Á vakt fyrir Ísland 1tbl 2019

BLAÐ LANDSSAMBANDS SLÖKKVILIÐS- OG SJÚKRAFLUTNINGAMANNA

JÚNÍ 2019

8 Ráðstefna um hættur í bílum

24 Bruni í jarðgöngum

27 Íslandsmót slökkviliða

Proud members of the European and the International Firefighters Union Alliance

Við klæðum slökkviliðs- og sjúkraflutningamenn með stolti

Gæði - alla leið! ÍSLENSKA SVEITIN OG SS - FYRIR ÞIG

ÁRNASYNIR

Stefán Geirsson og Silja Rún Kjartansdóttir í Gerðum eru hluti þeirra 900 bænda sem eiga SS.

Oddur Árnason KJÖTMEISTARI ÍSLANDS 2018

„Til að skapa afbragðs SS kjötvörur þá eru gæði hráefnisins og uppruni lykilatriði.

Vönduð vinnubrögð góðra bænda ásamt réttri meðhöndlun tryggja að kjötvörur frá SS skila gæðum alla leið á diskinn þinn.“

Nr. 56 - 46. árgangur 1. tölublað

Gefið út í júní 2019

Ábyrgðarmaður Hermann Sigurðsson Ritnefnd Kristinn Guðbrandsson Hulda Geirsdóttir Viðar Arason Umbrot Margrét Kröyer Prentun Svansprent Útgefandi Landssamband slökkviliðsog sjúkraflutningamanna Brautarholti 30 ı 105 Reykjavík s: 5622962, lsos@lsos.is ı www.lsos.is Opnunartími: Mánud - fimmtud frá 9-12 og 13-15, Föstudaga 9-12.

Starfsfólk LSS Hermann Sigurðsson, framkvæmdastjóri hermann@lsos.is Guðrún Hilmarsdóttir, skrifstofustjóri lsos@lsos.is Magnús Smári Smárason, formaður magnuss@lsos.is

Steinþór Darri Þorsteinsson, varaformaður darri@lsos.is Félagar í LSS eru um 1.300.

Slökkviliðsmenn, sjúkraflutningamenn og neyðarverðir.

LSS þakkar öllum sem lagt hafa útgáfu blaðsins lið.

Forsíðumynd: Bruni í Seljaskóla

Ljósmyndari: Guðlaugur Ottesen Karlsson

Efni:

Leiðari formanns . .................................................................................. 6 Slökkvilið Norðurþings ........................................................................... 7 Ráðstefna um hættur í bílum með aðra eldsneytisgjafa en jarðefnaeldsneyti.......................................................................................... 8 Fagdeild sjúkraflutninga ........................................................................ 10 Heimsleikar lögreglu- og slökkviliðsmanna............................................ 13 Fagdeild slökkviliðsmanna..................................................................... 13 Að loknu málþingi................................................................................... 14 Bráðavarpið............................................................................................ 18 Á vakt fyrir Ísland 2019........................................................................... 19 Eldvarnarátakið og Eldvarnargetraunin.................................................. 21 Af kattasamsæri..................................................................................... 22 Krabbamein meðal slökkviliðsmanna..................................................... 23 Bruni í jarðgöngum................................................................................. 24 Íslandsmót slökkviliða............................................................................. 27 Orlofssjóður LSS.................................................................................... 31 Svefn og vaktavinna............................................................................... 32 Styrktarsjóður......................................................................................... 35 Starfsmenntasjóður................................................................................ 37

Slökkvilið höfuðborgarsvæðisins

4

Á vakt fyrir Ísland

Höfum gaman af 'essu Vinahópur Olís er vildarklúbbur lykil- og korthafa Olís og ÓB. Allir sem eru nú þegar með lykil eða kort frá Olís eða ÓB eru sjálfkrafa í Vinahópnum og þurfa því ekkert að gera, nema njóta aukinna fríðinda – og hafa gaman af þessu.

Aragrúi skemmtilegra og spennandi tilboða hjá fjölbreyttum samstarfsaðilum í hverjum mánuði.

Kynntu þér Vinahópinn á olis.is

Leiðari formanns Hér ber að líta aðra útgáfu af „Á vakt fyrir Ísland”, málgagnið sem áður bar nafnið „Slökkviliðsmaðurinn” en það nafn þótti ekki lengur endurspegla fjölbreytileika félagsmanna og því var ákveðið að nýtt nafn væri ekki bundið einum hópi félagsmanna.

Staða LSS er góð, mikil gróska hefur verið undanfarið og mörg verkefni í framkvæmd.

Nú á vordögum 2019 eru kjarasamningaviðræður í fullum gangi og tel ég að sá hópur sem vinnur að þeim málum sé búinn að leggja upp góða áætlun og sé með skýrt markmið að ná árangri til að bæta starfskjör og starfsaðstæður félagsmanna.

Frá því að ég tók við sem formaður hef ég reynt að halda þeirri vegferð áfram að Landsambandið tengist félagsmönnum sínum betur. Hringferð um landið sem farin var í haust var liður í því og erum við sem stóðum að henni mjög ánægð með hvernig til tókst.

Kjarakönnun sem send var út var ætlað að styðja við störf stjórnar sem og kjararáðs og fengum við verðmætar upplýsingar úr þeirri könnun. Fyrsta fréttabréfið sem fer út á netföng félagsmanna er þegar farið í loftið og vona ég að það muni nýtast vel í framtíðinni til að miðla upplýsingum. Því verkefni að tengjast félagsmanninum betur er ekki lokið og verður í sífelldri mótun, en ég held að við séum að leggja góðan grundvöll til áframhaldandi þróunar á því sviði.

Landsambandið verður aldrei betra en félagsmennirnir sem í því eru, árangur og framþróun byggir á þátttöku einstaklinga eða hópa í starfseminni. Núverandi stjórn hefur fundið fyrir miklum áhuga félagsmanna og bæði hvetur það okkur til starfa og heldur okkur við efnið. Ekki hika við að hafa samband á netfangið lsos@lsos.is ef þú hefur áhuga á starfi LSS eða hefur eitthvað til málanna að leggja.

Að lokum vil ég þakka þeim sem leggja til efni í blaðið en um leið hvetja þá félagsmenn sem telja sig hafa eitthvað fram að færa að skrifa greinar og senda inn í blaðið, þannig aukum við þekkingu og fræðslu og gerum blaðið áhugavert.

6

Á vakt fyrir Ísland

Magnús Smári Smárason, formaður LSS

Slökkvilið Norðurþings Sveitarfélagið Norðurþing varð til árið 2006 við sameiningu Húsavíkurbæjar, Kelduneshrepps, Öxarfjarðarhrepps og Raufarhafnarhrepps. Á þessum tíma voru rekin þrjú slökkvilið á svæðinu undir stjórn þriggja slökkviliðsstjóra; á Húsavík, Kópaskeri og Raufarhöfn.

Sá rekstur hélst óbreyttur til ársins 2014 en þá voru slökkviliðin formlega sameinuð sem slökkvilið Norðurþings undir einum slökkviliðsstjóra. Í dag rekur Slökkvilið Norðurþings þrjár slökkvistöðvar, átta bíla og mannauður liðsins telur um 60 manns. Launaðri bakvakt er sinnt á öllum starfsstöðvum liðsins allt árið um kring. Árið 2015 tók slökkviliðið að sér að stofna tíu manna vettvangsliðahóp fyrir Heilbrigðisstofnun Norðurlands (HSN) á Húsavík þegar hætt var með sjúkrabílinn á Kópaskeri.

Slökkvilið keypti gamla sjúkrabílinn, breytti honum í vettvangsliðabíl fyrir hópinn og er hann útbúinn öllum þeim búnaði sem hópnum er heimilt að nota í störfum sínum. Hópurinn hefur starfað óslitið frá stofnun og sinnir að meðaltali um 17 F1 & F2 útköllum á ári á sínu svæði til aðstoðar við lækna og sjúkraflutningafólk frá Húsavík, Raufarhöfn og Þórshöfn.

Rekstur slökkviliðsins hefur tekið miklum breytingum undanfarin ár og starfsemi þess aukist til mikilla muna. Ákvörðun var tekin um byggingu kísilvers PCC á Bakka við Húsavík árið 2015. Með þeirri ákvörðun varð til langstærsta einstaka áhættan í sveitarfélaginu en heildarflatarmál bygginga verksmiðjunnar er um 38.000 m2 auk gas geymslusvæða og 10.000 m2 hráefnalagers á útisvæðum.

Gengið var frá samningi á milli Norðurþings og PCC BakkiSilicon ehf. um að slökkvilið sveitarfélagsins yrði eflt og tæki að sér að sinna viðbragðsþjónustu fyrir fyrirtækið og leysti það þar með undan þeirri kröfu að byggja

upp eigið slökkvilið á athafnasvæði sínu á Bakka.

Föstum 100 % stöðugildum í slökkviliðinu var fjölgað í þrjú á dagtíma auk tveggja bakvaktarmanna um nætur og helgar. Að auki var hlutastarfandi hópurinn stækkaður.

Mikið af búnaði liðsins var endurnýjaður og keyptur var nýr bíll í samstarfi við PCC BakkiSilicon ehf. Í bílnum er One Seven slökkvibúnaður, klippur og björgunarbúnaður. Á bílnum er öflug hitamyndavél og skjár fyrir hana í mannskapsrými.

Bíllinn getur borið fimm manna áhöfn, þar af þrjá reykkafara.

Haustið 2018 hófst vinna við byggingu nýrrar 1.040 m2 slökkvistöðvar sem staðsett verður á nýrri fyllingu við Norðurgarð og áætluð verklok eru haustið 2019.

Staðsetning stöðvarinnar var valin m.a. út frá þeim skuldbindingum sem sveitarfélagið tók að sér gagnvart viðbragðsþjónustu á Bakka þar sem jarðgöng sem tengja hafnarsvæði og iðnaðarlóðina eru hugsuð sem aðal aðkomuleið að svæðinu. Árið 2017 var gerður samningur við Heilbrigðisstofnun Norðurlands til eins árs um mönnun slökkviliðsins á öðrum sjúkrabílnum sem gerður er út á Húsavík og gekk samstarfið afar vel og hefur sá samningur verið endurnýjaður til næstu þriggja ára.

Samningurinn tryggir slökkviliðinu aðgang að þeim einstaklingum sem sinna vakt á hinum sjúkrabílnum sem hluta af útkallsbærum hópi liðsins þ.e. tveimur á dagtíma og tveimur á nætur- og helgarbakvakt og eru þeir einstaklingar í grunnnámi slökkviliðsmanna um þessar mundir og munu ljúka því námi haustið 2019.

Með þessu fyrirkomulagi uppfyllir sveitarfélagið nánast að fullu mönnunarákvæði nýrrar reglugerðar nr.

747/ 2018 um starfsemi slökkviliða.

Menntunarstig liðsins er gott og eru 18 einstaklingar þess með löggildingu sem slökkviliðsmenn og þó nokkrir sem eru að nálgast þann áfanga. Allir aðrir meðlimir liðsins hafa lokið grunnmenntun slökkviliðsmanns eða eru í námi.

Slökkviliðið hefur einnig innan sinna raða níu sjúkraflutningamenntaða

einstaklinga og unnið er markvisst að stækkun þess hóps og nú eru þrír einstaklingar á vegum slökkviliðsins í slíku námi.

Eldvarnareftirliti er sinnt í fullu starfi hjá liðinu og hefur verið gert frá 2014.

Skoðanaskyldir staðir á starfssvæði liðsins eru rúmlega 300 talsins auk skoðana vegna útgáfu tækifæris- og rekstrarleyfa.

Undanfarnar vikur hefur verið unnið að stofnun vettvangsliðahóps á Raufarhöfn fyrir HSN á Húsavík. Þar er verið að mennta tíu manna hóp til þessara starfa og sá hópur verður útskrifaður í maí á þessu ári og mun hann sinna viðbragðsþjónustu á svæðinu með sama hætti og gert er á Kópaskeri þegar samningur um rekstur sjúkrabílsins rennur út í lok apríl.

Slökkvilið Norðurþings sinnti 110 útkallsverkefnum á árinu 2018.

Grímur Kárason Á vakt fyrir Ísland

7

Ráðstefna um hættur í bílum með aðra eldsneytisgjafa en jarðefnaeldsneyti Þann 9. apríl sl. héldu Brunavarnir Árnessýslu, í samstarfi við Mannvirkjastofnun, ráðstefnu um hættur í bílum með aðra eldsneytisgjafa en jarðefnaeldsneyti og var þar fyrst og fremst átt við rafmagn.

Mikil fjölgun hefur orðið á farartækjum sem nota önnur efni en hefðbundið jarðefnaeldsneyti eins og bensín og dísil. Þó svo að alltaf sé umtalsverð hætta fyrir björgunaraðila að vinna við slysavettvanga þar sem farartæki knúin af hinum „hefðbundnu“ eldsneytisgjöfum eiga í hlut þá eru björgunaraðilar nú um þessar mundir að upplifa sig í alveg nýjum veruleika hvað þetta varðar. Þarna er ekki eingöngu um að ræða nýjar áskoranir í að klippa þessi tæki í sundur til þess að ná út slösuðu fólki, heldur einnig íkveikjuhættu vegna árekstra og eftir árekstra, íkveikjuhættu vegna rangra hleðsluaðferða og þá bæði íkveikju í farartækinu sjálfu eða hreinlega að nærliggjandi fasteignir eigi á hættu að brenna í kjölfarið. Einnig er um að ræða nýjar áskoranir um hvert rafhlöður rafmagnsbíla fara eftir að hafa þjónað hlutverki sínu.

Reyndir aðilar í faginu og því tengdu héldu erindi á ráðstefnunni auk þess sem kveikt var í bifreið fyrir utan hótelið og gestum sýnt hvernig hægt er að slökkva venjulegan bílbruna á fljótan hátt með stóru eldvarnateppi sem breitt er yfir logandi bílinn og eldurinn þar með kæfður.

Aðalfyrirlesari ráðstefnunnar var Frank Åstveit, aðalvarðstjóri hjá slökkviliðinu í Bergen, en rafbílavæðing hefur verið umtalsverð í Noregi og ráðgera yfirvöld þar að flestir bílar þar í landi verði komnir yfir í aðra orkugjafa en jarðefnaeldsneyti innan sex ára. Åstveit talaði um reynslu þeirra í brunum á þessum bílum sem ekki eru algengir út frá rafhlöðum þeirra, en þess má geta að þessi gerð bíla er nokkuð ný af nálinni og eftir á að koma í ljós hvort tilfellum fjölgi eftir því sem bílarnir eldast.

8

Á vakt fyrir Ísland

Pétur Pétursson slökkviliðsstjóri Brunavarna Árnessýslu

Í dag eru u.þ.b. 200.000 rafmagnsbílar í umferðinni í Noregi, en einungis hafa fimm brunar þar í landi verið tengdir við rafhlöður þeirra.

Aðalheiður Jacobsen, framkvæmdastjóri Netparta, fjallaði um endurvinnslu á rafhlöðum rafmagnsbíla þegar þeir koma skemmdir inn á gólf til þeirra. Í fyrirlestri hennar kom fram að ekkert skilagjald er á rafhlöðum bílanna en það kostar eigendur þeirra hinsvegar um 150.000 krónur að láta farga rafhlöðunum. Hún velti upp þeim möguleika hvort þetta gæti orðið til þess að notaðar rafhlöður skiluðu sér ekki á eyðingarstaði heldur enduðu ýmist sem hleðslugeymar fyrir rafmagn við sumarhús eða yrði jafnvel fargað á þann hátt sem engin hefði hag af í náttúru landsins.

Lárus Kristinn Guðmundsson, varðstjóri hjá Brunavörnum Árnessýslu, fjallaði um rafmagnsvæðingu í fólksflutningabílum hjá rútufyrirtækjum og strætó en nokkur aukning hefur verið á rafmagnsrútum á landinu. Ýmsar áskoranir verða þar fyrir björgunaraðila ef klippa þarf slíkar bifreiðar þar

sem bróðurpartur skrokksins inniheldur rafhlöður sem lífshættulegt getur verið fyrir björgunaraðila að klippa í.

Einar Bergmann Sveinsson, deildarstjóri hjá eldvarnaeftirliti Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins, fjallaði um bruna sem varð í tveimur rafmagnsbílum á höfuðborgarsvæðinu vegna rangra hleðsluaðferða en atvikið náðist á mynd af öryggismyndavélum.

Halldór Halldórsson, öryggisstjóri Landsnets, fjallaði um hættur tengdar rafmagni almennt, háspennu og lágspennu og þá virðingu sem þarf að sýna þessum orkugjöfum.

Hann sýndi í máli og myndum hversu lítið má út af bera til þess að stórslys geti hlotist af vinnu við og í kringum þennan orkugjafa ef ekki er farið eftir vinnureglum og viðbragðsaðilar æfi ekki reglulega með staðkunnugum. Mikilvægt er að umgangast rafmagn af virðingu og eftir settum reglum. Í lokin ræddi Reynir Guðjónsson, öryggisstjóri Orku Náttúrunnar, um öryggi almennt á vinnustöðum og hversu mikilvægt það er að beita áhrifaríkum aðferðum til þess að hjálpa fólki að tileinka sér öryggi á vinnustað sem og heima fyrir og að við eigum ekki að sætta okkur við þá hugsun að slys séu sjálfsagður hluti af tilverunni.

Skömmu eftir hádegi kveiktu slökkviliðsmenn frá Brunavörnum Árnessýslu í bifreið á bökkum Ölfusár og sýndu gestum ráðstefnunnar hversu fljótlegt það getur verið að slökkva í logandi bifreið með þar til gerðu eldvarnateppi fyrir bifreiðar. Slökkvistarfið gekk hratt og vel fyrir sig og má færa rök fyrir því að þessi aðferð valdi minni mengun fyrir umhverfið þar sem eldurinn logar skemur og minni reykur stígur því út í umhverfið auk þess sem nánast ekkert slökkvivatn er notað við aðferðina sem veldur því að lítil hætta er á mengun grunnvatns með slökkvivatni frá bílnum.

Reynsla slökkviliðsmanna í Noregi er að það þurfi allt að 20.000 lítra af vatni til að slökkva eld í rafmagnsbíl ef rafhlöðurnar eru að brenna. Auk þess er afar líklegt að eldurinn taki sig upp aftur næstu tvo sólarhringa.

Ráðstefnan var mjög vel sótt og héldu frummælendur erindi fyrir fullum sal af fólki. Greinilegt var að mikill áhugi er á málinu í samfélaginu.

Niðurstaða ráðstefnunnar er sú að miðað við þekkingu fólks á rafmagnsbílum stafar engin sérstök hætta af þeim við almenna notkun, sé rétt að öllu staðið. Eigendur bifreiðanna þurfa að huga að því að rétt sé staðið að hleðslu á þeim því ef það ekki gert er hætta á að rafmagnskaplar hitni og eldur getur kviknað. Afleiðingar af því geta verið umtalsverðar. Kviknað getur í viðkomandi bifreið, fleiri bifreiðum, fasteignum og svo ekki sé minnst á heimili fólks. Það fylgir því auðvitað heilmikil ábyrgð eigenda að ganga rétt frá hleðslumálum.

Ekki er algengt að það kvikni í rafmagnsbílum við venjulega notkun.

Einungis eru örfá dæmi um slíkt í Evrópu enn sem komið er. Slíkt getur

hinsvegar gerst verði rafhlöður bílanna fyrir miklum skemmdum, svo sem við umferðaslys. Kvikni eldur í rafhlöðu rafmagnsbíla brennur bíllinn við umtalsverðan hita sem erfitt getur verið að slökkva. Líklegt er talið að efnið verði að fá að brenna upp til agna þar sem illmögulegt er að slökkva eldinn og slökkvistörfin geta valdið meiri mengun út í umhverfið heldur en að bíllinn sé látinn brenna.

Ef hinsvegar kviknar í rafmagnsbíl og ekki verður eldur laus í rafhlöðunum þá er eðli þess bruna rétt eins og eðli bruna í „hefðbundnum bílum“ sem slökkvilið hafa flest hver mikla reynslu af og góð tök á að slökkva. Það sem veldur einna helst áhyggjum björgunaraðila er þegar þau tilfelli koma upp að beita þurfi björgunarklippum til þess að ná slösuðu fólki út úr flökum rafmagnsbíla. Lega rafhlaðna og rafmagnskapla er ekki stöðluð, hvorki milli framleiðenda eða árgerða bíla innan sömu tegundar. Það getur reynst hættulegt og jafnvel lífshættulegt fyrir björgunaraðila að klippa í rafhlöður eða kapla þar sem straumur getur hlaupið í þann

sem beitir klippunum. Þó eru komnir einangrandi hanskar á markað sem minnkar líkur á að slíkt geti gerst. Það vakti athygli ráðstefnugesta að ekki er neitt regluverk yfir förgun rafhlaðna rafmagnsbíla og ekki skuli vera skilagjald á þeim sem hvetur eigendur til þess að skila þeim inn við úreldingu og/eða förgun rafmagnsbíla. Það er augljóst að á þessu þarf að taka með tilliti til umhverfisverndar, endurnýtingu verðmæta og hættu sem getur skapast ef gamlar og jafnver skemmdar rafhlöður eru notaðar til orkugeymslu við heimili eða sumarhús fólks.

Mörgum spurningum var svarað á ráðstefnunni en eflaust kviknuðu enn fleiri spurningar hjá flestum eftir að heim var komið eins og oft gerist þegar kafað er í málefni.

Ljóst er að aðrir orkugjafar en jarðefnaeldsneyti eru komnir til að vera og verða líklega allsráðandi innan tíðar. Við þurfum því að vera meðvituð um breytingarnar og tileinka okkur rétt vinnubrögð og rétta aðkomu að því sem komið er nú þegar og koma skal.

Óskum Strandabyggð til hamingju með nýja slökkvibílinn frá Óslandi ehf.

- Yfirbygging er búin 5000 lítra vatnstanki - Dæla er af gerðinni Ziegler 10/3000/450 - 3 stk. reykköfunarstólar í ökuhúsi - 2 stk. reykköfunartæki í festingum í yfirbyggingu - 60 m 3/4” slanga á loftdrifnu hjóli - 2900 l monitor á þaki yfirbyggingar.

- 2 stk. útdraganlegar hillur í fremsta skáp - slöngurekkar fyrir 200 m 2”og 200 m 3” - loftdrifið ljósamastur, 360 gr LED 4x80W - 14 stk. LED vinnuljós á yfirbyggingu - 6KW diselrafstöð - 10 m stigi í festingum á yfirbyggingu

ÓSLAND ehf. Ólafsfirði s. 852 7171

Á vakt fyrir Ísland

9

Fagdeild sjúkraflutninga Fagdeild sjúkraflutningamanna er vettvangur okkar til samvinnu í málefnum sjúkraflutninga og bráðaþjónustu utan spítala. Henni er ætlað að stuðla að faglegri framþróun, meðal annars með því að efla fræðslu og kynningu um fagleg málefni. Fagdeildin er ráðgefandi til stjórnar LSS. Henni er ætlað að standa að bættu skipulagi sjúkraflutninga, hvort heldur er í lofti, á láði eða legi. Þetta kemur fram í reglum fagdeildarinnar.

Verkefni á borði fagdeildar eru mörg, líkt og þau hafa verið undanfarin ár og málin af ýmsum toga. Nú í vor er stjórnin að ljúka sínu fyrsta starfsári og það hefur verið ærið og lærdómsríkt fyrir nýjan formann og stjórn að taka á þessum málum. Starfið er krefjandi en það er góður andi í hópnum sem býr vel að breiðri reynslu og hefur meirihluti hópsins setið áður í stjórn fagdeildarinnar.

Ný stjórn býr einnig vel að þeirri vinnu sem unnin var af fyrirrennurum sínum.

Mikil framþróun hefur verið í málefnum okkar á síðustu árum, þökk sé óeigingjörnu starfi þeirra sem hafa látið sig málefnin varða. Mikil vinna er þó fyrir höndum og margt sem við öll, veitendur bráðaþjónustu utan spítala, viljum bæta.

Menntun

Nýtt og uppfært nám Sjúkraflutningaskólans er komið í gagnið og er efnið og fyrirkomulag farið að slípast til. Mikil aðsókn hefur verið í grunnnámið undanfarið. Flestir sækja streymisnámið þar sem bóklegi hlutinn er tekinn á internetinu og verklegar lotur síðan haldnar víða um landið. Framhaldsnámið, sem heitir í dag EMT-A, fer einnig að mestu fram í streymi. Námið skiptis í fjórar lotur en miðað er við að það taki nemendur u.þ.b. eitt ár að ljúka náminu en í lokin er verklegt færnimat.

Hermiþjálfun er á uppleið og það er góð reynsla af slíkri þjálfun í löndunum í kringum okkur. Hermiþjálfun hefur reynst mjög árangursrík við menntun heilbrigðisstarfsfólks og hún á sérstaklega vel við bráðaþjónustu. Það hefur aukist til muna að hermiþjálfun sé notuð við menntun sjúkraflutningamanna hér á landi

10

Á vakt fyrir Ísland

Birkir Árnason, formaður fagdeildar sjúkraflutningamanna LSS og þeim stöðum sem eiga til búnað og aðstöðu til hermiþjálfunar fjölgar.

Hvað á að kenna með hermiþjálfun og hvernig á hermiþjálfunin að fara fram? Það er ærið verkefni fyrir okkur að þróa þessa kennsluaðferð hér heima. Við þurfum að vera dugleg að bera saman bækur okkar og læra hvert af öðru. Gaman væri að sjá vettvang til samskipta og samræmingar og fagdeildin er boðin og búin að leggja sitt af mörkum.

Einnig er lag að skoða samstarf við aðrar heilbrigðisstéttir. Kennslusetur Landsspítalans hefur t.d. náð góðum árangri við uppbyggingu aðstöðu og aðferða og væri því kjörið að læra af félögum okkar þar.

Bráðatæknum heldur áfram að fjölga með tilkomu nýrra námsleiða.

Einnig fjölgar þeim bráðatæknum sem mennta sig til hærra námsstigs og í dag eru þrír starfandi bráðatæknar með B.Sc. gráðu í faginu og fleiri eru í námi. Það er gott því það styrkir okkur sem stétt að hækka menntunarstigið. Þannig

tryggjum við okkur betur sæti við borðið þegar kemur að stefnumótun stjórnvalda um málaflokkinn. Hærra menntunarstig styrkir líka grunvöll þess að framkvæmdar séu rannsóknir í faginu af þeim sem því sinna og gaman væri að sjá þá vinnu aukast.

Slík rannsóknarvinna er forsenda breytinga og þróunar í átt að betri þjónustu. Flestar tölur sækjum við erlendis frá en Ísland er á margan hátt sérstakt og þess vegna er þörf á rannsóknum hér heima til þess að tölfræði til grundvallarbreytinga eigi sem best við. Önnur viðbótarmenntun af ýmsum toga er einnig að verða sýnilegri. Ýmsar leiðir eru til sérhæfingar með námskeiðum bæði hér heima og erlendis. Tækifærin eru mörg, sýnum frumkvæði. Þetta byrjar hjá okkur.

Samstarf við yfirlækni utanspítalaþjónustu

Fagdeildin hefur átt gott samstarf við yfirlækni utanspítalaþjónustu og vill þakka það sérstaklega. Formaður

hefur fundað með yfirlækni reglulega en það er mikil samlegð milli verkefna á hans borði og verkefna fagdeildarinnar.

Eitt af verkefnum yfirlæknis er rafræn sjúkraskráning. Mörgum stekkur bros á vör þegar minnst er á rafrænar sjúkraflutningaskýrslur en þær hafa lengi verið ,,handan við hornið” eins og svo margt í okkar málaflokki. Í því máli er þó það að frétta að búið er að stofna starfshóp hjá Embætti landlæknis sem er ætlað að koma hugbúnaði fyrir rafrænar sjúkraflutningaskýrslur í gagnið. Í hópnum sitja starfsmenn frá embættinu og yfirlæknir utanspítalaþjónustu en einnig hefur Ólafur Kristján Ragnarsson verið ráðinn í hálft starf. Ólafur er sjúkraflutningamaður og hefur unnið í hugbúnaðarmálum hjá SHS. Ólafur smíðaði meðal annars leiðsögukerfið og hnappaboðunina sem er í notkun þar og víðar. Að verkinu koma einnig rýnihópar sem hittast reglulega og fylgjast með framvindu mála. Möguleikarnir í skráningu og úrvinnslu gagna eru nær endalausir en stefnt er á að byrja smátt og bæta við í skrefum. Þetta er áfangasigur og því ber að fagna. Það var einnig mikill áfangasigur þegar gefnar voru út fyrir landið verklagsleiðbeiningar um meðferð vegna gruns um áverka á hrygg. Njáll Pálsson, Viðar Magnússon og fleiri eiga miklar þakkir skildar fyrir sína vinnu. Þetta opnaði farveg fyrir frekari uppfærslur og staðfesti umboð yfirlæknis til útgáfu nýrra ferla. Fagdeildin telur að nú eigi ráðast í verkefnið af fullum krafti og stofna eigi formlega starfshóp undir yfirlækni utanspítalaþjónustu til þess að framkvæma heildaruppfærslu á vinnuferlum sjúkraflutningamanna.

Mörg önnur verkefni eru á borði yfirlæknis og fagdeildin vonast eftir áframhaldandi samstarfi. Sem dæmi má nefna endurskoðun reglugerða um sjúkraflutninga, námskrá sjúkraflutningamanna, þjónustuviðmið og boðunarkort 112. Yfirlæknir utanspítalaþjónustu hefur unnið mikið og gott starf en það er þó alveg ljóst að styrkja þarf embætti hans og skýra hlutverk. Mikilvægt er að yfirlæknir fái fjármagn til umráða og starfsfólk.

MBUS

Fagdeildin hefur fylgt á eftir ályktun LSS um stofnun MBUS, miðstöðvar

bráðaþjónustu utan spítala. Hugmyndin um stofnun miðstöðvarinnar var rædd á fundi fagráðs sjúkraflutninga með heilbrigðisráðherra. Þá var þörfin fyrir utanumhald málaflokksins útskýrð ásamt þörfinni fyrir frekari gæðastjórnun og setningu þjónustuviðmiða fyrir allt landið. Ráðherra tók undir að þarna þyrfti að gera bót á. Ráðherra hefur látið í ljós mikinn á huga á málaflokknum og lagði velferðarnefnd Alþingis nýverið fram þingsályktunartillögu þess efnis að ráðherra fengi formlegt umboð til heildar endurskipulagningar málaflokksins. Þetta eru mjög ánægjulegar fréttir og fagdeildin vill koma á framfæri mikilvægi þess að þétt samstarf verði með fulltrúum stéttarinnar við þessa vinnu og að einnig verði stuðst við það efni sem áður hefur verið lagt fram vegna framtíðar skipulags sjúkraflutninga. Fagdeildin hefur stofnað sérstakan starfshóp sem mun taka fyrir og skilgreina betur hugmyndina um MBUS og mögulegar útfærslur.

Sjúkrabílar

Það er ekki nýtt að það vanti sjúkrabíla, það er staða sem við höfum kynnst áður en nú virðist svo komið að við séum að glíma við vandamál á nýjum skala. Eins og kunnugt er hefur ríkinu ekki tekist að fjármagna útboð nýrra sjúkrabíla og viðræður standa enn yfir við Rauða krossinn um uppgjör sjúkrabílasjóðs. Flotinn er illa á sig kominn og búnaðarmálin sitja einnig á hakanum en fjölnota búnaður í bílunum er víða kominn til ára sinna og kröfur aukast um uppfærslur með tilkomu nýrrar tækni.

Landssambandið hefur lagt sitt af mörkum til þess að þrýsta á framgang í þessu ferli. Hvergi er um það deilt að staðan sé alvarleg en LSS hefur komið sjónarmiðum sínum á framfæri við almenning, við þingmenn, velferðarnefnd Alþingis og við ráðherra.

Ríkið og Rauði krossinn hafa sammælst um að ræða ekki efnisatriði uppgjörsins út á við. Ráðherra hefur þó blásið okkur von í brjóst og segir málin þokast í rétta átt.

Við þurfum í millitíðinni að gæta að þeirri auknu hættu sem við stöndum frammi fyrir og taka sérstakt tillit til ástands tækisins sem við ökum.

Að lokum

Þetta eru einungis dæmi um það helsta sem fagdeildin vinnur að en meðal annarra verkefna má nefna málefni vettvangsliða og ráðstefnuna Á vakt fyrir Ísland 2019. Þá kom fagdeildin að mótun stefnu fyrir heilbrigðisþjónustu til ársins 2030 í gegnum samráðsgátt stjórnvalda. Í stefnuna vantaði mikið upp á sýnileika og vægi sjúkraflutninga og bráðaþjónustu utan spítala. Fagdeildin skilaði inn athugasemdum við stefnuna og ánægjulegt var að sjá að breytingar höfðu verið gerðar á stefnunni þegar hún barst LSS svo aftur til umsagnar ásamt þingsályktunartillögu sem henni fylgdi.

Fagdeildin er líka á internetinu.

Hópurinn okkar á Facebook fer stækkandi og telur orðið yfir 500 manns. Sú umræða hefur komið upp hvernig stýra ætti aðgangi að síðunni því ekki eru eingöngu félagsmenn með aðgang að henni í dag. Þar eru ef til vill margir fyrrverandi félagsmenn og svo aðrir sem hafa áhuga á málefnum fagdeildarinnar. Stjórn fagdeildarinnar vill fara þá leið að meina engum aðgang að síðunni. Þetta er því eitthvað sem er gott að hafa í huga þegar efni er sett inn á síðuna, þjóð veit þá 500 vita og er það góð áminning fyrir okkur um að hafa umræður málefnalegar og efni við hæfi. Það er einnig vilji stjórnar að koma inn á síðuna meiri fróðleik og menntun. Gaman er að segja frá því að framtaksmiklir sjúkraflutningamenn hjá HSU hafa nú komið í loftið hlaðvarpi (e. podcast) um bráðaþjónustu og heitir það Bráðavarpið. Finna má tengil á hlaðvarpið á síðu fagdeildarinnar á Facebook.

Fagdeildin vill koma á framfæri þökkum fyrir framtakið.

Mörg önnur smærri verkefni rata á borð fagdeildar ásamt nefnda- og fagráðssetu stjórnarmanna. Stjórnin vill benda félagsmönnum á að hafa samband ef þess er óskað að sérstök mál séu tekin fyrir og bendir á netfangið sjukra@lsos.is Fyrir hönd fagdeildarinnar vil ég óska félagsmönnum öllum gleðilegs sumars og gæfu í starfi.

Á vakt fyrir Ísland

11

Brunahanar og lagnir frá Set Set röraverksmiðja er umboðsaðili fyrir brunahana frá danska fyrirtækinu AVK Snemma árs 2012 varð Set röraverksmiðja fyrir miklu tjóni af völdum elds. Skjót viðbrögð slökkviliðsmanna urðu fyrirtækinu til happs, en það hefði geta farið mun verr ef eldurinn hefði læst sig í nærliggjandi byggingum.

Set ehf.

Röraverksmiðja Eyravegur 41 800 Selfoss Sími Fax

+354 480 2700 +354 482 2099

www.set.is set@set.is

Þetta kennir okkur að mikilvægt er að hafa brunavarnir í lagi.

Með lögnum frá Set og brunahönum frá AVK er hægt að tryggja gott aðgengi að vatni.

Fjögurra áratuga starfsemi fyrirtækisins hefur öðru fremur einkennst af mjög virku samkeppnisumhverfi. Þær aðstæður hafa kallað á árvekni og skjót viðbrögð þar sem áhersla hefur verið lögð á hátt tæknistig, framleiðni og gæðavitund. Mikil þekking og reynsla hefur skapast á sviði framleiðslutækni hjá fyrirtækinu. Á það einnig við um kunnáttu á sviði markaðsmála og þjónustu við lagnaiðnaðinn.

Fagdeild slökkviliðsmanna

Heimsleikar lögreglu- og

slökkviliðsmanna

Heimsleikar lögreglu- og slökkviliðsmanna verða haldnir í ár og að þessu sinni verða þeir í Chengdu í Kína þar sem pandabjörninn mun verða aðal aðdráttaraflið. Þetta er að sjálfsögðu mikið ferðalag og hefur það talsverð áhrif á þann fjölda sem fer að þessu sinni en reikna má með um 15 keppendum frá Íslandi. Á undanförnum leikum sem haldnir hafa verið í Evrópu eða Norður-Ameríku, hafa þátttakendur frá Íslandi verið allt upp í 40.

Nú þegar er byrjað að auglýsa leikana 2021 sem verða haldnir í Rotterdam í Hollandi og má gera ráð fyrir að stór hópur komi til með að ferðast þangað, enda nokkuð þægilegra ferðalag.

Þau eru ýmis málefnin sem Fagdeild slökkviliðsmanna er að vinna að þessa dagana. Er þar helst að nefna menntunarmál slökkviliðsmanna og unnið er að því að semja nýja fyrirlestra sem munu nýtast í fjarnámi slökkviliðsmanna og annarri fagkennslu.

Er þetta gert í samstarfi Mannvirkjastofnunar og Landssambands slökkviliðs- og sjúkraflutningamanna og kemur fagdeildin að þeirri vinnu. Þegar fyrirlestrarnir verða tilbúnir til notkunar hjá Brunamálaskólanum munu þeir verða aðgengilegir á vefsvæði Mannvirkjastofnunar.

Hulda Geirsdóttir, Fagdeildin er að kostnaðargreina ritari fagdeildar verðmæti nýrra slökkviliðsmanna sem hefja störf hjá slökkviliði með tilliti til þjálfunar, menntunar og reynslu. Það liggur fyrir að töluverðar fjárhæðir liggja í menntun, búnaði, þrekprófunum og læknisskoðunum fyrir hvern einstakling í upphafi starfs og mun fagdeildin rýna í þær tölur með hagræðingu í huga og til fróðleiks fyrir þá sem starfa innan geirans.

Fagdeildin er að leggja drög að nýrri útfærslu á þrekprófi sem endurspeglar betur það líkamlega álag sem slökkviliðsmenn gætu átt von á í sínu starfi. Stefnt er að því að prófið muni gilda fyrir bæði kyn og óháð aldri. Það mun því vera eitt og sama prófið fyrir alla slökkviliðsmenn í landinu. Þann 18. og 19. október nk. verður námstefnan “Á vakt fyrir Ísland” haldin á Reykjavík Natura og eru tveir meðlimir fagdeildar slökkviliðsmanna í undirbúningsnefnd fyrir þann viðburð. Nefndin hefur fundað reglulega sl. ár og stefnir allt í vandaða námstefnu fyrir viðbragðsaðila í landinu.

Fjármálaskrifstofa

Á vakt fyrir Ísland

13

Að loknu málþingi

slysavarna- og viðbragðsaðila

Hótel Natura

29. nóvember 2018

Yfirskrift málþingsins var:

Er skilvirt að viðbragðsaðilar séu með fræðslu- og þjálfunaraðstöðu á einum stað, getum við gert gott betra með því?

Með endurmenntun og þjálfun um landið, út frá slíkri fræðslu- og þjálfunarmiðstöð?

Mæting á málþingið var mjög góð, þrátt fyrir afar slæmt veður þennan dag, menn sem komust ekki fundu lausnir og sendu t.d. erindi sitt í gegnum netið. Mikil ánægja er með framtak LSS að halda málþing slysavarna- og björgunaraðila með þessum hætti, umgjörðin sögð mjög góð, dagskrá einstaklega fróðleg og gagnleg. Í ljós kom t.d. að menn voru ekki með á hreinu hvað var til af búnaði og vissu ekki af fjölbreyttum námskeiðum hjá hver öðrum. Ætluðu menn og konur að vera í sambandi strax eftir málþingið og skiptast á vitneskju og búnaði.

Sérstaklega ber að þakka starfsmönnum þingsins sem tóku að sér fundarstjórn, ritun og umræðustjórnun.

Höskuldur Einarsson fundarstjóri/ráðgjafi, Vilhjálmur Halldórsson fundarritun/umræðustjóri og Þorsteinn Þorkelsson fundarritun/umræðustjóri. Mjög dýmætt er fyrir LSS að hafa aðgang að svona sérfræðingum og

14

Á vakt fyrir Ísland

reynsluboltum við að leysa mikilvæg verkefni, hvort sem menn eru innan LSS eða ekki. Tekið skal fram að öll þeirra vinna var sjálfboðavinna. Auk þess ber að þakka starfsmönnum LSS, Hermanni Sigurðssyni og Guðrúnu Hilmarsdóttur, fyrir þeirra framlag.

Á þinginu var samþykkt eftirfarandi ályktun: „Ályktun málþings viðbragðsaðila um sameiginlega fræðslu- og þjálfunaraðstöðu Reykjavík, 29.11.2018 Landssamband slökkviliðs- og sjúkraflutningamanna stóð fyrir málþingi með öllum viðbragðsaðilum um sameiginlega fræðslu- og þjálfunaraðstöðu.

Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands, heiðraði samkomuna með þátttöku sinni. Viðbragðsaðilar kynntu sín þjálfunar- og fræðslumál og töluðu allir um nauðsyn þess að koma á laggirnar sameiginlegri aðstöðu á þessu sviði. Í kjölfarið störfuðu umræðuhópar sem ræddu kosti þessarar samvinnu og hvernig væri hægt að fjármagna slíkt verkefni.

Niðurstaða málþingsins var sú að stofnaður verði klasi viðbragðsaðila til að þróa verkefnið áfram, leita staðsetningar og fjármögnunar. Nýta skal þá góðu aðstöðu sem er til staðar hjá viðbragðsaðilum til að auka samvinnu og bæta þjálfun. Landssamband slökkviliðs- og sjúkraflutningamanna mun óska eftir tilnefningum frá viðbragðsaðilum til að ákveða næstu skref.“ Slysavarna- og viðbragðsaðilar reka nokkra skóla í dag sem vinna frábært og gott starf. Þeir keppast við að sinna þörfum slysavarna- og viðbragsaðila, að auki sinna sumir skólarnir erlendum aðilum. Skólarnir hafa námið og þjálfunina eins fjölbreytta og hægt er hverju sinni, ýmist með fjarnámi, verklegum æfingum og/eða í samstarfi sín á milli eða við aðra aðila.

Alltaf eru menn að reyna gera gott betra með samstarfi, kaupum á búnaði og fara erlendis til að fá þekkingu og reynslu.

Margir kennarar, leiðbeinendur og nemendur hafa farið erlendis í gegnum tíðina, verið lengri eða skemmri tíma í stórum og litlum þjálfunarbúðum eða skólum. Þessir aðilar hafa komið heim fullir þekkingar og reynslu af fjölbreyttu námi og þjálfun fyrir slysavarna- og viðbragsaðila. Árið 2019 er fræðslu- og þjálfunarmiðstöð með aðstöðu til margskonar verklegra æfinga á einum stað enn ekki til. Aðstaða þar sem slysavarna- og viðbragsaðilar allsstaðar að af landinu geta komið saman til að samnýta þjálfun, fræðslu og búnað til reglulegrar endurmenntunar og þjálfunar. Margt hefur verið reynt með góðum vilja og tilraunum, sem ekki hefur náð tilsettum árangri. Þegar klasi viðbragðsaðila til að þróa verkefnið áfram hefur verið stofnaður samkvæmt ofangreindri ályktun, til að leita að staðsetningar- og fjármögnunarleiðum, er

framhald í næstu opnu Á vakt fyrir Ísland

15

ég þess fullviss að slík fræðslu- og þjálfunaraðstaða á einum stað verði að veruleika, í þágu lands og þjóðar.

Eins og við vitum hafa mörg stórvirki verið unnin í slysavarna- og björgunarmálum þó í upphafi hafi mönnum fundist hugmyndin galin eða ekki framkvæmanleg vegna kostnaðar, t.d. þyrlusveit Landhelgisgæslunnar og Slysavarnaskóli sjómanna og margt annað sem of langt mál er að telja upp hér.

Einar Örn Jónsson Ráðstefnustjóri / slysavarnaog björgunarmaður.

16

Á vakt fyrir Ísland

HVÍTA HÚSIÐ / SÍA / Actavis 712006

Andaðu léttar í sumar

Lóritín®– kröftugt ofnæmislyf án lyfseðils Lóritín® Lóratadín 10 mg

Lóritín-töflur innihalda virka efnið lóratadín 10 mg. Lóritín er ofnæmislyf sem dregur úr ofnæmiseinkennum eins og nefrennsli, kláða í augum, ofsakláða og ofnæmiskvefi. Fyrir fullorðna og börn eldri en 12 ára: 1 tafla á dag. Vinsamlegast skoðið fylgiseðil lyfsins vegna skammta fyrir annan aldur. Töfluna má taka hvenær sem er, án tillits til matmálstíma.

Fæst í 10, 30 og 100 stk. pakkningum. Leitið til læknis ef sjúkdómseinkenni versna eða lagast ekki innan 7 daga. Lesið vandlega upplýsingar á umbúðum og fylgiseðli fyrir notkun lyfsins. Leitið til læknis eða lyfjafræðings sé þörf á frekari upplýsingum um áhættu og aukaverkanir. Sjá nánari upplýsingar um lyfið á www.serlyfjaskra.is.

Bráðavarpið

Á dögunum fór í loftið hlaðvarp (podcast) um málefni bráðaþjónustu á Íslandi, sem ber nafnið Bráðavarpið. Hugmyndin að Bráðavarpinu kviknaði hjá umsjónarmönnum þess á vormánuðum 2018 og hefur þróunnarvinna verið í gangi síðan. Í upphafi var stefnt á að hlaðvarpið snérist eingöngu um bráðaþjónustu utanspítala, en þegar verkefnið fór af stað kom mjög fljótlega í ljós að viðfangsefnin gætu nýst fleirum svo sem sjúkraflutningamönnum, læknum, hjúkrunarfræðingum og í raun öllum þeim sem sinna bráðaþjónustu á Ísland.

Málefnin sem eru á borði Bráðavarpsins eru nánast óteljandi og á komandi vikum og mánuðum munum við meðal annars fjalla um forgangsakstur, bráðheilaslög (stroke), opíóðafaraldurinn og margt fleira. Markmið þáttanna er að uppfæra, endurmennta, skemmta og viðhalda færni þeirra sem á hlýða. Í hverjum þætti eru tekin fyrir ákveðin málefni og þau rædd á spjallformi, en það er frábrugðið hefðbundnum útvarpsviðtölum. Í fyrsta þætti Bráðavarpsins töluðu þeir Hermann Marinó Maggýjarson, nýráðinn yfirmaður sjúkraflutninga hjá HSU og bráðatæknir, og Atli Már Markússon, neyðarflutningamaður og svæfingahjúkrunarfræðingur, um vinnuferla sjúkraflutningamanna. Ýmiskonar hlaðvörp um bráðaþjónustu fyrirfinnast innan og utan spítala víðsvegar um heim, en er þetta það fyrsta hér á landi.

Sigurjón Bergsson.

Ef þið hafið hugmyndir að umfjöllunarefni og eða viljið koma í spjall er upplagt að senda tölvupóst á bradavarpid@gmail.com Hlaðvarpið hefur fengið frábærar móttökur og er það mjög hvetjandi fyrir þá sem að því standa.

Umsjónarmenn Bráðavarpsins eru þeir Sigurjón Bergsson neyðarflutningamaður og Björgvin Óli Ingvarsson neyðarflutningamaður.

Það má nálgast Bráðavarpið á öllum helstu streymisveitum. til dæmis: Spotify, iTunes og Soundcloud.

Ef fólk notar þessar eða aðrar veitur koma allir þegar útgefnir þættir Bráðavarpsins upp fastus.is

NÝJUNG HJÁ FASTUS

ÞVOTTAVÉLAR FYRIR SLÖKKVISTÖÐVAR Hjá Fastus færðu Electrolux sérhannaðar þvottavélar, þurrkara og þurrkskápa til að hreinsa og þurrka galla og búnað slökkviliðsmanna. Hættuleg efni, olíur og reykur festast í göllum og búnaði og því er mikilvægt að hann sé þveginn á öruggan hátt.

ÞVOTTAVÉL í vegg á milli hreins og óhreins rými. Þvottur fer inn að framan og út að aftan í hreinu rými.

Verið velkomin í verslun okkar Opið virka daga kl. 8:30–17:00 Síðumúli 16 I 108 Reykjavík I Sími 580 3900 I fastus.is

18

Á vakt fyrir Ísland

ÞURRKSKÁPUR fyrir tvo til fjóra slökkvigalla.

ÞVOTTAVÉL fyrir bök, kúta og grímur.

Á vakt fyrir Ísland 2019 Landssamband slökkviliðs- og sjúkraflutningamanna heldur námstefnuna „Á vakt fyrir Ísland 2019“ dagana 18. og 19. október á þessu ári á Icelandair Hotel Reykjavik Natura. Þetta er í annað sinn sem námstefna með þessari yfirskrift er haldin en sú fyrsta var árið 2017. Ætlunin er að námstefnan „Á vakt fyrir Ísland“ verði haldin á tveggja ára fresti.

Stefnt er að því að fá hverju sinni innlenda og erlenda sérfræðinga með þekkingu á brýnum viðfangsefnum sem tengjast aðallega störfum og öryggismálum slökkviliðs- og sjúkraflutningamanna, neyðarvarða og þeirra sem að björgunarmálum og aðhlynningu sjúkra og slasaðra koma.

Markmið námstefnunnar er að efla þekkingu og færni félagsmanna í starfi, efla og hlúa að samstarfi björgunaraðila sem og að efla samkennd

þjónustuaðila sem að björgunar- og öryggismálum koma til að kynna þar vörur sínar og þjónustu.

Jón Pétursson, Doktor Bruni slf.

Námstefnustjóri „Á vakt fyrir Ísland 2019“, fyrrum slökkviliðsmaður/ neyðarflutningsmaður - Firefighter/ EMT-I

og tengsl á meðal félagsmanna og annarra björgunaraðila. „Á vakt fyrir Ísland“ er einnig kjörinn vettvangur fyrir innflytjendur, sölu- og

Skemmtileikar

Viðbragðsaðilum er lífsnauðsynlegt að kynnast nýjungum sem auka þekkingu þeirra og hæfni. Þannig verða þeir betur í stakk búnir til þess að takast á við þau krefjandi verkefni sem fyrr eða síðar munu þarfnast úrlausnar. Mikill metnaður er til þess að vanda vel til verka þannig að sómi sé að. Undirbúningi námstefnunnar í ár miðar vel áfram og dagskráin er nánast fullmótuð. Umfjöllunarefni skortir hvorki né fyrirlesara. Ef allt gengur upp verða fyrirlesarar frá Svíþjóð, Englandi, Noregi og Íslandi. Öll vinna vegna námstefnunnar er ólaunuð. Námstefnan er aðallega fjármögnuð með styrkjum og sölu auglýsinga í bækling námstefnunnar.

Í fyrra voru haldnir í fyrsta skipti Skemmtileikar slökkviliðsog sjúkraflutningamanna á Íslandi.

Svo vel tókst til að ákveðið var að halda skemmtileikana árlega, á svipuðum tíma og útskrift Sjúkraflutningaskólans sem útskrifar hvert ár nýmenntaða sjúkraflutningamenn.

Leikarnir 2018 voru vel sóttir, um 150 manns allsstaðar að af landinu skráðu sig til leiks. Haldin var hljómsveitarkeppnin „Battle of the bands“ þar sem þrjár hljómsveitir kepptu. Selfyssingar stóðu uppi sem sigurvegarar og mæta í ár sem ríkjandi rokkmeistarar. Baráttan í ár verður hörð þar sem von er á fleiri hljómsveitum. Einnig fór fram fótboltamót í Boganum fyrr um daginn og endað var á hljómsveitarkeppninni og annarri skemmtidagskrá um kvöldið í Sjallanum. Þetta var virkilega skemmtilegur dagur og verður gaman að fylgjast með þróun leikanna næstu árin.

Fyrirkomulag leikanna í ár verður með breyttu sniði því nú verður keppt í strandblaki, fjallahjólreiðum ásamt hljómsveitarkeppninni í Sjallanum laugardagskvöldið 1. júní. Kjarnaskógur verður miðdepill dagsins þar sem grillaðar verða pylsur og keppnir fara fram.

Stjórn Skemmtileikanna hlakkar til að sjá sem flesta í ár og mikill undirbúningur hefur verið í gangi til þess að gera leikana í ár sem eftirminnilegasta.

2019

Sjáumst hress á Akureyri 1. júní 2019 Fyrir hönd nefndarinnar, Valur Freyr Halldórsson Hvanndal skemmtileikar@gmail.com

Á vakt fyrir Ísland

19

YFIRLAGSPLATA Steinullareinangrun sem ætluð er til notkunar í þök þar sem einangrunin er hulin með þakdúk eða pappa.

ÞAKULL ÞÉTTULL

M/ VINDPAPPA

Steinullareinangrun með áföstum vindpappa sem ætluð er í þök.

UNDIRLAGSPLATA

ÞÉTTULL

Steinullareinangrun sem ætluð er til notkunar í þök undir yfirlagsplötu þar sem einangrunin er hulin með þakdúk eða pappa.

Steinullareinangrun í veggi og gólf þar sem einangrunin verður ekki fyrir álagi.

LOFTSTOKKAPLATA

VEGGPLATA

Bruna- og hljóðeinangrun á loftstokka.

Steinullareinangrun sem ætluð er undir loftræstar klæðningar, utan á þétt burðarvirki.

STOKKAEINANGRUN

ÞÉTTULL ÞÉTTULL PLÚS

Steinullareinangrun með álímdri netstyrktri álfilmu.

Einangrun ætluð til notkunar utan á sívala loftræstistokka sem bruna-, hita- og hljóðeinangrun.

Steinullareinangrun sem ætluð er til notkunar í milliveggi eða grindur útveggja að innan úr tré eða stáli.

ÍMÚR

SÖKKULPLATA

Steinullareinangrun sem ætluð er fyrir íslenska múrkerfið ÍMÚR. Til notkunar á steypta eða hlaðna veggi utanhúss eða að innanverðu.

Steinullareinangrun sem ætluð er utan á sökkla og undir botnplötu á fyllingu.

Hön n u n : A ug l‡ s i ng a s t of a E . Ba ck m an

Innlend framlei›sla - betri einangrun

Eldvarnaátakið og Eldvarnagetraunin

Eldvarnaátak LSS fór fram um allt land í lok nóvember 2018. Slökkviliðsmenn heimsóttu alla nemendur í 3. bekk grunnskólanna og fræddu þá um eldvarnir heimilisins.

Börnin fengu afhenta söguna af Loga og Glóð og baráttu þeirra við Brennu-Varg, handbók Eldvarnabandalagsins um eldvarnir heimilisins og fleira. Þeim var jafnframt gefinn kostur á að taka þátt í Eldvarnagetrauninni og voru vegleg verðlaun í boði. Reynslan sýnir að fræðslan sem börnin fá skilar sér vel í betri eldvörnum á heimilum þeirra. Í tilefni af Eldvarnaátakinu gerði Gallup könnun á eldvörnum heimilanna fyrir LSS og Eldvarnabandalagið. Að sögn Garðars H. Guðjónssonar, verkefnastjóra Eldvarnaátaksins og Eldvarnabandalagsins, eru helstu niðurstöður könnunarinnar þær að fólk á aldrinum 25-34 ára stendur öðrum langt að baki þegar kemur að eldvörnum á heimilinu. Hvort sem litið er til fjölda reykskynjara eða slökkvibúnaðar stendur þessi aldurshópur mun lakar að vígi en aðrir. Könnunin og eldri kannanir sem Gallup hefur gert reglulega á undanförnum árum sýna þó að heimilin efla almennt eldvarnir og eru þannig betur búin undir að bregðast við eldsvoða. Um helmingur heimila hefur nú þann eldvarnabúnað sem mælt er með, það er reykskynjara, slökkvitæki og eldvarnateppi.

Að venju var dregið úr réttum lausnum í Eldvarnagetrauninni og voru verðlaun veitt víða um land á 112-deginum, 11. febrúar. Við athöfn í Björgunarmiðstöðinni Skógarhlíð hélt Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra ávarp og afhenti síðan verðlaun í Eldvarnagetrauninni.

Verðlaunahafar eru:

Bjarki Þór Smárason.................... Selfoss Bragi Freyr Eiríksson.................... Akureyri Brynjar Orri Hjörleifsson............... Reykjavík Dagný Kristinsdóttir...................... Ísafjörður Daniel Andri Bragason.................. Garðabær

Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra, Jón Viðar slökkviliðsstjóri og Steinþór Darri varaformaður LSS með vinningshöfum á höfuðborgarsvæðinu.

Darri Freyr Gíslason..................... Reykjavík Diljá Ásta Ásgeirsdóttir................. Hafnarfjörður Edilon Máni Davíðsson................. Mosfellsbær Elín Ósk Sigfúsdóttir..................... Seltjarnarnesi Emilía Sól Brynjarsdóttir............... Reykjavík Gestur Ingi Maríasson.................. Selfoss Grímur F. Björnsson..................... Reykjavík Guðjón Elí Gústafsson................. Vestmannaeyjar Guðjón Gauti Vignisson................ Akranes Guðrún Hekla Arnarsdóttir............ Kópavogur Hana Mesetovic............................ Fáskrúðsfjörður Hákon Bragi Sölvason.................. Vopnafjörður Hilda Rún Hafsteinsdóttir.............. Sandgerði Hrafn Hilmisson............................ Borgarfjörður Hugrún Birta Sigurðardóttir........... Hellissandur Jóhanna Bjarkadóttir Lind............. Akureyri Júlía Heiðrós halldórsdóttir........... Kópavogur Kristófer Örn Þórðarson............... Reykjavík Lára Sigurðardóttir........................ Sauðárkrókur Lóa Björk Gissurardóttir................ Reykjavík Patrekur Örn Ingvason................. Dalvík Ragnheiður Ósk Kjartansdóttir..... Reykjavík Rakel Alva Friðbjörnsdóttir........... Hvammstangi Stefán Birgir Bjarnason................ Höfn Styrmir Haukur Sigurðsson.......... Hafnarfjörður Tumi Benediktsson....................... Egilsstaðir Ögmundur Ásgeir Bjarkason........ Garður

Endurvinnsla | Klettagörðum 9 | 104 Reykjavík | Sími 550 1900 | afgreidsla@hringras.is

Á vakt fyrir Ísland

21

Af kattasamsæri „Ég er sannfærð um að það sé einhver búinn að skipta út kettinum mínum. Hann lítur alveg eins út og er með ólina hans Brands – en þetta er ekki hann. Það hefur einhver skipt honum út fyrir annan kött“.

Svona hljómaði byrjunin á símtali sem barst til Neyðarlínunnar í síðustu viku. Konan sem hringdi inn lýsti í öngum sínum viðamiklu samsæri sem hún taldi að væri í gangi í hverfinu sínu. Eftir skilningsríkt spjall var henni bent á að kíkja með Brand til dýralæknis til þess að láta athuga örmerkinguna hans.

Konan í Vesturbænum var aðeins rórri eftir símtalið og sátt þrátt fyrir að neyðarvörðurinn þyrfti að enda símtalið snögglega enda blikkuðu nú ljós um alla Varðstofuna sem gáfu til kynna að símtal væri á bið.

Næsta símtal er eins og löðrungur og brosið sem hafði myndast út af spjallinu um Brand er horfið. Ungt par hringir inn með lífvana ungabarn. Í gegnum geðshræringaröskur boðar neyðarvörðurinn sjúkrabíl á F1, gefur leiðbeiningar um endurlífgun og reynir að sannfæra foreldrana um að hjálpin sé á leiðinni á mesta forgangi - sem þau trúa ekki vegna þess að tveimur mínútum inn í símtalið finnst þeim eins og hálftími sé liðinn.

Svona símtöl eru kaótísk og skelfileg og þá má ekkert út af bregða til þess að allt gangi upp og gangi hratt fyrir sig. Símtalið endar síðan þegar sjúkraflutningamenn mæta á staðinn og taka við. Línan er aftur laus, neyðarvörðurinn gefur frá sér eitt „úff“ og lætur sig síga niður í sætið. Það byrjar aftur að blikka og það er ekki laust

22

Á vakt fyrir Ísland

við að smá kvíðahnútur hafi hreiðrað um sig áður en svarað er „112“.

Neyðarlínan er eining sem fólk almennt hugsar ekki mikið út í fyrr en sá dagur rennur upp að það þarf að stimpla 112 á símann sinn og óska eftir aðstoð. Beiðnirnar sem okkur berast eru jafn misjafnar og þær eru margar og innhringjendurnir eru að sama skapi ólíkir, úr öllum stéttum og stöðum. Á síðasta ári komu yfir 260.000 símtöl inn til okkar og það þarf engan sérfræðing í tölfræði til þess að sjá að varðstofa Neyðarlínu, sem er mönnuð með 2-4 neyðarvörðum á hverjum tíma, er yfirleitt undir miklu álagi.

Hjá okkur gerast hlutirnir hratt og öll tilfelli sem koma sem boðun til viðbragðsaðila byrja hjá okkur. Við þurfum að reiða okkur á upplýsingar frá fólki sem hringir af vettvangi og það getur verið mikil kúnst að ná haldbærum upplýsingum um vettvang og tilfelli frá fólki sem er í mjög miklu áfalli,

Kamilla Guðmundsdóttir

talar hvorki ensku né íslensku, er undir miklu áhrifum vímuefna eða er mjög ósamvinnuþýtt. En þrátt fyrir álagið, erfiðu málin og kattasamsæri í Vesturbænum þá er þetta virkilega gefandi og spennandi starf. Á Neyðarlínu vinnur fjölbreyttur hópur fagfólks sem reynir í sífellu að bæta eigin vinnuferla og samskipti við viðbragðsaðila en eftir erfiðar vaktir þar sem málin eru óvenjumörg og erfið sárnar okkur að heyra talað um okkur sem „skiptiborðið“. Það er engum innan þessa geira til hagsbóta að tala niður hina hlekkina í keðjunni og aðeins með bættum samskipum, samvinnu og gagnkvæmri virðingu verðum við öll betri, faglegri og sem ein heild.

Við á Neyðarlínunni lumum á gnótt frásagna á borð við söguna um Brand og hingað eru allir viðbragðsaðilar velkomnir þó ekki nema til þess að fá að sjá andlitin bak við raddirnar í fjarskiptum eða til þess að gæða sér á besta kaffinu í Skógarhlíð 14.

Krabbamein meðal slökkviliðsmanna Margar rannsóknir hafa verið gerðar á tíðni krabbameins meðal slökkviliðsmanna og benda þær allar til þess að tengsl sé á milli starfs slökkviliðsmanna og aukinnar tíðni krabbameins.* Þó svo að flestar rannsóknir séu gerðar erlendis þá má vel heimfæra þær á íslenska slökkviliðsmenn enda vinna þeir við sömu aðstæður og slökkviliðsmenn erlendis. Le Masters-2007 og NorBjarni Ingimarsson og Borgar Valgeirsson dic study-2010 eru þær rannsóknir sem við horfum hvað mest til, en lokið atvinnuslökkviliðsmannsnámi þær sýna fram á aukna tíðni krabbaBrunamálaskólans hafa fengið fræðslu meins meðal slökkviliðsmanna. Einnig og leiðbeiningar um hvernig best sé að hafa Joha Laitinin, læknir finnska vinnuhaga vinnu eftir reykköfun og hefur sú eftirlitsins, og Dr. Jeffrey Burgess, við fræðsla skilað sér. Einnig hafa einstaka University of Arizona, gert rannsóknir slökkvilið óskað eftir fræðslu fyrir sína sem sýna inntöku slökkviliðsmanna á slökkviliðsmenn og sem dæmi þá var á krabbameinsvaldandi efnum við reyk- vordögum haldinn fyrirlestur fyrir starfsköfun, efnum sem eru skilgreind í menn Slökkviliðs Akraness en þeir 1. flokki hjá IARC. voru að taka inn nýja starfsmenn. Það er ánægjulegt að sjá hversu mikil vakning hefur orðið meðal slökkviliðsmanna um þessa hættu sem bíður slökkviliðsmanna. Þeir sem hafa

Hjá Slökkviliði höfuðborgarsvæðisins hefur náðst gríðarlegur árangur í forvörnum bæði hvað varðar fræðslu og vinnuferla en einnig varðandi að-

búnað og leiðir til þess að minnka alla upptöku slökkviliðsmanna á eiturefnum. Einn af stóru þáttunum er uppsetning á nýju æfingasvæði þar sem notast verður við gas í stað þess að kveikja upp eld en þetta nýja æfingasvæði kemur til með að verða bylting í æfingaaðstöðu hér á landi og er hún sambærileg við það sem nágrannar okkar í Evrópu hafa verið að setja upp. Einnig verður Cobra slökkvikerfi í öllum nýjum slökkvibílum hjá Slökkviliði höfuðborgarsvæðisins en það er kerfi sem kemur í einhverjum tilvikum til með að minnka þátt reykköfunar við slökkvistörf.

Dagana 7. og 8. nóvember nk. verður haldin fimmta alþjóðlega ráðstefnan um krabbamein meðal slökkviliðsmanna og mun ráðstefna fara fram í Dusseldorf í Þýskalandi. Systursamtök okkar í Þýskalandi halda ráðstefnuna en uppsetning hennar verður svipuð og ráðstefnan sem haldin var á Íslandi á síðasta ári.

*(Guidotti -2002, Le Masters-2007, Nordic study-2010, Korean study-2012, NIOSH-2014, Australian study-2014) Selfoss

TRAUSTUR BYGGINGARAÐILI SÍÐAN 1998

Kynntu þér byggingaraðilann Þegar fasteignakaup standa fyrir dyrum hugar þú að ótal atriðum. Þú reynir að velja söluaðila sem er traustsins verður, velur hentuga fjármögnunarleið og veltir fyrir þér kostum og göllum hverrsins, samgöngum, félagsþjónustu, skólaumhverr og ýmsu eiru. Þú vandar þig – enda er ákvörðunin um að kaupa fasteign með allra stærstu ákvörðunum sem einstaklingur tekur í líínu.

Bryggjuhverr

Gæðakerr Gæðakerr ÞG Verk verndar hagsmuni kaupenda en ávallt er gerð sameiginleg úttekt á hverri fasteign fyrir afhendingu.

Fyrirtækið hefur í gegnum tíðina byggt atvinnuhúsnæði sem hýsir margvíslega starfsemi.

Sá sem byggir skiptir öllu máli – það er á þessum grunni sem ÞG Verk hefur starfað og mun áfram starfa um ókomna tíð.

www.tgverk.is

Á vakt fyrir Ísland

23

Bruni í jarðgöngum Á Íslandi fjölgar jarðgöngum stöðugt og krafa nútímans er að fá sem greiðastar og öruggastar samgöngur á milli staða. Vegfarendum fjölgar árlega og hlutfall fólksflutninga- og vöruflutningabíla eykst. Þá fjölgar erlendum, reynslulitlum ökumönnum sem veldur hættum í umferðinni.

Gott er að hafa í huga að jarðgöng eru einn öruggasti hluti vegakerfisins.

Hönnun og búnaður

24

Nafn ganga

Opnuð Lengd Ársumferð ár m bílar/dag

Múlagöng

1990

3400

Göng undir Breiðad. og Botnsh.

1996

9119

668

Hvalfjarðargöng

1998

5770

6959

Fáskrúðsfjarðargöng

2005

5850

730

Almannaskarðsgöng

2005

1308

627

Héðinsfjarðargöng

2010

3650

718

Bolungarvíkurgöng

2010

5400

946

Norðfjarðargöng

2017

7908

“655”

Vaðlaheiðargöng

2018

7500

“2000”

Tækni við jarðgangagerð þróast stöðugt og þekking á aðstæðum og jarðfræði eykst með ári hverju. Öryggismál skipa sífellt stærri sess og þar hefur Vegagerðin gert mikið átak. Í nýjum Norðfjarðar- og Vaðlaheiðargöngum er betri og vandaðri lýsing og ljósastýring en áður hefur sést. Birtustigið aðlagar augað betur umhverfinu og kantsteinalýsing gerir mikið fyrir upplifun í akstri. Svo virðist

Bæði tal- og myndsamband er við þessi rými og vaktstöð Vegagerðarinnar fær boð þegar farið er inn í rýmið. Merkingar flóttaleiða eru þannig að þær sjást þó 0-línan (reyklagið) sé farin að lækka og valda slæmu skyggni.

sem myndi auka öryggi til muna. Það er lykilatriði því allar upplýsingar um ástand í göngum áður en - og þegar - eldur kemur upp eru mjög mikilvægar, tryggja rétt viðbrögð og draga úr áhættu viðbragðsaðila.

sem kantsteinalýsingin sporni gegn hraðakstri að einhverju leyti og jafni umferðarhraðann. Miðlína á milli gagnstæðra akstursstefna er fræst þannig að bílstjórar verða strax varir við ef bíll leitar yfir á rangan vegarhelming. Í hvorum göngum eru fjögur neyðarrými með um 1.500 metra millibili. Þar geta vegfarendur komist í skjól undan sóti, reyk og hita ef eldur kemur upp og leiðin út er ekki greið.

Hvor göng eru 7,5 - 8 km að lengd með langhalla á akbraut en það gerir flóttaleið mjög erfiða. Í hverju neyðarrými geta yfir 100 manns hafst við í a.m.k. 3 klst og færra fólk lengur.

Þar hjálpar lýsingin í kantsteinum við akbraut til. Sendar fyrir farsíma, TETRA og útvarp eru með 1,5 km millibili og samband frá þeim er öruggt þó bilun verði í einhverjum sendi.

Raf- og fjarskiptalagnir eru lagðar þannig að truflun vegna bilunar er lágmörkuð og staðbundin. Fæðing að bilunarstað helst báðum megin frá þannig að einungis lítill hluta ganganna dettur út. Frá haustinu 2018 er vaktstöð Vegagerðarinnar starfrækt allt árið um kring en þar er m.a. fylgst með jarðgöngum Vegagerðarinnar. Þar með er kominn grundvöllur fyrir víðtækara eftirlitsmyndavélakerfi

Innganga í jarðgöng þar sem eldur er laus er alltaf varhugaverð og hættuleg og krefst þekkingar og þjálfunar.

Inn í brennandi jarðgöng á ekki að fara nema með réttan útbúnað og örugga flóttaleið.

Á vakt fyrir Ísland

Lengd jarðganga og umferð. Gróf áætlun fyrir Vaðlaheiði og byggt á umferð frá opnun í Norðfirði.

Öryggi

Samstarf hefur verið á milli jarðgangadeildar Vegagerðarinnar og slökkviliða í landinu. Farið hefur verið yfir öryggismál og brunavarnir, æskilegan búnað slökkviliða, viðbragðsáætlanir endurskoðaðar og fleira mætti telja. Farið var í skoðunarferð til Noregs í mars 2017 og rætt

við fulltrúa frá norsku Vegagerðinni sem og stjórnendur slökkviliða sem sinna eldum í jarðgöngum.

Ferðin var mjög gagnleg og hefur haft áhrif á öryggismál jarðganga á Íslandi. Jarðgöng eru öruggasti hluti vegakerfisins því þar gætir ekki veðuráhrifa, umferðarhraði er lægri, hraðaeftirlit gott auk þess að ólíklegt er að sauðfé eða önnur dýr trufli umferð þar inni. Þó geta skapast þar hættulegar aðstæður, en líkurnar á því eru litlar. Umferð í jarðgöngum hérlendis er enn lítil og nánast alveg undir viðmiðum reglugerða sem kalla á auknar brunavarnir og öryggiskröfur.

Reynsla erlendis sýnir þó reyndar að slys og brunar í jarðgöngum verða síður á háannatímum þegar mikil umferð er, frekar þegar hún er minni og utan dagtímans. Fyrir því eru ýmsar ástæður en vissulega eru afleiðingar bruna í jarðgöngum mun alvarlegri þegar umferð er þétt. Þá getur orðið erfiðara að komast út og meiri hætta á að eldur breiðist hratt út á milli ökutækja.

mengun eru mjög mikilvæg atriði og nauðsynleg hjálpartæki fyrir stjórnendur á brunastað. Gott eftirlitsmyndavélakerfi er það einnig og mjög brýnt að koma slíkum búnaði upp sem allra fyrst. Það auðveldar yfirsýn og eykur öryggi vegfarenda. Þegar brunaboð berast frá jarðgöngum er mjög mikilvægt að brugðist sé hratt við. Lífbjörgun er ávallt í forgangi sem og að koma fólki greiðlega út úr göngum. Komast þarf sem fyrst að brunastað, með trekkstefnu í bakið og slökkva eld. Þar skipta fyrstu mínúturnar í brunaferlinu öllu máli. Hlutverk slökkviliðs við þann enda sem trekkur stendur út um, er að fara að reyktungu, fylgjast með þróun mála og tryggja að vegfarendur þeim megin við brunastað hafi komist út eða að hjálpa þeim út. Fjarskiptasamband á milli gangahluta þarf að vera tryggt þannig að vinnubrögð séu samræmd. Góð yfirsýn er nauðsynleg, stýra þarf blásurum og tryggja að björgunarlið komist að neyðarrýmum til að koma fólki út

Hættur, búnaður og aðstæður

Bruni

um leið og það er hægt. Mynd- og talsamband er frá hverju neyðarrými þannig að fljótt liggja fyrir upplýsingar um hvort og hve margir eru þar inni. Með því er hægt að skipuleggja björgunarstarf og gæta að öryggi björgunarliðs. Athuga þarf að stutt getur verið í næsta neyðarrými til björgunar þó fara þurfi fram hjá eldstað en þá þarf að vera búið að slökkva eld til að stöðva reyk-, sót- og hitamyndun. Öll efni sem koma frá brennandi farartækjum eru eitruð og hættuleg og geta valdið miklum líkamlegum skaða til lengri tíma þó viðkomandi sleppi lifandi út.

ástandi í göngum báðum megin við eldstað. Björgunaraðilar geta auðveldlega lokast inni á milli reyktappa. Hafa þarf í huga að hiti veldur skemmdum á burðarvirki jarðganga og hrun getur orðið í steypulaginu sem bergið er húðað með. Hitinn getur valdið gufusprengingum á bak við steypuhuluna með tilheyrandi hættu. Eldur getur komist á bak við steypuhulu á klæðingu og borist eftir göngunum á milli klæðingar og bergs, en vatnsklæðingin sjálf getur brunnið (PEH) án þess að það sjáist strax, með tilheyrandi hættu. Verði skemmdir á burðarvirki jarðganga við bruna getur

Bruni í jarðgöngum er með erfiðari verkefnum sem slökkvilið þurfa að fást við. Aðgengi er slæmt, hiti, reykur og sót safnast fljótt fyrir og valda slökkviliðsmönnum sem og vegfarendum hættu. Yfirsýn verður erfið og þar skipta fjarskipti og öguð vinnubrögð öllu máli. Fjarlægð að gangnamunna getur verið mikil og t.d. hafa hefðbundin reykköfunartæki ekki nægar loftbirgðir fyrir slíkar vegalengdir. Allar stýringar á öryggisbúnaði jarðganga, m.a. blásurum auk skynjara sem mæla trekkstefnu, trekkhraða, hitastig og

Miklu skiptir að slökkvilið æfi reglulega viðbrögð við bruna og slysum í jarðgöngum. Ef um tvö slökkvilið er að ræða við sinn hvorn gangaenda þarf að samræma vinnubrögð og búnað. Nægur búnaður þarf að vera til staðar við báða enda og vatnsmagn er eitt af því sem skiptir máli.

Brunahanar eru ekki í jarðgöngum og því er treyst á að slökkvilið hafi tiltækt það vatnsmagn sem til þarf. Slökkvifroða og slökkvitækni sem henni fylgir er mikilvæg, þannig má auka slökkvimátt slökkvibíla og nýta vatn betur. Slökkvibílar þurfa því að hafa mikið magn af vatni og froðuvökva og/eða hafa með sér stærri tankbíla til að slökkvistarf geti haldist stöðugt þar til eldur er slökktur. Froðutegundir eru margar og mikilvægt að velja froðu sem hefur sem besta virkni við aðstæður í jarðgöngum. Fjarstýrðar slökkvibyssur rétt staðsettar á bíl sem og hitamyndavélar eru nauðsynleg tæki til að auðvelda slökkvistarf í jarðgöngum. Flóttaleið björgunaraðila þarf að tryggja og fylgjast vel með

framhald í næstu opnu Á vakt fyrir Ísland

25

það þýtt langan viðgerðartíma sem getur mælst í vikum og mánuðum. Það hefur í för með sér verulega truflun á samgöngum því flestir staðir með jarðgöng sem samgönguæð geta verið illa staddir ef loka þarf jarðgöngum í erfiðu árferði og slæmum veðuraðstæðum.

Slökkvistarf og þjálfun

Að lokum þarf að leggja áherslu á að slökkvilið, sem hafa jarðgöng á sínu starfssvæði, þjálfi sína slökkviliðsmenn sérstaklega fyrir bruna í jarðgöngum og æfi reglulega verklag og viðbragð. Vinna við reykköfun, björgun úr bílflökum, slöngulagnir og alla aðra þætti slökkvistarfs er flókin og athafnasvæði slökkviliðsmanna í göngum er þröngt og erfitt. Skyggni getur orðið mjög lítið og engin leið að sjá búnað eða legu hans. Þá þarf að treysta á öguð og áreiðanleg vinnubrögð. En þó hér sé verið að benda á hættur við slökkvistarf í jarðgöngum, þarf að hafa í huga að þessi hluti samgöngukerfisins ætti að vera sá öruggasti eins og áður

Norðfjarðargöng: Símaklefi með rauðri hurð, gráar hurðir að tæknirými og spennustöð.

Inngangur í neyðarrými með grænni hurð, ljósrönd í kringum hurðina sést illa á mynd.

var lýst. Ef vegfarendur fylgja samviskusamlega reglum og umferðalögum, viðhald ökutækja er í lagi og tillitssemi er höfð að leiðarljósi, þá getum við lágmarkað þessa hættu og nánast útrýmt henni.

Guðmundur Helgi Sigfússon Byggingatæknifræðingur Slökkviliðsstjóri í Fjarðabyggð

Öflug ráðgjafarstarfsemi Brunahönnun og eigið eldvarnareftirlit Eigin eldvarnaeftirliti skal sinnt af fyrirtækjum og stofnunum og skal vera skjalfest. EFLA býður uppá vefkerfi sem heldur utan um eigið eftirlit viðskiptavina.

Vefkerfið er einfalt í notkun og einnig snjalltækjavænt.

Til eru stöðluð eftirlit fyrir lítil, meðalstór og stór fyrirtæki sem hægt er að aðlaga að þörfum. Vefkerfið veitir góða yfirsýn og heldur utan um alla þætti eftirlitsins til að mynda gögn, ábyrgðir, eftirfylgni og skýrslur.

EFLA VERKFRÆÐISTOFA +354 412 6000

26

Á vakt fyrir Ísland

efla@efla.is

www.efla.is

Nánari upplýsingar: eigideftirlit.is

Íslandsmót slökkviliða

Árleg hefð slökkviliða landsins að koma saman og keppa í hinum ýmsu íþróttagreinum féll niður í nokkur ár.

Með nýjum mannskap kemur nýr eldmóður í hópinn og þegar hugmyndin var borin upp í fyrravor fékk hún strax mikinn meðbyr. Íslandsmót slökkviliða var haldið í Varmá, Mosfellsbæ, laugardaginn 15. september 2018. Keppt var í þremur greinum; fótbolta, kraftlyftingum og einnig var sérstök slökkviliðskeppni um titlana „Hraustasti slökkviliðsmaðurog kona Íslands“. Að auki var hið árlega golfmót landssambandsins sett undir sama hatt og fór fram sama dag. Í fótboltamótinu var keppt í fimm manna liðum í útsláttarkeppni. Fimm lið tóku þátt og var spilað á gervigrasvelli innanhúss í 2x8 mínútna leikjum.

Kraftlyftingarnar fóru fram í lyftingaraðstöðu Eldingar í Varmá og var keppt í réttstöðulyftu og bekkpressu. Stig voru reiknuð skv. Wilks stigum eins og tíðkast á kraftlyftingamótum, en þar er líkamsþyngd keppenda tekin með í reikninginn. Sérlegur aðstoðarmaður og dómari í lyftingunum var Hjalti Úrsus Árnason.

Slökkviliðskeppnin var hönnuð að fyrirmynd sambærilegra erlendra keppnisviðburða. Keppnisgreinarnar voru allar í anda þeirrar vinnu sem slökkviliðsmenn þurfa að sinna og að mestu leyti með búnaði sem er í öllum slökkvibifreiðum landsins. Keppendur voru klæddir í fullan búnað og með stálkúta á bakinu (þó ekki með SÖB) og keppnisgreinarnar voru: 1. Taka tvær 20m 2 ½” slöngur, leggja þær út í eina lengju, kúplingar tengdar saman.

2. Rúlla upp sömu slöngum einfalt og hlaupa með þær til baka að upphafsreit.

3. 70kg dúkka er dregin 40m kk / 30m kvk.

4. Tveir 25 kg froðubrúsar eru bornir 80m kk / 60m kvk í bændagöngu.

5. Sleggjubraut. 15 kg stálkubb slegið 1,5m eftir trébakka (sjá mynd).

6. 40m / 30m vatnshlaðin 1 ¾” árásarlögn með stút dregin að merktum stað.

7. Stúturinn á fullhlöðnu slöngunni er þá dreginn til baka um 40m / 30m og sprautað er í skotmark við endamarkið.

Alls voru 16 keppendur í slökkviliðskeppninni, 8 karlar, 6 konur og 2 makar slökkviliðsmanna. Allar líkur eru á að sambærileg braut verði sett upp fyrir næsta Íslandsmót þótt smávægilegar breytingar verði eflaust gerðar.

framhald í næstu opnu Á vakt fyrir Ísland

27

28

Á vakt fyrir Ísland

Sigurvegarar Íslandsmóts slökkviliða 2018 voru:

Hraustasti slökkviliðsmaðurinn: Jakob Daníel Magnússon, SHS Hraustasta slökkviliðskonan: Hallveig Guðmundsdóttir, SHS Réttstöðulyfta kvenna: Dynja Guðlaugsdóttir, SHS Réttstöðulyfta karla: Ólafur Torfason, SHS Bekkpressa kvenna: Dynja Guðlaugsdóttir, SHS Bekkpressa karla: Óttar Karlsson, SHS Næsta Íslandsmót slökkviliða fer fram næsta haust og verður aftur í höndum SHS manna. Nánari upplýsingar verður að finna á heimasíðu lsos.is þegar nær dregur. Ómar Ágústsson og Ágúst Guðmundsson

rar með a t s a k r i d l e h s Vatn ðu ö l h f a r i r g e l n útskipta

Allt að 20 klst. lýsing á einni hleðslu

FOSSBERG I Ð N6A. www.fossberg.is Ð A R V Ö R U R O .GSími V E 5757 R K F Æ600 RI Dugguvogi

Á vakt fyrir Ísland

29

Flóðljós á viðgerðarbíla, slökkvibíla og björgunarbíla

Stilling hf. | Sí mi 520 8000 | www. stilling. is | stillin g@stilling.is

Orlofssjóður LSS

Orlofssjóður hefur fimm íbúðir/sumarhús til umráða. Tvær íbúðir eru á Akureyri, ein í Reykjavík og tveir sumarbústaðir í Munaðarnesi.

Sumarúthlutun er lokið en félagsmenn geta farið inn á orlofsvef LSS www.orlof.is/lsos og bókað þær vikur/daga sem eru lausir, óháð starfshlutfalli. Í ár var ákveðið að taka íbúð á leigu á Spáni, Torrevieja frá maí – september og er það gert í tilraunaskyni til kanna eftirspurn félagsmanna eftir íbúðum á þessu svæði. Búið er að taka til hendinni í Munaðarnesi, bílastæði löguð og einnig aðgengi að bústöðunum, hitagrindur og pottastýringar endurnýjaðar ofl. Stefnt er að því að laga bústaðina í Munaðarnesi enn frekar á næstunni. Búið er að endurnýja rúm í öllum íbúðum og stefnt er að því að setja pall fyrir neðri hæðina á Akureyri. Orlofssjóður hefur lagt reglulega inn á lánið sem var tekið vegna íbúðarinnar á Grandaveginum og gengur vel að greiða það niður.

Akureyri.

Sérstaða LSS

Orlofsnefnd LSS leggur sig fram að við hafa íbúðirnar í lagi og tryggja að dvöl félagsmanna verði góð upplifun fyrir alla fjölskylduna. Þess vegna fylgja íbúðunum auka fríðindi. Í orlofsíbúðunum á Akureyri fylgja sund- og skíðakort fyrir tvo fullorðna og skíðakort fyrir tvö börn. Í orlofshúsunum í Munaðarnesi fylgir aðgangur í sund í sveitarfélaginu Borgarbyggð fyrir tvo fullorðna og tvö börn (þrjár sundlaugar). Einnig er frítt að spila golf á golfvellinum Glanna við Bifröst.

Munaðarnes.

Torrevieja á Spáni.

Önnur þjónusta

LSS hvetur félagsmenn að skoða orlofssíðu félagsins en þar eru hótelmiðar, veiðikort og útilegukortið niðurgreidd. Nú býður orlofsnefndin upp á að kaupa flugafsláttarkort fyrir tvo fyrir 1.000 sem jafngildir 6.000 króna afslætti hjá Icelandair og íslenskum ferðaskrifstofum, gegn framvísum flugmiða. Á heimasíðunni má einnig finna yfirlit yfir hin ýmsu fyrirtæki sem veita félagsmönnum okkar afslætti.

Nýting orlofsíbúða LSS á síðasta ári var góð PANTONE og fengu flestir úthlutað sem vildu. 560C

PANTONE 130C

C80 M0 Y63 K75 C0 M30 Y100 K0

R34 G70 B53 R234 G185 B12

Á vakt fyrir Ísland

31

Svefn og vaktavinna Höfundar: - Björk Bragadóttir, hjúkrunarfræðingur á Chelsea Westminster Hospital í London og á LSH - Embla Ýr Guðmundsdóttir, ljósmóðir á Fæðingavakt, LSH - Fanný B.M. Jóhannsdóttir, hjúkrunarfræðingur á Vökudeild, LSH - Harpa Júlía Sævarsdóttir, hjúkrunarfræðingur, FÍH - Hjördís Jóhannesdóttir, hjúkrunarfræðingur á Slysa- og bráðadeild, LSH Þessi grein birtist upprunalega í Tímariti hjúkrunarfræðinga (3.TBL. 93. ÁRG. 2017). Höfundar hafa aðlagað hana að kröfum tímarits LSS.

Vaktavinna, sem er veruleiki margra starfsmanna heilbrigðisþjónustunnar, getur haft margvíslegar afleiðingar á heilsu þeirra og lífsgæði bæði til skemmri og lengri tíma.

Rannsóknir benda til að vaktavinna geti með tímanum stuðlað að þunglyndi, streitu og kvíða og þá eru marktæk tengsl milli vaktavinnu og langvinnrar vitsmunalegrar skerðingar. Sjúkdómar í meltingarfærum, hjarta- og æðasjúkdómar, efnaskiptasjúkdómar, frjósemisvandamál, ofþyngd og auknar líkur á áfengisdrykkju ásamt misnotkun svefn- og róandi lyfja eru allt þekktir áhættuþættir vaktavinnunnar. Þá eru vísbendingar um að vaktavinnufólk sé í meiri hættu en aðrir að fá ákveðnar tegundir krabbameina.

Höfundar þessarar greinar eru allir hjúkrunarfræðingar og voru saman við nám í lýðheilsuvísindum við læknadeild Háskóla Íslands. Stór hluti hjúkrunarfræðinga um allan heim vinna vaktavinnu og því ákváðu höfundarnir að skoða áhrif hennar á heilsu og lífsgæði. Margar starfsstéttir stunda vaktavinnu en markmið þessarar greinar er að upplýsa vaktavinnufólk og stjórnendur vinnustaða um áhrif vaktavinnu á líðan og heilsu starfsmanna og jafnframt að varpa ljósi á þau úrræði sem hafa reynst best til að draga úr alvarlegum afleiðingum vaktavinnu.

1. SVEFN

Svefn er ein af grunnþörfum mannsins og nauðsynlegur til að halda góðri heilsu. Á meðan við sofum eiga mörg mikilvæg ferli sér stað sem stuðla að endurnýjun og enduruppbyggingu í frumum líkamans (Niu o.fl., 2011).

Okkur er eiginlegt að sofa á ákveðnum tíma sólarhrings þegar líkamshiti er lægstur og önnur líkamsstarfsemi í lágmarki. Svefn hefur nánast sömu uppbyggingu hjá öllum sem sofa eðlilega og ótruflaðir en hann skiptist í

32

Á vakt fyrir Ísland

fimm stig; fjögur svokölluð NREM stig (e. non-rapid eye movements) sem einkennast af lágri vöðvaspennu og hægum rúllandi augnhreyfingum og loks REM stig (e. rapid eye movements) sem er fimmta stigið, en þar má greina hraðar augnhreyfingar og algera slökun beinagrindarvöðva. Einstaklingur ver að meðaltali í kringum 75% svefns í NREM stigin og 25% í draumsvefni eða REM svefni (Brown o.fl., 2012). Fyrst eftir að einstaklingur sofnar er aðeins um léttan svefn að ræða. Á þriðja og fjórða stigi getur reynst erfitt að vekja viðkomandi, en það er þó erfiðast þegar hann er kominn í REM svefn. Þá er um mestu slökun að ræða. Þetta svefnmynstur endurtekur sig svo á um 90-100 mínútna fresti meðan sofið er (Vander o.fl., 1994). Fræðimenn hafa bent á að þriðja, fjórða og fimmta stig séu mikilvægust og verði einstaklingur fyrir truflun á þeim stigum geti slíkt dregið úr árvekni og athygli, haft neikvæð áhrif á minni, ákvarðanatöku og jafnvel stuðlað að áhættuhegðun og lélegri dómgreind (Brown o.fl., 2012). Skertur svefn hefur víðtæk áhrif á daglegt líf og getur bitnað á starfshæfni einstaklinga (Fallis o.fl., 2011; Marquié o.fl., 2014; Niu o.fl., 2011), fjölskyldu og félagslífi (Kryger, 2007). Enn fremur hefur langvarandi svefnleysi neikvæð áhrif á lífsgæði og andlega og líkamlega heilsu (Costa o.fl.,2010; Marquié o.fl., 2014; Peate, 2007).

1.1. Líkamsklukkan Líkamsklukka eða dægursveifla líkamans hefur u.þ.b. 24 klukkustunda sveiflu og við það miðar nánast öll lífeðlisfræðileg og sálræn virkni einstaklingsins (Åkerstedt, 2003). Birtubreytingar stjórna líkamsklukkunni og hafa þannig áhrif á ýmis efnaskipti og hormónanaseytun eins og melatónins og kortisóls. Þessar breytingar á líkamlegri og andlegri starfsemi eiga sér stað á hverjum sólarhring og hafa áhrif á árvekni okkar, viðbragðstíma, einbeitingu og hæfni til að leysa flókin verkefni (Niu o.fl., 2011). Þá hefur dægursveifla áhrif á hitastig líkamans sem lækkar að nóttu og veldur því að fólki á næturvöktum verður oft kalt er líður á nóttina. Við eðlilegar kringumstæður orsakar seytun melatóníns syfju í dimmu eða rökkvuðu umhverfi, en seytun hormónsins kortisóls að morgni eykur árvekni. Seytun kortisóls er lægst á fyrsta svefnstigi, eykst síðan á öðru stigi en er mest þegar við vöknum á morgnana. Þegar líður á daginn dregur úr kortisólseytun og er seytunin á nóttunni aðeins um helmingur þess sem það er á daginn og er þetta nokkuð reglulegt mynstur yfir sólarhringinn. Þó má sjá aukningu ef einstaklingur er undir álagi (Niu o.fl., 2011).

1.2. Svefn vaktavinnufólks Svefn vaktavinnufólks og þeirra sem stunda dagvinnu er ólíkur að mörgu leyti. Rannsóknir benda til að fólk sem starfar við vaktavinnu sofi bæði verr og í skemmri tíma

(Nanna I. Viðarsdóttir, 2014), allt að 2-3 klukkustundum skemur en fólk sem starfar við dagvinnu (Heilsuupplýsingasíða Viktoríufylkis, 2014). Þá var vaktavinnufólk marktækt líklegra en aðrir til að greinast með síþreytu (Nanna I. Viðarsdóttir, 2014).

2. Áhrif vaktavinnu á heilsu og líðan

1.3 Einstaklingsmunur Einstaklingar eiga jafnan erfitt með að aðlagast þeim síbreytilega vinnutíma sem fylgir vaktavinnu (Sack o.fl., 2007; American Academy of Sleep Medicine, 2001). Það sem helst kemur í veg fyrir góða aðlögun er truflunin sem verður á dægursveiflunni (American Academy of Sleep Medicine, 2001). Rannsóknir benda til þess að konur eigi erfiðara með að venjast vaktavinnu og finni frekar fyrir svefntruflunum og þreytu en karlar (Harrington, 2001; Saksvik o.fl., 2011). Ein nefnd skýring á þessum mun á milli kynja, er hlutverk kynjanna í nútímasamfélagi þar sem það er oftar í verkahring kvenna að sinna heimili og börnum (Kryger, 2007; Harrington, 2001). Tíðir, meðganga, brjóstagjöf og svo breytingaskeiðið hafa einnig áhrif á svefngæði kvenna (Kryger, 2007). Persónuleiki virðist hafa áhrif á þol einstaklings gagnvart vaktavinnu því svokallaðar B-týpur sem eru sveigjanlegir, afslappaðir, lítið stressaðir einstaklingar með sterka innri stjórnhvöt virðast búa yfir meira þoli (Sack o.fl., 2007; Saksvik o.fl., 2011). Aldur einstaklinga virðist einnig hafa áhrif en rannsóknir gefa til kynna að vaktavinna verði erfiðari fyrir fólk með hækkandi aldri (Saksvik o.fl., 2011).

2.1 Líkamleg heilsa Vaktavinna hefur truflandi áhrif á líkamsklukkuna sem aftur getur valdið streitu og haft áhrif á heilastarfsemina (Marquié o.fl., 2014). Það getur haft í för með sér aukna hættu á ýmsum heilsufarsvandamálum t.d. maga- og skeifugarnasárum, hjarta- og æðasjúkdómum (Costa o.fl., 2010; Marquié o.fl., 2014), efnaskiptasjúkdómum, brjóstakrabbameini, frjósemisvandamálum og fósturlátum (Costa o.fl., 2010; Marquié o.fl., 2014). Þá eru vísbendingar um að vaktavinnufólk sé í meiri hættu en aðrir á að fá ristilkrabbamein, krabbamein í legslímhúð og eitilfrumukrabbamein en þörf er á frekari rannsóknum varðandi þessa þætti (Costa o.fl., 2010). Vaktavinna virðist einnig hafa áhrif á líkamsþyngd.

Niðurstöður Zhao og félaga (2011) gáfu til kynna að vaktavinna geti aukið líkur á ofþyngd um 15-30%. Í grein Niu o.fl.

(2011) kom fram að vaktavinna eykur líkur á áfengsdrykkju, reykingum, mikilli kaffidrykkju og aukinni notkun bæði svefn- og róandi lyfja. Vaktavinna hefur einnig verið tengd aukinni tíðni magaónota og meltingartruflana auk þess að vaktavinnufólk með undirliggjandi sykursýki á erfiðara með að stjórna blóðsykri. Þá er fólk með undirliggjandi flogaveiki í aukinni hættu á flogum vegna svefnskorts (Heilsuupplýsingasíða Viktoríufylkis, 2014).

Ófullnægjandi svefn er algengt vandamál meðal vaktavinnufólks og getur haft alvarleg áhrif á líkamlega og andlegu heilsu manna, bæði til skamms tíma en einnig til lengri tíma (Costa o.fl., 2010; Marquié o.fl., 2014; Peate, 2007).

Breytt starfsemi - ný þjónusta Höfum tekið við sölu- og þjónustumboðum á Íslandi og í Færeyjum

Slökkvibílar

Ziegler GMBH, Þýskalandi og Hollandi

Yfirbyggingar

ZHT Group, Tékklandi

Sjúkra- og ferlibílar fatlaðra Ambulanz Mobile, Þýskalandi Visser carrosserie, Hollandi

Við munum áfram annast viðhald og breytingar á slökkvi- og sjúkrabílum.

Leitið tilboða.

Sigurjón Magnússon og starfsmenn í Ólafsfirði þakka sveitarfélögum og öðrum viðskiptavinum sem keypt hafa framleiðsluvörur og stutt við bakið á innlendri framleiðslu okkar á slökkvi-, sjúkra- og vinnubílum síðustu 20 ár.

Vegna óviðunandi aðstæðna til innlendrar framleiðslu hefur henni verið hætt og starfsemin endurskipulögð.

ÓSLAND ehf. Ólafsfirði s. 852 7171

Á vakt fyrir Ísland

33

2.2 Andleg heilsa og félagsleg áhrif Skertur svefn svo og þreytan, sem oftar en ekki er afleiðing af ófullnægjandi svefni, getur valdið því að einstaklingar hafa minni getu til að takast á við daglegt líf. Einnig geta sálfræðilegir kvillar gert vart við sig og einkenni þunglyndis og kvíða eru ekki óalgeng meðal vaktavinnufólks (Costa o.fl., 2010; Peate, 2007). Vaktavinnufólk metur heilsu sína verr en aðrir. Það upplifir frekar depurð og hefur meiri áhyggjur en dagvinnufólk (Harrington, 2001; Nanna I. Viðarsdóttir, 2014). Í rannsókn Marquié o.fl. (2014) komu fram marktæk tengsl á milli vaktavinnu og langvinnrar vitsmunalegrar skerðingar, en niðurstöðurnar benda til þess að vaktavinna í tíu ár samsvari aukinni aldurstengdri andlegri hrörnun sem nemur 6,5 árum. Það getur svo tekið einstaklinga fimm ár að vinna sig úr þessari skerðingu eftir að þeir hætta í vaktavinnu.

Sá aðili innan fjölskyldu sem stundar vaktavinnu missir oft af atburðum með fjölskyldumeðlimum. Slíkt getur haft neikvæð áhrif á samskipti við maka og börn og valdið erfiðleikum í samböndum og hjónaböndum (Kryger, 2007). Vaktavinna hefur einnig áhrif á skapbreytingar og er skilnaðartíðni hærri meðal vaktavinnufólks (Heilsuupplýsingasíða Viktoríufylkis, 2014).

2.3 Slysahætta Auk þessara alvarlegu afleiðinga á heilsu vaktavinnufólks, er slysatíðni hærri meðal þeirra sem fá ekki fullnægjandi svefn og árangur í starfi er verri en þeirra sem sofa vel (Niu o.fl., 2011; Peate, 2007). Hætt er við að þreyta og syfja geti safnast upp og skapað þannig hættu við störf. Þekkt einkenni langvarandi svefnleysis og þreytu eru minni athygli og einbeiting en einnig skert minni sem getur svo haft í för með sér alvarlegar afleiðingar þegar unnið er með líf og heilsu annarra (Fallis o.fl., 2011; Marquié o.fl., 2014; Niu o.fl., 2011). Þá virðist slysahætta aukast með auknum fjölda vakta og aukinni lengd vakta, t.d. virðist hættan aukast um 90% eftir 10 klukkustunda vakt og eftir 12 klukkustunda vakt hefur hættan aukist um 110% (Folkard og Lombardi, 2006). Niðurstöður rannsóknar á viðbragðstíma vaktavinnufólks í tengslum við vökutíma gáfu til kynna að ef viðkomandi hafði verið vakandi í 19 klukkustundir þá reyndist viðbragðstími hans vera sambærilegur og hjá einstaklingi með 0,05% af alkóhóli í blóði. Eftir 24 klst. vöku var viðbragðstíminn sambærilegur og hjá einstaklingi með 0,10% af alkóhóli í blóði og það sem vakti sérstaka athygli í rannsókninni var að einstaklingurinn virtist ekki átta sig sjálfur á skertum viðbragðstíma (Dawson og Reid, 1997).

2.4. Svefnröskun vaktavinnufólk (e. Shift work sleep disorder, SWSD) Í alþjóðlegri flokkun svefntruflana (e. International Classification of Sleep Disorders) er skilgreind ákveðin tegund svefnröskunar sem orsakast af vaktavinnu (e. Shift Work Sleep Disorder – SWSD) (American Academy of Sleep Medicine, 2001). Skilyrði til greiningar SWSD er að líðan einstaklingsins einkennist af mikilli þreytu og/eða erfiðleikum með svefn sem tengist vinnu á óhefðbundnum tíma dagsins (American Academy of Sleep Medicine, 2001).

Orkuleysi, minni einbeiting, pirringur og höfuðverkur eru þættir sem geta leitt til greiningar SWSD (Zhao og

34

Á vakt fyrir Ísland

Turner, 2008). Varast ber að ekki sé hægt að tengja þessi einkenni við aðra heilsufarskvilla eða undirliggjandi sjúkdóma sem hafa sínar eigin svefnröskunargreiningar svo sem kæfisvefn eða drómasýki (Sack o.fl., 2007).

3. Bjargráð

3.1 Undirbúningur fyrir vaktir Góður undirbúningur fyrir næturvaktir eykur virkni starfsmanns, kemur í veg fyrir þreytu og alvarlegar afleiðingar svefnleysis. Undirbúningurinn þarf að hefjast heimavið.

Svefnherbergið ætti að vera staður aðeins til að sofa og ekki innihalda sjónvarp, síma né tölvur. Þá er mikilvægt að vera í góðu andlegu og líkamlegu jafnvægi og ná góðum svefni fyrir vaktina.

3.2 Blundir á vakt Endurnærandi blundur eða markviss hvíld á vaktinni getur aukið árvekni einstaklinga sem vinna langar vaktir eða á nóttunni (Fallis o.fl., 2011; Morgenthaler o.fl., 2007). Líkaminn er minnst virkur milli þrjú og sex á nóttunni og eiga starfsmenn oft í erfiðleikum með að halda sér vakandi á þeim tíma (Horrocks og Pounder, 2006). Safngreining leiddi í ljós að blundur á næturvakt dregur úr þreytu, bætir athygli (Takeyama o.fl., 2005) og samkvæmt eigindlegri rannsókn Fallis o.fl. (2011), fannst hjúkrunarfræðingum blundur bæta eigið skap, orku og viðbragðstíma. Æskilegur blundur er 20 mín. og má helst ekki fara yfir 45 mín. því markmið með blundinum er að koma í veg fyrir þreytu og syfju en ekki ná djúpum svefni. (Horrocks og Pounder, 2006). Niðurstöður rannsóknar Smith-Coggins o.fl. (2006) bentu til að hvíld/blundur gerði starfsmönnum auðveldara að halda virkni, geðslagi og árvekni í gegnum næturvaktina. Þá virtist blundur ekki hafa marktæk áhrif á svefn eftir vaktina (Morgenthaler o.fl., 2007). Oft á tíðum er þó hvorki aðstaða til að leggja sig á vinnustöðum (Takeyama o.fl., 2005) né tækifæri vegna undirmönnunar eða umhverfisaðstæðna (Fallis o.fl., 2011).

3.3 Umhverfisáhrif, birta og mataræði Það er mikilvægt að huga að umhverfinu á vaktinni og getur bjart ljós (Morgenthaler o.fl., 2007; Yoon o.fl., 2002), góð loftgæði og hressing að nóttu til aukið svörun og heilastarfsemi (Yoon o.fl., 2002). Þættir eins og notkun dagljósalampa á næturvaktinni, að hafa dökk sólgleraugu á leið heim úr vinnu til að forðast dagsbirtu (Crowley o.fl., 2003; Morgenthaler o.fl., 2007) og sofa í myrkruðu herbergi gætu komið að gagni í þeim tilgangi að færa dægurklukkuna til og bæta þannig svefn (Crowley o.fl., 2003). Næring skiptir miklu máli fyrir vaktavinnufólk en mælt er með staðgóðri næringarríkri máltíð áður en vakt hefst, léttri máltíð þegar vaktin er hálfnuð og loks auðmeltanlegri léttri máltíð áður en einstaklingur leggur sig eftir vaktina, finni hann þá til hungurs (Horrocks og Pounder, 2006). Stórar og miklar máltíðir á seinni helmingi næturvaktar hafa neikvæð áhrif á svefn (Schwartz og Roth, 2006).

3.4 Svefnlyf, koffín og melatónin Ýmis lyf eru notuð til að draga úr þreytueinkennum og svefntruflunum. Koffín er gjarnan notað til þess að auka árvekni, þar sem það eykur verklega getu (Liira o.fl., 2014). Enda þótt koffín geti bætt virkni vaktavinnufólks þá

eru nokkrar óæskilegar aukaverkanir þekktar s.s. skjálfti, kvíði, svefnleysi, háþrýstingur og hjartsláttartruflanir.

Neysla koffíns undir morgun hefur neikvæð áhrif á svefn viðkomandi, þá hversu vel honum gengur að sofna og einnig á gæði svefnsins (Horrocks og Pounder, 2006; Schwartz og Roth, 2006).

Rannsókn Liira o.fl. (2014) benti til þess að notkun svefnlyfja bætti ekki gæði svefns eftir næturvaktir og áhrifin breyttust ekki með hærri skömmtum. Svefnlyf hjálpi hvorki einstaklingum að sofna fyrr né sofa lengur.

Melatónín hefur verið notað af vaktavinnufólki í gegnum tíðina í þeim tilgangi að bæta svefn. Þá er melatónín tekið eftir vaktina til að stuðla að betri og lengri dagsvefni en rannsókn Crowley o.fl. (2003) sýndi ekki marktæk tengsl melatóníns og betri svefns.

Lokaorð

Vaktavinna getur verið skemmtileg og gefandi upplifun í sjálfu sér en hún getur hins vegar haft margvísleg neikvæð áhrif á heilsu og líðan þeirra sem hana stunda (Marquié o.fl., 2014; Niu o.fl., 2011). Þá getur vaktavinna haft víðtæk áhrif á aðra einstaklinga s.s. skjólstæðinga vaktavinnufólks (Brown o.fl., 2012; Marquié o.fl., 2014; Niu o.fl., 2011), fjölskyldur þeirra og vini (Kryger, 2007). Þá benda rannsóknir til að þreytt og syfjað vaktavinnufólk ógni umferðaröryggi samborgara (Brown o.fl., 2012; Peate, 2007). Heilsuvernd og eftirlit með vaktavinnufólki er mikilvægur þáttur til að fyrirbyggja alvarlegar afleiðingar vaktavinnunnar og er það okkar einlæga von að hægt sé að nýta þessi skrif til frekari heilsueflingar og forvarnarstarfs.

Styrktarsjóður LSS Styrktarsjóður LSS tók við af styrktarsjóði BSRB og hefur sl. þrjú ár verið starfræktur á vegum Landssambands slökkvliðs- og sjúkraflutningamanna.

Vinnuveitendur greiða 0,75% iðgjald pr. félagsmann í sjóðinn og geta félagsmenn sótt ýmsa styrki tengda heilsufari sínu, hvort sem það eru andleg eða líkamleg veikindi eða í formi forvarna til að tryggja betra heilsufar. Sjóðurinn styrkir hátt í 20 mismunandi málaflokka og þar eru sjúkradagpeningar, líkamsrækt og fæðingarstyrkir algengustu styrkirnir. Þar á eftir koma tannlækningar, sjúkraþjálfun, augnaðgerðir og sálrænn stuðningur. ,,Aukning í sjóðinn hefur verið um 30% milli ára og er þetta kærkomin búbót fyrir okkar félagsmenn,“ segir Guðrún Hilmarsdóttir, skrifstofustjóri LSS. Í stjórn sjóðsins sitja þau Hermann Sigurðsson framkvæmdastjóri, Guðrún Guðrún Hilmarsdóttir Hilmarsdóttir skrifstofustjóri og Halldóra skrifstofustjóri LSS.

Guðjónsdóttir bókari. Þegar sjóðurinn var fluttur yfir til LSS var tekin ákvörðun um að þeir sem sitja í stjórn LSS sjái ekki þær umsóknir sem berast eða eru samþykktar. Starfsfólk skrifstofunnar eru einu aðilarnir sem vinna við umsóknirnar enda eru þar oft á tíðum viðkvæmar upplýsingar. ,,Vegna erfiðra aðstæðna sem koma upp hjá viðbragðsaðilum veitir Styrktarsjóður LSS aukna styrki í sálrænan stuðning, hvort heldur eru rýnifundir með sálfræðingum í samráði við stjórnendur eða einstaklingsviðtöl. Einnig er til ferli um sálrænan stuðning hjá Neyðarlínunni sem er virkjað ef upp koma ákveðnar aðstæður með það að markmiði að tryggja að okkar félagsmenn séu andlega vel á sig komnir og geti sinnt starfi sínu áreynslulaust“ segir Guðrún. „Við hvetjum félagsmenn okkar að kynna sér úthlutunarreglur og hvaða rétt þeir hafa á heimasíðu okkar www.lsos.is.“ Á vakt fyrir Ísland

35

Sjúkraflutningsmenn hafa í yfir 30 ár treyst á búnað frá Donnu við meðhöndlun og flutning sjúkra og slasaðra Þegar bjarga á lífi reynir oft á búnað til hins ýtrasta þá er gott að treysta á tæki frá Donnu ehf. Við bjóðum meðal annars upp á tæknilega háþróuðustu tæki sem hönnuð hafa verið og nú kynnum við Corpuls3 Corpuls3 hjartastuðtæki ný byltingarkennd hönnum sem hentar jafnt á slysstað sem innan sjúkrahúss við greiningu, vöktun og meðferð sjúklings.

Frá sjúklingi til sérfræðings - með corpuls.web verða rauntíma línurit og lífsmörk aðgengileg fyrir lækni og sérfræðinga með vef-vafra á tölvu, spjaldtölvu eða snjallsíma hvar sem hann er staddur.

Til að fullkomna búnaðinn er Weinmann Medumat TRANSPORT öndunarvél með allar stillingar fyrir bráðameðhöndlun, en þó með einfaldleika og áreiðanleika sem hentar utan sjúkrahúsa, fyrir umönnun allra öndunarfærasjúklinga innan sem utan sjúkrahúsa. Samvinna Corpuls og Weinmann gerir það mögulegt að hafa allar öndunarupplýsingarnar á Corpuls skjánum. Fullkomnara verður það varla.

Nýtt hjartahnoðstæki www.weinmann.de

Nýr Nonin Onyx Vantage 9590 súrefnismettunarmælir

Grjónadýna frá GERMA

Ný hönnun, ný lögun, nýir litir. Samkvæmt stöðlum EN 1865 og EN 1789 um sjúkraflutninga. Léttari 7,9 kg og 25% fyrirferðaminni. Lengd 208 sm, breidd 130 – 72 sm. Úr eldtefjandi efnum.

Hólfuð að innan til að halda grjónum á réttum stað X-laga ólar halda betur um sjúkling. Stíf styrking fyrir hálsliði og efra bak. Áratuga reynsla á Germa ventlum. Taska, dæla og viðgerðarsett fylgir með.

NONIN súrefnismettunarmælarnir eru hver öðrum betri enda heil fjölskylda mæla sem henta við ólíkar aðstæður. Nákvæmni og stöðugleiki mælinga er tryggður hjá börnum og fjörugum sjúklingum.

PAD500 hjarta­ stuðtæki

sem leiðbeinir bæði um hjartahnoð og stuð, engir aukahlutir aðeins notast við venjuleg rafskaut.

frá Corpuls, auðvelt í notkun og stillingum.

Brayden æfingadúkkur

eru einstaklega skemmtilegar við kennslu á hjartahnoði.

Upplýstar æðar og höfuð sýna árangur við hnoð.

Ferno og Cascade sjúkrabörur og hjól undir skeljar.

Spelkur og hálskragar í úrvali

WHELEN LED ljós og ljósabogar Sjúkratöskur, belti og beltatöskur Erum nú á Facebook: donna ehf

Nánari upplýsingar og verð á www.donna.is Tölvupóstur donna@donna.is

Móhellu 2, 221 Hafnarfjörður

Sími 555 3100 www.donna.is

Ferno sjúkrabörur – Scoop – bakbretti – KED – KED XT – EZ Glide tröppustóll – skelbörur – höfuðpúðar – Weinmann súrefnistæki – öndunarvélar – þrýstiminnkarar – sogtæki – Combibag blástursbelgir – maskar – kokrennur – nefrennur – ET túbur – Laryngeal túbur – leiðarar – friðarpípur – súrefnismaskar – súrefnisgleraugu – sogleggir – súrefnisslöngur – laryngoscope hlustunarpípur – blóðþrýstimælar – blóðþrýstimannsettur – hitamælar – Thermoscan eyrnahitamælar – Nonin súrefnismettunarmælar – capnographmælar – sjúkratöskur – bakpokar – mittistöskur fyrstuhjálpartöskur – SAM spelkur – útlimaspelkur – togspelkur – hálskragar – grjónadýnur – hjartastartarar – skæri – flísatengur – nálahaldarar – æðatangir – pennaljós – Flectalon teppi – álteppi WaterJel brunaumbúðir og gel – sárabögglar – fatlar – sárabindi – sáragrisjur – silfurskottur – munn við munn maksar – björgunarsveigar – mónitorar – EKG tæki – Súrefnissíur – ferðasúrefni

Starfsmenntunarsjóður

Starfsárið 2018

Að vanda var mikið um úthlutanir úr starfsmenntunarsjóði árið 2018. Á árunum 2017-2018 hefur mikil endurskoðun átt sér stað á starfsemi sjóðsins, í nánu samstarfi við stjórn LSS og nefndarmenn. Búið er að tryggja rétt flæði reikninga í bókhaldi og öll endurskoðun er eins og á að vera. Einnig eru úthlutunarreglur í stöðugri endurskoðun, sem að vísu hefur sína ókosti gagnvart félagsmönnum þegar breytingar eiga sér stað. Þó er það einróma álit stjórnar að komið sé gott jafnvægi á sjóðinn og að úthlutunarreglur eru komnar til að vera í þeirri mynd sem þær eru í dag.

Meðal þeirra breytinga sem sjóðurinn þurfti að taka inn í reikningsdæmið var innkoma nýrra félagsmanna t.d. frá Neyðarlínunni. Þar gilda ekki sömu reglur og gagnvart slökkviliðs- og sjúkraflutningamönnum. Því var ákveðið að auka úthlutunarmöguleikana en úthlutunarreglum og upphæðum úthlutana er skipt í fjögur þrep. Lægsta möguleg styrkveiting er 50 þúsund krónur fyrir styttri námskeið og óvinnutengd námskeið.

Fyrir ráðstefnur og sýningar styrkir sjóðurinn að hámarki 70 þúsund krónur. Fyrir vinnutengd fagnámskeið styrkir sjóðurinn allt að 100 þúsund krónur.

Fyrir lengra nám svo sem Bráðatæknisnám er búið að herða reglurnar. Einungis er úthlutað einu sinni á ári og þá á vorin. Eru þá allar umsóknir teknar fyrir og fjárhæð ákveðin í samræmi við það en þó að hámarki 250 þúsund krónur. Á sama fundi eru umsóknir fyrir að halda málþing og ráðstefnur teknar fyrir.

Skiptingu á milli viðfangsefna.

Á árinu 2018 voru meðal helstu styrkja Bráðatæknanám, EMS Today, styttri fagnámskeið og svo óvinnutengd námskeið t.d. skólagjöld. Einnig var töluvert um styrkveitingar fyrir stjórnendanám.

Félagsmenn eru eindregið hvattir til að kynna sér úthlutunarreglur sjóðsins á heimasíðu www.lsos.is.

Einnig er sjálfsagt að hafa samband ef spurningar vakna, við reynum - og getum í raun - svarað fljótt hvort umrætt viðfangsefni er styrkhæft þó endanleg afgreiðsla fari fram á fundum sem haldnir eru fjórum sinnum á ári; í janúar, apríl, september og desember.

Fyrir hönd starfsmenntunarsjóðs, Eyþór Rúnar Þórarinsson

Sendum slökkviliðs- og sjúkraflutningamönnum bestu kveðjur og óskir um velfarnað í starfi Viking björgunarbúnaður Eldvarnarþjónustan ehf Medor Geymsla 1 ehf Brunavarnir Suðurnesja Þorbjörn hf Eldvörn ehf Slökkvilið Borgarbyggðar Grundarfjarðarbær v/Slökkviliðs Reykhólahreppur v/Slökkviliðs Strandabyggð v/Slökkviliðs Húnaþing vestra v/Slökkviliðs Brunavarnir Austur-Húnvetninga Fjallabyggð v/Slökkviliðs Stefna hugbúnaðarhús Grýtubakkahreppur v/Slökkviliðs Slökkvilið Langanesbyggðar Slökkvitækjaþjón Austurl ehf Mýrdalshreppur v/Slökkviliðs Skaftárhreppur v/Slökkviliðs

Hvaleyrarbraut 27 Móabarði 37 Reykjavíkurvegi 74 Steinhellu 14 Hringbraut 125 Hafnargötu 12 Höfðasel 5 Sólbakka 13-15 Borgarbraut 16 Reykhólum Höfðagötu 3 Pósthólf 22 Norðurlandsvegi 2 Gránugötu 24 Glerárgötu 34 Túngötu 3 Fjarðarvegi 3 Strandgötu 13a Austurvegi 17 Klausturvegi 15

220 220 220 221 230 240 300 310 350 380 510 530 540 580 600 610 680 735 870 880

Hafnarfirði Hafnarfirði 6914231 Hafnarfirði 4127000 Hafnarfirði 6616800 Reykjanesbæ 4214749 Grindavík 4204400 Akranesi 431 2345 Borgarnesi 4337100 Grundarfirði 6914343 Reykhólum 8923328 Hólmavík 8933531 Hvammstanga 8951995 Blönduós 4554700 Siglufirði 8477825 Akureyri 4648700 Grenivík 4145400 Þórshöfn 4681220 Eskifirði 8931999 Vík 8919968 Kirkjubæjarklaustri 4874717

Á vakt fyrir Ísland

37





38

Á vakt fyrir Ísland



Sendum slökkviliðs- og sjúkraflutningamönnum bestu kveðjur og óskir um velfarnað í starfi Mannvirkjastofnun Danica sjávarafurðir ehf.

SM kvótaþing ehf Olíudreifing ehf Íslenski barinn Rannsóknarnefnd samgönguslysa Gámaþjónustan hf Pípulagnaverktakar ehf Verkpallar ehf E.T. Einar og Tryggvi ehf.

Eind ehf BBA Kvika Banki Háskólabíó Aðalvík Blaðamannafélag Íslands Init ehf Ginger slf Múlakaffi Íslensk verðbréf Steypustöðin / loftorka Pósturinn Vélvík Reykjagarður Áman Steinsmiðjan Rein ehf.

Aðalblikk ehf Samtök starfsmanna fjármálafyrirtækja Áltak ehf Brunakerfi ehf Reyk og eldþéttingar ehf Vatnsvirkinn hf Herramenn ehf Nonni Litli ehf Rafholt ehf Blikksmiðjan Vík ehf Atlantic tank storage hf Eignarhaldsfél Brunabótafél Ísl Smáralind ehf Hoist vinnulyftur ehf G.J. bílahús ehf Loftorka ehf.

Verkalýðsfélagið Hlíf Hlaðbær Colas hf.

Aflhlutir ehf Klif ehf heildverslun

Skúlagötu 21 101 Suðurgötu 10 101 Tryggvagötu 11 101 Hólmaslóð 8-10 101 Ingólfsstræti 1a 101 Hús Fbsr v/Flugvallarveg 101 Súðarvogi 2 104 Langholtsvegi 109 104 Dugguvogi 23 104 Klettagörðum 11 104 Skútuvogi 3 104 Höfðatorgi 19 hæð 105 Borgartúni 25 105 Hagatorgi 107 Síðumúla 13 108 Síðumúla 23 108 Grensásvegi 50 108 Síðumúla 17 108 Hallarmúla 1 108 Suðurlandsbraut 14 108 Malarhöfða 10 110 Stórhöfða 32 110 Höfðabakka 1 110 Fosshálsi 1 110 Tangarhöfði 2 110 Viðarhöfða 1 110 Bildshöfða 18 Axarhöfða megin 110 Nethyl 1 110 Fossaleyni 8 112 Ásbraut 17 200 Hraunbraut 28 200 Smiðjuvegi 44d 200 Hamraborg 9 200 Kársnesbraut 112 200 Smiðjuvegi 8 200 Skemmuvegi 42 200 Hlíðarsmára 4 201 Hlíðasmára 8 201 Hagasmára 0 201 Víkurhvarfi 4 203 Suðurhrauni 3 210 Miðhrauni 10 210 Reykjavíkurvegi 64 220 Hringhellu 6 220 Drangahrauni 14 220 Hjallahrauni 8 220

Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavik Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavi´k Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Reykjavík Kópavogi Kópavogi Kópavogi Kópavogi Kópavogi Kópavogi Kópavogi Kópavogi Kópavogi Kópavogi Kópavogi Garðabæ Garðabær Hafnarfirði Hafnarfirði Hafnarfirði Hafnarfirði

5916000 5511665 5112040 5509900 5176767 5116500 5352500 5774142 5673399 5681580 7888870 5500500 5403200 5255400 5671461 5539155 5107200 5557570 5537737 4604700 4400400 5801000 5879960 5666440 5331020 5667878 5875200 5406100 5774100 859 9191 8948509 5101400 5641923 5666614 5177600 5571580 5445070 5288012 5176000 5224600 5813522 5100800 5652030 5442045 5523300 Á vakt fyrir Ísland

39

Búnaður fyrir

viðbragðsaðila.

Dräger. Tækni fyrir lífið.