26
Edizioa / 2021eko UDA
2 2021eko uda BIZI LARRABETZU SARRERA / PRESENTACIÓN
MATXUREN TELEFONOAK: • UR PARTZUERGOA........................................................94 487 31 87 • IBERDROLA DISTRIBUCIÓN: ....................................900 17 1 1 71 • LARRIALDIEI AURRE EGITEKO TELEFONOA:.......................... 112
ELIZAREN ARDURADUNAK: • Txema Berain.............................................................................605 702 712 • Txaro Dañobeitia.....................................................................688 688 763 • Libe Loroño................................................................................ 622 819 411
Argitaratzailea: Larrabetzuko Udala / Lege Gordailua: BI-1309-2015 / Diseinua, maketazioa eta inprimaketa: ALDIZKARIAREN KOSTUA: 16 orrialde. 1.050 ale: inpresioa + edizioa + maketazioa + banaketa: 1.450 €
2021eko uda BIZI LARRABETZU 3
SARRERA / PRESENTACIÓN
AURKIBIDEA AURKIBIDEA TELEFONO-GIDA ......................................... 2 SARRERA ..................................................................................... 3 OBRAK........................................................................................... 4 BIDE INBENTARIOA................................................................. 5 DIRU LAGUNTZAK 2021........................................................ 6
SARRERA Badirudi pandemia madarikatu honen amaierara hurbiltzen ari garela, jada tunelaren azkenean argia ikusten hasi garela. Eskerrak emon gura deutsueguz une gogor hauetan egin dozuen ahaleginagatik eta emon dozuen laguntzagatik. Aitortzekoa eta txalotzekoa da herritar askok, gazteak eta ez hain gazteak, azken aldian izan dozuen jarrera. Udako udal aldizkariaren ale honetan topatu ahal izango dozue azken hilabeteetan egin diran gauzan barri, eta baita abian dagozan eta hurrengo hilabeteetan gauzatuko diran beste ekimen batzuen barri be. Ohikoa dan lez, emakumeen eta gizonen arteko aukerabardintasuna sustatzen, euskaraz eta euskaratik sortzen diran kultur ekimenak bultzatzen, kirola hauspotzen eta, betiere, auzokoen esanari kasu egin guran. Iazko udatik hona gauzak aldatu dira, ez
LURREN EROSKETA...................................................................7 gura gendukena bezain beste, baina aurton, esate baterako, emoten dau aukera izango dogula udako jaiak dirala eta antolatuko diran ekitaldisortagaz gozatzeko. Eta ez da gitxi!
Larrabetzu 2030....................................................................8-9
Saia gaitezan danok bete beharreko protokoloak betetzen, danon partehartzeagaz, danon inplikazinoagaz lortuko dogu udaz gozatzea ezeze, pandemia madarikatu hau, behingoz, atzean itxitea.
OROIMEN TXATALAK .......................................................... 16
Parece que estamos acercándonos al final del túnel de esta maldita pandemia. Desde el Ayuntamiento queremos agradecer el esfuerzo realizado y la colaboración del vecindario en estos duros momentos. Jóvenes y no tan jóvenes han tenido una actitud excepcional en este periodo y es de aplaudir y reconocerlo. En este ejemplar de la revista municipal encontrareis información de lo realizado los últimos meses y de proyectos que están en marcha. Como es habitual seguimos trabajando para mejorar en la igualdad de oportunidades entre mujeres y hombres pero todavía queda mucho camino por recorrer. En verano esperamos poder disfrutar de actos en las fiestas patronales, cumpliendo con los protocolos necesarios y con la organización y el trabajo voluntario del vecindario. Disfrutemos, en la medida de lo posible de estos meses de verano.
EUSKARA LARRABETZUN........................................... 10 - 11 KUTXABIRA-OROIMENA...................................................... 12 NAHIA ZUBELDIA.................................................................... 13 OROIMENA............................................................................... 14 BERDINTASUN AUKERAK.................................................... 15
UDALETXEKO JENDEAURREKO ORDUTEGIA/ HORARIO DE ATENCIÓN AL PÚBLICO Astelehenetik barikura. De lunes a viernes 08:00-14:00 • UDALETXEA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09/ 27 94 455 7029 • ANIMAZIO SOZIO- KULTURALA Anguleri Jauregia 94 455 82 71 • BAKE EPAITEGIA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09 • GIZARTE LANGILEA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09/ 27 • UDAL ARKITEKTOA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09/ 27 • UDAL BULEGOA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09/ 27 udala@larrabetzu.eus • HAURRESKOLA Andra Mari 35 94 455 71 73
• ESKOLA PUBLIKOA Lehendakari Agirre z.g. 94 455 81 72 • KZ GUNEA Anguleri jauregia 94 403 33 74 • FUTBOL ZELAIA Errebale z.g. 635 722 696 • FRONTOIA Lehendakari Agirre z.g. 94 455 82 76 • UDAL IGERILEKUA Lehendakari Agirre 4 94 455 71 32 • OSAKIDETZAKO KONTSULTATEGIA Kontsultategia: 944 557 000 Hitzordua: 946 007 400 Larrialdiak: 944 100 000 Harremanetarako: Helbidea: Errebale 2 Telefonoa: 944 557 000
4 2021eko uda BIZI LARRABETZU OBRAK
ESKOLAKO LEIHOAK. 20.530 € Aste Santuan beste hiru geletako leihoak aldatu ziren. Berriak jarri dira, eraginkortasun energetikoa hobetzeko. Azken 4 urteetan 11 geletako leihoak aldatu dira.
3. Colocar varias mesas y sillas en la zona 4. Colocación de troncos y materiales de madera como zona de juegos 5. Aumentar la plantación de árboles y flores 6. Habilitar un pequeño refugio para gatos
En Semana Santa se cambiaron las ventanas de tres aulas. 20.530 €
ZUBITALDEKO PARKEA Aurrekontua: 19.000 €
Azken hilabeteotan Zubitaldeko jolas parke publikoa birmoldatzeko lanean aritu gara. Udal teknikariek, Gym Berdea kolektiboak eta eskolako haurrek, Larrabetzuko Umeen Kontseiluaren hileroko bileren bidez, auzokideek… ideia batzuk eman dituzte. Aurten lan hauek egingo ditugu: 1. Berdegunea handitu, hormigoizko 120 metroak kenduta 2. Tirolina bat jarri 3. Inguru horretan mahai eta aulkiak jarri 4. Enborrak eta zurezko materialak jolas-eremu moduan jarri 5. Zuhaitz eta lore gehiago landatu 6. Katuentzako babesleku txiki bat egin Horrekin guztiarekin, herrian aisialdi gune berri bat sortu gura dugu, naturarekin harreman estuan eta ahalik eta inpaktu bisual txikienarekin. Datozen urteetan gune hau garatzen jarraituko dugu, ideia eta elementu berriekin. Durante este año vamos a realizar los siguientes trabajos en el parque de Zubitalde: 1. A umentar la zona verde, eliminado los 120 metros de hormigón 2. Colocar una tirolina
EKIPO KARDIOBASKULAR BERRIAK LARRABETZUKO KIROLDEGIAN. Zazpi makina kardiobaskular berri ipini dira kiroldegian. Kontratua Exercycle enpresarekin egin da eta haren prezioa 31.228 €-koa izan da. Makinak bost urtean izango dira errentamenduan. Se han renovado los equipos cardiovasculares del gimnasio de Larrabetzu. Presupuesto 31.228 €. Renting de 5 años.
2021eko uda BIZI LARRABETZU 5
BIDE INBENTARIOA
LARRABETZUKO UDALERRIKO BIDE PUBLIKOEN INBENTARIOA MARTXAN 2020. urtean martxan jarri zen. Kontratu honen xedea da Larrabetzuko udalerriko bide publikoen inbentarioa eguneratzea, egitea, idaztea, berrantolatzea eta digitalizatzea. Inbentarioa toki erakundeen ondasunen inbentarioen arautegiak agintzen duenera moldatu behar da, 1372/1986 Errege Dekretuak onetsitako Toki Erakundeen Ondasunen Araudiagaz bat etorriz.
Ekainean egindako plenoan bide publikoen behin-behineko inbentarioa onartu da. Hemendik aurrera, onartutako inbentarioari buruzko alegazioak egin ahal izango dira hiru hilabetez. Ondoren, alegazioei erantzungo zaie, eta, gero, behin betiko onarpena egingo da.
UTXABASO PROIEKTUA: GYM BERDEA, UDALA eta AUZOLANA Berresonaga eta Sasine artean dagoen baso txiki bati buruz berba egin gura dizuegu. Lezamako bidea gure eskuinean utzi eta Viveros Pericaren albotik pasatzen den gurpidetik sar gaitezke basora. Egurrezko zubitxo batetik ere irits gaitezke Sasine industrialdetik, edo Bersoatik Txorierriko korridorearen sarrerara doan bide batetik. Gero eta jende gehiago ibiltzen da espazio horretan, eta, beraz, ez da arraroa dagoeneko ezagutzea, eta batek baino gehiagok galdetu izana, honezkero, han zertan ari garen. UTXABASO PROIEKTUA: Proiektu horren helburuak biodibertsitatea berreskuratzea eta basoan egoteko aukera ematea dira, hainbat esku-hartze garatuz. Paseatzera, korrika egitera, jolastera, jatera, irakurtzera, hausnartzera etortzeko baso bat lortzea da kontua, eta hori guztia etxetik oinez joateko moduan, horretarako ibilgailurik hartu behar izan barik. Proiektu hori bultzatzeko, 2020ko irailean, Udalak laguntza eskatu zion Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailari. Jaso genuen dirulaguntza, eta garbiketa selektiboak eta bideak egin dira; hesiak kendu dira, eta ia baso berritutako eremu osoa landatu da. Duela aste batzuk, hainbat jendek gure deiari erantzun, eta, auzolanean zoruaren gainazala harriz
garbitzen lagundu ziguten. Egunotan, Utxabasoko soilgune batean txondorra (ikaztegia) eraikitzeko lanak hasi dira. Horren bitartez, hain zuzen ere, erakutsi ahal izango dugu Euskal Herriko historian denbora luzez ekonomiaren eta landa paisaiaren funtsezko elementua izan zen txondorraren prozesua. Hala ere, gure prozesua gelditu egin da, aldi baterako, Eusko Jaurlaritzak jakinarazi baitigu lurzorua kutsatuta egon daitekeela. Hori dela eta, proiektuan planteatutakoa egin daitekeela ziurtatzeko egin beharreko lanak egiten ari gara gaur egun. Udalak 12.000 €-ko proiektua jarri du abian, gune horretako deskontaminazioa ziurtatzeko. Era berean, egitasmo hori egiteko diru-laguntza berezia eskatuko da. Deskontaminazio-ziurtagiria udagoienerako amaituta egotea espero dugu, eta, hortaz, UTXABASO proiektuarekin segitzea.
6 2021eko uda BIZI LARRABETZU
DIRU LAGUNTZAK 2021 FAMILIEI LAGUNTZA HUMANITARIOAK. 7 ESKAERA
2.260,79 €
EUSKARA IKASTEKO. ESKAERA BAT
57,48 €
PUTZU SEPTIKOEN GARBIKETAK. 4 ESKAERA
651,75 €
GURPIDE. KONPOSTA-ORGANIKOA-INGURUMEN ALDEKO EKIMENAK
36.000,00 €
GURASO ELKARTEA
9.000,00 €
DIRU LAGUNTZA ZUZENAK
KIROL ELKARTEAK.
2021
ETXERAT ELKARTEA
500,00 €
Txokoan
4.339,25 €
HARRERA ELKARTEA
500,00 €
Olarreta
8.339,28 €
SINDROME DE DOWN ELKARTEA
500,00 €
Uritarrak
6.280,20 €
Guztira
18.958,72 €
OLASO DORREA FUNDAZIOA
3.000,00 €
GURE ETXEA ELKARTEA
2.500,00 €
EUSKARA
KULTUR ELKARTEAK DIRULAGUNTZAK 2021 ZUTUNIK
10.070,00 €
Izar Argia
1.710,00 €
Gaztelumendi
2.800,00 €
Itallen
2.000,00 €
150,00 €
Bizkargi
2.000,00 €
KONTSEILUA
150,00 €
Guztira
18.580,00 €
U.E.U.
150,00 €
BEHATOKIA
150,00 €
EUSKAL ESKOLA
150,00 €
HERRI URRATS
150,00 €
KILOMETROAK
150,00 €
NAFARRA OINEZ
150,00 €
IBILALDIA
• GAZTEEN ALOKAIRURAKO DIRULAGUNTZAK… Ez da egon eskaerarik • LEHEN SEKTOREA GARATZEKO, Irailan banatuko dira.
2021eko uda BIZI LARRABETZU 7
BASOGINTZA. BESTE EREDU BAT LANTZEN Argi dago ezinbestekoa dela, murgilduta gauden krisi sistemiko honetatik ateratzeko ekonomia ekologikoaren alde egitea eta ingurumen irizpideak agenda politikoaren lehentasunen artean jartzea. Baso politikaren inguruan hausnarketa kolektibo bat egitea ezinbestekoa da eta ondoren epe motzertain-luzerako premiazko neurriak hartzea. Krisi multildimentsional honetan, basogintza sektorean ere, pinuen krisiak gogor kolpatu du eta aspaldiko eztabaidarik handiena piztu da baso politikaren inguruan. Azken aldian, gai honekin erlazionatuta ikusi, entzun eta irakurritako albiste zein ikerketa ezberdinek, kezka handia sortu digute. Bai eskualde mailan zein herri mailan lehentasunezko gai baten aurrean gaudela kontsideratzen dugu. Pandemia honek, beste alor askotan bezala, gai honetan ere, gure gabeziak ikusarazi eta nabarmentzea ekarri du. Herritarrak landa eremura hurbiltzea, gure ondare naturaletaz disfrutatzea, familian mendi irteerak egitea albiste ona bada ere, gure mendiek duten errealitatearekin topo egiten du. Gainera, zientziak frogatu du eukalipto landaketek ibai eta basoetako ingurumen balioak kaltetzen dituztela. Eduki dezagun hau kontuan eta ez dezagun sustatu etorkizun hurbil batean damutuaraziko gaituen praktika forestalik. Hau guztia kontuan hartuta, Larrabetzuko Udalak abian jarriko du herrian basoak erosteko prozesua, udalerrian beste baso-politika bat egiteko. Urtean diru bat erabiliko dugu, aurten 15.000 € pinu edo eukaliptozko basoak erosteko eta, ondoren, beste baso mota batzuk martxan jartzeko eta mendien kudeaketa jasangarria, askotarikoa eta gardena garatzeko, baso mistoak eta espezie autoktonoak abiapuntutzat hartuta eta biodibertsitatean oinarrituta. Lehenengo urratsa lurrak erosteko prozesua eskaintza publiko baten bidez abian jartzea izango
da. Basoaren prezioa eta ezaugarri bereziak baloratuko ditugu, udal-teknikariak aztertu eta hirigintza-batzordeak baloratuko dituenak erabakia hartzeko. Aldi berean, jabetza publiko hori kudeatzeko aukerak mahai gainean jarriko ditugu. Udalaren zuzeneko gestioa edo beste aukera batzuk.
KATUAK, BABESA ETA KONTROLA Gero eta herri gehiagotako Udalek eta boluntarioek katuen koloniak elkarlanean kontrolatzen dituzte. Larrabetzun, iaz, herriko bizilagun batzuk, boluntarioak, koloniak kontrolatzeko prozesua hastea proposatu zuten. HEA (Harrapatu, Esterilizatu eta Askatu) metodoa abian jarri dugu, Lehenik eta behin, udalak esterilizatuko ditu talde horrek harrapatzen dituen katuak. Horretarako 1.000 € erabiliko dira aurten. Horrekin kolonien kontrolik gabeko hazkundea saihestu nahi da. Parke publiko batean leku txiki bat ere prestatuko dute bizilagunek, katuak modu kontrolatuan elikatzeko. Gogoan izan debekatuta dagoela espazio publikoetan animaliak elikatzea.
8 2021eko uda BIZI LARRABETZU
LARRABETZU 2030 Datorren irailaren 25ean 6 urte beteko dira Nazio Batuek Garapen Jasangarrirako 2030 Agenda onartu zutela: pertsonen, planetaren, oparotasunaren eta bake unibertsalaren aldeko ekintza plan bat, Garapen Jasangarrirako 17 Helburu (GIH) dituen aliantza eredu baten bidez, 2030erako garatu beharrekoa. 2015eko irail urrun hartan aho batez onartu ondoren, 193 herrialdek onartu zuten premiazkoa zela gure gizartearen erronka handiei erabakitasunez ekitea eta aurre egitea, 2030. urtea baita erronka horiek gauzatu ahal izateko jomuga. Euskadik hasieratik agertu zuen Agenda 2030ekiko konpromiso argia, hainbat adierazpen, ekimen eta ekintzaren bidez. Konpromiso horretara deituta daude, ez bakarrik Eusko Jaurlaritza edo Bizkaiko Foru Aldundia, baizik eta, batez ere, tokiko gobernuak, udalerriak eta eskualdeak, lurraldearen zuzeneko kudeatzaile diren aldetik, eta horiekin batera, elkarreragiten duten
eragile sozioekonomikoak, gizarte zibila eta enpresa sektorea. Izan ere, 2030 Agendak, sortu zenetik, eta gaur egun ere hala egiten du, konpromiso irmoa planteatzen zuen lurralde dimentsioarekin eta eskualde eta toki mailara egokitzearekin. 2030 Agendak esparru komun bat eskaintzen du, Administrazioaren maila guztietan, garapen jasangarriko estrategia integralak definitzeko eta, estrategia horietatik abiatuta, pertsonei modu jasangarrian bideratutako politika publikoak planifikatzeko eta ezartzeko. Udalok, herritarrengandik hurbilen dagoen Administrazioa garen aldetik, funtsezko pieza gara prozesu honetan eta mundu mailan definitutako estrategia tokiko eskalan lurreratzeko lanean. Udalerri bakoitzak bere hausnarketa egin behar du Agenda 2030ek eskaintzen dizkion aukerei buruz, eta Garapen Jasangarriko Helburuen (GIH) irismena eta edukiak tokiko errealitatera egokitu behar ditu. Gaur egun, garai gorabeheratsuak bizi ditugu, zalantzazkoak. Pandemia betean bagaude ere, COVID-19 krisia mundu guztiari eragiten diola
2021eko uda BIZI LARRABETZU 9
jakinik, bizi dugun zorigaitz horren irtenbidea ikusten hasteaz gain, gizarte gisa ezaugarritzen gaituen ahultasuna eta zaurgarritasuna pairatu ditugu geure baitan. Berreraikuntza sozial eta ekonomikoak, 2030 Agendaren oinarrizko printzipioetatik abiatuta, ziurtatu behar du inor ez dela atzean geratuko, lurralde bat ere ez dela atzean geratuko. Jarduteko esparru orokor bat dugu, tokiko kudeaketa eta inpaktukoa, ibilbide orri garrantzitsu eta adostu gisa eratzen dena, bai berehalako inpaktuei erantzuteko, bai epe ertain eta luzeko begiradan, gizarte, ekonomia eta ingurumen arloetan egin beharreko eraldaketei dagokienez, haien ondorioak saihesteko eta gizarte erresilienteagoak sortzeko. Larrabetzuko Udala prozesu horretan ari da lanean, gure tokiko planak, plan orokorrak eta plan sektorialak aztertuz, GIHen ikuspegitik, bidearen zein puntutan gauden kontrastatuz eta gako horretan lan eginez Larrabetzu 2030 Estrategia definitzeko.
El próximo 25 de septiembre se cumplen 6 años de la aprobación, por parte de Naciones Unidas, de la Agenda 2030 para el Desarrollo Sostenible, un plan de acción a favor de las personas, el planeta, la prosperidad y la paz universal, a través de un modelo de alianzas con 17 Objetivos de Desarrollo Sostenible (ODS), a desarrollar para 2030.
La Agenda 2030 planteaba desde su nacimiento, y lo sigue haciendo hoy en día, un compromiso firme con la dimensión territorial y su adaptación a escala regional y local. Los Ayuntamientos, como Administración más cercana a la ciudadanía, somos pieza clave en este proceso y en el trabajo de aterrizar en la escala local una estrategia definida a nivel mundial. Cada municipio ha de realizar su propia reflexión sobre las oportunidades que le brinda la Agenda 2030 y adaptar el alcance y contenidos de los Objetivos de Desarrollo Sostenible (ODS) y sus metas a su realidad local. Hoy en día vivimos tiempos convulsos, de incertidumbre. Aún en plena pandemia, conscientes de que la crisis COVID-19 está afectando a todo el mundo, más allá de que empecemos a vislumbrar la salida a esta desgracia que nos ha tocado vivir, hemos sufrido en nuestras propias carnes la debilidad y vulnerabilidad que nos caracteriza como sociedad. La reconstrucción social y económica, a partir de los principios base de la Agenda 2030, debe asegurar que ninguna persona quede atrás, que ningún territorio quede atrás. Desde el Ayuntamiento de Larrabetzu estamos trabajando en este proceso, analizando nuestros planes locales, los generales y los sectoriales, desde la perspectiva de los ODS, contrastando en qué punto del camino nos encontramos y trabajando en esta clave para definir la Estrategia Larrabetzu 2030.
10 2021eko uda BIZI LARRABETZU
LARRABETZU, EUSKARAREN ARNASGUNE Ekainaren 3an LHko 6. mailako bi geletako ikasleekin saioa egin zen, UEMAko teknikariaren eskutik. Saio hori UEMAren arnasguneen hezkuntza proiektuaren barruan dago. Proiektu horren helburu nagusia da ikasleek ondo ezagutzea hizkuntzen arteko harremanak, euskaldun bezala ahalduntzeko eta aktibatzeko. Eta, zehatzago, ekainaren 3ko saioaren helburua izan zen haurrek euskararen inguruko kontzientzia hartzea, euskarari eutsi diezaioten eta inguruko herrietan ere euskararen arnasa zabal dezaten; kontua hartuta, gainera, datorren ikasturtean institutura joango direla. Hori dela eta, saioa biribiltzeko, jada institutuan dauden zenbait gaztek, Larrabetzukoak eta Txorierriko beste herri batzuetakoak, beraien mezua helarazi zieten bideo bidez. Euskarari eusten dioten ikasleak izan ahal direla adierazi zieten, eta, institutuan gaztelania asko erabiltzen den arren, beraiek erreferentziazko pertsonak izan ahal direla euskarari dagokionez; eta indar hori ingurura heda dezaketela.
Saioan LHko 6. mailako ikasle batzuek jada herrian bertan gaztelaniarako joera daukatela aitortu zuten, baina beste batzuek euskara naturaltasunez aritzen dira eta eguneroko eta ohiko hizkuntza dute euskara. Eta horientzako indargarria izan zen saioa. Gaztelaniaz aritzeko joera dutenentzat ere mezua bera entzun izana baliagarria izan zen. Kontzientziak pizteko eta ahalduntzeko ariketa polita, azken finean.
LARRABETZUN ERE, BERTATIK BERTARA ‘Bertatik bertara’ kanpaina abiarazi du aurten ere UEMAk udan, zerbitzu sektorean euskararen garrantzia nabarmentzeko Larrabetzuko Udalarekin elkarlanean. Honezkero abian da kanpaina eta irailaren erdialdera arte iraungo du. Kanpainaren helburua honako hau da: bai bisitariak, eta baita bisitariekin harremana duten zerbitzu sektoreko arduradunak eta langileak euskara aintzat hartzera gonbidatu. Horretarako hainbat euskarri daude: udalen webguneetarako eta sare sozialetarako bannerrak eta testuak, tabernetan eta jatetxeetan
2021eko uda BIZI LARRABETZU 11
erabiltzeko mahai gainekoak, sentsibilizazio bideoa, eta zerbitzu sektoreko eragileei kanpainaren berri emateko informazioa, besteak beste.
Zure udalerria UEMAko kide denez, dohainik dituzu euskaraz zerbitzua emateko baliabideak kartelak, menuak, etiketak, takoak, hiztegiak eta abar, zure beharren arabera pertsonalizatzeko aukerarekin
KAINPAINA HORREKIN BAT EGINEZ, DARABILGUK ETA LARRABETZUKO UDALAK EUSKARAZ “ESKATZEAK SARIA DAUKA” KANPAINA EGIN DUTE.
Zergatik euskaraz? Kalitatezko zerbitzua emateko. Gure herriko berezko hizkuntza delako. Bezero gehienak euskaldunak direlako. Kaleko hizkuntza paisaia euskalduntzeko. Euskararen normalizazioan laguntzeko.
Horrenbestez, Larrabetzuko ohiko dendetan erosketak euskaraz egin dituenak txartela eskuratu eta, modu horretan, Errigoraren otzara bat irabazteko aukera irabazi du. Guztira 700 txartel banatu dira Larrabetzuko 7 saltokitan, eta Errigoraren lau otzara eman dira.
AISIALDIKO BEGIRALEAK FORMATZEKO IKASTAROA UEMAren bitartez, aisialdiko begiraleak formatzeko ikastaroa egin genuen ekainaren 22an Larrabetzun hezitzaile edota begirale aritzen diren gure herriko gazteekin. Aisialdian, kanpoko hainbat faktorek baldintzatuta, gure herrietako gazteek gaztelerara jotzeko daukaten ohiturak kezkatu egiten gaitu. Hori dela eta, horretan eragiteko eta hizkuntza ohiturak aldatzeko, egin genuen tailer hori. Tailerrean arnasguneen eta udalerri euskaldunen inguruko azalpenak eman ziren, tartean Larrabetzukoak, eta udalerri euskaldunetako gazteek euskaraz egitea zergatik den hain garrantzitsua ikusi zen. Horrez gain, taldean txertatzeko hizkuntza irizpideak eta gazteak euskarara erakartzeko estrategiak ere landu ditugu.
LARRABETZUKO ELKARTEEN EUSKARAREN ERABILERAREN DIAGNOSTIKOA Larrabetzuko hainbat elkarteri eta erakunderi euskararen erabileraren gaineko galdetegia betetzeko eskatu zaie; elkarteen diagnostikorako galdetegia, hain zuzen
Nola egin eskaerak? Internetez: uema.eus/kartelak Posta elektronikoz: administrazioa@uema.eus Telefonoz: 608 668 115.
ere. Galdetegian honako hauei buruz galdetu zaie, besteak beste: elkartearen irudia, barne harremanak, kanpo harremanak eta zerbitzuen eskaintza. Horretaz gainera, euskaraz egitearen garrantzia argudiatzen duen dokumentua bat, eta euskararen alde, edota euskara gehiago erabiltzeko, zer egin ahal dugun xehatzen duen dokumentua banatu zaie. Behin galdetegiak jasota, eta emaitzak aztertuta, lanketa bereziak egiteko aukera egongo da, berariazko saioen bidez.
GURE GAZTEAK ETA GURE UMEAK BATERA LARRABETZUKO ESKOLAN Ekainaren 14an gure herriko hainbat gazte eskolara joan ziren, patio-orduan hango umeekin berba egitera eta olgetan ibiltzera. Umeak eta gazteak elkartu izanaren helburua umeen erreferente diren gazteekin euskaraz aritzea eta, hain zuzen ere, eskola utzi eta gero euren artean zein beste batzuekin euskaraz egiten segitzea zein garrantzitsua den azpimarratzea izan da.
12 2021eko uda BIZI LARRABETZU
KUTXABIRA LARRABETZUN Kulturbilgunea, Larrabetzu Kutxabirari ondo etorria. Larrabetzun, 2021eko maiatzaren 4an Euskarari lotutako Euskal Herria amesten dugu
gure kolkorako zein ahozgoran
euskarari lotutako herritarrez betea
jaso eman entzun ikasi
lurrari lotutako euskaraz betea
Amets bati lotuko zaion Euskal Herria
oztopoz barik aukerez betea
sortu gura dugu
osasuntsua berdinzalea askea
amets hori gauzatzeko
Izarrik amesten ari gara Euskal Herria
elkarrekin gura dugu
idatziz margotuz dantzan kantuan
hezi eta bizi
2021eko uda BIZI LARRABETZU 13
NAHIA ZUBELDIA, GEUREAN SORTZEN Uztailean etorriko da Nahia Zubeldia kulturgilea Larrabetzura, Geuretik Sortuak egitasmoaren barruan, bere egonaldia gure artean egitera. Laster ikusiko dugu gure artean, Larrabetzun, baina hori baino lehen gura izan dugu bera ezagutu eta ezagutarazi aldizkariaren bidez, nor den eta zertara datorren jakiteko, besteak beste. Nor da Nahia Zubeldia? Ziburutarra naiz. Itzultzaile eta interpretea naiz ogibidez, eta musikan ari naiz aspaldi. Orain, Lumi taldean nabil; musika indie elektronikoa jotzen dugu, 2013z geroztik. Lehenago ere izan zara Larrabetzun. Zer dakizu Larrabetzuri buruz? Zer nolako herria topatzea espero duzu? Larrabetzuko gaztetxean jo nuen, “Domekak Horibaien” kari. Egun berezia zen: bezperan besta handia izan omen zen, eta jende guti zebilen karriketan, baina herri atsegina atxiki dut gogoan; harrizko etxeak eta zikoinak herriko zaindari. Egun normaletan zer giro den ikusteko gogoz nago, nahiz idazketa garaietan, egia erran, ermitau bakarti bilakatzen naizen!
Zenbat denbora egongo zara gure artean? Hiru aldiz astebete pasatuko dut Larrabetzun, heldu den udan. Udalbiltzaren Geuretik Sortuak ekimenak hautatu duen sortzaileetako bat zara. Larrabetzura ez zatoz bisitan, lan egitera zatoz. Zer da egingo duzun hori? Zer aurreratu dizagukezu? Orain arte kantu/olerkiak baizik ez ditut idatzi, lehen ipuin proiektua dut. Baliteke idazketa prozesuak lehen ideiatik desbideratzea, baina hastapeneko ideia deus senditzen ez duen musikari bikain baten istorioa kontatzea da. Oraindik ez dut kontatuko Larrabetzu herria nola sartuko den ipuinean, herritarrek kontatuko didatenaren arabera egokituko baitut ipuina. Alde absurdoa eman nahi nioke testuari. Ea nola ateratzen den! Ba, ongi etorri Larrabetzura, Nahia!
14 2021eko uda BIZI LARRABETZU
LARRABETZUKO MEMORIA HISTORIKOAN OINARRITUTAKO HIRU PROIEKTU ARTISTIKO AURKEZTU DIRA "Noranzko begirada hainbat modutan irakur daiteke. Gatazka-begiradarekin lotu daiteke, hau da, mendien artean bidaiatzen duen begiradarekin. Informazio bila, baina bere posizioaren berri eman gabe. Baina gudu-zelaitik haratago, edo esan genezake, lurraldetik haratago, zentzu sinbolikoa ere izan dezake. Memoria, nolabait, "noranzko begirada" da; iragana orainetik ezagutzeko nahia”. II. Eriz Moreno / Amaia Molinet. Proiektuaren izenburua: Zuloa. “Larrabetzuko memoria historikoaren irakurketa ikusizko argitalpen batean. Hiru atal izango ditu: argitalpena bera, ibilaldi bat, eta aurkezpenaren ekimenaren baitako zuhaitz-landaketa bat”
1936ko Gerra, osteko diktaduraren sasoia eta gerraren giza dimentsioa izango dira abiapuntua Larrabetzuko Udalak UPV/EHUko Arte Ederren Fakultatearekin batera herriko Memoria historikoan oinarritutako hiru proiektu artistiko bultzatuko ditu hurrengo hilabeteetan. 1936ko Gerra Zibila, gerraosteko diktaduraren garaia, eta gerraren giza dimentsioa izango dira proiektuon abiapuntua; eta helburua, ostera, honakoa: orduko andre, gizon eta umeen egoerak eta bizipenak gaurkora ekartzeko eta berauei aitortza justua eta egiazkoa egitea. Urrira arteko tartea izango dute artistek proposamen horiek garatzeko, eta udazkenean emango dituzte emaitzak ezagutzera. Udalak, herritarrekin batera, hiru proiektu horien artean gauzatuko den egitasmoa aukeratuko du.
Hautatutako proiektuen egileak:
I. Ane Seijas / Julen Sainz de Rozas /Ane Lopes. Proiektuaren izenburua: Noranzko bgirada.
III. Liben Svaart. Proiektuaren izenburua: Hona hemen. “Hona hemen orain ez dagoena artearen ikuspegitik oroimenaren aztarnei buruz hausnartzeko prozesu parte-hartzailea da. Lau fasetan antolatuta dago, bizitzaren aroetan oinarrituta, baina belaunaldien arteko harremanak sakontzeko asmoz: jolastokia, erromeria, mahai-ingurua, eta agurra. Prozesu honetan erabakiko dugu zer egin nahi dugun oroimenarekin, desirekin, minarekin... Agurra izango da prozesu hau ixteko eguna”.
BURDIN HESIAREN HAUSTURAREN 84. URTEURRENA Borrokalari antifaxistak gogoan Ekainaren 13an, Burdin hesiaren hausturaren 84. Urteurrenean, borrokalari antifaxistak izan genituen gogoan Larranbetzun. Ibilaldia egin zen Plazatik Gaztelumendira. Bertan, ekitaldi xume baten bidez, borrokalari antifaxisten omendu genituen.
2021eko uda BIZI LARRABETZU 15
BERDINTASUN AUKERAK, BARRUTIK HASITA Abisu edo ohar itxura duten kartelek ematen diote ongi etorria Larrabetzura sartzen den orori. “Larrabetzun euskaraz bizi gara”, dio lehenak. Udalerria UEMAn sartu zenean, Larrabetzu euskararen arnasgunea dela adierazteko jarri zen lehen hura. Bigarrena jarri da orain, morez: “Eraso sexisten kontra”, dio seinaleak. Joan den maiatzean kokatu zituen kartelak Larrabetzuko Udalak herri sarreretan. Baina, kartelak edo seinaleak jartzea ez da nahikoa; ez du berez dagoen errealitatea aldarazten. Horregatik, eguneroko jardunean begirada feminista txertatzea ezinbestekoa dela jakitun, lanean hasi da Udala, eta bere buruari begira jarri da horretarako. Mugimendu Feministak urteak daramatza erakunde publiko politikoetan begirada jarrita. Botere guneetako jarduerak aztertzea eta bertan proposamenak egitea oinarrizkoa izan da mugimendu feministarentzat, eta erakunde publikoetako ordezkari zein langileek zeregin eta zeresan handia dute bide horretan. Izan ere, Udaletik bideratutako politika edo jarduerek herritar guztien errealitatean eragin dezakete, eta baita
aldaketa sozialak eragin ere. Egoeraz jabetuta, gaiari heldu dio Larrabetzuko Udalak: politika feministei buruz gogoetatzeko eta aurrera begirakoei buruz jarduteko, formazio saioak egin dituzte azken hilabeteotan udal zinegotzi eta langileek, Emagin elkarteak lagunduta. Motzean, hauexek izan dira bertan landutakoak: • Udalean politika feminista bat garatzeko oinarrizkoa den kontzientzia hartzea. • Politika feminista garatu ahal izateko, oinarrizko trebakuntza jasotzea. • Politika feminista praktiko batera begirako proposamenak lantzea. • Udaleko egoera, kezka, oztopo eta beharren inguruko hausnarketa bultzatzea. • Etorkizuneko erronka eta beharrak identifikatzea. Datozen hilabeteotan ildo beretik lanean jarraituko du Udalak; barne mailako formazioan, zein herritarrekin hartu eman etengabean. 2020-2021 ikasturtean hainbat jarduera bideratu ditu, denak ere formazio feminista arlo anitzetan lantzeko; eta, datorren ikasturtean ere bide berean lanean jarraitu nahi du.
16 2021eko uda BIZI LARRABETZU
Orain dela 70 urte. Domeka baten. Berresonagan. Begiratu aurpegiak. Alaiak. Ilusioarekin. Andrak, umeak, gizonak. Denak batera. Haiek ere ondo pasatzeko eskubidea zuten. Eta, garai haietan Uritarra Kirol Taldeak ematen zioten disfrutea.
ZORIONAK URITARRA! Orain dela 74 urte Uritarra futbol taldea sortzen aritu zirenak ezin zuten imaginatuko 2021. urtean, pandemia baten erdian. talde hau izango zela Bizkai mailan erreferente bat. Kobratu barik. Halere lehenegoak, ze dirua ez da dena. Ilusioa, ametsa, taldea, batasuna ere hor daude.
Asteburu honetan Uritarrak Galdakaoren kontran jokatu du, Larrabetzu baino 15 aldiz biztanle gehiago duen herria, Hirugarren mailara igotzeko. Eta lortu dau, 3. Mailako ekipoa da! ZORIONAK URITARRA! Argazkiak: Jose Mari Lekerika
