18
DOOR: JAN DIRK WASSENAAR
Een ‘omroepinstallatie’ de ‘Karkesproake’
>
Vlak bij ’n Oalen Griezen, de protestantse kerk te Hellendoorn, staat een gestoelte met een overdekt aanplakbord. ‘Karkesproake’ staat op de lijst aan de bovenzijde. Aan het begin van deze eeuw was de ‘Karkesproake’ aan een grondige restauratie toe. Het gestoelte was toen voornamelijk in gebruik als aanplakbord voor posters van allerlei plaatselijke en regionale evenementen. Voor sommigen was dat een uitkomst, voor anderen een doorn in het oog. Ter gelegenheid van de renovatie van de Dorpsstraat werd het monumentje in 2005 verwijderd, een jaar later werd het herplaatst. Later heeft de ‘Karkesproake’ de geschiedeniscanon van de gemeente Hellendoorn met een eigen venster gehaald. De betekenis ervan werd nadien nog onderstreept door het feit dat dit venster opgenomen werd in de overkoepelende Canon van Overijssel.
De kerkenspraak van Hellendoorn in 1966. Collectie Rijksdienst Cultureel Erfgoed, Amersfoort, geregistreerd als ‘omroepinstallatie’; foto: A.J. van der Wal.
N
Wie het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal oftewel ‘de dikke Van Dale’ bij ‘kerkenspraak’ opslaat, vindt als omschrijving ‘Openlijke afkondiging, aflezing in of aan, bij, vóór de kerk, na de godsdienstoefening’, met de kanttekening ‘in de oostelijke gewesten’. Als varianten
worden ‘kerkensprake’, ‘kerkenspraec’, ‘kerkspraak’ en ‘karksprake’ opgegeven; als afgeleid werkwoord ‘verkerkenspraken’: ‘verkarkensproakt’ betekent dan ‘afgekondigd aan de kerk’. Ten slotte: ‘kerkgebod’ wordt als synoniem voor ‘kerkenspraak’ vermeld.
