MEDE GELIJK MO44 GEMAAKT Overal in het land herstellen onze boswachters de natuur. Het geld voor deze kostbare projecten komt van overheden, bedrijven en van jullie, onze leden.
Van watersnelweg naar kabbelende beek Jarenlang voerde de Leuvenumse Beek water zo snel mogelijk af naar het Veluwemeer. Je kunt het je bijna niet voorstellen als je er nu bent. : Frans Bosscher TEKST
BEELD: NATUURMONUEMNTEN - RENE BOS, PETER DAM, GETTY IMAGES
M
idden in het bos staan we ineens voor een watervlakte. Dat is de eerste verrassing. Maar dan horen we het water ook nog stromen. Het kabbelt langs en onder dode bomen en takkenhopen. Op de ene plek stroomt het snel, even verder langzaam. Er zijn kolkjes zichtbaar en watervalletjes. In het water zijn daardoor kleine zand- en grindbanken ontstaan. Met een grote glimlach staat Peter Dam ernaar te kijken. “Waar denk je aan als je dit ziet?”, vraagt hij. Er komen allerlei beelden bij me op, maar die komen niet uit natuurgebieden in ons land. “Hier lag nog niet zo lang geleden de Ezelsbrug”, zegt Peter. “Die lag over een diepe bak water. Nu is het een brede watervlakte die er heel oer uitziet.” Metamofose Het illustreert de metamorfose die de Leuvenumse Beek de afgelopen jaren heeft ondergaan. Zoals zoveel beken in ons land was ook deze in het verleden rechtgetrokken – genormaliseerd, noemden technici dat – om
water snel af te voeren, in dit geval naar het Veluwemeer. Door het stromende water sleet de beek steeds dieper de bodem in, totdat het een afvoerbak was die geen relatie meer had met zijn natuurlijke omgeving. Vissen verdwenen, omdat er geen geschikte plekken meer waren waar ze eitjes af konden zetten. En als er veel regenwater afgevoerd werd, spoelden ze zelf zo het Veluwemeer in. Ook insecten waren er nauwelijks nog te vinden, want op de oevers groeiden alleen nog maar hoogopgaande bomen, vooral beuken. Daardoor viel er op de beekbodem geen licht. Watervlaktes Dat moet toch anders kunnen, dachten boswachters en ecologen van Natuurmonumenten. Met Peter als projectleider zijn ze naar het waterschap gestapt om samen het natuurlijke karakter van de beek in de L euvenumse Bossen te herstellen. Er stroomde nog veel water door de beek, maar na jaren van onderzoek en overleg, begonnen acht jaar geleden de werkzaamheden.
Sprengen en rechte stukken zijn gedempt, oude meanders weer aangesloten. Op diverse plekken is zand in de beek gelegd. Door de zeventig pakketten stammen en takken die ook in beek werden gelegd, hoopte het zand zich op. Geleidelijk aan werd de beek ondieper, hij ging weer overstromen. Zo ging de stroomsnelheid naar beneden. Bij hevige regenval ontstaan er op enkele plaatsen langs de beek grote watervlaktes; samen kunnen ze zo maar dertig tot veertig hectare
