Reinier magazine 13 lente 2022

MAGAZINE VAN REINIER VAN ARKEL

"OP HET MOMENT DAT HET NIET LUKT, MOET JE HULP VRAGEN"

"ZE MOGEN HIER ZIJN WIE ZE ZIJN, MET ALLES WAT ZE MEENEMEN"

"EEN EMOTIE HERKENNEN, HOE DOE JE DAT?"

13

LENTE/ZOMER 2022

Midden op het terrein van Zorgpark Voorburg in Vught, rondom de watertoren, zit de dagbesteding van Reinier van Arkel. Arkl is een eigen ontwikkeld label met producten van deze dagbestedingen: De Houtgroep, Crea-Atelier, Werken in het Groen en het Werkhuis.

Producten zijn te bekijken in kadoshop 'De Brandweerkazerne', Watertorenlaan 11 in Vught, en aan de overkant in de werkplaatsen.

Kijk voor openingstijden kadoshop op www.reiniervanarkel.nl/brandweerkazerne.

Puzzels

Muziekinstrumenten

Tafels

Stoelen

Doosjes, hangers en andere decoratie

Speelgoed

Verlichting Meubels

Bekijk alle producten op www.arkl.nl.

IN DIT NUMMER

Nieuws

Achtergrond

12 – ‘100 dagen’ van Robert Derksen Interview met bestuurder van de Reinier van Arkel groep, Robert Derksen over zijn eerste 100 dagen.

4 – Nooit opgeven Het bijzondere en indrukwekkende verhaal van Leon van Dalen die na ups en downs in het leven nu een fijne vaste baan heeft bij keramisch atelier Cor Unum.

20 – C onny Helder op werkbezoek Conny Helder, minister voor Langdurige Zorg & Sport, bracht een uitgebreid werkbezoek aan Reinier van Arkel.

18 – Gastvrouwen op Magnolia Monique van Weert en Willeke Kooiman vertellen over hun boeiende functie als gastvrouw op Magnolia.

31 – Koen Grootens Koen Grootens is benoemd tot bijzonder hoogleraar Gedeelde besluitvorming bij ernstige psychische aandoeningen.

24 – Hoe werk bijdraagt aan gezondheid en herstel Het verhaal van Björn die deelnam aan de Werkgerichte Geïntegreerde Behandelaanpak van het UWV en Reinier van Arkel. Dit is behandeling en re-integratie ineen.

32 – Zorg voor moeders met kind geboren uit seksueel geweld Het Psychotraumacentrum lanceerde de nieuwe website www.MomS.nl 34 – Tentoonstelling Voorburg tijdens de Tweede Wereldoorlog Helga Saez, geneesheerdirecteur van Reinier van Arkel, verzorgde het openingswoord bij de tentoonstelling. Een openhartig interview met Helga over haar eigen ervaringen.

28 – Een leven lang verbonden met Reinier van Arkel In gesprek met George van der Veeken die al 65 jaar verbonden is aan Reinier van Arkel, waarvan de laatste 25 jaar als vrijwilliger.

38 – Alle jongeren in Den Bosch optimaal in ontwikkeling Eerder verschenen interview met Nagila Koster en Paul van der Heijden (Brabants Dagblad) over de mentale gezondheid van pubers.

42 – Ik lach hier de helft van de dag Eerder verschenen artikel (Brabants Dagblad) over hostelbewoner Resa Rewartour n.a.v. de opening van de tweede Bossche opvang voor verslaafden met psychische problemen.

Column 45 – Verbinding Een column van sociaal-psychiatrisch verpleegkundige Alice Corten

Rubriek 8 - Inzicht Korte nieuwsberichten, wetenswaardigheden en aankondigingen vanuit Reinier van Arkel 14 - Kunst en psychiatrie Tweeëntwintig kunstenaars met een psychische kwetsbaarheid exposeerden in een expositieruimte aan de Boulevard van het Jeroen Bosch Ziekenhuis.

46 - Netwerkpsychiatrie 'Ja' durven zeggen met elkaar: Paul Timmers en Ben Braun laten zien wat hun functie netwerker zorg & veiligheid inhoudt.

50 - Uitzicht De rubriek waarin we een kijkje nemen over onze eigen grenzen heen en nieuws bij de collega’s, samenwerkingspartners of buren halen.

37 – Paul van der Heijden Paul van der Heijden benoemd tot bijzonder hoogleraar Multidimensionale psychodiagnostiek gedurende de levensloop.

49 – Koning Quast Vierhonderd scholieren maken kennis met kunst én psychiatrie.

24 "Ik heb een vast dagritme nodig"

COLOFON nr. 13 Lente/Zomer 2022. Reinier is een magazine voor mensen in de regio ’s-Hertogenbosch die, beroepshalve of als zorggebruiker, geïnteresseerd zijn in zorginhoudelijke ontwikkelingen en achtergronden van Reinier van Arkel en de geestelijke gezondheidszorg in bredere zin. Redactie René Berende, Mireille Borg, Nicole van de Gevel, Jorienne Winnubst, Gilles Tebrunsvelt, Nynke de Jong, Marjo Roes en Erik Welten Hoofdredactie Ilse van den Eeden Met bijdragen van Robert Derksen, Alice Corten-Adams, Koos Neuvel, Paul Roovers en Merel van Beers Fotografen Wim Hollebeek, Evelien Gerrits, Nuray Sahin en Jolanda Ruijs-van Rossum, Marc Bolsius Vorm en productie btz vorm en regie Oplage 2.500 Redactieadres Reinier Postbus 70058 5201 DZ ’s-Hertogenbosch (073) 658 60 17 reinier@reiniervanarkel.nl www.reiniervanarkel.nl Reinier is ook digitaal te raadplegen via:

ACHTERGROND

Tekst Nicole van de Gevel Foto’s Evelien Gerrits

Nooit opgeven en als het niet gaat om hulp vragen Leon van Dalen woont vanaf zijn zestiende op drie verschillende plekken bij Reinier van Arkel.

Hij maakt een intensieve periode door met ups en downs. Nu heeft hij een vaste baan bij keramisch atelier Cor Unum en woont zelfstandig. Hij zit goed in zijn vel en is blij met wat hij doet. Wat is er in de tussentijd gebeurd en wat was er nodig om zich op deze manier te kunnen ontwikkelen?

Om hiervan een beeld te kunnen schetsen heb ik een gesprek met Ingrid Oorthuijsen en Leon. Ingrid werkt als begeleider bij het Werkhuis en het crea-atelier. Zij heeft Leon intensief begeleid. Het enthousiasme en de respectvolle manier waarop Ingrid en Leon met elkaar omgaan treffen me.

Het wordt een mooi gesprek over ‘doorgaan, ook al is het moeilijk’ en ‘hulp vragen als het nodig is’.

Leon: “Op mijn zestiende kwam ik tijdelijk op Herlaarhof wonen. Thuis ging het niet.

Ik was depressief, kwam niet uit bed, wilde niks, had geen zin. Ik zat op de havo, maar ging niet naar school en bleef zitten. De psychiater met wie ik gesprekken had, stuurde me door naar Herlaarhof.

Daar werd ik opgenomen. Op Herlaarhof had ik huishoudelijke taken, dat was ik niet gewend van thuis. De vaste dagindeling en het contact met andere mensen deden me goed.”

Leon krijgt de diagnose autisme. Hij gaat naar school op het terrein van Zorgpark Voorburg. Na acht maanden gaat Leon weer thuis wonen. Hier gaat het steeds minder met hem. Hij mist er de structuur en sociale contacten, wordt somber, gaat weer gamen en draait zijn dag- en nachtritme om. Als hij 19 is loopt hij thuis vast en gaat hij bij de Lichtboog wonen.

Werken Cliënten die op de Lichtboog wonen, gaan voor hun daginvulling naar het Werkhuis.

Ook Leon. Het ervaren van structuur is belangrijk, maar daarnaast onderzoeken cliënten hier welke daginvulling hen voldoening geeft. “Uitzoeken wat voor werk of vrijetijdsactiviteiten bij je passen, is een

REINIER LENTE/ZOMER 2022

5

>> Leon

Social label – het KOM servies In 2015 ontstaat het idee om met een groep cliënten van het crea-atelier mee te gaan doen aan de probelangrijk onderdeel van de behandeling van de Lichtboog. Werk en sociale contacten zijn belangrijk voor het herstel”, zegt Ingrid.

Het werken bij het Werkhuis doet hem goed.

Vooral dankzij de persoonlijke begeleiding en de structuur. En het is er gezellig, met andere cliënten.

Leon gaat ook werken bij Kringkracht , dit wordt in gang gezet door het UWV. “Sorteerwerk, zo geestdodend. Ik lag de helft van de tijd met mijn hoofd op de tafel”, vertelt Leon. “Gelukkig kwam daar iemand van mijn leeftijd met wie ik het goed kon vinden. Maar toen hij wegging ben ik daar ook gestopt. Ingrid heeft toen geregeld dat ik vijf dagdelen per week terecht kon bij het Werkhuis.”

ductie van het social label servies KOM. Ingrid denkt direct aan Leon. In eerste instantie ziet hij het niet zitten, maar al snel blijkt hij het werken met klei hartstikke leuk te vinden. Leon: “Ik word er zo blij van!

Ze zeggen dat ik gevoel heb voor de klei.” Ingrid: “Hij heeft veel talent, is gemotiveerd en heeft een enorm doorzettingsvermogen”.

Naast het maken van een mooi product maakt Leon ook kennis met allerlei nieuwe uitdagingen. Samen met de productieploeg gaat hij in 2019 naar de Design Week in Milaan (Salone Del Mobile) waar het KOM-servies wordt gepromoot. Een mooi avontuur, maar voor Leon betekent het ook dat hij voor de eerste keer naar het buitenland gaat en voor de eerste keer vliegt. Allemaal grote stappen waar hij tegenop ziet. Maar het is een hechte groep. En met de persoonlijke begeleiding van Ingrid en haar collega

Ondertussen loopt het traject bij het UWV ook door. Leon doet een talentenexpeditie en daaruit blijkt dat hij aanleg heeft voor het werken met computers. De opleiding die hij daarna volgt aan het REA-college in Eindhoven valt hem helaas tegen. “Ik kreeg daarna nog een LOI-opleiding aangeboden maar dat is echt niets voor mij." In deze periode verhuist Leon naar het Trainingshuis.

Leon: “Ik was er wel aan toe. Een stap richting zelfstandigheid. Er is wel begeleiding aanwezig, door de week tot 23.00 uur en in het weekend tot 16.00 uur. Het is er ook gezellig, ook met medebewoners. We drinken iedere avond gezamenlijk koffie bijvoorbeeld.”

Na twee jaar is Leon er al aan toe op zichzelf te gaan wonen. Hij blijft ambulante begeleiding houden. De overgang naar zelfstandig wonen met ambulante begeleiding vindt Leon erg groot. ”Eigenlijk wilde ik niet weg uit het Trainingshuis, zo’n setting zou ik nu ook wel willen hebben. Maar het ging zo goed. Ik heb erg moeten wennen aan het op mezelf wonen. Helaas heb ik nu weinig vrienden. Dat komt omdat ik op zoveel verschillende plekken heb gewoond. Ook ging het weer een tijdje minder goed met me. Ik

6

REINIER LENTE/ZOMER 2022

Eric Sars lukt het. “Een onvergetelijke ervaring”, zegt Leon.

ging weer meer gamen, werd weer somber. In dit soort periodes bel ik naar het crea-atelier of ik een dag mag komen werken. En dat mag altijd.”

Ingrid: “Leon heeft een heel intensief traject doorlopen, zowel op het gebied van werken als op het gebied van zichzelf leren kennen en zelfstandig worden. Bij alle wisselingen in zijn woonsituatie en opleiding/werk zijn we bewust contact blijven houden. Leon heeft geleerd dat hij om hulp kan vragen als het niet goed met hem gaat. En gelukkig doet hij dat.

Als het niet gaat, belt hij ons en komt hij een dag werken. Dan kan hij weer opladen, dat is zijn manier van hulp vragen. Mijn collega Eric en ik zijn enorm blij dat hij zijn talent heeft ontdekt en heeft omgezet in iets moois. Hij heeft enorm veel doorzettingsvermogen.”

Het zelfstandig gaan wonen is een grote uitdaging. Maar Leon is intussen ook op zoek naar dagbesteding of werk waaraan hij ple-

zier kan beleven. Nadat hij is vastgelopen op het REA-college kan hij dankzij Ingrid op adem komen bij het crea-atelier. Hij krijgt er een vrijwilligerscontract, maar blijft ook op zoek naar werk.

Hij spreekt daar op een gegeven moment over met een jobcoach van het REA-college, Jurrien van Kervinck, met wie hij altijd contact is blijven houden. Leon vertelt hem waarom hij het werken op het crea-atelier zo fijn vond. Via een google-zoekvraag stuit de jobcoach op Cor Unum.

Leon: “Ik mocht bij Cor Unum op gesprek komen. Er zijn daar altijd mensen nodig. Ik begon met een stage. In het begin combineerde ik de stage bij Cor Unum met het werken bij het crea-atelier. Ik heb het werken bij Cor Unum opgebouwd. Eerst halve dagen, daarna langzaam uitgebreid. En na acht maanden stage kreeg ik een contract.

Ik werk er nu vier dagen in de week.”

Wat doe je bij Cor Unum?

Leon heeft verschillende taken. Hij maakt de klei van grondstoffen en zorgt dat hier goed mee te werken is. Voor de beeldvorming: er wordt gewerkt met ketels van 700 kilo klei. Deze klei moet egaal zijn en goed gietbaar. Hij vult de ovens en maakt ze leeg.

Daarnaast is hij leerling-modelleerder. Designers komen met een design op papier.

Dit wordt uitgetekend, er wordt een prototype gemaakt op de draaischijf en daarna een mal. Leon is leerling van Bryan van Schooten: dé modelleerder. Modelleren is het hart van het bedrijf. Zo worden de producten tot leven gebracht.

Leon: “Ik vind het helemaal geweldig, als het maar klei is. Het gaat ook om de sfeer. Iedereen is heel respectvol naar elkaar. Dat vind

je niet zo snel. Ik kan eindelijk mezelf zijn.”

Leon werkt nu nog als vrijwilliger op het crea-atelier.

Het is een indrukwekkend gesprek geworden over het herstel- en ontwikkelingsproces dat Leon heeft doorgemaakt. En nog steeds doormaakt. Dankzij de juiste, persoonsgerichte en betrokken begeleiding. Maar vooral door gebruik te maken van zijn talent en door te zetten.

Leon: “Nooit opgeven. Ook al gaat het niet goed, je moet gewoon doorgaan. Het heeft geen zin bij de pakken neer te zitten, dan kom je nergens. Op het moment dat het niet lukt, moet je hulp vragen. Dat heb ik echt geleerd.”

De Lichtboog (Reinier van Arkel) is een klinische behandelvoorziening voor (jong)volwassen cliënten (vanaf 18 jaar) met autisme. Cliënten wonen hier gemiddeld drie jaar, daarna stromen ze door naar een passende woonomgeving.

Het Werkhuis (Reinier van Arkel).

Dagbesteding in het Werkhuis is er voor jonge mensen met ASS die willen onderzoeken wat hun mogelijkheden zijn op het gebied van werk en vrijetijdsbesteding.

Trainingshuis voor mensen met ASS (Reinier van Arkel). Het Trainingshuis ‘zelfstandig wonen’ is een tijdelijke woonvorm voor jongvolwassenen vanaf 18 jaar met ASS. Deze woonvorm biedt een veilige omgeving waarin zij allerlei verschillende vaardigheden kunnen aanleren die nodig zijn om zelfstandig te kunnen wonen.

Crea-Atelier in Vught is onderdeel van Demarrage (Reinier van Arkel).

Het crea-atelier is voor mensen met psychische problematiek die zich willen oriënteren of scholen in creatieve technieken om door te stromen naar scholing of werk.

Kringkracht is een bedrijf waar mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt een kans krijgen om werkervaring op te doen.

Stichting Social label (2014) is opgericht door ontwerpers Petra Janssen (Studio Boot) en Simone Kramer (C-mone). Zij ontwerpen arbeid op maat, design met betekenis waarbij makers – met afstand tot de arbeidsmarkt samenwerken met ontwerpers. Het servies KOM is ontworpen door Edwin Vollebergh (Studio Boot) en wordt gemaakt door cliënten van Cello en Demarrage (Reinier van Arkel).

REA College: Beroepsopleiding op maat voor studenten vanaf 18 jaar. www.reacollegenederland.nl

REINIER LENTE/ZOMER 2022

7

INZICHT

Koninklijke onderscheiding Henk Keukens Op 26 april jl. heeft Henk Keukens een koninklijke onderscheiding mogen ontvangen.

De burgemeester van Boxtel reikte het lintje persoonlijk uit op het gemeentehuis. Daarna werd Henk verrast met een receptie in het activiteitencentrum op Zorgpark Voorburg in Vught, in aanwezigheid van familie, bekenden, cliëntenraad en raad van bestuur. Onder andere Niels Keukens (zoon van Henk), Tom van Mierlo en Edwin van Cromvoirt hebben Henk feestelijk toegesproken.

Op geheel eigen wijze en met een grote persoonlijke inzet levert Henk sinds 2006 een waardevolle bijdrage aan de kwaliteit van zorg voor en de positie van mensen met een (ernstige) psychische kwetsbaarheid. Henk maakt deel uit van de Centrale Cliëntenraad van Reinier van Arkel en is actief in diverse deelraden om zo de belangen van cliënten vanuit de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorgsector te behartigen. Hij heeft veel sociale contacten op alle niveaus van de instelling.

Van cliënten binnen de klinische voorzieningen tot de bezoekers van poliklieken, hij legt overal zijn oor te luister.

Ook is Henk veelvuldig actief als verkeersregelaar bij activiteiten voor cliënten en medewerkers op Zorgpark Voorburg en als ‘postbezorger’ die nieuwsbrieven bij omwonenden bezorgt.

Naast zijn vrijwilligersactiviteiten voor Reinier van Arkel, zet Henk zich ook in als vrijwilliger voor de verkeersregelaars Schijndel, Fietscrossvereniging d’n Urste uit Schijndel, De Blauwe Engelen Gastvrij ’s-Hertogenbosch en de stichting Wielerbelangen Boxtel.

Henk zet zich graag in waar hij kan. Deze onderscheiding is hem van harte gegund!

Polikliniek Herlaarhof en FACT-team regio Noord betrekken locatie aan Hogeweg Zaltbommel Het FACT-team regio Noord en de polikliniek Herlaarhof Zaltbommel hebben een nieuw pand betrokken aan de Hogeweg 131, 5301 LL Zaltbommel.

Openingstijden: maandag tot en met vrijdag: van 08.30 tot 17.00 uur De reguliere telefonische bereikbaarheid is ongewijzigd: Tel. FACT-team regio Noord: (073) 658 52 90.

Tel. Polikliniek Herlaarhof locatie Zaltbommel: via de centrale toegang van Herlaarhof (073) 658 53 33.

Psychotraumacentrum opent in verband met oorlog Oekraïne trauma-advieslijn voor professionals

Vanzelfsprekend hebben we als Psychotraumacentrum Zuid Nederland oog voor de traumatische gevolgen die een oorlog teweegbrengt. We behandelen niet alleen mensen met een ernstig oorlogstrauma, maar bieden momenteel ook online training aan lokale professionals in Oekraïne. Daarnaast trainen we medewerkers van hulpverlenende instanties in Nederland en geven hen handvatten hoe om te gaan met trauma bij vluchtelingen. Voor hulpverleners hebben we een trauma-advieslijn geopend: 073658 68 78 en zijn we per mail bereikbaar: infoPTC@reiniervanarkel.nl

Stenen Hut nu ook op zaterdag geopend Op veler verzoek is de Stenen Hut in het gebouw de Weverij op het Zorgpark Voorburg nu van maandag t/m zaterdag geopend. Vrijwilligers schenken een kopje koffie en thee. Op iedere doordeweekse dag opent de Stenen Hut haar deuren vanaf 9.00 tot 16.30 uur. Iedere zaterdag verwelkomen de medewerkers en vrijwilligers van de Stenen Hut hun gasten vanaf 10.30 uur tot 15.00 uur. Wist je trouwens dat ook het repaircafé in de Stenen Hut weer gestart is? Repareren van kapotte materialen kan op iedere eerste zaterdag van de maand van 10.30 uur tot 15.00 uur.

8

REINIER LENTE/ZOMER 2022

n

Programma 12.30 uur Ontvangst 13.00 uur Opening Introductie Ine Stegenga en Els van der Sanden Interview met Frans van Mierlo en Mieke van der Heijden 13.20 uur Lezing Jolanda van Boven Informatie delen over je cliënt kan zeker, de nieuwe privacywet geeft middelen om informatie te delen.

Ervaringen delen kan helen

14.20 uur Ervaringsverhaal Marie Voorbij 14.30 uur Pauze

15.00 uur Rollenspel Ine Stegenga, Peter Hochstenbach en een behandelaar, begeleid door Harold Drost ‘Herstellen’ en ‘Stress bij familie’

Uitnodiging 16.00 uur symposium Lezing Elske van der Velde Ervaringen delen kan helen Familie- en betrokkenenraad 16.45 van uur Arkel Terugblik op de middag en blik op de toekomst Tom van Mierlo Reinier

Uitnodiging voor het symposium ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van de Familie- en betrokkenenraad (FBR) van Reinier van Arkel.

Woensdag 6 juli 12.30 – 17.30 uur Locatie Vught, Zorgpark Voorburg Activiteitencentrum Parklaan 3 5261 LR Vught

17.00 uur Afsluiting 17.00 uur Borrel

R

Team Forensisch FACT behaalt 9,7 bij audit CCAF kent uitstekende score toe aan enthousiast team Forensisch psychiatrische zorg is specialistische zorg. Het Forensisch FACT-team richt zich op mensen vanaf 18 jaar die (mede) als gevolg van psychiatrische problematiek in aanraking zijn gekomen met justitie of daarmee in aanraking dreigen te komen.

Onlangs is een audit uitgevoerd door twee externe auditoren van Centrum Certificering ACT en FACT (CCAF) aan de hand van modelgetrouwheidsschaal in het team van het Forensisch FACT van Reinier van Arkel. De audit bestond onder andere uit de observatie van

het FACT-bord-overleg, interviews met enkele teamleden. Ook werden er meerdere dossiers onderzocht en waren er gesprekken met een Familie- en betrokkenenraad FBR cliënten- en familiepanel. Tijdens de audit is onder andere gelet op zorgvuldige dossiervoering, veiligheid en samenwerking in netwerken.

Het resultaat is een hele hoge score van 9.7!

Daarmee is het Forensisch FACT-team een uitstekend/optimaal geïmplementeerd F-FACT team.

“We zijn heel hier heel trots op, het is fijn dat ons harde werken beloond wordt met zo’n hoge score”, zegt Malinda Verhoef, klinisch psycholoog in het team. De audit levert ook veel nuttige informatie op, het geeft inzicht in

onze sterke en zwakke kanten. We gaan op dezelfde voet verder en willen extra aandacht geven aan o.a. (de ontwikkeling van) diagnostiek, behandeling van verslavingsproblematiek en risico-gestuurd behandelen (risicofactoren voor recidive).

Joost Dierckx, meewerkend voorman en SPV van het team benadrukt dat de opmerkingen van de auditoren dat de cliënt centraal staat in de hulpverlening van het team, ondanks de vaak ernstige delicten en het verplichte karakter van de behandeling, wordt ervaren als een groot compliment. “Daar doen we het voor.”

Ook de vermelding van de auditoren dat de FACT-methodiek in de haarvaten van alle teamleden wordt gezien, geeft aan dat de investeringen in het team het gewenste effect hebben gehad. In de toekomst willen we ons nog duidelijker profileren binnen ons netwerk, nieuwe modules ontwikkelen, en ook voldoende aandacht hebben voor scholing van het team. Zo willen we blijven werken aan optimale zorg voor onze doelgroep. Daarmee onderstrepen we nog eens onze visie: “iedereen verdient een tweede kans.”

REINIER LENTE/ZOMER 2022

9

INZICHT

Lunchen en Bewegen: Een gezonde combinatie Lekker bewegen en daarna heerlijk lunchen, dat is nou echt een gezonde combinatie. Donderdag 28 april vond de eerste editie plaats van de ‘Gezonde Combinatie Zorgpark Voorburg’.

Een initiatief van het Sportloket Reinier van Arkel, Herstelacademie de Stenen Hut en MOVE Vught. Drie betrokken partijen die zich inzetten om mensen te laten bewegen én te laten ontmoeten, en in dit geval specifiek voor mensen waarvoor bewegen en ontmoeten niet altijd vanzelfsprekend zijn. In combinatie met een gezonde lunch zijn dit dé ingrediënten voor een geslaagde activiteit.

De aanwezige deelnemers kunnen voor slechts € 3,- deelnemen aan de

‘Gezonde Combinatie Zorgpark Voorburg’. Iedere laatste donderdag van de maand kun je deelnemen aan de ‘Gezonde Combinatie Zorgpark Voorburg’. Lijkt het u ook leuk om erbij te zijn? Aanmelden kan via sportloket@ reiniervanarkel.nl of www.vughtbeweegt.nl In verband met de voorbereidingen kan dit tot uiterlijk maandag 12.00 uur, voorafgaand aan de activiteit.

Noteer vast de overige data van dit jaar: 19 mei (i.v.m. hemelvaart), 23 juni, 28 juli, 25 augustus, 22 september, 27 oktober, 24 november, 22 december.

Tot ziens, bij de Gezonde Combinatie!

Magnolia wint BelevenisTablet

Ypse en Reinier van Arkel: vanaf januari 2022 samen verder

Mensen met psychische problemen zó ondersteunen dat zij op een voor hen betekenisvolle wijze kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven, dat is waar Reinier van Arkel en Ypse beide voor staan. Als de gezondheidssituatie verandert, moeten cliënten en naasten kunnen vertrouwen op het zorgnetwerk om hen heen. Om in dit netwerk voor een soepele aansluiting tussen preventieactiviteiten, de basis-ggz én specialistische ggz te zorgen, zijn Ypse en Reinier van Arkel met ingang van 1 januari gefuseerd. Zo versterken Ypse en Reinier van Arkel de bestaande samenwerking met als uitgangspunt dat we zo optimaal en flexibel mogelijk aansluiten bij de behoeften van de cliënt, naasten en partners in het netwerk.

Vestigingen Ypse: Gezondheidscentrum Den Bosch West Kooikersweg 203E 5223 KE ’s-Hertogenbosch (praktijkruimte 9) Bethaniestraat 2 5211 LJ ‘s-Hertogenbosch Gezondheidscentrum Orthen (locatie San Salvatorkerk) Schaarhuisstraat 14 5231 PV ‘s-Hertogenbosch

Na een oproep aan medewerkers om mee te doen aan de prijsvraag van De Vreugdefabriek, heeft Magnolia, wooncentrum voor (oudere) cliënten die 24-uurs zorg nodig hebben, een BelevenisTablet gewonnen. De BelevenisTablet is een compacte vorm van de BelevenisTafel, voorzien van interactieve spellen, muziek en interactieve praatplaten. Deze spellen kunnen zonder internetverbinding gespeeld wor-

10

REINIER LENTE/ZOMER 2022

den en zijn geschikt voor alle ouderen.

De bewoners van Magnolia kunnen met de BelevenisTablet op een laagdrempelige manier genieten van interactieve muziekshows en belevingsgerichte activiteiten. Ze krijgen de kans meer van zichzelf te laten zien en plezier te hebben met elkaar. Speciale programma’s zorgen voor rust en ontspanning.

locatie Cuijk Spinding 13 5431 SN Cuijk locatie Oss Gezondheidslaan 65 5342 JW Oss locatie Uden Loopkantstraat 25 5405 AC Uden Telefoon: (073) 22 000 44 Maandag t/m vrijdag 08:30u – 17:00u E-mail: info@ypse.nl

Wat weet jij er nou van? Lotgenotengroep suïcidale gedachten Het praten over suïcidale gedachten met mensen die deze gedachten herkennen kan veel opluchting brengen. Omdat mensen zo onbevangen kunnen praten over wat hen bezighoudt zonder dat er een oordeel gegeven wordt. Of omdat het ontmoeten van mensen die hetzelfde meemaken hen laat beseffen dat ze niet de enige zijn die met suïcidale gedachten rondlopen.

Voor hen is er de lotgenotengroep voor mensen met suïcidale gedachten. De groep wordt begeleid door ervaringsdeskundigen die het zelf hebben meegemaakt. Die weten hoe het voelt er eens gewoon over te kunnen praten. De lotgenotengroep is een samenwerking van Stichting Suïcide Preventie en Herstelacademie De Stijl, onderdeel van Reinier van Arkel.

De lotgenotengroep bestaat uit 8 wekelijkse bijeenkomsten van 1,5 uur. Periodiek starten er groepen. Voor startdata en aanmelden, kijk op de website van het Suïcidepreventie Centrum www.suicidepreventiecentrum.nl

Dossiers toegankelijk via Caren Vanaf april 2022 worden cliënten van Reinier van Arkel stapsgewijs uitgenodigd om toegang tot hun dossier te krijgen via het cliëntenportaal Caren. Cliënten van de eenheid Reinier+ hebben vanaf 1 april deze mogelijkheid. Cliënten van Reinier² en Herlaarhof volgen later dit jaar.

Magnolia zet eerste stappen richting kleinschalig wonen Voor cliënten is het belangrijk dat zij verblijven in een voor hen passende omgeving met gelijkgestemden die vergelijkbare behoeften en persoonlijke voorkeuren hebben. Daarom is het kleinschalig wonen in Magnolia geïntroduceerd. Door het plaatsen van deuren ontstaan kleinere ruimten voor verschillende woongroepen. Iedere woongroep kent een eigen leefsfeer. Zo wordt er een actieve groep, een sfeergroep, een balansgroep en een structuurgroep gerealiseerd.

Op deze manier bieden we passende zorg.

Individuele behoeften en mogelijkheden staan centraal, psychische klachten worden gestabiliseerd en de gedragsproblematiek vermindert. Deze werkwijze geeft ook inhoud en richting aan de manier van werken voor medewerkers.

Voor bewoners die nieuw op Magnolia komen wonen, wordt direct bekeken welke leefsfeer het beste bij hen past.

Bewoners die al verblijven op Magnolia verhuizen gefaseerd naar de passende leefsfeer. Dit verhuizen vindt zowel in 2022 als in 2023 plaats.

"Met elkaar zo dichtbij mogelijk de best mogelijke zorg leveren" Het is een veelgehoord geluid. In de JeugdzorgPlus verblijven veel jongeren die thuishoren in de jeugd-ggz. Daan Creemers (GGZ-Oost-Brabant) en Nathalie Wils (Herlaarhof) gaven in de reeks 'Als morgen de jeugdzorgPlus stopt’ van Jeugdzorg Nederland, antwoord op de vraag ‘Wat als morgen de jeugdzorgplus stopt’ vanuit hun perspectief. “We moeten met elkaar zo dichtbij mogelijk de best mogelijke zorg bieden. De vorm is minder relevant.”

Daan Creemers is directeur behandelzaken Kind en Jeugd van GGZ Oost Brabant.

Nathalie Wils is directeur behandelzaken van Herlaarhof, specialistisch centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Beide instellingen werken de laatste jaren intensiever samen om de behandeling te verbeteren voor kinderen en jongeren met psychische en psychiatrische problemen. Zo is de High Intensive Care van beide instellingen samengebracht in Vught. Jongeren die bijvoorbeeld zeer ernstig en acuut suïcidaal zijn, worden daar behandeld met als doel de

crisis zo snel mogelijk te stabiliseren.

Een veelgehoord geluid is dat de samenwerking tussen zorgorganisaties (in brede zin) onderling beter moet, juist als het gaat om kinderen met complexe problemen.

Dat beamen Creemers en Wils. Tegelijkertijd zien ze dat zorgorganisaties in de regio elkaar steeds beter weten te vinden. Er zijn nu afspraken met partnerorganisaties over wat je samen kunt doen als een kind in een acute crisis belandt. Ook kan er nu een ‘vliegende brigade’, een team van ggzspecialisten, ingeschakeld worden als jongeren die bij andere organisaties verblijven heftige psychiatrische problematiek laten zien. “Maar we zijn er nog niet. We leven in een bureaucratische wereld.” In sommige regio’s is de financiering ingewikkeld en komt samenwerking moeilijk op gang. Ook spelen morele dilemma’s. “Als een kind vanwege gedragsproblemen bij een jeugdzorgpartner verblijft en intensieve therapie of traumabehandeling nodig heeft, willen we die graag direct aanbieden, want dan is de impact het grootst. Maar we moeten die

dan voor laten gaan op anderen die op de wachtlijst staan. We moeten soms pijnlijke keuzes maken.”

Het complete verhaal van Nathalie Wils en Daan Creemers en de andere verhalen in de reeks ‘Als morgen de JeugdzorgPlus stopt’ lees je op de website van Jeugdzorg Nederland: www.jeugdzorgnederland.nl/ actueel/ kies vervolgens de categorie ‘Als morgen…’

REINIER LENTE/ZOMER 2022

11

Tekst Ilse van den Eeden Foto Jolanda Ruijs - van Rossum

'100 dagen'-beeld van Robert Derksen

Samen doelen omarmen die logisch, navolgbaar én simpel zijn Vlak nadat hij als bestuurder begon bij de Reinier van Arkel groep moest de focus volledig naar het realiseren van een gezonde bedrijfsvoering. Corona zorgde voor een acute en grote impact op de kosten en opbrengsten. Daar waar in 2020 de coronacompensatie en reserves nog een oplossing boden, was dat -op dat moment- geen uitgemaakte zaak waardoor in het najaar van 2021 direct ingrijpen in de financiële situatie noodzakelijk was.

Voor Robert Derksen -naast Tom van Mierlosinds 1 oktober 2021 de nieuwe bestuurder van de Reinier van Arkel groep en met als portefeuille bedrijfsvoering- was het een vliegende start. Toch heeft hij zich zeker niet alleen op de cijfers gestort en zich ook een beeld gevormd van de organisatie en haar medewerkers. Hij heeft bewondering voor de enorme betrokkenheid van medewerkers. “Iedereen wil dat het goed gaat met Reinier van Arkel. Het enthousiasme, de warmte en de aandacht die collega’s laten zien voor cliënten en hun vak is groot.

Medewerkers hebben echt hart voor de zaak”, aldus Robert.

Netwerkpsychiatrie: het antwoord op maatschappelijke vraagstukken Zijn eerste weken stonden in het teken van kennismaken; hij bezocht locaties, sprak met cliënten, met medewerkers, met ‘raden en staven’ van Reinier van Arkel, Ypse en Maatschappelijke Opvang Den Bosch en met netwerkpartners en financiers. “De cliënttevredenheid is hoog en door netwerkpartners

12

REINIER LENTE/ZOMER 2022

worden we gezien. We zijn een partij die ertoe doet.” Door de ongezonde financiële situatie waar Reinier van Arkel op afstevende, moest hij zijn kennismakingsronde halverwege afbreken. In een snel tempo ging hij aan de slag met een gezonde bedrijfsvoering om de ambities die de Reinier van Arkel groep nastreeft veilig te stellen.

“De ingezette koers naar netwerkpsychiatrie is de juiste. Koopman Reinier van Arkel was ons ver vooruit; al bij onze start in 1442 streefde hij naar inclusie en maatschappelijk meedoen. De uitvoerders van zijn testament realiseerden zich dat samenwerking met ‘geburen’ (de wijk) en stadsbestuur hiervoor voorwaardelijk waren. Netwerkpsychiatrie is wat mij betreft anno 2022 - 580 jaar later- hét antwoord op meerdere maatschap-

“Koopman Reinier van Arkel was ons ver vooruit; al bij onze start in 1442 streefde hij naar inclusie en maatschappelijk meedoen.”

pelijke vraagstukken, zoals de toegankelijkheid van zorg ten tijde van toenemende personele en financiële schaarste. Dat lossen we immers niet alleen op. De beweging naar het netwerk toe, zetten we daarom door. Daarin optimaal gebruikmakend van de goede oefening die we met het regioteam en met ART en FACT hebben gedaan.”

Ook de fusie waarbij Ypse als zorgeenheid van Reinier van Arkel is ondergebracht, juicht Robert toe. De basis/generalistische en gespecialiseerde ggz staan hierdoor nauwer met elkaar in verbinding, waardoor de zorg die de cliënt op weg naar herstel helpt, beter op maat kan worden aangeboden..

Speerpunten voor een gezond en wendbaar Reinier van Arkel De eerste 100 dagen van zijn nieuwe functie stonden grotendeels in het teken van het ten goede keren van de financiële situatie.

Gek genoeg heeft het hem ook geholpen een duidelijk beeld te krijgen van datgene waar hij zich sterk voor wil maken. “Dat is een duurzaam financieel gezonde zorginstelling die wendbaar kan inspelen op de maatschappelijke uitdagingen. Reinier van Arkel kan hierbij leren van de wendbaarheid van Ypse en Maatschappelijke Opvang. Hiervoor zijn meer eigenaarschap, met duidelijke en eenvoudige kaders, een nauwe verbinding tussen zorgteams en ondersteuning, meer focus in de activiteiten en ruimte voor het goede van onze ‘Brabantse roots’ nodig. Met dat laatste bedoel ik ruimte voor warmte, voor gezelligheid en lol.”

Meer focus aanbrengen betekent voor Robert het scherp prioriteren van het aantal speerpunten waar Reinier van Arkel tegelijkertijd mee bezig is. En het dus ook aandurven om sommige zaken niet meer te doen.

“Ik nodig medewerkers ook echt uit om, onderbouwd, aan te geven waarmee we zouden moeten stoppen.”

Naast het leveren van kwalitatief goede zorg via netwerkpsychiatrie, legt Reinier van Arkel wat hem betreft die prioriteit bij ‘slimme’ bedrijfsvoering, om duurzaam financieel gezond te worden en ook daadwerkelijk te kunnen investeren in de zorg van morgen, zoals goede huisvesting voor cliënten, investeren in onze medewerkers en zorgen voor zorginnovaties.

Slimme bedrijfsvoering: een integrale connectie tussen zorg en ondersteuning Naast de focus op netwerkpsychiatrie ziet Robert daarom graag de focus bij slimme bedrijfsvoering liggen. “Vanuit de overtuiging dat er veel (denk) kracht in de organisatie zit, zeker ook op het gebied van de bedrijfsvoering, is het de doelstelling om ons gedrag in de teams/behandelkamer, een-op-een aan te laten sluiten bij onze ambities. Hierin is iets anders nodig dan wat we de afgelopen jaren hebben gedaan. Voor een doorbraak is het de kunst om vanuit het echte contact samen doelen te omarmen die logisch, navolgbaar én simpel zijn. Om teams daarin serieus te nemen, is het zaak dat we bedrijfsinformatie met hen delen. De ambitie is dat op extreem eenvoudige wijze te doen, bij voorkeur met slechts een bedrijfskundige parameter.

De ggz beweegt in een boeiende wereld, uitgedaagd door grote maatschappelijke vraagstukken, dat is een dynamisch geheel. Om daarin goed te opereren, is het zaak dat we de complexiteit kunnen reduceren en tegelijkertijd daadkrachtig zijn en in verbinding met collega’s doelen realiseren. Dat vraagt om sterk en Rijnlands leiderschap. Waarbij de inhoud en bedrijfsvoering altijd verbonden zijn en eigenaarschap wordt gepakt. Zo weten we ook goede collega’s aan ons te binden, een dergelijke werkomgeving werkt als een magneet.”

Vertrouwen Met vertrouwen kijkt Robert uit naar 2022 en de verdere toekomst van de Reinier van Arkel groep.

“Dat vertrouwen is ingegeven door de bevlogenheid die ik zie bij medewerkers en de kracht die van het collectief van de Reinier van Arkel groep uitgaat.

Omdat gezamenlijkheid hierbij centraal staat, wil hij het contact met medewerkers graag warm houden.

“Ik vind het belangrijk om benaderbaar te zijn en kom graag langs bij teams.”

Robert woont al meer dan 20 jaar in de Bossche regio en draagt de stad én de regio een bijzonder warm hart toe.

Hij is getrouwd en heeft twee dochters. Hij studeerde o.a. verpleegkunde, gezondheidswetenschappen (Beleid & Beheer van de gezondheidszorg) en nam deel aan de Topclass Zorgbestuur van de Erasmus Universiteit. Zijn vrije tijd brengt hij graag door met zijn gezin en gezellige sociale contacten. Daarnaast hebben zeilen, koken, hardlopen en hockey zijn interesse.

REINIER LENTE/ZOMER 2022

13

K U N S T E N P S YC H I AT R I E Tekst Jorienne Winnubst

Tweeëntwintig kunstenaars met een psychische kwetsbaarheid uit ’s-Hertogenbosch en omgeving exposeerden hun werken in een expositieruimte aan de Boulevard van het Jeroen Bosch Ziekenhuis. De tentoonstelling was drie maanden lang te zien tot begin januari 2022.

14

Al in 2019 waren door de kunst-organisatiecommissie Reinier van Arkel de eerste contacten gelegd voor deze expositie met het Jeroen Bosch Ziekenhuis. De kunstcommissie van het JBZ vond het meteen een sympathiek project dat past bij Positieve Gezondheid. En daarmee was het fundament gelegd voor een nauwe samenwerking.

aan de oproep om kunstwerken in te leveren voor de selectie. Er werden bruikleenovereenkomsten afgesloten, voorzien van titel, jaar van vervaardiging, het gebruikte materiaal/techniek/afmetingen, met de kunstenaars. Een spannende tijd voor de kunstenaars, want welke werken zouden geëxposeerd worden?

Het project had als werktitel ‘Dit wil ik laten zien’. Tientallen kunstenaars, van jong tot oud en cliënt van Reinier van Arkel, gaven gehoor

Er volgden twee selectierondes. Marie-José Eijkemans (kunsteducator) maakte samen met de kunstcommissie Reinier van Arkel

REINIER LENTE/ZOMER 2022

een eerste selectie. Daarna vond een tweede selectie plaats, samen met afgevaardigden van de kunstcommissie JBZ. Wat de selectie moeilijk maakte was, naast de diversiteit van de aangeboden werken, de context waarbinnen het werk gemaakt is.

De wetenschap dat al de werkstukken met veel inzet, overtuiging en liefde zijn gemaakt zijn en zij alle een allerindividueelste expressie van een allerindividueelste emotie vertegenwoordigen’ (citaat Willem Kloos/ stroming De Tachtigers).

Dat wil ik laten zien Expositie 'Kunst als Medicijn' Uiteindelijk werden er kunstwerken van 22 kunstenaars uitgekozen. Daarnaast waren er nog 4 werken die in groepsverband waren gemaakt. De tentoonstelling werd zorgvuldig ingericht: driedimensionale werken werden in vitrinekasten gezet en schilderijen kregen een mooi plekje op de expositiewanden. De kunstcommissie JBZ heeft op een geweldige wijze de expositie gefaciliteerd. En met een financiële bijdrage van de Vrienden van Reinier kon deze tentoonstelling opgezet worden.

Het werk was heel divers, zoals schilderijen, tekeningen, computerkunst en ruimtelijke objecten. Wat alle werken gemeen hebben, is dat ze ontstaan zijn uit een behoefte tot creëren. De kunstwerken zijn (deels) gemaakt door kwetsbare mensen. Het is belangrijk om de context waarin deze werken zijn gemaakt niet uit het oog te verliezen.

Voor de meeste mensen is kunst een onmisbare uitlaatklep. Daarnaast vormt het scheppen van kunst vaak een essentieel onderdeel van het persoonlijke herstelpro-

ces. Belangrijke randvoorwaarden voor het ontstaan van kunst binnen een therapeutische setting zijn goede ondersteuning, voldoende tijd en een veilige werkomgeving. Kunst maken biedt niet alleen structuur. Kunst maken draagt bij aan meer eigenwaarde en zelfvertrouwen.

>>

REINIER LENTE/ZOMER 2022

15

Kunstcommissie Reinier van Arkel De commissieleden zijn Petra van de Liefvoort (oud-medewerker o.a. organisatie kunstprojecten), Ben Kegge (oud-medewerker), Renneke Visée (beeldend therapeut) en Jorienne Winnubst. De commissie organiseert kunst-stimulerende activiteiten en biedt een podium aan cliënten die zich bezighouden met het vervaardigen van beeldend werk.

Ben Kegge: “Via de psychiatrie wordt een aantal mensen spelenderwijs in contact gebracht met creatieve therapie en beeldende kunst in de ruimste zin van het woord. Ze kunnen uit eigen vrije wil tekenen, schilderen, gedichten schrijven, toneel spelen enz. Bij de meeste mensen brengt dit ont-

Beeld ’ Dymphna' De heilige Dymphna is de patrones van de bezetenen en geestesziekten en de beschermheilige tegen epilepsie en krankzinnigheid in de zevende eeuw.

Dit beeld is gemaakt door de dagactiviteitengroep van Reinier van Arkel naar aanleiding van het Jeroen Boschjaar, onder begeleiding van beeldend kunstenaar Thea van Vliet. Het idee achter dit beeld is dat achter het schijnbaar onaangedane, serene uiterlijk de binnenkant een heel ander verhaal vertelt. Stemmen, dwanggedachten worden verbeeld door de kleine objecten in het hoofd.

Wat vind je ervan dat jouw kunstwerk opgenomen is in deze expositie?

Enkele reacties van kunstenaars Jolanda: “Ik vind het wel spannend!”

Chrissie: “Blij dat mijn werk met titel ‘Medicijn als kunst’ eervol mag hangen in het JBZ!” Jim: “Ik voel twee soorten dankbaarheid: de plotselinge soort die we voelen voor wat we nemen en de grotere soort die we voelen voor wat we geven.”

16

REINIER LENTE/ZOMER 2022

spanning, maar voor een kleine groep betekent dit meer. Ze vinden een manier om zich te uiten in een bepaalde beeldende vorm. Geven daarmee een bepaalde richting aan hun leven.

Ze bezoeken soms musea en raken geïnteresseerd in allerlei beeldend materiaal. Ze gaan serieus experimenteren en maken tekeningen, schilderijen, beelden die zeer de moeite waard zijn om gezien te worden, kortom ze groeien uit tot kunstenaars in spe. Vandaar dat hun expositie zeer de moeite waard is om gezien te worden.”

Petra van de Liefvoort: “Als medewerker van Reinier van Arkel mocht ik in projectvorm aan een mooi podium in de stad werken voor kunstenaars met een behandelcontact, autodidact of acade-

Guus: “Ik begin (creëer) vanuit een (voor-)beeld of ingeving, dat een eigen vorm en spontaan karakter gaat krijgen zonder concreet einddoel. Ik vorder al doende. Het verbaast mij dat ik meestal tevreden ben over het resultaat. Dat dit tot uitdrukking mag komen in deze expositie ervaar ik als bemoedigend en erkenning van ‘dat ik toch wel wat in mij heb’. Ook voel ik wel trots: wat mij eigenlijk vreemd is.”

Arjen: “Wat een eer dat mijn werk hier mag hangen. Ik vind de gehele expositie inspirerend om doorheen te lopen!”

misch. In het kader van begeleiding/coaching, maatschappelijke participatie kon er ook veel aandacht zijn voor hun kunst. Ik hoef niet uit te leggen hoe belangrijk het voor de kunstenaar is om serieus genomen te worden en werk te laten zien op een mooie plek. Het is zo waardevol als je werk, waar je heel je hebben en houden in gestoken hebt, gezien kan worden. Hieraan blijf ik graag meewerken als lid van de kunstcommissie na mijn pensionering.

Dat geeft mij veel voldoening.”

Renneke Viseé: “Zitting in de kunstcommissie ervaar ik als een waardevolle aanvulling op mijn werkzaamheden als creatief therapeut beeldend. Ik draag er niet alleen aan bij een podium voor cliënten te creëren, het biedt ook de kans Reinier van Arkel en de psychiatrie als zodanig, op een positie-

ve wijze onder de aandacht te brengen. Zo kan het organiseren van kunstgerelateerde evenementen zoals exposities, gezien worden als een exponent van het brede behandelaanbod binnen de psychiatrie waarover Reinier van Arkel beschikt.”

Jorienne Winnubst: “Wat is er nou mooier dan een gelegenheid bieden aan onze kunstenaars, onze cliënten, om hun prachtige kunstuitingen te tonen? In mijn beleving is het ‘creatief werken’ een ultieme manier om ‘die speurtocht met jouw eigen innerlijke gevoel’ aan te gaan.

Ik vind het een eer om lid te mogen zijn van deze commissie.”

Linda: “Ik ben blij dat ik eindelijk iets van mezelf mag laten zien!”

Het naar buiten maken van een beweging is een expressie met een waarde in zichzelf.

Het verbeelden van mijn gevoelens maakt mij tot wie ik ben, geeft vorm aan mijn leven.

Tot slot nog een citaat van George Bernard Shaw: “om je gezicht te zien gebruik je een spiegel, om je ziel te zien een kunstwerk”

Margot: Mijn creaties zijn: liefde & spel in Helende schoonheid. Wat leuk dat ik dit nu met jullie mag delen!

Herinneringen, angsten en ervaringen draag ik als een bewaard beeld met mij mee.

Wies: “Mijn beste medicijn zijn de bossen. Heerlijk door de bossen struinen; dan kom ik tot rust.

Nu ik hier woon, met Reinier van Arkel in mijn achtertuin, verlang ik steeds meer naar de bossen!”

Laurens: “Supertrots! Dat mijn werken andere mensen zal inspireren om het lichtpuntje te blijven zien!”

REINIER LENTE/ZOMER 2022

17

Tekst Erik Welten

Foto Evelien Gerrits

Gastvrouwen op Magnolia Contact maken zonder oordelen en vooroordelen

Het komt niet vaak voor dat je als interviewer een vraag stelt en er vervolgens een levendig gesprek ontstaat met en tussen de geïnterviewden. In dit geval interviewde ik twee gastvrouwen van Magnolia en begeleider Alex Vugs.

Wat een natuurtalenten zijn de gastvrouwen

De functie van gastvrouw is twee jaar geleden op Magnolia 1 en 2 geïntroduceerd. Elke dag van 16.00 tot 21.00 uur is een van de gastvrouwen aanwezig in de tussenruimte.

Er zijn voor twee afdelingen vier gastvrouwen die als een zelfsturend team fungeren.

De gastvrouwen zijn in dienst van Hago Zorg. Op elke afdeling van Magnolia wonen zeventien tot twintig cliënten en daar staan in de avond twee verpleegkundigen/verzorgenden. Er is voor hen weinig tijd om buiten de zorgtaken aandacht aan de bewoners te geven. Dit gemis wordt nu opgevangen door de gastvrouw.

Willeke: “We zorgen voor geborgenheid en veiligheid in de tussenruimte. We maken een praatje met de bewoners die gebruikmaken van de ruimte en nodigen actief anderen uit.”

Monique: “Door een beetje extra aandacht te geven, maken we de mensen blij. We voeren normale gesprekken, zoals dat overal gebeurt. En als iemand niet wil praten in de huiskamer dan mag dat ook.”

18

REINIER LENTE/ZOMER 2022

Monique van Weert en Willeke Kooiman als het gaat om sociaal contact. Je voelt je meteen op je gemak en dat zorgt weer voor een levendig gesprek. Laat dat nou heel mooie eigenschappen zijn om een goede gastvrouw op Magnolia te zijn.

Geduld en inlevingsvermogen Alex: “Sinds de gastvrouwen er zijn, is er een stuk minder spanning op de units. De veiligheid ontstaat door de aanwezigheid van de gastvrouw, de bewoners voelen zich gezien en gehoord. Je ziet op de unit een ontwikkeling in de afgelopen twee jaar. Bewoners trokken zich eerst nog veel terug op de eigen kamer, maar doordat Willeke en Monique consequent mensen bleven uitnodigen en voor veiligheid zorgden, maakten steeds

meer mensen gebruik van de tussenruimte.

Het is knap wat zij gepresteerd hebben.

Dat vergt geduld en inlevingsvermogen. Niemand wist twee jaar geleden wat nu precies de bedoeling was van de functie en Monique en Willeke hebben met vallen en opstaan er een mooie invulling aan gegeven.”

Monique: “In het begin zaten we vaak in de tussenruimte en wachtten we af wie er naar ons toe kwam. Gaandeweg zijn er steeds meer mensen naar de tussenruimte gekomen. Soms gaan we ook even met iemand wandelen.”

Alex: “Een goed voorbeeld is een cliënt die aan niets deelnam. Hij kwam nooit in de tussenruimte. De gastvrouwen bleven hem uitnodigen en langzaamaan kregen zij meer gedaan. Hij doet nu af en toe mee aan een spelletje, dat is heel mooi om te zien. Het is soms moeilijk voor mensen met autisme of schizofrenie om mensen te vertrouwen en aan activiteiten deel te nemen. Het zegt veel over het geduld en de deskundigheid van de gastvrouwen dat het hen gelukt is.”

Belangrijker dan ze zelf denken Monique: “In het begin waren we vreemden op Magnolia, maar nu wordt er naar je gevraagd en willen ze weten hoe je vakantie was. Ook voelen de bewoners onze stemming goed aan, want je zit zelf natuurlijk ook niet altijd lekker in je vel. Dan houden ze rekening met je. Willeke: “En andersom ook, we leren bijvoorbeeld signalen te herkennen die kunnen wijzen op een stemmingswisseling. In het begin dachten we dat we meer moesten weten over de achtergrond van de bewoners, maar dat is meestal juist helemaal niet nodig.” Alex: “Zonder dat je weet wat iemand precies heeft, kun je een goed contact met iemand aangaan. Juist de onbevangenheid is essentieel om echt contact met deze mensen te krijgen.” Monique: "Wij maken contact zonder oordelen en vooroordelen.”

Willeke: "We zitten op dezelfde lijn en dat is belangrijk om er samen een succes van te maken. In het begin moesten we vaak afstemmen met elkaar en tips uitwisselen hoe om te gaan met situaties. Geen dag is

hetzelfde en elke cliënt heeft zijn eigen verhaal. Dat maakt dat deze baan erg leuk is om te doen. De bewoners worden soms van kleine dingen juist heel blij en dat geeft veel voldoening. De coronamaatregelen waren zwaar voor de mensen op Magnolia. Het was echt sneu voor hen dat ze zo weinig konden doen en dat hun kinderen niet altijd konden komen. Sommigen voelden zich echt opgesloten. Hopelijk hebben wij in die tijd wat rust kunnen brengen.” Alex: "Dat wat ze doen, ook tijdens die coronaperiode, is zo veel belangrijker dan dat ze zelf denken.”

Erbij horen Alex: "De functie is een goede aanvulling op het team. De gastvrouwen hoeven niet te kijken naar de mensen met in het achterhoofd de behandel- en begeleidingsplannen. Zij kijken naar de mens zelf en juist dat maakt dat hun observaties soms ons als team verder kunnen helpen.” Willeke: “Wij kijken met ons hart.”

Willeke heeft geen achtergrond in de zorg.

Monique wel, maar dat was slechts een vluchtige carrière in de gezinszorg. Beiden

wilden de uitdaging wel aangaan om deze functie vorm te geven op Magnolia. In het begin was niet iedereen direct enthousiast met deze nieuwe functie in het bestaande team. Dat had ook te maken met de onbekendheid met de functie. Willeke: “Nu horen we er wel echt bij. We missen soms nog wat aansluiting en we zijn blij dat we wat cursussen kunnen gaan doen zoals ‘omgaan met slikproblemen’, ‘omgaan met agressie’ en ‘EHBO’.”

De pilot is voorbij en inmiddels zijn er ook gastvrouwen aangenomen voor de andere units. Volgens Alex zijn Willeke en Monique echte kartrekkers geweest voor deze functie. Zij zitten ook bij de sollicitaties naar nieuwe gastvrouwen. Met vallen en opstaan zullen zij ook een veilige plek creëren voor de bewoners van de andere units van Magnolia. Rome is ook niet in één dag gebouwd!

Magnolia is een wooncentrum van Reinier van Arkel op Zorgpark Voorburg voor ouderen die intensieve 24-uurszorg nodig hebben.

REINIER LENTE/ZOMER 2022

19

Minister Langdurige Zorg Conny Helder op werkbezoek bij Reinier van Arkel Conny Helder, minister voor Langdurige Zorg & Sport, bracht donderdagochtend 10 maart een uitgebreid werkbezoek aan Reinier van Arkel.

Het was haar het eerste werkbezoek aan een ggz-instelling sinds haar aanstelling als minister.

Als Bossche organisatie wilden we de minister, met een Bossche achtergrond, graag een inkijk geven in het werkveld van de (specialistische) ggz; een van haar aandachtsgebieden binnen het ministerie van VWS.

20

REINIER LENTE/ZOMER 2022

Tekst Ilse van den Eeden Foto’s Jolanda Ruijs-van Rossum

Het werkbezoek bestond uit twee meeloopmomenten; bij het team Licht Verstandelijke Beperking & Psychiatrie (een van onze specialistische poli’s) en bij het Regioteam Binnenstad Den Bosch. Het verbindende thema van deze twee meeloopmomenten vormde het gedachtegoed van de netwerkpsychiatrie, als ons antwoord op maatschappelijke vraagstukken. Collega's Bernadette van de Gevel, Vera van Stiphout, Kim Bonnier, Chris van Doren en Wilma van Uden lieten de minister kennismaken met hun dagelijkse praktijk waarin we als specialistische ggz een nauwe samenwerking aangaan met de cliënt die zelf regie heeft, naasten die voor hem of haar van waarde zijn én met partijen in het maatschappelijke en zorgdomein, die gelet

op de hulpvraag van de cliënt, een bijdrage leveren aan het herstel.

paper op de volgende bladzijde lees je hierover meer.

Conny Helder, vergezeld door een beleidsmedewerker van VWS en de woordvoerder, keek mee met een behandelplanbespreking, een ‘digibord-overleg’, sprak met een cliënt en werd bijgepraat over het uitvoeren van een herstelondersteunende netwerkintake, het zorgprogramma LVB&P en hoe het team daar de samenwerking met o.a. huisartsen en zorgpartner Cello vormgeeft. In een afsluitend gesprek werd stilgestaan bij thema’s die - wat Reinier van Arkel betreft- politiek gezien om aandacht vragen om als specialistische ggz ook die mensen te behandelen die onze zorg en expertise écht nodig hebben. In de position

De minister keek terug op een waardevol werkbezoek. “Door middel van netwerkpsychiatrie krijgen cliënten bij Reinier van Arkel sneller de juiste ondersteuning. Niet de diagnose is het uitgangspunt, maar de cliënt.

Waar loopt hij of zij tegenaan? Samen met de cliënt wordt gekeken wat nodig is voor de beste behandeling. Dat kan professionele hulp zijn uit verschillende domeinen, maar ook steun vanuit de eigen omgeving.

Met psychische problemen loop je immers vaak op meerdere terreinen vast. Door die allemaal mee te nemen in de aanpak, ben je beter geholpen. Een heel mooi initiatief”, aldus de minister.

REINIER LENTE/ZOMER 2022

21

Position Paper

Netwerkzorg: onze bijdrage aan mentale veerkracht en veerkrachtige zorg Tom van Mierlo & Robert Derksen Raad van Bestuur Reinier van Arkel groep

De behoefte aan psychische hulp stijgt. Bijna de helft van de Nederlanders krijgt (zelf) te maken met een psychische aandoening of heeft een psychische kwetsbaarheid. De zorg van de toekomst beheersbaar, betaalbaar én effectief houden, daagt ons uit het op een andere manier te doen. Netwerkzorg is wat Reinier van Arkel betreft deze manier.

Wij hebben oog voor leefbaarheid en welzijn, eigen (veer-)kracht en steun uit de omgeving.

Zo helpen we bij het leven van een betekenisvol leven, gericht op gezondheid, meedoen en erbij horen. Mét de mentale kwetsbaarheid waarvoor, incidenteel of langer durend, specialistische ambulante of (poli-)klinische behandeling of begeleiding nodig kan zijn.

Die behandeling en begeleiding bieden we op een toegankelijke manier en aansluitend bij de behoeften. Onze zorg integreert daartoe in de samenleving. We werken wijkgericht in samenwerking met formele en informele partners. Vanzelfsprekend werken onze experts ook met ervaringskennis.

Door nauwe banden met het sociaal domein, eerste lijn en tussen basis- en specialistische ggz, dragen we bij aan vroegdetectie & triagering en zijn we present. Is onze expertise nodig? Dan zijn wij er: zonder overbodige schakels, met de juiste zorg op het juiste moment, op de juiste plek voor de cliënt.

Koopman Reinier van Arkel was ons ver vooruit; al bij onze start in 1442 streefde hij

22

REINIER LENTE/ZOMER 2022

naar inclusie en maatschappelijk meedoen. De uitvoerders van zijn testament realiseerden zich dat samenwerking met ‘geburen’ (de wijk) en stadsbestuur hiervoor voorwaardelijk waren.

Netwerkpsychiatrie is wat ons betreft anno 2022, 580 jaar later, hét antwoord binnen de mogelijkheden van de specialistische ggz, op meerdere maatschappelijke vraagstukken, zoals de toegankelijkheid van zorg ten tijde van toenemende personele en financiële schaarste.

Willen we als specialistische ggz die mensen behandelen die onze zorg en expertise echt nodig hebben, dan hebben we elkaar hiervoor nodig en vraagt dat ook om politieke daadkracht: 1. Verminder de zorgbehoefte De disbalans tussen mensen die een beroep doen op de ggz en de beschikbare behandelcapaciteit is groot. Met netwerkzorg doen we wat in onze mogelijkheden ligt; door herstelgericht te werken, de zorg voor de cliënt dichtbij en in samenwerking met zijn of haar eigen ‘resources', in het sociale domein te organiseren. Door veerkracht te versterken en daarmee te voorkomen dat mensen in de ggz terechtkomen of er te lang blijven.

Aan de voorkant van de ggz doen we dat met een herstelondersteunende netwerkintake waarbij we de hersteldoelen van de cliënt concretiseren en vervolgens de vraag beant-

woorden wie de cliënt kan helpen bij het realiseren van deze doelen. In een steungroep (Resourcegroep) rond de cliënt, die bestaat uit naasten en professionals, wordt dan gekeken wie wat doet. Naast interventies die gezondheid, herstel en inclusie bevorderen die door anderen aangeboden worden, bieden we als ggz dan indien nodig (beperkt) gerichte specialistische behandeling aan.

Maar er is meer nodig: een paradigma-shift waarbij het vermogen om met tegenslag en lijden in het leven om te gaan, wordt versterkt en de classificatie van onwenselijk gedrag als psychische stoornis een halt wordt toegeroepen.

Dat vraagt ook om aanpassingen in de organisatie en financiering van de ggz in Nederland.

Het huidige systeem werkt ‘overdiagnostiek’ en een hoge totale zorgconsumptie in de hand waarbij milde, en soms zelfs alledaagse problemen ten onrechte als psychische stoornis worden geduid om toegang tot zorg te faciliteren.

Om vanuit de ggz mee te kunnen sturen in de vermindering van de vraag zien we drie belangrijke kansen: • Maak het mogelijk dat specialisten ‘indicatievrij’ kunnen meekijken in de eerste lijn, om vanuit vroege betrokkenheid te helpen antwoorden te formuleren die niet in de specialistische ggz liggen.

• Omarm de bewezen effectieve methodiek die uitgaat van het werken met ‘resourcegroepen’ waarbij cliënten zelf hersteldoelen formuleren en mensen in hun omgeving vragen hierbij te ondersteunen. Deze werkwijze zorgt voor duurzaam herstel.

Waarbij we vanuit de ggz tijdelijk meelopen in het leven van iemand, maar het stuur niet overnemen. Om dit goed te kunnen doen, moeten we cliënten helpen bij de opstart. Dit is een van die vormen van zorg die in het huidige zorgprestatiemodel niet dekkend is. etenschappelijke inzichten laten steeds •W beter zien dat inzet op preventie, mentale weerbaarheid en leefstijl een deel van de druk op de ggz kan helpen wegnemen.

Mentale problematiek ontstaat veelal op jonge leeftijd en keert in het volwassen leven regelmatig terug. Zorg daarom voor ruime aandacht voor een geestelijk veerkrachtige jeugd én goede behandeling en begeleiding tot en met de jongvolwassen leeftijd. Dit voorkomt instroom in de ggz in de toekomst en/of terugval en een langdurig beslag op inzet van de ggz.

2. S timuleer samenwerking in hybride zorgvormen Als specialistische ggz dragen we bij aan het bevorderen van veerkracht en herstel, door een stap naar voren te zetten en onze exper-

tise gericht en kortstondig aan te bieden, in samenwerking met het sociaal domein, eerste lijn en tussen basis- en specialistische ggz. Het werkbezoek aan het Regioteam Den Bosch Binnenstad en team Licht Verstandelijke Beperking & Psychiatrie maar bijvoorbeeld ook onze werkgerichte behandelaanpak waarbij we in samenwerking met UWV bij aanvang van een behandeling direct inzetten op behoud van of terugkeer naar werk, laten zien dat een goede samenwerking met het sociale domein loont.

Proeftuinen die een brede kijk op maatschappelijke zorg ondersteunen in plaats van de nauwe blik van specialistische ggz kunnen de groei van hybride zorgvormen versterken.

Momenteel ligt het, veelal ontbrekend aan goede argumentatie, erg aan hoe individuele gemeenten hierin willen investeren. Dat geeft een lappendeken van afspraken en een zekere mate van willekeur. Hier ligt dan ook zeker een kans: • Maak het organisatorisch en financieel mogelijk dat de specialistische ggz aanbieders actief kunnen zijn in het sociale domein.

Oftewel; maak het mogelijk om domeinoverstijgend te kunnen werken, samen te werken in ‘Resourcegroepen’ en daar de taken beter verdelen. Als kleinste organisatorische eenheid in het netwerk.

3. Betrek vrijgevestigde en ambulant werkende psychiaters in de crisisdienst Herstel de weeffout waarvan sprake is in de 24-uurs zorg binnen de ggz. In elke andere medische professie wordt de bereikbaarheid van het zorgaanbod 24 uur per dag gegarandeerd, door alle beroepsbeoefenaren samen.

Elke andere medisch specialist dan de psychiater, moet diensten doen om zijn registratie te behouden. In de ggz zijn het de vrijgevestigde psychiaters die geen dienst doen in deze 24-uurs zorg. Dit is onwenselijk omdat zo de dienstbelasting neerkomt op het (kleine) deel van de psychiaters die in loondienst zijn.

• Graag vragen we hier stelling in te nemen.

Op een wijze die recht doet aan een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de gehele beroepsgroep van psychiaters.

4. Eerlijke tarieven voor ZZP'ers De arbeidsmarkt is krap, er royaal aan verdienen, is wat ons betreft een brug te ver. Momenteel wordt de continuïteit van het voortbestaan van ggz-instellingen bedreigd door de enorme toeslagen die we moeten betalen om verpleegkundigen en behandelaren in te huren.

Hier zijn het de bemiddelingsbureaus die er rijk van worden. Dat geld zouden we graag besteden aan cliëntenzorg.

REINIER LENTE/ZOMER 2022

23

ACHTERGROND

Björn: “Ik heb een vast dagritme nodig” “Het pesten begon al vroeg op de basisschool. Ik kreeg vaak vervelende opmerkingen te horen, mijn klasgenoten lachten mij uit wanneer ik iets verkeerd deed. Daardoor had ik geen zin meer om naar school te gaan. Ik ging nog wel, maar deed mijn best niet meer.

Niet dat ik mij door het pesten heel eenzaam en uitgesloten voelde. Ik zorgde er zelf altijd voor niet te veel mensen om mij heen te hebben. Dat voelt voor mij sowieso het prettigste aan. Als ik veel op mijn bord krijg, kan ik het snel niet meer overzien. Ik heb het altijd moeilijk gevonden om meteen te reageren op wat anderen zeggen of doen. Dan denk ik: het komt nog wel, ik reageer morgen pas. Dat gebeurt vooral als ik ergens druk mee bezig ben of veel dingen tegelijk aan mijn hoofd heb. Zelfs bij mijn ouders doe ik dat.

Vanaf mijn vroegste jeugd wist ik wat ik wilde worden: vrachtwagenchauffeur. Net als mijn vader, en ook andere familieleden.

Wat mij daarin aantrok was de rust van het

24

REINIER LENTE/ZOMER 2022

“Vanaf mijn vroegste jeugd wist ik wat ik wilde worden: vrachtwagenchauffeur. Wat mij daarin aantrok? De rust van het vak, het veel alleen zijn.”

vak, het veel alleen zijn. En ik zet er een familietraditie mee voort.

Zelf emoties uiten en herkennen In 2009, toen ik twaalf jaar oud was, kwam ik voor het eerst in behandeling. Mijn ouders vonden dat er iets niet klopte, maar hadden geen idee wat. Uit onderzoekingen en tests kwam naar voren dat ik pdd-nos had, een vorm van autisme. Op dat moment kon ik mij niet herkennen in die diagnose,

omdat ik daar te jong voor was, maar nu wel. Het zit bijvoorbeeld hierin: ik kan moeilijk wennen aan iets nieuws, of aan alles wat op het laatste moment wordt veranderd. Als ik ergens niet op voorbereid ben, weet ik niet wat te doen en hoe te reageren en klap ik helemaal dicht.

De belangrijkste reden om in behandeling te gaan was dat ik slecht kon omgaan met mijn emoties. Gevoelens van boosheid of blijdschap kon een ander nooit bij mij opmerken. Wat niet wil zeggen dat ik die emoties helemaal niet bezat, maar ik uitte ze gewoon niet. Ik heb in de behandeling een training gekregen in het uiten van een emotie, bijvoorbeeld boosheid.

Minstens zo belangrijk was dat ik ook niet emoties bij anderen kon herkennen. Geen idee in wat voor stemming iemand anders was, wat hij met zijn gedrag uitdrukte, en hoe daarop te reageren. Het was voor mij een moeilijke behandeling, want een emotie herkennen, hoe doe je dat? Maar door

Hoe werk bijdraagt aan het bevorderen van gezondheid en herstel die training is het omgaan met emoties uiteindelijk wel wat beter gegaan, al blijft het voor mij moeilijk.

Als een vloedgolf overspoeld door emoties Toen ik een jaar of twintig was, waren die emoties er ineens wel. Ze kwamen er in een vloedgolf uit. Het gebeurde toen ik mijn schoolopleiding afgerond had. Ik had een opleiding management gedaan, omdat ik me nog veel te jong vond om meteen vrachtwagenchauffeur te worden, en werkte voor een uitzendbureau in de logistieke sector.

En toen kreeg ik een burn-out. Niet dat het iets met mijn werk te maken had, het kwam eerder door vrienden die mij op een slechte manier behandelden. Al mijn emoties kwamen van het ene op het andere moment los: verdriet, boosheid, depressiviteit. Ik was me ervan bewust dat het mij allemaal te veel was geworden. Ik kon niks meer, had nergens zin in, zat veel thuis. Daardoor kwam ik opnieuw in behandeling. Elke week een gesprek voeren over hoe het gaat, hoe het anders kan, en hoe te leren van datgene wat er die week niet goed ging. Anders dan toen ik twaalf jaar was liet ik nu mijn emoties wel zien. Tijdens de behandeling leerde ik hoe ermee kon omgaan.

Jongensdroom in vervulling Een half jaar lang heb ik alleen maar thuis gezeten. Maar na verloop van tijd raakte ik

het beu, ik ben iemand die maar moeilijk De juiste balans kan stilzitten. Het werd tijd om te werken Het blijft wel zoeken naar een goed evenaan mijn re-integratie. Ik had meteen al wicht. Voor mij is het vooral van belang om het idee dat ik niet opnieuw de logistiek in een goede structuur, een vast dagritme, te wilde. Met mijn begeleiders hebben we gehebben. Na een vakantie was het voor mij keken naar bedrijven waar ik zou kunnen een grote opgave om weer in het werkwerken. Zelf heb ik het bedrijf voorgesteld ritme te komen. Dan lukte het mij niet om waar ik tijdens mijn schoolopleiding stage vroeg op te staan, kwam ik steeds te laat heb gelopen. Daar ben ik terechtgekomen en liep mijn hoofd vol. Wat ik toen in overen zit er nog steeds. Het grote voordeel was leg heb besloten, is om tijdens vakanties dat ze me al kenden en wisten wie en hoe net zo vroeg op ik ben.

In het begin deed ik bij dat bedrijf verschillende, praktische werkzaamheden. Maar daarna kreeg ik de kans om mijn rijbewijs voor vrachtwagenchauffeur te halen.

“Niet alleen voor de Het lukte mij in drie maanden tijd; persoon zelf is het van belang razend snel. Het was ook niet de kwetsbaarheid te kennen en er moeilijk om warm te lopen voor mee om leren gaan. Dat geldt ook voor dit werk, dit was altijd al mijn jongensdroom. Stapje voor een werkgever. De samenwerking met stapje werd de werkbelasBjörn vond ik een heel mooie, juist omdat ting opgevoerd. hij zijn passie heeft kunnen waarmaken.

Ik doe nu korte ritten, in In mijn werk is dat de kers op de taart.

Brabant, Limburg en GelIk werk graag met jonge mensen als Björn. derland. Een rondje om Je kunt ze een paar gereedschappen meede kerk, zeg maar. Daarnaast werk ik ook in de geven om meer zelfvertrouwen te ontwikkelen. bouw, als chauffeur op Zo leren ze dat ondanks de beperkingen er een betonmixer.

nog veel mogelijk is.”

Liesbeth aan den Toorn, psychiatrisch verpleegkundige

>> Björn

te staan als in werkweken. Voor mij is het heel belangrijk om niet uit het vaste patroon te vallen.

Ook in het weekend sta ik altijd vroeg op, en ga ’s avonds zo tussen negen en tien weer naar bed. Geen gekke dingen doen, zoals op stap gaan. Niet dat ik helemaal niet naar bijvoorbeeld een verjaardag ga, maar hooguit een paar uurtjes, en dan op tijd naar huis en gaan slapen. Eigenlijk best prettig zo. Op een feestje krijg je al snel te veel prikkels, te veel drukte met alle mensen die er komen.

Veel beter in mijn vel Ik heb het gevoel dat ik nu mijn draai heb gevonden. Alle ondersteuning heeft me daarbij goed geholpen; we hebben veel gesproken over welke opties er zijn. Ik heb geleerd hoe ik bepaalde zaken aan kan pakken. En dat kan ik zeker niet alleen, want dan kan ik het niet goed overzien. Wel zijn er nog steeds zaken waarin ik mij wil ontwikkelen.

Misschien nog een extra rijbewijs halen en als chauffeur bij een ander bedrijf werken.

Ook mentaal zijn er nog steeds zaken die ik moeilijk vind. Ik wil mij graag beter kunnen uiten, duidelijk aangeven wanneer ik het ergens niet mee eens ben; een eigen mening verkondigen. Dat lukt mij gewoon niet. Ik zou zo graag een volwaardige gesprekspartner willen zijn. Al steek ik nu veel beter in mijn vel dan een paar jaar geleden, daar zou ik graag nog aan willen werken.”

Bij de start van een re-integratietraject is niet altijd duidelijk of betaald werk tot de mogelijkheden behoort. Re-integratie bestaat uit verschillende onderdelen: vergroting van arbeidsdeelname, loopbaanoriëntatie, en oefening van vaardigheden. Veel mensen in de omgeving van Björn vroegen zich af of een mogelijke baan als vrachtwagenchauffeur haalbaar was. Maar ik vind dat je moet uitgaan van waar iemands energie ligt. Mijn rode draad bij de coaching is: nooit iemand klein maken, altijd uitgaan van vertrouwen en van waar iemand naartoe kan groeien. Dat leidde bij Björn tot een mooie bloei.”

Miranda Machielsen, coach

Werkgerichte Geïntegreerde Behandelaanpak: behandeling en re-integratie ineen Het hebben van werk heeft grote invloed op de psychische gezondheid: wie werk heeft, is gelukkiger en meer tevreden over zijn leven.

Werk hebben helpt mensen met een psychische aandoening bij hun herstel. Werk brengt inkomen en financiële zelfstandigheid, sociale contacten, voldoening, persoonlijke waardering en nieuwe ervaringen met zich mee. Het kan een belangrijke ondersteuning betekenen van de eigenwaarde, structuur en routine in het dagelijks leven.

Voor mensen met een psychische aandoening is het vinden en het houden van werk vaak lastig. Uit onderzoek blijkt dat zij drie tot vier keer vaker werkloos zijn dan mensen zonder een psychische kwetsbaarheid. Aandacht voor arbeid en participatie horen daarom ook bij de herstelondersteunende netwerkzorg die Reinier van Arkel biedt.

Björn nam deel aan de Werkgerichte Geïntegreerde Behandelaanpak (WGB), dit is een behandeling en re-integratie ineen. Zo kunnen mensen die nu niet werken weer een (betaalde) baan vinden. De WGB duurt 1 jaar met als doel: ervoor zorgen dat de cliënt weer aan het werk kan! In dat jaar werken cliënt, UWV en Reinier van Arkel nauw samen om de behandeling zo goed mogelijk aan te laten sluiten op een succesvolle terugkeer naar werk. In het traject heeft de cliënt behalve met de behandelaar, ook regelmatig contact met een re-integratiecoach.

Deelnemers ervaren de behandeling als intensief, omdat er verder wordt gekeken dan alleen het oplossen van de psychische problemen; er worden tegelijk ook doelen gesteld op het gebied van opleiding en/of werk. De geïntegreerde aanpak legt het accent niet alleen op de ziekte en problemen van cliënten maar op veerkracht, zelfredzaamheid en zingeving. De behandelaar let samen met de cliënt erop dat de gestelde doelen haalbaar zijn en dat de re-integratieactiviteiten bijdragen aan het herstel. De ervaringen op de werkervaringsplek bieden concrete en bruikbare gespreksonderwerpen voor de afspraken met de behandelaar.

Het verhaal van Björn en van anderen die de WGB volgden, van coaches, medewerkers van UWV en Reinier van Arkel verschijnt in de loop van het jaar in een bundel. Hierin wordt ook de werkwijze van de WGB nader toegelicht door Helma Cissen werkzaam als klinisch psycholoog bij Reinier van Arkel en ‘kartrekker’ van de WGB.

Tekst Ilse van den Eeden

Akwa GGZ video ‘Arbeid als medicijn’ tot stand gebracht met medewerking Reinier van Arkel

“Werk betekent dat je bezig bent, dat je op een zinvolle manier met de ander in contact bent en dat je op een mooie manier iets kunt betekenen. Het gesprek over werk is dan ook heel belangrijk, juist voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Door in het werkproces te blijven, kan vaak voorkomen worden dat mensen vastlopen in hun ziekte, onmogelijkheden en beperkingen,” zo vertelt Ard van Oosten in de intro van de nieuwe video

Werk als medicijn bij Reinier van Arkel Aandacht voor arbeid en participatie maken bij Reinier van Arkel deel uit van de behandeling, als onderdeel van de herstelondersteunende zorg die we bieden. In nauwe samenwerking met UWV, Weener XL en WSD bieden we verschillende mogelijkheden gericht op participatie in werk. Uitgangspunten zijn de eigen behoeften en door de cliënt zelf gestelde doelen: Individuele Plaatsing en Steun, de Ontwikkelingsgerichte Arbeidsmatige Dagbesteding en de werkgerichte behandelaanpak. Kijk voor meer informatie op www.reiniervanarkel.nl/werkalsmedicijn

van de kwaliteitsstandaard ‘Arbeid als medicijn’ van Akwa GGZ. Deze generieke module biedt cliënten en zorgprofessionals handvatten om het onderwerp ‘werk’ een plek te geven in de behandeling. De nieuwe video laat zien hoe werk ingezet kan worden voor het bevorderen van gezondheid en herstel. De kwaliteitsstandaard (én video) is te raadplegen op: www.ggzstandaarden.nl/generiekemodules/arbeid-als-medicijn/introductie

Over Akwa GGZ Akwa GGZ staat voor ‘alliantie kwaliteit in de geestelijke gezondheidszorg’ en is een door ggz-organisaties geïnitieerd kwaliteitsinstituut. In de alliantie werken vertegenwoordigers van patiëntenen beroepsverenigingen en brancheorganisaties uit de ggz samen. Onder begeleiding van Akwa GGZ ontwikkelt de geestelijke gezondheidszorg kwaliteitsstandaarden voor behandeling van psychische klachten.

De kwaliteitsstandaarden staan op www.ggzstandaarden.nl/ en de cliëntinformatie staat op www.thuisarts.nl/

Bespreekbaar maken van wisselwerking tussen werk en psychisch welbevinden Ard van Oosten, werkzaam als psychiater bij onder andere Reinier van Arkel, werkte er -samen met Daisy, die uit eigen ervaring weet wat het is- graag aan mee. Ard was eerder als projectleider betrokken bij de ontwikkeling van de generieke module ‘Arbeid als medicijn’. Daisy: “Als het even niet lekker met je gaat en je zit thuis op de bank ziek te zijn, dan kom je er dieper in terecht in plaats van dat je bezig blijft en jezelf nuttig voelt.” Werk kan bijdragen aan gezondheid en herstel, maar kan ook de oorzaak zijn van het ontstaan en verergeren van psychische klachten. Het bespreekbaar maken van psychisch welbevinden op de werkplek zelf, is dan ook van belang. Omdat het gaat om een samenspel tussen alle betrokkenen (cliënt, zorgprofessional én werkgever), komt in de toelichtende video van de generieke module óók een werkgever aan het woord.

Ggz-team-talks In een kwaliteitsstandaard beschrijven cliënten, naasten en professionals samen wat zij goede zorg vinden bij een bepaalde aandoening of rondom een thema. Om jou als professional te ondersteunen bij het gebruik van standaarden kun je gratis deskundigheidsbevordering door een expert aanvragen. De teamtraining gaat over een door jouw team gekozen onderwerp en wordt kosteloos georganiseerd door Akwa GGZ. Ook voor het thema Arbeid als medicijn is deze ‘team-talk’ beschikbaar met als expert Ard van Oosten. Deze teamtraining duurt 60-90 minuten en kan online of live plaatsvinden. Kijk voor meer informatie op: https://akwaggz.nl/ggz-team-talks/

REINIER LENTE/ZOMER 2022

27

George van der Veeken 25 jaar vrijwilliger George (spreek uit ‘Sjors’) van der Veeken is 65 jaar verbonden aan Reinier van Arkel. Hij heeft er van 1957 tot 1996 gewerkt als verpleegkundige en werd daarna vrijwilliger. Vorig jaar was hij 25 jaar actief als vrijwilliger bij Reinier van Arkel. Tijd voor een terugblik. We gaan terug naar de plek waar George sinds 1957 heel wat voetstappen heeft gezet.

“De Bethaniestraat is voor mij Reinier”, zegt hij als we samen door het pand wandelen. Het plezier straalt van het gezicht van George als hij het over zijn tijd bij Reinier heeft. Het lijkt wel of hij elk hoekje en doorgangetje in het uitgebreide pand kent.

En overal heeft hij er een herinnering en verhaal bij. “Hoe ouder ik word, hoe meer ik terugkijk naar vroeger. Als ik de beelden van vroeger zie, dan beleef ik die als het ware opnieuw.” Allereerst gaan we naar de fontein op een van de binnenplaatsen.

“Oud en nieuw bij elkaar, dat vind ik mooi.

Voor mij is deze fontein nieuw, maar kijk eens daarboven? Op de eerste verdieping waren de oude slaapzalen van de vrouwen.

En zie je het rode kruis van dakpannen op het dak? Daaronder hebben onderduikers

gezeten in de Tweede Wereldoorlog.”

Tijdens onze rondgang door de Bethaniestraat ontmoeten we toevallig Alfred van Egmond, een voormalig huisarts van Reinier van Arkel. Ook hij is na zijn pensioen actief gebleven als vrijwilliger bij de organisatie. Bij beiden leeft het Reiniergevoel. Voor hen is dat een diep gevoel van verbondenheid, saamhorigheid en plezier.

Enthousiast halen beide mannen herinneringen op aan het oude psychiatrische ziekenhuis waar zij hebben gewerkt en natuurlijk aan het grote feest van 1992, toen Reinier van Arkel haar 550-jarig bestaan vierde. Het bankje bij de fontein is bij die gelegenheid geschonken. “Het was een feest om nooit te vergeten! Personeel van Reinier organiseerde een eigen theaterfestival ‘Villa Felicitas’ met zang en theater.

Het was een feest met en voor elkaar”, beamen ze eensgezind.

Hoe het begon George werd geboren op 5 mei 1936 in Stoppeldijk (tegenwoordig Hontenisse) in Zeeland, vlak bij de Belgische grens. Na de ambachtsschool voor textiele werkvormen, werkte hij als wever met kamgaren. In 1955 moest George in militaire dienst en werd hij

gewondenverzorger bij de geneeskundige troepen. “We moesten op de fiets achter de jagers aan, voor het geval er gewonden vielen. Aan het einde van mijn diensttijd wilde ik terug naar mijn eigen stiel, maar het ging slecht met het kamgaren. In het soldatenkrantje zag ik een advertentie: ‘gezocht leerling-verpleegkundige op Voorburg’. Op 23 mei 1957 ging ik uit militaire dienst en 5 dagen later startte ik bij Reinier.”

De rol van het geloof “Ik begon in 1957 met een cursus op Voorburg. Elke woensdagmiddag kreeg ik les, soms van een rector die tijdens de les alleen uit een boek voorlas. Dan zeiden we tegen elkaar: ‘Vandaag kunnen we weer veel slaap inhalen’. Het vak ‘godsdienst’ moest je halen, anders mocht je niet aan de verpleegkundeopleiding beginnen. Het geloof was toen nog sterk verbonden met de instelling. Ik ben van katholieken huize en gelovig opgevoed. Geloof heeft altijd een grote rol in mijn leven gespeeld. Bij Reinier had ik goede gesprekken met mijn hoofdbroeder. Ik besloot naar het noviciaat in Dongen te gaan voor de opleiding tot broeder. Twee jaar ben ik weggeweest,

Een leven lang verbonden met 28

REINIER LENTE/ZOMER 2022

Tekst Mireille Borg Foto Nuray Sahin

“Ik zie een broeder de vrouwenkant oplopen.

Houd hem tegen”

daarna ben ik bij Reinier teruggekomen om nooit meer weg te gaan. Vanaf het begin heb ik intern gewoond. In 1974 ben ik uitgetreden als broeder en ben ik zelfstandig gaan wonen.”

Strikte scheiding tussen mannen en vrouwen Na het behalen van zijn diploma ging George werken op de locatie Bethaniestraat. “In het begin van mijn dienstverband deed ik voornamelijk huishoudelijk werk op een zaal met 60 mannen. Patiënten werkten toen mee met schoonmaken, bedden opmaken, de vloer boenen, de was doen, noem maar op. Het was hard werken voor de patiënten. Ik zorg graag voor mensen en ik vind dat chronische cliënten in die tijd veel te kort kwamen. Ik kon echt iets voor hen betekenen, zodat zij een prettiger leven kregen.”

Mannen en vrouwen leefden strikt gescheiden. Apart slapen, eten en bidden. Twee kapellen: een voor de broeders en een voor de zusters. En een centrale kapel met een muur in het midden, zodat de vrouwen en mannen apart zaten. “Natuurlijk werd er wel eens geflirt tussen zusters en broeders. Kwam je letterlijk voorbij de neus van Sint Jozef (het beeld dat op het pand hing tussen de mannen- en vrouwenafdeling) dan belde de hoofdbroeder op: ‘Ik zie een broeder de vrouwenkant oplopen. Houd hem tegen.’ In de jaren 60 werd de strikte scheiding tussen mannen en vrouwen losgelaten. Ik was de eerste mannelijke verpleger die aan de vrouwenkant ging werken. Nou, dat was wat in die tijd. Vooral de zusters moesten wennen aan mannen op hun afdeling.”

Reinier van Arkel REINIER LENTE/ZOMER 2022

29

>> George

Verschil met vroeger en nu We zijn aangekomen in de oudheidskamer waar veel foto’s van vroeger hangen. ”We hadden alle zorg in huis voor de patiënten. Een eigen tandarts, een huisarts.

We konden zelfs röntgenfoto’s maken. De dagelijkse routine was vrij eenvoudig. Samen slapen op de slaapzaal, samen eten en ‘s middags vaak samen op pad. Op zondagochtend kregen mannen hun zondagse pak aan. Op zondagavond ging het pak weer uit. Naast meewerken in het huishouden, was er niet veel te doen voor patiënten in die tijd. De enige afleiding was roken. Alleen voor de mannen dan, hè, want roken was een mannending in die tijd. Ook richtten patiënten zelf een koor op.” Pas later gingen patiënten overdag naar de arbeidstherapie, zoals de mattenmakerij en de weverij.

25 jaar vrijwilliger In de voormalige kapel waar nu het restauStaand voor een kast met ouderwetse inant is gevestigd, vertelt George na de rondjectiespuiten, vertelt George: “Vroeger werd wandeling uitgebreid over zijn leven in dienst er bijna niet behandeld. Het was voornamevan Reinier van Arkel. Vanaf de jaren 80 lijk sederen (rustig maken of verdoven, red.). tot aan zijn pensioen in 1996 heeft hij in de In 1954 kwam het ‘wondermiddel’ Largactil, sociowoningen gewerkt in de Hinthamerhet oranje pilletje.” Het oude bed waarop straat. Na zijn loopbaan is George met onvroeger patiënten met ECT (elektroconvulsieverminderde inzet en enthousiasme blijven therapie) werden behandeld, is zelfs bewerken als vrijwilliger op de woning waar waard. “Dan moest ik op een rubbermat hij als verpleegkundige heeft gewerkt. “Ik staan aan het eind van het bed en hield ik kan niet zonder het contact met de menelektroden vast die waren gedoopt in zout. sen. Beetje kletsen, koffie schenken. Er zijn Zout geleidt goed. Sommige patiënten knapis al belangrijk. Bewoners ten van ECT op en konpraten gemakkelijker met den dan weer naar “Ik kan niet een vrijwilliger, heb ik gehuis.” ECT wordt nog merkt. Daarom is vrijwillisteeds gebruikt, maar zonder het contact gerswerk ook zo belangrijk. wel op een andere mamet de mensen” De gesprekken met bewonier dan vroeger. ners vind ik fijn. Deze beIn het museum is de nis woners wonen er vaak al te zien, waar vroeger lang en voelen als ‘bijna-familie’. Ik ging met patiënten werden afgelegd na hun overlijuitstapjes mee en elke week reed ik de den. Ook dat was een taak van George. ”Pamensen met de bus naar het zwembad op tiënten kwamen vaak van heinde en verre, Zorgpark Voorburg. Daar keken de mensen en woonden bij ons tot hun dood. Vroevaak de hele week naar uit. Later ben ik ger werden mensen zo ver mogelijk wegook maatje geworden van een aantal cliëngestopt. Ze hadden niet veel te vertellen. ten. Als maatje heb ik geleerd de cliënt als Als patiënten wegliepen of gingen ‘dolen’ dan mens en individu te zien.” haalden we hen met de taxi weer op.”

30

REINIER LENTE/ZOMER 2022

Bijzonder maatje Vanaf 2010 was George maatje van Mientje.

Met haar heeft hij een bijzondere band opgebouwd. “Mientje was slechtziend, maar als ze mijn stem hoorde, was het prijs. We gingen vaak samen op stap en werden goede vrienden. Ze hield van winkelen. We liepen arm in arm, winkel in en winkel uit.” Ze kenden elkaars familie en hun band was hecht.

Voor dit interview wilde hij graag samen met Mientje op de foto, maar helaas is Mientje in januari van dit jaar overleden. Dat doet hem veel verdriet. Haar dochter belt hem nog regelmatig. Hij hoort bij de familie en dat blijft. “Vroeger had ik bijna geen contact met patiënten. Kwam ik binnen in mijn witte jas op de afdeling, dan vielen de gesprekken stil. Als vrijwilliger heb ik echt contact met de mensen.”

Als ik hem vraag wat hem zo aantrekt in de mensen bij Reinier zegt hij: “Ik wil mensen helpen, dat zit in me. De mensen hier behandel ik zoals ik zelf behandeld wil worden. Als een gewoon mens.”

Tekst Ilse van den Eeden Foto Jolanda Ruijs- van Rossum

Koen Grootens benoemd tot bijzonder hoogleraar Gedeelde besluitvorming bij ernstige psychische aandoeningen

Koen Grootens is per 1 april jl. door Tilburg University benoemd tot bijzonder hoogleraar Gedeelde besluitvorming bij ernstige psychische aandoeningen bij Tranzo (Tilburg School of Social and Behavioral Sciences). De leerstoel is gericht op het verbeteren van de uitvoering van gedeelde besluitvorming bij de behandeling van mensen met ernstige psychische aandoeningen, zoals psychoses of depressies. De leerstoel is gevestigd door Reinier van Arkel.

De complexiteit en diversiteit van ernstig psychische aandoeningen (EPA’s) leiden tot grote persoonlijke en maatschappelijke gevolgen.

Er zijn gepersonaliseerde behandeltrajecten nodig, waarover zeer zorgvuldig samen met patiënten gecommuniceerd en besloten moet worden. Deze gedeelde besluitvorming is hét sleutelmoment binnen herstelgerichte zorgprocessen van de gespecialiseerde ggz. Er is echter nog een flinke kloof tussen de beschikbaarheid van evidence based behandelingen enerzijds en de toepasbaarheid van deze behandelingen in de praktijk anderzijds. Daardoor lukt het onvoldoende om tot effectieve zorg te komen bij de groep cliënten met EPA.

Koen Grootens: “In de dagelijkse praktijk kan het een flinke zoektocht zijn om tot de juiste behandeling te komen voor mensen met ernstige, langdurige en meervoudige psychische problemen. In wetenschappelijk

onderzoek is deze groep helaas nog onvoldoende vertegenwoordigd. De wens om alle cliënten eigen regie te geven in de zorg leeft, maar is soms erg uitdagend om vorm te geven in de spreekkamers.”

Tom van Mierlo, voorzitter Raad van Bestuur

is verheugd met de benoeming: “Reinier van Arkel beoogt hoge kwaliteit van specialistische zorg te bieden. Onze herstelondersteunende zorg is gericht op cliënten en hun naasten. We geven dit vorm in netwerkverband met andere partijen. De benoeming van Koen Grootens helpt ons hier verder invulling aan te geven, door gedeelde besluitvorming een plek te geven bij álle stappen van de behandeling. Zijn benoeming verrijkt daarnaast onze onderzoekslijnen en sluit naadloos aan bij onze rijke opleidingsgeschiedenis en stappen op weg naar verdere academisering."

Over Koen Grootens Koen Grootens is werkzaam als psychiater-klinisch farmacoloog en is opleider van artsen tot psychiater.

Hij is als wetenschappelijk onderzoeker actief in vraagstukken rond gedeelde besluitvorming en afwegingen rond farmacotherapeutische zorg bij patiënten met ernstige psychische aandoeningen.

REINIER JULILENTE/ZOMER 2016 27 2022 REINIER

31

NIEUWS

Psychotraumacentrum Zuid Nederland lanceert website voor nieuw behandelaanbod

Zorg voor moeders met een kind geboren uit seksueel geweld Jaarlijks is een groot aantal mensen slachtoffer van seksueel geweld.

Geschat wordt dat 1 op de 20 vrouwen zwanger wordt na verkrachting.

Een deel van deze vrouwen houdt, om verschillende redenen, het kind.

Deze moeders en hun kinderen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van ernstige psychische problemen. Onderzoek laat zien dat deze moeders pas laat, of niet, de juiste zorg krijgen. Zij weten vaak niet waar zij met hun problemen terechtkunnen. Hiervoor is de website www.MomS.nl gelanceerd door het Psychotraumacentrum Zuid Nederland.

Om passende ondersteuning te bieden aan moeders met een kind geboren uit seksueel geweld, deze kinderen en hulpverleners, lanceert het Psychotraumacentrum de website www.moms.nl.

“Met deze website willen we informeren, de veerkracht van moeders en kinderen versterken en hun de weg naar passende hulp wijzen”, aldus Elisa van Ee, klinisch psycholoog, bijzonder hoogleraar en hoofdopleider.

Een dergelijke website die naast informatie, voorlichting en uitleg ook preventieve zorg op een toegankelijke en empathische manier biedt, was er tot nu toe niet.

Professionals van het Psychotraumacentrum Zuid Nederland, ontwikkelden in samenwerking met ervaringsdeskundigen en het Behavioural Science Institute van de Radboud Universiteit in Nijmegen, de website en het preventieve zorgaanbod aan de hand van

32

REINIER LENTE/ZOMER 2022

staan als gevolg van seksueel geweld is zo mogelijk nog moeilijker, vanwege het taboe dat erop rust. Gevoelens van schaamte of schuld zijn vaak aanwezig. Deze moeders en hun kinderen hebben een hoog risico op het ontwikkelen van problemen, zoals hechtingsproblematiek binnen de moederkindrelatie, gedragsproblematiek, depressie en angstklachten”, legt Elisa van Ee uit.

Voor hulpverleners is het belangrijk hoe zij seksueel geweld bespreekbaar kunnen onderzoek, dat laat zien dat toegankelijke maken, maar ook hoe zij deze moeders en informatie absoluut nodig is. Elisa van Ee: kinderen adequaat kunnen “Wat ik hoop voor deze moeders is helpen. Van Ee: “Hulpverdat zij een professional tegenkoleners hebben vaak men die tijdens de zwangereen vermoeden dat Geschat schap al vraagt naar de oorer iets speelt, maar wordt dat 1 op sprong van het kind en de vinden het over het de 20 vrouwen betekenis daarvan. Dat moealgemeen moeilijk zwanger wordt na ders en kinderen de ruimte ernaar te vragen. verkrachting. krijgen alles te bespreken wat Het is daarom voor er in hen omgaat en dat zij vanalle betrokkenen van af het allereerste begin gesteund essentieel belang dat worden in het ontwikkelen van hun er toegankelijke handrelatie.” vatten zijn voor preventieve zorg voor moeders met een kind geHoe maak je als hulpverlener seksueel boren uit seksueel geweld.” geweld bespreekbaar?

Jaarlijks is een groot aantal mensen slachtDe MomS-website offer van seksueel geweld. Daarover praOp de MomS-website staan ook verhaten is voor veel slachtoffers al moeilijk. "Het len van lotgenoten, oefeningen, adviezen bespreken van je moederschap dat is onten adressen waar moeders met een kind

geboren uit seksueel geweld hulp kunnen krijgen. Er is een ingang voor moeders, kinderen en hulpverleners. De informatie van MomS is ontwikkeld op basis van (literatuur) onderzoek en interviews met verloskundigen, verpleegkundigen en ervaringsdeskundigen.

De resultaten hiervan werden besproken in een focusgroep van experts en vervolgens

vertaald naar toegankelijke informatie voor de website.

De website is ondersteund door Stichting Achmea Slachtoffer en Samenleving, die projecten financiert gericht op voorlichting, preventie, onderzoek of behandeling van slachtoffers.

Elisa van Ee, klinisch psycholoog bij Psychotraumacentrum Zuid Nederland, bijzonder hoogleraar Psychotraumatologie in ontwikkelingsperspectief en hoofdopleider Psychotherapie aan het Radboud Centrum Sociale Wetenschappen, beide aan de Radboud Universiteit.

Het Psychotraumacentrum Zuid Nederland (PTC ZN), onderdeel van Reinier van Arkel, is een TOPGGz-centrum voor tweede- en derdelijns problematiek. We zijn een bovenregionaal werkend onderzoeks-, behandel- en kenniscentrum in Zuid Nederland. Het PTC ZN heeft naast generieke traumabehandeling expertise in de behandeling van mensen die kampen met de gevolgen van ernstige traumatische ervaringen: kinderen, adolescenten en volwassenen die het slachtoffer zijn geweest van oorlog, foltering, politiek geweld en seksueel misbruik.

Het Radboud Centrum Sociale Wetenschappen heeft de sterke focus op kwaliteitszorg en werkt continu aan het ontwikkelen en verbeteren van de opleidingen. Door de verbondenheid aan de universiteit zit het Radboud Centrum Sociale Wetenschappen dicht op de ontwikkeling van nieuwe kennis.

Door deze kennis te vertalen naar praktische inzichten vormt het Radboud Centrum de schakel tussen de wetenschap en de praktijk.

REINIER LENTE/ZOMER 2022

33

Tentoonstelling Reinier van Arkel en Voorburg tijdens de Tweede Wereldoorlog

We moeten vechten voor het meedoen van onze cliënten in de maatschappij

Over de rijke geschiedenis van Reinier van Arkel, die dit jaar 580 jaar bestaat, is al veel geschreven. Maar wat zich tijdens de Tweede Wereldoorlog hier heeft afgespeeld is minder bekend.

Om dit te doorbreken werd de tentoonstelling ‘Reinier van Arkel en Voorburg tijdens de Tweede Wereldoorlog’ - die met foto’s en beschrijvingen een indruk geeft van deze periode - ingericht.

Helga Saez, geneesheer-directeur van Reinier van Arkel, vertelde tijdens de opening over haar eigen voorgeschiedenis en mensenrechten in relatie tot de psychiatrische zorg van vandaag.

Reinier ging hierover met haar in gesprek.

34

REINIER LENTE/ZOMER 2022

De opening van de tentoonstelling vond plaats op 31 augustus 2021.

Een gedenkwaardig dag, want op 31 augustus 1944 werd Helena van der Gaag – Krug, patiënt op Voorburg, in Auschwitz vermoord.

Ter nagedachtenis aan haar ligt er een struikelsteen bij Magnolia op Zorgpark Voorburg.

De tentoonstelling is te zien op locatie Bethaniestraat 2 te ’s-Hertogenbosch op werkdagen van 9.00 tot 17.00 uur.

“Ik vond het een hele eer dat ik deze tentoonstelling mocht openen”, vertelt Helga.

“Het gaat om een heel triest hoofdstuk in de geschiedenis. In het algemeen weten we veel over de Tweede Wereldoorlog, wat er met grote groepen mensen is gebeurd. Maar wat er is gebeurd met mensen met een psychiatrische achtergrond en wat de consequenties daarvan waren, daar weten we erg weinig van.

Ik heb in mijn openingswoord de link gelegd naar mensenrechten, maar ook naar de rechten van onze cliënten. Het is noodzakelijk

dat we dit nu en in de toekomst steeds blijven benadrukken. Ook nu moeten we vechten voor de inclusie, het erbij horen, het meedoen van onze cliënten in de maatschappij.”

Persoonlijk verhaal “Ik kom uit Chili en was 11 jaar oud toen ik van school het dagboek van Anne Frank moest lezen. Het boek raakte me zo, ik werd boos om zo veel verdriet en ellende. Hoe konden mensen zoiets doen? Hoe kon dit gebeuren?

Tekst Marjo Roes Foto Jolanda Ruijs - van Rossum

Als kind denk je ‘dat gebeurt ergens anders en het gebeurt nooit weer’.” Maar amper drie jaar later vond er in Chili een heel bloedige staatsgreep plaats en ook toen werden massaal de rechten van mensen ontnomen. Mensen werden opgepakt en weggevoerd naar concentratiekampen of vermoord vanwege het anders zijn of het hebben van andere ideeën. Ook de familie van Helga werd slachtoffer van machtsmisbruik. Helga vervolgt: “Ik weet wat het is om te leven onder een dictatuur, als jouw rechten worden afgepakt, als je dierbaren worden weggevoerd.

Tot op de dag van vandaag raakt dit me, en dat zie je ook bij mensen die de oorlog hebben meegemaakt. Dat gevoel gaat nooit meer weg. Er is zo veel ontnomen en kapot gemaakt. Voordat de maatschappij zich

hiervan kan herstellen, moet er heel veel gebeuren.” Helga en haar familie kwamen als politiek vluchtelingen naar Nederland.

“Ik weet uit ervaring wat het betekent in angst te leven, maar ook wat het betekent om hulp te krijgen, soms uit heel onverwachte hoek.”

Verantwoordelijkheid “Ik denk dat we vandaag de dag op de goede weg zijn bij Reinier van Arkel met de herstelgerichte zorg die gericht is op meedoen in de maatschappij. Samen met ketenpartners zijn we steeds bezig te zorgen dat onze cliënten volwaardige burgers kunnen zijn in de maatschappij. Juist in de Tweede Wereldoorlog werd deze doelgroep als minderwaardig gezien. Psychiatrische

cliënten mochten er niet zijn, hadden geen rechten. We hebben als Reinier van Arkel toen een asielfunctie gehad, onder andere voor mensen die vanuit Heiloo en Santpoort geëvacueerd moesten worden. Ik vond het belangrijk te ontdekken dat dokters, en ook een geneesheer-directeur, zich voor die mensen inzetten. Ik denk dat hier toen het beste is gedaan om die doelgroep te beschermen.

Om mensen een zo menselijk mogelijk bestaan te bieden. Hoe kun je onder heel erbarmelijke omstandigheden toch positieve dingen bereiken? Dat zijn dingen die we hiervan kunnen leren. In nare situaties gebeuren soms ook wonderbaarlijke dingen.

En nu kom ik even in mijn eigen rol, want een van de rollen als geneesheer-directeur is te zorgen dat de kwaliteit van zorg goed

REINIER LENTE/ZOMER 2022

35

>> Helga

is. Maar ook dat de belangen en rechten van cliënten goed bewaakt worden. We hebben toen onze verantwoordelijkheid genomen en die moeten we nu ook nemen.”

Positieve energie “We moeten ons realiseren hoeveel rijkdom we hebben en waarderen dat we in een vrij land leven. Vaak denken we dat dit allemaal vanzelfsprekend is, maar dat is het niet. We zullen er altijd ons best voor moeten blijven doen, positieve energie insteken. Ieder mens heeft recht op een waardig bestaan.

Het moet onder de aandacht blijven. We kunnen het ook niet alleen, het is nodig dat we gezamenlijk optrekken met onze ketenpartners. En daarom vond ik het zo’n bijzondere gelegenheid om stil te staan bij wat er in 1940 - 1945 gebeurd is en de mensen te eren die er toen zo onder geleden hebben, maar ook stil te staan bij wat het betekent als je vrijheid wordt ontnomen, in allerlei opzichten.

Ik ben er heel trots op dat wij als Reinier van Arkel voor onze cliënten staan. De herstelondersteunende zorg, het zijn hele processen, het is een cultuurverandering, een andere manier van omgaan met de problematiek. Het is echt luisteren naar de cliënten, naar hun wensen. Niet de dingen opdragen waarvan wij denken dat dat het beste is. Niet de mensen willen gieten in een structuur, maar mogelijkheden, kansen, ontwikkelingen en perspectief laten zien.

Dan voelen mensen zich gehoord en gezien.”

36

REINIER LENTE/ZOMER 2022

Het lot van psychiatrische patiënten in de Tweede Wereldoorlog Over het lot van psychiatrische patiënten in de Tweede Wereldoorlog is over het algemeen niet zoveel bekend. Dankzij documenten die afkomstig zijn van de Godshuizen, de Gezondheidsinspectie, de gemeenten Vught en ’s-Hertogenbosch, Stichting Erfgoed, het ‘Reichskommissariat’ en ziekenhuis Santpoort werd er meer duidelijk.

Voorburg in de Tweede Wereldoorlog De Duitsers namen op Voorburg drie gebouwen in beslag. In 1942 verslechterde de situatie door de komst van ongeveer duizend patiënten van psychiatrische instellingen in Heiloo en Santpoort. Zij werden naar Vught gedeporteerd vanwege de bouw van de zo genoemde ‘Atlantikwall’ om het land tegen een invasie van geallieerden te verdedigen.

De gevolgen van de deportatie naar Voorburg waren verschrikkelijk voor de psychische en lichamelijke toestand van de patiënten.

Het sterftecijfer steeg flink, vooral door infectieziekten. De begraafplaats op Voorburg moest flink uitgebreid worden. Bovendien waren er veel meer hongerige monden te vullen. Om dat mogelijk te maken werden plantsoenen en grasvelden omgeploegd tot land- en tuinbouwgrond.

Bij de patiënten uit Santpoort waren vijf joodse patiënten. Op Voorburg waren er twee: Abraham van Leeuwen en Helene van der Gaag-Krug. De Duitsers hielden razzia’s

om hen op te sporen en hen via Westerbork naar Auschwitz te weg te voeren. In het totaal zijn er binnen Reinier van Arkel en Voorburg 9 oorlogsslachtoffers te betreuren. ‘s-Hertogenbosch werd op 27 oktober 1944 bevrijd.

• In Nazi-Duitsland werden psychiatrische patiënten als ‘nutteloze en overbodige eters’ beschouwd • Bijna 300.000 patiënten werden tussen 1939 en 1945 vermoord, met medeweten en veel actieve medewerking van hun behandelaars.

• In Nederland zijn in 1940-1945 16.781 psychiatrische patiënten overleden. Met een piek in het laatste oorlogsjaar.

• De om en nabij 1.450 uit inrichtingen gedeporteerde Joden zijn in dit getal nog niet meegenomen.

• Veel patiënten die in Nederland stierven, werden naar wij nu denken het slachtoffer van ondervoeding, verwaarlozing en gedwongen verplaatsing.

• De psychiatrische inrichtingen kregen te weinig hulp vanuit de maatschappij. Mensen dachten dat ‘patiënten in ziekenhuizen’ het beter hadden dan thuis.

Bron: Cecile aan de Stegge; Vergeten Slachtoffers?

Het lot van psychiatrische patiënten in Nederlandse psychiatrische inrichtingen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Tekst Ilse van den Eeden Foto Jolanda Ruijs- van Rossum

Paul van der Heijden benoemd tot bijzonder hoogleraar Multidimensionale psychodiagnostiek gedurende de levensloop Paul van der Heijden is op 1 maart jl. benoemd tot bijzonder hoogleraar ‘Multidimensionele psychodiagnostiek gedurende de levensloop’ aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Radboud Universiteit in Nijmegen. De leeropdracht is ingesteld op voordracht van Reinier van Arkel.

‘Gouden standaard’ ontbreekt in de ggz “Startpunt van ieder hulpverleningstraject binnen de geestelijke gezondheidszorg is een zorgvuldige beoordeling van sterke kanten en psychische klachten, hoe deze klachten zijn ontstaan en wat een passend hulpaanbod is. Maar hoe handel je als zorgprofessional in de geestelijke gezondheidszorg als er geen ‘gouden standaard’ is? We weten niet precies wat een psychische stoornis is en wat psychische gezondheid betekent. Hoe kom je dan toch tot een zorgvuldige diagnose of beoordeling van de mate van herstel?”, aldus Paul van der Heijden.

Vanuit de bijzondere leeropdracht wordt onderzoek gedaan naar een wetenschappelijk verantwoord alternatief voor de traditionele diagnoses in de ggz dat minder stigmatiserend is, persoonlijk en gericht op herstel. Ook wordt een nieuwe wijze van diagnostiek en indicatiestelling ontwikkeld die zorgprofessionals helpt bij het in kaart brengen van de unieke eigenschappen en context van iedere cliënt. Verder wordt bekeken hoe herstel van symptomen, persoonlijk en maatschappelijk functioneren

in kaart kunnen worden gebracht in verschillende fasen van de levensloop.

Paul van der Heijden: “In de klinische praktijk doen we uitspraken over eigenschappen en gedragingen van andere mensen. Omdat

we ons ook in het dagelijks leven vaak uitlaten over het gedrag van andere mensen, zijn we als professionals gemakkelijk geneigd onze uitingen te baseren op alledaagse, niet-wetenschappelijke ideeën en opvattingen.

Mijn missie is de juiste balans aan te brengen tussen een warme relatie met aandacht voor het persoonlijke verhaal en een diagnostiek die gebaseerd is op theoretische inzichten, wetenschappelijke bevindingen en zorgvuldige redeneringen. Ik ben blij dat

ik daar in mijn leeropdracht verder aan kan werken”.

Tom van Mierlo, voorzitter Raad van Bestuur: “Wij zijn er om mensen met ernstige psychische kwetsbaarheid te helpen bij hun herstel en inclusie. Netwerkpsychiatrie is de basis van waaruit Reinier van Arkel zorg biedt. Daarbij is er veel aandacht voor de omgeving van cliënten en het voorkomen van ernstige psychische aandoeningen. Onze werkwijze is herstelgericht waarbij veerkracht, weerbaarheid en het persoonlijke levensverhaal van cliënten nadrukkelijker worden meegenomen. De aanstelling van Paul van de Heijden is een stap in de verdere academisering van Reinier van Arkel. Dit helpt ons continu te verbeteren en gericht onderzoek uit te voeren naar de praktijk van alledag om onze zorg steeds beter te maken”.

Paul van der Heijden is werkzaam als klinisch psycholoog en senior wetenschappelijk onderzoeker bij het Centrum Adolescentenpsychiatrie. Sinds 2017 is hij verantwoordelijk voor de praktijkopleiding van de psychologische vervolgopleidingen tot gezondheidszorgpsycholoog, psychotherapeut en klinisch psycholoog specialist. Hij is als wetenschappelijk onderzoeker actief in vraagstukken rond de diagnostiek van cognitieve functies, persoonlijkheid en psychopathologie en in het bijzonder de vroegtijdige onderkenning van persoonlijkheidsproblematiek.

REINIER LENTE/ZOMER 2022

37

Bijna 2 jaar corona-onderwijs heeft er bij de jeugd flink ingehakt. De gevolgen voor de mentale gezondheid zijn groot. Gelukkig is er steeds meer aandacht voor. Maar wanneer is iets ‘gewoon’ pubergedrag en wanneer is er nu écht een probleem?

Nagila Koster en Paul van der Heijden van Reinier van Arkel geven uitleg. “En ja, pubers willen zich afzetten, maar probeer in verbinding te blijven, blijf doorvragen.”

Je zou maar een kind op de middelbare school hebben nu. Als je het nieuws van de laatste tijd een beetje hebt gevolgd, lijkt het wel alsof elke tiener het zwaar heeft.

Want jongeren ervaren druk door achterstanden met leerstof, maar ook op sociaalemotioneel gebied. Twee jaar lang alleen op die kamer heeft niet veel goeds gebracht.

Daarnaast krijgen ze dagelijks verschrikkelijke beelden te zien door de oorlog in Oekraïne, vaak ongefilterd via social media. Gelukkig

38

REINIER LENTE/ZOMER 2022

is de aandacht voor de mentale gezondheid onder de jongeren groot, ook op de scholen.

Want het zou je als ouder zomaar onzeker kunnen maken. Want niet iedereen heeft een opleiding psychologie gedaan.

Hoe weet je nou of het met jouw kind wél goed gaat?

“De lijn tussen pubergedrag en wanneer je aan de bel moet trekken is best wel dun.

Helemaal nu", geeft klinisch psycholoog en psychoterapeut Paul van der Heijden aan. ,,Op dit moment hebben namelijk heel erg veel 15, 16 en 17-jarige kinderen het moeilijk op sociaal emotioneel gebied. Logisch, want ze hebben zich twee jaar lang niet kunnen vormen op de manier waarop adolescenten dat bij uitstek doen. Het is de leeftijd waarop je een beetje leert wie je bent door je te vergelijken met anderen.

Door een beetje te flirten en stoer te doen.

Sociaal vaardig worden door te ervaren.

Fouten maken en ervan leren. In plaats daarvan hebben tieners twee jaar lang

WIM HOLLEMANS

Alle jongeren in Den Bosch optimaal in ontwikkeling

JOLANDA RUIJS-VAN ROSSUM

Tekst: Merel van Beers / Ilse van den Eeden

alleen op hun eigen kamer doorgebracht, achter een scherm. En dat hakt er in, dus gedragen ze zich over het algemeen allemaal wel een beetje anders waarschijnlijk."

Je moet het nu dus nog maar even op z'n beloop laten? Aangezien de lockdown voorbij is?

“Eigenlijk is juist nu het moment om heel erg goed te observeren", haakt GZ-psycholoog Nagila Koster aan. “Sommigen zullen heel goed gaan doordat alles weer open is en de zon weer gaat schijnen. Maar niet iedereen. Sommige jongeren zijn door die sociaal emotionele achterstand van de lockdown onzeker en heel kwetsbaar, zeker als andere factoren hen al gevoelig maakten voor psychische klachten.”

Wat zijn dan de signalen?

“Slecht slapen is funest", begint Paul van der Heijden. “En geen plezier meer hebben, ook niet als ze onder vrienden zijn. Voortdurend stress ervaren of heel veel pieke-

C R H K A karakter

T

coping

relaties

hoofd

thuis

I G

intelligentie

gelukkig

ambities

ren. Soms gaan jongeren zich terugtrekken en dingen vermijden. Is er bijvoorbeeld een eetstoornis dan komen ze niet meer aan tafel. Hebben ze last van depressie dan doen ze niks meer. Liggen ze alleen maar in bed of op de bank. Dat apathische is een waarschuwing dat het niet goed gaat."

Komen we weer terug op die dunne lijn want niets doen...is dat niet een beetje puber-eigen?

“Klopt, maar met niets doen bedoelen we dan ook écht niets doen. Niet alleen lang in bed blijven liggen, maar ook niets ondernemen. Niet naar buiten, niet sporten, niet uitgaan. Niks. Geen energie meer hebben om leuke dingen te doen."

En als je twijfelt. Hoe kan je er dan toch achter komen hoe het gaat? Is er een soort checklist? ,,Je moet als ouder eigenlijk altijd even inchecken. Even vragen hoe het gaat. Hoe ze zich voelen. Of het goed gaat met de vrien-

den, op school. Wat ze missen of waar ze naar uitkijken."

Alsof een puber dat zomaar open gaat vertellen... ,,Sommigen gelukkig wel. Maar voer dit soort gesprekken ook niet aan de keukentafel tijdens het avondeten ofzo. Waar iedereen bij zit. Maar vraag een keer iets tijdens een autorit, zodat je elkaar niet hoeft aan te kijken. Of tijdens het wandelen met de hond. Het is echt de kunst om het te blijven proberen. Vraag of je kind nog wel eens lol heeft en met wie dan. En wat een leuke les was of iets waar hij naar uitkijkt. Specifieke open vragen stellen om erachter te komen of er nog vreugde of een bepaald doel is.

Dat is belangrijk om te hebben." ,,Wij hebben er een ezelsbruggetje voor", vertelt Nagila Koster. ,,Krachtig. Dat staat voor Karakter, Relaties, Ambities, Coping, Hoofd , Thuis, Intelligentie en de g staat voor Gelukkig. Verschillende gebieden waarop je kunt overwegen hoe mentaal (on-)gezond je

kind is. Als je denkt dat je kind op meerdere vlakken slecht scoort is er meer reden tot zorg. Maar als het er maar een paar zijn is er waarschijnlijk niet veel aan de hand en heeft je kind genoeg om stress te bufferen."

En dan? Wat is de volgende stap als er veel mis is op die punten? ,,Nou. Niet meteen naar de hulpverlening stappen. Je kunt als ouder je kind ook stimuleren om juist de dingen te gaan doen waar ze vreugde uit halen. Ga eens mee kijken naar een bepaalde sport. Geef wat geld mee om een keer uit te gaan. Help ze afspreken met andere leeftijdsgenoten. Kijk waar je kind blij van wordt en help ze daarin verder." ,,Gaat dat niet dan is het waarschijnlijk wel tijd om aan de bel te trekken. Beginnend bij de praktijkondersteuner van de huisarts of de ondersteuningscoördinator op school.

Vanuit daar kun je verder."

>>

REINIER LENTE/ZOMER 2022

39

>> jongeren

Nu klinkt het allemaal best zwaar.

Is het probleem zo groot? Moet elke ouder zich zorgen maken? ,,De cijfers die we kennen zijn al alarmerend en dat is nog maar een deel van de groep. Want van veel jongeren weten we helemaal niet dat ze problemen hebben", vertelt Paul van der Heijden. ,,Het is aan ouders om goed te blijven kijken en af en toe even te checken hoe het gaat". Maar die taak kan ook heel goed liggen bij leeftijdsgenoten geeft Nagila Koster ook aan. ,,Thuis is de basis. Dat is als het goed is voor veel jongeren een veilige plek om altijd terug te komen.

Die is heel belangrijk, maar waar ze vaak écht zichzelf laten zien is onder vrienden. Als zij merken dat iemand zich terugtrekt. Minder afspreekt of niets meer deelt in een whatsappgroep of iets. Dan kunnen ook zij heel goed aan de bel trekken, bij elkaar, op school of bij ouders."

Middelbare scholen gaan daar steeds beter op in, weten Koster en Van der Heijden. Een mentor kan een goed begin zijn of een leraar die ze vertrouwen. ,,Maar scholen zijn ook zelf bezig om lessen te organiseren om kinderen beter de weg van mentale gezondheid te wijzen". ,,Maar drijf niet door", waarschuwt Van der Heijden nog. ,,Kinderen kunnen soms onterecht denken dat er iets mis is met ze. En het is helemaal niet gek om je weleens slecht te voelen of in paniek te zijn. Dat hoort bij de leeftijd. Laat ze dat maar weten en praat erover. Dat scheelt vaak al een hele hoop."

Ypse kan er wat aan doen!

Wat is het verschil tussen een dip en een depressie? Wanneer is er behandeling nodig en wanneer past preventieve ondersteuning beter? Het zijn vragen waarmee Ypse burgers, jong en al ouder, maar ook professionals en samenwerkingspartners of ouders graag verder op weg helpt.

Met een breed preventief aanbod bestaande uit voorlichting, (online en fysieke) cursussen en workshops ondersteunen we burgers, ook jongere, met hun mentale gezondheid.

Zoals depressiepreventietrainingen voor jongeren op scholen of scholing voor docenten over het herkennen van psychische problemen bij jongeren. Voor het (gratis) preventieve aanbod is géén doorverwijzing nodig voor mensen die wonen in deelnemende gemeenten.

Ook biedt Ypse behandeling voor mensen met (een verhoogd risico op) psychische klachten. Wij kijken samen wat het best bij de situatie past, dat kan bijvoorbeeld een individuele behandeling, internetbehandeling of cursus zijn. Voor behandeling is altijd een geldige verwijzing nodig. Ben je onder de 18 jaar, dan kan de huisarts, het wijkteam of de GGD je doorverwijzen. Volwassenen kunnen bij hun huisarts of medisch specialist een doorverwijzing vragen.

Ypse is in veel gemeenten actief. Wil je meer informatie over Ypse, basis- en generalistische ggz, kijk op Ypse.nl. Ook op pag. 10 in deze Reinier lees je meer over Ypse.

Lucky Day Met de tips van Ypse maak je van iedere dag een Lucky Day!

Start de dag met yoga Volgens diverse onderzoeken verlaagt yoga de hoeveelheid stresshormonen, cholesterol en ontstekingsstoffen in ons bloed.

Deze stoffen worden in verband gebracht met depressie. Sta dus 10 minuten eerder op om deze 3 yogaposes te proberen!

Kies voor een gezond & voedzaam ontbijt

Tip! Klik op de foto's voor de heerlijke recepten!

De dag beginnen met een gezond ontbijt levert je voldoende energie op.

Dit resulteert in genoeg concentratievermogen. En zeg nou zelf, wie wordt er niet vrolijk van geconcentreerd te werk gaan? Wij hebben 3 ontbijtrecepten voor jou uitgezocht die gemakkelijk te maken zijn en waarvan je de meeste ingrediënten waarschijnlijk al in huis hebt.

Maak een wandeling en luister de podcast van Ypse Wandelen vermindert de kans op somberheidsklachten en als je somberheidsklachten hebt zou bewegen kunnen helpen om deze klachten te verminderen. Ypse heeft een podcast ontwikkeld zodat je tijdens het wandelen meer kan leren over depressie. Klik op het icoon om de podcast te luisteren!

Verwen jezelf en anderen met een compliment Bij het geven van complimenten neemt de hoeveelheid dopamine toe in je hersenen. Dopamine zorgt ervoor dat we ons tevreden en beloond voelen. Gun jezelf en anderen zo'n goed gevoel! Benieuwd naar meer van onze gedichten? Klik dan op het gedicht!

Mediteer

Eerder verschenen in het Brabants Dagblad van 27 maart 2022 door Merel van Beers, journalist

Iedere dag 5 minuten mediteren heeft veel positieve invloeden op het lichaam. Mediteren zorgt ervoor dat je eindeloze gedachten worden doorbroken en je lichaam kan ontspannen. Hierbij 3 tips bij het starten met meditatie: zoek een rustige plek, neem een juiste houding aan & focus je aandacht op je ademhaling.

Head Up!

40

REINIER LENTE/ZOMER 2022

Winactie!

Grip op je dip online

Head Up! is een cursus voor jongeren van 14 t/m 17 jaar die last hebben van een dip, somberheidsklachten of stemmingsproblemen en hier vanaf willen.

‘Grip op je dip‘ is een preventieve groepscursus (dus géén behandeling) en bestaat uit wekelijkse chatsessies binnen een gesloten (anoniem) chatbox, onder begeleiding van een deskundige.

Voluit leven Voluit leven is een inspirerende cursus voor volwassenen die met spanning, angst, somberheid en leegte kampen, maar weer ‘voluit willen leven’.

Wil je kans maken op een meditatie cd of het boek "Wanneer het misgaat in je hoofd"? Stuur dan een mail naar s.vander.vlies@ypse.nl waarin je aangeeft hoe jij deze tips vond en wie weet komen de prijzen jouw kant op!

Nieuwsbrief Meld je aan voor de nieuwsbrief van Ypse preventie via deze link! http://eepurl.com/hgEE8v

YouthLab: Groei samen Altijd ruimte voor jongeren

Altijd ruimte voor jongeren

Waarom krijgen jongeren niet op tijd de hulp die ze nodig hebben? Hoe kunnen we voorkomen dat jongeren psychische zorg nodig hebben? Het Youthlab is uit deze twee vragen geboren; een Altijd ruimte voor jongeren platform waarop we samen naar antwoorden zoeken, zodat we oplossingen kunnen vinden voor de jongeren in Den Bosch. Want álle jongeren in Den Bosch moeten zich optimaal kunnen ontwikkelen.

Altijd ruimte voor jongeren

Altijd ruimte voor jongeren

Het YouthLab is een Bosch stadsnetwerk, een kenniscentrum en een proeflokaal. initiatief geAltijd Het ruimte vooris jongeren start bij het Centrum Adolescentenpsychiatrie van Reinier van Arkel, met en door jongeren en zorgprofessionals. De beweging werd al snel uitgebreid Altijd ruimte voor jongeren met PowerUp073, Traject op Maat en de GGD en is een nog altijd groeiend netwerk van lijnen leggen, knooppunten definiëren en stations aansluiten.

Altijd ruimte jongeren Binnen het YouthLab komen jongeren en voor organisaties samen rondom specifieke thema’s in ProefLAB’s.

Via het model van design thinking wordt een probleem onderzocht, gedefinieerd, oplossingen geAltijd ruimte voor jongeren genereerd en prototypes uitgetest in de praktijk.

Zo zijn momenteel ProefLABs actief rondom de thema’s: transcultureel, scholen, wachtlijst, stigma, deskundigheid en straat.

Altijd ruimte voor jongeren Altijd ruimte voor jongeren

Altijd ruimte voor jongeren

Werkconferentie ‘Samen voor onze jeugd in ’s-Hertogenbosch’ Begin april vond een werkconferentie plaats ‘Samen voor onze jeugd in ’s-Hertogenbosch’ waarin betrokkenen met elkaar enthousiast de beweging naar het optimaal kunnen laten ontwikkelen van alle jongeren in 's Hertogenbosch een vervolg gaven na de start eind 2021. Het was een lerende, inspirerende en motiverende dag waarin de bestaande verbinding met elkaar werd verdiept. Huib van Olden, wethouder gemeente ’s-Hertogenbosch reflecteerde: 'We zijn allemaal mens, we zijn allemaal vriend, we zijn allemaal vader en vanuit dat besef slaan we de handen ineen met als doel dat alle jongeren in 's-Hertogenbosch zich optimaal kunnen ontwikkelen, wat daar dan ook voor nodig is.’

Meer informatie over het YouthLab, ProefLAB’s en events?

Raadpleeg de website: https://youth-lab.nl/

'Ik lach

Tekst Paul Roovers Foto Marc Bolsius

hier de helft van de dag' Dit artikel is eerder verschenen in het Brabants Dagblad van vrijdag 8 april.

De tweede Bossche opvang voor verslaafden met psychische problemen is probleemloos van start gegaan. Met Resa Rewartour als eerste van de dertig bewoners.

Het levensverhaal van Resa Rewartour is vermoedelijk exemplarisch voor de meeste hostelbewoners in Den Bosch: veel vallen, opstaan en weer doorgaan. En evenmin de rust om langer stil te staan, zoals Herman van Veen zong. Als een repeterend machinegeweer. De onrust bij Resa Rewartour begon in Iran toen het gezin moest vluchten voor de vijandige ayatollahs. Resa was een jaar of 16. Zijn angstige vlucht eindigde uiteindelijk via verschillende landen in een azc in Drenthe. Heeswijk-City Resa, bijna 40 jaar oud nu, vertelt trots dat hij eind vorige eeuw nog een klein café had in HeeswijkDinther, door hem consequent HeeswijkCity genoemd. Het werd door een brand verwoest. Hoe Resa op straat belandde, blijft wat onduidelijk. Hij raakte in ieder geval ook gewond door een aanval met een mes door 'een vriendin'. Uiteindelijk verbleef hij met zware psychische klachten in verschillende psychiatrische ziekenhuizen. "Ik heb een alcoholverslaving en ik zie geesten",

vertelt Resa openhartig in zijn studio aan de Zuiderparkweg. Daar heeft hij zojuist de nacht doorgebracht, als eerste bewoner van het tweede Bossche hostel. “Ik was wel om een uur of 4 wakker, maar dat ben ik gewend. Ik heb jaren bij Weener XL gewerkt en bij PostNL." Goede geesten De geesten zijn hem gelukkig de laatste jaren goedgezind. Het zijn nu vooral goede geesten, zegt Resa en wijst naar een ervan op de kast. Relatieve rust vond hij de laatste jaren in Rosmalen, waar hij met twee anderen begeleid woonde. Maar met zijn chronische alcoholverslaving is het prettiger om in een hostel te zijn. “Omdat we hier de verslaving in combinatie met zijn psychische problemen kunnen begeleiden", zegt Rosa Neve, een van zijn begeleiders. Resa is blij met wat hij vrijheid noemt. En hij kan hier gitaar spelen zoveel als hij wil, in gedachten zelfs met Jimmy Rosenberg. In tegenstelling tot het eerste hostel aan de Van Broeckhovenlaan krijgen de bewoners van Hostel Zwanenhuis aan de Zuiderparkweg geen aparte slaapkamer meer. “Voor veel mensen is dat toch te veel ruimte. Ze gebruiken het vooral als opslag voor van alles en nog wat", zegt Maaike Huiberts, die met

Lex de Groot coördinator is van beide Bossche hostels. De slaap/woonkamer biedt nog voldoende ruimte voor eigen spullen.

Voor Resa zijn dat veel religieuze attributen: twee iconen uit Griekenland, Jozef- en Maria-beeltenissen. Deze ochtend is hij al in de Mariakapel van de Sint-Jan geweest om een kaarsje op te steken. “Ook voor jou", zegt hij tegen begeleider Rosa. “Ik heb een gratis kaarsje gebruikt", klinkt het met een bulderende lach.

Witte wijn Tijdens het gesprek nipt Resa een paar keer aan de fles met witte wijn naast hem.

Rosa wijst hem vriendelijk terecht: dat mag niet als er begeleiders op de kamers zijn.

Dat is een van de afspraken waaraan bewoners zich moeten houden. “Maar ze mogen hier ook zijn wie ze zijn", zegt Huiberts.

“Met alles wat ze meenemen. Dus ook hun drugs- en alcoholgebruik. We bieden ze hier zoveel mogelijk stabiliteit. Ze komen hier vanuit een overlevingsstand. Kunnen soms niet eens op een bed slapen omdat ze jaren op straat hebben geleefd. Ze zijn dus heel alert, hun vertrouwen winnen is niet makkelijk, dat duurt soms jaren. Met intensieve begeleiding leren ze voor zichzelf te zorgen en beter om te gaan met hun

REINIER LENTE/ZOMER 2022

39

>> hostel

psychische kwetsbaarheid of verslaving."

Drugs- en drankgebruik, het zijn vooral deze aspecten die de komst van hostels naar Den Bosch jarenlang een gevoelig onderwerp maakten. Zo erg zelfs dat in 2008 het onderkomen voor een mogelijke opvang in de Kruiskamp in brand werd gestoken. Het hostel aan de Broeckhovenlaan bewijst nu al jaren dat het wel samen kan gaan. Dat Zuid een hostel zou krijgen, is al heel lang bekend. In het begin was er nog sprake van vijf hostels in de stad, maar dat is er nooit meer van gekomen. Zelf over de noodzaak van een tweede opvang is nog getwijfeld. “Die is echt wel nodig, want er zijn mensen die al een jaar op een plek in een hostel wachten", weet De Groot. De beheergroep in Zuid bestaat ook al geruime tijd. Voorzitter Erik Vermathen: “De groep is

Bewoners mogen hier zijn wie ze zijn, met alles wat ze meenemen

vanaf het begin heel constructief Maaike Huiberts, geweest en dat is heel prettig."

Huiberts beaamt dat. “Het heeft allemaal heel lang geduurd, maar we hebben echt heel goed samengewerkt met de buurt en hebben veel contact gehad met de beheergroep." “Wat mensen in Zuid kunnen verwachten? Ze gaan hier een groep kleurrijke mensen zien, dat is zeker", zegt Huiberts. “Een aantal ervan zit in de parken met een blik bier. Ja, onze bewoners zullen af en toe schreeuwen en tekeergaan. Maar de ervaring is dat wijkbewoners vaak niet eens in de gaten hebben dat er hostelbewoners zijn."

Bewoners halen flessen wijn of blikken bier

in de supermarkt. En dealers? “Die gaan coördinator hier niet voor de deur staan. Dat ligt ook vast in afspraken gemaakt in de beheergroep.

Maar we zullen zeker enige interactie gaan zien, want ze moeten toch aan hun gerief komen. Als we hier bewoners betrappen in de brandgang, dan moeten ze een week uit het hostel. En we bellen altijd de politie. Wij zijn hier als begeleiding 24/7 bereikbaar en het lukt meestal wel om het samen te regelen.

Mijn advies: kom ook eens een kop koffie drinken hier, dan ben je met elkaar echte buren."

Het glas halfvol dus. Ook bij coördinator Lex de Groot: “Het is soms best heftig hoor. Maar ik lach hier minstens de helft van de dag."

Kijkmomenten voor de in gebruik name Zwanenhuis druk bezocht Voor de komst van de eerste bewoners, konden buurtbewoners en samenwerkingspartners op vrijdag 1 april een kijkje komen nemen in het 'Zwanenhuis', het hostel aan de Zuiderparkweg in 's-Hertogenbosch. Van deze mogelijkheid werd volop gebruik gemaakt.

Ongeveer 200 buurtbewoners kwamen kennismaken met het zorgteam en werden rondgeleid in het nieuwe gebouw. Ook een afvaardiging van de beheergroep was aanwezig.

Vanaf 4 april namen de eerste cliënten hun intrek in het Zwanenhuis. Naar verwachting zijn we hier in de loop van mei met 30 bewoners compleet. Later dit jaar wordt het Zwanenhuis officieel geopend. Onze bewoners zijn mensen met een psychische aandoening en een verslaving. Door hun problemen is zelfstandig wonen voor hen, tijdelijk of langdurig, niet mogelijk, omdat ze de grip op het leven kwijt zijn en steeds verder verwijderd raken van de maatschappij. Het Zwanenhuis geeft hun de grip op het leven en een plekje

in de maatschappij terug. Ze krijgen hier een rustige en veilige plek om te wonen en hulp om hun leven weer op de rit te krijgen.

Door middel van 24-uurs-zorg en intensieve begeleiding leren bewoners hoe ze voor zichzelf kunnen zorgen en hoe ze beter kunnen omgaan met hun psychische kwetsbaarheid of verslaving. Daarbij is ook aan-

dacht voor de leefomgeving in de buurt. Zo werken we samen toe naar een inclusieve samenleving.

In de zorg die in het Zwanenhuis wordt geboden, werken Reinier van Arkel en Novadic-Kentron nauw samen. Woningcorporatie Zayaz, Novadic-Kentron, gemeente 's-Hertogenbosch en Reinier van Arkel hebben intensief samengewerkt in de realisatie van het Zwanenhuis en het naastgelegen appartementencomplex. Naast het Zwanenhuis is er nog een hostel aan de Van Broeckhovenlaan.

In de beheergroep van het Zwanenhuis bestaande uit omwonenden en gemeente 's-Hertogenbosch, po-litie, Farent, stadstoezicht, Zayaz, Novadic-Kentron en Reinier van Arkel, zijn afspraken gemaakt over veiligheid en beheersbaarheid voor alle bewoners in een gebied rond het hostel. In een beheerplan zijn deze afspraken vastgelegd.

Zo kunnen we het wonen voor iedereen zo prettig mogelijk maken.

Als sociaal psychiatrisch verpleegkundige komt Alice Corten thuis bij de meest kwetsbare cliënt. Ze betreedt daarbij hun leefwereld en is oprecht nieuwsgierig naar het verhaal van de mens achter de kwetsbaarheid. In deze column probeert ze onder woorden te brengen hoe ze de verbinding aangaat met de cliënten en hun omgeving.

Stil

Met mijn handen vol boodschappen zie ik je staan. Schouders gebogen, een lege blik, je handen friemelend aan het koordje van je rits.

Zachtjes tik ik op je schouder en noem je naam. Verbaasd kijk je op en even lijk je niet te weten waar je bent.

Dissociaties, daar heb je last van. Met een rugzak vol traumatische ervaringen probeer je jezelf staande te houden in deze veeleisende maatschappij.

Maar soms is het te veel, zijn er flashbacks en word je overspoeld door prikkels en verdriet. En dan val je stil. Je bent er wel, maar ook weer niet. Wat vroeger een helpende strategie bleek, is nu je grootste belemmering: “waar was ik, wat zei ik, hoe kom ik veilig thuis?”

Je kijkt me wat verwilderd aan en ik zie in je ogen dat het niet goed met je gaat. Ik vraag je of je morgen wilt afspreken in plaats van volgende week. Je knikt zonder iets te zeggen.

Vandaag zitten we een tijdje zwijgend tegenover elkaar. Je spieren gespannen, je vuisten gebald. Met je blik gericht op je schoot,

mompel je dat je me niets te zeggen hebt.

“Mag ik je vragen waarom je dan toch gekomen bent?” vraag ik je zachtjes.

En dan komt het hoge woord eruit. Je wilt afscheid komen nemen.

Het leven is te zwaar, het gaat niet meer. In een stortvloed aan woorden vertel jij hoe je iedereen tot last bent. Dat je niets waard bent en nooit iets goed kunt doen. De woorden die jij als kind hoorde, vinden zich nu via jouw mond een uitweg naar buiten.

Je bent ze gaan geloven.

Doodgaan wil je niet, maar zo verder leven kan ook niet.

Je weet wat ik nu ga zeggen en misschien ben je daarom ook wel gekomen. Hier ben je veilig en zorgen we voor bescherming tegen je stemmen die zeggen dat doodgaan de enige optie is.

We bellen je beste vriendin en samen lopen we naar de High Intensive Care. Voetje voor voetje, kin omhoog, stil naast elkaar.

Op weg naar een toekomst waarin je een andere werkelijkheid kunt leren zien. Vanuit rust, veiligheid en verbinding, klaar voor een volgende stap in je behandeling. Ik gun het je zo!

REINIER LENTE/ZOMER 2022

45

NETWERKPSYCHIATRIE

Tekst Ilse van den Eeden Foto Nuray Sahin

'Ja' durven zeggen Op het moment dat Ben Michel ontmoet, zit deze in de PI locatie Vught. Zijn ISD-maatregel (zie ook het kader) loopt ten einde waardoor de vraag rijst waar hij vanuit de gevangenis naartoe kan. De ISD-maatregel werd Michel opgelegd nadat hij veelvuldig met politie in aanraking kwam door kleine criminaliteit. Ook met de ggz en verslavingszorg

46

REINIER LENTE/ZOMER 2022

kwam Michel al talloze keren in aanraking.

Zijn ‘zorggeschiedenis’ gaat ruim dertig jaar terug. Telkens werd hij in crisis opgenomen waarbij alcohol en agressie altijd een rol speelden. Hij belandde in het verleden vaak in de separeer en knapte na enige tijd op.

Zodra de crisis bezworen was, verliet hij de zorginstelling weer. Hij vervolgde zijn zwer-

vende bestaan en belandde snel opnieuw in (psychische) nood.

‘Wonen in een tentje en drinken, dat is wat ik wil’ Het Veiligheidshuis heeft Ben gevraagd om advies. Voor Ben betekent dat beginnen met het voeren van het goede gesprek met

Tekst Ilse van den Eeden

Foto Nuray Sahin

Paul Timmers en Ben Braun delen graag zijn verhaal om te laten zien wat hun functie als netwerker zorg & veiligheid inhoudt. Beiden kennen ‘het klappen van de zweep’, met de brede en jarenlange ervaring die ze als sociaalpsychiatrisch verpleegkundige in vooral de acute psychiatrie hebben opgedaan.

met elkaar

Al een tijdje zijn ze actief als netwerker zorg & veiligheid en komt deze ervaring hen goed van pas. Nog meer dan anders draait het in hun werk om betekenisvolle zorg.

Betekenisvol voor Michels herstel en zijn kwaliteit van leven, voor de samenwerking tussen professionals van uiteenlopende organisaties en instanties én voor een efficiënte besteding Een manier van werken die vraagt om vertrouwen, denken in mogelijkheden en durf.

Als een pasklaar antwoord niet voorhanden is

Michel. Wat wil Michel? Want om het jarenlange patroon te doorbreken, is aansluiten bij zíjn behoeften het uitgangspunt voor Ben. “Niet opnieuw in de valkuil stappen van het opleggen van onze structuren aan de persoon, maar met de persoon samen een passende steungroep vormen”, zo legt hij uit. “Michel gaf aan het liefst in een tent-

je te wonen en daar te willen drinken. In plaats van aan te geven dat dat geen optie was, hebben we zijn wens als uitgangspunt serieus genomen.” Paul vult aan: “Waar het om draait is dat de cliënt gehoord wordt.

Het doel is met alle betrokkenen ‘ja’ te durven zeggen op een aanpak, omdat een verzameling van complexe klachten vraagt om

een verenigde aanpak en samenwerking.

Die verenigde aanpak geven we vorm door een steungroep (ook wel resourcegroep genoemd, zie kader) rondom de cliënt te formeren waarbij alle betrokken instanties en personen die betekenisvol zijn voor de cliënt, zoals familieleden en/of hulpverleners, aansluiten. Een ervaringsdeskundige maakt

REINIER LENTE/ZOMER 2022

47

>> Michel

hier ook deel van uit, om samen te onderzoeken wat de doelen die zijn geformuleerd nu werkelijk betekenen en wat belemmerend of bevorderend werkt voor herstel.” In het geval van Michel bestond zijn steungroep uit onder andere medewerkers van het Veiligheidshuis, de crisisinterventiedienst van Farent, bureau nazorg, housing first, Novadic-Kentron en Reinier van Arkel.

Meervoudig partijdig zijn: handelen vanuit gezamenlijkheid Ben: “Om een dergelijke samenwerking voor elkaar te kunnen krijgen moeten Paul en ik meervoudig partijdig zijn. We begrijpen alle deelnemende partijen waardoor we met elkaar in gesprek blijven en samen over grenzen heen durven kijken.

Ben en Paul ervaren in hun werk dat de intentie om met elkaar ‘ja’ te durven zeggen er vanuit de praktijk vrijwel altijd is. Financieel

ligt het echter nog weleens lastig omdat systemen, afspraken en vergoedingen niet op elkaar zijn afgestemd in het overstijgend werken. “En dat terwijl er veel winst te behalen is, niet alleen gezondheidswinst voor de cliënt, maar ook financieel,” aldus Paul.

“Niet opnieuw in de valkuil stappen van het opleggen van onze structuren aan de persoon, maar met de persoon samen een passende steungroep vormen” Dat geldt ook voor Michel. Door de bestaande vicieuze cirkel van zwerven op straat, kleine criminaliteit, alcohol en drugsgebruik, psychische nood, crisis, gevangenis te doorbreken hebben we de kosten voor zijn huidige woonsituatie in twee maanden terugverdiend.”

ISD

48

Op ‘het rechte pad’ Hoe het nu met Michel gaat? De door hem geuite wens werd vertaald in een huisje in de beschutte omgeving op het terrein van Zorgpark Voorburg. Hier kan hij zichzelf zijn, zonder prikkels van buitenaf. Om dit mogelijk te maken werd een plan gemaakt met medewerking van Michel en alle betrokken (zorg-) partijen. Hij woont hier nu naar volle tevredenheid, blijft op ‘het rechte pad’ en zijn psychische kwetsbaarheid mondt niet meer uit in crisissen, omdat de juiste partijen om hem heen in afstemming met elkaar doen wat Michel nodig heeft.

Afgelopen zomer organiseerde Michel een BBQ op het veldje voor zijn huis om iedereen te bedanken. Een mooi teken voor Paul en Ben dat hun werk er als netwerkers zorg & veiligheid voor Michel op zat.

Michel is niet zijn echte naam.

resource

Maatregel Inrichting Stelselmatige Daders

Resourcegroep

De ISD-maatregel is een maatregel op basis waarvan stelselmatige daders in een inrichting geplaatst kunnen worden die specifiek voor hen bestemd is. Het gaat hierbij om daders die door het plegen van reeksen delicten veel criminaliteit en onveiligheid veroorzaken. De ISDmaatregel is voor een periode van maximaal twee jaar.

De maatregel ISD heeft de volgende doelstellingen: • Het terugdringen van ernstige criminaliteit en onveiligheid als gevolg van, door stelselmatige daders, gepleegde strafbare feiten.

• Alleen bij duidelijke aanknopingspunten voor gedragsverandering en recidivevermindering zal aan de stelselmatige dader een aanbod voor een intensief programma worden gedaan.

Het doel van deze dwangmaatregel is het doorbreken van het uitzichtloze patroon van vastzitten, vrijkomen en terugvallen dat deze groep stelselmatige daders kenmerkt.

Bron: Website Openbaar Ministerie www.om.nl

Een resourcegroep is een groep mensen die de cliënt zelf uitgekozen heeft. Al deze mensen zijn op de een of ander manier belangrijk voor de cliënt. Dit kunnen familieleden zijn, buren of vrienden, maar ook ervaringsdeskundigen of andere hulpverleners. Binnen de groep zijn alle leden gelijkwaardig en met elkaar wordt er gewerkt aan de doelen van de cliënt. Een doel kan bijvoorbeeld zijn een prettiger dagbesteding hebben of vaker willen sporten. Misschien heeft een cliënt behoefte aan meer vrienden of wil hij van zijn schulden af. In de groep zit altijd de dossierhouder; dat is de casemanager of behandelaar. Hij kan bijvoorbeeld ondersteunen bij het opzetten van de groep en het uitleggen van de doelen.

De leden van de groep komen meerdere keren per jaar samen. Tijdens de bijeenkomsten bespreken zij met elkaar de doelen van de cliënt en maken zij afspraken over wie wat doet om de cliënt te helpen.

De samenstelling van de groep kan in de loop van de tijd veranderen.

De cliënt besluit wanneer hij de samenstelling van de resourcegroep wil wijzigen.

REINIER LENTE/ZOMER 2022

Koning

Quast

400 Scholieren maken kennis met kunst én psychiatrie

Plaza Cultura organiseerde begin april in samenwerking met het Design Museum en Reinier van Arkel een expositie toegankelijk voor kinderen van Vughtse basisscholen en voor mensen in zorg bij Reinier van Arkel. De groepen 7 en 8 van de basisscholen uit Vught, in totaal zo’n 400 kinderen, brachten een bezoek aan de tijdelijke en speciaal ingerichte tentoonstelling ‘Koning Quast’ in de Refter en de Kapel gelegen op Zorgpark Voorburg in Vught.

De bijzondere locatie van de tentoonstelling werd bewust en vanuit overtuiging gekozen. Het gaat om de Kapel en de naastgelegen refter, gebouwen die normaal gesproken gebruikt worden voor kapelvieringen en groepsbijeenkomsten voor mensen met psychische problemen, die in zorg zijn bij de instelling voor geestelijke gezondheidszorg Reinier van Arkel.

Een samenleving waarin iedereen zich welkom en gewaardeerd voelt, draagt bij aan het herstel van mensen die psychische problemen ervaren. Daarom werkt Reinier van Arkel, mede vanuit de bestaande samenwerking met Plaza Cultura, actief aan het verlagen van drempels en het bevorderen van contact, door mensen – jong en oud – de kans te geven elkaar te ontmoeten, begrip voor elkaar te krijgen en eventuele vooroordelen te overwinnen. De expositie Koning Quast is een van de manieren waarop Reinier van Arkel dit vormgeeft.

Voor de scholen is deze beeldende tentoonstelling gekoppeld aan het literatuureducatiejaar, de kunstdiscipline die dit schooljaar op vele scholen in de schijnwerpers staat. In deze tentoonstelling wordt duidelijk dat taal uit veel meer bestaat dan letters of gesproken woord.

Door interactief aan de slag te gaan onder begeleiding van museumdocenten van Design Museum Den Bosch en vrijwilligers gaan leerlingen taal op een andere manier ervaren. Door met elkaar in gesprek te gaan via de methode Visual Thinking en via maakopdrachten wordt de creativiteit gestimuleerd.

REINIER LENTE/ZOMER 2022

49

UITZICHT

60.000 Euro voor giro 555 Marloes Eidhof, klinisch psycholoog i.o. bij het Psychotraumacentrum, besloot in actie te komen voor Oekraïne. Ze merkte dat veel psychologen willen helpen, maar niet weten hoe dat te doen in deze acute situatie. Vanuit haar rol als bestuurslid van de Nederlandstalige Vereniging voor Psychotrauma (NtVP) nam ze het initiatief om een webinar op te zetten: ‘Eerste (psychologische) hulp aan oorlogsgetroffenen'. Kosten deelname, een donatie aan giro 555. Meer dan 2.200 hulpverleners volgden het webinar en zij gaven ruim 60.000 euro aan giro

555. Een fantastisch resultaat!

Marloes: “Mensen in een oorlog hebben in de eerste plaats praktische hulp nodig bij het vervullen van hun basisbehoeften, zoals veiligheid, eten, een slaapplaats en medicijnen. Sommige mensen willen ook graag praktisch bezig zijn. Zo gaf een Oekraïense designer bijvoorbeeld aan graag te willen helpen bij het maken van de flyer voor het webinar. Dat was haar werk en daardoor kon ze haar gedachten even verzetten en de stress beter hanteren. Het is logisch dat deze mensen momenteel stress erva-

'Wiebelziel' van stadscroniqueur Eric Alink in de Dikke van Dale

Met gepaste trots liet Eric Alink ons weten dat het door hem bedachte woord 'wiebelziel' is opgenomen in de nieuwe uitgave van de Dikke van Dale. Eric: "In de nazomer van 2015 had Frank Meeuwsen de moed om mij als journalist, stadschroniqueur en schrijver dicht bij het werk van bemoeizorg te laten komen.

Ik ging mee op pad, keek, luisterde. Het leidde tot een drieluik van stadskronieken/columns in het Brabants Dagblad. Optrekken met het Centrum voor Trajecten en Bemoeizorg gaf me ook me de inspiratie om een nieuw woord te bedenken: wiebelziel (definitie Eric Alink: iemand die geestelijk onvast door het leven gaat, red). Indertijd nomineerde het radioprogramma De Taalstaat [NPO] van Frits Spits het als woord van de week. Na zeven jaar wachten verscheen deze week de nieuwe editie van de Dikke Van Dale. Vreugde, want het is fijn dat jullie oog voor struikelaars in Den Bosch de taal verrijkt: de redactie heeft wiebelziel erin opgenomen."

50

REINIER LENTE/ZOMER 2022

ren en sommige interventies kunnen zelfs averechts werken. Het merendeel van de mensen dat een trauma meemaakt ontwikkelt geen blijvende klachten. Als klachten te heftig zijn of aanhouden is psychologische hulp wel zinvol. Voor die hulp hebben we evidence-based interventies en richtlijnen, die werden door de sprekers in het webinar gedeeld.”

Voor meer informatie over hulp in acute situaties: https://www.ntvp.nl/psychologischeeerste-hulp/

Eigen baas in de ggz Wie te maken krijgt met psychische problematiek krijgt vaak te maken met hulpverleners. Die hulpverleners nemen soms besluiten of ze nemen zorg over. Dat doen ze vanuit oprechte zorg voor een ander. Toch is het beter dat anders te doen. Mensen hebben namelijk het recht om eigen baas te blijven over hun herstelproces. Het is de taak van de hulpverleners om mensen hierbij te ondersteunen. En hen op die manier te helpen de eigen regie en autonomie te behouden.

Het boek ‘Eigen baas in de ggz’ biedt hulpverleners handvatten om mensen met (ernstige) psychische aandoeningen zorg en begeleiding te bieden. De handvatten zijn bedoeld voor hulpverleners die praktische zorg en begeleiding bieden in allerlei verschillende settingen in de ggz, verslavingszorg en het sociaal domein. Het centrale uitgangspunt hierbij is cliënten (weer) de baas te laten zijn over hun eigen behandeling.

Het boek is geschreven door Rowan Bos, Frits Bovenberg en Koen Westen.

Koen Westen is als senior onderzoeker ‘Herstelondersteunende netwerkzorg in de ggz’ verbonden aan Reinier van Arkel.

Het boek is te bestellen bij Boom uitgevers Amsterdam: Maart 2022 | ISBN 9789024446537 | 01.01 | 126 blz.

Ergens op zee Rémi Noss Een handvol verhalen over liefde, littekens en enkele terloopse aanvaringen

Gezondheidscentrum Orthen

‘Ik kan haar zo aanraken, zie je? Maar op een hele speciale manier. Het heeft te maken met het aantal centimeters of millimeters dat je van elkaar verwijderd bent. Ik kan haar aanraken wanneer ze er is, maar kan haar op een andere manier aanraken wanneer ze er niet is, wanneer ze even daar is in plaats van hier, een meter verderop bijvoorbeeld, de handen schijnbaar achteloos in de broekzakken gestoken, haar hoofd iets gebogen, haar gezicht weg van het licht.’

Rémi Noss (1973) is woonachtig in een idyllisch plaatsje beneden de grote rivieren. Hij werkt bij de voedselbank en heeft verder geen cv van enige betekenis. Aldus Rémi Noss zelf.

Naast de gedichtenbundel ‘Zeespiegelingen’ is dit jaar de korte verhalenbundel ‘Ergens op zee’ verschenen bij uitgeverij Boekenbent.

Rémi Noss laat ons weten dat zijn verblijf op diverse afdelingen van Reinier van Arkel een dwingende maar uiteindelijk dankbare inspiratie is geweest voor zijn verhalen. Rémi: “In

In de voormalige San Salvatorkerk is nu het Gezondheidscentrum Orthen gevestigd. Samen met veel netwerkpartners is daar ook Ypse, onderdeel van Reinier van Arkel neergestreken (op de tweede etage). Op deze manier is er gemakkelijker contact met diverse zorgverleners onderling en kunnen verwijzingen soepeler verlopen.

het verhaal 'Zonlicht in lege kamer' ontmoet de hoofdpersoon op de gesloten afdeling meneer Klok, een eigenaardig personage dat (toevallig of niet?) wel iets wegheeft van de Nederlandse dichter Hans Vlek.”

Maar Rémi’s grootste inspiratiebron is een bijzondere vrouw in zijn leven die hij ruim 16 jaar geleden heeft leren kennen op de beschutte werkplaats van Reinier van Arkel in Vught.

Gezondheidscentrum Orthen (locatie San Salvatorkerk) Schaarhuisstraat 14 5231 PV ’s-Hertogenbosch www.gzcsansalvator.nl

Uitgeverij Boekenbent 2022 | ISBN 9789463284530 | Paperback | 254 pagina's

Festival van de Leefstijl

Op maandag 5 september organiseert de Nederlandse ggz de tweede editie van het festival van de leefstijl. Tijdens het festival doe je de laatste wetenschappelijke inzichten op over leefstijl, maak je kennis met leefstijlinnovaties en ga je deze zelf beleven. Gezonde leefstijl gaat over lichamelijk en geestelijk welzijn: wat je eet en drinkt, beweging, ontspanning, inclusie, medicatie, slaap en vele andere aspecten komen aan bod. Op het innovatieplein maak je kennis met de laatste innovaties op het gebied van leefstijl.

Denk daarbij aan VR-brillen of zorgrobots. Of dompel je onder in de laatste wetenschappelijke inzichten op het kennisplein.

We zijn er trots op dat Tim Quik, buurtsportcoach bij Reinier van Arkel, een van de sprekers is op deze dag. Tim werkt nu 3 jaar als buurtsportcoach en sinds juli 2020 heeft Reinier van Arkel een eigen Sportloket.

Het Sportloket heeft als doel zoveel mogelijk cliënten op een plezierige en ontspannen manier te laten bewegen. Daarbij proberen de medewerkers van het loket een verbindende factor te zijn richting de maatschappij.

Meer weten over wat Tim gaat vertellen of interesse in de rest van het programma? Kijk op www.denederlandseggz.nl/over-de-ggz/waardenetwerken-in-beeld/waardenetwerken-in-beeld/verslaving-en-gezonde-leefstijl/ artikelen/festival-van-de-leefstijl-2022

REINIER LENTE/ZOMER 2022

51

nt OF

HERSTELPUNT

Expertise en advies • werving • voorlichting • herstelondersteunende zorg • Wellness Recovery Action Plan (WRAP) Learning community ervaringsdeskundigen • coaching • training ‘Werken Met Eigen Ervaring’ • intervisie • scholing Meer informatie: 0651036618

bruggenbouwer

DE STENEN HUT

DE PARASOL

Den Bosch

Peer2Peer - laagdrempelige inloop • herstelwerkgroepen Living Museum • cursussen en activiteiten gericht op herstel zoals WRAP, Werken Met Eigen Ervaring, sport en ontspanning, infopunt familie.

HERSTELACADEMIES

Zaltbommel

bondgenoot

Vught

ERVARINGSDESKUNDIGE IS EEN PROFESSIONAL

• vermindert het stigma psychische kwetsbaarheid • ondersteunt individueel herstel • faciliteert groepen gericht op herstel • helpt bij herstelgericht werken in teams

ERVARINGSDESKUNDIGE IN DE TEAMS

veranderaar

ervaring in eigen herstelproces ___________ ervaringskennis van andere bronnen ___________ door opleiding ontwikkeld tot professionele deskundigheid ___________ expert op gebied herstelondersteunende zorg

kritische collega

• modules herstelondersteunende zorg • herstelwerkgroep voor jongeren • herstelwerkgroep voor ouders • training Werken Met Eigen Ervaring

Ervaringsdeskundigen + leerlingen, stagiairs en vrijwilligers

rolmodel

Herstelpunt Herlaarhof werkt samen met alle teams van Herlaarhof