Van de stenen vuistbijl naar de quantumcomputer
Waarom zijn we hier? Deel 2 Door: Feije Wieringa
Waarom zijn we hier? In het vorige nummer zochten we naar een fysische verklaring voor het bestaan van de mensheid op aarde. Toen ging het over de oerknal waarmee het gehele heelal ontstond. Nu zetten we onze zoektocht op een andere wijze voort.
Vergeet begrippen als creatonisme en intelligent design maar, want het is niet anders: evolution is smarter than you are. Alles wat leeft is eigenlijk familie van elkaar. Geloof het of niet, maar zelfs planten en mossen beschikken over dezelfde DNA-structuren als de mens. Zeker weten dat een van je verre voorouders miljoenen jaren geleden een vis was, en nog langer terug in de tijd een soort eencellig wezentje dat deinde in de oceaan. Hoe het allemaal is ontstaan, is niet helemaal duidelijk, maar omdat de aarde afkomstig is uit de ruimte lijkt het aannemelijk dat de bouwstenen van het leven dat ook zijn. Maar wat maakt de mens nou zo succesvol? In dit artikel vind je een mengeling van wetenschap en speculatie. Thomas H. Huxley, de grootvader van Aldous Huxley, publiceerde in 1894 het boek Man's Place in Nature. Hij werd toen, door zijn verdediging van de (toen nog) zeer omstreden evolutiekennis, bekend als Darwins Pitbull. Tot die tijd werd aangenomen dat de mens een op zichzelf staande soort was.
Wat onderscheidt ons van dieren? Onze hersenen. Natuurlijk hebben olifanten grotere hersenen dan mensen, maar als grootte bepalend zou zijn voor functioneren, zouden mensen met grote hoofden het per definitie beter doen dan mensen met een
je die verstrekt, maar het creatieve aspect, wat bij mensen zo in het oog springt, ontbreekt in hun werk.
Werktuigen Wat is instinct? Wat is intelligentie? Vogels kunnen prima omgaan met ingewikkelde sluitingen als daarachter een hoopje graan te vinden is. Maar het maken van echte werktuigen is voorbehouden aan de mens. De aap is niet veel verder gekomen dan een stokje om termieten te verzamelen. Wij hebben in enkele miljoenen jaren de ontwikkeling doorgemaakt van de stenen vuistbijl naar de quantumcomputer, en straks reizen we naar Mars. Wij beoordelen niet alleen onze situatie van het moment, maar kunnen onze geest naar verleden en toekomst laten bewegen.
Abstractie Wij kennen abstracte principes zoals misschien, ongeveer en overmorgen en kunnen uit ons hoofd een compositietekening van onze overvaller tekenen. En wiskundige berekeningen zetten abstractie om in werkelijkheid. Wij zijn geneigd om de natuur naar onze hand te zetten, al hebben we daarin natuurlijk wel gezelschap van de bever en de
Alles wat leeft is eigenlijk familie van elkaar. Geloof het of niet, maar zelfs planten en mossen beschikken over dezelfde DNA-structuren als de mens. Niet gelinkt aan enig dier en al helemaal niet gelinkt aan andere natuurlijke levensvormen. Darwin had al voorzichtig aangestipt hoe het zat met de afkomst van de mens. Huxley beweerde onomwonden dat we rechtstreekse banden hebben met primaten. Dominees en priesters schreeuwden moord en brand, maar het is vooral Huxley geweest die aan de wieg stond van de acceptatie van de evolutie.
Wetenschap en speculatie Ik schrijf met opzet niet evolutietheorie, want evolutie is geen speculatie, maar een feit.
68
wat kleinere schedelomvang. En dat is natuurlijk niet zo. Vermoedelijk is het grootste onderscheid tussen mens en dier het vermogen om probleemoplossend te kunnen denken, samen met de vaardigheid om te kunnen abstraheren. Een hond kan bang zijn dat hij een klap krijgt, maar vrijwel zeker kan hij niet bang zijn dat hij volgende week dinsdag een klap krijgt. Je hoeft niet te vrezen dat je katten de code van de kluis kraken, of zelfs maar de ambitie hebben er met zoiets abstracts als geld vandoor te gaan. En voor een kubistisch schilderij moet je niet bij een bonobo zijn. Overigens maken zowel olifanten als apen wel gebruik van verf wanneer
das, die een ingewikkeld onderkomen kunnen bouwen. Bij dieren gaat zoiets echter organisch, bij ons zijn er talloze technische tussenstappen mogelijk, waardoor we in staat zijn om een polder leeg te malen, een wolkenkrabber te laten verrijzen of een in vitro bevruchting te bewerkstelligen.
Destructief Lange tijd is er gedacht dat het hebben van affectieve gevoelens en het tonen van empathie was voorbehouden aan de mens. Maar dat is niet waar. Ook olifanten rouwen en kennen rouwrituelen, en bij rhesusaapjes is vastgesteld dat ze liever zelf gebrek
