R Reportage eportage
Een citroenhaai werd in een catatonische trance gebracht, zodat een vishaak verwijderd kon worden.
Foto: howitworksdaily.com
Milieu Biologie
Tonische immobiliteit bij haaien Het 'hoe en waarom' van tonische immobiliteit (TI) bij haaien.
Wat is TI nu precies? Tonische immobiliteit (TI) wordt ook wel eens catatonische trance, verstijving, verstarring, bevriezing of gespannen onbeweeglijkheid genoemd. Je vindt deze ei-
38
Hippocampus jan./feb. 2021
genschap bij heel wat landdieren (konijnen, kippen, varkens, slangen, enz…), bij aquatische dieren (verschillende haaiensoorten, goudvisachtigen, enz…) en zelfs bij de mens terug. Het is een niet-aangeleerde en omkeerbare toestand van motorische onbe-
weeglijkheid die ontstaat bij een dreiging waaraan het dier niet meer kan ontsnappen. Hierdoor wordt er niet meer gereageerd op omgevingsprikkels. Deze vorm van immobiliteit moet de aanvaller van de wijs brengen en doen denken
Haaienfluisteraar Cristina Zenato Van Cristina Zenato, haaienfluisteraar van de Bahama's, zeggen ze dat zij haaien in een staat van tonische immobiliteit (TI) brengt. Maar eigenlijk zorgt ze niet voor tonische immobiliteit. TI is een natuurlijke reactie van de dieren wanneer ze zich bedreigd voelen of gestrest zijn. Dat gedrag wordt ook waargenomen tijdens het paren. Vroeger werden haaien op deze manier in een toestand van verstarring gebracht, zodat ze van een zender konden worden voorzien. Cristina doet iets anders met de haaien: ze maakt contact met ze. Ze dwingt de haaien nergens toe en ze brengt ze ook niet in 'trance'. De interactie die ze met de haaien heeft, is zonder dwang. De haaien in de Bahama's zijn vaak ruim twee meter lang en Cristina heeft helemaal de kracht niet om zulke dieren om te draaien om ze in TI te krijgen. Er is voor die haaien geen sprake van bedreiging of stress; ze raakt ze alleen zacht aan. Ze streelt hun kop en lichaam en dat vinden ze kennelijk fijn. Ze noemt de haaien haar baby's en ze heeft er een hechte band mee. Soms komen de haaien naar haar toe en leggen ze hun kop op haar been. Zo blijven ze dan enkele minuten en soms wel 40 tot 45 minuten bij haar liggen. Ze pompen ondertussen water door hun kieuwen en kunnen ademen, maar verder blijven ze heel rustig op haar schoot liggen terwijl Cristina haar baby's aait.
Foto: cristinazenato.com
O
rka's kennen tonische immobiliteit (TI), het fenomeen van een motorisch onbeweeglijke toestand bij de haai, heel goed. Bij hun jachttechniek op de witte haai maken ze daar gretig gebruik van. Ze jagen de witte haai op en putten hem uit om hem vervolgens in zijn flank te beuken, zodat de witte haai zich op zijn rug draait. Door de haai in deze positie te houden, treedt er erg snel een motorische onbeweeglijkheid op en zo kunnen de orka's rustig aan hun feestmaal beginnen. Je zou kunnen besluiten dat deze TI bij haaien dan toch niet zo'n geweldig fijne gave is, maar het is wel degelijk nuttig.
