32 T E C H N I S C H E
INFO
Human Centric Lighting, deel 5: Wat is de invloed van verlichting op emotioneel welzijn? Licht is niet enkel van belang voor ons lichamelijk en cognitief functioneren, maar ook voor ons emotioneel welzijn. Onaangepaste verlichting kan verstoringen in zowel de metabolische processen als de slaap veroorzaken en dat heeft dan weer een negatieve impact op ons emotioneel functioneren. Lichttherapie Een gekende toepassing van licht om het emotioneel functioneren te verbeteren is lichttherapie, waarbij men door middel van lichtboxen of lichtbrillen overdag (idealiter in de ochtend) wordt blootgesteld aan zeer hoge MEDI waardes (1800-7500 lux). Vele studies hebben dan ook aangetoond dat lichttherapie effectief is voor de behandeling van verschillende vormen van depressie. Na 1 tot 2 weken kan de positieve impact van lichttherapie op depressieve symptomen reeds worden vastgesteld. Bij seizoengebonden depressie zorgt lichttherapie voor positieve resultaten bij zowel kinderen, jongeren als volwassenen. Dit is niet zo vreemd aangezien seizoensgebonden depressies net ontstaan door blootstelling aan te weinig ochtendlicht in de donkere windermaanden. Ook bij individuen die last hebben van de typische winterblues blijkt licht in de ochtend het gemoed te verbeteren, de alertheid en het energieniveau te verhogen. Bij niet-seizoensgebonden depressie zijn er op korte termijn ook duidelijke effecten van licht in de ochtend, voornamelijk bij individuen
die ten gevolge van de depressie een slaaptekort hebben opgebouwd.
Relighting Studies die de verlichting hebben aangepast volgens HCL criteria tonen aan dat de aangepaste verlichting op langere termijn kan leiden tot een verbetering van de emotionele gemoedstoestand (daling in angst, depressie, negatief affect) doordat slaap en het circadiaans ritme beter in balans zijn. Aangepaste verlichting kan trouwens ook een direct opbeurend en activerend effect hebben. Hogere MEDI-waardes kunnen stemming en vitaliteit rechtstreeks bevorderen, zoals ook bijvoorbeeld opgewekte muziek ons meteen kan opbeuren. Deze positieve effecten van licht op emotioneel welzijn zijn aangetoond in verschillende settings. Zowel in de werkcontext op kantoor als in een industrie-omgeving bleek de aangepaste verlichting angstige en depressieve gevoelens te verminderen. Op langere termijn tonen simulaties aan dat de aangepaste verlichting zelfs kan leiden tot minder absenteïsme en een sterkere betrokkenheid van de werknemers door
een verhoogde emotionele veerkracht. In het onderwijs had de aangepaste verlichting van het klaslokaal ook een positieve invloed op de stemming van de leerlingen. Tot slot tonen studies aan dat aangepaste verlichting in de leefzaal van een woonzorgcentrum kan leiden tot een vermindering van depressieve symptomen bij bewoners met dementie.
Lichtparameters Hoe hoger de MEDI niveaus van lichtblootstelling hoe sterker de reductie zal zijn in depressieve symptomen. Deze toename is niet-lineair en de impact zal afvlakken bij hogere lichtniveaus en plafonneren rond 500 MEDI. Boven deze waarde lijkt extra licht dus niet te leiden tot een groter welzijnsvoordeel. Het nastreven van daglichtniveaus (vb. 10.000 lux) is dus zeker niet noodzakelijk om het emotioneel welzijn te bevorderen. Daarnaast speelt natuurlijk niet enkel de intensiteit van het licht een rol, maar ook de duur van blootstelling. Hoe lager de MEDI waardes zijn hoe langer de lichtblootstelling nodig is om hetzelfde welzijnseffect te weeg te brengen. Blootstelling van 30-45 minuten aan hoge MEDI waardes (7500 lux) kan bijgevolg even effectief zijn als lichtblootstelling van 2-3u aan lagere MEDI waardes (1800 lux). Belangrijk hierbij is dat het tijdstip van de lichtblootstelling wordt aangepast aan het individu afhankelijk van het chronotype en het tijdstip waarop de melatonine secretie van start gaat. Eowyn Van de Putte (KU Leuven) Sara Kindt (Howest)
Studies tonen aan dat aangepaste verlichting in een klaslokaal ook een positieve invloed heeft op de stemming van de leerlingen.
Eowyn Van de Putte en Sara Kindt zijn samen mede-uitvoerders van het door VLAIO-gesubsidieerde TETRA-project rond ‘Human Centric Lighting’.
