moest en daar werd behandeld met warme melk en een streng verbod om over haar klachten te praten. De opvatting dat vrouwen te belangrijk waren voor het welzijn van het volk om thuis ook maar een paar uur per dag gemist te worden. En de mannen die net zo goed knel zaten in de vast rolverdeling. Ik dacht dat ik best veel wist over dit onderwerp, maar als je alles op een rij zet, levert het toch een nieuw beeld op. Dat inspireerde me enorm om voort te schrijven.”
FOTO MARK UYL
Heb je iets met feminisme (en wat)? “Ik ben samen met mijn moeder geëmancipeerd. Zij was 58 en ik 16 toen we allebei voor het eerst gingen actievoeren. Dit was in 1981 tijdens de Vrouwenstaking om abortus uit het Wetboek van Strafrecht te krijgen. Mijn oudere zus Petra bracht de nieuwe ideeën van de jaren zeventig bij ons thuis toen ik opgroeide. Ik zag hoe mijn moeder ontdekte dat het niet erg was dat ze eigenlijk een hekel aan het huishouden had, en dat het oké was als ze naar meer verlangde in het leven. Vanaf mijn vijftiende droeg ik een vrouwenteken om mijn nek, spelde ik de Opzij en noemde me feministe. Er was maar één ander meisje op school die dat ook deed. Maar ook ik heb vanaf de jaren negentig een tijd lang gedacht dat er geen strijd meer nodig was.”
W
at inspireerde je om dit boek te schrijven? “In De omwenteling of de eeuw van de vrouw schets ik de afgelopen honderd jaar vanuit het perspectief van vrouwen, met mijn moeder in de hoofdrol. Zij werd geboren in 1922, het jaar waarin vrouwen voor het eerst mede een parlement konden kiezen. Ik merkte dat veel twintigers, dertigers en veertigers niet weten hoezeer er in die eeuw een revolutie heeft plaatsgevonden. In de huiskamers, en dus in het leven van iedereen. En ook niet hoe lang er gestreden is voor gelijke rechten, en hoe dat de maatschappelijke verhoudingen nu nog altijd beïnvloedt. Ik wilde het leven van onze moeders en oma’s recht doen. Al die vrouwen die werden opgevoed om huisvrouw en moeder te worden, en niet begrepen waarom ze ongelukkig waren. Mijn moeder die wegens ‘de managersziekte in de keuken’ naar een rusthuis voor overspannen huisvrouwen
16
Welk boek heeft jou gevormd? “De hele bibliotheek. Vanuit mijn meisjesslaapkamer keek ik uit op de bieb, ik kwam er een paar keer per week. De eerste tienerboeken die verschenen had ik snel uit. Toen de bibliothecaresse me toestemming gaf om van de volwassenafdeling te lenen, vond ik op mijn zestiende Simone de Beauvoir. Het boek heette Met kramp in de ziel. Ik weet niet meer waar het over ging, maar de vorm ben ik nooit vergeten: ogenschijnlijk losse verhalen waarin personages uit het ene verhaal ook in het andere opdoken. Dat zoiets kon! Dat je als lezer zelf de ontbrekende stukken mocht invullen met je verbeelding. Bij elk boek dat ik schrijf zit dit steeds in mijn achterhoofd: niet alles dichttimmeren. Losse momenten beschrijven en dan gaten laten vallen. Dat is best lastig. Ik ben hier nog lang niet zo ver in gegaan als ik zou willen maar ik blijf ernaar streven.” Wat lees jij deze zomer? “Sarnami, Hai/Suriname, ik ben van Bea Vianen.” Welk boek moet er volgens jou nog geschreven worden en waarom? “Onmogelijke vraag. Als ik dit zou weten en zou kunnen was ik er al mee bezig. Ik laat me heel graag verleiden door wat er aan de verbeeldingskracht van andere schrijfsters en schrijvers ontspruit.”
Maral Noshad Sharifi – Citroeninkt
W
at inspireerde je om dit boek te schrijven? “De manier waarop er over vluchtelingen wordt gesproken is de afgelopen twintig jaar verhard. Het is normaler om een vluchteling als last te zien, dan als persoon die zoals ieder ander bijdraagt aan de samenleving. De VVD heeft er laatst nog een kabinet om laten vallen. Als ik scherpe meningen hoor over vluchtelingen komen die vaak uit de mond van iemand die weinig weet heeft van hoe zo’n leven eruitziet. Waarom mensen weggaan, welke problemen ze onderweg tegenkomen, en welke obstakels ze na aankomst moeten overwinnen. Door het leven van Talar op te tekenen wilde ik lezers een inkijkje geven in een wereld die ze niet kennen, maar toch veel over praten. Het was belangrijk voor mij om het verhaal vanuit een kinderperspectief te vertellen. Er zijn meer boeken geschreven door Nederlanders met een vluchtelingenachtergrond, maar zelden vertellen die het verhaal van een kind, een meisje.” Heb je iets met feminisme (en wat)? “In de 12 jaar dat ik journalist ben is het voor mij altijd belangrijk geweest om de zichtbaarheid van vrouwen in verhalen te vergroten. Vooral als het over macht gaat. Ik zoek langer naar vrouwelijke experts, ook over thema’s waarin vooral mannen aan het woord komen. Ik ga hard opzoek naar vrouwelijke hoofdpersonages, die soms wat meer overtuigd moeten worden voordat ze ‘ja’ zeggen. Ook ben ik altijd aan het onderzoeken wat de gevolgen van politiek beleid zijn op vrouwen. Zo heb ik het afgelopen jaar in de VS veel geschreven over de gevolgen van de antiabortusbeweging. Aan de Griekse kust heb ik honderden vrouwen en meisjes uit Afghanistan gesproken over hun tocht naar Europa.”
OPZI ZI
LITERATUUR RA UUR RAT
PRIJS
Another Home. Zij is kind van politieke activisten die ZuidAfrika moeten verlaten uit angst op vervolging.” Wat lees jij deze zomer? “Ik ga op vakantie en neem mee…het boek Poverty, by America van de Amerikaanse socioloog Mathew Desmond. Ook hoop ik twee dikke pillen waar ik in begonnen ben ook uit te lezen deze zomer: Confidence Man, het boek van journalist Maggie Haberman, en Het achtste leven, van Nino Haratischwili.” Welk boek moet er volgens jou nog geschreven worden en waarom? “Er zou meer geschreven kunnen worden over de Nederlandse vluchtelingengeschiedenis, met name de rol die individuen in de samenleving hebben gespeeld. Hoe huidige en voormalige vluchtelingen en hun kinderen onze samenleving vormen, op het vlak van cultuur, politiek en mode – de grote verhalen én de kleine verhalen. Vluchtelingen zouden meer onderdeel moeten worden van Nederlands cultureel erfgoed. We zouden dat onderdeel best wat meer mogen vieren, zeker in dit politieke klimaat.”
FOTO BART HEYNEN
Suzanna Jansen – De omwenteling
Welk boek heeft jou gevormd? “Boeken hebben mij gevormd en gered. Ik denk dat ik me als kind nog veel eenzamer en onbegrepener had gevoeld als ik niet zoveel boeken las. Als kind verslond ik de boeken van Carry Slee en Thea Beckman. In de Nederlandse opvoeding worden kinderen best lang beschermd voor de grote boze buitenwereld. Als ik bij andere mensen over de vloer kwam als kind leek het net alsof mijn gezin de enige was met problemen. Wat ik fijn vond is dat zij durfden te schrijven over de realiteit van het leven, over verslaving, scheidende ouders, en depressie. Door verhalen leerde ik dat mijn problemen universeel zijn. Als volwassene heeft Wees Onzichtbaar van Murat Isik mij gevormd. Ik vond het zo bijzonder om over zijn jeugd in de Bijlmer te lezen. Misschien is mijn verhaal dan ook wel relevant, dacht ik. Nog een ander boek dat mij hiertoe inspireerde was het boek van Sisonke Msimang, Always OPZIJ 2023
17
