Xenotransplantatie
Wie wil er een varkenshart? Door: Marian Henderson
Xenotransplantatie is het overplanten van dierlijke organen en weefsels naar een ander dier of naar een mens. Heeft deze vorm van transplantatie een toekomst? Wat zijn de hangijzers? En is het ethisch wel juist?
Het gebruik van dierlijke organen zou het grote probleem van het orgaantekort kunnen oplossen. Hoeveel mensen wachten niet jaren op een nieuwe nier of een nieuw hart? Ook zou men weefsels kunnen gebruiken. Met dierenhulp zijn we definitief geholpen, of kunnen we enkele maanden overbruggen totdat er een menselijk orgaan beschikbaar komt. Daarmee zouden veel mensen blijven leven die nu voortijdig sterven bij gebrek aan een geschikt donororgaan.
Experimenten Xenotranplantatie heeft het woord Xenos in zich en dat betekent vreemd. Het transplanteren van organen en weefsels van soort naar soort wordt xenotransplantatie genoemd. Tussen rat en muis is al heel wat uitgewisseld. Maar moeilijker wordt het wanneer het gaat tussen mens en dier, omdat ontvanger en donor weinig op elkaar lijken. De gedachte dat dieren ons zouden kunnen helpen, bestaat al lang. In de zeventiende eeuw hebben Russische artsen al geprobeerd om een schedel van een patiënt te herstellen met behulp van de botten van een hond. In de achttiende eeuw probeerde men hoornvliezen van honden en katten bij mensen in te brengen. In 1894 verhuisde er een pancreas van een schaap naar een mens. Hoogst waarschijnlijk is dat allemaal mislukt. Men was nog niet zo goed op de
mensen een nier van een chimpansee. Vijf overleden na een paar dagen, maar eentje bleef toch negen maanden leven. In 1984 kreeg een Engels meisje met een aangeboren hartafwijking het hart van een baviaan. Ze leefde daar 20 dagen mee. Maar een lang leven zat er niet in. Vroeg of laat kwam de geduchte afstoting om de hoek kijken.
dat een genetische verandering heeft ondergaan: het maakt menselijke eiwitten. In 1997 werd in Duitsland de eerste transgene big gefokt. Heb je trouwens die absurde foto wel eens gezien van een muis waarop een menselijk oor groeit? Zulke maffe expe-
Weerstand Het orgaan van een vreemde diersoort mag op heftige afstotingsverschijnselen rekenen omdat donor en ontvanger weinig op elkaar lijken. Sommige zijn zo heftig dat de patiënt onmiddelijk overlijdt, andere hebben een aantal weken nodig om de ontvanger te slopen, en sommige verschijnselen treden pas na maanden aan het licht. Wat kun je doen om afstoting te voorkomen? Om te beginnen kun je de patiënt medicijnen laten slikken die de forse weerstand tegen indringers verminderen. Je zou dus een heel sterke medicatie moeten toedienen, die helaas schadelijk is. Bovendien wordt de patiënt met zo'n lage weerstand te kwetsbaar voor infecties.
Aanpassen Een tweede oplossing zou zijn om de dierlijke weefsels zodanig aan te passen, dat het menselijk lichaam ze niet als vreemd herkent. Met de zogenaamde ''micro-infec-
rimenten worden er gedaan om een match tussen mens en dier te maken. Ook wordt er wel gegrepen naar kerntransplantatie. Men haalt de celkern uit een eicel en vervangt die door een andere. Een vorm van klonen.
Aap? Waarom hebben we het toch steeds over varkens? Een aap zou toch meer voor de hand liggen omdat hij zo verwant is aan de mens? Dat is maar ten dele waar. De diersoorten lijken inderdaad veel op elkaar, maar een nadeel is dat de organen van apen beduidend kleiner zijn dan die van de mens. Ze hebben simpelweg niet het geschikte formaat, zoals die van varkens. Ook delen apen bepaalde ziekten met de mens, zoals aids en ebola, waardoor het besmettingsgevaar te groot is. Bovendien kleven er meer ethische
In 1984 kreeg een Engels meisje met een aangeboren hartafwijking het hart van een baviaan. Ze leefde daar 20 dagen mee. hoogte met vaatchirurgie en had geen antwoord op de afstotingsverschijnselen. Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw wordt er driftig geëxperimenteerd met xenotransplantatie. In 1964 kregen bijvoorbeeld zes
78
tietechniek'' wordt er bijvoorbeeld een kleine hoeveelheid menselijk DNA in de bevruchte eicel van een varken gespoten. De foetus wordt vervolgens in een draagmoeder geplant. Nu komt er een varken tevoorschijn
bezwaren aan het gebruik van apen. Mensen hebben veel meer moeite met een aap als donor dan met een varken, een diersoort die we regelmatig in de pan hebben liggen. Bovendien zijn varkens gemakkelijk op grote
