodzące z recyklingu są bezpieczne dla pakowanego produktu, a co za tym idzie dla konsumenta. Od przemysłowych odbiorców opakowań (producenci mięsa, słodyczy, artykułów mlecznych) nie otrzymujemy informacji, że opakowanie wykonane z recyklatów i oznakowane w odpowiedni sposób stanowić będzie jakąkolwiek wartość dodaną w ujęciu promocyjnym. Myślę, że jest to skutkiem zachowań konsumentów, którzy dokonują raczej wyboru pomiędzy produktem zapakowanym w opakowanie plastikowe bądź inne alternatywne. A jeżeli już decydują się na plastik, to nie jest dla nich wartością to ile materiałów wtórnych zostało użyte do jego wyprodukowania. Może mają za małą wiedzę? Tu jest zapewne przestrzeń na ewentualne działania uświadamiające – mówi Lech Skibiński, wiceprezes zarządu KGL S.A., która zdecydowaną większość opakowań na bazie PET produkuje z wykorzystaniem

surowców pochodzących z recyklingu (tzw. płatka butelkowego). Są to zarówno pojemniki do mięsa (tacka MAP), opakowania do ciastek, sałatek, gastronomiczne czy też opakowania do jaj. Celem firmy jest powiększanie udziału recyklatów w produkowanych opakowaniach (nawet do 100 proc.) z zachowaniem wszystkich elementów związanych z bezpieczeństwem zapakowanego produktu. – Klienci pakujący artykuły spożywcze nie są zainteresowani wykorzystaniem do opakowań surowców pochodzących z recyklingu. Zwracają uwagę na właściwości organoleptyczne opakowania oraz deklarowane poziomy migracji substancji z opakowania do żywności – informuje Bogdan Siciak, wiceprezes firmy Yanko, która od 25 lat produkuje opakowania giętkie z folii i papieru. Ok. 50 proc. z nich służy do pakowania artykułów spożywczych. – Mamy też znaczny udział w rynku opakowań dla naczyń i sztućców jednorazowego użycia, gdzie również musi być dochowany standard, taki jak dla bezpośredniego kontaktu z żywnością. W tym przypadku klienci coraz częściej rezygnują z plastiku, lub równolegle do niego wprowadzają serie „eko” z surowców nadających się do recyklingu, bądź biodegradacji. Takich produktów, jak np. talerze z otrąb lub sztućców z drewna nie wypada pakować w folię OPP lub LDPE. Wówczas stosujemy papier z powłoką zgrzewalną nadający się do recyklingu. Jest to jednak ciągle pierwotny papier. Istnieje możliwość powleczenia papieru z recyklingu powłoką zapobiegającą migracji szkodliwych substancji (bisfenole, oleje mineralne, benzofenon etc.) do żywności (albo talerzy lub sztućców), ale pojawiają się tutaj kolejne problemy. Taka struktura jest droższa i mniej trwała niż papier pierwotny z warstwą zgrzewalną – dodaje.

Lech Skibiński Wiceprezes zarządu KGL S.A.

Opakowania do żywności

Opakowania z PET z udziałem recyklatu (w tym produkowane w połączeniu z innymi grupami tworzyw sztucznych) wytwarza firma KB Folie Polska. Są to np. saszetki do pakowania ciastek lub płatków śniadaniowych oraz kubeczki do pakowania sałatek i świeżych owoców (np. borówek). Małgorzata Szymczukiewicz, dyrektor ds. rozwoju i systemów zarządzania firmy, podkreśla, że KB Folie Polska główny nacisk kładzie na bezpieczeństwo produkowanych wyrobów. – Jego potwierdzeniem jest dokument zwany deklaracją zgodności, który informuje, że zachowane są limity zawartości określonych substancji. Z drugiej strony nasi klienci oczekują spełnienia warunku, jakim jest zapewnienie jak największej zawartości recyklatu w strukturze opakowania. Niestety, nie w każdym przypadku zastosowanie takiego rozwiązanie jest możliwe. Na chwilę obecną najbardziej rozwinięte technologicznie w tym zakresie są materiały oparte na poliestrach. Opakowania mogą być wykonywane nawet z 70-proc. zawartością recyklatu. Nie ma jeszcze natomiast technologii odpowiedniej do oczyszczania prokonsumenckich odpadów z polipropylenu i polietylenu. Uzyskany w wyniku regranulacji wtórny materiał nie pozwala na zastosowanie go w opakowaniach mających bezpośredni kontakt z żywnością.

Opakowania zapętlone w przepisach Ważnym wątkiem są prawne aspekty dotyczące segregacji i przetwarzania opakowań, produkcji recyklatu oraz wytwarzania z niego opakowań.

– Komisja Europejska zapętliła się pracując z jednej strony nad wytycznymi odnośnie użycia recyklatu w dużym procencie (Dyrektywa Single Use Plastic), a z drugiej strony wymagając wykorzystania do jego produkcji w 100 proc. odpadów pospożywczych, o czym mówi Rozporządzenie w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu przeznaczonych do kontaktu z żywnością – zwracał uwagę Adam Fotek. – Od 2025 r. butelki na napoje PET mają zawierać 25 proc. recyklatu, a w 2030 r. butelki do napojów ze wszystkich tworzyw mają być wykonane w 30 proc. z recyklatu – przypomina cele tzw. Dyrektywy Single Use Plastic (Dyrektywa PE i Rady UE w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko) Marta Krawczyk z Organizacji Odzysku Opakowań Rekopol S.A. – Nie określono przy tym jeszcze dokładnie, czy dotyczy to

całej masy butelek produkowanych w danym zakładzie, całościowo przemysłu i wszystkich producentów, czy składu każdej pojedynczej butelki. To doprecyzowanie nastąpi na etapie prac implementacyjnych w Ministerstwie Klimatu. Zgodnie z Dyrektywą Single Use Plastic nie będą dozwolone naczynia jednorazowego użytku, kubki, tacki gastronomiczne na fast food z EPS, słomki, sztućce, mieszadełka, patyczki do uszu i patyczki do balonów, których budowa jest oparta na polimerach. Sabina Wróblewska, technolog z firmy Nitro-Chem produkującej folie spożywcze zwraca uwagę na to, że zgodnie z podaną definicją tworzywa sztucznego jako polimeru, wykluczone jest użycie poliaktydu – PLA, który jest przyjazny dla środowiska, ponieważ podlega procesowi kompostowania – Nasza firma posiada w ofercie folie kompostowalne oparte między innymi na poliaktydzie otrzymywanym z kukurydzy. Piotr Bogucki, wiceprezes firmy Bogucki Folie jest zdania, że aby umożliwić szersze zastosowanie recyklatów, należy jasno sprecyzować, że wszystkie opakowania, które nie mają kontaktu z żywnością, nie muszą być objęte przepisami dot. identyfikowalności oraz sterowania i zarządzania migracją. – Warto byłoby również doprecyzować metodykę rozliczenia bilansu masy recyklatów w recyklingu mechanicznym. Dziś oferowane

Małgorzata Szymczukiewicz Dyrektor ds. rozwoju i systemów zarządzania firmy KB Folie Polska

Piotr Bogucki Wiceprezes firmy Bogucki Folie

Marta Krawczyk Organizacja Odzysku Opakowań Rekopol

Opakowania do żywności

są surowce z recyklingu odpadów postkonsumenckich zawracanych w technologii chemicznej. Cena takich surowców jest ok. dwukrotnie wyższa od standardowych. W praktyce, to nic innego jak bilansowanie masy odpadów wycofanych z wysypisk, działa to podobnie jak zielone certyfikaty w energetyce. Oferujemy program B-ECO – jeśli klient życzy sobie opakowanie z recyklatów (a zastosowanie ich w danej branży jest prawnie zakazane np. migracje, identyfikowalność), to zobowiązujemy się pisemnie do wycofania równoważnej ilości odpadów z wysypisk i zastosowania ich do produkcji opakowań, do których regranulaty się nadają. Wystawiamy na to stosowny certyfikat.

Decyzje z udziałem branży i ekspertów – Technicznie można zrobić super recyklat, ale będzie to niezwykle drogie. A nikt nie chce realnie ponieść wysokich kosztów użycia produktów z recyklingu – podkreśla Adam Fotek i nie wyklucza, że w sytuacji, w której ani konsumenci, ani sieci handlowe nie będą skłonne płacić więcej za tak zapakowane produkty, możliwe, że będziemy mieli do czynienia z działaniami pozorowanymi. Np. firmy będą się chwalić, że ich opakowania zawierają materiał z recyklingu, podczas gdy w rzeczywistości jego zawartość wynosić będzie 1 proc.

Zdaniem Bogdana Siciaka z firmy Yanko zwiększenie użycia surowców z recyklingu może nastąpić jedynie poprzez zmiany legislacyjne dające spektakularne korzyści w ich stosowaniu przez klientów przemysłowych – Jako przetwórcy jesteśmy otwarci na przetwarzanie materiałów z recyklingu. Należałoby jednak w jakiś sposób je standaryzować. Przedstawiciele firm skupionych w stowarzyszeniu Natureef spodziewają się, że presja ze strony organizacji ekologicznych, mediów i celebrytów na wykorzystanie do produkcji opakowań surowca z recyklingu będzie coraz większa. W rezultacie plastik będzie jeszcze bardziej na cenzurowanym. Ale to nie przyniesie efektu w postaci mniejszego wpływu na środowisko, bo po drugiej stronie równania jest finansowy koszt takich działań, który ktoś musi ponieść.

Kluczem mogą być decyzje podejmowane na podstawie rzetelnej dyskusji z udziałem producentów i naukowców oraz kompleksowe i szczegółowe spojrzenie na wszystkie etapy „życia” opakowania – od produkcji, przez segregację, sortowanie, produkcję recyklatu i ponowne wytwarzanie z niego materiału do produkcji. Źródło: materiały stowarzyszenia Natureef

rendy w opakowaniach. Czy opakowanie, którego używam jest „eco”?

Trendy w przemyśle opakowaniowym na lata 20. XXI wieku wyznaczają potrzeby konsumentów, modne hasła, rozwój technologiczny, przepisy, potrzeby rynkowe i koszty produkcji. Te często sprzeczne ze sobą zjawiska próbują pogodzić ze sobą menedżerowie i naukowcy, w tym partnerzy projektu FreshInPack oraz członkowie stowarzyszenia Natureef. Michał Pestka, dyrektor branży opakowań w J.S. Hamilton Poland S.A. na co dzień rozmawia z producentami opakowań. Firma, w której pracuje dostarcza szeroką gamę usług analitycznych i badawczych dla firm produkcyjnych, handlowych, przemysłowych, dystrybucyjnych, transportowych oraz logistycznych. Jakie hasło jest teraz w branży na topie? – Każdy z klientów, z którymi rozmawiałem w ciągu ostatnich kilku miesięcy był pytany przez swoich klientów z sektora spożywczego oraz kosmetycznego o rozwiązania przyjazne „środowisku” (niezależnie od tego czy były one faktycznie eko).

– Redukcja plastiku, skupienie się na opakowaniach mono-materiałowych, zastąpienie plastiku przez surowce odnawialne, w szczególności oparte na papierze – takie trendy w przemyśle opakowaniowym wskazuje Klaus Pähler, project manager w Pacarto GmbH, specjalista z ponad 20-letnim doświadczeniem w branży. Jego firma koncentruje się na usługach związanych z opakowaniami papierowymi i kartonowymi – w tym w projektowaniu, marketingu i wprowadzaniu na rynek nowych produktów. Krzysztof Janiak, dyrektor zarządzający firmy CDM, jednego z wiodących producentów folii opakowaniowych w Polsce przypomina, że w 2018 r. Komisja Europejska wydała rozporządzenie wskazujące, że odpowiednio w 2025 i w 2030 roku, ilość odpadów opakowaniowych ma zmniejszyć się skokowo. Jednocześnie o wiele więcej odpadów ma być poddawane recyklingowi – Ta regulacja

to jasny sygnał dla wszystkich krajów Unii Europejskiej, w tym Polski oraz zachęta do wprowadzenia zmian dla największych graczy na rynku. Np. sieci handlowe już zadeklarowały działania prowadzące do zmniejszenia ilości wykorzystywanych materiałów opakowaniowych. W rezultacie opakowania, szczególnie te z tworzyw sztucznych, będą się zmieniać w zakresie designu i konstrukcji. Wielomateriałowe zostaną zastąpione łatwiejszymi w recyklingu mono-materiałowymi. Waga i grubość, a co za tym idzie ilość materiału, będą zmniejszane. Kolejny trend to wykorzystanie materiałów biodegradowalnych, a w niektórych przypadkach również kompostowalnych. Pamiętajmy jednak, że w skali globalnej wielkość ich produkcji w porównaniu do plastiku jest jak 1 do 100. Są one czterokrotnie droższe, a ich ślad węglowy jest często wyższy. – Wiele firm wyraża chęć pakowania swoich produktów w opakowania biodegradowalne. Ale gdy zdają sobie sprawę ile to kosztuje, cały projekt się kończy, bo staje się jasne, że końcowy klient nie zapłaci odpowiednio więcej za tak zapakowany produkt. Kolejną trudnością jest ograniczona możliwość wykorzystania papieru i plastiku z recyklingu do produkcji opakowań do żywności. Te wszystkie czynniki sprawiają, że temat przyjaznych środowisku opakowań jest naprawdę złożony – dodaje Michał Pestka. Podobne tendencje obserwują naukowcy zajmujący się opakowaniami. Według dr. Pramoda V. Mahajana z Wydziału Ogrodnictwa Leibniz Institute for Agricultural Engineering & Bioeconomy w Poczdamie,

Michał Pestka Dyrektor branży opakowań w J.S. Hamilton Poland S.A.

Krzysztof Janiak Dyrektor zarządzający firmy CDM

Opakowania do żywności

wśród trendów na które warto obecnie zwrócić uwagę jest wykorzystanie przyjaznych dla środowiska, w tym biodegradowalnych i kompostowalnych materiałów oraz opakowań poddających się recyklingowi. Są one jednak wyraźnie droższe od plastikowych odpowiedników. Opakowania pozwalają przedłużyć świeżość żywności na sklepowych półkach. Np. warzywa liściaste, czy łatwo psujące się owoce wymagają odpowiednich opakowań. Z kolei produkty, takie jak: pomidory, papryki, ogórki, jabłka, gruszki, banany czy pomarańcze wymagają opakowań w ograniczonym zakresie lub nie wymagają ich wcale. Powinniśmy zatem zrobić krok wstecz i pakować tylko te produkty, które naprawdę tego potrzebują, wykorzystując do tego minimalną ilość materiału. Im mniej skomplikowane pod względem konstrukcji i liczby użytych materiałów opakowanie, tym lepiej. Dr Marius Arz z Fraunhofer-Institut für Verfahrenstechnik und Verpackung z bawarskiego Freising przyznaje, że nadające się do przetworzenia i oparte na bio-składnikach opakowania są gorącym tematem, podgrzewanym przez obecne wydarzenia na styku ekologii i polityki. Widać wyraźny ruch na tym polu. Aczkolwiek cały czas musimy pokonywać poważne przeszkody związane z implementacją tych materiałów w praktyce, przy pakowaniu codziennych produktów, tak aby odbywało się to w naprawdę ekologiczny sposób. Szczególnie uwzględniając wyrzucanie i przetwarzanie ich w rozsądny sposób. Dr Arz podkreśla, że inteligentne opakowania, które pozwalają lepiej kontrolować łańcuchy dostaw i pozwalają konsumentom na interakcję będą bardziej dostępne i odegrają ważną rolę, szczególnie w rozwijającym się sektorze e-commerce. Zaobserwować można znaczny postęp w obszarze aktywnych opakowań, które mogą kontrolować środowisko jakie panuje w ich wnętrzu w celu maksymalnego wydłużenia trwałości produktu, co pozwoli na ograniczenia marnotrawstwa żywności. Całkowite odejście od plastiku i uzyskanie pełnej przyjazności środowisku wydaje się być trendem numer jeden dla dr. Filipa Tintcheva, product managera z firmy McAirlaid’s uznawanej za największego na świecie producenta tacek (tych na których sprzedaje się np. owoce lub mięso) wykorzystywanych w sektorze spożywczym. Jego zdaniem cała sprawa jest o wiele bardziej złożona – Pomimo, że uczyniliśmy pewne postępy w rozwijaniu produktów opartych na rozwiązaniach papierowych, pozostaje pytanie

czy ten trend ma tylko dobre strony? Przecież na przykład pleśnie rozwijają się szybciej na papierze niż na plastiku, przez co żywność w opakowaniach papierowych psuje się szybciej. To może z kolei prowadzić do zwiększenia ilości marnowanej żywności, co w efekcie może być jeszcze gorsze dla środowiska niż konieczność uporania się z plastikiem. Trzeba zatem widzieć pełny obraz sytuacji. – Temat jest rzeczywiście skomplikowany, dlatego staramy się rozprawiać z mitami i modnymi hasłami dotyczącymi opakowań. Wierzę, że pomoże nam w tym edukacja i popularyzacja dyskusji opartej na faktach. Chcemy popularyzować wiedzę pochodzącą od firm i instytutów badawczych zrzeszonych w naszej organizacji, ale promujemy również niezależne źródła, takie jak raporty organizacji Green Alliance (https://www.green-alliance. org.uk/plastic_promises.php) – mówi Jaśmina Solecka, prezes stowarzyszenia Natureef, organizacji, która skupia wiodące polskie firmy i instytuty badawcze działające w obszarze opakowań, branży chemicznej i produkcji spożywczej. Członkowie stowarzyszenia wprowadzają nowe technologie, prowadzą wspólne projekty badawcze, rozwijają produkty i koncentrują się w swoich działaniach na trosce o środowisko. Natureef wspiera je w zakresie ułatwienia dostępu do szerokiej bazy wiedzy, kontaktów, wymiany informacji, które posłużą do tworzenia nowych produktów i usług. Źródło: materiały stowarzyszenia Natureef

Wszystkie wymienione wyżej osoby są zaangażowane w projekt: Cornet FreshInPac. Projekt FreshInPac ma na celu opracowanie nowoczesnego, aktywnego i funkcjonalnego bio-opakowania przeznaczonego do pakowania świeżych produktów (takich jak owoce, warzywa lub kwiaty). Opracowane opakowanie poprzez swoje specjalne właściwości (zdolność pochłaniania etylenu, uwalnianie substancji antymikrobiologicznych, regulację wilgotności) poprawi jakość oraz bezpieczeństwo zapakowanej żywności i wydłuży jej okres trwałości. Projekt współfinansowany jest przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach inicjatywy CORNET.

Jaśmina Solecka Prezes stowarzyszenia Natureef

wieże pomysły z FreshInPac

Wyobraźmy sobie, że łatwo psujące się owoce, warzywa i kwiaty zdecydowanie dłużej zachowują świeżość i mogą leżeć dłużej na sklepowych półkach. Wyobraźmy sobie jakie oszczędności to generuje oraz o ile mniej żywności zmarnuje się w skali globalnej. Uczestnicy projektu FreshInPac starają się urzeczywistnić tę ideę. Rezultaty ich prac są bardzo obiecujące. FreshInPac skupia instytuty badawcze, uczelnie i firmy, które koncentrują się na rozwoju opakowań, w których stosuje się specjalne dodatki pozwalające na wydłużenie okresu świeżości nietrwałych produktów – owoców, warzyw, ale również kwiatów. Opakowania te mają różnorakie właściwości: jedne potrafią zmniejszać ilość etylenu wewnątrz opakowania, inne działają antymikrobiologiczne lub pozwalają kontrolować kondensację wilgoci. Aby stworzyć takie rozwiązania partnerzy projektu z Polski, Niemiec, Belgii i Holandii współpracują i łączą swoje umiejętności oraz doświadczenie.

Jak kontrolować etylen?

Dlaczego świeże produkty psują się lub dojrzewają szybciej niż byśmy chcieli? Mają na to wpływ takie czynniki jak: temperatura, wilgotność, a także koncentracja w powietrzu etylenu, czyli gazu produkowanego w różnych ilościach przez owoce i warzywa (jest on wydzielany wskutek spalania węglowodorów i pojawia się również np. w układach wydechowych samochodów). Wysoka koncentracja etylenu w powietrzu powoduje szybsze psucie się warzyw i owoców. – Staramy się opracować nowe materiały, które pozwolą zmniejszyć ilość etylenu, a zarazem będą mogły być wykorzystane w opakowaniach do żywności – wyjaśnia dr Namrata Pathak z Leibniz Institute for Agricultural Engineering and Bioeconomy (ATB) w Poczdamie. W ramach projektu FreshInPack badane są tam opakowania na jabłka, banany i pomidory – Generalnie chcemy, aby wewnątrz tych opakowań była

mniejsza zawartość etylenu, co spowolni proces dojrzewania i przedłuży okres ekspozycji tych produktów na półkach sklepowych. Zespół ATB eksperymentował z różnymi środkami mającymi pochłaniać etylen, takimi jak: węgiel aktywowany, materiały na bazie krzemu oraz zeolit (minerały glinokrzemianowe). Niektóre z nich są owocem pracy partnerów naukowych projektu FrshInPac. Inne są produktami partnerów komercyjnych oraz zewnętrznych dostawców. Podczas pierwszego etapu badań substancje te umieszczane były w szczelnej komorze, do której później wpuszczano etylen. Następnie naukowcy badali jak wpływały one na zmniejszenie ilości niechcianego gazu wskutek jego absorpcji lub utlenienia. Pracując nad materiałami odpowiednimi do kontrolowania ilości etylenu wydzielanego przez owoce i warzywa trzeba wziąć pod uwagę wiele czynników. M.in. to, czy zajmujemy się produktami wytwarzającymi dużo, czy mało tego gazu. Do pierwszej kategorii należy m.in. mango, jabłka,

Opakowania do żywności

dojrzałe banany, a do drugiej m.in. truskawki. Ponadto jedne produkty są bardzo wrażliwe na jego działanie (np. zielone banany), a inne umiarkowanie (np. jabłka). W rezultacie pierwszego etapu badań w projekcie FreshInPac ustalono kilka bardzo skutecznych substancji, które pomagają w redukcji ilości etylenu (np. zeolit). Następnym krokiem będzie znalezienie sposobu wprowadzenia ich do opakowań. – Nasi partnerzy naukowi starają się obecnie wyprodukować folię zawierającą zeolit. Wyzwanie przed jakim stoimy polega na tym, że w formie folii substancja ta nie działa już tak skutecznie, bo sama folia blokuje dostęp do substancji, która jest w niej zawarta. Pamiętajmy też, że taka folia wykorzystana do produkcji opakowań nie może być zbyt gruba oraz, że musi pozostać przezroczysta – wyjaśnia dr Pathak.

Nanomateriały i substancje antymikrobiologiczne

Ale naukowcy nie ograniczają się do opakowań foliowych. Analizują również możliwość wykorzystania pochłaniaczy etylenu w postaci specjalnych wkładek, a także testują opakowania papierowe wzbogacone o takie środki. Jeden z uczestników projektu, belgijskie centrum badawcze Celabor, koncentruje się na tworzeniu właśnie takich papierowych opakowań aktywnych. – Przygotowaliśmy różne preparaty, w których substancje absorbujące etylen rozpuszczone są w preparatach biopolimerowych. Pokrywamy nimi opakowania papierowe. Opracowaliśmy kilka receptur zawierających włókna z celulozy, nano- i mikrocelulozy, a także białko oraz zeolit i nanocząsteczki dwutlenku tytanu jako absorbenty etylenu – mówi dr Sandro Gennen z Celabor scrl. Teraz centrum badawcze ma rozpocząć przygotowania do produkcji arkuszy papierowych pokrytych substancjami antymikroboiologicznymi dostarczonymi przez Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie (ZUT) – Gdy tylko zidentyfikujemy optymalny skład powłok, wyprodukujemy papierowe tacki pokryte substancją o właściwościach absorbujących etylen i antymikrobiologicznymi. Aby wpisać się w wymogi biogospodarki cyrkularnej, nasze badanie skupia się szczególnie na rozwoju powłok z naturalnych surowców, które nadają się do recyklingu i/lub do kompostowania. W ostatnim kroku wykonamy testy migracji dla najbardziej obiecujących opakowań, żeby zademonstrować ich

zgodność z przepisami Unii Europejskiej dotyczącymi kontaktu z żywnością – dodaje dr Gennen. ZUT i Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych będzie również pracowało nad dopuszczonym do kontaktu z żywnością nanocząteczkach TiO2, w postaci aktywnego materiału łączącego „2 w 1”, posiadającym zarówno właściwości powodujące rozkład etylenu, jak i antymikrobiologiczne. Na dzisiaj główne zadanie badaczy z ZUT to wybranie i wykorzystanie substancji antymikrobiologicznych, które są bezpieczne i dopuszczone do kontaktu z żywnością. Starają się oni wykorzystać ich właściwości do opóźnienia procesu psucia się warzyw, owoców i kwiatów.

– Na bazie analiz mikrobiologicznych wybraliśmy cztery substancje, które wykazują najbardziej obiecujące działanie w przedłużeniu świeżości jabłek, bananów, pomidorów i róż. Obecnie weryfikujemy możliwość zastosowania tych substancji w materiałach opakowaniowych. Może się to odbyć na dwa sposoby, które podlegają właśnie ocenie. Chodzi o bezpośrednie dodanie ich do granulatu polimerowego, z którego powstaje folia opakowaniowa, lub zastosowanie jako powłoka na powierzchni folii polimerowej – mówi prof. Artur Bartkowiak, dyrektor CBIMO i członek zarządu stowarzyszenia Natureef.

Modelowanie matematyczne

Projekt FreshInPac wykracza poza testowanie materiałów i substancji. Badacze z FraunhoferInstitut für Verfahrenstechnik und Verpackung IVV opracowali matematyczny model bazujący na równaniach różniczkowych zwyczajnych w celu obliczenia czasu ewolucji poziomu etylenu wewnątrz opakowania i jego wpływu na proces dojrzewania świeżych produktów. Model uwzględnia współczynnik wytwarzania

prof. Artur Bartkowiak Dyrektor Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego, członek zarządu stowarzyszenia Natureef

Opakowania do żywności

gazu przez owoce, przenikanie etylenu przez powierzchnię opakowania i perforację, reakcję usuwania gazu przez zastosowane substancje aktywne, a także geometrię systemu opakowaniowego. Dzięki temu modelowana jest dynamika całego procesu.

zastosowanie dwutlenku tytanu w połączeniu ze światłem ultrafioletowym (a ostatecznie nawet ze światłem dziennym), czy z dodatkiem palladu wydają się obiecujące dla ograniczaniu ilości etylenu w opakowaniach zawierających warzywa i owoce.

– Z pomocą tych symulacji otrzymujemy ilościowe wskazówki dotyczące tego, w jaki sposób zastosować w produkcji opakowania materiał neutralizujący etylen. Wyniki pozwalają nam indywidualnie planować konkretne systemy opakowań – wyjaśnia dr Matthias Reinelt z Fraunhofer-Institut für Verfahrenstechnik und Verpackung IVV.

Przed badaczami stoją jednak poważne wyzwania. Jednym z nich jest złożona natura zjawiska absorpcji etylenu. Jej poziom zależy od koncentracji tego gazu, co sprawia, że cały proces jest trudny do kontrolowania. Kolejny problem wynika z tego, że nie każda substancja spełniająca swoją rolę w kontakcie z etylenem jest dopuszczona przez prawo do kontaktu z żywnością. Naukowcy zmagają się też z faktem, że wyniki badań laboratoryjnych nie w pełni przekładają się na skuteczne rozwiązania stosowane w rzeczywistych opakowaniach.

Wkład w projekt FreshInPac w zakresie modelowania matematycznego mają również naukowcy z Wydziału Informatyki ZUT. Ich rozwiązanie związane jest z badaniami CBIMO i opisuje sposób, w jaki substancja aktywna migruje w opakowaniu.

Korzyści i wyzwania

Jakie ekonomiczne i środowiskowe efekty może przynieść FreshInPac? Według dr Pathak trudno określić je precyzyjnie, ponieważ trwałość produktów uzależniona jest od wielu czynników, takich jak temperatura otoczenia i wilgotność. Jednak w przypadku wybranych owoców, takich jak np. banany możemy mówić o kilku dniach świeżości dłużej na sklepowej półce. Biorąc pod uwagę, że roczne straty owoców i warzyw mogą sięgać (wagowo) 45 proc., a kwiatów 15–25 proc., a także uwzględniając duże znaczenie gospodarcze tych popularnych produktów, korzyści dla producentów i handlu mogą być ogromne. Projekt oznacza też korzyści dla jego partnerów komercyjnych. Materiały produkowane przez małe i średnie firmy współpracujące z badaczami skupionymi wokół FreshInPac będą dalej rozwijane. Procedury testowe pozwalają firmom korzystać wprost z rezultatów projektu w celu projektowania materiałów opakowaniowych. – Cieszę się, że partnerzy komercyjni projektu, wraz ze swoimi klientami, są wystarczająco zdeterminowani, aby rozwijać rozwiązania, które powstają w ramach projektu. Szybkie i skuteczne zastosowanie wyników badań w praktyce jest jednym z celów CBIMO, a także stowarzyszenia Natureef – podkreśla prof. Bartkowiak. Dr Pathak wskazuje, że w przyszłości testowana będzie możliwość wykorzystania kolejnych (nano) materiałów. Np.

– Obecnie wiele ciekawych rozwiązań opisanych jest w literaturze naukowej, ale zastosowań praktycznych jest niedużo. Pracujemy więc nad materiałami, które działają skutecznie nie tylko z punktu widzenia testów laboratoryjnych, ale przede wszystkim w realnych zastosowaniach, w produkcji opakowań dla produktów spożywczych – mówi prof. Bartkowiak. Źródło: materiały stowarzyszenia Natureef

O projekcie

Projekt FreshInPac ma na celu opracowanie nowoczesnego, aktywnego i funkcjonalnego bio-opakowania przeznaczonego do pakowania świeżych produktów (takich jak owoce, warzywa lub kwiaty). Opracowane opakowanie poprzez swoje specjalne właściwości (zdolność pochłaniania etylenu, uwalnianie substancji antymikrobiologicznych, regulację wilgotności) poprawi jakość oraz bezpieczeństwo zapakowanej żywności i wydłuży jej okres trwałości. Partnerzy projektu to: IVV, ATB – Niemcy; Celabor, Materia Nova – Belgia; KCPK – Holandia; ZUT, Natureef – Polska. Członkowie w Komitecie Użytkowników to: CDM Sp. z o.o., Hadepol Flexo Sp. z o.o., KB Folie, Polska Sp. z o.o., Oboya Horticulture Poland Sp. z o.o., Yanko Sp. z o.o., Veroni Sp. z o.o. Projekt realizowany jest w okresie: 01.09.2019 – 31.08.2021. Współfinansuje go NCBiR w ramach inicjatywy CORNET.

ecykling opakowań – jak to się robi?

Czy opakowania produktów, które codziennie kupujemy nadają się do dalszego przetworzenia? Czasami niełatwo to stwierdzić. Spojrzenie producentów opakowań oraz firm zajmujących się ich recyklingiem pozwala rozwiać część mitów na ten temat.

Przydatność do recyklingu w Polsce jest określona bardzo ogólnie poprzez wytyczne znajdujące się w normie zharmonizowanej wydanej do dyrektywy opakowaniowej 94/62/ WE, mającej odzwierciedlenie w ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Norma dotycząca recyklingu nie jest akredytowana, więc ocenę można przeprowadzić samemu lub powierzyć to instytutom badawczym (jak COBRO) lub innym komercyjnym podmiotom. – Z punktu widzenia recyklingu najważniejsza cecha to jednorodność materiałowa opakowania. Często niestety jest to sprzeczne z potrzebami i naszymi oczekiwaniami względem barierowości, czyli potencjale przenikania przez opakowania różnych substancji – zwraca uwagę Marta Krawczyk z Organizacji Odzysku Opakowań Rekopol, założonej m.in. przez przedsiębiorców wprowadzających na polski rynek produkty w opakowaniach, producentów opakowań i przetwarzających odpady. Jej zdaniem nie da się sporządzić krótkiej listy materiałów zdatnych do recyklingu, bo wszystko zależy od tego, jak zostały wykorzystane – Do recyklingu nadają się na przykład butelki na napoje PET, ale tylko transparentne, zatem zupełnie nieprzydatne na dzień dzisiejszy są butelki PET białe (jogurty), czerwone (ketchupy), srebrne (energetyki). Bardzo dobre do recyklingu są za to opakowania po jogurtach z PP i HDPE. Kolor jest tu bez znaczenia, ale najbardziej oczekiwane są białe. Odbiorców znajdują także opakowania na margaryny i jogurty z PP, PS, wiaderka i pojemniki z PP, HDPE. Co do folii, to ogólnie na małe folie po zużytych

artykułach spożywczych jest marginalny popyt na rynku recyklingu. Żeby jednak nie utrudniać recyklingu tego materiału – zaleca się stosowanie opakowań mono-materiałowych. Jak widać – świadomy wybór opakowania, które nadaje się do recyklingu nie jest łatwe! Co do pozostałych materiałów, to jest tu zazwyczaj mniej komplikacji. Do recyklingu szkła nadaje się szkło sodowo-wapniowe, bezbarwne, brązowe i zielone. Warto wspomnieć, że należy unikać stosowania szkła mlecznobiałego, czy lakierowanego po całej powierzchni. – Ceramika to dobry materiał na naczynia, ale nie na opakowania. Opakowania ceramiczne (np. na miody pitne) mieszają konsumentom w głowach, bo mylone są ze szkłem i wrzucane do zielonych pojemników, a to kolejny problem dla recyklera – wyjaśnia Marta Krawczyk. Na sklepowych półkach coraz częściej spotkać można produkty z informacjami o tym, że ich opakowania powstały w całości lub częściowo z surowców pochodzących z recyklingu. Gotowość do dostarczania na rynek opakowań nadających się do recyklingu deklarują też wytwórcy z tej branży. – Większość produkowanych przez nas materiałów opakowaniowych i opakowań spełnia wymagania przydatności do recyklingu, a niektóre z nich uzyskały stosowny certyfikat w tym zakresie. Rozwijamy opakowania w kierunku monomateriałowych laminatów, czyli takich które zawierają powyżej 92 proc. jednego

Marta Krawczyk Organizacja Odzysku Opakowań Rekopol

Opakowania do żywności

polimeru. Certyfikowanymi przykładami są laminaty oparte na polietylenie typu PE/ PEi produkowane z nich doypaki z korkiem, przeznaczone do rozlewu np. mydeł, czy płynów do mycia i prania posiadają certyfikat dotyczący przydatności do ponownego przetwórstwa wydany przez COBRO, a także laminaty barierowe oparte na polipropylenie i powłoce Alox – certyfikowane przez niemiecką organizację Interseroh i wyróżnione tytułami „Made for Recycling” – mówi Małgorzata Szymczukiewicz, dyrektor ds. rozwoju KB Folie Polska Sp. z o.o. Ewa Grudowska, prezes spółki Plast-Farb podkreśla, że wszystkie wyroby firmy nadają się do recyklingu – Wyeliminowaliśmy z produkcji materiały wielomateriałowe, które ciężko recyklingować (np. LDPE i PET w jednym opakowaniu). Wyjątkiem są wyroby biokompostowalne. Prezes Plast-Farb dostrzega rosnącą świadomość klienta w zakresie ekologiczności produktów – W początkowym okresie zauważyliśmy to zjawisko tylko u klientów skandynawskich, natomiast w tej chwili jest to istotny temat dla właściwie każdego z naszych odbiorców. Rynek oczekuje przy tym potwierdzeń naszych wyrobów, więc posiadamy na nie szereg certyfikatów. Również ostatnie inwestycje w park maszynowy Plast-Farb były nastawione na pozyskanie urządzeń dedykowanych głównie do przetwórstwa tego typu surowców – Wiemy jak ważne jest środowisko naturalne i zdajemy sobie sprawę, że świadomość klienta rośnie i oczekuje on opakować ekologicznych, dlatego zleciliśmy badanie śladu emisji CO2 w globalnym łańcuchu produkcji opakowań. Czekamy na wyniki – mówi Ewa Grudowska. Z kolei KGL S.A. opracowała technologię produkcji poliestrowej folii monomateriałowej z recyklatów. Zarówno folia, jak

i wyprodukowane z niej opakowania są przeznaczone dla rynku spożywczego, są bezpieczne dla przechowywanych w nich produktów i w pełni recyklowalne. Proekologiczna idea Zero Waste przyświeca firmie Rbeco, która dostarcza opakowania z papierów i kartonów – Wszystkie artykuły opakowaniowe, które produkujemy nadają się do recyklingu zarówno w Polsce, jak i w Europie. Są one również częściowo produkowane z papierów pochodzenia recyklingowego. Staramy się, aby zawsze działać w myśl proekologicznej zasady Zero Waste, a naszym hasłem przewodnim jest Recycling is just the begining! Recyling ich jest stosunkowo prosty, gdyż zużyte opakowanie czy wypełniacz ląduje w składzie makulatury, skąd jest dostarczany do papierni. Papiernie przerabiają całość w pulpę, którą wykorzystują później do produkcji kartonów. I tak koło się zamyka – tłumaczy Patrycja Bylak, dyrektor operacyjny Rbeco. Ale globalny poziom recyklingu opakowań zależy nie tylko od technologii produkcji. W grę wchodzą też koszty, prawo i zainteresowanie rynku. – W Europie przeważa recykling butelek PET i HDPE. Recykling sztywnych opakowań z tworzyw sztucznych, np. tacek PET stanowi znacznie mniejszą część. Dodatkowo surowce pochodzące z recyklingu tego typu tacek wykorzystywane są do wytwarzania wyrobów w innych sektorach niż opakowania spożywcze. W Polsce recykling opakowań innych niż butelki właściwie nie istnieje, mimo że wiele z nich, tak jak te produkowane w KGL S.A., są w pełni recyklowalne. Opakowania te nawet jeśli zostały poddane selektywnej zbiórce nie są później wyodrębniane ze strumienia odpadów i przetwarzane na inne wyroby. Należy zatem poczynić istotne zmiany w przepisach dotyczących zasad

Małgorzata Szymczukiewicz Dyrektor ds. rozwoju i systemów zarządzania firmy KB Folie Polska

Patrycja Bylak Dyrektor operacyjny Rbeco

Opakowania do żywności

obchodzenia się z odpadem opakowaniowym, który jest zdolny do pełnego recyklingu (np. tacki po mięsie) i w łatwy sposób umożliwić poszerzanie strumienia odpadów poddawanych recyklingowi o te materiały – ocenia Anita Frydrych, Dyrektor Działu Rozwoju Technologii Tworzyw Sztucznych i Funduszy Unijnych, KGL S.A. Piotr Świąć, dyrektor sprzedaży Mflex Sp. z o.o. zwraca uwagę na aspekt skuteczności opakowań nadających się do recyklingu oraz globalny bilans korzyści i strat – Rynek mocno reaguje na stosowanie folii, które nadają się do recyklingu, ponieważ przepisy UE zaczynają na producentach żywności (i nie tylko) wymuszać zastosowanie takich właśnie materiałów opakowaniowych. Jednak połączenie w produkcji opakowań surowców, które można recyklingować, nie w każdym przypadku zapewni odpowiednie bezpieczeństwo produktu. A przecież większą stratą jest marnowanie żywności, bądź skracanie jej terminu przydatności poprzez zastosowanie folii, która nadaje się do recyklingu niż zastosowanie np. wysokobarierowej folii, która zapewni trwałość i świeżość produktu.

Patrycja Bylak z Rbeco przypomina, że od 3 lipca 2021 r. mają zostać spełnione wymagania Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Zgodnie z jej zapisami państwa wspólnoty powinny zakazać wprowadzania na rynek jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych. Zostały one konkretnie określone: są to m.in. patyczki higieniczne, sztućce, talerze, słomki, mieszadełka do napojów, patyczki mocowane do balonów, czy styropianowe opakowania na żywność i napoje. – Z pewnością Unia Europejska będzie nadal sukcesywnie wprowadzała nowe akty prawne, które w rezultacie spowodują zmniejszenie odpadów poprzez ponowne wykorzystanie materiału, również w zmienionej formie. Rynek dostosowując się do wchodzących wytycznych poszukuje ekologicznych alternatyw, które mimo wszystko są nieco droższe od powszechnych tworzyw sztucznych. Producenci nie muszą jednak obawiać się, że wzrost ceny ich produktu z powodu ekologicznych komponentów do jego zapakowania zmniejszy popyt konsumencki. Wręcz przeciwnie. Kurczowe trzymanie się jak najtańszego opakowania, które nie spełnia eko-norm może już w niedługim czasie znacznie obniżyć sprzedaż ich produktów.

Sprzedawcy ze wszystkich sektorów, chcąc zwiększyć sprzedaż wysyłkową, obowiązkowo muszą nadążyć za eko-trendem. W przeciwnym razie mogą zderzyć się z falą negatywnych komentarzy w Internecie, które przełożą się na ich zyski. To, co najbardziej cieszy to przede wszystkim coraz większa świadomość samych klientów i wręcz wymuszanie zmian w trosce o środowisko – uważa Patrycja Bylak. – Do mitów zaliczyłbym stwierdzenia, jakoby opakowania przydatne do recyklingu były droższe, niż opakowania standardowe odpowiednie do danego produktu. Opakowania monomateriałowe wykorzystujące PP mogą być wręcz tańsze od nierecyklingowalnych odpowiedników łączących PET i PE – uważa Małgorzata Szymczukiewicz. – Mitem jest również to, że trudno jest zaprojektować opakowanie przydatne do ponownego przetwórstwa. A także stwierdzenie, że popularność danego produktu nie jest zależna od opakowania, a konsumentowi jest obojętne czy opakowanie będzie przydatne do recyklingu czy nie. Fakty są takie, że mamy problem z ilością odpadów sztucznych i ich segregacją. Prawdą jest też, że materiały opakowaniowe przydatne do recyklingu rozwinęły się na tyle, aby w pełni zastąpić opakowania nieprzydatne do ponownego przetwórstwa. Marta Krawczyk z organizacji Rekopol przypomina, że rozmawiając o recyklingu w szerszej skali, należy zawsze brać pod uwagę możliwości zbiórki danego opakowania w powszechnym systemie pięciu frakcji oraz możliwości technologiczne sortowni – Na przykład małe elementy w minimalnym stopniu mają możliwość trafienia do recyklingu, ponieważ sortery nie potrafią ich wyłapać. Na to wszystko nakłada się dodatkowo czynnik ekonomiczny – przy niskich cenach granulatów produkowanych pierwotnie, regranulaty nie są atrakcyjnym towarem, stąd do recyklingu trafia tak naprawdę odpad najwyższej jakości, który zapewnia zbyt ostatecznego produktu. Zdaniem Ewy Grudowskiej z Plast-Farbu używanie regranulatów w produkcji opakowań powinno być wspierane poprzez zwolnienia z opłat czy podatków – wtedy wszystkim opłacałoby się wykorzystywać ponownie wyroby z tworzyw sztucznych. Źródło: materiały stowarzyszenia Natureef

Anita Frydrych Dyrektor ds. rozwoju technologii tworzyw sztucznych i funduszy UE w KGL S.A.

zy biotworzywa zastąpią plastik?

Słomkę plastikową trudno odróżnić od słomki z biodegradowalnego PLA. Jeżeli nie widać różnicy, to dlaczego z korzyścią dla środowiska nie zastąpić wszystkich plastików biotworzywami, które dają się kompostować lub są biodegradowalne?

Najpierw wyjaśnijmy czym w ogóle są biotworzywa?

że biotworzywa są materiałami znacznie droższymi niż tworzywa konwencjonalne.

Tworzywa sztuczne (polimerowe) obejmują zarówno tworzywa klasyczne (ropopochodne), jak również biotworzywa (tworzywa ze źródeł odnawialnych biodegradowalne i niebiodegradowane oraz biodegradowalne z ropy naftowej).

– Niestety obecne ceny są dość wysokie, co wynika z niedużej skali produkcji, ale też ze stopnia jej skomplikowania. W przypadku produkcji tworzyw sztucznych z ropy naftowej mamy do czynienia z rafinowanym, bardzo czystym surowcem do produkcji tworzyw. W produkcji biotworzyw wyjściowy surowiec naturalny trzeba najczęściej poddać dużej liczbie procesów – tłumaczy prof. Artur Bartkowiak, dyrektor Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie oraz członek zarządu stowarzyszenia Natureef. Ale wysoka cena to obecnie niejedyny czynnik, który powstrzymuje producentów opakowań przed szerszym stosowaniem biotworzyw.

Dostępne na polskim rynku biotworzywa to: folie celulozowe Natureflex (producent – Futamura), polilaktyd (NatureWorks LLC) i jego mieszanki Ecovio (BASF), kompozycje polimerowo-skrobiowych Mater-Bi (Novamont), bio HD-PE i bio LD-PE (Braskem). – Światowa produkcja tworzyw klasycznych to około 360 mln ton. Natomiast biotworzywa są wciąż we wczesnym stadium rozwojowym i zajmują niewielką niszę rynkową (światowa skala produkcji to około 2 mln ton). Dalszy ich rozwój będzie związany z udoskonalaniem właściwości, dostępnością oraz obniżeniem ceny, a także dla tworzyw biodegradowalnych z wprowadzaniem systemów zbiórki odpadów organicznych przeznaczonych do kompostowania. Jak wykazują oceny cyklu życia (LCA) na etapie wytwarzania, korzystniej w zakresie emisji CO2 wypadają materiały z surowców odnawialnych (pochodzenia roślinnego), niż materiały petrochemiczne (rośliny absorbują z powietrza ditlenek węgla potrzebny w procesie fotosyntezy) – mówi Małgorzata Szymczukiewicz, dyrektor ds. rozwoju KB Folie Polska Sp. z o.o. i zaznacza,

– Jeżeli pod hasłem biotworzywa rozumiemy materiały biodegradowalne czy kompostowane, to takie surowce są obecnie dostępne na rynku, lecz na ten moment jest kilka powodów, dla których producenci opakowań nie są skłonni ich stosować. Po pierwsze chodzi o dostępność materiałów wyjściowych w postaci np. granulatów czy folii. W większości przypadków jest ona dostępna na zamówienie, a czas oczekiwania na nią wynosi często od 6 do nawet 12 tygodni. Problematyczne jest również często przetwarzanie tych materiałów zarówno na etapie produkcji opakowania oraz w samym

prof. Artur Bartkowiak Dyrektor Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego, członek zarządu stowarzyszenia Natureef

Małgorzata Szymczukiewicz Dyrektor ds. rozwoju i systemów zarządzania firmy KB Folie Polska

Opakowania do żywności

procesie pakowania ze względu na ich cechy często odbiegające od typowych tworzyw sztucznych. Niejednokrotnie chcąc używać takich folii należy wymienić np. elementy zgrzewające czy formujące w maszynie co wiąże się z kolejną inwestycją – wyjaśnia Piotr Świąć, dyrektor sprzedaży w Mflex Sp. z o.o. – Surowce bio bardzo dynamicznie się rozwijają i część opakowań może być nimi zastąpiona. Ale nie wszystkie. Na przykład opakowania do żywności tzw. „mokrej” w rodzaju kiszonych ogórków – tam enzymy rozpuszczą takie opakowania. Natomiast opakowanie do pieczywa czy owoców jak najbardziej mogą być wykonane z biomateriału. W naszej produkcji widzimy możliwość zastąpienia tworzyw sztucznych surowcem bio, np. w produkcji opakowań kurierskich. Tu mamy do czynienia z krótkim cyklem życia opakowania w tym zakresie, więc opakowanie powinno być kompatybilne z produktem – mówi Ewa Grudowska, prezes zarządu toruńskiego Plast-Farbu. – Coraz więcej tego typu rozwiązań pojawia się na rynku. Nasza firma jako pierwsza w Polsce wyprodukowała w pełni biodegradowalny w warunkach domowych, zamknięty pocket na sztućce do gastronomii. Poprzez zastosowanie powleczenia papieru naturalnym termozgrzewalnym biofilmem wyeliminowaliśmy potrzebę użycia kleju. To rozwiązanie implementujemy również do innych projektów. Duży potentat w branży papierniczej Stora Enso, wprowadziła tekturową tubę do pakowania kosmetyków jako nową, przyjazną dla klimatu alternatywę dla tub plastikowych. Zastosowanie takiej technologii zmniejsza zużycie tworzywa o 70 proc. w porównaniu z tubą plastikową. Na rynku dostępne są obecnie włókna celulozowe w różnych formach, jak na przykład papiery pakowe, włókna w formie natrysków/ wytłaczanek. Ich ekologiczne właściwości idą w parze z właściwościami zabezpieczającymi produkt w transporcie. Mogą zastąpić folię

bąbelkową, folię stretch, czy popularne wypełnienia paczek z polimerów – wymienia Patrycja Bylak, dyrektor operacyjny Rbeco, firmy produkującej innowacyjne wypełnienia i opakowania z papieru. Patrycja Bylak Dyrektor operacyjny Rbeco

W ostatnich latach na rynku pojawia się coraz więcej tworzyw sztucznych, które można zakwalifikować do biomateriałów

Anita Frydrych, dyrektor Działu Rozwoju Technologii Tworzyw Sztucznych i Funduszy Unijnych w KGL S.A. również zauważa, że w ostatnich latach na rynku pojawia się coraz więcej tworzyw sztucznych, które można zakwalifikować do biomateriałów – Np. w kontekście surowców odnawialnych z jakich są wytwarzane (np. bioPE, bioPET), czy też zdolności do ulegania procesowi biodegradacji (np. PBAT, PBA, PBS). Istnieją również tworzywa sztuczne, które spełniają oba te wymagania i należy do nich polilaktyd (PLA). Aktualnie jest to najbardziej powszechne biotworzywo wytwarzane z surowców odnawialnych i podlegające naturalnym procesom rozkładu organicznego. Polilaktyd można przetwarzać, stosując większość standardowych technologii przetwórstwa tworzyw sztucznych, włącznie z termoformowaniem, wytłaczaniem, formowaniem wtryskowym i rozdmuchowym. W kontekście ochrony środowiska najistotniejsza rzecz to świadomość końcowego odbiorcy opakowania co do tego, jak je odróżnić od zwykłych plastików i do jakiego pojemnika wyrzucić. I tu pojawia się problem. Bo różne substancje powinno się przetwarzać w różny sposób. A nawet gdy posortujemy je właściwie, to nie zawsze dany odpad zostanie przetworzony tak, jak byśmy to sobie wyobrażali.

– Np. zużyte opakowania z PLA należy poddać procesowi kompostowania w warunkach

Anita Frydrych Dyrektor ds. rozwoju technologii tworzyw sztucznych i funduszy UE w KGL S.A.

Opakowania do żywności

przemysłowych, co jest wyzwaniem zarówno dla konsumentów, jak i zakładów przetwórstwa odpadów. Dodatkowo opakowanie z PLA bez odpowiedniego certyfikatu nie może być przeznaczone na kompost. Tworzywa biodegradowalne wymagają określonych warunków i czasu degradacji w kompostowniach przemysłowych, aby mogły być uznane za kompostowalne. Obecnie polskie kompostownie nie przyjmują odpadów z polilaktydu. Zakłady nastawione są przede wszystkim na bioodpady, jak liście czy skoszona trawa. Biotworzywa natomiast przeznaczone są do odzysku energetycznego, czyli poddawane są procesowi spalania w spalarniach odpadów – tłumaczy Anita Frydrych.

Jakie tworzywa akceptują recyklerzy? – Trzeba jasno powiedzieć, że recyklerzy tworzyw nie chcą opakowań z biomateriałów kompostowalnych. Biomateriały, które są niekompostowalne, jak bio-PE, bio-PET są akceptowane, bo nie powodują barier w recyklingu. Taki materiał ma organiczne źródło powstania, ale jest zwykłym tworzywem. Natomiast eko-folie, połączenia bio- z niebio- itp. to wręcz koń trojański dla recyklingu. Taki produkt wygląda jak folia, daje się sortować jak folia, trafia do recyklingu z tradycyjnymi tworzywami i następuje katastrofa, ponieważ zanieczyszcza właściwe frakcje PE i PP. Zatem – kompostowalne folie tak, ale tylko jako worki na bioodpady. Takie jest ogólne stanowisko recyklerów tworzyw, nie tylko w Polsce – mówi Marta Krawczyk z organizacji Rekopol. – Same kompostownie męczą się z tymi opakowaniami, ponieważ czas ich rozkładu to zazwyczaj do 12 tygodni (szczególnie grubych i sztywnych opakowań), a proces kompostowania trwa 6–8 tygodni (niektórym małym, cienkim opakowaniom kompostowalnym ten czas wystarcza na rozkład). Gminy zatem w swoich wytycznych często (ale uwaga, nie wszędzie) zabraniają wyrzucania takich kompostowalnych opakowań do bioodpadów. Normy nie przystają do rzeczywistości. Ten problem występuje w całej Europie, a środowiska branżowe lobbują za zmianami przepisów. – Dlatego tworzywa kompostowalne powinny być stosowane tylko w takich aplikacjach, gdzie jest to absolutnie konieczne, w takich zastosowaniach, w których zbiórka i recykling standardowych tworzyw sztucznych jest bardzo utrudniony lub wręcz niemożliwy – ocenia Anita Frydrych.

Zdaniem prof. Artura Bartkowiaka, myśląc o ochronie środowiska poprzez rezygnację z plastiku, często szukamy rozwiązań niemożliwych do wdrożenia lub realizacji w danym momencie – Obecnie nie jest np. możliwe wyprodukowanie z biotworzyw biodegradowalnych folii o parametrach i wyglądzie dorównującym folii standardowej produkowanej na przykład z takich polimerów, jak PE, PP czy PET. Wszyscy powtarzają dookoła, że plastiki są złe, bo nie są biodegradowalne. Ale pamiętajmy, że są one najczęściej produkowane z ropy, która jest wykorzystana i tak głównie jako paliwo, i jest bezpośrednio spalana. Jeśli część pozyskiwanej ropy naftowej wykorzystujemy najpierw do produkcji opakowań, które po ich wykorzystaniu następnie spalimy w odpowiednich dedykowanych i wydajnych instalacjach w jakich otrzymamy energię elektryczną, to jest to korzystniejsze niż np. stosowanie bezpośrednio bardziej szkodliwych paliw, takich jak mazut. Żeby było jasne, uważam, że biomateriały to przyszłość. Musimy jednak określić, co jest surowcem przyszłości do ich produkcji i zastanowić się nad problemem całościowo: jaki areał trzeba przeznaczyć żeby pozyskać surowiec do produkcji biotworzyw? Jakie mamy alternatywne metody utylizacji takich biotworzyw? I to niekoniecznie polegające na kompostowaniu, podczas którego następuje rozproszenie i utrata energii cieplnej i powstaje sporo dwutlenku węgla. Skoro dzisiaj zużywamy w naszym kraju ok. 7 proc. biomasy, czyli m.in. odpadów rolnospożywczych, do spalania, to gdyby 30 proc. z tego wykorzystać najpierw jako surowiec do produkcji biotworzyw, a po zużyciu je spalić, byłoby to zdecydowanie bardziej ekologiczne niż składowanie wszystkiego w kompostowni przyjmującej biomateriały. Dlatego powinniśmy myśleć o rozwoju biotworzyw w sposób zrównoważony w kontekście dzisiejszych możliwości technicznych oraz całego łańcucha wartości od momentu pozyskania surowca do zagospodarowania odpadów które z nich powstaną. Do tego potrzebne są precyzyjnie wyznaczone nie tylko ogólne ramy prawne na poziomie komisji UE, ale obowiązujące krajowe przepisy wykonawcze takich działań, aby przedsiębiorcy wiedzieli z wyprzedzeniem czasowym, czy i w jakim zakresie powinni myśleć o szerszym wykorzystaniu biotworzyw do produkcji opakowań. Źródło: materiały stowarzyszenia Natureef

Marta Krawczyk Organizacja Rekopol

zy papier zastąpi tworzywa sztuczne?

Możliwości technologiczne w zakresie wykorzystania papieru robią wrażenie. Internet obiegły m.in. zdjęcia i filmy prezentujące wykonane z papieru butelki napojów i piwa znanych marek. Czy papier może zastąpić plastik w branży opakowaniowej? Zapytaliśmy o to polskich producentów z tego sektora. Papier może zastąpić tworzywo sztuczne w zastosowaniach niewymagających szczelności, wysokiej barierowości, odporności na warunki atmosferyczne itp. Natomiast nie jest wskazane zastępowanie tworzyw papierem w przypadku żywności przewidzianej do dłuższego przechowywania, zwłaszcza produktów zawierających tłuszcze, a także wyrobów wrażliwych na wilgoć i warunki atmosferyczne – mówi Małgorzata Szymczukiewicz, dyrektor ds. rozwoju KB Folie Polska Sp. z o.o. To firma, która rozwija z sukcesem dwa kierunki: nadaje własności tworzyw sztucznych opakowaniom wykonanym z papieru, natomiast opakowania z tworzyw sztucznych projektuje tak, aby nadawały się do ponownego przetwórstwa. Anita Frydrych, Dyrektor Działu Rozwoju Technologii Tworzyw Sztucznych i Funduszy Unijnych w KGL S.A. uważa, że standardowe tworzywa sztuczne powinny być zastępowane papierem (podobnie jak tworzywami kompostowalnymi) tylko w zastosowaniach, w których jest to konieczne – np. tam gdzie zbiórka i recykling standardowych tworzyw sztucznych jest bardzo utrudniony lub wręcz niemożliwy.

– Tworzywa sztuczne, wbrew powszechnej opinii, są odpowiednimi materiałami do wytwarzania opakowań, a następnie do selektywnej zbiórki i recyklingu. Jeżeli opakowania są prawidłowo zaprojektowane, to odzysk tworzywa sztucznego i powtórne jego wykorzystanie możliwe jest w 100 proc. Istnieje wiele opakowań, do wytwarzania których tworzywa sztuczne nadają się dużo lepiej niż papier. Opakowania

z papieru, kartonu, tektury w formie czystej, niewzbogaconej, np. warstwami innych materiałów, nie sprawdzają się przy pakowaniu produktów płynnych lub półpłynnych oraz tłustych. Opakowania kartonowe pokrywane są warstwami (np. polietylenu), w celu uodpornienia opakowań papierowych na działanie wody i tłuszczu. W związku z tym, że opakowania tego typu są wielomateriałowe, pojawia się problem z ich selektywną zbiórką. Ze względu na różnorodność materiałową również recykling, separacja poszczególnych składowych takich opakowań jest utrudniona. – Tworzywo sztuczne spisuje się lepiej również przy pakowaniu żywności, która potrzebuje podczas pakowania np. atmosfery modyfikowanej czy ochronnej. Wygrywa też w przypadku produktów, które są delikatne oraz które musimy przetransportować w różnych warunkach (statek, samolot, czy wielodniowa podróż ciężarówką). Poza tym do wyprodukowania papieru są potrzebne drzewa, więc jeśli na siłę będziemy wypierać plastik i zastępować go papierem, to na koniec dnia zostaniemy bez drzew, które i co rok znikają w tysiącach hektarów podczas pożarów spowodowanych np. suszą, upałami lub też zachowaniem człowieka – mówi Piotr Świąć, dyrektor sprzedaży MFlex Sp. z o.o. – Niestety korzyści z zastępowania tworzyw sztucznych papierem są żadne. Ślad węglowy papieru jest kilkukrotnie wyższy niż tego z tworzyw sztucznych. Dodatkowo nikt nie mówi, ile wody jest potrzebne do produkcji papieru oraz jakie są problemy z jej oczyszczeniem. Przecież wszystkie papiernie umieszczone są nad rzekami,

Małgorzata Szymczukiewicz Dyrektor ds. rozwoju i systemów zarządzania firmy KB Folie Polska

Anita Frydrych Dyrektor ds. rozwoju technologii tworzyw sztucznych i funduszy UE w KGL S.A.

Opakowania do żywności

a to przekłada się na ogromnie ilości zużytej wody i produkowanych ścieków – wylicza Ewa Grudowska, prezes spółki Plast-Farb. Jej zdaniem do tworzyw sztucznych musimy podejść bardziej elastycznie – Przecież tworzywa sztuczne możemy przerabiać kilka razy i jest to tanie, pod warunkiem selekcji tworzyw sztucznych i projektowaniem ich tak, aby były monomateriałowe. Ale zakres stosowania papieru cały czas się rozszerza. Wiele firm pracuje nad nowymi rozwiązaniami w tym zakresie. W przypadku opakowań do żywności papier łączy się z foliami monomateriałowymi i z biomateriałów, co pozwala na wyeliminowanie dwu-, trzyskładnikowych folii. W opakowaniach przemysłowych główny nacisk kładzie się na wykonanie ich z materiałów wtórnych, czyli pochodzących z recyklingu. – Już w 2009 roku Coca-Cola po raz pierwszy przedstawiła butelkę PlantBottle w 30 proc. złożoną z surowców roślinnych. W 2015 r. zaprezentowano przełomową innowację: butelkę w całości wykonaną z naturalnych materiałów. Obecnie CocaCola zaproponowała butelkę papierową, ale posiadającą elementy tworzywowe: zakrętka i wewnętrzna warstwa opakowania, która bezpośrednio styka się z płynem. Wykorzystane w butelce tworzywo ma pochodzić wyłącznie z recyklingu. Należy jednak podkreślić, że nie wszystkie pomysły udaje się wdrożyć do praktyki przemysłowej – podkreśla Michał Sikorski, kierownik działu rozwoju badawczo-naukowego KB Folie Polska Sp. z o.o.

Ewa Grudowska pozostaje sceptyczna wobec praktycznego znaczenia tego typu innowacji – Z papieru można zbudować samochód i samolot, są papiery transparentne, papiery które zatrzymują płyny – to nic nowego. Ale trzeba zadać pytanie: po co? Czy to będzie tańsze? Ekologiczne? Nie. Ale będzie modne, nowatorskie, wszyscy zaczną o tym mówić, każdy będzie chciał to zobaczyć i kupić. Dobra kampania reklamowa wmówi użytkownikom, że dbają o środowisko, gdy kupują wodę w pudełkach z papieru, podczas gdy mają w domu tańszą i zdrowszą wodę w kranie. O tym, że papier w przeważającej ilości jest w stanie zastąpić tworzywo sztuczne, przekonana jest natomiast Patrycja Bylak, COO firmy RBECO, producenta opakowań z papieru i ekoproduktów – Nowoczesne technologie i badania pokazują, że jesteśmy coraz bliżej wprowadzenia w pełni barierowego, ekologicznego papieru do wszystkich sektorów produkcyjnych. Z łatwością wyeliminuje on odpowiedniki z tworzyw sztucznych. Największym problemem jest nie sama jego eko-barierowość, a raczej technologiczne dopracowanie kwestii szczelności przy pakowaniu. Już teraz wiele firm decyduje się na częściową eliminację plastikowych elementów w opakowaniu na rzecz papierowych, biodegradowalnych odpowiedników. Nasza firma przekonała się, iż termozgrzewalny biocoat, którym powlekamy papiery, nadaje się idealnie do produkcji biodegradowalnego kubka. Po zakończeniu produkcji serii próbnej okazało się, że nie ma mowy o tym, aby takie opakowanie przeciekało. Daje to bardzo duże perspektywy dla wdrożenia tego rozwiązania do pakowania w sektorze spożywczym.

Patrycja Bylak COO firmy RBECO

Michał Sikorski Kierownik działu rozwoju badawczo-naukowego KB Folie Polska

Opakowania do żywności

Co ciekawe, do produkcji papieru nie trzeba obecnie wykorzystywać drzew. Produkcja papieru nieustannie idzie do przodu, a postęp technologiczny pozwala wytwarzać papier na wiele różnych sposobów. – Coraz większą popularność zyskuje produkcja papieru bezdrzewnego, która po pierwsze jest nie tylko znacznie szybsza i tańsza, ale również w znacząco mniejszym stopniu ingeruje w środowisko aniżeli tradycyjna metoda. Główną różnicą pomiędzy standardowym papierem a jego bezdrzewną wersją jest brak ligniny, czyli głównego składnika drewna. W bardzo dużym stopniu zastępowany jest on tutaj celulozą, np. z eukaliptusa. Papier bezdrzewny wykazuje się ponadto znacznie dłuższą żywotnością. Ta innowacyjna metoda produkcji papieru staje się obecnie standardem w coraz większej liczbie nowoczesnych zakładów przemysłowych. Jest duża szansa, iż w najbliższej przyszłości zupełnie zdominuje ona rynek – uważa Patrycja Bylak.

Każde opakowanie, po które sięgamy w sklepie, musi jakoś zakończyć swój żywot. Co dzieje się z papierem, który trafia do segregacji?

– Papier i tekturę segregujemy do niebieskich pojemników. Następnie są one kierowane na sortownię, gdzie będą dokładnie dzielone, oczyszczane i belowane. Opakowania z papieru i tektury są przetwarzane w procesach recyklingu materiałowego w papierniach. Hydropulper rozwłóknia stare opakowania w wodzie, a z długich włókien formowane są nowe wstęgi papierowe.

Krótkie czy zrogowaciałe włókna celulozowe przelatują przez sita, są bezwartościowe dla papierni i trafiają wraz ze ściekami do zakładowych oczyszczalni. Stąd dla papierników są zupełnie nieprzydatne opakowania typu wytłaczanki na jajka robione z pulpy papierowej. Problemem z punktu widzenia ekoprojektowania są opakowania laminowane dwustronne, lakierowane lakierem UV, metalizowane czy barwione w masie, a także papiery wodoodporne. Takie opakowania do niczego się nie nadają oprócz odzysku energetycznego przez spalenie – wyjaśnia Marta Krawczyk z Rekopol S.A. To niezwykle ciekawe obserwować innowacje w zakresie wykorzystania papieru do projektowania i produkcji opakowań, które zastępują plastik. Ale trudna droga wiodąca od prototypu do masowej produkcji w przypadku wielu zastosowań uzmysławia, jak wygodnym rozwiązaniem są opakowania z tworzyw sztucznych. Oraz jak duży efekt środowiskowy można jeszcze osiągnąć na etapie ich projektowania, produkcji (umożliwiającej recykling), usprawniając zbiórkę i segregację odpadów. Przy ogromnej skali wykorzystania plastikowych opakowań, takich rezultatów nie przyniesie na razie wprowadzenie na rynek papierowej butelki, która na dodatek, co potwierdzają nawet innowatorzy, nie obędzie się bez cienkiej warstwy (bio)tworzywa zabezpieczającego ją przed działaniem wilgoci. Źródło: materiały stowarzyszenia Natureef

Marta Krawczyk Organizacja Rekopol

zy wiesz gdzie wyrzucić opakowanie?

Założenia Gospodarki Obiegu Zamkniętego nie są możliwe do realizacji bez sumiennego podejścia do segregacji odpadów. Ale ze stuprocentowo rzetelną segregacją mieliby w Polsce kłopoty nawet eksperci. Na papierze sprawa wydaje się prosta. Zarówno oznakowanie opakowań, jak i kolory pojemników, w których należy deponować odpady opakowaniowe z różnych materiałów określają stosowne przepisy. Od stycznia 2015 r. obowiązuje Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 września 2014 r. w sprawie wzorów oznakowania opakowań (Dz. U. 2014, poz. 1298), które obejmuje dobrowolne znaki identyfikujące materiał opakowaniowy, znak przydatności do recyklingu oraz znak dla opakowań wielokrotnego użytku. W przypadku certyfikacji potwierdzającej spełnienie określonych wymagań stosowane są określone znaki, będące najczęściej własnymi zastrzeżonymi znakami towarowymi, dla przykładu: znak biodegradowalności i przydatność do kompostowania, znak potwierdzające zawartość surowców odnawialnych itp. Kolory pojemników, w których należy deponować odpady opakowaniowe z różnych materiałów określa natomiast Rozporządzenie Ministra Środowiska z 29 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz. U. 2017 poz. 19) i tak odpady segregujemy korzystając z kolorowych pojemników: • niebieski – opakowania z papieru i tektury, • żółty – opakowania z metalu, tworzyw sztucznych, opakowania wielomateriałowe, • zielony – opakowania szklane, • brązowy – bioodpady, opakowania kompostowalne.

Dlaczego należy przestrzegać reguł segregacji?

Bo prawidłowa segregacja odpadów ma duży wpływ na dalsze ich wykorzystanie. A gdy segregacja i zbiórka jest nieprawidłowa, duże zanieczyszczenie obniża jakość i efektywność procesów recyklingu. To problem, m.in. dlatego, że zgodnie z unijnymi przepisami, w 2020 r. polskie gminy muszą osiągnąć 50-proc. poziom recyklingu odpadów. W 2035 roku wskaźnik ten ma wynieść aż 65 proc. – Spełnienie wyznaczonych poziomów uchroni nasz kraj przed milionowymi karami. Jednak nie taki cel powinien nam przyświecać przy minimalizacji zużycia i maksymalizacji odzysku tworzyw sztucznych. Tym celem powinna być troska o nasze środowisko – apeluje Anita Frydrych, dyrektor działu rozwoju technologii tworzyw sztucznych i funduszy unijnych, KGL S.A. Marta Krawczyk z organizacji Rekopol dobrze zna realia w zakresie recyklingu w Polsce – Różnice w jakości selektywnej zbiórki między gminami są ogromne. Są takie, które radzą sobie świetnie i nie martwią się obowiązkowym 50 proc. celem recyklingu do osiągnięcia. Inne natomiast kuleją, ale nie tylko przez to, że mieszkańcom nie chce się segregować. Brak inwestycji w infrastrukturę, słaba konkurencja na rynku odbioru odpadów oraz nieumiejętne zarządzanie są bolączką niejednej z nich. Jednak wskaźniki sortowania rosną z roku na rok. Spada tonaż odbieranych odpadów w workach czarnych zmieszanych, za to rośnie w pojemnikach kolorowych. Co do jakości, to zależy ona od bardzo wielu czynników i rozpatrywać należałoby je na poziomach lokalnych. Kluczowe znaczenie

,, Anita Frydrych Dyrektor ds. rozwoju technologii tworzyw sztucznych i funduszy UE w KGL S.A.

Marta Krawczyk Organizacja Rekopol

Opakowania do żywności

ma systematyczna edukacja mieszkańców, dostęp do czystych, umieszczonych blisko miejsca zamieszkania pojemników oraz prawidłowo działający system odbioru – nie za rzadko, właściwą flotą do każdej frakcji. Poprawna selektywna zbiórka jest kluczowa dla efektywnego recyklingu, którego wynikiem mają być produkty wysokiej jakości.

W zbiórce pomagać powinna informacja skierowana do mieszkańców – Powinna być ona klarowna i prosta. Dlatego, żeby nie zniechęcać ludzi, instrukcje dotyczące segregowania zawierają ogólniki. Konsumentom ułatwiłby sprawę system oznaczania opakowań pod kątem pojemnika, do którego należy wyrzucić puste opakowanie. Takie oznaczenia powoli wdrażają sieci handlowe. O umieszczeniu pozostałych oznaczeń (z jakiego materiału jest opakowanie) decyduje przedsiębiorca. Zachęcam do tego, bo jest to niezwykle pomocne dla recyklerów. Oznaczenie przydatności do recyklingu również jest dobrowolne, należy jednak najpierw ocenić, czy opakowanie na pewno nie ma barier mogących zaszkodzić procesom recyklingu – mówi Marta Krawczyk.

Takie przejrzyste znakowanie opakowań upowszechnia Koalicja 5 frakcji – inicjatywa kilkudziesięciu firm, instytucji i samorządów z całej Polski

są butelki PET białe (jogurty), czerwone (ketchupy), srebrne (energetyki). Jakby tego było mało, na rynku pojawiają się nowe materiały – np. kompostowalne tworzywa sztuczne. Mało kto wie jak je segregować, a nawet skąd czerpać wiedzę na ich temat. Co prawda są w tym kierunku wytyczne – np. norma DIN13432, systemy certyfikacji i oznaczeń międzynarodowych wydanych przez TÜV i DIN Certo, ale ogromny problem leży w nagłośnieniu tego tematu. Zwykły konsument mając kawałek folii z oznaczeniem „OK Compost” wyrzuci ją do plastiku. A taki, który wyrzuci ją do pojemnika na odpady bio, może otrzymać karę od „nieświadomej” firmy, która zajmuje się zbieraniem odpadów, która uzna, że kawałek folii z nadrukiem trafił w niewłaściwe miejsce. Tu sytuacja w naszym kraju jest trudna z powodu niewystarczającej liczby kompostowni przemysłowych. Takie odpady często w efekcie wywozi się do spalarni – mówi Ewa Grudowska

Inne nieporozumienia wynikają z chęci zastąpienia opakowań plastikowych papierem – „Kartonowe” opakowania soków czy mleka w rzeczywistości nie są papierem, ale zawierają warstwę plastiku lub metalu. Aby poddać je recyklingowi trzeba te warstwy od siebie oddzielić, co wymaga specjalnego sprzętu. Dlatego powinno się je wrzucać do opakowania na plastik lub metal – wskazuje Helen Sydorenko, założycielka start-upu Greenbin.app.

Helen Sydorenko Założycielka start-upu Greenbin.app

Jaśmina Solecka Prezes stowarzyszenia Natureef

Źródło fot.: ENERIS – Każda firma wprowadzająca produkt powinna wpisać instrukcję do jakiego pojemnika powinno trafić opakowanie – uważa Ewa Grudowska z firmy Past-Farb, która produkuje opakowania z folii. – Może na takim opakowaniu powinien być drukowany kod QR, a w nim instrukcja i skład oraz co należy z nim zrobić? Bo to, co trafia do kolorowych kontenerów to jedno. Czym innym jest możliwość dalszego przetworzenia tych odpadów. Do recyklingu nadają się na przykład butelki na napoje PET, ale tylko transparentne. Zatem zupełnie nieprzydatne

– Co więcej, w tej chwili w Polsce w różnych gminach obowiązują różne wytyczne w zakresie segregowania odpadów, więc oznaczanie opakowań kolorami pojemników na odpady się nie sprawdzi – przekonuje Jaśmina Solecka, prezes stowarzyszenia Natureef. – Przyszłością w segregacji mogą być różne aplikacje, które po zeskanowaniu np. kodu kreskowego podpowiedzą nam gdzie należy wyrzucić opakowanie. Przyszłością mogą być również znaki wodne na opakowaniach, które pozwolą na lepszą segregację odpadów u recyklerów. W tej chwili ta technologia jest w

Opakowania do żywności

fazie testów w ramach inicjatywy HolyGrail 2.0, do której przyłączyło się około 100 firm z całej Europy. Natureef śledzi postępy prac w tym projekcie. Szczegóły można poznać na stronie projektu: https://www.aim.be/ priorities/digital-watermarks/ – mówi Jaśmina Solecka. Helen Sydorenko podpowiada, że jest wiele aplikacji pomagających w podnoszeniu świadomości ekologicznej i dostarczających wiedzy na temat segregacji – Na przykład „Gdzie wyrzucić?” „Segregowanie odpadów i śmieci”, „Czyste Miasto Gdańsk”, itd. Są też projekty edukacyjne dla dzieci, np. „Działaj z imPETem!” organizacji Rekopol. Niektóre rozwiązania nagradzają użytkowników za zwrot zużytych opakowań w odpowiednie miejsce – tak działa nasz Greenbin.app, czy „odwrócone” maszyny vendingowe.

Z korzyścią dla środowiska warto postawić również na rozwiązania wielokrotnego użytku. Ale do zrobienia jest w tym zakresie jeszcze wiele – Tylko połowa konsumentów w Polsce oddaje w sklepach butelki zwrotne po piwie. Najczęstszą przeszkodą jest konieczność posiadania paragonu. Ankieta na ten temat przeprowadzona w 2015 r. przez TNS Polska na zlecenie Ministerstwa Środowiska pokazuje, że tylko 14 proc. konsumentów jest świadoma, że wykorzystanie butelek zwrotnych pomaga oszczędzać energię i surowce. Źródło: materiały stowarzyszenia Natureef

pakowania, które chronią produkt i zdrowie

Pandemia Covid-19 przypomniała, że opakowania przede wszystkim mają chronić pakowane produkty i spowodowała rozwój nowych rozwiązań, które być może zostaną z nami na dłużej. Producenci opakowań dostrzegają, jak w obecnej sytuacji zmieniają się priorytety konsumentów. W miejsce ekologii, priorytetem stało się dobre zabezpieczenie żywności poprzez opakowanie, które stanowi barierę dla wirusów i bakterii. Dzięki temu żywność jest dłużej świeża i bezpieczna do spożycia.

i strach przed zamknięciem sklepów przyczyniły się do zwiększenia popytu na szczelnie zapakowane artykuły żywnościowe. Opakowania z tworzyw sztucznych odgrywają więc kluczową rolę w zapewnieniu skutecznej ochrony sanitarno-epidemiologicznej produktów, a w konsekwencji – samych konsumentów.

Nadejście pandemii koronawirusa i lockdown mocno wpłynęły również na zachowania Polaków związane z zakupami. Wiele osób, z obawy o swoje zdrowie, przeniosło się z zakupami do sieci. Spowodowało to wzrost wykorzystania opakowań w sprzedaży e-commerce. Niepokój o bezpieczeństwo

– Od momentu wybuchu pandemii odnotowaliśmy wyraźny wzrost zapotrzebowania na produkty opakowaniowe – m.in. opakowań do mięsa. Inną grupę produktów stanowią opakowania do dań gotowych i dań na wynos, które w czasie pandemii i ograniczonej działalności branży

gastronomicznej odgrywają duże znaczenie umożliwiając dostarczenie gotowych dań bezpośrednio do konsumentów – mówi Anita Frydrych, dyrektor działu rozwoju technologii tworzyw sztucznych i funduszy unijnych, KGL S.A. i podkreśla, że w dobie pandemii branża opakowaniowa odgrywa znaczącą rolę z perspektywy zaopatrzenia w żywność całego społeczeństwa. Wzrost udziału w rynku opakowań dla przemysłu spożywczego, farmaceutycznego i kosmetycznego obserwuje też Michał Sikorski, kierownik działu rozwoju badawczo-naukowego KB Folie Polska Sp. z o.o. – Wzrosło zapotrzebowanie na większe opakowania, a także te do żywności opakowanej hermetycznie.

Większemu zapotrzebowaniu towarzyszy wdrażanie nowych, niekiedy zaskakujących rozwiązań

– Czas Covid-19 pokazał, iż do ekologicznego aspektu opakowania dochodzi również jego bezpieczeństwo i czystość. Już teraz część przewoźników odbierając paczki od klientów i segregując je na sortowniach, poddaje je procesowi ozonowania w celu pozbycia się wirusów i bakterii z ich powierzchni. Działania ich są szybką odpowiedzią na sytuacje z jaką przyszło nam się zmierzyć. Firmy kurierskie w ten sposób walczą również o klientów dając im wartość dodaną do usługi podstawowej. To wyraźny sygnał, że potrzeby konsumentów w czasie pandemii znacznie się zmieniły. Patrząc na to, jak wiele firm na świecie decyduje się na badania nad tym zagadnieniem i jak wiele z nich inwestuje w technologie pozwalające dostarczyć mikrobiologicznie czysty produkt, możemy być pewni, że takie rozwiązanie wejdzie do standardów sprzedaży. Klienci z pewnością wybiorą produkt, który poza udanym unboxingiem, jego ekologiczną odsłoną będzie spełniał najwyższe standardy czystości i bezpieczeństwa. Sami wprowadziliśmy na rynek totalną nowość – wiórka papierowe powleczone preparatem biobójczym. Mają one dodatkową funkcję w postaci powłoki wiruso-, bakterio- i grzybobójczej zapewniającej czystość paczki i produktów. Oczywiście sama powłoka jest również eko. Konsument otrzymuje zatem nie tylko bezpieczeństwo swojego produktu w pełni ekologicznej wersji – mówi Patrycja Bylak, COO firmy Rbeco. – Podczas pandemii opakowania wracają do podstawowej, ochronnej funkcji, chroniąc dodatkowo osoby, które je przemieszczają w łańcuchu logistycznym – np. poprzez stosowanie powłok bakterio- i wirusobójczych. Pojawiły się też nowe opakowania – np. do przewożenia testów medycznych – zauważa

Marek Świś, dyrektor ds. produkcji firmy PlastFarb. – W okresie pandemii opakowania spełniają szczególnie ważną rolę dla bezpieczeństwa żywności. Większość opakowań uniemożliwia lub znacząco ogranicza możliwość przeniknięcia bakterii, grzybów i innych mikroorganizmów do zapakowanego produktu spożywczego. Funkcję ochronną mogą wzmacniać wewnętrzne i zewnętrzne powłoki aktywne antymikrobiologicznie. Warto tu wspomnieć o prowadzonym przez stowarzyszenie Natureef projekcie badawczym FreshInPac, którego celem jest opracowanie i selekcja najskuteczniejszych powłok aktywnych, ograniczających rozwój mikrobów – mówi Krzysztof Janiak, dyrektor zarządu CDM Sp. z o.o., członek zarządu stowarzyszenia Natureef.

Opakowania chronią jednak nie tylko przed wirusami

– Opakowanie, oprócz zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem, ma również na celu zabezpieczenie przed negatywnym wpływem warunków atmosferycznych tj. wilgoci, tlenu, działaniem obcych zapachów, co ma ogromne znaczenie w przypadku produktów wrażliwych na utlenianie oraz będące efektem znacznej zawartości tłuszczy (np. orzechy). Równocześnie ochrona ta działa w drugą stronę zabezpieczając produkt przed utratą utraty aromatu (np. kawy, herbaty aromatyzowane). Opakowanie może również chronić przed wpływem światła lub promieniowania UV, co jest ważne np. w przypadku czekolady, która może ulegać odbarwianiu lub matowieniu – wyjaśnia Michał Sikorski.

,, Anita Frydrych Dyrektor ds. rozwoju technologii tworzyw sztucznych i funduszy UE w KGL S.A.

Michał Sikorski Kierownik działu rozwoju badawczo-naukowego KB Folie Polska

Krzysztof Janiak Dyrektor zarządzający firmy CDM

– Co do konkretnych produktów, to chronimy nie tylko konsumenta stosując powłoki bakterio- i wirusobójcze. Nasze opakowania logistyczne chronią zawartość przed wilgocią i zniszczeniem. Folia biało-czarna lub folia z filtrami UV chroni przed światłem, a opakowania do przesyłek wartościowych (koperty do pieniędzy) chronią przed manipulacją i kradzieżą zawartości – wylicza Marek Świś. Nie można przy tym zapominać o ciągłym rozwoju technologicznym w zakresie ochrony żywności przed psuciem, co w skali całej gospodarki ma ogromne znaczenie ekonomiczne. Ciekawe spojrzenie na ten temat prezentuje projekt „STOP waste – SAVE food” zrealizowany w Wiedniu. Podczas jednego z webinarium stowarzyszenia Natureef jego wyniki omówiła Gudrun

Patrycja Bylak COO firmy RBECO

Opakowania do żywności

Obersteiner z wiedeńskiego Universität für Bodenkultur. Zauważa ona, że marnowanie żywności w skali świata odpowiada za tak ogromny wpływ na emisję gazów cieplarnianych, że gdyby w jego miejsce podstawić jakiś kraj, to więcej tych substancji emitowałyby tylko Chiny i USA. Co istotne, niemal połowa żywności marnuje się już w gospodarstwach domowych, podczas przechowywania i obróbki żywności. Twórcy projektu przeanalizowali zachowania konsumentów. Okazało się, że niewielu z nich zwraca uwagę na ochronne funkcje opakowań. Wiele osób woli kupić wędliny zawinięte w dostępny w sklepie papier zamiast w plastikowym opakowaniu lub wyjmuje w domu produkty i przechowuje je luzem, albo przekłada do własnych opakowań twierdząc, że tak dłużej zachowają świeżość. Nijak ma się to do wyników badań i wysiłków producentów, którzy wprowadzają innowacje mające na celu przedłużenie okresu przechowywania żywności. A tych jest niemało, co pokazują rozwiązania np. firmy CDM. – Wykorzystujemy w 100 proc. recyklowalne folie PP i PE, folie biodegradowalne oraz biodegradowalny papier barierowy. Stosujemy powłoki antyfogowe i aktywne, wykonujemy precyzyjną, kalkulowaną mikroperforację laserową do wymiany gazowej. Wszystko po to, aby ograniczyć straty wynikające z psujących się produktów i zapewnić konsumentowi bezpieczną, efektownie wyglądającą i smaczną żywność – wylicza Krzysztof Janiak z firmy CDM.

Mimo, że podczas pandemii bezpieczeństwo zyskuje na znaczeniu, to rynek cały czas domaga się, aby opakowanie pomagało sprzedać towar. A to niekoniecznie idzie w parze z ekologią, co dostrzegają sami przedstawiciele branży opakowaniowej.

– Weźmy na przykład markowe czekoladki. Ich opakowanie składa się z bardzo wielu elementów: najpierw mamy opakowania transportowo-logistyczne (kartony, stretch, palety). Potem, na półce w sklepie jest opaska z papieru, a dalej zadrukowana folia. Konsument kupuje czekoladki i zdejmuje opakowanie papierowe, rozcina folię, a w środku znajduje jeszcze papierową tackę, a na niej każdą czekoladkę osobno zawiniętą w folię. Kolejny drastyczny przykład pakowania to ryby (np. łosoś), gdzie masa wszystkich opakowań produktu zrównuje się z masą jego zawartości. W naszej ocenie działaniami prawno-organizacyjnymi bardziej promowane powinny być aspekty ekologiczne opakowania, czyli odpowiednia masa opakowania, to czy nadaje się do recyklingu, prawidłowe oznakowanie i być może wielokrotność użycia. Chodzi o to, żeby jak najwięcej firm wdrażało przemyślane systemy pakowania dzięki temu, że to im się po prostu opłaca – mówi Marek Świś. Źródło: materiały stowarzyszenia Natureef

zy istnieje ekologiczne opakowanie?

Gdy zapytamy konsumentów i producentów na temat opakowania idealnego pod względem wpływu na środowisko, usłyszymy zupełnie różne odpowiedzi. Pewne jest jedno – temat nie jest tak prosty jak się wydaje. Z obserwacji firm zrzeszonych w stowarzyszeniu Natureef wynika, że dla konsumentów eko-opakowanie to takie, które jest wytworzone z surowców naturalnych, np. drewna lub papieru. Natomiast producenci postrzegają je często jako opakowanie wpisujące się w założenia gospodarki obiegu zamkniętego, które ma najniższy ślad węglowy. Producenci ubolewają przy tym, że wiedza konsumentów jest w tym zakresie bardzo znikoma, co prowadzi do wielu nieporozumień. – Na przykład wielu osobom ekologiczna wydaje się torba reklamowa z zielonym napisem „eko”, wykonana z polietylenu z dodatkiem środka degradacyjnego, który zmienia później folię w bezużyteczny z naszego punktu widzenia pył polietylenowy. Dla nas, jako producenta, opakowanie eko to takie, które po przejściu przez łańcuch zbiórki odpadów, firmę zajmującą się recyklingiem z powrotem trafi do nas w postaci granulek zmielonego polietylenu, który możemy zastosować do wyprodukowania kolejnego opakowania – mówi Marek Świś, dyrektor ds. produkcji firmy Past-Farb.

– Niestety wielu konsumentów widząc opakowanie w kolorystyce naturalnej sądzi, że mają do czynienia z ekologiczną formą opakowania. Z perspektywy producenta nie do końca tak to wygląda. Każde opakowanie, aby było w pełni eko musi spełniać szereg norm w zakresie recyklingu i biodegradowalności. Wszelkie komponenty użyte do stworzenia opakowania typu kleje, farby, powleczenia powinny być również łatwe w recyklingu. Wielu producentów z premedytacją używa kolorystyki eko, jako chwytu marketingowego mającego na celu przyciągniecie uwagi klientów i mylnego zasugerowania im, iż produkt, który wybierają będzie bezpieczniejszy dla naszej planety – mówi Patrycja Bylak, COO firmy Rbeco. – Jeśli konsument widzi papier, to wydaje mu się, że opakowanie jest eko. Ale nie wie on dokładnie z czego zbudowany jest laminat, w którym pod papierem może kryć się np. aluminium czy pet, czy jeszcze inne folie. W opinii producentów eko-opakowania to monofolie lub laminaty z jednej grupy polimerowej. Jednak nie każdy produkt może być zapakowany w taką folię czy laminat –

Patrycja Bylak COO firmy RBECO

Opakowania do żywności

wyjaśnia Piotr Świąć z firmy Mflex. Również Michał Sikorski, kierownik działu rozwoju badawczo-naukowego KB Folie Polska Sp. z o.o. obserwuje, że konsumenci w natłoku niekiedy sprzecznych informacji nie są w stanie dokonać właściwych wyborów. – Niektóre przykłady rynkowe świadczą o nieświadomym lub świadomym wprowadzaniu klientów w błąd przez stosowanie na opakowaniu nierzetelnych, niewłaściwych i niezgodnych z prawdą informacji budzących skojarzenia ekologiczne. Jego zdaniem opakowanie korzystne dla środowiska to takie, które w całym cyklu życia powoduje najmniejsze obciążenia środowiskowe. Do podstawowych kryteriów oceny środowiskowej należy zaliczyć: • przydatność do recyklingu, • źródła pochodzenia materiału opakowaniowego, • oszczędne wykorzystywanie surowców przez obniżanie masy i objętości opakowań, • wykorzystanie alternatywnych źródeł materiałowych (biotworzywa, materiały naturalne oraz surowce z recyklingu), • rozwiązania techniczne oraz materiałowe minimalizujące wskaźniki emisji gazów cieplarnianych, • rezygnacja z wielomateriałowości stanowiącej bariery w recyklingu, • stosowanie w opakowaniach elementów z różnych materiałów opakowaniowych, które dają się łatwo oddzielić itp. Z kolei o tym, że nie ma ekologicznych opakowań, przekonana jest Marta Krawczyk z organizacji Rekopol. Jej zdaniem można za to mówić o opakowaniach zrównoważonych.

– To takie, które do wypełnienia swojej funkcji mają najmniejszy wpływ na środowisko w całym cyklu życia. Dla każdego produktu to będzie inny materiał. Czasem wystarczy zrezygnować z jakiegoś elementu opakowania, niepotrzebnej zawieszki, zdobienia czy farby, a możliwości recyklingu nagle wzrastają.

Opakowanie, którego nie ma

Istnieje jednak również grupa konsumentów, którzy oceniają, że opakowanie ekologiczne to takie, którego nie ma. – Jest to najbardziej radykalne podejście, a jednocześnie – moim zdaniem, najbardziej trafne z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju – mówi Dorota Kabała, projektantka prowadząca we-design. studio. – Osoby o takich przekonaniach to klienci sklepów z żywnością dostępną na wagę – zarówno tradycyjnych, małych sklepów spożywczych i straganów, jak i coraz modniejszych sklepów i stanowisk pod szyldem “zero waste”. W przypadku sprzedaży produktów na wagę, kluczowe znaczenie mają: opakowanie zbiorcze, hurtowe, które pozwala dostarczyć towar do sklepu. Opakowania tego typu mają dużo większą szansę by być ekologicznymi, ponieważ dużo łatwiej wprowadzić system opakowań wielorazowych i zwrotnych niż w przypadku opakowań jednostkowych. Drugim – istotnym z punktu widzenia użytkownika, opakowaniem stosowanym przy żywności sprzedawanej luzem, są wielorazowe torby i pojemniki, które najczęściej klient przynosi sam do sklepu i je napełnia. W zakresie takich opakowań można zaobserwować rozwój dedykowanych produktów, a konsumenci są coraz bardziej

Michał Sikorski Kierownik działu rozwoju badawczo-naukowego KB Folie Polska

Dorota Kabała Projektantka prowadząca we-design.studio

Marta Krawczyk Organizacja Rekopol

Opakowania do żywności

świadomi zalet i wad materiałów, z których powstaje opakowanie (np. szklany pojemnik a plastikowy, woreczek lniany a bawełniany itp.). Producenci opakowań przekonują, że w bardzo wielu przypadkach brak opakowania skróci termin przydatności produktów, co spowoduje wzrost marnotrawstwa żywności, a to z kolei ma gorszy wpływ na środowisko niż stosowanie opakowań. – Opakowania, a często również atmosfera modyfikowana znajdująca się w ich wnętrzach po to, aby wyprzeć powietrze, wydłuża termin przydatności do spożycia. Bez tego już po kilku dniach żywność byłaby popsuta – mówi Piotr Świąć z Mflex. Dorota Kabała sugeruje, że warto na wyrzucanie żywności spojrzeć szerzej. – Analizując dane na temat marnotrawienia żywności, np. opracowane łącznie w artykule Green Projects (Jedzenie, które niszczy klimat i środowisko. I to jak!, 17 października 2019) oraz dane m.in. firmy Statista i Eurostatu, można wyciągnąć wniosek, że sami konsumenci odpowiadają za 53 proc. strat żywności. Jednocześnie najczęstszymi powodami wyrzucania jedzenia przez konsumentów są (w badaniu możliwe było podanie wielu odpowiedzi): zepsucie jedzenia (65,2 proc.), przeoczenie daty ważności (42 proc.), przygotowywanie zbyt dużych porcji (26,5 proc.) oraz robienie zbyt dużych zakupów (22,2 proc.) i nieprzemyślane zakupy (19,7 proc.). Aż cztery z głównych pięciu powodów nie są związane w żaden sposób z opakowaniem, a wyłącznie z zachowaniami konsumenckimi. O tym, że planetę chronimy myśląc więcej podczas zakupów przekonany jest również Marek Świś z Plast-Farbu. – Dlaczego mamy kupować 20 gramów jogurtu zapakowanego w 30-gramowe opakowanie? Kiedy przestaniemy promować firmy, które zużywają ogromnie ilości opakowań w swojej logistyce wyrobu? Marnowanie żywności to również łańcuch dystrybucji – kiedyś mleko było roznoszone codziennie w butelkach zwrotnych, a dziś możemy kupić sobie zapas w kartonikach (folia z papierem) na dwa tygodnie.

Ekoprojektowanie korzystne nie tylko dla środowiska Tam, gdzie opakowania są niezbędne lub korzystne, optymalnych rozwiązań szukają przedsiębiorcy, inżynierowie i designerzy zajmujący się ekoprojektowaniem. Proces

ten jest korzystny nie tylko dla środowiska, ale również dla producentów opakowań, ich klientów (np. producentów żywności), jak i konsumentów, wpływając m.in. na obniżenie kosztów produkcyjnych, transportowych i eksploatacyjnych, redukcję masy generowanych odpadów i sprostanie wymogom regulacyjnym.

O konkretnych przykładach mówi Anita Frydrych z KGL S.A. – Wykorzystujemy dobre praktyki eko-projektowania m.in. redukując masę oferowanych opakowań, dzięki opracowaniu w ramach procesu badawczorozwojowego materiałów spienionych, wykorzystując recyklaty i surowce odnawialne, stosując jednorodne materiały do produkcji folii i opakowań. – Producenci mają odpowiedzialność względem społeczeństwa i środowiska naturalnego w zakresie współpracy w zarządzaniu odpadami z opakowań, stosowania właściwych surowców, opracowywania odpowiednich opakowań, wykorzystywania optymalnych technologii oraz rzetelnej edukacji konsumentów w zakresie postępowania z opakowaniem oraz w zakresie składu. W tym zakresie istotne są zarówno kampanie, informacje na produkcie, ale także zrozumiały wygląd opakowania – nie jest etycznym i moim zdaniem jest absolutnie niedopuszczalne wprowadzanie konsumentów w błąd poprzez np. produkowanie opakowań z tworzywa sztucznego, które udaje papier, wiązanie opakowań sztuczną rafią, która ma udawać naturalny materiał – uważa Dorota Kabała z we-design.studio. Źródło: materiały stowarzyszenia Natureef

Anita Frydrych Dyrektor ds. rozwoju technologii tworzyw sztucznych i funduszy UE w KGL S.A.

Prawa autorskie - Niniejsze opracowanie podlega prawom autorskim i prawom do bazy danych Prokonsument Sp. z o.o. Nie może być, w części ani w całości, kopiowany, reprodukowany, sprzedawany, wykorzystywany w celach innych niż niekomercyjne. W przypadku kopiowania, powielania lub używania w celach niekomercyjnych zawsze należy podać odpowiednie odniesienie z powiadomieniem o prawach autorskich. Żadne z postanowień niniejszego dokumentu nie może stanowić licencji, bezpośredniej lub pośredniej, wynikającej z jakichkolwiek praw autorskich lub praw do bazy danych Prokonsument Sp. z o.o. Cała zawartość niniejszej opracowania chroniona jest prawami własności przemysłowej i intelektualnej. Wszelkie znaki towarowe, logo, zdjęcia, rzuty graficzne itp. zawarte w niniejszym opracowaniu stanowią własność Prokonsument Sp. z o.o. lub osób trzecich. Ich używanie, kopiowanie i/lub rozpowszechnianie bez uprzedniej zgody właściwego podmiotu jest niedozwolone. Dostęp do wersji online tego dokumentu odbywa się za pomocą portalu www.foodfakty.pl poprzez wypełnienie odpowiedniego formularza. Opracowania nie należy ich udostępniać osobom trzecim. Zastrzeżenie - Niniejszy dokument zawiera informacje pochodzące z literatury opublikowanej przez strony trzecie lub innych zasobów publicznych wyłącznie do celów ogólnych. Mimo dołożenia wszelkich starań, by informacje publikowane w niniejszym opracowaniu były prawdziwe oraz dokładne, Prokonsument Sp. z o.o. w konsekwencji Prokonsument Sp. z o.o. nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek błędy, nieścisłości lub pominięcia w treści tego dokumentu, które nie mają zastępować porad udzielanych przez ekspertów lub innych specjalistów. Ani Prokonsument Sp. z o.o., ani żadna inna strona zaangażowana w tworzenie, produkcję lub dostarczanie tego dokumentu nie może być przedmiotem jakichkolwiek bezpośrednich, pośrednich, przypadkowych lub umyślnych roszczeń wynikających z użycia dokumentu przez jakąkolwiek osobę. Informacje zawarte w niniejszym opracowaniu nie są prawnie wiążące i nie stanowią oferty handlowej, w tym w rozumieniu art. 66 § 1 Kodeksu cywilnego. Zawarte w opracowaniu informacje nie stanowią zapewnienia, w szczególności w rozumieniu art. 556 Kodeksu cywilnego.

PRZEGLĄD PRAWA Monitoring zmian prawa w trybie miesięcznym w formie „inteligentny” Excel

DLA KOGO?

CEL STREFY

OPINIE EKSPERTÓW

Kadra managerska branży spożywczej, odpowiedzialna za jakość, bezpieczeństwo i zgodność z przepisami żywności, opakowań, suplementów diety

Dostarczenie zawsze aktualnej i rzetelnej informacji o prawie żywnościowym, analizie ryzyka, nowościach technologicznych, zafałszowaniach, metodach badawczych...

Komentarze ekspertów, spotkania on-line, szkolenia

ANALIZY RYZYKA na podstawie RASFF, EFSA, EUR Lex

BĄDŹ NA BIEŻĄCO Kontakt

501 370 590 strefamanagera@foodfakty.pl

Opakowania do żywności - fakty i mity - FoodFakty NAWIGATOR

Articles inside

Czy istnieje ekologiczne opakowanie?

Opakowania, które chronią zawartość i zdrowie

Recykling opakowań – jak to się robi?

Czy wiesz gdzie wyrzucić opakowanie?

Czy papier zastąpi tworzywa sztuczne?

Czy biotworzywa zastąpią plastik?

Świeże pomysły z FreshInPac

Trendy w opakowaniach. Czy opakowanie, którego używam jest „eco”?

EKO(r)EWOLUCJA opakowań, czyli jak projektować zielone serie by skutecznie redukować odpady (Małgorzata Szymczukiewicz, KB Folie

Opakowania z recyklingu do żywności? To musi się opłacać

Opakowania inteligentne a opakowania aktywne – czym różnią się te rozwiązania i jakie niosą korzyści? (Justyna Knaflewska, Famag

Analiza zagrożeń wywołanych niebezpiecznymi materiałami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością (FCM) zgłoszonych do systemu RASFF w 2020 r. i I kwartale 2021 r. (Sonia Staszewska, FoodFakty

W czasie pandemii dostawcy opakowań umożliwiają bezpieczne zaopatrywanie społeczeństw w żywność i angażują się w bezpośrednią walkę z koronawirusem

Wyzwania systemowe (...i nie tylko) dla producentów opakowań dla branży spożywczej (Joanna Mazurkiewicz, BSI

Podsumowanie 2020 r. w branży opakowań – dwa motory wzrostu pozwoliły utrzymać tytuł branży odpornej na kryzysy (Maciej Nałęcz, Santander

Zmiany w regulacjach opakowań żywności z tworzyw sztucznych w 2021 r. (Patryk Kalinowski, CPŻ