Sami Swoi Magazyn listopad 2022

Adres: Sami Swoi Magazyn – The Polish Times Suite 5, 5th Floor East Wing, West World 303 West Gate Rd. London, United Kingdom, W5 1DT

Wydawca (Publisher): 1MM Media Group

Redakcja (Editorial):

T: 020 7099 7106

T: 7974 9900 12

E: redakcja@samiswoi.news

Zespół redakcyjny i współpracownicy:

redaktor naczelny Dariusz Chrost

E: editor@1mmmedia.co.uk

Sonia Grodek Małgorzata Skibińska Łukasz Tymków

Felietoniści: ks. Bartosz Rajewski Jacek Żakowski Krystyna Kotlińska

Skład i grafika: MJ CREATIVE

Redakcja portalu SamiSwoi.news: redakcja@samiswoi.news

Reklama: e-mail: cco@1mmmedia.co.uk

Administracja

T: 020 7099 7105

T: 079 749 900 14

E: head.office@1mmmedia.co.uk

Finanse: E: payments@1mmmedia.co.uk

Tytuł zarejestrowany pod numerem: ISSN 2754-2823

Redakcja „Sami Swoi Magazyn” nie ponosi odpowiedzialności za treść publikowanych ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo odmowy publikacji ogłoszenia bez podania przyczyny.

RISHI SUNAK - PREMIER

O INDYJSKICH KORZENIACH

Kim jest nowy premier? Rishi Sunak ma 42 lata, więc jest najmłodszym premierem Wielkiej Brytanii, jak również pierwszym szefem rządu o pochodzeniu brytyjsko-azjatyckim. Urodził się w Southampton, jego rodzina ma indyjskie korzenie. Ojciec Sunaka był lekarzem, a matka prowadziła własną aptekę. Jak podkreśla poli tyk na swojej stronie internetowej, jego rodzice z oddaniem służyli lokalnej społeczności.

Rishi Sunak zdobył dyplom prestiżowego kierunku polityka, filozofia i ekonomia na Uni wersytecie Oksfordzkim. Studiował również na Stanford University w Stanach Zjednoczonych, gdzie ukończył studia Master of Business Admi nistration (MBA). Był współwłaścicielem dużej firmy inwestycyjnej, która współpracowała m.in. z przedsiębiorstwami z Doliny Krzemowej.

W 2015 roku został po raz pierwszy wybrany posłem do Izby Gmin. Pełnił funkcję podsekre tarza stanu w Departamencie Mieszkalnictwa, Społeczności i Samorządu Lokalnego. Był mini strem finansów podczas pandemii, przygotował bezprecedensowy program wsparcia dla biz nesu i pracowników. Jego poglądy gospodarcze są bliskie wolnorynkowemu skrzydłu partii, w tradycji Margaret Thatcher. 5 lipca 2022 roku

sprzeciwił się ówczesnemu premierowi Boriso wi Johnsonowi i podał się do dymisji. Wcześniej Sunak był młodszym ministrem w rządzie The resy May. Był jednym ze zwolenników wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej.

Jest jednym z najbogatszych ludzi w kraju, znalazł się w zestawieniu “Lista Bogaczy” publi kowanym każdego roku przez “Sunday Times”. Bycie milionerem zawdzięcza miedzy innymi małżeństwu z Akshatą Murty – projektantkę i córkę miliardera Nagavary Murthy’ego (założy ciela indyjskiej firmy informatycznej Infosys).

Na razie nowy premier ma duży kredyt spo łecznego zaufania. Z dwóch opublikowanych wczoraj sondaży wynika, że Brytyjczycy wiążą z jego osobą dużo większe nadzieje, niż mieli wobec jego poprzedniczki Liz Truss. Z drugiej strony – zwiększyła się liczba tych, którzy chcą przedterminowych wyborów.

25 proc. ankietowanych przez ośrodek YouGov uważa, że Sunak będzie bardzo dobrym lub dobrym premierem, 29 proc. – że będzie przeciętnym i również 29 proc. – że słabym lub bardzo słabym. To jednak wyraźnie lepsze oceny niż uzyskała w analogicznym badaniu Truss na kilka dni przed objęciem urzędu. W

to, że będzie bardzo dobrą lub dobrą premier wierzyło 12 proc. badanych, 20 proc. uważało, że będzie przeciętna, a aż 52 proc. – że okaże się słabą lub bardzo słabą.

Zdecydowana większość pytanych – 68 proc. – uważa, że Sunak będzie lepszym premierem niż Truss, podczas gdy 17 proc. – że będzie mniej więcej takim samym, a 5 proc. – że okaże się jeszcze gorszym. Ankietowani uważają też, choć już nie jak jednoznacznie, że będzie on lepszy od Borisa Johnsona. Tego zdania jest 41 proc. ankietowanych, 30 proc. sądzi, że będzie mniej więcej takim samym, a 15 proc. – że gorszym.

Z badania ośrodka Ipsos wynika, że zwięk szył się odsetek osób, które uważają, że jeszcze w tym roku powinny się odbyć przedterminowe wybory do Izby Gmin. Tego zdania jest obecnie 61 proc. ankietowanych, a 21 proc. uważa, że nie jest to konieczne. Natomiast w sierpniu, w czasie gdy trwał poprzedni, wygrany przez Truss, wyścig o przywództwo w Partii Konser watywnej, za przeprowadzeniem wyborów było 51 proc. ankietowanych, a przeciwko – 20 proc.

foto: Shutterstock

Rishi Sunak został nowym brytyjskim premierem, pięćdziesiątym siódmym w historii. Zwyciężył w wy ścigu do fotela nowego szefa Partii Konserwatywnej. Jego jedyna rywalka, Penny Mordaunt, wycofała się z rywalizacji.

KARUZELA PREMIERÓW

Nie jest łatwo pisać o aktualnych wy darzeniach w miesięczniku. Ledwo co odszedł Boris Johnson, napisaliśmy o Liz Truss, a tu już kolejna zmiana. Za sterami rządów stanął Rishi Sunak. Premier inny niż poprzednicy. Ma zaledwie 42 lata, więc jest najmłodszym premierem Wiel kiej Brytanii i pierwszym szefem rządu o pochodzeniu brytyjsko-azjatyckim. Do tego jest wykształcony, obyty i… bardzo bogaty. To może być plus – nie musi dorabiać się na tej posadzie, jak i minus – krytycy mówią, że może nie dostrzegać problemów zwykłych ludzi. Zobaczymy. Na razie. W przeciwieństwie do Liz Truss, ma spory kredyt społecznego zaufania. Jak go wykorzysta, pokażą następne tygodnie.

Ale to nie jedyny temat, którym żyje Polonia w Wielkiej Brytanii. Piszemy o wystawie tkanych rzeźb Magdaleny Aba kanowicz w Tate Modern, o przewiezie niu prochów trzech Prezydentów RP na Uchodźstwie do Polski, o repatriacjach, których polski rząd chce domagać się od Niemiec, a może i Rosji. Zamieszczamy ciekawe felietony. Rafał Przybylok, w ko lejnym odcinku poświęconym herbacie –pisze o wróżeniu z fusów, stylistka Izabela Orłowska poleca kreacje z małą czarną, a terapeutka Anna Meller radzi, jak pokonać niskie poczucie wartości.

Jak zwykle mamy też dla Was satyry Piotra Bielkowicza, kalendarium cieka wych wydarzeń historycznych oraz kącik dla dzieci.

Jak w każdym numerze, publikujemy najważniejsze informacje, przydatne Pola kom w Wielkiej Brytanii – dane i telefony najważniejszych instytucji, szkół, parafii itp. I oczywiście wielki imprezownik – czy li przydatne informacje o tym, jak można ciekawie spędzić czas w Londynie.

Jest też horoskop, z którego dowiecie się, co Was czeka w listopadzie.

Zapraszamy do lektury

Dariusz Chrost

rysował Krzysztof Kowalewicz

rysował Krzysztof Kowalewicz

RADYKALNIE I REWOLUCYJNIE – las tkanych rzeźb w Tate Modern

Wielu z najważniejszych Abakanów zostanie połączonych w leśnej wystawie w 64-metrowej przestrzeni galerii bu dynku Blavatnika w Tate Modern. W latach 1960. i 70. polska artystka Magdalena Abakano wicz tworzyła nowatorskie rzeźby z tkanego włókna. Były miękkie, niejednoznaczne i organiczne; wysokie prace, któ re zwisały z sufitu, zapoczątkowały nową formę instalacji.

Jak zapowiada Tate Gallery: Ta wystawa stanowi rzadką okazję do zgłębienia tej niezwykłej pracy. Wielu z najbardziej znaczących Abakanów zostanie zebranych na leśnej wysta wie w 64-metrowej przestrzeni galerii budynku Blavatnik w Tate Modern. Wystawa bada ten transformacyjny okres działalności Abakanowicz, kiedy jej tkane formy schodziły

ze ściany w trójwymiarową przestrzeń. Dzięki tym pracom wprowadziła miękkie, włókniste formy w nowy związek z rzeźbą. Zaprezentujemy wybór wczesnych tkanin i jej mało znanych rysunków.

Magdalena Abakanowicz urodziła się w 1930 roku w Pol sce i osiągnęła pełnoletność po II wojny światowej. Miesz kając w Polsce pod reżimem komunistycznym, rozpoczęła karierę jako artystka międzynarodowa, a jej prace znajdują się w wielu kolekcjach publicznych i prywatnych na całym świecie.

Będzie specjalna oferta biletów dostępna dla miłośników Polskiego Instytutu Kultury Londyn. Aby dowiedzieć się więcej, wyślij e-mail: london.pci@instytutpolski.pl.

SERIA RZEŹB WŁÓKNISTYCH MAGDALENY ABAKANOWICZ, KTÓRE ZAWISŁY Z SUFITU, BYŁA PIO NIEREM NOWEJ FORMY INSTALACJI, GDY POJAWIŁY SIĘ PO RAZ PIERWSZY POD KONIEC LAT 60. TE RAZ, PO RAZ PIERWSZY, 26 TKANYCH PRAC BĘDZIE MOŻNA ZOBACZYĆ W GALERII TATE MODERN,

17

2023

PROCHY TRZECH PREZYDENTÓW RP NA UCHODŹSTWIE WRACAJĄ DO POLSKI

Uroczystości związane z ekshumacją i sprowadzeniem do Polski prochów trzech pierwszych Prezydentów RP na Uchodźstwie odbędą się 6 listopada w Newark w Wielkiej Brytanii.

polskich żołnierzy były otoczone opieką jako hołd dla nich. W imieniu Newark kieruję moje najserdeczniejsze wyrazy szacunku dla narodu polskiego, który upamiętnia powrót trzech prezydentów do ojczyzny. Nie mogę się rów nież doczekać dalszego okazywania szacunku i uznania Newark dla naszych polskich powiązań, ponieważ planujemy stworzyć i umieścić na cmentarzu w Newark pomnika generała Sikor skiego, który ma zostać oficjalnie odsłonięty w przyszłym roku – powiedział burmistrz Newark.

Rząd RP na Uchodźstwie był prawowitym przedstawicielstwem Państwa Polskiego od ewakuacji władz w 1939 r. aż do 1990 roku. Rząd został najpierw odtworzony w Paryżu, a od 1940 r. miał siedzibę w Londynie.

Prochy Władysława Raczkiewicza, Augusta Zaleskiego i Stanisława Ostrowskiego, które znajdują się na cmentarzu w Newark, zostaną sprowadzone do Warszawy w ramach inicjaty wy utworzenia tam mauzoleum Prezydentów RP na Uchodźstwie.

Uroczystości w Newark rozpoczną się złoże niem wieńców na cmentarzu, po którym odbę dzie się msza żałobna w kościele św. Marii Mag daleny oraz uroczystość w ratuszu miasta, po czym prochy prezydentów wyruszą do Polski.

W uroczystościach wezmą udział m.in. bur mistrz Newark Laurence Goff, Jan Dziedziczak, pełnomocnik rządu do spraw Polonii i Polaków za granicą, Wojciech Labuda, pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. ochrony miejsc pamięci, przedstawiciele Ministerstwa Obrony Narodowej RP, Ambasador RP w Londynie Piotr Wilczek, rodziny Prezydentów RP na Uchodź stwie i ostatni żyjący członek rządu na uchodź stwie, Tadeusz Musioł.

Prezydenci spoczną w Świątyni Opatrzności Bożej. W mauzoleum znajdą się także prochy ostatniego prezydenta Polski na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego, który jest pochowa ny w Panteonie Wielkich Polaków w świątyni, oraz symboliczne groby prezydenta Kazimierza Sabbata, którego prochy znajdują się na cmen tarzu Gunnersbury w Londynie, i prezydenta Edwarda Raczyńskiego, który jest pochowany w mauzoleum rodzinnym w Rogalinie.

Wraz z mauzoleum w świątyni powstanie Izba Pamięci Prezydentów RP na Uchodźstwie. Pochówek prezydentów poprzedzą uroczy stości pogrzebowe 12 listopada w Warszawie z

Projekt informacyjno-edukacyjny „Misja: Wolna Polska” jest inicjatywą Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, resortów spraw zagranicznych i obrony, Instytutu Pamięci Narodowej oraz Centrum Opatrzności Bożej. Został on objęty pa tronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy w Stu lecie Odzyskania Niepodległości. Rada Miasta Newark wspiera proces ekshumacji i repatriacji prochów prezydentów.

– Władysław Raczkiewicz, August Zaleski i Stanisław Ostrowski byli wybitnymi postacia mi polskiego ruchu oporu. Wraz z rządem na uchodźstwie i środowiskiem emigracyjnym odegrali kluczową rolę w utrzymaniu przy ży ciu polskiego ducha, działalności i tożsamości w jednym z najczarniejszych rozdziałów w polskiej historii. Tak ciężko walczyli o niepodle głość Polski, lecz nie doczekali momentu, kiedy nasz kraj stał się wolny w 1989 roku. Ich powrót do domu po tylu latach będzie głęboko porusza jący – powiedział ambasador Piotr Wilczek.

– Jako burmistrz Newark jestem szczególnie dumny z silnych powiązań Newark z Polską. Reprezentowanie Newark podczas różnych wydarzeń planowanych z okazji repatriacji tych trzech prezydentów na uchodźstwie będzie prawdziwym zaszczytem i przywilejem. Teren na cmentarzu w Newark zawierający polskie groby wojenne jest utrzymywany w nieskazitel ny sposób przez Komisję ds. Grobów Wojennych Wspólnoty Narodów i dokładane są wszelkie starania, aby miejsca spoczynku dużej liczby

Po wojnie istnienie rządu dawało nadzieję, że Polska może kiedyś obalić reżim komunistyczny i odzyskać wolność. Dzięki niemu zachowano suwerenność i ciągłość konstytucyjną państwa. 22 grudnia 1990 roku na Zamku Królewskim w Warszawie ostatni z Prezydentów RP rezy dujących w Londynie – Ryszard Kaczorowski – przekazał insygnia urzędu wybranemu w wolnych wyborach prezydentowi Lechowi Wa łęsie, kończąc 50 lat działalności władz RP na uchodźstwie.

Wraz z 500-tysięczną rzeszą Polaków, roz proszoną po wszystkich zakątkach świata i nie mogącą wrócić do zajętego przez komuni stów Kraju, rząd na uchodźstwie odtworzył za granicą Polskę, którą znali sprzed wojny, ze wszystkimi jej instytucjami politycznymi, systemem szkolnictwa i życiem kulturalnym. Stworzyli Rzeczpospolitą Londyńską – Polskę poza Polską.

Urząd prezydenta sprawowali: Władysław Raczkiewicz (1939-1947), August Zaleski (1947-1972), Stanisław Ostrowski (1972-1979), Edward Raczyński (1979-1986), Kazimierz Sabbat (1986-1989) i Ryszard Kaczorowski (1989-1990).

Sekcja Polskich Grobów Wojennych na cmen tarzu w Newark jest największym w Wielkiej Brytanii terenem zawierającym polskie groby. Otworzył ją w 1941 r. premier i naczelny wódz Polskich Sił Zbrojnych gen. Władysław Sikor ski, który z tego miejsca został ekshumowany i przetransportowany do Polski w 1993 r. Tymczasem w miejscowych Fountain Gardens stoi pomnik Ireny Sendlerowej, Sprawiedliwej wśród Narodów Świata, która podczas II wojny światowej uratowała przed Holokaustem setki żydowskich dzieci.

udziałem najwyższych przedstawicieli polskie go państwa.

Prezes POSK bez zmian

W LISTOPADZIE W POSK

Sporo ciekawych imprez zapowiada się w POSK w listopadzie. Poniżej najciekawsze z nich:

21/10 – 18/11, Galeria POSK, Art exhibition: ‘Theatre of Dreams: Andrzej Klimowski and Danusia Schejbal. Anglo/Polish Cultural Exchange’ (free entry)

4.11, bar 19:30/ muzyka 20:30, Jazz Café, ESHTER BENNETT, (£15)

5.11., 17:00, Teatr POSK, Koncert Jubileuszowy - V lat Szkoły Muzycznej w Londynie (wstęp wolny)

5.11, bar 19:30/ muzyka 20:30, TOMER COHEN TRIO (£15)

6.11. 17:00, Studio POSK, INTRUDER/INTRUZ, dwujęzyczny (ang-pol) monogram (£10)

10.11, 19:30, Studio POSK, Biesiada Góralska, Czerwone Korale (wstęp wolny, rejestracja w recepcji POSK)

11.11., 19:00, Teatr POSK, Interpretacje Chopinowskie, Recital fortepianowy: Łukasz Filipczak (wstęp wolny)

11.11, bar 19:30/ muzyka 20:30, Jazz Café, FIONA ROSS, (£15)

12/11, bar 19:30/ muzyka 20:30, Jazz Café, ALICJA ŚMIETANA & JAMES PEARSON, (£15)

Dr Marek Laskiewicz drugi raz z rzędu został prezesem Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego

Członkowie POSK spotykają się raz w roku, żeby przyjąć sprawozdanie ustępujących władz oraz dokonać wyboru władz na nawą kadencję: Prze wodniczącego, Rady oraz Komisji Rewizyjnej.

22 października kandydatami na szefa POSK byli: Dr Marek Laskiewicz, obecny przewodniczący, oraz Robert Wiśniowski, były skarbnik POSK. Głosowanie i podliczenie głosów zajęło cztery godziny, w trakcie tego przestoju otwarto czas na dyskusję na temat przedstawionych raportów i wolne wnioski.

Dyskusja podczas liczenia głosów do Rady, obejmowała postulaty nad zmianami w następujących sprawach:

1.Ustalenie dłuższej kadencji Prezesa Posku niż 1 rok na np. 2-3 lata.

2. Rozszerzenie prac w kwestiach społecznych o sprawy Rodzin i dzieci oraz poradnictwo prawne w tych sprawach.

3. Remonty niektórych pomieszczeń, jak toalety, poszerzone o pomiesz czenie dla matek karmiących.

4. Oczyszczenie elewacji frontowej budynku POSK.

Ostatecznie w głosowaniu wygrał dr Marek Laskiewicz. Po wyborach zapowiedział, że jego głównym celem i misją w nowej kandydaturze bę dzie kontynuacja wprowadzania pozytywnej energii i entuzjazmu Nowej Polonii oraz utrzymywanie tradycji przekazanych przez chwalebne poko lenia Starej Polonii, które POSK budowały.

Odbyły się również wybory do Rady POSK. Zgłoszono 35 kandydatów, spośród których wybrano 24. Każdy z kandydatów jest rekomendowany przez dwóch członków. W tym roku do Rady dostało się więcej młodych członków POSK, co przyniesie duże pokłady energii do działania na rzecz kultury i Polonii, a taże nowe, ciekawe pomysły.

Olivia Pogonowska

12.11., 10:00-12:00, Teatr POSK, Melduję Tobie Polsko - Rotmistz Pilecki (£10, bilety: teatr@posk.org)

13.11., 16:00, Teatr POSK, Święto Niepodległości organizowane przez Zjednoczenie Polski

18.11., 18:30, Sala Malinowa, Koło Myśli Niezależnej, prelekcja historyczno-polityczna

19.11., 16:00, Teatr Syrena, Calineczka - premiera (£12 groups 20+ £10)

20.11., 15:00, Tears Syrena, Calineczka

20.11., Studio POSK, Retro Singers, Przeboje z gramofonu (£15)

26.11., 10:00 i 16:00, Tear Syrena, Calineczka 27.11., 15:00, Tear Syrena, Calineczka 27.11., 12:00, Atrium, Musical Moments for Children (wstęp wolny)

27.11, bar 16.30/ muzyka 17:00, Studio POSK, Andrzejowy Beat, Alle Choir London & Guests (£15)

SŁOWA MAJĄ NIEZWYKŁĄ MOC!

Jak mówić, żeby było jasno, zrozumiale i z sensem?

Myśleć o tym, o czym się mówi, i do kogo się mówi albo komu się to mówi. Jasność mówienia jest pochodną jasności myśli – jeśli będziemy jasno myśleć, będziemy też tak samo mówić. Zresztą – czy jasność jest wartością absolutną? Niektórzy czerpią satysfakcję z meandrów myślowych i cenią sobie zdania wielokrotnie złożone, bo ich zdaniem pokazuje to, że słucha cza szanują, że rozmówcę darzą atencją. W tym dawnym tego słowa znaczeniu, oznaczającym szacunek – bo dziś jest to uwaga, a atencjusz to człowiek, który zwraca na siebie uwagę. Nie bardzo mi się to podoba, wolałbym w tym

znaczeniu widzieć kogoś, kogo darzy się sza cunkiem. Jeśli darzymy rozmówcę szacunkiem, będziemy tak formułować wypowiedzi, by było jak najlepiej się nam komunikować.

Czy słowo może zabić?

To jest może przesada, choć czasem takie sformułowanie nie jest przenośnią. Jeżeli to słowo wypowiada władca, który panuje nad życiem poddanych, to odpowiedź zdecydowanie brzmi - tak. Jeśli generał na polu bitwy – też. Ale najczęściej mówiąc to, myślimy o słowach, które ranią, krzywdzą, lub powodują czyjś zły stan. Dziś słowa docierają przez Internet bardzo dale ko, zataczają ogromne kręgi. Hejt stał się sposo

bem negatywnego wpływania na tych, których się nie lubi. A może powodować i zabijania. Są przecież przypadki samobójstw w wyniku nad miernego hejtu.

Nawet dzieci padają tego ofiarą. Jak można to ograniczyć?

Niestety, dobrodziejstwa cywilizacyjne to nie tylko plusy, niosą i niebezpieczeństwa. Bez samochodów nie byłoby wypadków itd. Itp. Każde dobrodziejstwo można pokazać też ze złej, niebezpiecznej strony. Nasze nowocze sne komunikowanie się nie służy tylko dobru, często tworzy stany niewłaściwe, jak choćby fejki, wytwarzane przez boty. To zresztą słowa,

których niedawno nie znałem i nie znałem też tego zagrożenia, które niosą. Teraz to zagro żenie traktowane jest na równi z prawdziwym. Osłabła nasza możliwość i umiejętność weryfi kacji, nie mamy mechanizmów, które pozwalają nam wszystko sprawdzać. Można postulować powszechną nieufność, ale to też niepraktyczne - nasza komunikacja zakłada dobrą wolę drugiej strony, zakładamy, że ci, co do nas mówią, nie chcą naszej szkody.

Jak odróżniać prawdę od fałszu?

Jest to możliwe. Są różne sygnały kłamstwa, zdajemy się też na intuicję, i często nas ona nie zawodzi. Poznajemy po oczach, po głosie, że ktoś ma złe intencje. Teoretycznie więc to odróżnienie jest możliwe. Gorzej, jeśli to tylko tekst w internecie. Tam jest wszystko. Wtedy nasza nieufność może być zabezpieczeniem. Po lacy są mniej ufni w słowa niż inne narody. My w historii często nie ufaliśmy władzy, władcom. Dzięki temu z różnych kryzysów wychodziliśmy obronną ręką, byliśmy zieloną wyspą. Ale samo mniejsze zaufanie do mowy – już jest szkodą. Ja wolałbym móc zaufać.

Język jest też ważny w obecnej wojnie Rosji z Ukrainą. Rosja uporczywie nazywa to opera cją specjalną. Przekłamuje rzeczywistość?

To jest oczywistym oszustwem. Podobny me chanizm był za komuny. Nie używano np. słowa strajk, były to nieuzasadnione przerwy w pracy. Język może więc zakłamywać rzeczywistość. W każdą stronę. Gdyby wierzyć wszystkim infor

macjom, które docierają przez media, rosyjska armia nie powinna już istnieć. My dowiadujemy się tylko o sukcesach Ukrainy. Nie wszyscy w ten obraz wierzą. Strona zwycięska może zakła mać rzeczywistość. Ale generalnie wierzymy też w to, co nam jest bliższe. W czasie wojen na Bliskim Wschodzie deklarowanie zwycięstwa było uznawane za faktyczne zwycięstwo. Sadam ogłosił to na początku pierwszej wojny i więk szość narodu mu uwierzyła. Gdybyśmy teraz oglądali telewizję w Rosji, podobnie dowiady walibyśmy się o sukcesach armii rosyjskiej i że wszyscy ją wspierają, do niej się garną. Wojna jest prowadzona na różnych frontach, także na frontach propagandowych.

Czasem trzeba uznać, że prawdziwe jest to, co chcemy uważać za prawdziwe. To daje nam satysfakcję i lepsze samopoczucie, szczególnie jeśli nie mamy wpływu na rzeczywistość. I to jest pewnego rodzaju zakład Pascala. Jeżeli uznam, że Pan Bóg jest i naprawdę jest – wy grywam, jeśli uznam, że jest, a go nie ma – nie przegrywam. Ale jeśli uznam, że go nie ma – a jest – wtedy przegrywam sporo. Czasem może więc lepiej uznać, że Pan Bóg jest i będziemy żyli długo i zdrowo, czego wszystkim życzę.

Czy zna Pan czeski żart o aneksji Kaliningradu?

Oczywiście i ambiwalentnie go odbieram. Z jednej strony cenię sobie czeskie poczucie hu moru i ten rodzaj podejścia do rzeczywistości, z dystansem. Zwróćmy uwagę, że nawet strona ukraińska nie prezentuje tylko tego patosu, że

wojna, że się bronimy, tam też jest dużo proste go języka, żartu. Wojna, ale bez patosu, bo patos usprawiedliwia często najgorsze zbrodnie wo jenne. Wracając do tematu - Czesi mają absur dalne poczucie humoru, ale dla wielu ten rodzaj żartu może wydawać niestosowny.

I jeszcze na koniec podobno kolekcjonuje Pan wszystkie wydania „Pana Tadeusza”.

Nie tylko, także podręczniki dobrego wycho wania, dawne książki do gramatyki, polskie słowniki, Zbieram też wydania „Pana Tadeusza” i mam chyba największą w Polsce ich kolekcję. Brakuje mi tylko wydania hiszpańskiego – pro szę o niego, jeśli ktoś ma. „Pan Tadeusz” to jest książka mojego życia.

Niedawno wydał Pan swoją kolejną książkę, „Pokochawszy”.

„Pokochawszy”, to książka, którą napisaliśmy wspólnie z moją żoną. Nagadaliśmy raczej niż napisaliśmy – bo to w dużej części zapis roz mów. Zabawny jest też tytuł – imiesłów. O czym jest książka? O tym, co się z nami dzieje, kiedy pokochamy, nie o nas dosłownie, jako małżeń stwie, choć jesteśmy dobrym przykładem, ale o ludziach, o tym, jak nazywamy miłość, jak o niej mówimy, jak nazywamy stany zakochania, jak ją wyznajemy. Ja jestem polonistą, żona psycho logiem. Mam nadzieję, że takie zderzenie, taka rozmowa może być dla wszystkich interesująca.

Łukasz Zalewski Dariusz Chrost

SPRAWA REPARACJI

NIEMIECKICH ZMARNOWANA

Kilka tygodni temu polski minister spraw zagranicznych, Zbigniew Rau, przekazał oficjalną notę dyplomatyczną rządowi niemieckiemu, w której domagał się dla państwa polskiego reparacji za zbrodnie wojenne. Nota miała zawierać ocenę strat wojennych z powodu niemieckiej okupacji na 6,2 biliony złotych, albo 1,5 biliona dolarów.

Choć sprawa została poruszo na w długotrwałej wewnętrznej debacie w mediach polskich i w Sejmie, nota zgłoszona została w ostatniej chwili, tuż przed przyby ciem do Polski ministra niemiec kiego Annaleny Baerbock. Nie było żadnej wcześniejszej konsultacji

z rządem niemieckim i brakowało jakiejkolwiek debaty z niemiec kimi mediami czy naukowcami historycznymi. Nic dziwnego, że rzecznik rządu niemieckiego oświadczył, iż sprawa odszkodo wań została rozwiązana w 1953

r., gdy Polska odmówiła przyjęcia jakichkolwiek płatności z Niemiec.

Sposób przekazania noty był wyjątkowo lekceważący dla no woczesnego demokratycznego państwa niemieckiego, które dawno temu przyznało się do

zbrodni popełnionych wobec Polski. Polska strona tak dzia łała, jakby nie chciała uzyskać pozytywnej odpowiedzi. Sposób przekazania noty, bez opubliko wania jej treści, był tak tajemniczy że Gazeta Wyborcza poprosiła o opublikowanie tekstu, aby udo

wodnić, że naprawdę była złożona. Media opozycyjne podejrzewały, że rząd nie zwracał uwagi na efekty przekazania takiej noty, na władze czy opinię publiczną w Niemczech (nawet bagatelizując możliwość ponownego zakwestio nowania odszkodowań za stratę ziemi zachodnich Polski), dlatego że prawdziwym celem sprawy reparacji mogła być próba pogłę biania wewnętrznej polaryzacji politycznej w Polsce i rozbudzenia społecznych emocji, aby wygrać następne wybory parlamentar ne. Tak w sondażach uważa 68% społeczeństwa.

Oczywiście każdy obywatel Pol ski w czasie Drugiej Wojny Świa towej był w jakimś stopniu ofiarą bestialskiego okrucieństwa ze strony hitlerowskich Niemiec, albo bezpośrednio, albo przez doświad czenia rodziny czy przyjaciół. Po wojnie, przez wiele lat, straty i cierpienia z Drugiej Wojny przeży wali zarówno pozostali przy życiu, jak i następne pokolenia ofiar, pozbawione możliwości rozwoju wynikającego z wojennych znisz czeń materialnych i psychicznych. Nic dziwnego, że w sondażach 64% społeczeństwa popierało te

raz żądania reparacji ze strony Niemiec, mimo cynicznej interpretacji powodu podnoszenia teraz tej sprawy. W końcu nawet opozycja przyjęła, że dotychczasowe rozwiązanie sprawy odszkodowań i reparacji wojennych było zupełnie nieade kwatne. Wskazywała na to jedno głośnie przegłosowana uchwała sejmowa jeszcze z roku 2004 jako reakcja na działania ówczesnego niemieckiego Związku Wypędzo nych i Powiernictwa Pruskiego, gdy premierem był Marek Belka. Teraz kolejną uchwałę przegło sował we wrześniu Sejm, mimo przypomnienia opozycji, aby nie ominąć podobnego żądania od szkodowań ze strony Rosji.

Znamy z grubsza rachunek ludz ki za zbrodnie wykonane na na rodzie polskim w czasie okupacji niemieckiej. Wynikiem ekstermi nacyjnej polityki okupanta hitle rowskiego było 5,3 miliony zamor dowanych i 640 tysięcy poległych w czasie działań wojennych, żołnierzy czy cywilów, a więc w sumie 6 milionów polskich obywa teli. W tym nieco więcej niż poło wa była narodowości żydowskiej. Każdą śmierć w wyniku wojny czy okupacji oszacowano w ocenie rzą

du na 800 tys. zł. Natomiast według polskich histo ryków szacunkowe straty mate rialne wynosiły w przybliżeniu ok. 258 mld złotych przedwojennych, co w przeliczeniu daje aż 50 mld dolarów. Stracono blisko 2 mln koni, 4 mln bydła rogatego, 5 mln trzody chlewnej i 755 tys. owiec. Zniszczeniu uległo 63% taboru, 6000 km torów kolejowych, 1920 mostów drogowych, 15 tys. km dróg. Straty w rolnictwie sięgały 50% stanu przedwojennego, w przemyśle chemicznym sięgały 64%, w przemyśle spożywczym sięgały 53%, a straty w przemyśle metalowym sięgały 48% stanu przedwojennego. Blisko 43% do robku kulturalnego na ziemiach polskich zostało zniszczone w wyniku celowej działalności oku panta. Same straty w bibliotekach polskich szacowano na 66% stanu przedwojennego, a zburzeniu uległo 25 muzeów, 35 teatrów, 665 kin i 323 domy kultury i domy ludowe. Powinno się Niemcom przypominać od czasu do czasu te straszne statystyki.

Niezależnie od metod oblicze nia, żaden Polak nie mógł kwe stionować że Polsce jako państwu, jak i indywidualnym Polakom i Polkom, należały się wcześniej re

paracje i osobiste odszko dowania za te wojenne straty. Nie stety w roku 1953 rząd PRL, pod naciskiem Związku Radzieckiego, ogłosił, że jednostronnie zrzeknie się prawa do reparacji wojennych od Niemiec, a Niemcy Wschodnie musiały z kolei zaakceptować gra nicę na Odrze i Nysie Łużyckiej, co powodowało przekazanie Polsce około 1/4 Niemiec w granicach z 1937 r. Zgodnie z umowami pocz damskimi, Polska miała otrzymy wać odszkodowania niemieckie tylko za pośrednictwem Rosji Sowieckiej. Kreml orzekł jeszcze, że z sum należnych Polsce trzeba odliczyć 6 mld dolarów jako róż nicę w wartości majątku naby tego przez Polskę na zachodzie i utraconego na wschodzie. Kreml zgodził się odstąpić Polsce ze swej części reparacji 15 proc. wszyst kich dostaw z radzieckiej strefy okupacyjnej i 15 proc. majątku z zachodnich stref okupacyjnych Niemiec. Polskę po prostu oszu kano. Tylko Polacy zamieszkali na Zachodzie mogli skorzystać osobi ście z odszkodowań niemieckich

Co prawda, nie był to koniec sprawy odszkodowań. W 1972 roku zachodnie Niemcy, uznane przez ówczesny reżym PRL, wy płaciły odszkodowanie Polakom, którzy przeżyli eksperymenty

pseudomedyczne podczas uwięzie nia w nazistowskich obozach kon centracyjnych. Następnie, umowa Gierek-Schmidt podpisana w 1975 r. w Warszawie przewidywała, że zostanie wypłacone 1,3 mld marek Polakom, którzy podczas okupacji niemieckiej, wpłacali do niemiec kiego systemu ubezpieczeń spo łecznych, bez możliwości pobie rania emerytury. Po zjednoczeniu Niemiec w 1990 r. Polska ponow nie zażądała reparacji od zjedno czonego państwa niemieckiego, reagując na roszczenia przeciwko Polsce zgłoszone przez niemieckie organizacje wypędzonych żądają ce odszkodowań za mienie i grunty przejęte przez państwo polskie. W 1992 r. rządy Polski i Niemiec za łożyły Fundację „Polsko-Niemiec kie Pojednanie”, w wyniku czego Niemcy zapłacili poszczególnym polskim obywatelom ok. 4,7 mld zł.

Od tego czasu wśród polskich ekspertów prawa międzynarodo wego trwa debata, czy Polska ma prawo żądać odszkodowań wojen nych. Niektórzy twierdzą, że de klaracja z 1953 r. nie była legalna, i nie obowiązuje dzisiejszą Polskę. Dlaczego więc nie pchano sprawę odszkodowań po roku 1992, gdy Polska odzyskała swoją suweren ność? Słusznie czy niesłusznie, pierwsze rządy ustaliły że w nowym porządku europejskim, Polska może najlepiej odgrywać swoją rolę jako państwo niezależ ne nie mające żadnych ambicji re wizjonistycznych i nie szukających

dalszych rozliczeń z przeszłości. Uważały że Polska najlepiej będzie się rozwijać gospodarczo jeżeli będzie widziana jako kraj długo trwały na którym można polegać i w którym warto inwestować gospodarczo, militarnie i politycz nie. Uznając trwałość istniejących granic ze wschodnimi sąsiadami, Polska zabezpieczała w ten sposób swoje granice zachodnie na Odrze i Nysie. Pamięć o przeszłości jed nak pielęgnowano i na obchody bolesnych rocznic zapraszano wszystkie kraje sąsiedzkie, łącznie z rządami Rosji i Nemiec.

Nawet jeżeli przyjmuje się pra wo Polski do wznowienia tych roszczeń na podstawie, że PRL nie było suwerennym państwem, trze ba przyznać, że synchronizacja tych żądań jest wyjątkowo nieko rzystna w momencie konfrontacji Niemiec i Polski z Rosją w sprawie Ukrainy. W końcu kraje te wspól nie wzmagają się w przetrwaniu wojny gospodarczej wobec odmo wy dostawy gazu z Rosji. Potrzeb na jest solidarność państw demo kratycznych w obronie Ukrainy. Polska ma już zastępczą dostawę z gazociągu Baltic Pipe z Norwegii, ale Niemcy znajdują się w wyjąt kowej trudnej sytuacji, gdy nowy kanclerz niemiecki Olaf Scholz stara się odkręcić błędy poprzed nika w uzależnieniu się od dostaw z Rosji, i wspiera kosztowną dla wszystkich politykę sankcji wobec Rosji. Dyplomatycznie Polska po winna wspierać kanclerza wobec opinii niemieckiej, by przetrwali

ten okres maksymalnego zagro żenia dla gospodarki niemieckiej, a nie szukać powodu, aby jeszcze bardziej zniechęcić podatnika nie mieckiego od wspólnego udziału w konfrontacji z Niemcami.

Na Forum Rady Polonii Świata w Wilnie we wrześniu dyrektor do spraw Polonii z Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Jan Badowski, oświadczył, że Polonia powinna poprzeć roszczenia rządu polskie go w sprawie reparacji od Niemiec na tej samej skali działań lobby stycznych, co poprzednio wyko nywali w sprawie przyłączenia Polski do NATO czy do Wspólnoty Europejskiej. Pierwszą reakcją przedstawicieli Polonii niemieckiej na zjeździe było retoryczne py tanie, dlaczego 1 milion polskich podatników żyjących w Niemczech ma spłacać teraz roszczenia z Pol ski? A po drugie, jak swoim sąsia dom niemieckim z trzeciego po kolenia po wojnie mają uzasadnić taki nagły nowy koszt w obecnym kryzysie gospodarczym? Nikt z MSZ tej sprawy z nimi poprzednio nie konsultował.

Poza tym nie powinno się po równywać tak kluczowej kwestii strategicznej dla przyszłego bez pieczeństwa i dobrobytu Polski, jakim była, i dalej jest, NATO i Unia Europejska, z kwestią reparacji niemieckimi które dotyczą nie przyszłość, a przeszłość, Polski. Do jakiego stopnia obecna polityka zagraniczna Polski powinna być

kierowana upiorami przeszłości, jeżeli takie żądania wprowadza ją zasadniczy konflikt z obecną polską racją stanu? Można argu mentować, że trauma okupacji i terroru niemieckiego na Polskę nie została odpowiednio wyleczona przez 75 lat powojennego współ istnienia pokojowego z Niemcami. Dla wielu Polaków, jak i Żydów, ta trauma wciąż kieruje ich codzien nym zachowaniem. Na pewno dotyczy to prezesa Kaczyńskie go, który wciąż ocenia Niemców emocjonalnie, tak jakby historia zakończyła się na roku 1945. Ale pielęgnowanie traumy jest mimo wszystko upośledzeniem, które tamuje normalny zdrowy rozwój psychiczny pacjenta. Tym bardziej pielęgnowanie traumy na skali państwowej świadczy o upośledze niu w zachowaniu państwa wobec rzeczywistości i wobec swoich właściwych interesów. Co innego obliczać straty wojenne i przeka zywać je do wiadomości Niemcom, a co innego uzależniać od zbrodni przeszłości obecne bezpieczeń stwo i kierunek polityki zagranicz nej Polski, i w tak frywolny i cy niczny sposób marnować moralne znaczenie rachunku za zbrodnie niemieckie w Polsce.

W końcu wrogiem Polski przez ostatnie 20 lat jest Rosja Putina, a nie Niemcy. Czemu podobny rachunek Polska nie wystawia rządowi rosyjskiemu za zbrodnie choćby z okupacji sowieckiej z lat 1939-1941, jak Katyń, czy zbrodnie ze zniszczeń lat powojennych?

Prezes Kaczyński argumentuje że domaganie reparacji od Rosji bę dzie możliwe dopiero, gdy „Rosja dołączy do kręgu krajów cywilizo wanych”, ale dla opinii światowej nie warto tego odkładać. Jeżeli Polska autentycznie chce wystawić obydwu najeźdźcom rachunek za zbrodnie wojenne to niech robi to sprawiedliwie i godnie, opierając to na dialogu, a nie kompromitując moralnych argumentów o repara cji prawnym niechlujstwem i poli tycznym samookaleczeniem.

Przypominam czytelnikom w Anglii że bilion polski (po angiel sku trillion) równa się milion mi lionów, w odróżnieniu od biliona brytyjskiego (po polski miliard) który równa się „tylko” tysiącowi milionów.

Wiktor Moszczyński

Bartosz Rajewski

W CIEBIE

WIERZY

W październiku miałem okazję zobaczyć dwa bardzo dobre filmy. Oba też bardzo mnie wzruszyły. Do tego stopnia, że czu łem się emocjonalnie „przeorany”. Film pt. „Johnny” to historia niezwykłego kapłana – śp. Jana Kaczkowskiego. Film pt. „Ania” to z kolei historia cudownej kobiety i nie zwykłej aktorki – śp. Ani Przybylskiej. W historiach życia tych przedwcześnie zmar łych młodych ludzi jest bardzo wiele wspól nych mianowników. Jest dużo miłości, jest cierpienie, jest niemało radości i jest ludzka zwyczajność. Ale jest też silna wiara w Boga i ufność wobec Niego. Zarówno Jan, jak i Ania doświadczyli i rozpoznali w swo im życiu takiego Boga, jakim On jest. Boga, który – parafrazując słowa Jana – codzien nie do nas mówi: „Nie bój się! Wszystko jedno jak będzie, Ja z tobą będę, Ja cię nie zostawię, bo ciebie kocham”.

Taki właśnie jest nasz Bóg: bez wzglę du na naszą świętość i grzeszność, bez względu na naszą wierność i niewierność, bez względu na wszystko: On z nami jest, nie zostawia nas, towarzyszy nam, bo nas kocha. „Jeśli my odmawiamy wierności, On wiary dochowuje, bo nie może się zaprzeć siebie samego” (2 Tm 2,13). Bóg jest nie

tylko Bogiem wiernym, ale też Bogiem „wie rzącym”. Jego wiara polega na ryzykownym ufaniu człowiekowi. Bóg budzi naszą wiarę i towarzyszy jej, ufając w naszą wolność. Bóg ufa, że na Jego dar odpowiemy wiarą i wiernością. Jest wierny, choć my wierni nie jesteśmy. Wierzy w nas, chociaż my czasem nie wierzymy w Niego. Ufa nam, choć my tak często Jemu nie ufamy. Jest większy od naszego serca – od ludzkiego serca – w którym stale walczy wiara z nie wiarą i wierność z niewiernością. Taki jest nasz Bóg. I nie dajcie sobie wmówić, że jest mściwym tyranem. Powtórzę za ks. Janem Kaczkowskim: „Jeżeli wierzycie w obraz Boga karzącego, to wolałbym, żebyście byli niewierzący”.

Potwierdzeniem tego są również ukazane w Biblii ludzkie historie, jak choćby historia wodza wojsk syryjskich Naamana. Ten czło wiek nie znał prawdziwego Boga. Udał się do Jerozolimy z nadzieją, że może ten obcy dla niego Bóg okaże się bardziej skuteczny od znanych mu bogów. Otrzymuje w końcu to, o co prosił, ale nie dzięki wierze, nie w jakimś nadzwyczajnym przeżyciu czy unie sieniu, ale w chwili całkowitego zwątpienia i rozczarowania. Bóg uzdrawia człowieka,

który nie był Jego wyznawcą i który nie był Mu wierny. Dlaczego? Bo kocha! Z kolei hi storia uzdrowienia dziesięciu trędowatych z Ewangelii, a pośród nich dziewięciu, którzy okazali się niewdzięczni pokazuje, że Bóg nie obraża się na człowieka, nie jest Bo giem małostkowym, karzącym i mściwym. Niewdzięcznicy nie zostali ukarani i nie przylgnął do nich na powrót trąd. Bóg pozo stał wierny, ponieważ nie mógł zaprzeczyć sam sobie (por. 2 Tm 2,13).

Znacie takiego Boga? Przyjaźnicie się z Nim? Widzicie Jego działanie w swoim ży ciu? Krótko przed śmiercią Ania Przybylska powiedziała: „Teraz znowu kumpluję się z Panem Bogiem. Chodzimy co niedziela na kawę. Bardzo dobrze mi z tą przyjaźnią. (…) Po tych spotkaniach jest mi naprawdę o wiele lżej”. Do Ciebie też Bóg dzisiaj mówi słowami ks. Jana Kaczkowskiego: „Nie bój się! Wszystko jedno jak będzie, Ja z tobą będę, Ja cię nie zostawię, bo ciebie ko cham”. Umów się z Bogiem na kawę. On w Ciebie wierzy. On Ci ufa.

Ks. Bartosz Rajewski, proboszcz jednej z najstarszychpolskich parafii w UK – parafii pw. Św. Wojciecha na na Kensington & Chelsea w Londynie (www.parafiakensington.uk)

OZ TĄ BRYTANIĄ

Ależ się w tej Brytanii porobiło! Pięciu pre mierów w sześć lat to jest standard włoski - nie brytyjski. A premier kilkutygodniowy to nawet we Włoszech rzadkość. Po II wojnie Wielka Bry tania miała dwunastu premierów. Na Downing Street lokator zmieniał się średnio co sześć lat (Wilson i Churchil wprowadzali się dwukrotnie). Podobnie było przez poprzednie 300 lat, od czasów sir Roberta Walpole, uważanego za pierwszego nowoczesnego premiera. A Rishi Sunak jest trzecim lokatorem w tym roku. I piątym od referendalnej decyzji o Brexicie. To nie wygląda poważnie.

Jest problem. Ale można się spierać - jaki. Nie sądzę, by istniał argument pozwalający dziś wybrać właściwą z trzech odpowiedzi.

Pierwsza odpowiedź dotyczy demokracji. Brytania wprawdzie wyszła z Unii, ale jest czę ścią Europy, czy tego chce, czy nie. A w Europie (poza Niemcami, Irlandią, Finlandią, Portugalią) demokracje drżą. W każdym kraju wygląda to trochę inaczej, ale wszędzie są zasadnicze pro blemy. Widać, że demokratyczny paradygmat się zmęczył albo zużył. Eksperci się spierają, dlaczego i jak to naprawić, ale realistyczna tera pia nie powstała. Tu trudno o optymizm.

Druga odpowiedź dotyczy Brytanii. Z historii wiemy, że państwa, które traciły imperia odcho rowują to ciężko. Teraz skrajnym przykładem jest Rosja, ale nie da się też zrozumieć Węgier Orbana bez tęsknoty za Austro-Węgrami, ani Turcji Erdogana bez tęsknoty za Imperium Osmańskim. Nawet Polska czuje bóle fanto mowe po naszym imperium na wschodzie. Brytania, dzięki potężnej tradycji utylitaryzmu, na pozór radzi sobie super. Ale marsz do i z Europy pokazał, jak trudno jej wciąż znaleźć sobie miejsce w roli tracącego znaczenie śred niej wielkości państwa. To się przekłada na wszystko - od gospodarki, armii i finansów po oświatę i uniwersytety. Polityczne emocje ma skowane flegmą jednak podskórnie buzują, gdy nie można marzyć o dorównaniu przodkom.

Bez historycznego dystansu trudno jest ocenić powagę tego kryzysu. Nieudolny Brexit doraź nie nie pomógł, ale może stępi nieco pychę i uchroni Brytanię przed postimperialnym nacjo nalizmem. A może - przeciwnie. Ale jeszcze nie trzeba rwać włosów z głowy.

Trzecia odpowiedź dotyczy Torysów. Po 12 latach sprawowania władzy każda partia w każ dej demokracji jest zmęczona. Rządy Thatcher/ Majora trwały wprawdzie 18 lat, ale czasy były

dużo spokojniejsze, a końcówka i tak wyglądała źle. Teraz nie tylko tempo zużywania się kon serwatywnych rządów i coraz gorsza jakość następców Camerona, ale też sondaże partyjne pokazują, że przyszedł czas, by konserwatyści odbudowali partię w opozycji. Trochę tylko szkoda Rishida Sunaka, znajdującego się w sy tuacji podobnej, jak kiedyś Gordon Braun, który też był urodzonym liderem, ale przejął schedę po Blairze zbyt późno, by to pokazać. Rychła zmiana rządzącej większości wydaje się oczy wista. To jest wersja najbardziej optymistyczna. Bo po latach szukania sobie tożsamości Labo ur zdaje się już gotowa, by rządzić. Po odejściu Torysów nie będzie katastrofy państwa, do jakiej może doprowadzić zły przebieg kryzysu Brytanii i demokracji.

Sytuacja Brytanii jest zła, ale nie bezna dziejna. Wszystkie trzy czynniki mają w tym kryzysie znaczenie, ale warto trzymać kciuki, by trzeci okazał się najistotniejszy. Bo tylko on może minąć bez bólu

Jacek Żakowski, kierownik Katedry Dziennikarstwa Collegium Civitas, publicysta Polityki i Gazety Wyborczej, prowadzi piątkowe poranki w TOK FM. Dziennikarz Roku 1997, laureat m.in. 2 Wiktorów, Superwiktora, Nagrody PEN Clubu im. im Prószyńskiego. Autor kilkunastu książek i programów TV. Ostatnio wydał: „Wirus 2020” (Sic! 2021).

Krystyna Kotlińska

OBIECANKI CACANKI...

LEKKO FEMINISTYCZNIE

No więc zacznę dziś trochę przewrotnie od definicji słownikowej tytułowych „obie canek cacanek”. Otóż: ...obiecanki cacanki zapisujemy jako dwa oddzielne wyrazy bez łącznika, bez myślnika. Do dzisiejszych czasów CACANKA przetrwała tylko w tym frazeologizmie, będącym częścią dłuższego przysłowia: OBIECANKI CACANKI, a GŁUPIE MU RADOŚĆ, odnoszącego się do obietnic nie do spełnienia, obietnic bez pokrycia, obietnic, w które tylko ktoś naiwny może wie rzyć. Dawniej słowo CACANKA występowało samodzielnie i oznaczało ‘coś miłego, przy jemnego’, a jeszcze dawniej – zwłaszcza w liczbie mnogiej CACANKI – oznaczało ‘umi zgi, przymilanie się’, a także ‘pieszczoty’. Źródło: [SO PWN; SJP PWN; SJP Dor; USJP]

Dlaczego na wstępie znalazło się to słow nikowe cacko? Ponieważ oburzyła mnie i poruszyła do żywego nagroda przyznana jednemu z bardziej znanych polskich polity ków, który to inteligentnie pomiział Kongres Kobiet i „obiecał”... co obiecał? Obiecał być ludzkim panem. Donald, wezmę ślub kościel ny, Tusk, chce poparcia kobiet w nadchodzą cych wyborach więc obiecał, że być może przy dobrych wiatrach, nie pozwoli nas kobiet już torturować. Brawo My!!! Wielka nadzieja białych... o przepraszam, wielka nadzieja kobiet. Obiecał nie tym kobietom, które ma szerowały ulicami z parasolkami krzycząc:

WYPIERDALAĆ, tylko tym grzecznym, ułożo nym z buzią w ciup i rączkami w małdrzyk. Tym dobrze wychowanym, które znają swoje miejsce w szeregu i dygają na wyprzódki.

Donald Tusk zna świetnie zabiegi socjolo giczne, choć lubię gościa, nie zdzierżę mani pulowania i głaskania po główce. Szanowne panie z Kongresu Kobiet, załóżcie pampersy dobrze radzę, byście nie posikały się z rado ści, gdy po raz kolejny doznacie łaski pana i dostaniecie ostatnie miejsca na listach wy borczych pośród dziadersów i boomersów.

O ileż byłoby łatwiej, bez tego słodzenia i obiecywania, powiedzieć: liczę na głosy was kobiet bo wiem, że jesteście mądre mądro ścią pokoleń, jesteście mądre mądrością życiową, której niestety mi brakuje. A tak, pozostaje niesmak i oczekiwanie wywiąza nia się z obietnic rzuconych z łatwością z mównicy.

Jedna z uczestniczek Kongresu Kobiet na swoim facebookowym profilu skomen towała, cytując fragment z kultowego filmu „Seksmisja”: „Nieźle nas urządziłyście, sio stry”! Bo jeśli deal polegał na wymianie: Wy nas poprzecie – My damy wam miejsca na listach wyborczych, to, moim zdaniem, sio stry za bardzo się pośpieszyły, robiąc przed płatę na rok przed zakupem, zapominając o inflacji i tak prozaicznym fakcie jakim jest np. śmierć.

Bo co, jeśli okaże się za dwa lub trzy lata, że Donald Tusk zapomniał o składanych obietnicach, bo życie nie czeka i nie stoi w miejscu.

Jak bardzo zasługi Donalda Tuska są ważne dla kobiet. Powiedziałabym, że nie bardzo, bo czymże jest „wsparcie parytetu na listach wyborczych” lub „wspieranie raty fikacji konwencji stambulskiej” czy „wprowa dzenie programu refundacji in vitro”, który to program, nota bene, został wycofany przez obecną ekipę rządzącą. Czymże jest obecnie „publiczne opowiadanie się za legalizacją związków partnerskich” przecież żyjemy w XXI wieku, gdzie legalizacja związków partnerskich jest oczywistością w cywilizo wanym świecie, a przecież Polska chce być państwem uważanym za cywilizowane. W Polsce większość elektoratu opowiada się za legalizacją związków partnerskich, więc skąd to odkrycie warte nagrody?

Prof. Małgorzata Fuszara wygłaszając laudację wśród zasług Donalda Tuska wy mieniła również ...„opowiada się za prawem do aborcji”. To prawda. Warte uznania jest poparcie dla legalnej aborcji do 12 tygodnia, ale i tu Donald Tusk i jego formacja mają za uszami. Dlaczego, nie zostały wykonane wy roki Europejskiego Trybunału Praw Człowie ka z 2007, 2011 i 2012 roku, które zwracały uwagę, że Polska nie gwarantuje przestrze gania istniejących wówczas przepisów abor

cyjnych? Tak wytrawny polityk jest na bieżąco z sondażami i wie, że poparcie dla aborcji nie jest żadnym ryzykiem. Jest raczej olbrzymim zyskiem politycznym, z którego rzadko rozli czamy polityków.

Aktywistki Kongresu Kobiet przyznając na grodę Tuskowi, w moim przekonaniu, deczko się pośpieszyły. Skąd przekonanie, że nagro dzony Donald Tusk, potraktuje poważnie swoje deklaracje i zmieni je w zobowiązanie.

Przysłowiowy nóż się w kieszeni otwiera, gdy czytam słowa Prof. Magdaleny Środy, którą lubię i szanuję, za jej poglądy i stałość przeko nań. Pani profesor otwartym tekstem mówi, że ...„nagroda dla Tuska jest rodzajem podarunku, swoistą inwestycją czy też odwdzięczeniem się za to, że PO wciągnie Kongres Kobiet na listy wyborcze” koniec cytatu !!!! O... Mój... Boże... co za brednie.

W tym miejscu muszę zaznaczyć, pamię tając łajdackie orzeczenie sprzedajnego Try bunału Konstytucyjnego Julii Przyłębskiej, że PiSowskie 500+ zrobiło dla wielu kobiet więcej niż Donald Tusk przez całe swoje polityczne życie, bo o prywatnym się nie wypowiadam nie znam człowieka prywatnie. Polityk, tej miary co Donald Tusk, zasiadający na jednym z kluczo wych stanowisk UE, zupełnie nic w tej Unii nie zrobił dla kobiet, a do tego wszystkiego nikt nie pokusił się o rozliczenie go z tych lat w cieplar nianych warunkach Unijnego życia.

Dość, więc na tym. Jakom kobieta, z na tury bezbronna, ufająca i miła, jednak dośc inteligentna i oczytana, będąca w zgodzie ze światem i ludźmi, tym lekko feministycznym zdaniem pragnę dać upust mojemu sprzeci wowi wobec temu głupio danemu kredytowi zaufania.

Acha, jeszcze jedno.

Co dla mnie znaczy być feministką? To zna czy być osobą, która akceptuje wyłącznie rów nouprawnienie płci. Równe traktowanie kobiet i mężczyzn na rynku pracy, ale też na każdej innej płaszczyźnie: społecznej, ekonomicznej i prawnej. Dzięki właśnie takim standardom, mo żemy żyć w świecie o jakim naszym babkom i prababkom się nawet nie śniło.

Absolwentka Wydziału Poligrafii Politechniki Warszawskiej. Pasjonatka rozwoju osobistego. Kobieta uwielbiająca podróże i dobrą kuchnię.

Pozostająca w nieustającej miłości do Greckiej Krety. Traderka zafascynowana światem kryptowalut, ceniąca niezależność finansową. Lubiąca dobrą literaturę i film.

Krystyna Kotlińska

Spotkania

i

świata

CO MA BEZRADNOŚĆ DO NISKIEGO POCZUCIA WARTOŚCI?

Bezradność i niskie poczucie własnej wartości mają wspólny mianownik. Jest nim poczucie własnej niskiej sprawczości. Sprawczości w dokonywaniu zmian na lep sze i tworzenia życia takiego, jakie chcemy wieść. Stąd już krok do bierności, której często zaglądają w oczy stany depresyjne.

Zaczyna brakować motywacji

Wielu z nas miało opiekunów, którzy wy magali świetnych ocen w szkole. Te, które pojawiały się w dzienniku, bywały nie dość dobre i niedocenione. Zbyt często za to dzie ciaki były krytykowane i karane. Nie było miejsca na to, by czerpać radość z poznawania nowej wiedzy, uzyskiwania szerszej perspek tywy, głębszego zrozumienia i popełniania błędów, czyli wszystkiego tego, co wiąże się z procesem nauki. Nie edukowano nas, że w proces uczenia się wkomponowane są więk sze i mniejsze porażki.

Strach przed porażką

Dla wielu z nas krytyka z zewnątrz, gdy byliśmy mali i przeglądaliśmy się w oczach ważnych dla nas osób, była tak trudnym do świadczeniem, że z obawy przed kolejnym fiaskiem straciliśmy ciekawość w poszerza niu horyzontów. Nowa wiedza i rozwijanie swoich kompetencji zaczęły dla nas oznaczać ryzyko potencjalnej porażki. Z tego powo du zaczęliśmy rezygnować z wyzwań, żeby przypadkiem nie pokazać światu, a sobie nie potwierdzić, że jesteśmy nie dość dobrzy.

Funkcjonując w dualizmie – gdzie osiągnię cia były w cenie, a upadki oznaczały brak akceptacji oraz inne trudne doświadczenia, które przełożyły się na złe myślenie o sobie, wielu z nas szybko straciło zdrową dziecięcą ciekawość, zainteresowanie i entuzjazm w poznawaniu nowego. Zostało zasiane ziarno pod bierność, bezradność i towarzyszący jej brak nadziei, że można dokonywać zmian na lepsze i brać życie we własne ręce. Z ziarna z czasem wykiełkowało niskie poczucie wła snej wartości.

Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem!

Tymczasem dochodzenie do zrozumienia i poczucia wartości wynikającego z „dokona łem tego i umiem”, obarczone jest niepowo dzeniem! A porażka jest nieodłącznym ele mentem procesu nauki. W dodatku im wyższy poziom wiedzy i kompetencji, tym większe ryzyko, że na pewnym etapie odniesiemy niepowodzenie. Bo przecież osiąganie stanu mistrzowskiego jest trudne, a im bliżej szczy tu, staje się coraz trudniejsze. Zbyt często zdajemy się ten fakt ignorować.

W drodze do realizacji wyzwań u wielu z nas wkrada się niepewność. Z powodu przy krości, których doświadczyliśmy w związku z nauką, dostaliśmy lekcję, że porażka oznacza od razu katastrofę. I wtedy, gdy wspinamy się na pierwsze przełęcze w drodze do sukcesów, często pojawia się stres, że a nuż spadniemy. Boimy się kolejnych wyzwań, bo zdemaskują, że nie jesteśmy tak dobrzy, jak nam się wyda je i jak do tej pory staraliśmy się udowodnić światu.

Przekleństwo sukcesu

Zdrowia ciekawość świata jest motorem szukania nowych sposobów radzenia sobie z wyzwaniami, ulepszania swojego kunsztu i doskonalenia się w wybranej przez siebie dziedzinie. Bez ciekawości nie ma przyjemno ści. Jest za to ciężar obowiązku. A gdy jeszcze i on obarczony jest wewnętrznym przymu sem zdobycia szczytu, robi się niefajnie. Zbyt niefajnie, by iść z radością na tę wyprawę po nowe.

Gdy koncentrujemy się na osiągnięciach i koniecznie chcemy zaspokoić głód sukcesu – gdy to jest motorem naszego zdobywania nowej wiedzy czy umiejętności - wtedy nie ma miejsca dla intelektualnej ciekawości. Jest zbyt duże obciążenie wynikające z przymusu wykazania się. Gdzie tu miejsce na radość z bycia w drodze. Przyjemność z tego, że wiemy już tyle, ile nauczyliśmy się do tej pory.

I poczucie wartości wynikające nie z tego, że określa nas wiedza i poziom kom petencji, tylko nasze wewnętrzne przekonanie, że jeśli tego potrzebujemy, potrafi

my sięgać zarówno po potrzebną wiedzę, jak i kompetencje, by dokonywać zmian.

Nie jesteśmy idealni!

Przyjemność z inwestowania we własny rozwój i dokonywanie zmian zaczyna się tam, gdzie pojawia się akceptacja tego, że w życiu, podobnie jak i nauce nie zawsze wszystko wy chodzi. Że każda lekcja nieodrobiona zgodnie ze sztuką, przybliża nas do znalezienia odpo wiedniego rozwiązania. Przyjęcie tej prawdy sprawia, że z ciekawością, a nie lękiem odsła niamy kolejne kulisy niewiedzy i zaglądamy w nieznane.

Doskonałości osiągnąć się nie da. Zawsze można lepiej i perfekcyjniej. I to ten fakt tak trudno nam zaakceptować. A przecież zaak ceptowanie go zrzuca z naszych ramion tony ciężaru nadodpowiedzialności. Nie popełnia błędów ten, kto nic nie robi. To normalne, że gdy idziemy, upadamy. Jeśli obierając daną ścieżkę, nie docieramy do celu, zyskujemy informację, że należy wybrać inną. To wiedza, a nie katastrofa!

Oswoić niepowodzenia

Gdy dojdzie do nagromadzenia trudnych sytuacji związanych z uczeniem się, wtedy pojawia się brak nadziei. To smutny moment, gdy człowiek nie umie sam sobie sprostać i wchodzi do więzienia własnych lęków. Boi się konfrontacji z wyzwaniami i nie chce zmian, bo są zbyt obciążające. U podstaw niskiego poczucia wartości leży trauma, która sprawi ła, że człowiek stracił zaufanie do siebie. Na uczył się nie mieć tęsknot, ponieważ pogrążył się w poczuciu, że nie umie ich zrealizować i że nie potrafi kierować własnym życiem.

Uznał, że w środku tak naprawdę jest gor szą wersją siebie i nie uruchamia w pełni własnego potencjału. Często taki człowiek nie wie, jak to jest być sobą, bo nauczył się udawać bycie lepszą wersją siebie dla świata. Zaczął odgrywać bycie sobą. Wtedy nieraz w życiu pojawia się jakaś choroba – czynnik, który współgra ze stanem bezradności i bier ności. I w pewnym okrutnym sensie stanowi dobrodziejstwo, bo można się za swoją nie

dyspozycję schować i w ten sposób wytłuma czyć własną bezradność.

Odzyskać nadzieję

Poczucie własnej wartości wiąże się w dużej mierze ze sprawczością. Gdy jej nie ma, opadają nam skrzydła i pogrążamy się w róż nych sferach życia w bierności. To poczucie bezradności i niemożności zmian skutkuje tym, że przestajemy w siebie wierzyć. Wtedy na sesjach staramy się odzyskać nadzieję, że może być inaczej. Pracujemy nad budowaniem

zaufania, że Klient ma wpływ na własne ży cie. Pochylamy się razem nad odkrywaniem głęboko schowanych tęsknot.

Znalezienie drogi powrotnej do zdrowej wartości siebie i podążenie z powrotem w stronę własnych stłumionych pragnień oraz realizacji planów i marzeń to ambitne, ale i pasjonujące wyzwanie. Owocem tej podró ży w siebie jest sprawczość potwierdzona w praktyce i wzięcie odpowiedzialności za własną przyszłość. Gdy się to udaje, wtedy na trwałych fundamentach powstaje zdrowe

i stabilne poczucie wartości, któremu nie straszne są zawieruchy życiowe.

Autor: Anna Meller, ufajsobie.pl - psychoterapeuta w trakcie certyfikacji, coach, trener oraz instruktor terapii tańcem. Zaprasza na sesje on-line osoby, które chcą zmienić życie na lepsze. Choć nie dawano jej wielkich szans na powrót do zdrowia i normalnego życia, poradziła sobie z poważną chorobą i teraz pomaga innym rozwijać skrzydła. Posiada zaplecze psychologiczne i psychoterapeutyczne (2200h edukacji i praktyki). Klienci mogą uczestniczyć w sesjach online przez Skype, bez wychodzenia z domu. Więcej na: ufajsobie.pl.

MAŁA CZARNA SUKIENKA Klasyka w prostym wydaniu

Poleca IZABELA ORŁOWSKA – Osobista Stylistka

Każda kobieta powinna posiadać prostą, ele gancką czarną sukienkę. Stanowi bazę, która przy pomocy dodatków, zależnie od okazji ulega metamorfozie. Można nosić małą czarną w najróżniejszych wersjach. Fantastycznie pod kreśla kobiecy wdzięk oraz styl. Ta sama czarna sukienka może być koktajlową, wieczorową, codzienną czy strojem biznesowym po dodaniu odpowiedniej biżuterii, ozdób czy po zmianie obuwia.

Trochę historii

W 1926 roku Coco Chanel zaprezentowała swoją wersję sukienki - małej czarnej. Muszę wspomnieć tutaj, że w początkach XX wieku w modzie były jeszcze długie suknie, gorsety, krynoliny, duże kapelusze. Ale lata 20 XX wieku to początek rewolucji w modzie. Największy wpływ miały na to dwie rzeczy – zakończenie I wojny światowej i ruch emancypacji kobiet. Ciekawostka: Ogromną zmianą w ubiorze kobiet w początkach XX wieku było na przykład stop niowe odsłanianie kobiecych nóg!

nie było na niej widać żadnych plam. Sukienka miała poruszać się wraz z ruchem noszącej ją właścicielki.

Dlaczego warto ją mieć w swojej szafie?

Ta sukienka to klasyk, bez którego trudno sobie wyobrazić jakąkolwiek damską garderobę. Jest kobiecym uniformem. Wystarczy tylko zmie niać dodatki, by za każdym razem otrzymywać kreację o innym charakterze. Ponadczasowa klasyka to zawsze trafny wybór. Decydując się na zakup tej sukienki, masz pewność, że nie wyjdzie ona z mody. Taka kreacja jest doskona

„Moda przemija, styl pozostaje” mawia ła Coco Chanel. Zaprojektowane przez nią ubrania dziś stanowią ponadczasową kla sykę. Tak jest w przypadku „małej czarnej”, która w tym roku obchodzi swoje 96 urodzi ny i jest jedną z najchętniej noszonych sukie nek przez kobiety.

Dziś sukienka jest uznawana za klasykę, ale nie można zapomnieć, że wywołała ogromną sensację i przyczyniła się do rewolucji w modzie damskiej. Można pokusić się o stwierdzenie, że jest to najbardziej uniwersalny projekt jaki stworzono w historii mody.

Ciekwostka: Bardzo popularna mała czarna to sukienka noszona przez Audrey Hepburn w „Śniadaniu u Tiffany’ego”, która została zapro jektowana przez dom mody Givenchy.

Kultowa mała czarna

Jest określana jako absolutny „must have” w kobiecej szafie. Na pewno jest bardzo przydatna i można wystylizować ją na wiele sposobów.

Sukienka zaprojektowana przez Coco wywołała sensację, a zarazem kontrowersje, ponieważ społeczeństwo i moda nie były gotowe na noszenie takiej kreacji. Kolor czarny był w tym czasie zarezerwowany właściwie przede wszystkim dla kobiet w żałobie. Coco Chanel po pokazie małej czarnej spotkała się z ogromną krytyką. Jednakże amerykańskie pismo „Vo gue”, oznajmiło, że jest to projekt stworzony dla każdej kobiety. Sukienka została przez to pismo porównana do samochodu Forda, który był wte dy najpopularniejszym samochodem na świecie. Mimo wielu negatywnych opinii i mocnej kryty ki, sukienka powoli zaczęła pojawiać się w dam skich szafach, aż wreszcie stała się kreacją, bez której nie potrafi się obejść stylowa kobieta.

Jak wyglądała pierwsza mała czarna?

Sukienka – mała czarna zaprojektowana przez Coco Chanel różniła się od współcześnie zna nych nam małych czarnych. Wykonana była z jedwabnej krepy, była długa do połowy łydki, prosta i zdobiona jedynie kilkoma, minimali stycznymi liniami ukośnymi. Rękaw był długi i dopasowany. Dekolt w kształcie łódki, a krój dzielił sylwetkę na pół. Talia zaznaczona była delikatnie na linii bioder. Fason sukienki miał pasować do sylwetki każdej kobiety. Sukienka została zaprojektowana w taki sposób, aby

łym wyborem w przypadku każdej kobiety –każda będzie wyglądała w niej świetnie.

Czy mała czarna musi być czarna?

Odpowiedź brzmi - nie. Jeżeli nie lubisz czar nego koloru, albo nie wyglądasz w tym kolorze dobrze, zastąp czarny innym klasycznym bazo wym kolorem, na przykład granatowym.

Mała czarna – ale jaka?

Przede wszystkim wybierz sukienkę odpo wiednią do swojej sylwetki. Skoro sukienka ma być bazowym elementem twojej szafy musi leżeć na Tobie idealnie. Wybierz sukien kę, która będzie dobra jakościowo. Warto w nią zainwestować, będziesz przecież wyko rzystywała ją w wielu sytuacjach. Czarną su kienkę wykorzystasz na przykład na rodzinną uroczystość bądź ważne spotkanie w pracy.

Mała czarna - pomysły na stylizacje. Na jakie okazje można nosić czarną sukienkę?

• Codzienna stylizacja - sukienka do kolan, o prostym fasonie sprawdzi się w codzien nych outfitach. Wystylizuj małą czarną z super modnym w tym sezonie oversizowym swetrem oraz sneakersami lub innymi w sportowym stylu.

• Do biura, do pracy to mała czarna w wersji klasycznej – prosta, skromna, do kolan –załóż klasyczny szary żakiet, szpilki na niskim obcasie w kolorze nude i wybierz torbę shopper. Gdy chłodniej na dworze załóż klasyczny beżowy trencz, szpilki za mień na baleriny i zawiąż stylową apaszkę. Może jeszcze beret, najlepiej czerwony – ja jestem ich fanką – i masz wykreowany look w paryskim stylu.

• Na imprezę – impreza u znajomych czy w klubie? W komplecie z błyszczącymi kolczy kami, i srebrnymi botkami będziesz świet nie wyglądała. A może postawisz na dodat ki w zwierzęce wzory? Czarna sukienka, szpilki w cętki, ramoneska i już wszystkie oczy skierowane są w Twoją stronę!

• Na randkę –wybierz małą czarną, dołóż do zestawu wysokie czerwone zamszowe szpilki, czerwony płaszczyk, dołóż biżute ryjną kopertówkę, usta pomaluj czerwoną szminką i look gotowy.

• Na wieczór – wyjście do teatru, opery, fil harmonii? Wybierz małą czarną, sznur pe reł i torebkę puzderko, klasyczny trencz.

• Mała czarna na studniówkę – może to być sukienka z dopasowaną górą, silnie zaak centowaną talią i rozkloszowaną spódnicą. Załóż ozdobne szpilki – srebrne lub złote i wybierz dużych rozmiarów biżuterię, która jest teraz w trendach.

Stylizacja z małą czarną w bardziej eleganc kim, czy codziennym wydaniu?

Mała czarna sukienka to strój, który musisz mieć!

Izabela Orłowska Osobista Stylistka

Izabela Orłowska. Osobista stylistka, konsultant ds. wizerunku. W swojej pracy kieruję się słowami Coco Chanel: „Moda przemija, styl pozostaje”. Zawsze najważniejszy jest człowiek, potem ubranie. Dobrze dobrana stylizacja podkreśli indywidualny styl i charakter. W pracy zawodowej jako osobista stylistka dokonuję metamorfoz wizerunkowych swoich klientów. Każdego klienta traktuję indywidualnie i wyjątkowo. W 2021 r. wpółpracowała jako ekspert ds. wizerunku w portalem Izabeli Janachowskiej Wedding Dream. W 2022r. przeprowadzała metamorfozy na Targach Mody WOW Fashion w Warszawie, występowała w programie: „Rodzaj Żeński” w Telewizji Polskiej, Program 3 Katowice. Prowadzi szkolenia i warsztaty z zakresu wizerunku i stylizacji. www.iorlowska.pl

Wróżenie z fusów przeszło do naszego potocz nego języka i zostało zdeprecjonowane. Ile razy mówimy: „nie wierzę w tę prognozę pogody, to wróżenie z fusów” albo „ciekawe skąd wzięli te liczby, chyba wywróżyli je z fusów”. Przyznać trzeba, że nie szanujemy tej techniki, kojarzy się nam z czymś wyssanym z palca, niepewnym i niczym niepopartym. Faktycznie wróżenie z kształtu nie jest jednoznaczne, ponieważ jeśli spojrzymy na przykład na wróżenie z kart, które mają konkretne symbole i znaczenie i o ile mo żemy nie wierzyć w samą wróżbę, to jednak z faktem, że padła ta, a nie inna karta polemizować już nie można. W przypadku fusów czy wosku problem jest większy, bo nie dość, że możemy kłócić się i nie zgadzać z wróżbą, to w dodatku możemy także poddawać w wątpliwość pojawie nie się konkretnego symbolu, bo każdemu dany kształt może kojarzyć się inaczej. Część symboli ponadto jest do siebie podobna, na przykład krzyż i miecz czy balon i jabłko. Wszystko to spy cha wróżby z fusów w sferę zabawy i nawet jeśli ktoś jest otwarty na wróżby, to bywa sceptyczny w stosunku do tej techniki.

Nie zawsze jednak tak było. Mówi się, że wróżenie z fusów dotarło do Europy wraz z taborami Romów, którzy od zawsze kojarzyli się z przewidywaniem przyszłości. Nowa moda szybko przyjęła się w kręgach arystokracji, która chętnie serwowała sobie taką rozrywkę przy okazji spotkań przy herbacie. Gdy dodamy do tego fakt, że w historii naszej kultury zacho du wróżbiarstwo i w ogóle metafizyka miały okres wzmożonej popularności, zwłaszcza na Wyspach Brytyjskich, przestaje dziwić fakt, że obok licznych wróżbitów, mody na wywo ływanie duchów i tabliczki ouija służącej przy seansach spirytystycznych, pojawili się także wytwórcy specjalnych filiżanek do wróżenia z fusów. Co ciekawe początkowo było to wróże nie z fusów kawy. W Cesarstwie Ottomańskim już w XV i XVI wieku znajdujemy doniesienia o znudzonych konkubinach, które w haremach

wróżyły sobie wzajemnie z fusów kawowych. Pamiętajmy, że herbata rozpowszechniła się w Europie później niż kawa.

Znaczny wzrost zainteresowania tematem wróżenia z fusów przyniosła w ostatnich latach popularność serii książek o Harrym Potterze, młodym czarodzieju uczącym się w szkole ma gii, gdzie jednym ze szkolnych przedmiotów jest wróżbiarstwo. W ramach tych zajęć odbywały się również ćwiczenia z wróżenia z fusów. Do wiadujemy się tam nie tylko o technice, ale też o kilku symbolach i ich interpretacji.

Mając za sobą kontekst tasseomancji, można przejść do praktyki. Jeśli ktoś chciałby ubarwić andrzejkową imprezę wróżeniem z fusów, po winien zaopatrzyć się w filiżanki i spodki. Do tego potrzebna będzie oczywiście herbata, naj lepiej czarna i w miarę drobna, choć nie aż tak jak w torebce ekspresowej. Można oczywiście rozpruć taką torebkę i wsypać jej zawartość do filiżanki, dużo ciekawiej jest jednak użyć herba ty liściastej. W zależności od wielkości filiżanki należy użyć pół łyżeczki lub łyżeczkę przy większych naczyniach. Mniejsza ilość fusów da lepszy efekt. Jeśli herbaty będzie za dużo, fusy uformują zamiast wzoru warstwę na dnie. Her batę zalewamy i parzymy, po czym wypijamy. Warto podkreślić, że nie jest to do końca zgodne ze sztuką parzenia, gdzie fusy należy od naparu oddzielić po upływie odpowiedniego czasu. Zważywszy jednak na ich przeznaczenie, liście muszą w tym wypadku pozostać w filiżance. Herbatę wypijamy niemal do końca, pozosta wiając łyk by fusy pozostawały zanurzone. Przykrywamy następnie filiżankę spodkiem i skupiając się na naszym problemie czy pytaniu, zataczamy nią trzy kręgi w lewą stronę. Następ nie odwracamy do góry nogami. Resztka herba ty zleje się na spodek i po chwili możemy znów odwrócić filiżankę i ocenić powstały wzór. Za sady interpretacji są proste. Symbole, które uło żyły się bliżej uszka dotyczą wróżącego, te dalej - innych osób. Większe symbole mają większe

znaczenie i dotyczą wydarzeń mniej odległych w czasie. Warto filiżanką kręcić i przyglądać się powstałym kształtom z różnych stron, aż się z czymś skojarzą. Co możemy znaleźć w fusach? W książkach o młodym czarodzieju był ponurak czyli pies symbolizujący śmierć. Generalnie jednak, choć autorka ewidentnie inspirowała się prawdziwą symboliką, to jednak dopasowywała ją do fabuły. Widmowego psa oczywiście nie ma na liście symboli. Listę taką łatwo znaleźć w odmętach internetu. Podamy więc tu jedynie kilka ważniejszych.

foto: Shutterstock

Jeśli wróżba będzie pomyślna, możemy zoba czyć bramę, która oznacza rychłe i pewne szczę ście, podobne znaczenie mają gwiazda i słońce oznaczające szczęście i powodzenie. Pomyślność wróży także podkowa, zaś jabłko oznacza dobry czas. Inne dobre wróżby to na przykład drzewo, oznaczające zmianę na lepsze czy klucz jako sym bol nowych możliwości. Dom oznacza ochronę przed kłopotami, a butelka - przyjemności. Co do spraw zawodowych możemy interpretować kapelusz jako życiowe zmiany i nowe zajęcie oraz grzyb, mówiący o powrocie do czegoś na przykład miejsca lub zajęcia, ale też osoby. Góra oznacza duże ambicje i przeszkody na drodze.

W relacjach z ludźmi najlepszą wróżbą są dwie obrączki które zapowiadają ślub, koń zaś to znak romansu. Serce to miłość, a ręka - przyjaźń. Jest także kilka złowróżebnych symboli. Na przykład balon oznacza drobne kłopoty, chmura ostrzega jąca przed dużymi, a krzyż to znak choroby.

Jak widać niektóre z tych symboli są dość intuicyjne i nic nie stoi na przeszkodzie, by podobnie jak w przypadku lanego wosku, nie posługiwać się żadną listą symboli, a jedynie snuć domysły na podstawie skojarzeń. W końcu wszystko to tylko andrzejkowa zabawa, choć stara i z długą tradycją. Przede wszystkim zaśchyba najsmaczniejsza ze wszystkich.

Rafał Przybylok Czajnikowy.pl

NIEZBĘDNIK

foto: Shutterstock

Już w ubiegłym roku polskie Rządowe Centrum Bezpieczeń stwa przypominało, że w sytuacji blackoutu przydatny będzie power bank, latarka oraz świece. Aptecz ka i ważne dokumenty powinny znajdować się w łatwo dostępnym miejscu, przydadzą się także zapa sy żywności, którą można przecho wywać poza lodówką, a do jej przy

gotowania do spożycia nie będzie potrzebny prąd.

Powerbanki cechują się coraz większą pojemnością, niejako podążającą za wielkością baterii montowanych w smartfonach. Odpowiednio wybrany powerbank powinien pozwolić na 3-4 ładowa nia smartfona. Plusem powerban

ka jest jego mobilność - możemy się przemieszczać i jednocześnie ładować telefon lub inny sprzęt. Jeśli smartfon posiada funkcję ła dowania bezprzewodowego, warto rozważyć zakup powerbanka z taką opcją. Zawsze to jakaś opcja rezerwowa, na wypadek zagubie nia/uszkodzenia kabla.

Dobrym rozwiązaniem mogą być także powerbanki solarne, ładujące się od promieni słonecznych. Dzia łający telefon w sytuacji kryzyso wej jest ważny, ponieważ zapewnia łączność telefoniczną i internetową. W sytuacji blackoutu może jednak być bezużyteczny - po prostu może nie być zasięgu sieci.

Brak prądu i brak interne tu. Co wtedy zrobić?

W przypadku braku zasilania może się zdarzyć, że zostaniemy odcięci od internetu. W tej sytuacji rozwiązaniem jest radio tranzysto rowe na baterie, dzięki któremu bę dziemy mogli poznać najważniejsze komunikaty władz w kryzysowej sytuacji, takie jak co robić, gdzie zgłosić się po zapasy itd.

Ciemno wszędzie, głucho wszędzie

Kolejna pozycja na liście „must have” to latarka — a właściwie nie jedna, a kilka latarek. W przypadku blackoutu najlepiej zgromadzić domowników w jednym pomiesz czeniu, by oszczędzać posiadane zasoby. Niektórzy polecają zakup dużej lampy turystycznej do ta kiego pomieszczenia. Ponadto nie możemy zapomnieć o oświetleniu toalety i kuchni — do chyba dwa najistotniejsze pomieszczenia w każdym domu.

Pomocne mogą okazać się także „czołówki”, czyli latarki zakładane na głowę, dzięki którym będzie my mieli wolne ręce. Najlepiej, by każdy domownik miał swoją. Zaopatrując się w latarki musimy także pamiętać o zapasie baterii lub akumulatorków. Nie zaleca się kupowania najtańszych produktów, ponieważ mogą być one niskiej ja kości oraz mieć krótką żywotność.

Przydatne mogą być również świece. Warto trzymać w domu ich mały zapas. Nie zapomnijmy jed nak o zapałkach lub zapalniczkach (lepiej mieć przynajmniej 2 sztuki, gdyby jedna odmówiła posłuszeń stwa). Będąc przy tym temacie, warto dodać, że niektóre modele powerbanków mają wbudowane latarki i zapalniczki. Nietrudno je znaleźć na popularnych serwisach aukcyjnych.

Ile trzeba wydać, by prze żyć koniec świata?

Zapałki czy zapalniczka? Jeśli sznurek, to jaki? Czy leki będą „środkiem płatniczym”? Preppersi to osoby, które starają się „być przygotowane” na każdą ewentual ność. Coraz mniej przewidywalna pogoda, jeszcze mniej przewidy walna Rosja i zupełnie przewidy walny kryzys energetyczny spra

wiają, że coraz więcej ludzi szuka swoje sposobu na przetrwanie.

foto: Shutterstock

Mieszkanie w domu jednorodzin nym daje nieco więcej możliwości zabezpieczenia się na wypadek blackoutu. Znacznie łatwiej ustawić w nim agregat prądotwórczy, który da nam awaryjne zasilanie, niż w mieszkaniu w bloku (a już szczegól nie w małym mieszkaniu).

Wyróżnia się agregaty przeno śne (mniejsze, stosowane raczej w szopach lub garażach) oraz agre gaty stacjonarne, które spokojnie będą w stanie zasilić cały dom jednorodzinny. Wygodną funkcją niektórych agregatów jest rozruch automatyczny, dzięki któremu po zaniku napięcia agregat automa tycznie włączy się oraz przełączy zasilanie z elektrowni na agregat.

W przypadku wyboru agregatu prądotwórczego do domu powinni śmy zwrócić uwagę przede wszyst

kim na jego moc - im większa moc agregatu, tym większą liczbę urzą dzeń elektrycznych będzie mógł obsłużyć. Niestety wraz ze wzro stem mocy rośnie zapotrzebowanie na paliwo oraz cena urządzenia. Przyjmuje się, że moc agregatu prą dotwórczego powinna przekraczać o 20-30 proc. sumę mocy odbior ników. Najczęściej jednak agregat mocy 2-3 kW powinien wystarczyć do zasilenia całego domu. Agregaty prądotwórcze mogą mieć także jed ną fazę (230 V) lub trzy fazy (400 V). W domowych warunkach agre gat jednofazowy o napięciu 230 V powinien w zupełności wystarczyć.

Garść innych porad

W przypadku osób posiadających płytę elektryczną, w przypadku odcięcia prądu przyda się mała gazowa kuchenka turystyczna. Ciepła herbata lub posiłek prędzej czy później się przydadzą każdemu domownikowi, tym bardziej jeśli w domu zastosowano ogrzewanie elektryczne. Na taką ewentualność warto zaopatrzyć się w koce czy ciepłe bluzy.

By utrzymać niską temperaturę w lodówce, jeśli do blackoutu doj dzie zimą, można włożyć do niej kilka butelek zamrożonej wody. Przez pewien czas to zadziała. Jeśli lodówka straci zasilanie, jedną z ważniejszych zasad jest otwieranie drzwi jedynie w sytuacji faktycznej potrzeby skorzystania z niej, a nie tylko po to, by sprawdzić, co jest w środku. Niestety każde otwarcie drzwi to utrata temperatury.

W sytuacjach kryzysowych waż ne jest także zachowanie spokoju i niepanikowanie. Jeśli w domu są dzieci - mniejsze lub większeprzydatna może być ciekawa gra planszowa, która na pewien czas zajmie dzieciaki. Nawet w tak trud nych warunkach można pokusić się o naukę dzieci ekonomii za pomocą gier i zabawek. Nie zaszkodzi rów nież posiadanie tableta lub laptopa z dobrą, zawsze naładowaną bate rią i kilka filmów na dysku.

Dłuższy blackout,czyli ładowarka nie wystarczy

PODRÓŻ SAMOLOTEM PO PANDEMII – BĘDZIE JAK KIEDYŚ?

foto: Shutterstock

PODRÓŻE PRYWATNE

I SŁUŻBOWE

Podróże klasą biznesową to tylko 12 proc. lotów, ale linie lotnicze mają z nich nawet 75 proc. przychodów. Lot służbowy można było odliczyć od podatku, a podróżni byli bardziej skłonni wybierać szybkie terminy i podróże bez przesiadek – cena takich biletów zwykle jest wyższa, niż w przypadku pozostałych podróży. Coś się jednak zmienia. Gdy jedna z firm badawczych zapytała ostatnio osoby latające kiedyś klasą biznesową o to, kiedy zamierzają wrócić do wy jazdów służbowych, to 55 % z nich powiedziało, że... nigdy. Brytyjczycy byli pod względem takich deklaracji drudzy na świecie. Skąd ten opór?

Łatwo skojarzyć go z ogólną ten dencji w świecie biznesu do tego, by żyć skromniej i bardziej podkreślać przywiązanie do ochrony środowi ska. Przed pandemią zdarzały się biznesowe podróże podejmowane tylko po to, by odbyć rozmowę czy uścisnąć kontrahentowi dłoń; dziś większość takich spotkań można przeprowadzić w sieci. Znacznie lepiej ma się za to sektor podróży prywatnych. W przeciwieństwie do lotów biznesowych, niektórych odwiedzin u rodziny czy wizyt u lekarza za granicą po prostu nie da się uniknąć, nie mówiąc o turystyce, która nie przeniesie się w całości do sieci.

TANIE LINIE GÓRĄ

Okazuje się, że jesienią 2022 roku z wszystkich linii lotniczych w Euro pie tylko dwie radzą sobie lepiej niż w analogicznym czasie 2019 roku: Wizzair i Ryanair. Choć czasy około pandemiczne były dla nich bardzo trudne, to dziś tylko zyskują na problemach konkurentów. O ile dla wielu tradycyjnych przewoźników obostrzenia w lotach do USA czy Chin to poważne zmartwienie, europej scy konkurenci i tak skupiali się na krótkich, lokalnych trasach, więc są w stanie uniknąć niektórych trudno ści. Do normy zaczynają też wracać ceny. Kupując dziś bilet z Olsztyna do Londynu na połowę grudnia, da się znaleźć okazje za ok. 50 złotych,

co przypomina o dawnych, dobrych czasach sprzed pandemii.

KTÓRE LINIE LOTNICZE UPADŁY?

Choć można się spodziewać, że większość przewoźników popadła w ostatnich latach w poważne tarapaty, statystyki tego nie odzwierciedlają. Okazuje się, że w latach 2020-2022 upadło tylko kilku z nich, jak Virgin Atlantic czy Thai Airways. Wśród nich jest linia lotnicza Flyby. Wirus był jednak w jego przypadku tylko ostatnim gwoździem do trumny, bo przewoźnik złożył wniosek o upadłość już w marcu 2020 roku, po latach zmagania się z rosnącymi długami. Oferował głównie loty we wnątrz Wielkiej Brytanii. Pozostali

CZY CZĘSTE LOTY NA WAKACJE ZA KILKA FUNTÓW TO TYLKO PIĘKNY SEN, O KTÓRYM TRZEBA JUŻ ZAPOMNIEĆ? RZECZYWISTOŚĆ W CIĄGU OSTATNICH LAT BARDZO SIĘ ZMIENIŁA. CZY KOLEJNE POKOLENIE BĘDZIE DORASTAŁO JUŻ W INNYM ŚWIECIE?

przetrwali chyba głównie dzięki szczodrej pomocy państwowej w tym czasie.

- Biorąc pod uwagę niezwykle istotną rolę spółki PLL LOT w polskim systemie transportowym oraz jej wpływ na gospodarkę kraju, zde cydowano o dokapitalizowaniu PLL LOT ze środków budżetu państwa w wysokości maksymalnie 250 mln euro oraz o udzieleniu pożyczki przez Polski Fundusz Rozwoju S.A. w wysokości 1,8 mld zł. - czytamy na stronie polskiego

rządu. Podobne kroki zostały podjęte przez Wielką Brytanię i inne kraje.

KONIEC OBOSTRZEŃ?

Obostrzenia związane z podró żami do Wielkiej Brytanii były dla podróżnych bardzo uciążliwe. Znie siono je dopiero w lutym, gdy podró żować można było niezależnie od statusu szczepienia, a nieszczepieni musieli „tylko” zrobić dwa testy –przed i po dotarciu na Wyspy. Wcze śniej niezaszczepionych obowiązy wała 10-dniowa kwarantanna, która w praktyce uniemożliwiała jakiekol wiek krótkie podróże turystyczne czy służbowe. Z kolei od marca nie trzeba już wypełniać żadnych formu larzy ani robić testów – niezależnie od statusu szczepień. Tak samo jest w Polsce. Obecnie większość krajów pozwala już na swobodny wjazd, wymagając co najwyżej wy konania testu. Do wyjątków należą m.in. Chiny, Stany Zjednoczone czy Indonezja. Zaszczepieni muszą się pogodzić z odmową wjazdu już tylko do 17 krajów; w większości nie są

to popularne turystyczne kierunki (wśród nich np. Kamerun czy Libia). Oficjalnie nie trzeba już nosić mase czek ani na lotnisku, ani w samolocie, ale każda linia lotnicza może mieć swoje własne regulacje zarówno co do samego noszenia maski, jak i co do jej rodzaju. Poza tym wiele zależy od kierunku podróży i – nie ma co ukrywać – postawy współpasaże rów. Ogólna niepewność sprawia, że niektórzy nadal wolą zostać w domu, a to wciąż wpływa na kondycje prze mysłu turystycznego.

CO Z AUTOKARAMI?

Wielu Polaków swoją przygodę w Wielkiej Brytanii zaczynało od kil kudziesięciogodzinnej podróży au tokarem na Victoria Station. W prze wozach specjalizowali się rodzimi przewoźnicy, dla których ogranicze nia podróży były dużym ciosem. W marcu i kwietniu 2020 roku zakaza no organizacji zbiorowych podróży autokarowych na Wyspy, ale już pod koniec maja przewoźnicy wrócili na dawne trasy. Początkowo mogli jed nak przewozić najwyżej połowę tych pasażerów, co zwykle. Później po dróżnych zniechęcały liczne utrud nienia, jak konieczność wypełniania dokumentów na poszczególnych granicach czy robienia testów przed podróżą, a w końcu – okazywania zaświadczeń o szczepieniu. Siłą rze czy ok. 40 proc. Polaków, którzy nie skorzystali z możliwości przyjęcia preparatu na Covid-19, musiało po zostać w domu, co też wpłynęło na obłożenie u przewoźników. Z danych

Polskiej Izby Gospodarczej Trans portu Samochodowego i Spedycji wynika, że łącznie przychody w całej branży spadły o 25 %. Obecnie firmy odbudowują straty, choć według Polskiego Stowarzyszenia Przewoź ników Autokarowych dopiero za dwa lata będzie tak, jak kiedyś. Osobnym problemem jest brak kierowców, któ rzy w obliczu niepewności przenieśli się do innych branż, choćby takich, jak transport towarów TIR-ami. A już wcześniej o dobrego kierowcę au

dawnych zwyczajów. W tym roku pasażerów było o 1/5 mniej, niż przed pandemią, choć od stycznia ich liczba stale wzrasta. Czy to znaczy, że z czasem zapomnimy o covidowych przykrościach na lotnisku i wrócimy na pokłady samolotów? Niekoniecz nie. Mało kto pamięta, że przed zamachami 11 września 2001 roku podróż samolotem wyglądała zupeł nie inaczej, niż dziś. Odprowadzanie bliskich aż do samego samolotu, niemal pełna dowolność odnośnie

tokarowego na międzynarodowych trasach było trudno.

PODRÓŻE PO BREXICIE

Kolejnym czynnikiem, który nie wątpliwie wpłynął na podróże, był Brexit. Niektórych to zniechęciło od zakupów w Londynie czy odwiedzin u znajomych. Gdy opadł już kurz po długotrwałym boju o wyjście z Unii, okazało się, że podróże za granicę są prostsze, niż się obawialiśmy. Pomię dzy Wielką Brytanią a Polską można swobodnie podróżować i zostać tam nawet przez kilka miesięcy – wystar czy mieć paszport. Nie sprawdziły się ponure wizje tych, którzy obawiali się, że weekend w Londynie będzie wymagał wyrobienia kosztownej wizy. Wielu Polaków wyrobiło sobie już za to kartę poświadczającą status osoby osiedlonej na Wyspach – ci mogą jak dawniej podróżować z sa mym dowodem osobistym.

NADAL OSTROŻNI

Mimo, że można już latać swo bodnie, wiele osób nie wróciło do

foto: Shutterstock

zawartości bagażu, brak konieczno ści zdejmowania paska czy butów do kontroli – to się zmieniło. Jeszcze wcześniej w samolotach można było palić papierosy i jeść obiad przynie siony z domu, czego dziś już sobie nie wyobrażamy. Można tylko wyobrazić sobie, jak wyglądał lot na pokładzie maszyny, w której co trzeci pasażer miał pełną popielniczkę... Dziś to odeszło w zapomnienie. Miejmy nadzieję, że różnego rodzaju nowe utrudnienia związane z podróżami lotniczymi wkrótce też nas opuszczą. Może się jednak okazać, że pande miczne zamieszanie zostanie potrak towane jako okazja do wymuszenia na społeczeństwie zmiany nawyków. Może apele klimatyczne milionerów, którzy sami przemieszczają się prywatnymi odrzutowcami, brzmią śmiesznie, ale biorąc pod uwagę pro ekologiczne nastawienie rządów eu ropejskich krajów, loty rzeczywiście mogą stać się w przyszłości jednym z towarów luksusowych.

Sonia Grodek

Po pomoc psychologiczną na Wyspach?

Na Wyspach ostatnie miesiące to burza mó zgów na temat składek ubezpieczeniowych. Z pierwszych doniesień wynikało, że w wyniku skomplikowanych zmian składka wzrośnie, by później spaść, ale tylko po to, aby na jej miejsce wprowadzić jeszcze inny podatek... Teraz już wiadomo, że zmiany zostaną cofnięte 6 listopada. Skorzystać ma 28 mln osób, które zyskają na tym średnio 330 funtów rocznie, a

dodatkowo 920 tys. właścicieli firm, którzy za oszczędzone 10 tys. funtów rocznie będą mogli przeznaczyć na inwestycje. Bardzo pozytywnie wypada też obniżka podatku dochodowego. Minister skarbu obiecał ją od 2024 roku, więc przesunięcie terminu na kwiecień 2023 to miła niespodzianka. Podatek ma zostać obniżony z 20 do 19 proc., co pozwoli milionom osób za płacić o średnio 170 funtów mniej rocznie. To pierwsza obniżka od 2019 roku. Zmienia się też stawka podatku od zysku spółki z ograni

czoną odpowiedzialnością. Dziś obowiązuje 19 % podatku i tak będzie nadal – jeśli zyski nie przekroczą 50 tys. funtów. Powyżej tego limitu stawka wzrośnie w kwietniu 2023 roku do 25 %. Inna zmiana podatkowa jest już kosmetycz na i dotyczy podatku Capital Gains Tax. Kiedyś na zgłoszenie opodatkowanych wpływów do firmowego majątku mieliśmy 30 dni. Od roku podatkowego 2022/2023 to już aż 60 dni.

W nagłej potrzebie

Przedsiębiorcy mogą liczyć też na zamro żenie cen energii na poziomie maksymalnie 211 funtów za MWh prądu i 75 funtów za gaz. To połowa tego, co przepowiadają prognozy cen wolnorynkowych na zimę tego roku. Przy kładowo jeśli właściciel pubu, który zużywa 4MWh prądu i 16MWh gazu, przy obecnych cenach płaciłby 7000 funtów miesięcznie. Po zmianie ma zapłacić 3100 funtów. Z ra chunku dla firm mają też chwilowo zniknąć „zielone” opłaty przeznaczone na kwestie okołoklimatyczne.

Gdzie jeszcze po radę?

Making Tax Digital to plan przeniesienia rozliczeń podatkowych całkowicie do cyfro wego świata. Właścicielom firm ma to uprościć życie, a system podatkowy ma się dzięki temu uszczelnić. Obowiązek takich rozliczeń spoczy wa na firmach, które obracają ponad 85 000 funtów rocznie już od 2019 roku. Od tego roku obejmie natomiast wszystkich VAT-owców. Co ważne dla Polaków na Wyspach, dotyczy to również polskich spółek z o.o., czy firm, które zostały zarejestrowane do VAT w Wielkiej Brytanii. W praktyce oznacza to, że trzeba sprawdzić, czy wykorzystywane programy księgowe odpowiadają wymogom MTD, a jeśli nie, to trzeba będzie zmienić program. Dotyczy to zarówno księgowych, jak i osób rozliczają cych się samodzielnie. Dane księgowe należy przechowywać w programie 6 lat, ale będzie to znacznie prostsze, niż trzymanie w domu se gregatorów pełnych faktur. Ci, którzy dotych czas prowadzili „papierową” księgowość, nadal mogą to robić, ale muszą się wesprzeć kopiami danych w systemie on-line.

Prywatnie czy może... zdalnie?

- Polski Ład to spójna i kompleksowa wizja nowoczesnego i sprawiedliwego państwa – mó wił jeszcze w styczniu premier o tym wprowa dzanym właśnie rozwiązaniu. Trudno opisać zamieszanie, jakie nastąpiło później. Przepisy, w których nie mogli zorientować się nawet najlepsi księgowi, luki prawne i drastyczne podwyżki – tak dla przedsiębiorców zaczął się 2022 rok w polskim biznesie. Wielkim ciosem był np. brak możliwości odliczania od podatku składki zdrowotnej, stanowiącej przecież nie unikniony koszt prowadzenia działalności. Szo kiem było podwyższenie składki zdrowotnej z symbolicznych kilkuset złotych miesięcznie na 9 proc. dochodu firmy. - Jeszcze rok temu koszt ubezpieczenia zdrowotnego dla nas wszystkich wynosił 53 zł miesięcznie, czyli 636,36 zł rocznie, bo dużą część składki odliczaliśmy od podatku. Dziś jest to 4031,28 ‒ 12 093,72 zł miesięczniemówi właścicielka zakładu kosmetycznego z Warszawy. Nawet ci, którzy korzystali z prefe rencyjnych składek „na start” w stałej wysoko ści, z miesiąca na miesiąc zaczęli otrzymywać za każdym razem nowe wyliczenia. Nieskładnie

łatane przepisy doprowadziły w końcu do wprowadzenia tzw. Polskiego Ładu 2.0, który obowiązuje od 1 lipca. Obniżono podatek PIT w pierwszym progu podatkowym z 17 do 12 % dla tych, którzy są opodatkowani według zasad ogólnych (skali podatkowej). Obniżono miesięczną stawkę kwoty zmniejszającej po datki, co rocznie da 3600 zł zamiast 5100 zł. Od morderczej składki zdrowotnej wprowadzono pewne wyjątki, ale szczegóły są zbyt skompli kowane, by je tu opisać. Niestety przez ten cha os niektórzy przedsiębiorcy pod koniec roku będą musieli liczyć się z dopłatą, jeśli chodzi o stawkę ZUS czy podatku.

Oni pomagają po polsku

A takich zmian ma być jeszcze więcej. Pod wyżce w 2023 roku ulegnie też składka ZUS. Ma ona wynieść 1418,48 zł miesięcznie, czyli o po nad 200 zł więcej, niż rok wcześniej. Podwyż szeniu ulegną nawet stawki tzw. ZUS na start – łącznie o 41 złotych, ale w dwóch ratach, wraz z rosnącym w styczniu i lipcu minimalnym wynagrodzeniem. A stawka składki zdrowotnej także ma wzrosnąć. Dla osób rozliczających się na skali podatkowej oraz metodą liniową - o co najmniej 39,60 złotych miesięcznie, jednak dla wielu będzie to znacznie więcej. A już trwają prace nad kolejnym podatkiem. Zaczęło się na szczeblu unijnym, gdzie pojawił się pomysł, by firmy z sektora ropy i gazu podzieliły się z rzą dami swoim ponadprzeciętnym zyskiem w tym roku. Jednak już jeden z polskich ministrów zaproponował coś więcej: podatek 50 % od zysków wszystkich dużych firm, które w latach 2018-2021 miały mniejsze marże, niż obecnie. Pomysł wydaje się w dzisiejszej sytuacji ry zykowny dla firm, które i tak już mają liczne problemy, ale obserwując ostatnie zmiany po datkowe w Polsce, trudno go wykluczyć.

Dodając do tego rosnące ceny i wciąż niewy kluczoną możliwość wprowadzania kolejnych ograniczeń dla biznesu w związku z popular nym wirusem, najbliższy rok zapowiada się źle dla polskich firm.

Jak się przygotować do wizyty?

Tak jakby tego było za mało, wartość zło tówki jest dziś najniższa od 22 lat. Za dolara trzeba było ostatnio po raz pierwszy w historii – jak dawniej za funty – zapłacić 5 zł. Podobną zależność widać na Wyspach, gdzie słaby funt oznacza najsilniejszą od lat amerykańską walu tę. W największych tarapatach są firmy, które dużo kupują za granicą. To np. linie lotnicze, browary czy sieci odzieżowe. - Jeśli pijesz piwo, które zawiera dużo chmielu ze Stanów Zjedno czonych, to w pewnym momencie będziesz musiał za nie więcej zapłacić. - wyjaśnił obrazowo w BBC prezes Carlsberg Marston’s Brewing Company. A jeśli już jesteśmy przy tej firmie, to warto dodać jeszcze jeden element do tego splotu prawdziwie fatalnych okoliczności. Pod koniec sierpnia Carlsberg Polska ogłosił, że u producentów brakuje dwutlenku węgla, więc

zamierza wstrzymać produkcję piwa. Brzmi śmiesznie, ale okazuje się, że ten składnik jest niezbędny również do produkcji nawozów czy niektórych produktów żywnościowych.

Coach, terapeuta, trener

W Polsce nastroje właścicieli firm nie są zbyt wesołe. Z sondażu Assay Biznes wynika, że co trzeci rozważa zamknięcie firmy, i trudno im się dziwić. Firm otwiera się nieznacznie więcej, niż rok temu, ale nadal mniej, niż przed pandemią (ok. 35 tys. w styczniu 2019 do ok. 31 tys. w styczniu 2022. Na Wyspach w ciągu ostatnich dwóch lat liczba firm spadła o 6,6 %. Trudno, by właścicielom firm dopisywał humor, a połączenie Brexitu, pandemii i inflacji stano wi iście zabójczy koktajl dla biznesu. Ostatnie ruchy rządu, mające pomóc obniżyć podatki czy oszczędzić na prądzie, pozwalają jednak z nieco większym optymizmem patrzeć w przyszłość.

Jak wybrać specjalistę?

Tak jakby tego było za mało, wartość zło tówki jest dziś najniższa od 22 lat. Za dolara trzeba było ostatnio po raz pierwszy w historii – jak dawniej za funty – zapłacić 5 zł. Podob ną zależność widać na Wyspach, gdzie słaby funt oznacza najsilniejszą od lat amerykańską walutę. W największych tarapatach są firmy, które dużo kupują za granicą. To np. linie lotni cze, browary czy sieci odzieżowe. - Jeśli pijesz piwo, które zawiera dużo chmielu ze Stanów Zjednoczonych, to w pewnym momencie bę dziesz musiał za nie więcej zapłacić. - wyjaśnił obrazowo w BBC prezes Carlsberg Marston’s Brewing Company. A jeśli już jesteśmy przy tej firmie, to warto dodać jeszcze jeden element do tego splotu prawdziwie fatalnych okoliczności. Pod koniec sierpnia Carlsberg Polska ogłosił, że u producentów brakuje dwutlenku węgla, więc zamierza wstrzymać produkcję piwa. Brzmi śmiesznie, ale okazuje się, że ten składnik jest niezbędny również do produkcji nawozów czy niektórych produktów żywnościowych.

Ufać, ale sprawdzać

W Polsce nastroje właścicieli firm nie są zbyt wesołe. Z sondażu Assay Biznes wynika, że co trzeci rozważa zamknięcie firmy, i trudno im się dziwić. Firm otwiera się nieznacznie więcej, niż rok temu, ale nadal mniej, niż przed pandemią (ok. 35 tys. w styczniu 2019 do ok. 31 tys. w styczniu 2022. Na Wyspach w ciągu ostatnich dwóch lat liczba firm spadła o 6,6 %. Trudno, by właścicielom firm dopisywał humor, a połączenie Brexitu, pandemii i inflacji stano wi iście zabójczy koktajl dla biznesu. Ostatnie ruchy rządu, mające pomóc obniżyć podatki czy oszczędzić na prądzie, pozwalają jednak z nieco większym optymizmem patrzeć w przyszłość.

Sonia Grodek

POLSKA KARPIEM STOI

foto: Shutterstock

Polska jest zagłębiem produkcji i konsumpcji karpi. Hodowcy chcą odejść od stereotypu karpia jako typowo świątecznej ryby.

Polska jest zagłębiem hodowlanym ryb słodkowodnych i największym wytwórcą karpia w Unii Europejskiej, odpowiadają cym za około 28 procent produkcji tej ryby. Nad karpiem ciąży jednak jednoznaczne skojarzenie ze świętami Bożego Narodze nia. Niewielu konsumentów wie, że jest on dostępny przez cały rok i świetnie się sprawdzi w różnorodnych potrawach – nie tylko tych wigilijnych. Zaletą ryby jest jej tradycyjny, naturalny sposób hodowli, wytwarzający niski ślad węglowy, a także wysokie wartości odżywcze, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Producenci systematycznie poszerzają ofertę, wprowadzając coraz bardziej orygi nalne produkty na bazie karpia, by każdy konsument mógł wybrać odpowiednią dla siebie formę ryby.

Hodujemy najwięcej karpi w Europie

Jak wynika z danych Organizacji Produ centów – Polski Karp, w 2017 roku produkcja karpia w Polsce wyniosła 18,3 tys. t, dwa lata później – już 21,3 tys. t. W 2019 roku Polska z tym poziomem produkcji odpowiadała za 28

proc. unijnego rynku, którego wielkość to ok. 73,5 tys. t.

– Karp jest hodowany w cyklu trzyletnim, czy li przez trzy lata ryba dorasta do wagi, w której finalnie jest później sprzedawana do klientów zewnętrznych – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes Tomasz Siwiec, wiceprezes zarządu Organizacji Producentów – Polski Karp. – Jest to ryba żyjąca najbliżej natury, wykorzystująca naturalny pokarm ze stawu i dokarmiana zbożami. Stawy karpiowe to enkla wy różnych gatunków zwierząt, ptaków, a także setek gatunków roślin. Gdyby nie stawy karpio we, takich enklaw bioróżnorodności by nie było.

Karp przez cały rok

Tradycyjny sposób hodowli nie zmienia się od wieków. W czasie trzyletniego okresu wzrostu karpie osiągają wagę handlową, zazwyczaj od 1,5 do 3 kg. W Polsce działa ponad 850 gospodarstw rybackich o łącznej powierzchni stawów około 70 tys. ha zlokali zowanych na terenie całego kraju. Dzięki spo sobom organizacji i zarządzania łańcuchem dostaw ryba jest dostarczana do punktów sprzedaży w cyklu 24-48 godzin, co przekła

da się na wysoką gwarancję świeżości dla konsumenta.

– Karp absolutnie nie jest rybą przypisaną wyłącznie do świąt Bożego Narodzenia. Obecnie w coraz większej liczbie gospodarstw można go dostać przez cały rok. Z racji tego, że te gospo darstwa zlokalizowane są w całej Polsce, gwa rancja świeżości jest ogromnym atutem – mówi Tomasz Siwiec. – Po karpia warto sięgać dla tego, że jest to ryba bliska naturze, hodowana w naturalnych warunkach, a do tego produkcja karpia zostawia bardzo mały ślad węglowy – a to jest niezwykle ważne dla środowiska i zacho dzących zmian klimatycznych.

Dla zdrowia i smaku

Karp należy do ryb średnio tłustych – w 100 g mięsa jest ok. 4 g tłuszczów. Dlatego ryby karpiowate, do których należą także amur i tołpyga, są zalecane w profilaktyce m.in. cukrzycy, ale także chorób układu serco wo-naczyniowego, nerwowego oraz nowotwo rów. Wysoka zawartość wapnia w mięsie kar pia czyni go dobrą alternatywą dla produktów nabiałowych. W ich mięśniach jest ponad dwa razy więcej wapnia niż w tkance pstrąga i ponad 3,5 raza więcej niż w mięsie łososia.

– Ryby mają dużo wartości odżywczych, dlatego nie powinno ich zabraknąć w naszej codziennej diecie. Karp zawiera m.in. witaminy z grupy B, bardzo ważne dla zdrowia kwasy omega-3 oraz dużo kolagenu, niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania układu kostno -stawowego – mówi Kamil Klekowski, szef kuchni.

Ryb jemy za mało

Polacy jedzą około 14 kg ryb rocznie. To niewiele, zważywszy na to, że wieprzowiny jemy ok. 40 kg, a drobiu ok. 30 kg.

– Powinniśmy zdecydowanie częściej jeść ryby. Uważam, że karp jest taką rybą, która przede wszystkim gwarantuje nam wysoką ja kość oraz świeżość, dlatego powinniśmy odejść od tego stereotypu, że to jest ryba świąteczna, i sięgać po nią przez cały rok – mówi Kamil Klekowski.

Polska jest największym rynkiem kon sumpcji karpi w całej UE. Nad tą rybą ciąży jednak jednoznaczne skojarzenie z bazą potraw wigilijnych, stąd na co dzień Polacy chętniej sięgają po śledzia, mintaja czy dorsza. Organizacja Producentów – Polski Karp, zrze szająca hodowców, próbuje „odczarować” ten świąteczny wizerunek i zachęcić Polaków do spożywania karpia na co dzień.

– Staramy się pokazywać, że potrawy z karpia są naprawdę proste, różnorodne i nie banalne, a sama ryba uniwersalna pod kątem kulinarnym – dodaje szef kuchni. – Z karpia możemy przygotowywać zarówno potrawy słodkie, jak również wytrawne, orientalne oraz oczywiście tradycyjne, polskie potrawy. Ryba świetnie łączy się z grzybami, warzywami oko powymi, bakaliami, owocami czy cytrusami.

Najlepiej filety

W ciągu ostatniej dekady sklepy wycofały się ze sprzedaży żywego karpia. Producenci starają się dostosować do potrzeb konsumen ta i oferują karpie schłodzone, tuszki, płaty, dzwonka, filety, a także karpie wędzone czy takie delikatesy jak np. polędwica wędzona i szynka z karpia. Jednocześnie podpowiadają konsumentom, że z mięsa tej ryby można wy czarować nowoczesne specjały: burgery, kar pia grillowanego, pulpety, pierogi czy nawet faworki smażone w głębokim tłuszczu.

– Karpia możemy kupić w wielu postaciach, począwszy od ryby patroszonej, przez tuszkę, dzwonki, filety, polędwicę. Największe zapo trzebowanie, które w tej chwili obserwujemy, jest na filety nacinane i filety bez skóry, czyli produkty gotowe do szybkiego i prostego przy rządzenia – mówi Tomasz Siwiec.

Newseria.pl

Jak przyciągnąć kobiety do kryptowalut? Jak przyciągnąć kobiety do kryptowalut?

Brytyjki zachęcają kobiety do inwestowania

Zaledwie jedna piąta inwestorów obecnych na rynku kryptowalut to kobiety. Panie mniej chętnie inwestują w kryptoaktywa, ale też rzadko wiążą z tą branżą swoje kariery. To ko lejny sektor – po finansach i technologiach – w którym kobiety są niedostatecznie reprezen towane. O zwiększenie tej reprezentacji wal czy brytyjska organizacja Women in Blockcha in Talks. Warszawa jest jednym z pięciu miast na świecie, w których w tym roku otworzą się jej oddziały. Celem polskiej delegatury ma być kształcenie liderek branży i zachęcanie do niej kolejnych kobiet.

Za mało pań

– W branży kryptowalut brakuje różnorod ności. Dane dla branży technologicznej i finan sowej wskazują na niewystarczającą repre

zentację kobiet w tym sektorze. Jeśli chodzi o blockchain i kryptowaluty, odsetek kobiet waha się pomiędzy 7 a 12 proc., chociaż w ostatnich kilku latach pod niektórymi względami sytu acja się poprawiła. Nadal jest jednak wiele do zrobienia w zakresie zwiększania tego odsetka, wdrażania kobiet i tworzenia dla nich szans na udział w tej branży – podkreśla w rozmo wie z agencją Newseria Innowacje Lavinia D. Osbourne, założycielka Women in Blockchain Talks.

Oddział w Warszawie, potem w kolejnych miastach

Women in Blockchain Talks to największa brytyjska społeczność i platforma nawiązy wania kontaktów, skupiona na technologii blockchain. Inicjatorzy platformy deklarują otwartość na każdą płeć. Na początku paź dziernika w Warszawie został utworzony oddział regionalny tej organizacji.

– Celem naszego oddziału jest, po pierwsze, tworzenie liderek, kobiet, które odnajdą się w tej sferze, i zapewnienie im miejsca, w którym będą mogły się spotykać i współpracować w sprzyjającej atmosferze. Będziemy organizo wać różne wydarzenia z różnymi prelegent kami, bo bycie reprezentowanym jest czymś ważnym. Jeśli ktoś identyfikuje się z osobą przemawiającą na scenie, to ma silniejszą motywację i myśli: „jeżeli ona tak potrafi, to może ja też”. Należąc do naszej otwartej spo łeczności online, można nawiązywać kontakty z ludźmi z całego świata – wyjaśnia Lavinia D. Osbourne. – Branża kryptowalut i blockchainu jest atrakcyjna dla kobiet, bo kluczowym jej aspektem jest jej decentralizacja, rezygnacja z podmiotów decydujących o tym, kto może być jej częścią, a kto nie. Częstokroć w różnych branżach jest mniej kobiet i panuje mniejsza różnorodność, bo jest ktoś, kto decyduje o do stępie do niej. W przypadku blockchainu nie ma nikogo takiego, kto decyduje o tym, czy zosta

niemy zaproszeni do stołu. Tutaj jako kobiety możemy same postawić ten stół i przystawić do niego krzesła.

Inwestycje pozwalają osiągnąć cele

Z danych, na które powołuje się broker kryptowalut Coin Rivet, wynika, że tylko co piąty właściciel kryptowalut to kobieta. Ankieta przeprowadzona w marcu br. przez BlockFi („Real Talk: Women x Crypto 2.0”) wykazała, że wprawdzie 92 proc. Ameryka nek słyszało o kryptowalutach, ale posiada je 24 proc. badanych. 45 proc. wie, jak kupić kryptoaktywa – to dwukrotnie większy od setek niż w badaniu z września ub.r. W tym roku taką inwestycję miało w planach ok. 30 proc. pań. Co piąta badana przyznała, że wierzy, że kryptowaluty pomogą osiągnąć im finansowe cele.

Perspektywiczny rynek

Wraz ze zmianą postrzegania potencjału inwestycyjnego kryptowalut może się zmie niać także spojrzenie na potencjał zawodowy tego rynku. Na razie jedna na dziesięć Ame rykanek ocenia, że jest on dla niej perspek tywiczny, a 15 proc. jest zainteresowanych karierą w tej branży.

– Potrzebujemy więcej kobiet w branży kryptowalut i blockchainu, bo przecież kobiety stanowią połowę populacji świata. Podobnie w tradycyjnych branżach, takich jak finanse i technologia, tu również mamy niedostateczną różnorodność, a ten brak wpływa na genero wane rezultaty. Firmy, w których panuje róż norodność, osiągają lepsze wyniki niż te, które zaniedbują ten aspekt. Jako kobiety wnosimy inną perspektywę. Bardzo ważne jest, aby ist niały inicjatywy gwarantujące, że kobiety są reprezentowane w całej branży: czy to w NFT,

Wychodzimy do ludzi

Oprócz otwarcia warszawskiego oddziału Women in Blockchain Talks, zarządzanego przez Agnieszkę Marecką, jeszcze w tym roku organizacja zacznie działalność również w innych miastach świata: w Barcelonie (Hisz pania), Berlinie (Niemcy), Dubaju (ZEA) oraz Karaczi (Pakistan).

– Jestem zdania, że z wiedzą trzeba wyjść do ludzi. Musimy być tam, gdzie są kobiety. Dla tego jeśli możemy tworzyć oddziały globalne i zapraszać kobiety w obrębie bezpiecznej i wspierającej przestrzeni, to myślę, że możemy wdrożyć większą liczbę kobiet i różnorodnych grup do przestrzeni blockchain–crypto–Web3 –kwituje Lavinia D. Osbourne.

czy w blockchainie, czy też w sferze Web3 – do daje założycielka Women in Blockchain Talks.

GIGANTYCZNE CENY ENERGII I GAZU ODBIJAJĄ SIĘ NA TRANSPORCIE

Według Barometru EFL wskaźnik informujący o zdolności firm do wzrostu sprzedaży i produkcji, już czwarty kwartał z rzędu nie przekroczył progu ograniczonego rozwoju - 50 pkt. Z kolei najnowszy raport Coface wskazuje, że niewypłacalność polskich firm transportowych zwiększyła się aż o 18 proc. w trzecim kwartale 2022 roku, a 81 proc. z nich to indywidualni przedsiębiorcy. Na trudności finansowe przewoźników wpływa kilka czynników, a jednym z nich są wysokie ceny energii i gazu. Wiele przedsiębiorstw na rynku zamyka się z powodu gigantycznych podwyżek energii na przestrzeni kilku ostatnich miesięcy, które osiągają niewyobrażalne dla nas kwoty. Niektóre firmy, należące do sektora energochłonnego, mogą mierzyć się ze wzrostem cen na poziomie nawet kilkudziesięciu milionów. Ci, którzy walczą o utrzymanie się na rynku, starają się minimalizować swoje koszty poprzez ograniczanie produkcji i redukcję etatów. Jak ta sytuacja przekłada się na transport, który stanowi układ naczyń połączonych z kluczowymi gałęziami gospodarki? Co w tej sytuacji mogą zrobić przewoźnicy, by skutki kryzysu energetycznego nie były tak odczuwalne dla firmy? Odpowiada Tomasz Czyż, ekspert technologiczny branży TSL, Grupa Inelo.

GAŁĘZIE GOSPODARKI NAJBAR DZIEJ DOTKNIĘTE KRYZYSEM ENERGETYCZNYM

Choć rekordowy poziom cen energii i gazu daje się we znaki każdemu przedsiębiorcy, to szczególnie dotyka on przemysł energochłon ny, który odpowiada za ok. 11 proc. polskiego PKB i zatrudnia łącznie z podwykonawcami nawet 1,3 mln pracowników. Przemysł ener gochłonny obejmuje huty metali, produkcję nawozów, szkła, przemysł chemiczny, cera miczny, papierniczy i żywnościowy. W konse kwencji duże przedsiębiorstwa ograniczają swoją działalność, zwalniając część pracowni ków i wstrzymując linie produkcyjne tak, jak to zrobiła firma Cerrad – jeden z największych producentów płytek w Europie, która zamknę ła trzy z siedmiu linii produkcyjnych, działają cych w Polsce, a pracę w wyniku tych działań może stracić nawet 350 osób. Przedsiębior

stwo mierzy się jednak z kolosalnymi rachun kami za energię, sięgającymi nawet około 1400 proc. więcej niż rok wcześniej.

- Kryzys energetyczny oddziałuje na transport drogowy w sposób pośredni i bezpośredni, bo warto zauważyć, że najważniejszymi klientami dla przewoźników jest właśnie sektor przemy słowy i budownictwo, które stanowią 60 proc. zapotrzebowania na usługi transportowe. Szczególnie duże znaczenie ma tutaj produkcja żywności, metali, wyrobów chemicznych i papie ru – mówi Tomasz Czyż, Grupa Inelo.

JAKIE MOGĄ BYĆ KONSEKWENCJE DLA TRANSPORTU?

Mniejsza ilość zleceń

Wyraźnie widać, że rynek transportowy zwalnia. Jak wynika z najnowszego wydania Barometru EFL wskaźnik informujący o zdol ności firm do wzrostu sprzedaży i produkcji,

już czwarty kwartał z rzędu nie przekroczył progu ograniczonego rozwoju - 50 pkt. W trze cim kwartale bieżącego roku wartość wskaźni ka wyniosła 48 pkt i była mniejsza względem poprzedniego kwartału o 1,3 pkt. Może to oznaczać, że coraz więcej przewoźników nie myśli o rozwoju firmy lub też spodziewa się spadku ilości zamówień. Twierdzi tak 31 proc. badanych i jest to o 5 p.p więcej niż trzy mie siące wcześniej (26 proc.). Z kolei ponad poło wa respondentów szacuje, że ich liczba zamó wień utrzyma się na podobnym poziomie.

- Zmniejszona pula ładunków do podjęcia przez firmy transportowe jest prawdopodobnie naturalną konsekwencją spowolnienia gospodar czego. Zakłady, które nie mogą poradzić ze wzro stem cen energii, bo koszty produkcji przewyż szają wartość rynkową wytworzenia tych dóbr, coraz częściej wstrzymują swoją działalność, a traci na tym wiele podmiotów gospodarczych, w

tym również firmy transportowe – dodaje To masz Czyż, ekspert technologiczny branży TSL, Grupa Inelo.

Wysokie ceny paliw i brak Adblue Przewoźnicy najwięcej pieniędzy wydają na paliwo, które stanowią blisko aż 30-40 proc. kosztów całego przedsiębiorstwa. Tymczasem ceny paliw nadal utrzymują się na wysokim poziomie, ponieważ rosną ceny ropy nafto wej, rafinerie nie mogą nadążyć za produkcją paliwa, a sezon grzewczy, który właśnie się rozpoczął, jeszcze bardziej ożywia popyt na olej opałowy.

- Ze względu na wysokie ceny gazu firmy transportowe prawdopodobnie będą musiały zmierzyć się nie tylko z rosnącymi wydatkami na paliwo, ale również z ograniczoną produkcją płynu Adblue. Warto zaznaczyć, że dodatek ten, zmniejszający emisję spalin, jest niezbędny do ciężarówek, zasilanych silnikiem diesla. Bez nie go pojazd po prostu nie ruszy. Tymczasem sły chać głosy, że na niemieckim i słowackim rynku już zdarzają się przestoje w jego produkcji, a to oznacza, że przewoźników czeka dalszy wzrost kosztów – komentuje Tomasz Czyż z Grupy Inelo.

INNE GOSPODARCZE WYZWANIA NA DRODZE DLA TRANSPORTU

Inflacja najwyższa od 1997 roku

Inflacja w ostatnim czasie w Polsce osiągnę ła rekordowy poziom od 1997 roku i wynosi aż 17,2 proc. Tak wysoka inflacja wpływa na zdolności finansowe przedsiębiorstw przewo zowych. Firmy te powinny wziąć pod uwagę dalszy wzrost kosztów prowadzenia działalno ści i coraz to wyższe stopy procentowe, które mogą wpływać m.in. na wysokość opłat leasin gu pojazdów.

- Galopującą inflację mogą odczuwać firmy transportowe ze względu na ograniczone możli wości finansowania, a w konsekwencji brak chęci do nowych inwestycji w rozwijaniu swojej floty

pojazdów. Przewoźnicy borykają się z coraz to wyższymi kosztami m.in kosztami zatrudnienia, usług serwisowych, eksploatacji pojazdów i utrzymania biura, które również są pochodną między innymi wysokiej inflacji i kryzysu ener getycznego. Jedynym wyjściem z tej sytuacji dla firm byłoby podnoszenie stawek na usługi trans portowe. Warto tutaj jednak zaznaczyć, że prze woźnicy nie mogą sobie zbyt często pozwalać na takie praktyki, ze względu na to, że nierzadko są po prostu zobowiązani do przestrzegania wcześniej ustalonych kontraktów – mówi To masz Czyż, ekspert technologiczny branży TSL, Grupa Inelo.

TMS I TELEMATYKA JAKO RECEPTA NA TRANSPORTOWY ROLLERCOASTER

Przewoźnicy nie mogą pozwolić sobie na nierentowne zlecenia transportowe w obli czu wysokich cen energii, gazu i rosnących kosztów prowadzenia działalności, a także nieustannych zmian w przepisach. Nie ma też miejsca na pomyłki, dlatego już teraz warto zadbać o zbieranie kluczowych danych w przedsiębiorstwie i wykorzystywanie ich do lepszego zarządzania firmą. W tym wypadku dedykowane narzędzia dla transportu – TMS i telematyka - okazują się ogromnym wsparciem dla przewoźników, pozwalającym sprawniej kontrolować wszystkie wydatki.

- Nie da się ukryć, że przewoźnicy, którzy są świadomi swoich kosztów, pozyskują dane o zleceniach i dbają o to, by je dokładnie zana lizować, poradzą sobie najlepiej ze zmienną i niestabilną sytuacją gospodarczą oraz kryzysem energetycznym. Z tego względu ważne jest nie tylko zaopatrzenie się w TMS i telematykę, ale ich kompatybilna praca między sobą, umożliwia jąca analizę kosztów w niewielkim przedziale czasowym, ekonomiczną jazdę kierowcy i ogra niczanie pustych przejazdów. Co więcej, nowo czesne system „pilnują” obowiązków związanych z płatnościami – przewoźnicy mogą dostawać alerty na temat tego, kiedy kończy się ubezpie

czenie ciężarówki lub kiedy zbliża się termin badania technicznego. Dzięki temu nie narażają się na dodatkowe straty finansowe w postaci kar – podkreśla Tomasz Czyż i dodaje, że nie tylko od świadomości kosztów zależy ich być albo nie być na rynku transportu drogowego. Ważna jest również ich elastyczność, przejawiająca się w dążeniu do osiągania wyższych stawek za zlece nia lub gotowość na zmianę branży, w której się aktualnie specjalizują.

CO Z DEKARBONIZACJA TRANSPORTU?

- Można by się pokusić o stwierdzenie, że eko logia zeszła na dalszy plan, bo najważniejsze jest zachowanie ciągłości pracy gospodarki, a ceny energii są nieprzewidywalne i idą mocno w górę. Aktualnie kilogram gazu LNG kosztuje blisko 20 zł, podczas gdy zapłacilibyśmy 8 zł w ubiegłym roku w tym samym czasie. - Idea dekarboniza cji transportu jest jak najbardziej słuszna, ale ostatnie miesiące pokazały nam, że europejska polityka energetyczna jest krucha i prawdopo dobnie wymaga solidnej dywersyfikacji. A sam system elektryfikacji flot czy zasilania pojazdów gazem LNG już wcześniej był daleki od dosko nałego, bo przede wszystkim nie ma przystoso wanej do tego infrastruktury. Brakuje punktów ładowania elektryków czy stacji ze skroplonym metanem. Mimo wszystko, wielu przewoźników zdecydowało się zainwestować w ekologiczne rozwiązania, biorąc pod uwagę nie tylko ideę zielonego transportu drogowego, ale również kwestie ekonomiczne i możliwości dostosowania pojazdów do konkretnych tras. Teraz okazuje się, że pojazdy te są droższe w eksploatacji niż tra dycyjne ciężarówki zasilane dieslem. W konse kwencji duża część z nich nie wyjeżdża na drogi i coraz częściej słychać zapytania firm przewozo wych o możliwości przerobienia tych pojazdów z powrotem na tradycyjne zasilanie olejem napę dowym – podsumowuje Tomasz Czyż .

Świńskie organy będą ratować ludzkie życie?

W ostatnim czasie kilka grup ogłosiło sukcesy w eksperymentach z przeszczepianiem na rządów pobranych od świń. Zmieniane genetycznie zwierzęta mają bowiem organy, któ re nie są gwałtownie odrzucane przez organizm człowieka. Eksperci liczą na praktycznie nielimitowany dostęp do narządów i tkanek niezbędnych na potrzeby transplantacji. Na świecie przeprowadza się ok. 130 tys. transplantacji narządów rocznie. Jak podaje Po ltransplant, w Polsce w ubiegłym roku wykonywało się od 87 do 155 przeszczepów orga nów miesięcznie. Jednocześnie na liście oczekujących na transplantację czeka w danym momencie ok. 1700 osób. Listy oczekujących na tkankę lub organ to bolączka całego świata. Nic dziwnego, że wciąż poszukiwane są alternatywne sposoby leczenia.

DWA MIESIĄCE ZE ŚWIŃSKIM SERCEM

W styczniu zagrożony śmiercią, cierpiący na niewydolność serca 57-letni David Bennett, który nie kwalifikował się do tradycyjnego przeszczepu, otrzymał ratunek z niespodzie wanej strony. W University of Maryland Medi cal Center przeszedł procedurę wszczepienia organu pobranego od świni.

Media relacjonowały znaczną część tej hi storii. „Albo umrę, albo przejdę tę operację. Chcę żyć. Wiem, że to strzał w ciemności, ale to mój jedyny wybór” - mówił pacjent. „To przełomowy zabieg, który przybliża nas o krok do rozwiąza nia kryzysu niedoboru narządów. Po prostu nie ma wystarczającej liczby dawców serc, aby za spokoić zapotrzebowanie u biorców” - krótko po zabiegu powiedział dr Bartley P. Griffith, który

w ciele pacjenta umieścił nowe serce pobrane od świni serce. „Postępujemy ostrożnie, ale też podchodzimy optymistycznie, z przekonaniem, że ta pierwsza na świecie operacja tego rodzaju otworzy drogę do nowych opcji dostępnych w przyszłości, dla pacjentów” - dodał chirurg.

Pacjent przeżył dwa miesiące. Z jednej stro ny można powiedzieć, że to niewiele, ale zwa żając na naturę eksperymentu, chyba trzeba

uznać całe przedsięwzięcie za sukces, bowiem w typowych warunkach narząd przeszczepio ny od innego gatunku jest natychmiastowo i z całą siłą atakowany przez układ odpornościo wy i gwałtownie odrzucany.

W tym mechanizmie tkwi przyczyna tego, że choć niektóre organy mają podobną budowę i możliwości u różnych gatunków, to układ im munologiczny gospodarza szybko rozpoznaje je jako obce ciało - pomimo licznych podo bieństw dramatycznie różnią się na poziomie molekularnym.

Wszczepione Bennettowi serce nie pochodzi ło jednak od zwykłej świni. Wcześniej biotech nolodzy zmienili genetycznie jej komórki tak, aby były możliwie dobrze tolerowane przez ludzki układ odpornościowy.

ZWIERZĘ - DAWCA NEREK

To niejedyny eksperyment, który wskazał, że dzięki nowoczesnej inżynierii genetycznej, ksenotransplantacje, czyli przeszczepy narzą dów pobranych od innych gatunków mogą stać się realne. W ostatnim czasie przeprowadzono kilka tego rodzaju doświadczeń.

We wrześniu ubiegłego roku, ramach eks perymentu chirurdzy z NYU Langone Health pobraną od transgenicznej świni nerkę przy mocowali do prawego uda i podłączyli do krwiobiegu pacjenta po śmierci mózgowej, którego organizm był sztucznie utrzymywany przy życiu. Testowali działanie narządu przez kolejne 54 godziny.

Oprócz genetycznej manipulacji, która po zwoliła uniknąć gwałtownego odrzucenia im plantu, lekarze zastosowali dodatkowy zabieg - wszczepili do ciała biorcy grasicę zwierzęcia - gruczoł odpowiedzialny za „edukowanie” układu odpornościowego i wskazywanie mu, których tkanek nie powinien atakować. To zwiększyło dodatkowo ochronę przed odrzu ceniem nerki.

ną utrzymywały się w normie, na podobnym poziomie, jak w przypadku przeszczepianych nerek pobieranych od ludzi. Przez cały okres obserwacji lekarze nie zauważyli oznak odrzucenia.

- To moment transformacji, jeśli chodzi o przeszczepy nerek - twierdzi kierujący zespołem lekarzy prof. Robert Montgomery. - Specjalne grupy medyczne i społeczności naukowe praco wały nad podtrzymującymi ludzkie życie kse notransplantacjami od ponad 50 lat. Po drodze pojawiło się wiele przeszkód, ale nasza, przepro wadzona właśnie procedura oznacza ogromny postęp. Badanie to oznacza nową nadzieję na nielimitowany dostęp do organów. Potencjalnie może to całkowicie odmienić transplantologię i sytuację osób, które umierają bez możliwości otrzymania narządu - podkreślił chirurg.

Niecałe dwa miesiące później ta sama grupa specjalistów przeprowadziła kolejną, podobną operację. Rezultaty również były podobne.

- Udało nam się odtworzyć wyniki pierwszej transformującej tę dziedzinę procedury i poka zać, jakie nadzieje można wiązać z genetycznie przygotowanymi narządami, które mogą stać się odnawialnym źródłem organów dla ludzi czeka jących na przeszczep na całym świecie - powie dział prof. Montgomery.

Naturalnie, zanim takie organy będą stan dardowo trafiały do klinik, potrzebne będą dalsze, liczne badania. Trzeba będzie także poczekać, zanim taką nerkę otrzyma pierwszy żywy pacjent, nawet w ramach próby.

- Pozostaje jeszcze wiele do zrobienia, zanim zaczniemy testy z udziałem ludzi, ale nasze wstępne ustalenia dają nadzieję na sukcesstwierdził lekarz.

Tymczasem podobnym wyczynem, jak jego grupa, może się pochwalić zespół z University of Alabama w Birmingham, który wszczepił do ciała zmarłego wcześniej pacjenta dwie nerki pobrane również od genetycznie zmodyfiko wanej świni. Przeszczepione organy praco wały przez 77 godzin - do czasu zakończenia eksperymentu.

ZNALEŹĆ SPOSÓB NA WIRUSY

cjent nie dysponował układem immunologicz nym świni, by go zwalczyć.

Niestety, oprócz odrzucania przeszczepio nego narządu, na drodze do rutynowego sto sowania ksenotransplantacji stoją w pierwszej kolejności odzwierzęce patogeny. Do najważ niejszych należą wirusy, które zwierzętom nie szkodzą, ale istnieje ryzyko, że przeniosą się na pacjenta, być może nawet doprowadzą do epidemii.

Mowa głównie o wirusach wbudowanych na stałe w genom, np. utajone retrowirusy świń (PERV). Ale na te naukowcy znaleźli sposób. Także z pomocą inżynierii genetycznej między narodowa grupa badaczy, w eksperymencie opisanym na łamach „Science” stworzyła świ nie wolne od wspomnianych wirusów.

„Nasze badanie podkreśla wartość dezaktywa cji PERV w celu zapobiegania międzygatunkowej transmisji wirusów i demonstruje udane stwo rzenie zwierząt z dezaktywowanymi PERV. Cel to zwiększenie bezpieczeństwa ksenotransplanta cji” - piszą naukowcy.

POWSTAJĄ JUŻ NOWE REGULACJE

Niezwykle istotne są kwestie etyczne i prawne. Tym już też zajmują się specjaliści. Niedawno rozpoczął się np. zaplanowany na cztery lata projekt badawczy wspierany przez amerykańskie National Institutes of Health, w którym mają powstać zalecenia odnośnie badań klinicznych związanych z ksenotransplantacjami.

- Rekomendacje i zalecenia wspierające decy zje, nad którymi pracujemy, będą specyficznie dotyczyły prowadzonych w USA klinicznych ba dań nad przeszczepianiem nerek pobranych od świń - powiedziała uczestnicząca w projekcie dr Karen Maschke. - Opracowane materiały będzie można wykorzystać przy ustanawianiu regulacji i zasad odnośnie badań klinicznych z wykorzystaniem organów świń, także w innych krajach - dodała.

Są szanse na to, że ksenotransplantacje za jakiś czas będą rutynowo ratowały ludzi.

Główne parametry jej pracy - produkcja moczu i poziom związku zwanego kreatyni

Do śmierci Davida Bennetta mógł przyczynić się świński wirus cytomegalowirusem, a pa

Newseria.pl

JAK I CZEMU PACJENTA Z PRZESZCZE PEM CHRONI SIĘ JAK NOWO NARODZO NE DZIECKO

WSTRZĄŚNIENIE MÓZGU

JAK ROZPOZNAĆ I JAK SIĘ CHRONIĆ

foto: Shutterstock

Bóle i zawroty głowy, wymioty, zaburzenia widzenia, pamięci - to tylko niektóre z objawów wstrząśnienia mózgu, do którego dochodzi wskutek urazu głowy, czasami na pozór łagodnego. Lepiej jest je znać, bo choć większość osób dochodzi do zdrowia, to jednak czasami problemy utrzymują się jeszcze długo i czasami mogą być nieprawidłowo rozpoznane.

Nastolatki, które w czasie ostatnich 12 miesięcy doznały wstrząśnienia mózgu, mają aż o 25 proc. większe ryzyko pogorszenia wyników w nauce, niż uczniowie bez takiego urazu - sugerują naukowcy z University of Washington w Seattle w opublikowanym nie dawno badaniu. Do takiego wniosku doszli po analizie danych medycznych na temat prawie 11 tys. młodych osób, z których 15 proc. prze było przynajmniej jedno, związane ze spor tem wstrząśnienie mózgu w ciągu minionego roku. „Historia wstrząśnienia mózgu silnie

wiązała się z gorszymi wynikami w szkole, przy czym szczególnie szkodliwe mogą być wielokrotne urazy tego rodzaju” - piszą auto rzy odkrycia.

WSTRZĄŚNIENIE MÓZGU: JAK POWSTAJE I CZYM GROZI

Wstrząśnienie mózgu opisywane jest jako urazowe, łagodne uszkodzenie mózgu. Zwy kle powstaje w wyniku uderzenia w głowę, choć może dojść do niego również np. przy

gwałtownym nią potrząsaniu. Najczęstsza przyczyna to upadek, oraz urazy takie, jak relatywnie często towarzyszą też niektórym sportom.

Do typowych objawów należą:

• ból i zawroty głowy,

• szum w uszach,

• mdłości,

• wymioty,

• uczucie zmęczenia,

• nieostre widzenie,

• zaburzenia pamięci (np. chory zapomina o wydarzeniu, które uraz spowodowało),

• dezorientacja.

Czasami, choć raczej w rzadkich przypad kach uraz powoduje utratę przytomności. Jeśli ktoś jest świadkiem zdarzenia, który mógłby prowadzić do wstrząśnienia mózgu (np. uderzenie piłką głowy), powinien zwró cić uwagę na zaburzoną mowę, opóźnienia w odpowiedziach na pytania, problemy z zapamiętywaniem u poszkodowanej osoby. Bywa że niektóre symptomy nie ujawniają się natychmiast.

Tutaj niepokój powinno wzbudzić rozdraż nienie, zaburzenia koncentracji, wrażliwość na światło czy hałas, zaburzenia węchu i sma ku, kłopoty ze snem, problemy psychologicz ne, w tym obniżony nastrój. Czasami niektóre problemy mogą utrzymywać się przez kilka dni, ale nawet tygodni lub dłużej.

Eksperci zwracają uwagę, że trudniejsze może być zauważenie wstrząśnienia u ma łych dzieci, które nie potrafią jeszcze dobrze opisać tego, jak się czują. Specjaliści dora dzają zwrócić uwagę m.in. na takie objawy, jak drgawki, wymioty, oszołomienie, apatia, szybkie męczenie się, drażliwość, proble my z równowagą, nadmierny płacz, zmiany zachowań związanych ze snem i jedzeniem, nawet utrata zainteresowania ulubionymi zabawkami.

Po urazie głowy, nawet jeśli nie wydaje się potrzebna szybka pomoc i nie ma niepokoją cych symptomów, to zarówno w przypadku dzieci, jak i dorosłych eksperci zalecają wizy tę u lekarza. Przy podejrzeniu poważniejszych uszkodzeń, konieczne jest udanie się po na tychmiastową pomoc.

ROKOWANIA DOBRE, ALE MOGĄ BYĆ KŁOPOTY

Uważa się, że większość osób po wstrzą śnieniu mózgu w pełni odzyskuje zdrowie, choć mogą pojawić się komplikacje. Na przy kład od 15 do 20 proc. poszkodowanych cierpi z powodu bólu i zawrotów głowy czy zabu rzeń myślenia. Zwykle objawy te ustępują w czasie 3 tygodni, choć w rzadszych przypad kach mogą utrzymywać się znacznie dłużej. Szczególnie niebezpieczne może być doznanie kolejnego wstrząśnienia, jeszcze zanim ustą pią objawy poprzedniego. Może wtedy dojść nawet do śmiertelnego obrzęku mózgu. To informacja istotna chociażby dla sportowców, którzy powinni pamiętać, aby nie wracali do swoich aktywności, zanim nie wrócą do zdrowia.

ZŁE DIAGNOZY

Mimo dobrych prognoz dla większości osób, po wstrząśnieniu mózgu warto zachować wzmożoną czujność, na co wskazują m.in. nowe badania. Na przykład zespół z Uni wersytetu w Tel-Awiwie doniósł niedawno o wynikach, według których aż 1/4 dzieci trafiających na oddziały ratunkowe po ła godnym urazie głowy, może jeszcze przez wiele lat cierpieć z powodu utrzymujących się powikłań po wstrząśnieniu mózgu. Mogą być potem błędnie diagnozowane, np. z rozpozna niem ADHD czy depresji. Dzieci takie miewają bowiem kłopoty z pamięcią, koncentracją, są nadwrażliwe na światło i hałasy, mogą też mieć problemy natury psychologicznej. Błęd na diagnoza prowadzi tymczasem do niepra widłowego leczenia.

„Utrzymujący się zespół objawów po wstrzą śnieniu mózgu to chroniczny syndrom, który wynika z mikrouszkodzeń małych naczyń oraz

nerwów i może pojawić się kilka miesięcy po urazie głowy. Dlatego często błędnie jest kla syfikowany jako ADHD, zaburzenia snu czy depresja. To są także przypadki, kiedy dzieci zgłaszają bóle głowy i diagnozuje się u nich mi greny. Gdy mówią o kłopotach z koncentracją, przepisuje się im Ritalin. Niestety dzieci te cier pią przez wiele lat z powodu różnych zaburzeń. Zamiast pomocy w rzeczywistym problemie, otrzymują leczenie, które nie pomaga” - alar muje autor badania, prof. Shai Efrati, który zauważył te zależności po przeanalizowaniu 200 przypadków dotyczących dzieci.

„Trzeba rozumieć, że skutki urazów głowy doznawanych w dzieciństwie mogą utrzymy wać się przez resztę życia. Pogorszenie funkcji mózgu stanie na przeszkodzie zrealizowania potencjału edukacyjnego oraz społecznego”dodaje dr Uri Balla, współautor badania.

PO PIERWSZE - ZAPOBIEGAĆ

Jak to często ze zdrowiem bywa, podstawa to profilaktyka. Pomogą już proste środki, ta kie jak ochrona głowy, gdy jest ona narażona na urazy. Dobrze pokazuje to opisane pod ko niec sierpnia badanie przeprowadzone przez grupę ekspertów z University of California, Davis. Przyjrzeli się oni liczbie przypadków wstrząśnienia mózgu u dziewcząt grających w relatywnie bezpieczny sport - przypomina jące hokej na trawie - lacrosse. Zawodniczki często grały bez ochrony głowy, lecz na Flo rydzie wprowadzono nakaz jej stosowania w zawodach szkół średnich. W uwzględnionych w analizie latach 2019-2021, w miejscach, gdzie ochrona głowy nie była obowiązkowa, wstrząśnień mózgu było wyraźnie więcej, niż w szkołach na Florydzie.

„Uzyskane przez nas rezultaty dostarczają dowodów wskazujących, że obowiązkowe uży wanie ochrony głowy w czasie gry w lacrosse zmniejsza liczbę przypadków wstrząśnienia mózgu u licealnych dziewcząt. Zaobserwowali śmy, że dziewczęta ze stanów, w których środki ochronne nie były obowiązkowe, miały ogólnie o 59 proc. wyższe ryzyko wstrząśnienia mózgu, niż te, które musiały je stosować” - piszą auto rzy badania.

„Możliwe jest, że używanie sprzętu ochronne go może dawać podobne efekty w różnych gru pach dziewcząt grających w lacrosse, wliczając sportsmenki grające w koledżach lub na jeszcze wyższym poziomie, a także młode osoby, które się dopiero uczą w różnych klubach” - dodają specjaliści.

To samo z pewnością dotyczy większości potencjalnie urazowych dyscyplin, a także innych aktywności i lepiej pamiętać, aby wstrząśnienia mózgu przede wszystkim unikać.

Marek Matacz dla zdrowie.pap.pl

ZAKRZEPICA – choroba, która może dopaść każdego

Rocznie

Zakrzepica jest chorobą dotykającą ludzi w każdym wieku, choć ryzyko zapadnięcia na nią rośnie wraz liczbą przeżytych lat. W gru pie 25-35 lat choruje ok. 30 osób na 100 tys., a w przedziale wiekowym 70-79 lat nawet 300500 osób na 100 tys. Średnio, co roku notuje się 100 przypadków zachorowań na każde 100 tys. mieszkańców Polski.

- Choroba dotyka ludzi w każdym wieku, w tym także dzieci. Ważną informacją, często bardzo nieprzyjemną dla naszych chorych jest to, że najważniejszym powikłaniem zakrzepicy jest zgon – mówił prof. Zbigniew Krasiński z Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcin kowskiego w Poznaniu.

Mechanizm choroby jest zawsze taki sam Powstaje skrzeplina, najczęściej w układzie żył głębokich kończyny dolnej. To są skrzepli ny grubości kciuka i długości 20-30 cm. Taki wąż, który zatyka naczynie i może powodować obrzęk, bolesność. Ale nie musi – opowiadał ob razowo prof. Piotr Pruszczyk z Warszawskie go Uniwersytetu Medycznego.

Potem jednak scenariusze są różne. Czasami taka skrzeplina odrywa się od miejsca, w któ rym powstała. - Płynie z prądem przez układ żył, przez część serca, prawy przedsionek, pra wą komorę, wpływa do tętnic płucnych, tam powodując zatorowość płucną – wyjaśniał prof. Pruszczyk.

Wtedy pojawia się gwałtowne zasłabnięcie, duszność; czasami dochodzi do śmierci.

Rożne oblicza zakrzepicy

Ale ta choroba może rozwijać się inaczej. Je śli skrzeplina zatamuje naczynie krwionośne w mózgu, dochodzi do udaru niekrwotoczne go. Może zablokować też pracę serca.

- Problem w tym, że część objawów jest nie charakterystyczna, a wielu pacjentów nie ma wręcz żadnych objawów – zaznaczył prof. Pruszczyk. Dla wielu osób pierwszym epi zodem zakrzepicy jest zatorowość płucna i śmierć. Profesor wspomniał też, że czynnikiem zwiększającym ryzyko zakrzepicy jest również czynnik genetyczny, a w polskiej populacji co 20 osoba jest nosicielem wrodzonej, tzw. trombofili (nadkrzepliwości).

Ponieważ zakrzepica nie daje objawów lub daje ich niewiele, naszą czujność powinny budzić takie znaki ostrzegawcze jak: obrzęk jednej kończyny, zarówno ręki, jak i nogi, przyspieszenie tętna, kaszel z krwiopluciem, gorączka, ból w jednej kończynie. - To objawy, których nie powinniśmy ignorować. Zwłaszcza, jeśli połączymy je z tym, co robiliśmy przed ich wystąpieniem, np. długo podróżowaliśmy w jed nej pozycji, na skutek infekcji leżeliśmy w łóżku kilka dni, mieliśmy operację albo wieszaliśmy firanki przez kilka godzin z rękoma w górze –mówił prof. Krasiński.

Rozwojowi zakrzepicy sprzyja bowiem unie ruchomienie - to podczas pracy przy biurku, to w trakcie podroży oraz wynikające z ko nieczności leżenia w łóżku - na przykład po operacji czy w czasie ciężkiej choroby.

Uwaga na sporty wyczynowe

Z problemem zakrzepicy dobrze jest zaznajomiony prezy dent miasta Poznania, Jacek Jaśkowiak, który także był uczest nikiem opisywanej konferencji. - Zastępca mojego poprzednika, wysportowany człowiek, biegający maratony i jeżdżący konno, spadł z konia. Nie było to bardzo poważne zdarzenie, ale zmarł z powodu zakrzepicy. Podobnie było z dr. Janem Kulczykiem, u którego zaczynałem swoją karierę biznesową, z tego, co wiem, ten komponent miał poważny udział w jego śmierci – mówił pre zydent Jaśkowiak.

Bo skrzeplina może powstać w żyle każdego z nas. Większe prawdopodobieństwo tego zdarzenia występuje u osób oty łych, palących papierosy czy zażywających leki antykon cepcyjne. Ale też - jak podkreślali eksperci podczas konferencji, także u wyczynowych sportowców. Zwracali uwagę, że o ile sport rekreacyjny jest podstawowym czynnikiem zmniejszającym ryzyko zachorowania na zakrzepicę, to sport wyczynowy - wprost przeciwnie - zwiększa ryzyko jej wystąpienia. Z powodu zakrzepicy zmarła na przy kład w wieku niespełna 30 lat złota medalistka igrzysk olim pijskich w 2002 roku Karolina Skolimowska.

Prezydent Jaśkowiak przy znał, że sam niedawno musiał kontrolować swoje zdrowie pod kątem zakrzepicy. - W zeszłym roku, w grudniu, po ślizgnąłem się w Warszawie na chodniku i złamałem nogę. Prof. Krasiński mnie uczulił, że oczywiście zła manie trzeba leczyć, ale trzeba również unikać tych konsekwencji, które dotknęły wspomnianego

już zastępcy prezydenta miasta Poznania – wspominał prezy dent Jaśkowiak.

Rocznie notuje się w Europie ponad pół miliona zgonów z powodu zakrzepicy.

- Największym problemem, jaki w tym przypadku widzę, jest społeczna świadomość problemu. Zarówno wśród pacjen tów, jak i przedstawicieli świata medycznego – ocenił prof. Tomasz Urbanek ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

Według niego ludzie nie zdają sobie sprawy, że ryzyko wy stąpienia zakrzepicy rośnie w przypadku osób otyłych, z ży lakami, często podróżujących np. samolotem, gdzie długo się siedzi w jednej pozycji.

- Po drugiej stronie, medycznej, kiedy przyjmujemy pacjenta do zabiegu, nie zawsze patrzymy na czynniki ryzyka. To absolutnie powinno być standardem postępowania, a czasami nam ucieka –mówił prof. Urbanek.

W przypadku zakrzepicy potrzebna jest pełna świadomość, że pewnych objawów nie należy lekceważyć.

- Przedyskutowanie, nawet z lekarzem rodzinnym, prawdopo dobieństwa klinicznego, czy to może być zakrzepica i czy robimy diagnostykę, też może być ważne – dodał prof. Urbanek.

Podobnie uważa prof. Pruszczyk. - Powinniśmy budować świadomość możliwości wystąpienia tej choroby. Bo przebyta za krzepica i zatorowość są potężnymi czynnikami ryzyka kolejnego epizodu zakrzepicy – podsumował.

Zakrzepicę można leczyć środkami przeciwzakrzepowymi, ale tylko wtedy, kiedy ma się świadomość jej zagrożenia.

Anna Piotrowska zdrowie.pap.pl

PSYCHIKA po pandemii

COVID-19 to nie tylko szkody na zdrowiu fizycznym, ale i dla wielu także trudności natury psychologicznej. Wpływ na pogorszenie zdrowia psychicznego mogły mieć czynniki zewnętrzne związane z pandemią: zamykanie granic, wymuszenie ograniczania kontaktów międzyludzkich, ale także lęk przed wirusem napędzany m.in. masową konsumpcją przerażających informacji. Ale, co może zaskakiwać, są także zyski.

- Jeśli ktoś jest dziadkiem lub babcią, pandemia mogła się odbić nie tylko na jego kondycji fizycznej, ale zaszkodzić także psychice - donieśli właśnie naukowcy z University College London z kolegami z Austrii i Włoch.

Chodzi o pozornie trywialną sprawę, z wagi której można nie zdawać sobie sprawy, dopóki

nie dojdzie do straty. Otóż, według brytyjskiego badania, u seniorów, którzy z powodu pandemii musieli ograniczyć opiekę nad wnukami, zaczęły częściej pojawiać się objawy depresji. Z uczest niczących w projekcie 2,5 tys. dziadków i babć, przed pandemią ok. połowa zajmowała się wnu kami. Jednak już w pierwszym roku pandemii na

stąpiło gwałtowne ograniczenie bezpośrednich kontaktów między ludźmi. Popularne stało się nawet hasło: „Nie zabij swojego dziadka”, które odnosiło się do ryzyka zakażenia starszej osoby.

W porównaniu do okresu sprzed epidemii, 22 proc. babć i dziadków musiało ograniczyć swoje

foto: Shutterstock

spotkania z najmłodszym pokoleniem. 10 proc. całkowicie musiało z nich zrezygnować. Z tej ostatniej grupy 34 proc. doświadczało silnych ob jawów depresji - m.in. dręczył ich smutek, cierpie li na zaburzenia snu, odczuwali obniżoną satys fakcję z życia i postrzegali jego jakość jako niższą. Podobnie działo się u 26 proc. tych seniorów, którzy tylko ograniczyli kontakty z wnukami.

Według naukowców poszkodowanym brako wało przede wszystkim emocjonalnej gratyfika cji, poczucia kompetencji oraz bycia potrzebnym. - Z wcześniejszych badań wiemy, że pandemia i towarzyszące jej ograniczenia kontaktów między ludzkich stwarzają zagrożenie dla psychicznego zdrowia i dobrostanu. Niewiele badań jednak sprawdziło stan dziadków pomimo ich żywotnego znaczenia dla życia rodzinnego. Nie przyglądano się także zdrowotnym korzyściom, jakie wynikają z opieki nad wnukami - podkreśla dr Bruno Arpino z Uniwersytetu Florenckiego.

ZAMKNIĘTE GRANICE

NIE SĄ DOBRE DLA ZDROWIA

Istotne dane pochodzą też z Australii, która na długi czas wprowadziła bardzo restrykcyjne pan demiczne ograniczenia. Przeprowadzona przez grupę z Flinders University analiza obejmująca 4 tys. osób pokazała, ze zamknięcie państwowych granic zaszkodziło psychicznemu zdrowiu za równo tych, którzy pozostali w kraju, jak i tych, którzy nie mogli wrócić.

- Większość uczestników informowała o odczu waniu negatywnych skutków restrykcji i wyka zywało wysoki poziom psychologicznego stresu donosi dr Kathina Ali, współautorka pracy opu blikowanej w piśmie „Globalization and Health”.

- Nasze wyniki wskazują, że ankietowani reagowali podobnie, niezależnie od tego czy znajdowali się w Australii czy za granicą - dodaje.

Uczestnicy badania mówili o różnych powo dach kłopotów - wymieniali chęć spotkania z bliskimi (ponad 81 proc.), powody ekonomiczne i zawodowe (prawie 5 proc.), zaburzoną eduka cję (4 proc.), troskę o osobiste bezpieczeństwo i zdrowie (2,6 proc.) oraz zepsute wakacje (1,4 proc.). Najsilniej działała przy tym rozłąka z bli skimi oraz zakłócony tok nauki.

- Jedna piąta respondentów uważała, że potrze buje pomocy z powodu problemów psychicznych. Pracownicy medyczni i specjaliści od zdrowia psychicznego powinni być świadomi tego kryzysu, zapewniać odpowiednie wsparcie i przygotować właściwą strategię zmniejszenia ryzyka dalszego pogarszania się stanu poszkodowanych - mówi dr Ali.

PANDEMICZNE KŁOPOTY EUROPEJCZYKÓW

Z kolei grupa z Uniwersytetu Bocconiego we Włoszech sprawdziła wpływ 13 różnych pande micznych ograniczeń na zdrowie psychiczne Eu ropejczyków. Analiza informacji na temat 15 tys.

osób z różnych krajów pokazała negatywne dzia łanie ograniczeń podróży (najsilniejszy wpływ), restrykcji odnośnie spotkań z innymi i śledzenia kontaktów.

Za to zamykanie zakładów pracy ogólnie za działało pozytywnie. Analiza dostarczyła też bardziej szczegółowych informacji. Na przykład okazuje się, że najbardziej ucierpiały osoby, które już wcześniej były w najsłabszym stanie psychicznym. - Dowody każą dojść do wniosku, że te grupy, które postrzegały siebie jako żyjące w mniej stabilnych, stwarzających większe ryzyko warunkach, ucierpiały bardziej - mówi prof. Leti zia Mencarini, wymieniając kobiety, osoby gorzej wykształcone i uczące się.

Znaczące różnice pojawiły się także między państwami - w gorszym stanie byli mieszkańcy wschodniej części Europy. Według naukowców, w czasie wprowadzania restrykcji, niedostatecznie uwzględnione zostały ich potencjalne skutki dla zdrowia psychicznego.

WIRUS GROŹNIEJSZY

Nie wszyscy jednak silnie ostrzegają przed psychicznymi skutkami restrykcji. Na przy kład eksperci z University of California, Irvine twierdzą, że przynajmniej jeśli chodzi o stanowe obostrzenia (w USA), to nie one powodowały największe kłopoty, lecz strach przed wirusem i efekty jego działania. Badacze, z pomocą ankiet przeprowadzonych wśród ponad 6,5 tys. ochot ników odkryli, że najgorzej czują się osoby, które same zachorowały, znały kogoś, kto zachorował, albo konsumowały szczególnie dużo wiadomości na temat epidemii.

- Przez kilka ostatnich dekad nasza grupa zaj mowała się psychologicznymi konsekwencjami wielkoskalowych katastrof w ludzkich populacjach. W lutym 2020 r. zdaliśmy sobie sprawę, że nowy koronawirus, jak go wtedy nazywano, prawdopo dobnie, w najbliższych miesiącach dotknie miesz kańców USA - opowiada prof. Roxane Cohen Silver, autorka badania. - Szczególnie interesował nas potencjalny, negatywny wpływ wprowadzanych w związku z pandemią restrykcji, obok ich zdolności do ograniczania rozprzestrzeniania się choroby dodaje. - Ponieważ w naszym badaniu okazało się, że stres dużo silniej zależał od osobistych strat - znajomości kogoś bardzo chorego lub kogoś, kto zmarł - niż od stanowych restrykcji. W przyszłych falach COVID-19 i ewentualnych, innych pande miach ważne będą odpowiednie strategie nace lowane na ochronę życia - podkreśla dr Rebecca Thompson, autorka odkrycia.

DOTKLIWE KONSEKWENCJE DLA MŁODYCH

Choć generalnie uważa się, że raz ukształtowa na ludzka osobowość słabo poddaje się zmianom, to badacze z Florida State University uważają, że u niektórych mogła się do pewnego stopnia zmienić pod wpływem pandemii. Osobowość opisuje się często za pomocą tzw. wielkiej piątki,

która obejmuje pięć cech - neurotyczność, ekstra wersję, otwartość na doświadczenie, ugodowość oraz sumienność. Według danych pochodzących z obserwacji 7 tys. Amerykanów, w przebiegu pandemii, u znacznej części ludzi spadł poziom 4 parametrów - ekstrawersji, otwartości, ugodowo ści i sumienności, a w niewielkim stopniu także neurotyczności.

Zaobserwowane zmiany w swojej sile odpowia dają mniej więcej dekadzie życia. Najsilniej zare agowały przy tym osoby młode, u których wspo mniana neurotyczność wzrosła, co może świad czyć o zaburzonym wchodzeniu w dojrzałość.

- Na początku pandemii można było zauważyć niewielkie zmiany w osobowości ludzi, ale wyraźnie pojawiły się one od początku 2021 r. Największym zmianom uległy osobowości młodych osób, ze wzrostem neurotyczności i spadkiem ugodowości oraz sumienności. Oznacza to, że młodzi stali się bardziej chwiejni emocjonalnie i podatni na stres, a przy tym mniej skorzy do współpracy i mniej ufni. Jednocześnie spadła ich samokontrola i poczucie odpowiedzialności - stwierdzają eksperci.

SĄ TEŻ KORZYŚCI

Okazuje się jednak, że istnieje też druga, pozy tywna strona medalu. Specjaliści z Paryskiego Instytutu Badań nad Mózgiem zauważyli na przykład wzrost kreatywności. Jak twierdzą, pandemia, z towarzyszącymi jej ograniczeniami zmusiła wielu do przemyślenia swoich nawyków i zaadaptowania się do nowych warunków. Pojawi ły się też dodatkowe zasoby wolnego czasu. Prze prowadzone wśród ochotników ankiety wskaza ły, że z powodu nowych wyzwań wiele osób czuło się bardziej kreatywnymi, niż przed pandemią.

Nie było tak jednak zawsze - niektórzy czuli się przytłoczeni problemami, przez co ich su biektywna ocena własnej kreatywności spadła. Spadek ten wiązał się m.in. z lękiem, poczuciem presji, brakiem materialnych zasobów i okazji do działania. Sumarycznie jednak kreatywność wzrosła. Bardziej obiektywne testy pokazały jednocześnie, że znaczny odsetek uczestników, częściej niż zwykle zajmował się kreatywnymi zajęciami, np. aranżacją wnętrz, szyciem, malo waniem czy tworzeniem muzyki.

- Niektóre, opisane w literaturze naukowej do wody wskazują, że trzeba czuć się dobrze, aby być kreatywnym. Według innych jest odwrotnie. Nie wiadomo też, gdzie leży przyczyna, a gdzie skutek - czy czując się dobrze, stajemy się bardziej kre atywni, czy kreatywność czyni nas szczęśliwszymi? - wyjaśnia Alizée Lopez-Persem, współautorka badania. - Jedna z naszych analiz sugeruje, że kre atywne wyrażanie siebie pozwoliło ludziom lepiej radzić sobie z negatywnymi emocjami powiąza nymi z izolacją, a przez to czuć się lepiej w trakcie tego trudnego okresu” - dodaje.

Marek Matacz

DOMOWE SPOSOBY

Wiele ziół i przypraw zawiera związki bio aktywne wykazujące działanie antybiotyczne. Wyśmienite działanie rozgrzewające ma cyna mon, imbir i ostre przyprawy np.: chili, pieprz cayenne. Szczególnie warto w tym okresie sięgać po oregano, tymianek (w formie suszonej i olejku) i szałwię (w formie suszonej lub naparu – dosko nałego na bolące gardło). Zioła i przyprawy mają również bardzo silne działanie antyoksydacyjne – wspierają działanie układu odpornościowego.

Miód i produkty pszczele (propolis, pierzga i pyłek pszczeli) również doskonale radzą sobie ze wspomaganiem naszej odporności. Pamiętaj, by nie podgrzewać dań i napojów, do których je dodajesz, bo dobroczynne substancje ulegną zniszczeniu.

Rutyna jest popularnym składnikiem bio aktywnym wykorzystywanym w środkach farmakologicznych wspomagających odporność.

Występuje w bardzo dużych ilościach w kaszy gryczanej oraz błonkach owoców cytrusowych.

Maliny mają właściwości napotne i rozgrzewa ją do szpiku kości. Należy zalać świeże lub mrożo ne maliny gorącą wodą, dodać imbir i wygrzewać się pod kocem z kubkiem w dłoni.

Allicyna to substancja zawarta w cebuli i czosnku, która zwalcza wirusy w bardzo szybkim tempie. Ząbek czosnku spożywany każdego dnia zapobiegnie rozwojowi infekcji. Gdy jednak za

chorujemy należy koniecznie zwiększyć tę ilość. Aby zneutralizować liczne związki lotne wystę pujące w cebuli i czosnku, wystarczy przeżuć kilka listków świeżej natki pietruszki. Przykry zapach zniknie w mgnieniu oka, a sama pietrusz ka doskonale przyczyni się do zwiększenia spo życia witaminy C i żelaza, co dodatkowo wzmocni armię odpornościową naszego organizmu o no wiutkie białe krwinki. – mówi Magdalena Karta sińska – Kwaśnik, dietetyk kliniczny i kierownik działu dietetycznego Dailyfruits.

Sama witamina C skraca czas trwania choroby i zmniejsza częstotliwość występowania przezię bień, dlatego warto nie zapominać o dużej ilości warzyw i owoców w codziennej diecie. Istną bom bą będzie w tym okresie sok z dzikiej róży, aronii, czarnego bzu czy czarnej porzeczki. Na świeżo najwięcej witaminy C i innych przeciwutleniaczy znajdziesz w czerwonych i czarnych owocach, cytrusach, czerwonej papryce i roślinach zielono listnych. Na talerzu również może być kolorowo. Cytrusy są bardzo cennym źródłem witaminy C –choć nie wygrywają ilością, jemy ich bardzo dużo, więc jednocześnie dostarczamy sobie mnogość tej ochronnej witaminy.

Witamina D aktywuje układ odpornościowy, przez co łatwiej rozpocząć organizmowi walkę z chorobą. Warto częściej jeść ryby morskie, które są jej doskonałym źródłem. Trudno nam będzie jednak dostarczyć odpowiednią ilość witaminy D w sezonie jesienno - zimowym, gdyż przede wszystkim produkuje się ona w naszym organi zmie za pomocą syntezy skórnej indukowanej promieniami słonecznymi. W okresie od paź dziernika do marca gdy na niebie jest przewaga chmur, należy wprowadzić jej dodatkową suple mentację w kapsułkach lub w tranie - koniecznie z wątroby dorsza.

Według zaleceń dietetyków, owoce i warzywa powinny być jedzone w ilości minimum 400 g dziennie w proporcji ¼ do ¾, im ich więcej tym lepiej. W pracy bez względu na miejsce jej wyko nywania spędzamy średnio co najmniej 8 godzin dziennie, dlatego powinniśmy niezwłocznie włą czyć owoce i warzywa do codziennego jadłospisu przebywając w pracy.

Jak wynika z badania Dailyfruits kilka razy w ciągu dnia sięga po owoce jedynie 21% pra cujących Polaków, a po warzywa 26%. Aż 62% Polaków zapytanych przez Dailyfruits, jest przekonanych, że zdrowo się odżywia, w rzeczy wistości dieta większości z nich jest uboga pod kątem odżywczym. Analiza rzeczywistej jakości diety przeprowadzona na potrzeby badania ujaw niła, ze ponad ¾ osób uważających, że zdrowo się odżywiają w istocie nie je dostatecznej ilości zdrowych produktów. Dieta uboga w poszcze gólne składniki odżywcze z czasem może dopro wadzić do zaburzeń funkcjonowania organizmu, osłabienia odporności oraz wystąpienia wielu chorób. - Magdalena Kartasińska - Kwaśnik , die tetyk kliniczny i kierownik działu dietetycznego Dailyfruits.

Warto sięgać po pestki dyni (cynk) i orzechy włoskie (kwasy omega 3), które działają prze ciwzapalnie, hamują namnażanie wirusów i neu tralizują negatywne konsekwencje powstałe w organizmie w wyniku przebytego przeziębienia. Warto zaopatrzeć się w cynk do ssania, którym kuracja od pierwszych objawów choroby może skrócić czas trwania przeziębienia o 30%.

Te produkty warto wykorzystywać regular nie i mieć je w domowej apteczce.

• cytryny i inne cytrusy, maliny, czarna porzecz ka, dzika róża, czarny bez (w postaci świeżej, mrożonej lub soku 100%),

• miód i produkty pszczele

• imbir (najlepiej świeży) i inne przyprawy i zio ła: cynamon, tymianek, szałwia, oregano i chili

• czosnek i cebulę,

• pęczek świeżej pietruszki i czerwoną paprykę,

• pestki dyni i orzechy włoskie,

• cynk w postaci tabletek do ssania

• tran, witaminę D w kapsułkach,

• śledzie,

• probiotyki w formie kapsułek, fermentowane produkty mleczne i kiszonki.

Jakie nawyki należy wprowadzić aby wzmocnić odporność?

1. Herbatę wzbogacać o imbir i cytrynę.

2. Cytrusy powinny stanowić jedną z pięciu porcji warzyw i owoców.

3. Do porannej owsianki warto dorzucić pestki dyni i suszoną aronię.

4. Przynajmniej dwa razy w tygodniu należy spo żywać tłustą rybę morską.

5. Warto rozważyć codzienne spożywanie tranu lub oleju lnianego.

6. Należy częściej wybierać kaszę gryczaną jako dodatek do obiadu.

Tylko regularne dostarczanie odpowiednich składników pokarmowych ma szansę wzmocnić odporność. Warto pamiętać o tym szczególnie teraz gdy organizm jest wystawiony na ciężki okres jesienny.

Gdy tęsknimy za chorobą…

foto: Shutterstock

DLACZEGO TĘSKNIMY?

Osoby, które są na dobrej drodze do wyjścia z choroby, często ku własnemu zdziwieniu, zaczy nają odczuwać jej brak. Ale czy na pewno tęsknota dotyczy samej choroby?

- W rozmowach z moimi pacjentami, którzy wy chodzą z zaburzeń odżywiania, często spotykam się z tęsknotą za chorobą. Słyszę wtedy, że brakuje im na przykład tego, jak wyglądali – byli wtedy mniejsi, drobniejsi. Kiedy jednak dopytuję, okazuje się, że wy gląd ten wiązał się z realizacją konkretnych potrzeb, osobami drobnymi ludzie bowiem częściej się opie kują. W stanie zagrożenia życia chorzy mają więcej uwagi i troski, tak jest również w przypadku depresji, kiedy pojawia się tęsknota za hospitalizacją. Wcale nie tęsknią więc za samą chorobą, ale za tym, co się z nią wiązało – mówi Aleksandra Dejewska, psy cholog, terapeutka zaburzeń odżywiania. Dodaje: Tęsknią za potrzebami emocjonalnymi, które były spełniane, gdy byli chorzy.

Tęsknota nie oznacza więc, że brakuje nam sa mych dolegliwości. Po wyzdrowieniu nasza rze czywistość wraca do „normalności”, przez co mo żemy czuć się mniej widziani i ważni. Nasi bliscy wracają do swoich obowiązków i nie poświęcają nam tyle czasu. Nierzadko wracają też do sche matów, które wręcz przyczyniły się do powstania choroby. Podczas trudnych chwil mamy natomiast znacznie więcej uwagi, bliskości i troski. Bywa, że relacje w rodzinie się poprawiają – zaczynamy się wzajemnie słyszeć i dostrzegać, zmienia się jakość wspólnie spędzanego czasu. Nie tylko przebywa my razem, ale nawiązujemy szczere i bliskie re

lacje. To niestety może się zmniejszyć, kiedy stan pacjenta się polepsza.

ODNALEŹĆ ŹRÓDŁO PROBLEMU

Pierwszym krokiem w poradzeniu sobie z tym stanem jest zdefiniowanie, za czym dokładnie tę sknimy, czyli które z naszych potrzeb były reali zowane w trakcie choroby. Kiedy określimy, czego nam brakuje lub co realizujemy w niewystarczają cym dla nas stopniu w codziennym życiu, łatwiej będzie znaleźć sposób, by zatroszczyć się o te ob szary po zakończonej chorobie.

- Pojawienie się zaburzeń psychicznych, na przy kład zaburzeń odżywiania, może być nieświadomym sposobem na ucieczkę od większych problemów, a nawet jedynym znanym sposobem na radzenie so bie w trudnej sytuacji. Toksyczny związek, trudne relacje z rodziną, frustracja w pracy – to wszystko może sprawić, że nie chcąc konfrontować się z tymi wyzwaniami, skupiamy się na przykład na własnym ciele. Łatwiej jest bowiem kontrolować siebie, niż otoczenie. Należy dodać, że wszystko to nie jest ce lowe, a wynika z podświadomości – dodaje Aleksan dra Dejewska.

Dokładna analiza może pomóc nam w ustale niu, co jest źródłem naszych problemów. Jeśli są to kwestie związane z bliskimi i relacjami, jakie bu dujemy w życiu, najlepszym rozwiązaniem będzie szczera rozmowa i jasne zakomunikowanie swoich potrzeb. Ludzie często nie zdają sobie sprawy, że osoby z otoczenia potrzebują ich troski, bliskości i zainteresowania na co dzień. Warto dokładnie określić, czego oczekujemy, możemy bowiem zo stać źle zrozumiani. Komunikaty w stylu „nie słu

chasz mnie”, „nie zwracasz na mnie uwagi” są zbyt ogólne, dlatego lepiej powiedzieć konkretnie - „po trzebuję spędzenia tej godziny z tobą, na wspól nych aktywnościach”.

RELACJE Z SAMYM SOBĄ

Nie zawsze możemy jednak wpłynąć na to, jak wyglądają nasze relacje z otoczeniem. Możemy na tomiast zbudować zdrową i silną relację z samym sobą. Opartą na miłości, zaufaniu i trosce. Niestety często nie lubimy siebie i ignorujemy swoje potrze by, co sprawia, że przenosimy odpowiedzialność za ich realizację na inne osoby.

- Podstawowa relacja to ta, którą budujemy we wnętrznie. Jeśli czujemy do siebie niechęć, a czasem wręcz nienawiść, znacznie trudniej będzie nam tworzyć zdrowe relacje z innymi. Swoim pacjentom zalecam, by nauczyli się wybaczać sobie, traktować siebie na równi, szanować swoje granice i stawiać je innym, a także, by przyjrzeli się źródłom stresu. Stre sem mogą być dla nas też nierealizowane potrzeby emocjonalne. Warto zaopiekować się sobą, stworzyć wewnętrzną narrację, która oparta jest na bliskości i zrozumieniu – tak, jakbyśmy rozmawiali z najbliż szym przyjacielem – mówi Aleksandra Dejewska. Do daje: Zamiast myśleć „jestem beznadziejna”, pomyśl: „tak, popełniłaś błąd, dlatego też dalej pracujesz nad rozwiązaniem. Rozumiem, że Ci ciężko, ale dasz radę, wiele już osiągnęłaś…” – to naprawdę pomaga!

Tak jak w każdej sytuacji, gdy czujemy, że pro blem nas przerasta – nie wahajmy się i zaczerpnij my porady specjalisty.

Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl

Zazwyczaj,

Według „Daily Mail” Wrocław oferuje najlep szy i najtańszy na Starym Kontynencie jarmark bożonarodzeniowy. Tegoroczna edycja jest trzy nastą, a świąteczną atmosferą na wrocławskim rynku będzie można się rozkoszować już od 18 listopada aż do końca 2022 roku.

Wrocław wyróżniony przez Brytyjczyków

O tym, że to Wrocław jest najlepszym mia stem na przedświąteczny city break, zdecydo wał dziennikarz Neil Simpson, który na łamach „Daily Mail” wybiera jeden wart odwiedzenia kierunek. Stolica Dolnego Śląska znalazła się więc w prestiżowym towarzystwie Dubrownika czy Sri Lanki.

- To z pewnością najbardziej niedoceniany jarmark świąteczny w Europie. We Wrocławiu naprawdę wiedzą, jak zrobić wrażenie - mówi,

cytowany przez „Daily Mail”, dziennikarz David McClane piszący dla Man vs Globe.

Wrocław - miasto idealne na weekend. Turyści chętnie tu wracają

Neil Simpson zachwyca się wspaniałym oto czeniem wrocławskiego jarmarku. Zarówno ratusz, jaki kamienice czy wieże kościołów tworzą bajkowe tło dla tej imprezy. Brytyjczyk podkreśla też, że to wspaniałe miejsce dla całej rodziny - znajdziemy tam masę atrakcji dla najmłodszych.

Jarmark we Wrocławiu - drewniane drobiazgi i oscypki

„W Polsce popularne są misternie rzeźbione drewniane drobiazgi. Najlepiej kupić zabawki, podstawki i ozdoby choinkowe. Lubiane są też produkowane lokalnie wełniane szaliki, czapki

i swetry, podobnie jak bursztynowa biżuteria, z pierścionkami i naszyjnikami, których ceny rozpo czynają się już od 12 funtów (66 zł)” - czytamy w tekście.

Simpson zachęca także do spróbowania pier ników, grzanego wina, a także oscypków z żu rawiną. Radzi także, żeby Brytyjczycy wybrali się na spacer po „Wenecji Północy” i poszukali jednego z setek krasnali rozsianych po mieście. Dziennikarz zauważa, że świetne jarmarki ofe rują też inne zakątki Polski - poleca Gdańsk i Warszawę.

Jak czytamy w artykule, Brytyjczycy mogą do Wrocławia bezpośrednio dolecieć tanimi linia mi. Lot trwa tylko dwie godziny, a bilety kosztu ją od 45 funtów (248 zł). Nocleg we Wrocławiu - według „Daily mail” - można znaleźć za mniej niż 75 funtów za noc (414 zł).

NAJBARDZIEJ POŻĄDANE MIASTA

W EUROPIE DLA TYCH, KTÓRZY CHCĄ PRZENIEŚĆ SIĘ ZA GRANICĘ

Myślisz o mieszkaniu za granicą lub chcesz dołączyć do cyfrowych nomadów i ekspatów, którzy migrują, aby rozpocząć wyjątkowe doświadczenie życia i pracy za granicą? Obecnie ludzie bardziej niż kiedykolwiek są chętni, aby przynajmniej tymczasowo pracować z innego kraju, wykorzystując z możliwości pracy zdalnej. Które miasta są najbardziej pożądane przez potencjalnych emigrantów szukających idealnego miejsca na swój nowy dom? Holidu, wyszukiwarka domów i apartamentów wakacyjnych, przeanalizowała dane dotyczące powszechnie wyszukiwanych fraz, które są zazwyczaj używane przez osoby poszukujące informacji o przeprowadzce za granicę. Czytaj dalej, aby odkryć, które miasta są najbardziej popularne w tym roku.

foto: Shutterstock

1.

Edynburg, Wielka Brytania – 20 600 - średnia globalna liczba wyszukiwani miesięcznie

Na pierwszym miejscu w naszym rankingu znajduje się Edynburg! To oficjalnie najbar dziej pożądane miasto do życia za granicą w Europie! Znajduje się on na szczycie listy z ponad 20 tys. miesięcznych wyszukiwań na całym świecie. Edynburg przyciąga nie tylko jednymi z najbardziej znanych uniwersyte tów na świecie, ale i licznymi ofertami pracy dla obcokrajowców. Nic więc dziwnego, że jest to tak często wyszukiwane miejsce, je śli ktoś planuje czasowe lub permanentne mieszkanie za granicą. W sierpniu każdego roku populacja Edynburga praktycznie się podwaja, a to wszystko za sprawą Festiwalu Fringe - największego na świecie festiwalu dotyczącego sztuki i mediów. Niezależnie od tego, czy szukacie nowego domu, czy też wybieracie się tylko na wakacje, Edynburg powinien znaleźć się na szczycie listy desty nacji do zobaczenia! Wiele osób zakochało się w jego uroczych, brukowanych uliczkach i średniowiecznej architekturze Starego Miasta. W końcu kto nie chciałby mieszkać w mieście Harry’ego Pottera?

2. Dublin, Irlandia - 17 570średnia globalna liczba wy szukiwań miesięcznie

Na drugim miejscu w rankingu znajduje się Dublin, stolica Irlandii ze średnią 17 570 globalnych wyszukiwań miesięcznie. Dublin to miasto tętniące nocnym życiem, oferujące wiele możliwości pracy. To także jedno z ulubionych miast obcokrajowców, nie tylko z Europy, ale i z całego świata. Łatwość porozumiewania się w języku angielskim, wyjątkowa irlandzka kultura i tradycje, to to, co przyciąga w to miejsce najbardziej. To tutaj swoje biura mają jedne z największych i najbardziej prestiżowych firm takich jak Google, Facebook, PayPal czy TikTok. Jeśli myślicie o przeprowadzce za granicę lub pra cy zdalnej z innego kraju, warto wziąć pod uwagę Dublin, który zachęca nie tylko swo imi tradycyjnymi pubami, ale także bogatą historią.

3. Barcelona, Hiszpania12,000 - średnia global na liczba wyszukiwań miesięcznie

Kolejnym miastem na naszej liście jest Barcelona! To słoneczne miasto, pełne życia i dobrej energii, przyciąga ekspatów z całego świata. To miejsce dla fanów hiszpańskich tapas, gorących rytmów latino i wyjątkowo zabawowej atmosfery. Nie tylko jest to miej

sce bardziej przystępne cenowo niż wiele miejsc w Europie Zachodniej, ale również kto nie chciałby mieszkać w mieście z dostępem do plaży? Co więcej, jest tu również ogromna społeczność międzynarodowa, więc bez pro blemu można tu nawiązać nowe znajomości i poradzić się osób w podobnej sytuacji.

4. Londyn, Wielka Bryta nia - 10,650 - średnia glo balna liczba wyszukiwani miesięcznie

Kolejna pozycja na liście nie jest niespo dzianką, to powszechnie znany i lubiany Lon dyn! To miejsce z bogatą historią, pięknymi parkami i tętniącym życiem nocnym. Kto nie chciałby mieszkać w jednym z najbar dziej popularnych miast na świecie? Londyn zawsze był miastem bardzo międzynaro dowym, a ta tendencja w ostatnich latach znacznie wzrosła, zwłaszcza, że praca zdalna stała się codziennością dla wielu ludzi. Nie zależnie od tego, czy szukasz pracy w nowym miejscu, czy chcesz popracować zdalnie, kultowy Londyn i wszystkie jego atrakcje to idealny pomysł.

5. BERLIN, NIEMCY - 5 150 -ŚREDNIA GLOBALNA LICZBA WYSZUKIWAŃ MIESIĘCZNIE

Na piątym miejscu w rankingu znajduje się stolica Niemiec, Berlin. To multikulturowe, barwne miasto, zachwyca różnorodnością architektury, kuchni, mieszkańców i możli wości pracy. Niektóre źródła podają, że co

trzeci mieszkaniec Berlina ma zagraniczne pochodzenie, a Polacy są najliczniejszą grupą narodową w tym mieście. Berlin to zdecy dowanie jedna z najbarwniejszych stolic Europy, gdzie każdy znajdzie coś dla siebie. Brama Brandenburska, Wyspa Muzeów, Wie ża Telewizyjna czy Aleksanderplatz - to tylko niektóre z atrakcji, które warto zobaczyć w Berlinie.

Miasta, które dopełniają pierwszą dzie siątkę rankingu to:

6. Paryż, Francja - 4,700 średnia globalna liczba wyszukiwań miesięcznie

7. Madryt, Hiszpania - 4,520 średnia globalna liczba wyszukiwań miesięcznie

8. Amsterdam, Holandia- 4,450 średnia glo balna liczba wyszukiwań miesięcznie

9. Manchester, Wielka Brytania - 3,200 średnia globalna liczba wyszukiwań miesięcznie

10. Lizbona, Portugalia - 2,500 średnia glo balna liczba wyszukiwań miesięcznie

Metodologia

Ten ranking powstał na podstawie analizy danych globalnych wyszukiwań popularnych fraz, które są zwykle używane podczas wy szukiwania informacji o przeprowadzce za granicę. Następnie zsumowano wszystkie wyszukiwania dla wszystkich miast. Lista początkowa zawiera miasta z listy „Top 100 City Destinations” Euromonitora, a także kilka dodatkowych miast, które pochodzą z wiarygodnych źródeł, w tym Culture Trip i Business Insider.

Holidu.pl

Jak Polacy spędzają wolny czas?

Czy Polacy są leniwi? Jakie mają nawyki, jeśli chodzi o spędzanie czasu wolnego? Czytajcie raport serwisu PrezentMarzeń.

Zdaniem 39% Polaków jesteśmy zbyt leniwi i ulegamy często rutynie, aby skutecznie budować dobre nawyki spędzania czasu wolnego. Według 38% respondentów badania zrealizowanego przez serwis Prezentmarzeń, po pandemii zwracamy większą uwagę na jakość czasu wolnego i chcemy lepiej go organizować. W opinii 23% responden tów uczymy się tej umiejętności. Jak podchodzimy do organizacji czasu przeznaczonego na wypo czynek? Co pomaga nam w budowaniu nawyków spędzania czasu wolnego? Czym się kierujemy wybierając aktywności?

Jak wynika z badania „Nawyki Polaków spę dzania czasu wolnego”, chęć zdobywania nowych doświadczeń i sport najbardziej pomagają nam bu dować te nawyki. Zdaniem co piątego respondenta, pomocne są także kreatywne zainteresowania pozwalające na rozwój oraz inspiracje pochodzące od innych osób.

Czas wolny u Polaków pełni głównie funkcję regeneracyjną, służąc odnowieniu sił fizycznych i psychicznych, jak twierdzi 31% respondentów. Według 27% ankietowanych odgrywa również ważną rolę rozwojową przez kształtowanie zain teresowań i zdobywanie nowych umiejętności. W opinii co czwartego ma istotną funkcję integra cyjną, gdyż może skutecznie podtrzymywać więzi społeczne. Z kolei 17% zapytanych Polaków twier dzi, że ma także rolę kulturalną, ponieważ pozwa lana na obcowanie z kulturą w różnej postaci.

Pozytywnych emocji, które wpływają na jakość spędzania czasu wolnego, poszukujemy aktualnie przede wszystkim w rozrywce, jak uważa 33% respondentów. Istotnym źródłem generowania do brych emocji jest także sport oraz spotkania towa rzyskie. Jak pokazują wyniki badania zrealizowa nego przez serwis Prezentmarzeń oczekujemy, że czas wolny zapewni nam oderwanie od codziennej rutyny i obowiązków. Według 32% respondentów powinien on dawać możliwość przeżycia przygody, a zdaniem 22% ankietowanych być dobrą zabawę. Z kolei 21% respondentów zwraca uwagę na sku teczną regenerację organizmu.

Skąd czerpiemy inspiracje na ciekawe formy spędzania czasu wolnego?

Najczęściej pomysłów na ciekawe spędzania czasu wolnego poszukujemy w mediach społecz nościowych, jak wynika z odpowiedzi 37% respon dentów badania. Drugim najczęściej wskazanym źródłem inspiracji są znajomi i przyjaciele. Co pią ty zapytany wskazuje także na serwisy realizujące usługi rozrywkowe.

Z udzielonych przez ankietowanych odpowiedzi w naszym badaniu wynika, że w spędzaniu czasu wolnego Polaków dominuje obecnie aktywność, która skłania nas do próbowania bardzo różnych form rozrywki. Chętnie odwiedzamy na przykład Escape Room z przyjaciółmi, coraz odważniej próbujemy sportów ekstremalnych, jak również uczestniczymy w kreatywnych warsztatach roz wijających zainteresowania. Branża czasu wolnego dynamicznie się rozwija i co roku ma nowe propo zycje w obszarze rozrywki, sportu i wypoczynku.

Jakim budżetem dysponujemy na ak tywności w czasie wolnym?

Spośród 1259 Polaków biorących udział w badaniu 39% deklaruje, że jest w stanie przezna czyć na aktywności w czasie wolnym do 100 zł miesięcznie. Kwotę od 100 do 300 zł wskazało również 39% respondentów. Na wydatek od 300 do 500 zł miesięcznie może sobie pozwolić 14% zapytanych. Tylko 8% Polaków dysponuje budże tem powyżej 500 zł miesięcznie na aktywności w czasie wolnym.

Organizując sobie lub bliskim czas wolny Polacy głównie kierują się budżetem jak uważa 37% re spondentów. Według 29% zapytanych są to przede wszystkim zainteresowania, a zdaniem 21% przy zwyczajenia. Tylko 13% twierdzi, że o sposobie wypoczynku decydują możliwości czasowe.

Nawyki Polaków spędzania czasu wolnego ewo luują, stajemy się coraz bardziej aktywni i mobil ni, chętnie próbujemy nowych form rozrywki i wypoczynku. W dzisiejszej rozrywce upatrujemy szansy na oderwanie się od codziennej rutyny i poszukujemy radości. Na kształtowanie się nawy ków spędzania czasu wolnego Polaków najmocniej wpływają zdaniem respondentów możliwości budżetowe – 32% odpowiedzi, wzorce kulturowe obowiązujące w społeczeństwie – 29% odpo wiedzi oraz wzorce wyniesione z rodziny – 28% odpowiedzi.

– komentuje Aleksandra Skrzyńska z serwisu Prezentmarzeń.

Shutterstock

Dlaczego jesienią warto jeść orzechy?

Orzechy, nasiona i pestki to naj bardziej skoncentrowana żywność jaką wytworzyła natura. Są źródłem roślinnych dobrych kwasów tłuszczo wych, mają dużo błonnika pokarmo wego i wysokiej jakości białko. Stano wią bombę witaminowo - mineralną dla mózgu, budując struktury komó rek nerwowych. Szczególnie jesienią są zbawienne dla organizmu.

Orzechy to bogactwo składników mineralnych (magnezu, potasu, mie dzi, cynku) oraz witamin (E, z grupy B w tym kwasu foliowego). Zawierają także silne antyoksydanty m.in. izo flawony, polifenole oraz obniżające poziom cholesterolu sterole roślinne. Orzechy pozytywnie wpływają nie tylko na układ krążenia (przeciw miażdżycowo, regulująco na para metry lipidowe i ciśnienie tętnicze). Wyraźne jest ich działanie nowotwo rowe i redukujące stres oksydacyjny. Mają one pozytywny wpływ na funk cje poznawcze, pamięć, koncentrację oraz prewencję w przypadku choroby Alzheimera.

Związki zawarte w orzechu włoskim będą wpływały na przekaźnictwo ner wowe w obrębie tego organu, co poma ga przetwarzać informacje i poprawia pamięć. Borówki i orzechy włoskie to idealne połączenie zapobiegające pro cesom neurodegeneracyjnym wśród

orzechów królują pod względem za wartości kwasów omega 3.

Choć panuje opinia, że orzechy tu czą, ponieważ to produkty o wysokiej zawartości energetycznej (500 – 700 kcal/100g) jednak codzienny doda tek orzechów do diety nie tylko nie będzie powodował odkładania nad miernej ilości tkanki tłuszczowej, a może wręcz wpłynąć korzystnie na jej redukcję. Orzechy są sycące i zmniej szają apetyt oraz mogą zmniejszyć ilość zużytej przez organizm energii. Zmiana słodyczy na garść orzechów jest bardzo korzystna. Około 30 – 35 gramów to idealna porcja i nie warto jej przekraczać – wyjaśnia Magdalena Kartasińska - Kwaśnik, dietetyk kli niczny, kierownik działu dietetyczne go Dailyfruits.

Łupinka orzecha to hermetyczna warstwa ochronna, dzięki niej wnę trze jest chronione przed działaniem tlenu (utratą wartości odżywczych) i drobnoustrojów. Orzechy, nasiona i pestki najlepiej pozbawić łupinki bez pośrednio przed spożyciem. Prażenie orzechów, nasion i pestek poprawia ich smak i nadaje chrupkość. Krótkie podsmażanie jest jak najbardziej bez pieczne, lecz długie może poskutko wać zmianami w strukturze tłuszczów i zniszczeniem niektórych witamin. Je śli to możliwe to warto kupować orze chy, nasiona i pestki w łupinach.

Co dają nam poszczególne orzechy?

Orzech brazylijski - selen, który wspiera tarczyce.

Orzech włoski – kwasy Omega 3. Migdały – witaminę E, która wspiera serce i jest przeciwutleniaczem.

Orzeszki ziemne – witaminy z grupy B i białko.

Słonecznik - to bogate źródło wita miny E.

Pestki dyni – cynk i miedź, które działają przeciwpasożytniczo.

Siemię lniane – magnez oraz Omega 3 i ligniany (antyoksydanty).

Nasiona konopi – świetnie zbilan sowane białko i wyśmienity skład kwasów tłuszczowych. Sezam i mak – bogate w wapń, świet nie sprawdzają się jeśli musisz zrezygnować z nabiału. Sezam niełuskany ma aż o 18% wapnia niż ten niełuskany.

Czy namaczanie nasion jest konieczne?

Tylko w przypadku siemienia. Na maczanie faktycznie zwiększa wyko rzystanie składników odżywczych w przypadku pozostałych orzechów, jeśli jednak z powodów praktycznych nie mamy czasu na kilkugodzinne na maczanie można tego nie robić. Pod czas namaczanie siemienia lnianego wytwarzają się śluzy, które wpływa ją korzystnie na śluzówkę jelit oraz wspierają perystaltykę. Można je

również zmielić bezpośrednio przed spożyciem. Kupowanie już zmielonego siemienia mija się z celem, gdyż w celu zapewnienia sypkości często się je od tłuszcza, czyli pozbawia kwasów ome ga 3, a pozostała ilość traci na wartości podczas przechowywania.

Jak zatem zrobić zdrowe orze chowe zakupy?

• Jeśli to możliwe kupuj orzechy, na siona i pestki w łupinach.

• Kupuj częściej mniejsze porcje by nie zalegały na półce.

• Czytaj etykiety, by kupować te bez dwutlenku siarki - to alergizujący konserwant.

• Unikaj orzechów, nasion i pestek prażonych oraz solonych, karmelo wych i w chipsowych otoczkach –zjadaj je saute.

• Staraj się wybierać masło orzecho we 100% (bez soli, cukru i oleju palmowego).

Podstawą w realizacji zdrowych przekąsek jest zapewnienie sobie do stępności odpowiedniej żywności i zamiana niezdrowych przekąsek na zdrowe. Orzechy i suszone owoce to przede wszystkim doskonałe źródło energii. Jedzenie takich produktów poprawia pamięć, koncentrację i co za tym idzie efektywność. Taka zdrowa przekąska sprawdzi się znacznie lepiej niż napoje energetyczne, batony czy inne słodycze.

foto: Shutterstock

Rydze. Jak je znaleźć i przyrządzić?

foto: Shutterstock

Grzyb rydz to odwieczny bywalec w polskich lasach. To też bohater ojczyźnianej literatury – zachwycał się nim nawet Adam Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”! Oprócz kulinarnych właściwości, grzyby rydze mają do zaoferowania znacznie więcej. Jak przyrządzić rydze? Jak wyglądają grzyby podobne do rydza? W końcu: jak zrobić rydze na zimę?

RYDZE – GRZYBY, KTÓRE NA PEWNO ZNASZ

Rydz to jeden z popularniejszych gatunków w rodzimych lasach, na leżący do rodziny gołąbkowatych. Jego siedliska spotkacie niemalże na całej półkuli północnej. Kiedy rosną rydze? Największy urodzaj przypada na okres od sierpnia aż do listopada. Rydz to grzyb mikroryzowy - to zna czy lubiący łączyć się w symbiozie z sosnami. W okolicach tych drzew szukaj rydzy. Ponadto, grzyby te ro sną w lasach iglastych, na glebach piaszczystych i w młodnikach. Jak rozpoznać rydza?

Warto wiedzieć: Rydz to grzyb doceniany w rozmaitych kuchniach za smakowe walory. W naszym kra ju występuje kilka gatunków rydza: mleczaj rydz, mleczaj jodłowy, a tak że mleczaj świerkowy.

RYDZE. JAK WYGLĄDAJĄ?

Jak wyglądają rydze? Kapelusz grzyba ma pomarańczową lub łoso siową barwę; osiąga nawet piętna ście centymetrów średnicy. Cechą

charakterystyczną są ciemne kręgi, które ustawiają się koncentrycznie. Młodsze osobniki są zaś płaskie, by z czasem stać się wklęśnięte i lejkowa te. Brzeg kapelusza jest podwinięty. Im rydz starszy, tym kapelusz rydza staje się coraz bardziej falisty.

Jak rozpoznać rydza? Ponadto, rydz ma ciemnopomarańczowe, gę sto umiejscowione blaszki. Te wcho dzą na kilkucentymetrowy trzon, u starszych grzybów zazwyczaj pusty po przełamaniu. Co charaktery zuje mleczaja rydza? Pomarańczo we mleczko (przypominające sok marchewkowy), które pojawia się po uszkodzeniu grzyba. Te szybko ściemnieje i zzielenieje, jeśli tylko „dostanie” nieco powietrza.

CZY RYDZE MAJĄ WPŁYW NA NASZE ZDROWIE?

Absolutnie tak! Uzupełniają nie dobory witamin i minerałów, mają właściwości przeciwreumatyczne, antybakteryjne i immunostymulu jące. Wyizolowane związki z tych grzybów wykazują działania anty

biotyczne w stosunku do pałeczek duru brzusznego czy prątka gruźlicy.

Miąższ rydza jest bogaty w anty oksydanty (beta-karoten, likopen czy flawonoidy). Trwają badania nad skutecznością rydza w walce z wyso kim poziomem cukru we krwi oraz z nowotworami.

JAK ZROBIĆ RYDZE? NAJPIERW… JE ZNAJDŹ!

Rydz to grzyb, który upodobał so bie klimat umiarkowany. W Polsce rydz uchodzi z grzyba pospolitego. Mleczaj rydz pojawia się w okresie od sierpnia do listopada. Szukaj ich przede wszystkim w lasach igla stych. Szczególną uwagę poświęć okolicom sosen. To w ich okolicach najszybciej trafisz na rydza.

Uwaga: Jeśli znajdziesz rydza ro snącego pod modrzewiami, zrezy gnuj z wrzucenia go do kosza! Może to być mleczaj modrzewiowy – rydz trujący! Wbrew powszechnemu przekonaniu, trujące grzyby nie tra cą swoich groźnych właściwości po

obróbce cieplnej. Jeśli jakiś gatunek wydaje nam się wątpliwy, lepiej z niego zrezygnować. Lepiej zebrać mniej, a nie ryzykować. W razie wątpliwości, zasięgnij porady u do świadczonego grzybiarza.

JAK PRZYGOTOWAĆ RYDZE?

Jak usmażyć rydze? Rydze szybko opłucz pod bieżącą chłodną wodą, następnie dokładnie osusz papiero wym ręcznikiem kuchennym. Ode tnij nóżki, pozostawiając nie więcej niż trzymilimetrowy kawałek. Kape lusze pokrój na kawałki o podobnej wielkości, najlepiej na ćwiartki.

Przyda się większa patelnia. Roz grzej masło, sklaruj (zbierz z po wierzchni pianę), dodaj pokrojony na cienkie plasterki czosnek oraz osu szone grzyby. Rydze w maśle smaż na średnim ogniu przez około 4 minut. Co chwile przemieszaj. Podczas sma żenia, możesz doprawić rydze solą.

I… tyle. Smacznego!

DYNIA – KRÓLOWA JESIENI

Dietetycy propagują temat odżywiania sezonowego, czyli opierania swojej codziennej diety na produktach – warzywach i owocach – które w danym momencie rosną i dojrzewają w naszej stre fie geograficznej. Cechują się one wyższą zawartością witamin i związków mineralnych, są bar dziej odżywcze, świeższe i po prostu smaczniejsze. Jesień i zima również obfitują w różne warzy wa i owoce, lecz niekwestionowaną królową tych pór roku jest dynia. To bardzo wszechstronny warzywo, które wykorzystuje się zarówno do dań wytrawnych, jak i słodkich deserów.

RÓŻNE GATUNKI DYNI

Dynia (łac. Cucurbita L.) jest rośliną jed noroczną z rodziny dyniowatych (łac. Cu curbitaceae Juss.). Cechą charakterystycz ną tych roślin są długie łodygi, które płożą się i rozrastają za pomocą pędów – wąsów czepnych. Do rodziny te należą również inne warzywa, takie jak cukinia, ogórek, patison, a także arbuz i melon.

Wyróżnia się około 20 gatunków dyni, które różnią się między sobą rozmiarem, wyglądem, barwą, a także smakiem miąż szu. W Polsce najbardziej popularne gatun ki dyni to:

• dynia zwyczajna (Cucurbita pepo) – naj częściej spotykana odmiana dyni w Pol sce. Osiąga duże rozmiary, jej miąższ jest dosyć jasny i delikatny w smaku;

• dynia olbrzymia (Cucurbita maxima) – jej nazwa jest wyjątkowo adekwatna, gdyż przeciętny owoc osiąga wagę około 50 kilogramów (rekordzistki ważą po kilka set kilogramów, a niekiedy przekraczają tonę!). Ma dosyć wodnisty miąższ, który można spożywać po ugotowaniu lub spo rządzać z niego przetwory;

• dynia piżmowa (Cucurbita moschata) – z wyglądu przypomina podłużną gruszkę,

jej miąższ jest intensywnie pomarańczo wy, o wyczuwalnym zapachu piżma;

• dynia makaronowa (Cucurbita pepo var. giraumontia) – odmiana dyni zwyczajnej. Ma owalny kształt, jej miąższ po ugoto waniu rozpada się na drobne pasma, po dobne do makaronu;

• dynia hokkaido – mała, intensywnie po marańczowa dynia o suchym, słodkim miąższu, w smaku podobnym do batata (słodkiego ziemniaka). Po obróbce ter micznej można ją jeść razem ze skórką.

Na straganach można też spotkać wyjąt kowo dynie ozdobne, które mają rozmaite

barwy i kształty. Nie nadają się do spoży cia, gdyż są bardzo twarde, lecz dzięki temu przez długi czas zachowują swoje walory estetyczne.

DYNIA – WARTOŚCI ODŻYWCZE

Dynia jest szczególnie ceniona przez oso by, które dbają o optymalną podaż kalorii w ciągu dnia - 100 g miąższu dyni dostarcza zaledwie 26 kcal. Zawiera nieznaczne ilości węglowodanów, białka i tłuszczu, jest za to bogata w błonnik, a także liczne witaminy, związki mineralne i substancje o potencjale przeciwutleniającym.

W dyni znajdziemy m.in. witaminę A, E i K, a także witaminę C i witaminy z grupy B (np. niacynę, kwas foliowy, pirydoksynę). Im bardziej pomarańczowy miąższ dyni, tym więcej zawiera on beta-karotenu (pro witaminy A) – silnego przeciwutleniacza, który skutecznie zwalcza wolne rodniki i korzystnie wpływa na funkcjonowanie wzroku. Dynia to także źródło cynku, fos foru, magnezu, potasu, selenu i wapnia.

PESTKI DYNI

Smaczny i lekkostrawny miąższ to nie jedyne, co dynia ma do zaoferowania. Gniazda nasienne tych warzyw kryją w so bie pestki, które również wykorzystywane są w kuchni i przemyśle spożywczym. Pest ki dyni są cennym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, białka (nawet 30 g w 100 g produktu), błonnika pokarmowe go, a także związków mineralnych (w tym cynku, fosforu, magnezu, manganu, potasu, selenu, wapnia, żelaza), witamin z grupy B i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K), antyoksydantów, fitosteroli. Spo żywa się je jako sycącą przekąskę, dodaje do pieczywa i mieszanek płatków śniada niowych. Szczególnie cenionym produktem jest olej z pestek dyni tłoczony na zimno, w blisko połowie składający się z kwasów wielonienasyconych, bogaty w sterole ro ślinne, które korzystnie wpływają na profil lipidowy, działają przeciwmiażdżycowo, przeciwwrzodowo i antyoksydacyjne. Po nadto olej z pestek dyni zawiera kukurbity nę, która działa przeciwpasożytniczo.

DLACZEGO WARTO JEŚĆ DYNIĘ?

Dynia jest warzywem niskokalorycznym i lekkostrawnym. Dzięki zawartości błon nika pokarmowego poprawia perystaltykę jelit, zapobiega zaparciom, sprzyja wzro stowi korzystnej mikrobioty jelit, a także obniża stężenie cholesterolu całkowitego we krwi. Wykazuje też działanie kardio protekcyjne, a dzięki wysokiej zawartości cynku korzystnie wpływa na funkcjonowa nie układu rozrodczego u mężczyzn.

Mimo niskiej kaloryczności dynia ma wysoki indeks glikemiczny, wynoszący 75. Jednak dzięki niskiej zawartości węglowo danów jej ładunek glikemiczny jest niski. Diabetycy mogą więc spożywać dynię, o ile poprawnie skomponują danie z jej udzia łem, dodając produkty zawierające białko i tłuszcze.

JAK WYKORZYSTAĆ DYNIĘ W KUCHNI?

Ze względu na swój smaki i konsystencję dynia jest wyjątkowo wszechstronnym wa

rzywem. Na jej bazie można przygotować pożywną zupę, sycący warzywny gulasz, wytrawną tartę, kluseczki lub pierogi, na leśniki, wegetariańskie kotleciki, sałatki i wiele innych, wytrawnych dań. Purée z dyni to z kolei popularny składnik chlebów, babeczek, ciast i serników, a także świetny dodatek do owsianki. Jesienią z dyni moż na też przyrządzić słodki syrop do kawy i przygotować popularny napój kawowypumpkin spice latte.

Do przygotowania zupy potrzebować będziemy:

1 mała dynia hokkaido (około 700 – 800 g po usunięciu nasion)

1 litr bulionu warzywnego 250 g ziemniaków

1 marchewka

3 cm kawałek korzenia imbiru

2 łyżki oliwy z oliwek

1 łyżeczka mielonej kurkumy szczypta cynamonu

250 ml mleka kokosowego + kilka łyżek sól, pieprz

Dynię przekrawamy na pół, usuwamy pestki i kroimy miąższ na grube plastry. Smaru jemy je niewielką ilością oliwy, doprawiamy solą i pieprzem, przekładamy na blachę wy łożoną papierem do pieczenia i pieczemy przez 20-25 minut w piekarniku nagrzanym do 180 st. C.

Ziemniaki obieramy i kroimy w drobną kostkę, marchewkę oraz imbir ścieramy na tar ce. W garnku rozgrzewamy oliwę i dodajemy warzywa, smażymy je przez kilka minut. Dodajemy przyprawy i chwilę podsmażamy, następnie wlewamy gorący bulion i gotujemy całość pod przykryciem przez 10-15 minut, aż warzywa zmiękną. Dodajemy mleko ko kosowe, preferowaną ilość soli i pieprzu, i miksujemy przy pomocy blendera ręcznego na gładki krem.

Zupę można serwować z kleksem z mleka kokosowego i prażonymi pestkami dyni.

ZUPA KREM Z DYNI Z MLEKIEM KOKOSOWYM

PIOTRA BIELKOWICZA PRZEZ OKULARY

Zatarcie silnika na starcie (czyli problemy z ‘bolidem’ Torysów)

Copyright Piotr Bielkowicz 2022

Bolida Liz Truss zatarcie zdarzyło się tuż po starcie. Dużo dymu, smród i zgrzyt i z mini-budżetu kit.

Sprzęgło niby dobrze działa, ale z jazdy wielka chała.

Tłumik nowy. Wydechowa rura również całkiem nowa.

Skrzynia biegów też w porządku, a tu klapa na początku.

Funt leci na łeb, na szyję. Kierowca – Truss ledwie żyje (dobrze, że zapięła pasy, bo bolid wyleciał z trasy)

Pilot – Kwarteng wrzuca wsteczny, gdyż tylko ten bieg bezpieczny. Tyłem wjazd na zjazd Torysów nie wyzwala wielu bisów.

Gorzej, różni skalpów łowcy chcą nawet skalpu kierowcy (cóż, w konferencyjnej sali wszyscy na triumf czekali!)

Wielkość Brytanii zanika, bo potrzeba mechanika.

Więc by uniknąć blamażu, wszyscy pchają do garażu, solidarnie i z nadzieją, że się widzowie nie śmieją. Czy im wszystkim będzie w smak gdy mechanik powie tak:„W silniku oleju brak!”.

I czy przez oleju braki ten Rząd będzie byle jaki? PS1.

A w zasadzie chwilę potem Kwarteng nie jest już pilotem

i Truss mimo dobrych chęci kierownicą też nie kręci. Znów się robi przepychanka –Penny, Rishi stają w szrankach.

Nawet ze swej ‘oślej’ ławki Boris dołącza do stawki prosto z plaży w Karaibach i pełen wigoru chyba.

Ale czy wigor wystarczy, by nie wracał stąd na tarczy? Temu, kto wsiądzie do bolida kurs jazdy na pewno się przyda, więc by uniknąć nowej wpadki Torysi niech zbiorą manatki! PS2.

Rishi łapie kierownicę. A czy zrobi to różnicę?

Winy Tuska

Copyright Piotr Bielkowicz

Donald Tusk ma win bez liku. Ustawmy je w pewnym szyku:

1. Najważniejsza jego wina –za grzeczny był dla Putina (więc niektórzy zamiast niego woleliby Żółkiewskiego)

2. Inna wina w kolejności to z Angelą zażyłości (po co z Niemką przyjaźń gładka, lepiej mieć Jagiełłę Władka)

3. Trzecia – patriotyzm stracił, bo w Brukseli szukał braci i w dodatku na kolanach. (dobrze, że jest Dobra Zmiana!)

4. Dbał o przyrost gospodarczy, a nie czy Kowalskim starczy (lecz jest teraz 500+, wszystkim dobrze z tym i już!)

5. No i ‘ciepła woda w kranie’. Straszne panowie i panie!!! Brak wizji, ideowości doprowadzały do złości. On, historyk z wykształcenia, ale historii nie zmieniał!

Pan ‘małej stabilizacji’ –od śniadania do kolacji! No a w nocy ten liberał nikomu w łóżku nie szperał!

Jak ktoś wizji pozbawiony wszedł na brukselskie salony?! P.S.

Wiem, że brak idei złości, lecz mam małe wątpliwości, bo chyba byłoby szkoda, gdyby znikła ciepła woda, zimna wszystkimi kurkami ciekła razem z ideami i żeby Kowalski miał zamiast węgla, drobny miał.

Świat w limerykach

Copyright Piotr Bielkowicz 2022

Pewnej parze w łaźni parze rozmyły sie makijaże.

Ona - stara Colombina, on udawał Arlekina.

Teraz mają swoje twarze

Ona puszysta. Na imię Genia. Z nim wymieniała długie spojrzenia.

Ona na wczasach odchudzających.

On lekarz – nowych gości ważący. To miłość od pierwszego ważenia!

Z życia wzięte (Krajobrazy ludzkie –para 7)

Copyright Piotr Bielkowicz 2022

Panu Zenkowi spod Wołomina wpadła do oka pani Malwina.

A ona wszystkie użyła wdzięki, tak że po chwili on jadł z jej ręki.

I tak ten dramat się zaczyna.

Pan Zenek – rycerz w każdym calu, (a także nie pozbawion szmalu), skakał dokoła pani Malwiny, często bez żadnej większej przyczyny.

A w szczególności skakał na balu.

Bo on miał taki do tańca dryg, że każdy taniec pojmował w mig. Zwłaszcza te rytmy latynoskie wzbudzały w nim uczucia boskie. Czuł się jak na corridzie byk.

Ale nie było tak z Malwiną i to dramatu jest przyczyną. Do tańca miała talent mały. Nogi jej ciągle się plątały.

Tańczyła z niewesołą miną. A Zenek niewiadomo po co na pomysł wpadł trunkując nocą, że się oświadczy tańcząc tango, gdyż oświadczyny chciał mieć z rangą w lokalu ‘Pod Amora procą’.

I w dniu oświadczyn, jak wypada, na włosach błyszczy mu pomada. Garnitur ma prosto od krawca, co też oceni każdy znawca. Malwina przy nim nieco blada. I właśnie tango się zaczyna, lecz jemu szybko rzednie mina:„Kiciuś, ty mnie wciąż kopiesz w nogie. Przez ciebie tańczyć wręcz nie mogie. Nie kop mnie, to nie kik boks Malwina”. Lecz ona nie wyczuwa tańca dając mu w kostki okładańca.

On jeszcze raz prosi łagodnie, choć ma zmaltretowane spodnie:„Nerwamy jestem bliski krańca.

I chociaż jestem już po trunkuna oświadczyny brak waronków. Faulujesz mnie kotku bez przerwy, a mnie puszczają wszystkie nerwy. Nogi odgynam dla ratunku”.

Kiks w łydkę prawie go powala, więc w oczach wiruje mu sala. Gwałtownie łapiąc się za łydkę bykiem załatwia swą kobitkę. Malwinę biorą do szpitala.

A morał z tego wydarzenia jest prosty – nie inwestuj w lenia. Bo gdyby Malwinie się chciało tańczyć, nawet tyciutko, mało –spełniłyby się ich marzenia.

(czyli ciepła woda w kranie)

KALENDARIUM

1 listopada

1604 – W pałacu Whitehall w Londynie odbyła się premiera dramatu Otello Williama Szekspira.

1944 – W Wielkiej Brytanii założono Towarzystwo Wegańskie.

2 listopada

1772 – W Londynie ukazało się pierwsze wydanie dziennika „The Morning Post”.

1903 – Ukazało się pierwsze wydanie brytyjskiego dziennika „Daily Mirror”.

3 listopada

1914 – I wojna światowa: Dwa okręty brytyjskie i jeden fran cuski dokonały, w celu przełamania blokady cieśniny Dardanele, bombardowania tureckiego fortu Sedd el Bahr.

1950 – Lecący z Bombaju do Londynu (z międzylądowania mi w Kairze i Genewie), należący do linii Air India Lockheed Constellation rozbił się o zbocze Mont Blanc, w wyniku czego zginęło wszystkich 48 osób na pokładzie.

1978 – Dominika uzyskała niepodległość (od Wielkiej Brytanii).

4 listopada

1869 – W Londynie ukazał się pierwszy numer czasopisma „Nature”.

1922 – Brytyjski archeolog Howard Carter odkrył grobowiec egipskiego faraona Tutanchamona.

5 listopada

1688 – W Anglii wybuchła tzw. chwalebna rewolucja.

1914 – I wojna światowa: Wielka Brytania zajęła Cypr i razem z Francją wypowiedziała wojnę Imperium Osmańskiemu.

1940 - Brytyjczycy przekazali polskiej Marynarce Wojennej niszczyciel ORP „Piorun” (poprzednio HMS „Nerissa”).

6 listopada

1884 – Brytyjczycy ustanowili protektorat nad terytorium Papui.

1887 – W Glasgow założono klub piłkarski Celtic F.C.

1910 – Niemiecki żaglowiec transportowy „Preußen” zato nął po kolizji z brytyjskim parowcem „Brighton” na kanale La Manche.

1975 - W Londynie odbył się pierwszy koncert grupy Sex Pistols.

7 listopada

1665 – Ukazało się pierwsze wydanie najstarszego brytyj skiego dziennika „London Gazette”.

8 listopada

1965 - W Wielkiej Brytanii zniesiono karę śmierci.

1971 – Ukazał się album Led Zeppelin IV brytyjskiej grupy Led Zeppelin z niewydanym nigdy na singlu utworem Stairway to Heaven.

1973 – Zawarto porozumienie kończące brytyjsko-islandzką tzw. drugą wojnę dorszową.

1974 – Ukazał się album Sheer Heart Attack brytyjskiej gru py Queen.

9 listopada

1671 – Zainaugurował działalność Dorset Garden Theatre w Londynie.

1907 - Król Wielkiej Brytanii Edward VII otrzymał w prezen cie urodzinowym największy i najczystszy diament Cullinan.

1907 - Rozegrano pierwsze w historii Football League First Division derby Londynu pomiędzy Chelsea FC i Arsenalem.

1908 – Elizabeth Garrett Anderson została jako pierwsza ko bieta w Anglii wybrana na urząd burmistrza (miasta Aldeburgh).

10 listopada

1942 - Winston Churchill wypowiedział słynne słowa doty czące zwycięskiej II bitwy pod El Alamein: To nie jest koniec. To nie jest nawet początek końca. Ale to jest, być może, koniec początku.

11 listopada

1929 - U wybrzeży Wysp Zielonego Przylądka zatonął ostat ni brytyjski komercyjny żaglowiec „Garthpool”.

12 listopada

1037 – Harold I Zajęcza Stopa został królem Anglii.

1847 – Brytyjczyk James Young Simpson po raz pierwszy użył do znieczulenia chloroformu.

1964 - Brytyjka Ann Sidney zdobyła podczas gali finałowej w Londynie tytuł Miss World 1964.

14 listopada

1698 – Na grupie skał Eddystone Rocks u wybrzeży Kornwalii uruchomiono latarnię morską.

1922 - BBC rozpoczęła nadawanie programu radiowego.

1934 – W Londynie odbył się towarzyski mecz piłkarski po między reprezentacjami Anglii i Włoch (3:2), z powo du brutalnej gry nazwany „bitwą o Highbury”.

15 listopada

1942 - Bitwa o Atlantyk: niemiecki okręt podwodny U-98 został zatopiony bombami głębinowymi na zachód od Cieśniny Gibraltarskiej przez brytyjski niszczy ciel HMS „Wrestler”, w wyniku czego zginęła cała, 46-osobowa załoga.

1942 - Kampania śródziemnomorska: niemiecki okręt pod wodny U-259 został zatopiony bombami głębinowymi u wybrzeża Algierii przez brytyjski bombowiec Loc kheed Hudson, w wyniku czego zginęła cała, 48-oso bowa załoga.

16 listopada

1848 – W Londynie odbył się ostatni publiczny koncert Fry deryka Chopina.

17 listopada

1951 – Uruchomiono brytyjski komputer LEO I.

18 listopada

1935 - Brytyjczyk Conrad Reginald Cooke dokonał pierwszego wejścia na siedmiotysięcznik Kabru w Himalajach.

20 listopada

1272 – Edward I Długonogi został królem Anglii.

1820 – Brytyjski statek wielorybniczy „Essex” został stara nowany przez kaszalota i zatonął w odległości 3700 km od wybrzeży Ameryki Południowej. 21-osobowa załoga przeniosła się na 3 szalupy i przez ponad 4 miesiące dryfowała po Pacyfiku, a w tym czasie na pokładach łodzi dochodziło do aktów kanibalizmu. Ostatni pozostali przy życiu rozbitkowie zostali urato wani 5 kwietnia 1821 roku. Historia ta zainspirowała Hermana Melville’a do napisania powieści Moby Dick.

22 listopada

1968 - Ukazał się Biały Album grupy The Beatles.

23 listopada

955 – Edwin został królem Anglii.

1867 - W Manchesterze powieszono publicznie trzech ir landzkich nacjonalistów skazanych za zabójstwo po licjanta w czasie ucieczki z więzienia (tzw. męczenni ków z Manchesteru).

2006 - W londyńskim szpitalu zmarł po zatruciu polonem 210 były podpułkownik KGB i FSB Aleksandr Litwinienko.

24 października

1966 - W Abbey Road Studios w Londynie zespół The Beatles rozpoczął nagrywanie albumu Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band.

25 listopada

1944 - W wyniku uderzenia niemieckiego pocisku rakieto wego V2 w dom towarowy w londyńskiej dzielnicy New Cross zginęło 168 osób, a 123 zostały ranne.

1969 - John Lennon zwrócił królowej brytyjskiej Elżbiecie II Order Imperium Brytyjskiego, protestuąc w ten sposób przeciw popieraniu przez rząd brytyjski po czynań USA w Wietnamie i mieszaniu się w sprawę zbuntowanej Republiki Biafry w Nigerii.

27 listopada

1822 – W rekordowym wieku 62 lat padł angielski koń po ciągowy Old Billy.

1945 – W ramach operacji „Deadlight” u wybrzeży brytyj skich rozpoczęto zatapianie 115 przejętych po zakoń czeniu wojny niemieckich U-Bootów.

28 listopada

1940 - W czasie niemieckiego nalotu na Liverpool w wyniku uderzenia bomby w schron przeciwlotniczy przy Dur ning Road zginęło 166 osób.

2015 – Brytyjski pięściarz Tyson Fury pokonał jednogłośnie na punkty Ukraińca Władimira Kliczkę w walce o mistrzostwo świata w wadze ciężkiej federacji WBA, WBO i IBF w Düsseldorfie. Kliczko stracił tytuł po 12 latach.

30 listopada

1016 – Został zamordowany, prawdopodobnie na polece nie okupującego północną Anglię króla Danii Knuta Wielkiego, król Anglii Edmund II.

1872 – W Glasgow odbył się pierwszy oficjalny mecz między reprezentacjami narodowymi, w którym Szkocja zre misowała bezbramkowo z Anglią.

1940 – W wyniku niemieckiego nalotu bombowego na So uthampton zginęło 137 osób.

1945 - Po 7 latach przerwy w Austrii ponownie wszedł do obiegu szyling zastępując reichsmarkę.

ZNAJDŹ PARĘ

KTÓRY TO UKŁAD ?

Niecodzienne Mistrzostwa Świata tuż tuż – KATAR 2022

PIERWSZY AKT

Rozpoczynający się 20 listopada 2022 roku Mundial w Katarze swoją genezę wy znaczył ponad dziesięć lat wcześniej, kiedy podczas spotkania Komitetu Wykonawczego FIFA, a w Zurychu przyznano oprócz Rosji organizację imprezy właśnie krajowi z Bli skiego Wschodu. - Otwieramy się na nowe kraje. Mundial jeszcze nigdy nie odbył się w Rosji i żadnym innym kraju Europy Wschod niej. Podobnie, patrząc na zwycięstwo Kataru, możemy przypomnieć, że równie długo na organizację mistrzostw czekał Bliski Wschód i cały świat arabski. Jestem

szczęśliwym prezydentem, gdy mówię dzi siaj o rozwoju światowego futbolu – to była cytowana często wypowiedź Seppa Blattera dla mediów po zakończeniu posiedzenia Komitetu. Wybór tegorocznego gospodarza Mistrzostw Świata rozpoczął bardzo długą i krętą drogę do finalizacji projektu - już w czasie budowy stadionów i przygotowy wania imprezy piłkarski świat zobaczył pierwszy akt świadczący o korupcji. Chwi lę po zakończeniu Mistrzostw w Brazylii (2014) do siedziby FIFA wtargnęły służby Stanów Zjednoczonych Ameryki – FBI. Około godziny szóstej zatrzymano wielu działaczy

głównie z Ameryki Północnej i Południowej, podejrzanych o przyjmowanie korzyści ma jątkowych związanych z wyborem gospoda rza turnieju. Członkowie piłkarskich związ ków mieli otrzymywać nieoficjalne “premie motywujące”, które mogły mieć wpływ na ich końcowy głos. Ten sam Blatter, który ogłosił Katar nowym organizatorem turnie ju, już kilka miesięcy po amerykańskiej akcji wywiadowczej ogłosił swoją rezygnację ze stanowiska i dodał, że przyznanie Katar czykom organizacji Mundialu było błędem. Przypadek? Schedę po skompromitowanym Szwajcarze przejął jego rodak – Gianni In

Rzadko

służby wywiad

warunki pogodowe

Mundial w sam

przyznano turniej Katarowi, a wraz z

w sprawie robot

fantino. Początkowo nowy szef organizacji ogłosił stanowczą walkę z korupcją, jednak rokrocznie zbliżający się turniej w 2022 roku weryfikował jego postawę.

DRUGI AKT

Z miesiąca na miesiąc do mediów docho dziły coraz bardziej niepokojące informacje dotyczące warunków pracy robotników, zajmujących się stadionami na turniej. Do chodzenie w tej sprawie postanowił wszcząć dziennik “The Guardian”. Wyniki śledztwa były szokujące. Oficjalne dane mówią o około 6,5 tysiącach zmarłych pracowników podczas budów, jednak nieoficjalnie liczba może być znacznie większa. Prawo pracy w Katarze bardzo faworyzuje miejscowe firmy zatrudniające zagranicznych pracowników - ich ilość zwiększyła się od momentu przy znania turnieju o około 2 miliony. Głównie byli to Nepalczycy oraz narody wschodniej Azji. Żaden emigrant nie ma możliwości uzyskać obywatelstwa katarskiego, przez co staje się niemal niewolnikiem podmiotu za trudniającego. Sami Arabowie bardzo utrud niają weryfikację tych danych. Podczas prac na nowych obiektach zabroniono fotografo wać oraz nagrywać prac – dziennikarze nie mają wstępu i możliwości wglądu, jak sy tuacja wygląda od wewnątrz. W 2015 roku katarskie służby bezpieczeństwa udaremni ły próbę nagrania reportażu z obozu robot niczego. Pracownicy BBC zostali uwięzieni, a następnie wydaleni z kraju. Warunki pracy pogorszyły się jeszcze bardziej podczas pan demii Covid 19. Podwykonawcy stadionów zorganizowali obozy, gdzie masowo koncen trowano pracowników - pretekstem były masowe testy na obecność wirusa. Po czasie niektórzy robotnicy w mediach mówili, że z jednej łazienki musiało korzystać 200 osób. Masowe protesty i akcje w mediach społecz nościowych ruszyły lawinę zmian w sytuacji robotników w Katarze. Podniesiono płacę minimalną do równowartości tysiąca zło tych oraz pozwolono zmieniać pracę na tym samym pozwoleniu z urzędu. Podczas konfe rencji prasowej FIFA w Kalifornii Infantino nie udało się uciec od wielu pytań dzienni karzy na ten temat. - FIFA nie jest światową policją i nie odpowiada za wszystko, co dzie je się na całym świecie, ale dzięki FIFA, dzię ki piłce nożnej, byliśmy w stanie rozwiązać

kwestię statusu wszystkich półtora miliona pracowników wykonujących swoje obowiąz ki w Katarze - mało refleksyjna wypowiedź szefa światowego związku piłki nożnej. Po mimo braku kompetencji prawnych, uważa się, że zdolności tej organizacji jak najbar dziej mogłyby wpłynąć na sytuację robotni ków poprzez groźbę anulowania organizacji Mistrzostw. Sam Imfantino prywatnie zna się bardzo dobrze z Emirem Kataru - miesz kając tam i wysyłając swoje dzieci do katar skich szkół nie wzbudza żadnego zaufania wśród fanów piłki nożnej.

JAKI TO BĘDZIE TURNIEJ?

Mówiąc dyplomatycznie Mundial w Ka tarze będzie najbardziej absurdalną im prezą piłkarską w historii. Po raz pierwszy przez ekstremalnie wysokie temperatury rozgrywki zaplanowano podczas sezonu ligowego, a nie tradycyjnie po. Początkowo mecz otwarcia miał zostać rozegrany 21 listopada, jednak wypadkową terminarza otwierającą parą stała się Holandia-Senegal. Niedopatrzenie lub urażona duma Szejków spowodowała przedłużenie imprezy o jeden dzień, przez co mecz Kataru z Ekwadorem obejrzymy jako pierwszy. Według prawa arabskiego kibice nie będą mogli swobodnie kupować alkoholu oraz podróżować ze swo imi kobietami. Dopuszczono spożycie lek kich trunków (np. piwo) kilka godzin przed i po spotkaniu. Miejsca hotelowe zostały wyprzedane wiele miesięcy przed imprezą (osiągały horrendalne ceny), a dla fanów posiadających bilet zorganizowano nocleg w kontenerach koło stadionów. Reprezen tacja Polski rozegra dwa mecze na niekli matyzowanym (jedynym) obiekcie. Będą to spotkania z Argentyną oraz Meksykiem. Dysze wprowadzające chłodne powietrze zlokalizowano obok strefy rozgrzewki, co może wpływać na ich potencjalne choroby i kontuzje mięśniowe.

Pierwszy listopadowy Mundial może być okazją do najlepszego poziomu pił karskiego od lat. Zazwyczaj podczas lata piłkarze przyjeżdżali zmęczeni sezonem mając wybieganych wiele godzin. Teraz tak naprawdę wszystkie poważne rozgrywki wystartowały zaledwie 3 – 4 miesiące temu, zawodnicy zdążyli złapać formę i jeszcze się nie zmęczyć. Na pewno Mistrzostwa Świata

są sporym problemem dla klubów. W Pre mier League terminarz jest bardzo napięty - ostatnie kolejki przed i po imprezie będą rozgrywane w odstępie tygodnia. Biorąc pod uwagę, że kadra Anglii może dostać się do finału, zawodnicy będą grać mecze co 3-4 dni od lipca do maja przyszłego roku. Tzw. “wirus FIFA” (kontuzje dopadające re prezentantów swoich krajów na zgrupowa niach) może zbierać żniwa po Mundialu, kie dy sezon nabierze rozpędu. Skorzystają na tym drużyny nie mające wielu kadrowiczów, dodatkowo niemal miesięczna przerwa pozwoli odzyskać formę. Taka sytuacja w futbolu jest precedensowa - zdarzy się tylko raz, ponieważ przyszłe Mistrzostwa Świata będą rozgrywane normalnym tokiem.

KLUBY W KONTRZE

DO REPREZENTACJI

Po ogłoszeniu przez FIFA terminarzu roz grywek na listopad włodarze klubów wraz z UEFA zaczęli zaciekle protestować. Grożono niewysłaniem swoich najlepszych piłkarzy do Kataru w ramach protestu. Wszystkie uprzedzenia największa piłkarska organiza cja ukróciła jej najlepszym środkiem - pie niędzmi. Za każdego powołanego zawodnika klub otrzyma niemal 200 tysięcy euro dziennie. Ta forma rekompensaty ma uchro nić kluby przed nadchodzącymi kontuzjami – jednak jak zazwyczaj skorzystają tylko najwięksi. Oni w przeciwieństwie do mniej szych klubów wysyłają prawie całe kadry do Kataru, zarabiając przy okazji pokaźne sumy gotówki. Małym graczom na rynku pozostają treningi w klubowych ośrodkach i liczenie na zadyszkę rywali podczas pomun dialowego wciąż trwającego sezonu – a ten, pomimo wielu niewiadomych zapowiada się świetnie.

Mistrzostwa Świata w Katarze po raz kolejny pokazały, że to pieniądz rządzi świa tem - a nie futbolowy romantyzm tak uwiel biany przez fanów dyscypliny jaką jest piłka nożna. Pomimo wielu tragedii na budowach i aferach korupcyjnych świat znowu zatrzy ma się na niemal miesiąc - już 20 listopada najlepsze drużyny świata będą obserwowa ne na turnieju, którego organizacja kosztuje w sumie niemal 240 miliardów dolarów.

Cyprian Gibuła

Sami Swoi Radio możesz słuchać w naj lepszej jakości DAB+ w domu, w pracy czy też w samochodzie. Jeśli jesteś w naszym największym zasięgu DAB+, po prostu w swoim odbiorniku wyszukaj Sami Swoi Radio. Zobacz jakie to proste.

Aplikacje mobilne Sami Swoi Radio i strona www.

Dla tych, którzy mimo największego zasięgu wśród polskich rozgłośni będą mieli trudności z odbiorem lub mają starsze odbiorniki bez DAB+, mogą słuchać Sami Swoi Radio poprzez aplikacje mo bilne oraz naszą stronę www.SamiSwoiRa dio.co.uk.

Sami Swoi Radio można słuchać przez stronę internetową na różne sposoby :

1. Klikając przycisk “play” w widgecie radia na stronie głównej lub tym poniżej.

2. Klikając w link. Otworzy się nowa karta z Playerem Sami Swoi Radio.

3. Kolejną opcją jest pobranie pliku play listy Sami Swoi Radio i uruchomienie go w dowolnym odtwarzaczu multimedial nym na swoim PC.

Wolisz słuchać radia na telefonie? Już teraz możesz pobrać dedykowaną aplikację Sami Swoi Radio na telefon lub tablet z systemem Android oraz iOS.

1. Aby pobrać aplikację na telefon, kliknij Google Play lub Apple Store, bądź wejdź bezpośrednio do sklepu i wyszukaj Sami Swoi Radio. Możesz także zeskanować aparatem w telefonie kod QR.

2. W sklepie Google Play lub App Store kliknij Zainstaluj. Aplikacja pobierze się na Twój telefon lub tablet.

3. Po instalacji po prostu wejdź do aplikacji i słuchaj Sami Swoi Radio po swojemu!

Sami Swoi Radio na urządzeniach z Alexa .

Aby uruchomić Sami Swoi Radio w Twojej Alexie należy wybrać jeden z trzech poniższych sposobów.

1. Powiedz w kierunku Alexy: “Alexa, EN ABLE The Polish Radio”. Jeśli komenda zostanie prawidłowo odczytana przez Alexę - wówczas powinna ona rozpocząć odtwarzanie naszej stacji radiowej. Każde następne uruchomienie Sami Swoi Radio wystarczy, że będzie poprzedzone komendą: “Alexa, Open The Polish Radio” lub “Alexa, Start The Polish Radio”.

2. Odwiedź stronę z Sami Swoi Radio Alexa Skill i aktywuj go na swoim koncie:

3. Jeśli czynności z punktu 1 i 2 nie okażą się wystarczające, wówczas należy odwiedzić stronę Amazon.co.uk i zalogować się do konta do którego jest przypisana Twoja Alexa. Następnie w oknie wyszukiwania wpisz: “Sami Swoi Radio”. Po wyszukaniu naszej stacji radiowej, kliknij na logo Sami Swoi Radio. Następnie należy uruchomić Skill na Alexę. Po prawej stronie monitora znajduje się sekcja pod nazwa: “Get this Skill”. Kliknij w przycisk “ENABLE” pod tym napisem. Teraz wydaj komendę: “Al exa, Open The Polish Radio” lub “Alexa, Start The Polish Radio” - i Twoja Alexa powinna rozpocząć odtwarzanie naszej stacji.

Jeśli mimo powyższej instrukcji nadal masz problem z uruchomieniem Sami Swoi Radio na swojej Alexie, napisz do nas a my Ci pomożemy.

Sami Swoi Radio na platformach ra diowych.

Na tym oczywiście nie koniec. Sami Swoi Radio jest dostępne także na największych,

globalnych radiowych platformach inter netowych, takich jak Tuneln Inc, MyTuner Radio, Radio.pl, Radio UK czy Zeno.FM. Op cje słuchania są dwie: możesz odtworzyć Sami Swoi Radio bezpośrednio na stronach tych platform lub jeśli preferujesz ap likacje, możesz pobrać je na swój telefon i wyszukać Sami Swoi Radio.

1. Wejdź na wybraną platformę radiową z podanych linków poniżej.

2. Kliknij przycisk “Play” i słuchaj Sami Swoi Radio.

3. Możesz też pobrać aplikacje tych platform na telefon lub tablet z iOS lub Android. Jak już to zrobisz, po prostu wyszukaj stacji Sami Swoi Radio i ciesz się najlepszą muzyką.

Tuneln Inc - https://tunein.com/radio/ Sami-Swoi-Radio-s240836/ Radio.pl - https://www.radio.pl/s/samis woiradio Radio UK - https://www.radio-uk.co.uk/ sami-swoi-radio Zeno.FM - https://zeno.fm/sami-swoiradio/ My Tuner Radio - https://mytuner-radio. com/radio/sami-swoi-radio-472128/ Radio Garden Live - http://radio.garden/ listen/sami-swoi-radio/Co3rXGbE Sami Swoi Radio można także słuchać na telewizorach za pomocą dekodera Canal+ (NC+) w aplikacji Radio+ na kanale 616.

Baw się razem z Sami Swoi Radio!

PONIEDZIAŁEK - CZWARTEK

06:00 - 10:00 - “Pozytywny Poranek” - Łukasz Zalewski

10:00 - 14:00 - “Południk Zero” - Mateusz Winiarski

14:00 - 18:00 - “Popołudniowy Express” - Tomasz Achtelik

18:00 - 19:00 - “SuperNove w Sami Swoi Radio”

- najnowsze hity tygodnia Non-Stop.

19:00 - 22:00 - “Najlepszy Mix Przebojów na dobry wieczór”

22:00 - 00:00 - “Nocna Zmiana”

PIĄTEK

06:00 - 10:00 - “Pozytywny Poranek” - Łukasz Zalewski

10:00 - 14:00 - “Południk Zero” - Mateusz Winiarski

14:00 - 18:00 - “Popołudniowy Express” - Tomasz Achtelik

18:00 - 19:00 - “SuperNove w Sami Swoi Radio”

- najnowsze hity tygodnia Non-Stop.

19:00 - 00:00 - “Domówka w Sami Swoi Radio”

00:00 - 04:00 - “Party w Sami Swoi Radio”

SOBOTA:

06:00 - 18:00 - “Najlepsza muzyka na weekend”

18:00 - 19:00 - “SuperNove w Sami Swoi Radio”

- najnowsze hity tygodnia Non-Stop.

19:00 - 21:00 - “Party z Sami Swoi Radio”

21:00 - 22:00 - “Clublife”

- Energetyczny mix przebojowy DJ-a Tiesto.

22:00 - 00:00 - “A State Of Trance”

- transowe brzmienie z Amsterdamu prezentuje Armin Van Buuren

00:00 - 01:00 - “Planet Perfecto”

- na swoją taneczną planetę zabierze nas Paul Oakenfold.

NIEDZIELA:

06:00 - 18:00 - “Najlepsza muzyka na weekend”

18:00 - 19:00 - “SuperNove w Sami Swoi Radio”

- najnowsze hity tygodnia Non-Stop.

19:00 - 00:00 - “Najlepszy Mix Przebojów na dobry wieczór”

00:00 - 06:00 - “Nocna Zmiana”

co w trawie piszczy...

Ray BLK

brytyjska pianistka, piosenkarka i autorka tekstów i muzyki, tworząca utwory z pogranicza soulu i popu. Urodziła się w Nigerii, skąd w wieku czterech lat przeprowadziła się do Wielkiej Brytanii. Dorastała w Cat ford. Pierwszy zespół założyła w wieku 13 lat. Studiowała literaturę angielską na Brunel University Lon don. Pracę dyplomową poświęciła postkolonialnej literaturze nigeryj skiej, zwłaszcza powieściom Chinua Achebe i Chimamanda Ngozi Adi chie. By się utrzymać, pracowała w agencji reklamowej.

Pseudonim Ray BLK wywodzi się od słów Building Living Knowing (budo wać, żyć, wiedzieć) i określa trzy naj ważniejsze dla niej wartości. W 2016 była nominowana do nagrody dla najlepszej debiutanki MOBO Awards. 6 stycznia 2017 została zwyciężczy nią BBC’s Sound of 2017.

POLECAMY!

foto: Shutterstock

MAGAZYN

kiedy: piątek, 4 listopada 2022 r., godz. 19:00 gdzie: Roundhouse, London

Biig Piig

Jessica Smyth, irlandzka piosenkarka i raperka, mieszkająca w zachodnim Londynie. Występuje w języku angiel skim i hiszpańskim.

Pochodzi z Cork w Irlandii. Mieszkała przez wiele lat w Hiszpanii. Po prze prowadzce z rodziną z powrotem do Irlandii, początkowo była w stanie czytać i pisać tylko po hiszpańsku i musiała ponownie zintegrować się z kulturą irlandzką. W wieku 14 lat prze niosła się z rodziną do zachodniego Londynu, gdzie pracowała w kasynie jako nocny krupier pokerowy. Podczas zajęć z technologii muzycznej w Rich mond College, Biig Piig poznał Lavę La Rue, założycielkę i dyrektor kreatywną NiNE8, kolektywu podobnie myślących młodych artystów muzycznych DIY. Biig Piig dołączyła do nich. W 2016 roku Biig Piig zaczęła przesy łać swoją muzykę na SoundCloud. W 2017 roku jej singiel „Vice City” zwrócił uwagę cyfrowej platformy muzycznej COLORS, która zaprosiła ją do nagrania sesji wideo na żywo w ich berlińskim studiu. Był dla niej przełomem i został

obejrzany ponad dziewięć milionów razy na YouTube i streamowany ponad siedem milionów razy na Spotify.

kiedy:

piątek, 4 listopada 2022 r., godz. 19:00 gdzie: Hoxton Hall, London

Tourist

właściwie William Edward Phillips, brytyjski muzyk elektroniczny i autor tekstów. W 2015 roku zdobył nagrodę Grammy w kategorii Piosenka Roku za współtworzenie piosenki Sama Smi tha „Stay with Me” wraz z Jamesem Napierem. Od tego czasu wydał cztery albumy długogrające: U (6 maja 2016), Everyday (15 lutego 2019), Wild (18 paź dziernika 2019) i Inside Out (20 maja 2022). Pozostaje aktywny jako pisarz, producent i remikser, w tym remiksuje

listopad 2022

artystów takich jak Christine & The Queens, Hozier, Wolf Alice i Chvrches.

kiedy: piątek, 4 listopada 2022 r., godz. 19:00

gdzie: Electric Brixton, London

The Lightning Seeds brytyjski zespół rockowy założony w Liverpoolu w 1989 roku przez Iana Broudie (wokal, gitara, producent), byłego członka zespołów Big in Japan, Care i Original Mirrors. Pierwotnie so lowy projekt Broudie, Lightning Seeds, rozwinął się w zespół koncertowy po płycie Jollification. Grupa odniosła sukces komercyjny w 1990 roku za sprawą singla „Three Lions”, nagranego we współpracy z Davidem Baddielem i Frankiem Skinnerem, który osiągnął

numer 1 na listach przebojów w Wiel kiej Brytanii.

kiedy: piątek, 4 listopada 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Shepherds Bush Empire, London

Creeper

brytyjski zespół rockowy z Southamp ton. Debiutancki album grupy Eternity, in Your Arms osiągnął 18 miejsce na UK Albums Chart w 2017 roku, a drugiSex, Death & the Infinite Void - osiągnął 5 miejsce.

Creeper są pod muzycznym i styli stycznym wpływem innych grup „goth punk”, w tym AFI i Alkaline Trio, a także bardziej tradycyjnych zespołów punk rockowych, takich jak The Bouncing Souls i artystów glam rockowych, takich jak David Bowie. Creeper został

POLECAMY!

Sepultura

brazylijska grupa muzyczna wykonująca głównie death metal i thrash metal, powstała w 1984 z inicjatywy Maxa i Igora Cavalerów. Styl muzyczny grupy ewoluował na przestrzeni czasu – poczynając od black metalu i death metalu, poprzez thrash, po groove metal, którego Sepultura jest jednym z prekursorów. Niektóre jej doko nania można zakwalifikować jako hardcore punk, folk metal oraz muzyka instrumentalna. Inicjatorem założenia grupy był Max Cavalera. Pierwotnie formację nazwano Trope de Choque, ostatecznie przyjęto nazwę Sepultura (w języku portugalskim ozna cza „grób”), która wynikła podczas tłumaczenia przez Maxa Cavalerę tekstu utworu „Dancing On Your Grave” grupy Motörhead z albumu Another Perfect Day. W pierwotnym składzie Max był gitarzystą, jego brat Igor Cavalera perkusistą, obowiązki wokalisty objął Wagner Lamounier, zaś prócz nich gitarzystami byli Cássio, a potem Roberto UFO, zaś basistą został Roberto „Gato” Raffan. Młodzi muzycy byli wówczas pod wpływem stylistyki black metalowej, głównie za sprawą grupy Venom, a także pod wpływem image pochodzącej z Rio de Janeiro grupy Dorsal Atlântica. Początkowo członkowie Sepultury stosowali znany już w świecie metalu wizerunek, np. czarno-biały makijaż czy elementy odzieży (ćwieki), który z czasem zarzuci li. W 1986 nakładem Cogumelo Records wydano pierwszy album długogrający Sepultury, pt. Morbid Visions . Sepultura promowała album na trasie po stanie São Paulo wraz z grupami Dorsal Atlântica i Vulcano, a także dwukrotnie supportowała formację Venom, zaś jej twórczość trafiała poza granice Brazylii i była doceniana przez przedstawicieli świata metalu. Na pierwszych wydawnictwach grupy teksty pisano wpierw w języku portugalskim, a następnie tłumaczono na język angielski, zaś z racji braku znajomości tegoż wynikały z tego błędy i niedoskonałości. Obok grania koncertów Max Cavalera samodzielnie rozsyłał egzemplarze płyty celem promocji. Druga płyta Beneath the Remains zawierała klasyczne, thrashowe brzmienie inspirowane nagraniami grup Kreator czy Slayer. W 1990 Sepultura koncer towała w Brazylii wraz z zespołem Napalm Death oraz odbyła trasę w Europie pod nazwą Death From The Jungle. 4 czerwca 1990 zagrała na Dynamo Festival w Holandii przed widownią liczącą ok. 26 tys. ludzi. Muzyka na wydanym 20 marca 1991 albumie Arise była połączeniem thrash i death metalu, stała się dojrzalsza, bardziej rytmiczna, wokale przejrzystsze, poprawie uległo także posługiwanie się językiem angielskim. W 1992 roku Sepultura koncertowała przez dwa miesiące w USA wraz z formacjami Napalm Death i Sick of It All na trasie pod nazwą New Titans On The Bloc, odnoszącą się do popularnej wtedy grupy popowej New Kids on the Block. W 1996 został wydany album Roots, zupełnie wyjątkowy w swojej treści, zawierający elementy zaczerpnięte z muzyki rdzennej ludności indiańskiej Brazy lii. Styl stworzony na płycie przez Sepulturę zyskał nawet osobne miano tribal metal.

kiedy: sobota, 5 listopada 2022 r., godz. 18:00 gdzie: Electric Brixton, London okrzyknięty przez krytyków jednym z najlepszych nowych zespołów rocko wych, zdobywając nagrody od maga zynów Metal Hammer, Kerrang! i Rock Sound w 2016 roku.

kiedy: piątek, 4 listopada 2022 r., godz. 19:00

gdzie: Roundhouse, London

Kaiser Chiefs

angielski zespół indierockowy założony w 1996 roku w Leeds. Nazwa Kaiser

Chiefs wzięła się od zespołu piłkarskie go z Republiki Południowej Afryki – Ka izer Chiefs FC, gdzie grał dawny kapitan Leeds United – Lucas Radebe (muzycy są zagorzałymi fanami ekipy z Leeds).

W 2005 roku Kaiser Chiefs zagrali na otwarciu gali dziennika muzycznego NME i tym samym zapewnili sobie the Philip Hall Radar Award. Za oficjalny debiut grupy można uznać singel „Oh My God” wydany w 2004 roku, który został wyprzedany w trzy dni od poja wienia się w sklepach, plasując się na 66 miejscu brytyjskiej listy przebojów.

Debiutancki album Employment ukazał się 7 marca 2005 i w tym samym tygo dniu zajął 3 miejsce na brytyjskiej liście.

kiedy: sobota, 5 listopada 2022 r., godz. 18:30, gdzie: The O2, London

Backstreet Boys amerykański zespół muzyki pop zało żony w 1993 roku, uznawany za jeden z najpopularniejszych boysbandów kultury masowej. Debiutancki album Backstreet Boys (1996), uzyskał status

złota i platyny w 38 krajach, sprzedając się w liczbie 10 mln egzemplarzy na ca łym świecie. Album Millennium (1999), zdobył nagrodę Billboard Music Award dla najlepszego albumu, pokonując w tej kategorii m.in. krążek Britney Spears „…Baby One More Time” – uzyskując status platynowej płyty w 45 krajach.

kiedy: niedziela, 6 listopada 2022 r., godz. 18:00 gdzie: The O2, London

foto: Shutterstock

POLECAMY! co w trawie piszczy...

foto: Shutterstock

The Afghan Whigs

amerykańska grupa muzyczna z Cincinnati w stanie Ohio. Tworzy rocka alternatywnego. Zespół powstał w 1987. Utworzyli go Greg Dulli (wokal, gitara), Rick McCol lum (gitara), John Curley (gitara basowa) i Steve Earle (perkusja). Grupa zadebiutowała koncertem w Newport, wiosną

1987, a pierwszą płytę nagrała i wydała wła snym kosztem w 1988 roku.

Pierwszy dojrzały krążek zespołu wydany został przez Sub Pop w 1990 roku pt „Up In It”. Grupa rozpadła się w 2001. Reaktywacja nastąpiła w 2012, kiedy to grupa wyruszyła w trasę koncertową przypadającą 25 lat po pierwszym występie. Zespół znany jest zarówno z własnej twórczości jak i nagrywania własnych wersji piose nek innych wykonawców. Szczególnie dotyczy to piosenek z gatunku muzyki soul oraz R&B, których muzycy słuchali w młodości. Na koncertach zespół gra między innymi piosenkę The Rolling Stones Cocksucker Blues oraz utwór Neila Younga pod tytułem Like a Hurricane, a także piosenki takich wykonawców jak The Supreme, Prince, PJ Harvey, The Fugees i TLC.

kiedy: niedziela, 6 listopada 2022 r., godz. 19:00 gdzie: KOKO Camden, London

ABBA Voyage

muzyczny spektakl-koncert, w którym zamiast muzyków kultowego zespołu, wystąpią ich awatary.

ABBA Voyage to wirtualna wersja kon certowa szwedzkiej grupy pop ABBA. Koncerty wykonują wirtualne awatary (nazwane „ABBAtars”), przedstawia jące grupę. Występy odbywają się w specjalnie wybudowanym miejscu w Queen Elizabeth Olympic Park w Lon dynie, oficjalnie zwanym ABBA Arena. Cyfrowe wersje ABBY zostały stwo rzone z zaawansowanymi technikami scenicznymi przechwytywania ruchu i śpiewu, zaprojektowanymi wspólnie z czterema członkami zespołu przez firmą zajmującą się efektami wizual nymi Industrial Light & Magic. Koncert

ABBA Voyage został zorganizowany z pomocą producentów Svany Gifli i Ludviga Anderssona, reżysera Baillie

Walsh, współproducenta wykonaw czego Johana Rencka i choreografa Wayne’a McGregora. Pophouse, szwedzka firma rozrywko wa, jest współtwórcą projektu i jego głównym inwestorem. Według wielu doniesień medialnych, projekt jest jednym z najdroższych wydarzeń mu zycznych na żywo w historii, z budże tem 175 milionów dolarów. Premiera tego widowiska była w maju. Wtedy minęło dokładnie 40 lat od ostatniego wspólnego występu ABBY na scenie, również w Londynie, w BBC. Ich łabę dzim śpiewem był utwór „Thank You For the Music”. Przez cztery dekady odrzucali wszelkie propozycje wzno wienia działalności. W końcu wrócili w nietypowej formie, a fani i krytycy są zachwyceni.

kiedy:

poniedziałek, 7 listopada 2022,

John Cale

godz. 18:00 gdzie: ABBA Arena, London

walijski muzyk, kompozytor, pio senkarz, autor tekstów i piosenek, producent muzyczny. W muzyce roc kowej jest m.in. kojarzony jako jeden z założycieli zespołu The Velvet Under ground, jednak udzielał się w różnych gatunkach i tradycjach muzycznych w ciągu 40-letniej kariery, w tym w muzyce poważnej koncertem na chór chłopięcy i orkiestrę symfoniczną na otwarcie parlamentu walijskiego, kompozycjami do baletu, filmu, kon certowaniem na fortepianie (z Johnem Cage’em), muzyce awangardowej (z La Monte Youngiem i zespołem mikro tonalnym Dream Syndicate), ambient (z Brianem Eno), punk rocka (z Patti

Smith), rocku alternatywnym (z Lou Reedem) i nawet muzyce pop (z Nico). Według rysu biograficznego Johna Cale’a jako muzyka w opracowaniu BBC, jego wpływ na muzykę nowo czesną jest „bezsprzeczny”, co z kolei potwierdzają wypowiedzi jego wielu wielkich współpracowników. Jed nak, pomimo długoletniego uznania krytycznego, jak i w zawodzie i pracy w roli producenta muzycznego dla tak różnorakich muzyków jak Happy Mondays, The Jesus Lizard, Mediæval Bæbes, Siouxsie and the Banshees czy Jennifer Warnes, medialność w głównych nurtach kultury masowej raczej nie była mu dana.

kiedy: środa, 9 listopada 2022 r., godz. 19:00 gdzie: London Palladium, London

Lil Nas X

amerykański raper, piosenkarz i autor tekstów. Przyciągnął uwagę słuchaczy na całym świecie dzięki swojemu singlowi „Old Town Road”, dzięki któremu stał się popularny w aplikacji TikTok. Singiel pozostawał na szczycie prestiżowej listy Billboard Hot 100 przez dziewiętnaście tygodni. Za piosenkę „Old Town Road”, którą wyko nuje z popularnym muzykiem country Billy Ray Cyrus’em Hill otrzymał dwie nagrody Grammy (teledysk roku, najlepsze wykonanie pop przez duet lub grupę), MTV Video Music Awards (piosenka roku, najlepsza reżyseria) oraz statuetkę American Music Award za ulubiony utwór rap/hip-hop, a także stał się pierwszym otwarcie homosek sualnym czarnoskórym artystą, który zwyciężył podczas ceremonii Country Music Association Awards.

Jego debiutancki minialbum, 7 ujrzał światło dzienne w czerwcu 2019 roku. Pochodzący z niego drugi singiel

„Panini” był trzeci w notowaniu Rolling Stone Top 100. Według statystyk po chodzących z września 2019 r., dys kografia rapera była odtwarzana 2,3 mld razy za pośrednictwem mediów streamingowych.

kiedy: sobota, 12 listopada 2022 r., godz. 19:00

gdzie: Eventim Apollo London

Kid Cudi amerykański raper, wokalista, produ cent i aktor. Popularność zdobył wraz z premierą jego debiutanckiego mixta pe’u A Kid Named Cudi w 2008 roku. Od tego czasu wydał sześć solowych albumów studyjnych i współpracował z takimi artystami, jak m.in.: Kanye West, Travis Scott, Jay-Z, Common, David Guetta, Rihanna i Eminem.

kiedy: wtorek, 15 listopada 2022 r., godz. 18:30 gdzie: The O2, London

Clearwater Creedence Revival

amerykańska grupa rockowa powsta ła w 1967. Była prekursorem stylu rock and roll revival. W czasie gdy rock stawał się coraz bardziej złożony i wyrafinowany, gdy na scenie królował psychodeliczny rock i zaczęły zyski wać popularność grupy grające rocka progresywnego, CCR zdecydowało się wykonać krok wstecz, w kierunku od rodzenia rock and rolla – wolnego za równo od komercyjnych naleciałości, jak i awangardowych ciągot. Muzyka grupy oparta na grze akustycznych i elektrycznych gitar, prosta i przejrzy sta, wiele czerpała także z amerykań skiego folku. W nastroju była bliska także południowemu rockowi. Cechą wyróżniającą grupę był charaktery styczny nosowy śpiew jej lidera Johna Fogerty’ego. Piosenki zespołu często przybierały postać protest songów. Do największych przebojów grupy należą „Fortunate Son”, „Proud Mary”, „Down

on the Corner”, „Born on the Bayou”, „Bad Moon Rising”, „Green River”, „Tra velin’ Band”, „Have You Ever Seen the Rain?”, „Up Around the Bend” i „Lookin’ Out My Back Door”.

W 1969 grupa wystąpiła na festiwalu w Woodstock. Występ nie znalazł się jednak na słynnym albumie ani na filmie, albowiem John Fogerty był niezadowolony z brzmienia nagrania. Grupa, wobec wewnętrznych tarć personalnych, rozwiązała się w 1972 roku. W 1993 roku została wprowa dzona do Rock and Roll Hall of Fame.

kiedy: czwartek, 17 listopada 2022 r., godz. 19:00 gdzie: Southampton Engine Rooms, Southampton

Sigur Ros

islandzki zespół post-rockowy z Rey kjavíku, działający od 1994 roku. W skład zespołu wchodzą wokalista i gitarzysta Jón Þór „Jónsi” Birgisson, basista Georg Hólm i klawiszowiec Kjartan Sveinsson. Znani ze swojego eterycznego brzmienia, falsetowego wokalu frontmana Jónsiego i użycia smyczkowej gitary, Sigur Rós zawie rają klasyczne i minimalistyczne ele menty estetyczne. Wokal Jónsiego jest śpiewany w języku islandzkim i wymyślonym, który zespół nazwał Vonlenska. Od czasu powstania wydali siedem albumów studyjnych i pięć EP-ek. Niedługo potem zespół podpisał kontrakt z lokalną wytwór nią Smekkleysa, w której wydali swój pierwszy album Von (pol. nadzieja) w 1997 oraz, rok później, kolekcję remiksów Von brigði. Nazwa dru giego albumu także jest grą słów: vonbrigði oznacza po islandzku rozczarowanie, a von brigði można przetłumaczyć jako zmianę nadziei lub wariacje nt. nadziei. W 1998 do zespołu dołączył Kjartan Sveinsson, grający na keyboardzie. Jest on jedy nym członkiem grupy legitymującym się formalnym wykształceniem muzycznym.

kiedy:

czwartek, 10 listopada 2022 r., piątek, 11 listopada 2022 r., godz. 19.00 gdzie: O2 Academy Brixton, London

co w trawie piszczy...

POLECAMY!

Nightwish

fińska grupa założona w 1996 roku. Styl grupy wyróżniał żeński wokal w postaci operowego głosu Tarji Turu nen (pięć pierwszych albumów), a następnie Anette Olzon (albumy szósty i siódmy). Od 2013 wokalistką zespołu jest Holenderka Floor Jansen, która nagrywa albumy grupy począwszy od ósmego.

Muzyka grupy składa się z połączenia gitarowych riffów z orkiestracjami. Początkowo tworzonymi za pomocą in strumentów klawiszowych, od albumu Century Child (2002) przez orkiestrę symfoniczną. Od wielu lat integralnym elementem w stylu zespołu są także różnorodne chóry oraz okazjonalnie instrumentarium folkowe. Lider grupy, Tuomas Holopainen, określa gatunek

zespołu jako metal symfoniczny. Jest on też autorem większości poetyckich tekstów i kompozycji.

kiedy: poniedziałek, 21 listopada 2022 r., godz. 18:00 gdzie: OVO Arena Wembley (formerly The SSE Arena Wembley), London

Rod Stewart - brytyjski piosenkarz rockowy i popo wy. Przedstawiciel stylów i gatunków muzycznych, takich jak hard rock, soft rock, folk rock i country rock, AOR, blues rock, biały soul i pop tradycyjny.

Ciepły, aczkolwiek szorstki i charakte rystycznie zachrypnięty głos, zdolności interpretacyjne, kompozytorskie i wyjątkowa osobowość sceniczna uczyniła go jednym z najpopularniej szych piosenkarzy drugiej połowy XX wieku. Szacuje się, że sprzedał łącznie ponad 250 milionów singli i płyt. Do największych przebojów Stewarta należą piosenki: „Maggie May”, „You’re in My Heart”, „Young Turks”, „(I Know) I’m Losing You”, „Have I Told You Lately [That I Love You]”, „Downtown Train”, „Angel”, „Sailing”, „Do Ya Think I’m Sexy”, „Tonight’s the Night”, „Some Guys Have All the Luck”, „Hot Legs”, „Baby Jane”, „Rhythm of My Heart”, „Tonight I’m Yours (Don’t Hurt Me)”, „I Was Only Joking”, „In A Broken Dream”, „I’d Rather Go Blind”, „Forever Young”, „The First

Florence and the Machine

brytyjski zespół indie rockowy. Gru pa powstała w 2007 roku, by już rok później wystąpić na bocznych sce nach festiwali w Glastonbury czy Reading. W 2011 roku zespół był nominowany do Nagrody Grammy w kategorii Najlepszy Nowy Artysta (ang. Best New Artist). W 2016 roku otrzymał pięć nominacji do tej na grody. Na dyskografię zespołu skła da się pięć albumów: Lungs (2009), Ceremonials (2011), How Big, How Blue, How Beautiful (2015), High as Hope (2018) oraz Dance Fever (2022). Pomysł stworzenia grupy Florence and the Machine był po czątkowo swoistym żartem woka listki. W 2006 roku Florence Welch wraz z Isabellą Summers koncerto wały pod nazwą Florrible + Misra bella, a później Florence Robot/Isa Machine, lecz zorientowano się, że jest ona za długa. Zespół oficjalnie został założony w 2007 roku, a dotychczasową nazwę grupy skró cono do Florence and the Machine. Nazwę zespołu należy tłumaczyć jako współpracę Florence Leontine Mary Welch z innymi muzykami, którzy swoją grą uzupełniają jej śpiew. Obecnie obok niej w składzie grają: Isabella Summers (syntezato ry, pianino, keyboard), Robert Ac kroyd (gitara), Tom Monger (harfa), Loren Humphrey (perkusja), Cyrus Bayandor (gitara basowa), Dianne Douglas (skrzypce, chórki), Aku Or raca-Tetteth (perkusjonalia, chórki) Hazel Mills (keyboard, chórki).

kiedy: piątek, 18 listopada 2022 r., godz. 18:30

gdzie: The O2, London

Cut is the Deepest”. W 1994 został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame, a w 2007 - odznaczony koman dorią Orderu Imperium Brytyjskiego. W czerwcu 2016, w uznaniu za artystycz ne osiągnięcia oraz działalność chary tatywną, został uhonorowany tytułem szlacheckim. Uroczysta ceremonia nadania mu tytułu i pasowania na ryce rza przez księcia Wilhelma odbyła się 11 października 2016 w Pałacu Buckin gham w Londynie, artysta otrzymał na niej pamiątkowy medal potwierdzający tytuł szlachecki.

kiedy: wtorek, 22 listopada 2022 r., godz. 19:00 gdzie: The O2, London

POLECAMY!

Razem chodzili do szkoły muzycznej i kochali poezję. W końcu zaczęli regularnie występować na żywo. Debiutancki album zespołu, Dogrel, został wydany 12 kwietnia 2019 roku i spotkał się z szerokim uznaniem krytyków; został wymieniony jako Album Roku na stronie internetowej sklepu muzycznego Rough Trade, wybrany Albumem Roku przez prezenterów BBC Radio 6 Music i był nominowany zarówno do Mercury Prize oraz Choice Music Prize. Drugi album studyjny zespołu, A Hero’s Death, został napisany i nagrany w trakcie intensywnej trasy koncertowej. A Hero’s Death został później nominowany do nagrody Grammy 2021 w kategorii Best Rock Album. Ich trzeci album Skinty Fia, wydany w 2022 roku, stał się pierwszym albumem zespołu, który osiągnął numer jeden na UK Albums Chart i Irish Albums Chart..

kiedy: czwartek, 24 listopada 2022 r., godz. 19:00 piątek, 25 listopada, godz. 19.00 gdzie: Eventim Apollo, London

EarthGang

amerykański duet hip-hopowy z Atlanty w stanie Georgia, w którego skład wchodzą Olu (aka Johnny Venus) i WowGr8 (aka Doctur Dot – urodzony jako Eian Parker). Są współzałożycie lami kolektywu muzycznego Spillage Village, z JID, Hollywood JB, JordxnBry ant, 6LACK, Mereba i Benji. Założony w 2008 roku EarthGang wydał swój pierwszy minialbum, The Better Party, w 2010 roku. Następnie ukazało się kilka singli i dwa mixtape’y, Mad Men i Good News w 2011 roku. W 2013 roku duet wydał swój debiu tancki album Shallow Graves For Toys, nazwany „jednym z najbardziej przemy ślanych wydawnictw roku”.

kiedy: poniedziałek, 28 listopada 2022 r., godz. 19:00

gdzie: Roundhouse, London

kiedy: wtorek, 29 listopada 2022 r, godz. 18:00

gdzie: Roundhouse, London

Powerwolf

niemiecki zespół tworzący muzykę powermetalową, powstały w 2003 roku w Saarbrücken. Członkowie zespołu posługują się pseudonimami. Charak teryzuje się motywami zaczerpniętymi z wierzeń i legend znanych z kultury rumuńskiej – to jest wilkołaków czy wampirów. W swojej twórczości ze spół ukazuje także negatywne strony religii chrześcijańskiej, dokonując tego w sposób często ironiczny, czy humorystyczny.

BlackPink południowokoreański girlsband, który zadebiutował w 2016 roku pod wytwór nią YG Entertainment. Grupa składa się z czterech członkiń: Jisoo, Jennie, Rosé i Lisy. Zadebiutowały z piosenkami „Boombayah” i „Whistle” wydanymi na ich pierwszym singlu Square One, który ukazał się w 2016 r.

kiedy: środa, 30 listopada 2022 r., godz. 18:30 gdzie: The O2, London

Kokoroko

ośmioosobowa grupa muzyczna z siedzibą w Londynie prowadzona przez Sheilę Maurice-Grey, grająca fuzję jazzu i afrobeatu. W lutym 2019 roku zostali nazwani „jedynymi wartymi obejrzenia” przez Guardiana, po tym, jak ich utwór „Abusey Junction” zdobył 23 miliony wyświetleń na YouTube. W lutym 2020 roku wygrali Best Group na Urban Music Awards. We wrześniu 2020 zagrali na BBC Proms w Royal Albert Hall. Ich debiutancki album Co uld We Be More ukazał się w sierpniu 2022 roku.i

kiedy: czwartek, 1 grudnia 2022 r., godz. 18:00 gdzie:

O2 Shepherds Bush Empire, London

Fontaines D.C.

irlandzki zespół post-punkowy założony w Dublinie w 2017 roku. W skład wchodzą Grian Chatten (wokal), Carlos O’Connell (gitara), Conor Curley (gitara), Co nor Deegan III (bas) i Tom Coll (perkusja).

foto: Shutterstock

n

f

o

r

m

Polskie parafie w UK

Ashton-under-Lyne

Duszpasterz: ks. proboszcz Grzegorz Januszewski (0161) 339 3047; 13 Brompton Terrace, DUKINFIELD SK16 4JT; ashton@pcmew.org; pcmashton.chrystusowcy.pl

St Anne’s Church; Burlington Street, ASHTON-UNDER-LYNE, OL6 7DG; msze niedzielne: 13.00

St Peter’s Church; 16 Green Lane, STOCKPORT, SK7 4EA; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 16.00

St Anne’s Church; Crescent Road, Manchester, M8 5UD; msze niedzielne: 8.30

Bedford Duszpasterze: ks. proboszcz Janusz Kopeć – 07704141192; ks. senior Grzegorz Aleksandrowicz; parafiabedford.uk

Kościół Polski pw. Sacred Heart of Jesus & St Cuthbert; Mill Street, BEDFORD, MK40 3EU; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 9.30, 11.00, 19.00

Birmingham Duszpasterze: Ks. prob. Krzysztof Kita - 0121 643 0940; ks. asyst. Artur Kozik - 0121 643 0940; parafiabirmingham.org.uk

St Michael’s Church; Moor Street, BIRMINGHAM, B4 7UG; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9,30, 11.30, 18.00

Blackburn Duszpasterz: ks. prob. Robert Pytel - (01254) 57067; blackburn@pcmew.org; parafiablackburn.eu; St Anne’s Church; France Street, Blackburn, BB2 1LX; msze niedzielne: 10.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Kaplica Domu Polskiego pw. NMP Królowej Polski; 44 Preston New Road, Blackburn, BB2 6AH; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 10.00 i 19.00

St Anne’s Church; Cobham Road, ACCRINGTON, BB5 0AH; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca 13.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Holy Saviour Church; 2 Vulcan Street, Nelson, BB9 8HE; msze niedzielne: 2. i 4. niedziela m-ca 13.30 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Bognor Regis

Duszpasterz: o. prob. Antoni Prosowicz OFM - 07515 706 746; parafiabognorregis.com

Our Lady of Sorrows Church; Clarence Road, Bognor Regis, PO21 1JX; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 16.00

St Richard’s Church; Market Avenue, Chichester, PO19 1XB; msze niedzielne: 12.00

English Martyrs Church; Goring Way, Goring-by-Sea, BN12 4UH; msze niedzielne: 1. i 3. niedziela m-ca 18.00

St. Anthony of Viareggio; Gossamer Lane, Aldwick, Rose Green, PO21 3HF; msze niedzielne: sobota 18.00, 2. i 4. niedziela m-ca 9.00

Bolton

Duszpasterz: ks. prob. Paweł Stebel - (01204) 523563; parafiabolton.co.uk

Kościół Polski pw. Dobrego Pasterza; 180 High Street, Bolton, BL3 6PL; msze niedzielne: 12.00

Kaplica Domu Polskiego pw. MB Królowej Polski; Back East Street, Bury, BL9 0RU; msze niedzielne: 10.00

St Mary’s Church; Mt Pleasant, Chorley, PR7 2SR; msze niedzielne: co dwa tygodnie - 14.00

Boston

Duszpasterze: ks. prob. Stanisław Kowalski SChr.(01205) 619921; ks. asyst. Damian Jędrzejak SChr. - (01205) 619921; boston@pcmew.org; parafiaboston.co.uk

St. Mary Church; 24 Horncastle Road, BOSTON, PE21 9BU; msze niedzielne: 11.30, 13.00, 19.30

The Sacred Heart Church; Grosvenor Road, SKEGNESS, PE25 2DB; msze niedzielne: 15.00

The Immaculate Conception and St Norbert Church; 52 St Thomas Road, SPALDING, PE11 2XX; msze niedzielne: sobota 18.30

Bournemouth

Duszpasterz: ks. prob. Łukasz Przewieślik SChr. - (01202) 619668; bournemouth@pcmew. org;

Sacred Heart Church; 1 Albert Road, Bournemouth, BH1 1BZ; msze niedzielne: 12.30ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA

The Annunciation Church; 218 Charminster Road, Bournemouth, BH8 9RW; msze niedzielne: 9.00

St Edmund Campion Church; Castle Lane West, BOURNEMOUTH, BH8 9TN; msze niedzielne: sobota: 19.00; niedziela: 12.30; 19.00

Bradford Duszpasterz: ks. prob. Mirosław Sławicki - (01274) 720848; bradford@pcmew.org; parafiabradford.co.uk

Kościół polski Matki Bożej Częstochowskiej i św.

Maksymiliana Marii Kolbego; 29 Edmund Street, Bradford, BD5 0BH; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 10.00, 11.15

St Marie’s Church; 2 Clarence Street, Halifax, HX1 5DH; msze niedzielne: 13.00

St Austin’s Church; 6 Wentworth Terrace, Wakefield, WF1 3QN; msze niedzielne: 15.30

Brighton

Duszpasterz: ks. prob. Tadeusz Białas COr. - (01273) 720069; brighton@pcmew.org; parafiabrighton.org; St Mary Magdalen Church; 55 Upper North Street, Brighton, BN1 3FH; msze niedzielne: niedziela 9.00

Our Lady, Queen of Heaven Church; Stagelands, Langley Green, Crawley, RH11 7QD; msze niedzielne: niedziela 11.00 St. Agnes’ Church; 10 Whitley Road, Eastbourne, BN22 8NE; msze niedzielne: 2 i 3 niedziela m-ca 18.00

Our Lady Star of the Sea Church; 1 High Street, Hastings, TN34 3EY; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca 18.00

St. George Church; Court Farm Road, Hove, BN3 7QR; msze niedzielne: sobota 18.30 Dom Polski w Hove; 78 Farm Road, Hove, BF3 1FD; msze niedzielne: poniedziałek 18.30; środa i piątek 10.30

St Augustine’s Church; Crescent Road, Tunbridge Wells, TN1 2LY; msze niedzielne: 4 niedziela m-ca 19.30

Bristol Duszpasterz: ks. prob. Jacek Michalski - (0117) 942 14 27; bristol@pcmew.org; parafiabristol.uk; Kościół Polski pw. MB Ostrobramskiej; Cheltenham Road, Bristol, BS6 5RH; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 10.00, 12.30 i 15.00

Cambridge Duszpasterz: ks. prob. Waldemar Niewiński - (01223) 368539; cambridge@pcmew.org; parafia-cambridge.co.uk; Our Lady & The English Martyrs Church; Hills Road, Cambridge, CB2 1JR; msze niedzielne: 12.45 Kaplica polska pw. MB Królowej Polski; 231 Chesterton Road, Cambridge, CB4 1AS; msze niedzielne: sobota 18.00

St Thomas of Canterbury Church; Weeting Road, Brandon, IP27 0PT; msze niedzielne: 9.00

a

t

St Michael the Archangel Church; 82 Hartford Road, Huntingdon, PE29 1XP; msze niedzielne: 15.30

Cardiff

Duszpasterz: ks. prob. Michał Oszczudłowski - (029) 2025 3514; polskaparafiacardiff.org; Our Lady of Lourdes; Gabalfa Avenue, Gabalfa, Cardiff, CF14 2QQ; msze niedzielne: sobota 19.15, niedziela 10.30 i 12.00

St. David’s Church; Park Crescent, Newport, NP20 3AQ; msze niedzielne: niedziela 9.00

Our Lady Queen of Martyrs Church; Belmont Road, Hereford, HR2 7JR; msze niedzielne: 4. niedziela miesiąca 16.00

St Mary’s Church; Pontmorlais Road, Merthyr Tydfil, CF47 8RG; msze niedzielne: 1. niedziela miesiąca o 19.15

Corby-Kettering

Duszpasterz: ks. prob. Ryszard Taraszka 01536 203 574; corby@ pcmew.org; parafiacorby.co.uk Kościół pw. Św. Józefa Rzemieślnika; Rockingham Road, Corby, NN17 1AE; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 10.30 i 16.00

St Edward the Confessor Church; 2 The Grove, Kettering, NN15 7QQ; msze niedzielne: 13.00

Coventry

Duszpasterz: ks. prob. Romuald Szczodrowski - (024) 7622 2455; coventry@pcmew.org; parafiacoventry.org.uk Kościół Polski pw. św. Stanisława Kostki; Springfield Road, Coventry, CV1 4GR; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9.00, 11.00, 18.00

Crewe

Duszpasterz: ks. prob. Piotr Gardoń SChr. - (01270) 256284; crewe@pcmew.org; St Mary of the Immaculate Conception Church; 13 Gatefield Street, Crewe, CW1 2JP; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 12.45

Derby

Duszpasterze: ks. prob. Roman Kossakowski SChr. - (01332) 364078; ks. Sebastian Ludwin SChr. - (01332) 364078; derby@ pcmew.org; parafiaderby.co.uk; Kościół Polski pw. św. Maksymiliana Kolbe; 9 Gordon Road, Derby, DE23 6WR; msze niedzielne: niedziela 9.00, 10.30, 12.00 (od września do lipca); 18:00

o

r

St Mary and Modwen Church; 78A Guild Street, Burton-uponTrent, DE14 1NB; msze niedzielne: 14.00 - ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA

St. Joseph the Worker; Mount Street, Winshill; DE15 0JA; msze niedzielne: sobota 18:00 (od września do lipca)

Doncaster

Duszpasterz: ks. prob. Daniel Głoćko SChr. - 07564 413154; doncaster.eparafia.pl; St Peter in Chains Church; St Peter in Chains, Doncaster, DN1 2AA; msze niedzielne: sobota 17.00, niedziela 8.00, 12.00

Sacred Heart Church; Market Street, Hemsworth, WF9 4LB; msze niedzielne: brak St Bede’s Church; Station Road, Rotherham, S60 1HF; msze niedzielne: 11.15 - ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA

Dunstable

Duszpasterze: ks. prob. Piotr Redliński SChr. - (01582) 662807; ks. Krzysztof Sanda SChr.; ppld. co.uk; Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej; 17 Victoria Street, Dunstable, LU6 3AZ; msze niedzielne: sobota 17.00, niedziela 9.00, 11.00, 17.30 - ZNIESIONA DO ODWOŁANIA, 19.00 OD 19 WRZEŚNIA SOBOTA 17:00

NIEDZIELA 8:30, 10:00, 11:30 ORAZ 19:00

The Holy Ghost Church; 33 Westbourne Road, LUTON, LU4 8JD; msze niedzielne: niedziela 19.00 - ZNIESIONA DO ODWOŁANIA

St. Augustine’s Church; Langcliffe Drive, Heelands, MILTON KEYNES, MK13 7LA; msze niedzielne: niedziela 14.00 OD 19 WRZEŚNIA SOBOTA 19:00

NIEDZIELA 14:00

Enfield

Duszpasterz: ks. prob. Maciej Michałek – 07470804568; enfield@pcmew.org; parafiaenfield.org; Holy Family Chapel; 52 London Road, Enfield, EN2 6EN; msze niedzielne: sobota 18.00 i niedziela 9.00

St Monica’s Church; 1 Stonard Road, Palmers Green, London, N13 4DJ; msze niedzielne: niedziela 15.30

London – Forest Gate

Duszpasterz: ks.prob. Cezary Kraczkowski SChr. - (020) 8599 1445; parafiailford.co.uk;

GOODMAYES; High Road, Goodmayes, Ilford, IG3 8SH; msze niedzielne: 13.00

Immaculate Conception and St Joseph Church; 204 High Street, Waltham Cross, EN8 7DP; msze niedzielne: sobota 20.00, niedziela 10.00

Most Holy Redeemer; Petersfield Avenue, Harold Hill, ROMFORD, RM3 9PB; msze niedzielne: 15.30 UPTON PARK; 555 GREEN STREET, E13 9BF, UPTON PARK; msze niedzielne: 18.00

Gloucester

Duszpasterz: ks. prob. Dariusz Mazur - (01452) 523839; gloucester@pcmew.org

St. Thomas More Catholic Centre; Princess Elizabeth Way, Cheltenham, GL51 7RA; msze niedzielne: 9.30

St Peter’s Church; London Road, Gloucester, GL1 3EX; msze niedzielne: sobota 19.30, niedziela: 12.30

Sacred Heart of Jesus and Mary Church; Moorend Road, Charlton Kings, Cheltenham, GL53 9AU; msze niedzielne: 16.15

Great Missenden

Duszpasterz: ks. prob. Roman Werner SChr. - (01494) 868248; tchr.org/amersham

Immaculate Heart of Mary Church; 23 High Street, Great Missenden, HP16 9AA; msze niedzielne: 12.20 (oprócz 1. niedzieli m-ca)

St Aidan’s Church; Finch Lane, Little Chalfont, HP6 5LF; msze niedzielne: 9.00

Holy Rood Church; Exchange Road, Watford, WD18 0PJ; msze niedzielne: 14.15

St. Columba Church; 432 Berkhamstead Road, CHESHAM, HP5 3HQ; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca godz. 12.00

High Wycombe

Duszpasterz: ks. prob. Andrzej Neblik - (01494) 462994; parafiahighwycombe.org.uk Our Lady of Lourdes Church; 69 Camborne Avenue, Aylesbury, HP21 7UE; msze niedzielne: 8.30 Polski Dom; High Wycombe, HP13 7JF; msze niedzielne: 12.00, 18.00

Huddersfield

Duszpasterze: ks. prob. Józef Wacławik CHS - (01484) 420474; ks. kapelan Jan Wojczyński SChr. (01484) 531452; huddersfield@ pcmew.org

Kościół Polski pw. MB

Częstochowskiej, Królowej Polski; 88 Fitzwilliam Street, Huddersfield, HD1 5BB; msze niedzielne: niedziela: 11.15, 15.30, środa: 19.00, sobota: 12.00

Hull

Duszpasterz: ks. prob. Mariusz Gutowski SChr. - (01482) 341472; parafia.hull.pl

St Wilfrid’s Church; 200 The Boulevard, Hull, HU3 3EL; msze niedzielne: 17.00

St Vincent’s Church; Queens Road, Hull, HU5 2QP; msze niedzielne: sobota 18.30

St Peter’s Church; Castle Road, Scarborough, YO11 1TH; msze niedzielne: 9.30

St George’s Church; Peel Street, York, YO1 9PZ; msze niedzielne: 13.30

Ilford Park

Duszpasterz: ks. prob. Marcin Wysocki - (01626) 332043; parafiawdevon.ucoz.net

Kaplica pw. Chrystusa Króla i MB Ostrobramskiej Church; Ilford Park Polish Home, Stover, Newton Abbot, TQ12 6QH; msze niedzielne: 10.30 - we Mszy św. uczestniczą tylko rezydenci domu Ilford Park Polish Home

The Sacred Heart Church; The Sacred Heart Church; 25 South Street, Exeter, EX1 1EB; msze niedzielne: 13.15

Assumption of Our Lady Church; 76 Abbey Road, Torquay, TQ2 5NJ; msze niedzielne: 18.30

St Joseph Church; 1 Stavordale Rd, WEYMOUTH, DT4 0AB; msze niedzielne: 15.00 (spowiedź od 14:30)

Ipswich

Duszpasterz: ks. prob. Paweł Nawłoka - 07486 880441; 82 Wellesley Road; IPSWICH, IP4 1PH; parafiaipswich.pl

St Mary’s Church; 322 Woodbridge Road, Ipswich IP4 4BD; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 12.00

Our Lady Queen of Peace Church; The Avenue, Braintree, CM7 3HY; msze niedzielne: niedziela 16.30

St Edmund’s Church; 21 Westgate Street, Bury St Edmunds, IP33 1QG; msze niedzielne: 2. i 4. sobota m-ca godz. 16.00

St James the Less Church; 51 Priory Street, Colchester, CO1 2QB; msze niedzielne: niedziela 14.00

Jersey

Duszpasterz: ks. prob. Jacek Małecki - 07797 778 786

St Mary’s and St Peter’s Church; Wellington Road, St Helier, JE2 4RJ; msze niedzielne: 9.00

St Thomas Church; 17 Val Plaisant, St Helier, JE2 4TA; msze niedzielne: 19.30

Kidderminster

Duszpasterz: ks. prob. Marek Ogorzały SChr. - (01562) 745914; kidderminster@pcmew.org; parafiakidderminster.org.uk

Kościół Polski pw.MB

Ostrobramskiej; 50 Pitt Street, Kidderminster, DY10 2UN; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 10.00, 18.00

St George Church; 1 Sansome Place, Worcester, WR1 1UG; msze niedzielne: niedziela 14.00

Lancaster Duszpasterz: ks. prob. Ryszard Sadecki SChr. - (01524)

39820; lancaster@pcmew.org; kosciolwlancaster.org.uk

Kościół Polski pw. MB Królowej Polski; Nelson Street, Lancaster, LA1 1PT; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30

Our Lady and St Joseph Church; The Rectory, Warwick Square, CARLISLE, CA1 1LB; msze niedzielne: 13.00

St Patrick’s Church; St John’s Road, MORECAMBE, LA3 1EX; msze niedzielne: niedziela 18.30

St Catherine’s Church; Drovers Lane, PENRITH, CA11 9EL; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca 15.30 - ZAWIESZONO DO ODWOŁANIA

Our Lady of Windermere Church; Lake Road, WINDERMERE, LA23 2EQ; msze niedzielne: sobota 16.00

Laxton Hall

Duszpasterze: ks. kapelan Andrzej Budzyński - (01780) 444242; ks. rezydent Jan Szponar Kaplica Polska pw. Niepokalanej Maryi, Matki Kościoła; Laxton Hall, Laxton, Corby, NN17 3AU; msze niedzielne: 12.00

Leeds

Duszpasterz: ks. prob. Jan Zaręba - (0113) 262 3220; parafialeeds.com Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej i św. Stanisława Kostki; Newton Hill Road, Leeds, LS7 4JE; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30, 11.00, 19.00

St Roberts Church; Robert Street, Harrogate, HG1 1HP; msze niedzielne: 1. i 3. niedziela miesiąca 16.30

St Joseph’s Church; Back Street, Pontefract, WF8 1NL; msze niedzielne: 2. niedziela m-ca 16.15

Leicester

Duszpasterz: ks. prob. Tadeusz Kordys - (0116) 221 7006; leicester@pcmew.org; leicesterpolonia.co.uk Kościół polski pw. Nawrócenia św. Pawła; Wakerley Road, Leicester, LE5 4WD; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.45, 11.15, 17.00

Letchworth

Duszpasterz: Ks. Prob. Cezary Komosiński – 07519059276; letchworth@pcmew.org; parafialetchworth-albert.co.uk

St Hugh of Lincoln Church; 84 Pixmore Way, Letchworth, SG6 3TP; msze niedzielne: 13.00 SS Alban’s and Stephens Church; 14 Beaconsfield Road, ST ALBANS, AL1 3RB; msze niedzielne: 2. i 4. niedziela m-ca 16.00

St Mary Church; 26 Salisbury Square, HATFIELD, AL9 5JD; msze niedzielne: 18.00

Our Lady Queen of all Creation; St Albans Road, Hemel Hempstead, HP3 8PG; msze niedzielne: 1. i 3. niedziela m-ca 16.00

St Hilda Church; 9 Breakspear, Stevenage, SG2 9SQ; msze niedzielne: sobota godz. 17.00

London – Balham

Duszpasterze: ks. prob. Władysław Wyszowadzki - (020) 8672 5070; ks. Aleksander Dasik (020) 8767 0358; ks. senior Teodor Bartnik; balham@pcmew. org; parafia-balham.co.uk Kościół Polski pw. Chrystusa Króla; 232-234 Balham High Road, London, SW17 7AW; msze niedzielne: 9.30, 10.45, 12.00, 18.00

Kaplica polska osiedla św. Antoniego; 47-49 Foxbourne Road, London, SW17 7AW; msze niedzielne: 8.30

London – Croydon Duszpasterze: ks. prob. Jerzy Mikrut - (020) 8653 8701; ks. Bartosz Kasprzyszak; croydon@ pcmew.org; parafia-croydon.co.uk Kościół polski pw. Jezusa Miłosiernego; 6-8 Oliver Grove, London, SE25 6EJ; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 8.30, 10.00, 18.00

Holy Innocents Church; 192 Selhurst Road, London, SE25 6XX; msze niedzielne: 12.00

London – Devonia Duszpasterze: ks. prob. Bogdan Kołodziej - 08444874288; ks. Tomasz Mężyk; devonia@pcmew. org; parafia-devonia.org.uk Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej i św. Kazimierza; 2 Devonia Road, Islington, LONDON, N1 8JJ; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9.00, 11.00, 12.30 - ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA, 15.00, 19.00

London – Ealing Duszpasterze: ks. prob. Michał Kozak MIC - (020) 8567 1746; ks. Wiktor Gumienny MIC (020) 8567 1746; ks. senior Jerzy Januszkiewicz - (020) 8621 5260; ks. Klaudiusz Rokicki MIC - (020) 8567 1746; ks. Piotr Szyperski MIC - (020) 8567 1746; ealing. office@gmail.com; parafiaealing. co.uk Kościół polski pw. NMP Matki Kościoła; 2 Windsor Road, LONDON, W5 5PD; msze niedzielne: sobota 19.00, 20.30 (Windsor Hall) MSZA NA WINDSOR DLA

NEOKATECHUMENATU ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA, niedziela 8.30, 10.00, 11.30, 13.00, 14.30, 17.15, 19.00, 20.30 Uwaga! Kościół otwierany jest 15 minut przed Mszą Świętą i zamykany bezpośrednio po mszy do dezynfekcji.

Kaplica domu polskiego, Kolbe House; 18 Hanger Lane, LONDON, W5 3HH; msze niedzielne: sobota 16.30 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Divine Mercy Apostolate; 1 Courtfield Gardens, LONDON, W13 0EY; msze niedzielne: 10.00

ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Kaplica Sióstr Imienia Jezus; 57 Mount Park Road, LONDON,

W5 2RU; msze niedzielne: sobota - 17.00 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

London – HighgateFinchley

Duszpasterz: ks. prob. Marek Gałuszka - (020) 8371 0189; highgate@pcmew.org; finchleyparish.co.uk

St Joseph’s Retreat Church; Highgate Hill, LONDON, N19 5NE; msze niedzielne: 13.30

St Mary Magdalene Church; 6 Athenaeum Road, London, N20 9AE; msze niedzielne: 16:00

St Philip the Apostle Church; Gravel Hill, Finchley, LONDON, N3 3RJ; msze niedzielne: 18.30

London – Hammersmith Duszpasterze: ks. prob. Marek Reczek - (020) 8743 8848; ks. asyst. Zygmunt Zapaśnik 0208 743 88 48; hammersmith@ pcmew.org; bobola.church Kościół Polski pw. św.

Andrzeja Boboli; 1 Leysfield Road, LONDON, W12 9JF; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.30, 10.00, 12.00, 18.00

Our Lady Queen of the Apostles Church; 15 The Green, HESTON, TW5 0RL; msze niedzielne: 15.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

London – Lewisham Duszpasterz: ks. prob. Dawid Jasiński - (+44) 07448583386; lewisham@pcmew.org St. William of York; 4 Brockley Park, Forst Hill, London, SE 23 1PS; msze niedzielne: sobota 19.30 Kaplica Domu Polskiego pw. św. Jana Bosko; 8A Waldram Park Road, Forest Hill, LONDON, SE23 2PN; msze niedzielne: 9.00

Our Lady Help of Christians; 127 Mottingham Rd, London, SE9 4ST; msze niedzielne: godz. 13.00

London – South Kensington Duszpasterz: ks. prob. Bartosz Rajewski - 07449 801 752; chaplaincy@pcmew.org; parafiakensington.uk

Little Brompton Oratory; Brompton Road, London, SW7 2RP; msze niedzielne: Z uwagi na pandemię COVID-19, Little Brompton Oratory pozostaje zamknięte od odwołania. Msze św. celebrowane są w następujących miejscach: Niedziela, godzina 12.00 - St. Patrick Church, 167 West Hendon Broadway, NW9 7EB (Msze św. także w poniedziałki i środy o godz. 19.00 - wcześniej od godz. 18.00 - adoracja); Niedziela, godzina 18.00 (od 4 października 2020 r. - godzina 14.00) - Maria Assumpta Chapel, 23 Kensington Square, W8 5HN.

London – Putney

Duszpasterze: ks. prob. Andrzej Zuziak SChr. - 020 8788 3933; ks. Leszek Rygiewicz SChr.; putney@ pcmew.org; parafiaputney.co.uk

Kościół Polski pw. św. Jana Ewangelisty; St John’s Avenue, LONDON, SW15 6AJ; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.30, 10.00, 11.30, 13.00, 18.00

Christ the King Church; The Crescent, Wimbledon Park, LONDON, SW19 8AJ; msze niedzielne: 12.45 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

London – Willesden Green

Duszpasterze: o. prob. Adam Tomaszewski SJ - (020) 8452 4304; o. Leszek Szuta SJ; o. Adam Baczewski SJ; willesden.green@ pcmew.org; polishjesuits.co.uk St. Francis of Assisi Church; Cullingworth Rd, LONDON, NW10 1NR; msze niedzielne: sob.19.00, niedz. 9.00, 10.30, 12.00, 19.00

Kaplica domu polskiego pw. MB Miłosierdzia; 182 Walm Lane, LONDON, NW2 3AX; msze niedzielne: 10.30, 12.00

Manchester

Duszpasterze: ks. prob. Karol Rogasik SChr. - (0161) 226 1588; ks. Wojciech Rożdżeński SChr. - (0161) 226 1588; ks. senior Edward Sopala SChr. - (0161) 226 1588; ks. senior Stanisław Leniart - (0161) 226 1588; parafiamanchester.pl Kościół Polski pw. Miłosierdzia Bożego; 196 Lloyd Street North, Manchester, M14 4QB; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 8.00, 10.00, 12.00 oraz 19.00

Mansfield

Duszpasterz: ks. prob. Kazimierz Bidziński - (01623) 626470; mansfield@pcmew.org; parafia-mansfield.co.uk/ Kościół Polski pw. Św. Barbary; Windmill Lane, MANSFIELD, NG18 2AL; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30, 11.15

St Joseph the Worker Church; 101 Winfield Avenue, WORKSOP, S81 0SF; msze niedzielne: 16.00

Melton Mowbray

Duszpasterz: ks. prob. Krzysztof Zalewski - (01664) 562101 Kościół Polski pw. MB

Częstochowskiej; 82 Sandy Lane, Melton Mowbray, LE13 0AW; msze niedzielne: sob. 18.00, niedz. 11.00

Dom Polski; True Lovers Walk, Loughborough, LE11 3DB; msze niedzielne: 09.00

Godalming

Duszpasterz: ks. prob.

Tomasz Kocjan - 01483 497860; parafiamilford.org.uk

St Edward the Confessor; Sutton Park, Sutton Green, GUILDFORD, GU4 7QN; msze niedzielne: Sobota o 18.00

St Joseph’s Church; Portsmouth Road, Milford, GU8 5DY; msze niedzielne: niedziela: 8.15; 18.00

St John the Evangelist Church; 3 Springfield Road, Horsham, RH12 2PJ; msze niedzielne: 13.00

St Tarcicius Church; 227 London Road, Camberley GU15 3EY; msze niedzielne: 2. niedz. m-ca: 11.00

Newcastle-upon-Tyne

Duszpasterz: ks. prob. Jan Świętek - (0191) 273 3575; newcastle@ pcmew.org; parafianewcastle. org.uk

Kaplica Polska pw. MB

Częstochowskiej; 2 Maple Terrace, Newcastle upon Tyne, NE4 7SF; msze niedzielne: 1 i 2 sobota m-ca godz. 18.00; 2, 3 i 4 niedziela m-ca godz. 09.00; wszystkie niedz.m-ca godz. 18.00

St Patrick Church; Victoria Road, CONSETT, DH8 5AX; msze niedzielne: 3 niedz. m-ca godz. 13.00

St Teresa Church; Harris Street, DARLINGTON, DL1 4NL; msze niedzielne: 1 niedziela m-ca godz. 08.45; 2 niedziela m-ca godz. 13.00; 4 sobota m-ca godz. 18.00

St Wilfrid Church; Sunderland Road, GATESHEAD, NE8 3QR; msze niedzielne: wszystkie niedziele m-ca godz. 11.00

The Sacred Heart Church; Linthorpe Road, MIDDLESBROUGH, TS5 6LD; msze niedzielne: 3 sobota m-ca godz. 18.00; ostatnia niedziela m-ca godz. 14.00

Northampton

Duszpasterz: ks. prob. Janusz Zbroniec - 07758 689059; parafianorthampton.pl Kościół Polski pw. św. Stanisława i św. Wawrzyńca; Duke Street, Northampton, NN1 3BA; msze niedzielne: 9,00, 10.30, 19.00

St Augustine’s Church; 32 London Road, Daventry, NN11 4BZ; msze niedzielne: sobota przed 1. i 3. niedzielą m-ca 18.30

Our Lady of the Sacred Heart Church; 82 Knox Road, Wellingborough, NN8 1JA; msze niedzielne: sobota przed 2. i 4. niedziela m-ca 20.00, niedziela 12.30

Northolt

Duszpasterz: ks. prob. Witold Kapuściński - (020) 8993 0097; northolt@pcmew.org; parafiaojcapio.com

St. Bernard Church; 17 Mandeville Road, NORTHOLT, UB5 5HE; msze niedzielne: 17.00

St Lawrence Church; 9 The Green, FELTHAM, TW13 4AF; msze niedzielne: 13.00

Holy Family Church; Vale Lane, London, W3 0DY; msze niedz.: 10.00

Northwich

Duszpasterz: ks. prob. Grzegorz Kozieński SChr. - (01606) 42877; liverpool.chrystusowcy.pl Kościół polski pw. MB

Częstochowskiej; 107 London Road, Northwich, CW9 8AT; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 10.00

St. Patrick Church; Park Place, Liverpool, L8 5UX; msze niedzielne: niedziela 13.00

St Stephen, First Martyr Church; 101 Sandy Ln, Warrington WA2 9HS; msze niedzielne: 15.30

Norwich

Duszpasterz: ks. prob. Waldemar Haręza - (01603) 928622; norwich@pcmew.org St John the Baptist Church; St Giles’ Gate, Norwich, NR2 2PA; msze niedzielne: sobota 16.00 Methodist Church; 72 High Street, WATTON, IP25 6AH; msze niedzielne: Sobota 18.30ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

St Thomas of Canterbury Church; Brandon Road, IP27 0PT Brandon; msze niedzielne: niedziela 09.00

St. Williams Way - Churchfield Green Our Lady’s; Norwich NR7 0AH; msze niedzielne: 11.30

Nottingham

Duszpasterze: ks. prob. Krzysztof Kawczyński - (0115) 960 4740; ks. Janusz Sroka –(0115) 962 37 13; nottingham@ pcmew.org; parafianottingham. org.uk

Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej; 2 Sherwood Rise, Nottingham, NG7 6JN; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30, 11.00, 12.30 i 18.30

Oxford

Duszpasterz: prob. ks. dr Edward Rusin - (01865) 510354, 07842901275; oxford@pcmew. org; parafiaoxford.co.uk

Corpus Christi Church; Margaret Road, Oxford, OX3 8AJ; msze niedzielne: środa, 1. piątek m-cagodz. 19:00 i sobota - godz. 18:00 St. Anthony of Padua Church; 115 Headley Way, Oxford, OX3 7SS; msze niedzielne: 12.00

Our Lady & St. Edmund; 1 Radley Road, ABINGDON, OX14 3PL; msze niedzielne: 14.00

St John the Baptist Church; Alexandra Road, Andover, SP10 3AD; msze niedzielne: 2. i 4. niedziela m-ca 18.00ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Penrhos

Duszpasterze: ks. kapelan Ryszard Hanaczewski - (01758) 461310; ks. senior Władysław Marmol; penrhos@pcmew.org Kościół osiedla polskiego pw. Our Lady and St Cynfil; Penrhos Home, Pwllheli, LL53 7HN; msze niedzielne: niedziela 9.30

Peterborough

Duszpasterze: ks. prob. Paweł Urbanek SChr. - (01733) 552726; ks. asyst. Arcenio Fialek SChr.; peterborough@pcmew.org; pmkpeterborough.pcmew.org

Our Lady of Lourdes Church; Welland Road, Dogsthorpe, Peterborough, PE1 3SP; msze niedzielne: sobota 19.15, niedziela 10.45, 12.30, 19.15

Our Lady and St Charles Borromeo Church; 63 Queens Road, Wisbech, PE13 2PH; msze niedzielne: 15.30 (daty mszy: 01 i 15 listopada)

Preston Duszpasterz: ks. prob. Paweł Szatlewski - (01772) 700231; smgpreston.org.uk

St Maria Goretti Church; Gamull Lane, PRESTON, PR2 6SJ; msze niedzielne: sobota 17.30, niedziela 12.00; dodatkowa msza św.: niedziela 17.30

St Marie-on-the-Sands Church; 25 Seabank Road, Southport, PR9 0EJ; msze niedzielne: St Cuthbert’s Church; Lytham Road, South Shore, Blackpool, FY1 6BS; msze niedzielne: 15:30

Reading

Duszpasterze: ks. prob. Rafał Jarosławski - (0118) 375 7587; ks. senior Edward Stachurski - (0118) 375 7587; reading@pcmew.org; parafiawreading.net Kościół polski pw. Najśw. Serca Pana Jezusa; 61 Watlington Street, Reading, RG1 4RF; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9.00, 11.00, 18.00

The Holy Ghost Church; Sherborne Road, Basingstoke, RG21 5TD; msze niedzielne: 3 sobota m-ca 18.00

Rochdale

Duszpasterz: ks. prob. Wojciech Świątkowski SChr - 01706 345 950; rochdale@pcmew.org Kaplica Polska pw. MB Częstochowskiej; Polish Catholic Centre, Manchester Road, Rochdale, OL11 4LX; msze niedzielne: 10.00

St Patrick’s Church; 40 Union Street West, Oldham, OL8 1DL; msze niedzielne: 12.30

Rugby

Duszpasterz: ks. prob. Władysław Liptak - (01788) 560478

St Marie’s Church; Dunchurch Road, Rugby, CV22 5EL; msze niedzielne: 12.30

Kapilca polska pw Miłosierdzia Bożego; 17 Lawford Road, Rugby, CV21 2EB; msze niedzielne: 18.00

St Joseph’s Church; Avon Dassett, SOUTHAM, CV47 2AR; msze niedzielne: 1. i 3. niedz. m-ca 15.15

St Joseph the Worker Church; Edmunds Road, BANBURY, OX16 0PP; msze niedzielne: 2. niedziela m-ca 15.15

St John the Evangelist Church; 25 South Bar Street, BANBURY, OX16 9AF; msze niedzielne: ostatnia niedziela m-ca 15.15

Kaplica polska pw. Chrystusa Ukrzyżowanego; Polish Catholic Centre, 54 High Street, Leamington Spa, CV31 1LW; msze niedzielne: sobota 17.30ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA, niedziela 10.15

Scunthorpe

Duszpasterz: ks. prob. Włodzimierz Pająk SChr. - (01724) 855698

Holy Souls’ Church; Frodingham Road, Scunthorpe, DN15 7TA; msze niedzielne: 16.30

St Joseph and St Thomas of Canterbury Church; 143 Pasture

Road, Goole, DN14 6DP; msze niedzielne: 1. sobota m-ca 20.00ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA St. Mary on the Sea; Heneage Road, Grimsby, DN32 9DZ; msze niedzielne: 9.00

St Hugh’s Church; 34 Broadgate, Lincoln, LN2 5AQ; msze niedzielne: 12.15

Sheffield

Duszpasterz: ks. prob. Leszek Seweryn - (0114) 263 1688; sheffield@pcmew.org; lpcmsheffield.com

St Charles Borromeo Church; St Charles Street, Attercliffe, Smsze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 09.00; 10.30; 12.00; 13.30

Church of the Holy Rood; George Street, Barnsley, S70 1AX; msze niedzielne: 16.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

The Annunciation Church; 2 Spencer Street, Chesterfield, S40 4SD; msze niedzielne: 13.00ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Slough

Duszpasterz: ks. prob. Leszek Buba - 01753 533 861; (01753) 533861; slough@pcmew.org; parafiaslough.org Kościół polski pw. Miłosierdzia Bożego i Matki Bożej Królowej Polski; 48 Pitts Road, Slough, SL1 3XH; msze niedz.: sobota 18.00, niedziela 8.00, 10.00, 12.00, 18.00 St. Tarcisius Church; 227 London Road, Camberley, GU15 3EY; msze niedzielne: czwarta niedziela miesiąca o godz. 14.00

Southampton

Duszpasterz: ks. Mariusz Urbanowski SChr. - (023) 8178 6316; southampton@pcmew.org; southampton.chrystusowcy.pl St Edmund’s Church; The Avenue, Southampton, SO15 2EQ; msze niedzielne: msze niedzielne: sobota 17.30 i 19.00

Holy Cross Church; 53 Leigh Road, Eastleigh, SO50 2EQ; msze niedzielne: msze niedzielne: 8.30 Holy Family Church; 4 Redbridge Hill, Millbrook, Southampton, SO16 4PL; msze niedzielne: msze niedzielne: 17:30 i 19:00

St. Joseph’s Catholic Church; 48 Bugle St, Southampton, SO14 2AH; msze niedzielne: czwartek i piątek 19.00

Southend-on-Sea

Duszpasterz: ks. prob. Wojciech Mozdyniewicz - 07566 229 699; southend@pcmew.org

The Most Holy Trinity; 71 Wickhay, Basildon, SS15 5AD; msze niedzielne: wszystkie niedziele za wyjątkiem 2. niedzieli m-ca 12.30 sobota przed 2. niedzielą m-ca 19.30

Our Lady Immaculate and Holy Name Church; 178 New London Road, Chelmsford, CM2 0AR; msze niedzielne: niedziela o 16.00ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA

Sacred Heart Church; 418 South Church Road, Southend on Sea, SS1 2QB; msze niedzielne: 9.00

Our Lady Help of Christians and St Helen; 27 Milton Rd, Westcliff-

on-Sea, SS0 7JP; msze niedzielne: sobota godz. 17.30

Stoke-on-Trent

Duszpasterz: ks. prob. Jacek Jabłoński - (01782) 411195; stoke@pcmew.org; parafiastokeontrent.pcmew.org

Our Lady of Perpetual Succour Church; Masterson Street, Fenton, ST4 3QB; msze niedzielne: 11.00, 14.00 i 19.00

St Mary’s Church; Compton Road, Leek, ST13 5NH

Msze niedzielne: sobota 16.30

Swansea

Duszpasterz: ks. prob. Artur Strzępka 07549 325 521; swansea@pcmew.org

Sacred Heart Church; School Road, Morriston, Swansea, SA6 6HZ; msze niedzielne: 14.00

Our Lady of Mount Carmel Church; Pontfaen Road, LAMPETER, SA48 7BS; msze

niedzielne: soboty o godz. 17:30 przed 2 i 4 niedzielą m-ca.

Our Lady of Peace Church; Waunt-lan-yr-afon Road, Llanelli, SA15 3AB; msze niedzielne: 12.00

Swindon

Duszpasterz: ks. prob. Jarosław Kozak - (01793) 531257; swindon@pcmew.org; parafiaswindon.com Kościół katolicki p.w. św. Jana Pawła II; Whitbourne Avenue, Swindon; SN3 2JX; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.00, 09.30, 10.30, 12.30

St Peter’s Church; 7 St Peter’s Road, Cirencester, GL7 1RE; msze niedzielne: 1. sobota miesiąca 16.00 - ZAWIESZ. DO ODWŁ.

Taunton

Duszpasterz: ks. prob. Wiesław Garbacz - (01934) 629865; tauntonparafia.co.uk

St George Church; Billet Street, Taunton, TA1 3NN; msze niedzielne: 12.00

St Joseph Church; 9 Binford Place, Bridgwater, TA6 3NJ; msze niedzielne: sobota 18.30

The Holy Ghost Church; 73 Higher Kingston, Yeovil, BA21 4AR; msze niedzielne: 16.30 Corpus Christi; Ellenborough Park, WESTON SUPER MARE BS23 1XW; msze niedzielne: 9.00

Telford – Stafford Duszpasterze: ks. prob. Michał Łatuszyński - 07926 044 405; ks. senior Jan Główczyk 01785 748 891; stafford@pcmew.org; parafia-stafford.pcmew.org Our Lady of Pity; Meadow Farm Drive, Harlescott, Shrewsbury, SY1 4JY; msze niedzielne: 9.00ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA

St Austin’s Church; 82 Wolverhampton Road, STAFFORD, ST17 4AW; msze niedzielne: 12.30

St Patrick’s Church; King Street, Wellington, TELFORD, TF1 3AP; msze niedzielne: 17.00

Trowbridge

Duszpasterz: ks. prob. Zbigniew Zybała - (01225) 752930; trowbridge@pcmew.org

Sala ośrodka Lokalnej PMK pw. MB Częstochowskiej; 6 Waterworks Road, Trowbridge, BA14 0AL; msze niedzielne: 10.00, 19.00

St John the Evangelist Church; South Parade, Bath, BA2 4AF; msze niedzielne: 12.30

St Catharine’s Church; 4 Park Road, Frome, BA11 1EU; msze niedzielne: 1. sobota m-ca 18.00

St Osmund’s Church; 95 Exeter Street, Salisbury, SP1 2SF; msze niedzielne: 2. niedziela m-ca 16.00

alarmowe i infolinie

Policja, straż pożarna, pogotowie - 112, 999 Informacja kolejowa 0845 748 4950

Osoby niesłyszące - wiadomość tekstowa pilna - 18000 NHS Helpline - 0800 22 44 88 Post Office 0845 722 3344

Informacja transportowa w Londynie - 020 7222 1234 Połączenia autobusowe 0870 6082 608

i konsulaty

AMBASADA RP W LONDYNIE

47 Portland Place, Londyn W1B 1JH, tel. 0 207 2913 520, e-mail: london@msz.gov.pl

WYDZIAŁ KONSULARNY AMBASADY RP W LONDYNIE 10 Bouverie Street, City of London EC4Y 8AX, tel. 0 207 8228 900, e-mail: londyn.konsulat@msz.gov.pl

KONSULAT GENERALNY RP W MANCHESTERZE Manchester One, 51 Portland Street, Manchester M1 3LD, tel. 0 161 245 4130, e-mail: manchester@msz.gov.pl

Informacja o numerach lokalnych i międzymiastowych - 192

St Michael’s Church; 6 Park Road, SHEPTON MALLET, BA4 5BP; msze niedzielne: 1. sobota m-ca 16.00

West Bromwich Duszpasterz: ks. prob. Ireneusz Maraszkiewicz - (0121) 532 4548; 18 Fitzguy Close, WEST BROMWICH, B70 6RU

St Michael and the Holy Angels Church; 260 High Street, , B70 8AQ; msze niedz.e: 14.00 i 16.00 St. Thomas of Canterbury; Dartmouth Avenue, WALSALL, WS3 1SP; msze niedzielne: 12.00

Wolverhampton

Duszpasterz: ks. prob. Tomasz Maziarz - 01902 422833; Presbytery; 74 Green Drive, wolverhampton@pcmew.org Kościół Polski pw. Trójcy Świętej; 265 Stafford Road, Wolverhampton, WV10 6DQ; msze niedzielne: sob. 18.00, niedz.a 9.30, 11.30, 18.00

KONSULAT GENERALNY RP W EDYNBURGU 2 Kinnear Road, Edynburg EH3 5PE, tel. 0 131 552 0301, e-mail: edinburgh@msz.gov.pl

instytucje i organizacje

Polska Misja Katolicka w Anglii

2-4 Devonia Road, Islington, London, N1 8JJ, www: www. pcmew.org, tel. 020 7226 3439, ZJEDNOCZENIE POLSKIE W WIELKIEJ BRYTANII

240 King Street, Hammersmith W6 0RF London, www: www. zpwb.org.uk, tel. 0 208 741 16 06,

POSK (Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny)

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.posk.org, tel. 020 8741 1940

Polska Macierz Szkolna

238 King Street London, W6 0RF, www: www.polskamacierz.org/ en/, tel. 020 8742 6431

Fundacja Veritas

63 Jeddo Road, London W12 9EE, www: www.veritasfoundation. co.uk, tel. 020 3740 8350

Związek Harcerstwa Polskiego w Wielkiej BrytaniiI

23-31 Beavor Lane, London W6 9AR, www: www.zhpwb.org.uk, tel. 020 8748 8006

Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego

20 Prince’s Gate, London, SW7

1PT, www: www.pism.co.uk, tel. 020 7589 9249

Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie 238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.pilsudski.org.uk, tel. 020 8748 6197

Biblioteka Polska - POSK 238-246 King Street, London W6 0RF, www: polishlibrarylondon. co.uk/biblioteka, tel. 020 8741 1940

Polski Uniwersytet na Obczyźnie 238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.puno.edu.pl, tel. 020 8846 9305

Fundacja Stowarzyszenie Kombatantów w Wielkiej Brytanii 238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.spk-wb.com, tel. 020 8741 1911,

Zjednoczenie Polek na Emigracji 238-246 King Street, London W6 0RF, e-mail: charity@ polishwomensba.org.uk, tel. 020 8563 1893

Polish YMCA London Association 20 Gunnersbury Ave, London W5 3QL, www: www. polskaymcalondon.com, tel. 020 8992 5699

Polish Heritage Society UK Widecombe Lodge, 2, Brentham Lodge, London W5 1BJ, , www: www. polishheritage.co.uk

Lewisham

Polski Ośrodek Levisham 8 Waldram Park Road, London, SE23 2PN, www: www.osrodeklpc.com

Ognisko Polskie 55 Princes Gate, London, SW7 2PN, www: www.ogniskopolskie.org. uk, tel. 020 7589 4670

East European Resource Center

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.eerc.org.uk, tel. 020 8741 1288, Free Advice Line: 0800 121 4226

Informacja o numerach międzynarodowych - 153

KONSULAT GENERALNY RP W BELFAŚCIE

67 Malone Road, BT9 6SB , Belfast, tel. 0 28 96209500, e-mail: belfast.kg.sekretariat@ msz.gov.pl

Polish Psychologist Association

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.polishpsychologists. org

Polish Proffesionals in UK

55 Exhibition Road London SW7 2PN, www: www.polishprofessionals. org.uk

Poles in Need UK CIC & Centrum Pomocy Familia 238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.pinuk.online, tel. 07809904386

Haringey

PEEC Centrum Rodzinne Pretoria Road, Tottenham, N17 8DX, www: www.peec.org.uk, tel. 0208 365 9090, 07956574274

Instytut Polski w Londynie

10 Bouverie Street, London EC4Y 8AX, www: www.polishculture.org.uk, tel. 020 7822 8990

Merton „PYZA” Stowarzyszenie

na Rzecz Polskich Rodzin 66-72 High Street, SW19 2BY Colliers Wood, www: www.polishfamily.org.uk

Stockwell POLES CONNECT Project Partnership Lambeth,

157 South Lambeth Road, London, SW8 1XN, tel. 020 7793 7730, www: www.stockwell.org.uk

Bedford

Ośrodek Integracji Polsko-Brytyjskiej Bradgate Road, Bedford, MK40 3DE, www: www.pbic.org.uk, tel. 01234 328100

Luton

POLONIA – Polish Community Group www: www.poloniapcg.org.uk, tel. 07969254578

Lotniska

Aberdeen Airport, Dyce, Aberdeen AB21 7DU, tel. +44 (01224) 722 331, www.aberdeenairport.com

Belfast City Airport, George Best Belfast City Airport, Belfast BT3 9JH, tel. +44 (0)28 9093 9093, www.belfastcityairport.com

Belfast International Airport, Belfast BT29 4AB, tel. +44 (0)28 9448 4848, www.belfastairport.com

Birmingham International Airport, Airport Way, Birmingham, B26 3QJ, tel. +44 0870 733 5511, www.birminghamairport.co.uk

Cardiff International Airport, Vale of Glamorgan,

CF62 3BD, Wales, tel. +44 (01446) 711 111, www.tbicardiffairport.com

Coventry Airport, Coventry Airport South, Siskin Parkway West, Coventry, CV3 4PB, tel. +44 (0)2476 308 600, coventryairport.co.uk

Edinburgh Airport, Edinburgh EH12 9DN, tel. +44 (0)870 040 0007, www.edinburghairport.com

Glasgow Airport, Glasgow, Paisley, Renfrewshire PA3 2SW, tel. +44 (0)141 887 1111, www.glasgowairport.com

Inverness Airport, Inverness, Scotland, UK, IV2 7JB, tel. +44 (01667) 464 000, www.hial.co.uk

Oxford Oxford Polish Association Blackbird Leys Road, Oxford, OX4 6HW, www: www.opaoxford.org, tel. 07585442696

Birmingham Polish Millenium House Bordesley St, Birmingham B5 5PH, polishmillenniumhouse.org.uk, tel. 0121 643 3577

Birmingham – Polish Expats Association (Erdington)

109 High St, Birmingham B23 6SA, www: www.polishexpats.org.uk, tel. 0121 382 2568

Walsall

Europeans Association Welfare INC

Joseph Leckie Academy, Walstead Rd, Walsall, WS5 4PG, www: www.ewacic.com/pl, tel. 0787 525 8192

Southampton SOS Polonia

32 Queen’s Terrace, Southampton SO14 3BQ, www: www.sospolonia.net,

tel. 02380 233722

Liverpool Meyerside Polish Community

1st Floor, 5 Covent Garden, Liverpool L2 8UD, www: www.merseysidepolonia. com

Nottingham

Signpost to Polish Succes Tennyson, Unit B, Forest Road West, NG7 4EP Nottingham, www: www.empp.co.uk, tel. 0115 978 1396

London

Polska Macierz Szkolna 238 King Street, London, W6 0RF, Tel. 020 874 264 31 (od poniedziałku do piątku w godz. 10.00-17.00, w środy do 19.00)

Aberdeen PS im. św. St. Kostki tel. 07784675058

PSS tel. 07932499848

Accrington PSS im. Pana Kleksa tel. 012542 33382, 07842841679

Amersham

PS im. św. Józefa info@polskaszkolaamersham.co.uk

Aylesbury

PSS w Aylesbury tel. 07876535548

Banbury

PSS tel. 07841759790

Bath

Integracyjna Szkoła Sobotnia im. Fryderyka Chopina tel. 07710816449

Bath

PSS im. Jana Pawła II w Bath tel. 07449309894

Bedford Szkoła Polska im. JP II

Leeds Bradford International Airport, Leeds LS19 7TU, tel. +44 (0113) 250 9696, www.leedsbradfordairport.co.uk

Liverpool John Lennon Airport, Liverpool L24 1YD, England, tel. +44 0870 129 8484, 0906 108 8484, www.liverpoolairport.com

London City Airport, London City Airport Ltd, Royal Docks, London E16 2PX, tel. +44 (0)20 7646 0088, www.londoncityairport.com

London Gatwick Airport, West Sussex, RH6 0NP, tel. +44 0870 000 2468, www.gatwickairport.com

London Heathrow Airport, 234 Bath Road, Hayes,

Middlesex UB3 5AP, tel. +44 0870 000 0123, www.heathrowairport.com

London Luton Airport, Navigation House, Airport Way, Luton, Bedfordshire LU2 9LY, tel. +44 (0)1582 405 100, www.london-luton.co.uk

London Stansted Airport, Enterprise House, Bassingbourne Road, Essex CM24 1QW, tel. +44 (0)870 000 0303, www.stanstedairport.com

Manchester Airport, Manchester Airport Plc, Manchester M90 1QX, tel. +44 (0)161 489 3000, www.manchesterairport.co.uk

Newcastle Airport, Woolsington, Newcastle-Upon-Tyne,

tel. +44 0870 122 1488, www.newcastleairport.com

Norwich International Airport, Amsterdam Way, Norwich, NR6 6JA, tel. +44 (01603) 411 923, www.norwichairport.co.uk

Nottingham East Midlands Airport, Castle Donington, Derby DE74 2SA, tel. +44 (01332) 852 852, www.eastmidlandsairport.com

Southampton International Airport, Wide Lane, Southampton, Hampshire, SO18 2NL, tel. +44 0870 040 0009, www.southamptonairport.com

tel. 07525218426 szkola.polska.bedford@gmail.com

Bedford

PSS przy Stowarzyszeniu Kultury i Języka Polskiego tel. 07935643005

Birmingham

PSS im. M. Kopernika tel. 07849450483

Blackburn

PSS im. A. Mickiewicza tel. 07513037683

Blackpool PS Przedmiotów Ojczystych tel. 07926258084

Boston PSS tel. 07851864621

Bournemouth

PS Nauczania Przedmiotów Ojczystych tel. 07854814412, 01202801208

Bracknell

PSS im. Chopina tel. 07837486598

Bradford PSS tel. 07581114643

Brighton / Hove PSS im. gen. Sikorskiego tel. 07926769798

Brighton / Hove

PSS im. Jana Brzechwy tel. 07470203363

Bristol

Integracyjna Sz. Sobotnia im. gen. Wł. Andersa tel. 07806612529, 07541244281

Bristol

PSS im. Jana Pawla II tel. 01179602269, 07756797798

Burnley

PSS tel. 07837845007

Cambridge PSS im. Dąbrówki tel. 01223358219

Canterbury

PSS tel.07878957519

Cardiff PSS tel. 07704445465, Carlisle PSS tel. 07729670242

Chatham (Medway)

PS w Kent im. Juliana Tuwima tel. 07847221866

Chelthenam

PSS tel. 07776331002

Corby PSS tel. 07704628444

Coventry

PSS tel. 01455230560

Craigavon

PSS tel. 07549619661

Crawley PSS tel. 07725908836

Derby PS Przedmiotów tel. 07581172361

Derry Polish Abroad Saturday School info@polishabroad.co.uk

Ely

Polska Społeczna Szkoła tel. 07523460097

Exeter

PSS tel. 07947647731

Fife

PS im. Jana Pawła II tel. 07724544543

Glasgow PSS tel. 07545538935

Gloucester PSS tel. 07800842430

Gravesend PSS tel. 01322402482

Grays

PSS Przedmiotów Ojczystych im. Wisławy Szymborskiej tel. 07511551832

Grimsby

PSS tel. 07736940301

Harlow PS Przedmiotów Ojczystych im. J. Tuwima tel. 07851387655, 07552010903,

Hastings / St Leonards-on-Sea

PSS Uzupełniająca im. Jana Brzechwy tel. 07917795512

High Wycombe

PS Przedmiotów Ojczystych tel. 07903189252

High Wycombe

PS im. św. Bernarda tel. 01628525753

Hitchin

PSS im. M. Skłodowskiej tel. 01462632933

Huddersfield

Szkoła Ojczysta im. A. Mickiewicza tel. 07939117590

Hull

PSS St. Mary’s College tel. 07775698031, 01482803514

PSS im. I.Sendlerowej tel. 07526144246

Huntingdon

PSS tel. 07856514222

Inverness

Szkoła im. św. Jana Pawła II tel. 01463223223,

Jersey

PS Przedmiotów Ojczystych tel. 07700348183

Kettering

PSS im. Jana Brzechwy tel. 07894012194

Kidderminster PSS tel. 01562823568

Lancaster

PS Nauczania Przedmiotów Ojczystych im. Jana Pawła II tel. 07851221762

Leamington Spa

PS im. M. Konopnickiej tel. 01926730181

Leeds

PS Parafialna pw. św. Stanisława Kostki tel. 01132677298, 07957972086,

Leicester

PS im. Jana Pawła II jp2polskaszkola@gmail.com

Leicester

PSS Edu Owls tel. 07516340933, 07738096644

Lincoln

PSS tel. 07840484006

Liverpool

PS Przedmiotów

Ojczystych im. Jana Pawła II tel. 07792110391

London Brockley / Lewisham PSS tel. 01689602752

London Chiswick PSS im. M. Reja tel. 07756969708

London Clapham / Balham

PSS im. T. Arciszewskiego tel. 02086734177

London Croydon / Crystal Palace Szkoła Przedmiotów Ojczystych tel. 07922400138

London Devonia Szkoła im. Matki Boskiej Częstochowskiej tel. 07513528338

London Ealing PSS Przedmiotów

Ojczystych im. Tadeusza Kościuszki tel. 07970107691

London Enfield PSS im. A. Mickiewicza tel. 07988680162

London Erith Szkoła im. św. Franciszka tel. 07882572259, 07809433738

London Forest Gate / Ilford PS Przedmiotów Ojczystych im. Królowej Jadwigi tel. 07940747540

London Fulham PS Przedmiotów Ojczystych im. Henryka Sienkiewicza tel. 07868607736

London Hanwell Akademia Języka Polskiego tel. 07872949395

London Hanwell PS Przedmiotów Ojczystych im. Heleny Modrzejewskiej tel. 07849831135

London Highgate PSS im. Prymasa S. Wyszyńskiego tel. 07720968503

London Leyton PS Przedmiotów Ojczystych im. Adama Mickiewicza tel. 07963722810

London New Malden PSS Przedmiotów Ojczystych tel. 07923608863

London Newham PS im. JP II tel. 07521357317

London Northolt PSS im. J. Kochanowskiego tel. 07734581134

London Putney/Wimbledon tel. 07973301638

London South Croydon PSS im. F. Chopina tel. 07427547020

London Streatham PSS tel. 07734458583, London Sutton Polska Sobotnia Szkoła im. Dywizjonu 303 tel. 07555120012

London Walthamstow PSS im. Świętej Rodziny tel. 07414668585

London Willesden Green PSS im. M.Konopnickiej tel. 07787116414

Luton PS im. M.Kolbe tel. 07759045102

Manchester PS Ojczysta tel. 07434161991

Manchester PS Przedmiotów Ojczystych im. św. S. Kostki tel. 07934663173

Mansfield

PSS tel. 07962802386

Medway PSS tel. 07856548679

Milford PSS im. T. Czuchnickiego tel. 07940269631

Motherwell Szkoła Języka Polskiego i Kultury tel. 01698230225, Newcastle Upon Tyne PSS tel. 07907067346, Northampton PSS im. Bł. Franciszki Siedliskiej tel. 07912562338

Northampton Szkoła Polska Języka i Kultury Ojczystej tel. 07713430251

Northwich PS tel. 07988693128

Nottingham PSS im. J. Kantego tel. 07450354854

Nottingham PS Przedmiotów Ojczystych im. św. Kazimierza tel. 07960364303

Oxford PSS Przedmiotów Ojczystych tel. 07507122244

Peterborough

PSS im. Mikołaja Kopernika tel. 07951513924

Plymouth PSS tel. 07565638821

Portsmouth PSS im. Powstańców Listopadowych tel. 07986476216

Preston

PSS im. Jana Pawła II tel. 07707818402

Reading

PSS im. Mikołaja Kopernika tel. 07505758121

Redditch

PSS tel. 07454392577

Scunthorpe

Polska Akademia tel. 07718904123

Scunthorpe

PSS im. Maksymiliana Kolbego tel. 07722769455

Sheffield

PS przy LPCM tel. 07934115799

Skegness

PSS tel. 07526947641

Slough

PS im. H. Sienkiewicza tel. 01628636313

Southampton

PSS tel. 07766478011

Southend-on-Sea PSS tel. 07516986094

Spalding

PSS tel. 01175960966, St Albans

PSS im. Jana Pawła II tel. 07863136316

Swansea

PSS pss.swansea@googlemail.com

Swindon

Katolicka PSS im. Marii Konopnickiej tel. 07724833452

Taunton

PSS im. Jana Brzechwy tel. 07999647444

Telford

PSS w Telford tel. 07955209897

Walsall

PSS tel. 01922721071

Warrington

PS Przedmiotów Ojczystych Polonia tel. 07779838672

Watford

PSS kontakt@polskaszkolawatford.org,

Wellingborough

PSS tel. 07585662020

Wolverhampton

PSS tel. 07540049147

Worcester

PSS im. Jana Pawła II tel. 07445458848

Worksop

PSS tel. 07549392889

Wrexham

PSS tel. 07522881978

HOROSKOP miesięczny

-

Baran

-

Drogi Baranie, listopadowa aura 2022 roku obdarzy Cię silniejszą potrze bą kontaktów towarzyskich. Dzięki temu poszerzy się grono znajomych oraz odnowisz lub wzmocnisz dotychczasowe relacje. Poza tym wzrośnie Twoja potrzeba spełniania marzeń, co zmotywuje Cię do działania, by rozwijać talenty i po prostu bardziej się starać. Otaczająca Cię aura ener getyczna sprawi, że zaczniesz planować wakacje i rozważysz, co jeszcze chciałbyś w życiu osiągnąć. Listopad to doskonały czas na naukę, rozwój zawodowy i duchowy. Możesz doświadczyć odnowienia, przypływu sił życiowych i śmiało rozpoczynać nowe projekty. Jeśli jesteś samotnym Baranem, to możesz liczyć na nową, ciekawą i namiętną znajomość. Uni kaj jednak inwestycji finansowych i nie planuj większych wydatków.

Bliźnięta

- 21.06

Drogi Byku, listopad 2022 roku sprawi, że w cen trum zainteresowania znajdą się przede wszystkim sprawy zawodowe, rozwój kariery oraz podniesie nie poziomu życia. Dodatkowo zechcesz poświęcić energię i czas tam, gdzie czujesz, że to Twoje miejsce na Ziemi, Twój dom, Twoja mała ojczyzna. Możliwe także ożywienie kontaktów rodzinnych oraz towa rzyskich, ale tylko, jeśli będzie to miało praktyczny, konkretny cel. Powinieneś zadbać w listopadzie o swoje zdrowie. Zrób badania, nie przeciążaj się nadmiarem obowiązków, dbaj o dietę i aktywność fizyczną. Nie bój się kontrowersyjnych decyzji w sprawach, które do tej pory szły jak po grudzie. Je śli ma się dokonać rewolucyjna zmiana, to właśnie teraz. Uważaj tylko na nieprzemyślane wydatki; nie zdawaj się na hazard w sprawach finansowych i zawodowych.

Drogi Bliźniaku, listopad 2022 roku to idealny czas dla nauki i regeneracji sił. Możesz oddawać się ma rzeniom i planować, jak je spełnisz. Bieżący miesiąc otworzy przed Tobą szanse w dziedzinie kariery i finansów, jeśli tylko naprawdę jesteś już gotów, by poczynić postępy. Zachowaj czujność, bo mo żesz przegapić ciekawe oferty pracy lub możliwość awansu. Możesz wykorzystaj sprzyjający czas, by podnieść kwalifikacje zawodowe, zdać egzaminy, z sukcesem zakończyć trudne negocjacje. Czas będzie także sprzyjać przemyślanym i gruntownie przygo towanym inwestycjom. Jeśli interesujesz się ezote ryką, to możesz doświadczyć głębokiego wglądu w naturę spraw dotąd przed Tobą ukrytych. Wzrośnie też Twoja intuicja i odzyskasz harmonię wewnętrz ną. Oszczędzaj siły fizyczne i nie forsuj się. Jeśli je steś samotnym Bliźniakiem, na spełnienie w sferze uczuć przyjdzie Ci jeszcze poczekać.

-

Drogi Raku, listopad 2022 roku to czas przejścia; porzucisz stare i otworzysz się na nowe. Otaczająca Cię aura energetyczna obdarzy Cię większą wrażliwością na swoje potrzeby duchowe i emocjonalne. Masz szansę odzyskać poczucie wewnętrznej harmonii, nawet za cenę bezkompromisowej asertywności. Zmia na postawy może spowodować nieco nerwową atmosferę. Twoi bliscy nie do końca będą bowiem nadążać za Twoimi zapędami do wybicia się na niezależność. Jeśli jednak nie teraz, to kiedy zaczniesz być sobą i żyć swoim życiem? Czas konfrontacji i duchowych porządków możesz przetrwać, pozostając łagodnie życzliwy światu i sobie. Możliwe, że podejmiesz decyzję o zmianie miejsca do życia. Listopad pomoże Ci także zre generować siły fizyczne. Warto zmienić nawyki, które Cię niszczą. Poza tym okaże się, że ten miesiąc przy niesie niewielkie korzyści finansowe. Dbaj o siebie i nie bój się, że nie otrzymasz tego, czego potrzebujesz.

23.07 - 23.08

Drogi Lwie, listopad 2022 to dla Ciebie przede wszystkim czas wyzwań w finansowej sferze życia. Unikaj ryzyka i – skuszony wizją łatwego zysku - nie daj się wciągnąć w żadne spekulacje. Najpew niej czeka Cię też weryfikacja spraw zawodowych. Przyjdzie Ci zmierzyć się z krytyką i nadrabiać za ległości. Jeśli właściwie wykorzystasz ten czas, już wkrótce Twoja kariera ruszy z miejsca. Otaczająca Cię aura energetyczna może też stanowić wyzwanie w sferze zdrowia. Dbaj o siebie, porzuć złe nawy ki. Nie forsuj się jednak, bo szybko Twoim mottem stanie się „Duch ochoczy, ale ciało słabe”… Z drugiej strony listopadowa aura kosmiczna sprzyja Ci we wszystkim, co wymaga skupienia, wnikliwości i metodycznego podejścia. Zatem możesz z powodze niem analizować różnorodne kwestie oraz wdrażać poprawki. Jeśli wciąż jesteś samotnym Lwem, to na spełnienie w tej sferze życia przyjdzie Ci jeszcze po czekać. Unikaj przelotnych znajomości.

Panna 24.08 - 22.09

Droga Panno, w listopadzie 2022 roku w centrum Twoich zainteresowań staną kariera, rozwój osobi sty oraz finanse. Wszystko inne zejdzie na dalszy plan. Czas będzie skłaniał Cię do głębokiej refleksji nad celami, do których zmierzasz. Najprawdopodob niej podejmiesz także radykalne decyzje, które po zwolą Ci zerwać więzy blokujące Twój rozwój osobi sty oraz społeczny. Być może przyjdzie Ci pożegnać kogoś bliskiego. Z drugiej strony zyskasz realne szanse na sukcesy podczas egzaminów, awans za wodowy oraz nową pracę, która spełni Twoje ocze kiwania. Być może podsumujesz listopad jako czas trudnych, ale owocnych poszukiwań duchowych oraz krótkich podróży. Warto także zadbać o zdro wie i kondycję fizyczną, choć bardziej posłuży Ci joga niż siłownia. Wiele radości sprawią Ci kontakty towarzyskie oraz spędzanie czasu z osobą bliską Twojemu sercu. Daj sobie szansę w miłości...

Droga Wago, listopadowa aura kosmiczna 2022 roku będzie wspierać Twoje zamiary w osobistej oraz spo łecznej sferze życia. Możesz liczyć na ożywienie towarzyskie, ciekawe rozmowy i nowe, inspirujące znajo mości. Koniecznie poświęć więcej czasu nauce i zainwestuj w swoje talenty. Listopad to także optymalny czas, aby zmienić styl życia. Wszystko, co zrobisz dla swojego dobra, przyniesie Ci satysfakcję, nawet mimo początkowych trudności czy oporów wewnętrznych. Możliwe, że, korzystając ze sprzyjającej aury kosmicznej, zmienisz pracę lub rozpoczniesz projekty zawodowe wymagające krótkich podróży i dodatko wych kwalifikacji. Postaraj się też z troską podejść do zdrowia; nie lekceważ choćby najmniejszych przeja wów słabości, ale też i nie ulegaj słabościom.

Skorpion

-

Strzelec

Drogi Skorpionie, listopadowa aura energetyczna 2022 roku to czas nowych początków i wyzwań w społecznej sferze życia. Możesz rozpoczynać nowe projekty zawodowe, z powodzeniem zdawać egza miny, rozwijać pasje. Masz także ogromne szanse na nowe ciekawe znajomości, a nawet nową miłość czy też poznanie oddanego przyjaciela. Jeśli jesteś sa motnym Skorpionem, to będziesz miał szansę na po znanie kogoś, kto na dłużej pozostanie w Twoim ży ciu. Od Ciebie zależy, czy i jak wykorzystasz sprzy jający czas. Poza tym będziesz pełen radości życia i energii do działania. Nie forsuj się jednak i nie ulegaj wrodzonej skłonności do stawiania wszystkiego na jedną kartę, bo popadniesz w kłopoty. Listopad to czas odnowy i rozwoju, a nie hazardowego podej ścia do życia. Uważaj na finanse, bo nie wszystko w tej sferze pójdzie po Twojej myśli.

Drogi Strzelcze, listopad 2022 roku okaże się dość skomplikowany. Z jednej strony kosmiczna aura pozwoli Ci zregenerować nadwątlone siły i odzy skać poczucie wewnętrznej harmonii. Będziesz miał tendencję do samotnictwa i nie będzie łatwo nakło nić Cię do spotkań towarzyskich. Z drugiej strony poczujesz się jak w potrzasku… Dlatego w centrum Twoich zainteresowań znajdą się sprawy osobiste i pozycja społeczna. Możliwe, że dzięki bardziej har monijnej aurze energetycznej znajdziesz rozwiąza nia dla spraw, które od pewnego czasu nie przyno siły satysfakcji. Oszczędzaj jednak siły, dbaj o siebie, bo osłabienie i stres łatwo przyciągają chorobę. Możliwe też, że nowa znajomość z czasem przyczyni się do rozwoju Twojej kariery. Krótka podróż czy weekendowa wycieczka poprawią Ci nastrój. Nie po padaj w melancholię i nie wątp w siebie.

Koziorożec

Drogi Koziorożcu, listopad 2022 roku daje to czas stabilizacji, choć Ty sam będziesz odbierał go jako ogra niczanie Twoich zamiarów. Postaraj się teraz odpocząć, oczekując na sprzyjający moment do działania. Wtedy osiągniesz harmonię w każdej sferze życia. Może nie będzie tak całkiem miło, gładko i przyjemnie, ale możesz nieco odetchnąć i pozwolić sprawom toczyć się swoim biegiem bez większej szkody dla siebie. Koniecznie znajdź czas, by zregenerować siły i po prostu cieszyć się bliskością tych, których kochasz. Twoja rodzina to Twoja opoka, podobnie jak zaufani przyjaciele. Listopadowa aura kosmiczna sprawi też, że chęt niej skorzystasz z uroków życia. Możliwe, że rozpoczniesz nowy etap zawodowy lub – niechętnie - kursy podnoszące kwalifikacje. Masz także zielone światło w sprawach duchowych i w miłości.

Ryby

18.02

Drogi Wodniku, listopad 2022 roku nie da Ci czasu na nudę. Przed Tobą frustrujące i zarazem bardzo kreatywne możliwości. Trudno będzie odróżnić po kusę od szansy. Od Ciebie zależy, co z nimi zrobisz. Na pewno warto udać się teraz na krótki urlop, by zregenerować nadwątlone siły i spędzić czas z tymi, których kochasz. Poza tym krótki odpoczynek da Ci szansę, abyś uporządkował życiowe priorytety na najbliższe miesiące. Możliwe, że podejmiesz decyzje, które z czasem zmienią Twoją sytuację finansową oraz społeczną. Wymagająca i skomplikowana energetyka pomoże Ci wnikliwiej rozważyć przyczyny dotychczasowych niepowodzeń i podjąć działania naprawcze. Postaraj się jednak nie forsować. Ogólnie bowiem listopad 2022 to czas aktywnego odpoczynku, przygotowującego do nowego etapu.

Droga Rybo, listopad 2022 roku to czas ożywie nia kontaktów towarzyskich i rodzinnych. Warto wykorzystać sprzyjającą aurę na krótki urlop czy weekendowe wypady z rodziną i przyjaciółmi. Li stopad sprzyja także Twoim sprawom zawodowym, choć nie obędzie się bez trudności spowodowanych zbyt lub za mało energicznym podejściem do re alizacji zadań. I właśnie to tracenie codziennego rytmu okaże się Twoim największym listopadowym wyzwaniem. Postaraj się więcej czasu spędzać, ak tywnie wypoczywając, wzmacniając ciało fizyczne. Jeśli zostały jeszcze jakieś niezałatwione sprawy z przeszłości, to jak najszybciej się z nimi uporaj. Jeśli, droga Rybo, nauczysz się chwytać właściwy moment, to z czasem osiągniesz to, co dla Ciebie najważniejsze.

przygotowała Akia na podstawie astrologii i tarota