30 T E C H N I S C H E
INFO
Hoe optimaliseert u een ledinstallatie? In de septembereditie van ElektroVisie kreeg u meer inzicht in de problemen die u kon ondervinden bij het installeren van ledverlichting. In dit tweede deel wil ik dieper ingaan op de invloed van het dimmen, schakelen en bekabelen op de levensduur van leds. Stroomgestuurde leds of ledlijnen dimmen, kan de levensduur aanzienlijk verhogen. Alle elektronische componenten zijn immers gevoelig voor warmte en door het dimmen daalt de temperatuur. Bij retrofit leds ligt dit echter niet zo eenvoudig, want bij het dimmen van retrofit leds kunnen behoorlijk wat problemen ontstaan.
Welke dimmer gebruiken bij retrofit led? Bij retrofit leds wordt de ingebouwde elektronica met capaciteit best gecombineerd met een fase afsnijding dimmer (C). Bij dit type dimmer wordt de stroom vanaf de nul-doorgang doorgelaten en daarna afgesneden. Bij het gebruik van een verkeerde dimmer of wanneer een foute instelling op een universele dimmer wordt gebruikt (fase aansnijding (L)), kan de werking van de lamp en de dimmer negatief worden beïnvloed. Daarnaast kan de minuscule, ingebouwde driver van de retrofit led snel defect raken. En wanneer de drivers het niet begeven, zullen de leds zelf na verloop van tijd minder en/of blauwer licht geven.
Gezonde, aangename verlichting De levensduur van een gekozen installatie is een belangrijk aspect, maar er zijn nog parameters die belangrijk zijn bij de keuze van een bepaalde verlichting. Zo moet verlichting ook gezond en aangenaam zijn, want kunstlicht heeft een enorme impact op de fysieke en mentale gezondheid van de mens. De invloed van het aandeel blauw licht in functie van het moment van de dag, UV, de flikkering, kleurweergave en kleurtemperatuur, mag dus niet onderschat worden. Vooral bij goedkope en dimbare retrofit -maar ook bij bepaalde types leddriversbestaat er gevaar voor stroboscopische effecten of te grote flikkering. Deze zijn nadelig voor de gebruiker, al is deze zich daar niet altijd van bewust. De effecten zijn niet te onderschatten en gaan van lichte klachten zoals hoofdpijn en vermoeidheid over depressie tot zelfs epileptische aanvallen en burn-out. Bij de niet-dimbare versies is het eenvoudiger om een stabiel licht te bekomen en komt het probleem minder vaak voor.
Hoe ontstaat flikkering? Leds die rechtstreeks op 230VAC werken, hebben niet de nodige regeling om flikkering tegen te gaan. Hierin knipperen de leds op het ritme van de netfrequentie. Met andere woorden: er zal een circuit van leds aanspringen wanneer de stroom van links naar rechts gaat, afgewisseld met een tweede circuit leds wanneer de stroom terug van rechts naar links gaat. Omdat een dergelijk circuit pas in geleiding gaat als de spanning voldoende
Wie is auteur Björn Vermeire? Qbus is een Belgisch technologiebedrijf dat sinds 1999 technologieën ontwikkelt om residentiële en commerciële gebouwen slim te maken. Enkel jaren geleden startte dit automatiseringsbedrijf uit Erpe-Mere met het organiseren van specifieke informatiesessies rond het thema ‘Licht & Techniek’ bij diverse filialen van geïnteresseerde groothandels. Ondertussen wordt deze training ook regelmatig in de Qbus-kantoren georganiseerd, teneinde de installateur ook rechtstreeks beter te informeren. Sales Engineer Björn Vermeire is de lesgever van deze Qbus trainingen ‘Licht & Techniek’.
hoog is, heb je dus honderd keer per seconde een donkere periode. Het net van 50Hz heeft honderd nuldoorgangen. Dus de leds flikkeren honderd keer per seconde aan en uit. Bij 100Hz aan flikkering, ondervindt iedereen een stroboscopisch effect. Dit type spots zal wel perfect dimbaar zijn, maar men zal er wel een beetje ziek van worden. Hetzelfde geldt voor ledlijnen die rechtstreeks op 230V werken. Deze hebben hetzelfde stroboscopische effect. Als dit de enige lichtbron in een ruimte is en men zou zich snel van de ene naar de andere kant bewegen, dan zou dat voor een zeer onaangenaam gevoel zorgen. Ook een boek lezen in dergelijk licht, wordt een hele opgave, want het brein moet ongelooflijk hard werken met het verwerken van al die verschillende beelden. Mensen die gevoelig zijn aan epilepsie, kunnen ook maar beter weg blijven van dit licht.
