The Optimist 197

NIEUW: THE OPTIMIST ACADEMY (P.80)

Interview met Kaouthar Darmoni

RT DE STA N VAN EE ING BEWEG (P.2+3)

BP

FEMINIENE KRACHT ONTKETEND

2021: Het jaar van de vrouwelijke wending?

Meer: Anders stemmen? • De kracht van Monique de la Fressange, Arielle Veerman & Salo Muller • Erfenishygiëne • Vind bestaansrecht!

€ 9,95 – MAART/APRIL 2021 / NR. 197

Amanda Gorman dicht de kloof

THEOPTIMIST.NL

Daphne Laan & leiderschap

VOOR DE PLANTAARDIGERE MENS! P. 18

Vergeten -aspecten

F D NA AN VA MA F AL ENR A ND A P 5 A A € V M AL ER P

€

5

Kom Kom in beweging in beweging en en doedoe mee mee metmet TOM: TOM:

Nee, Nee, we hoeven we hoeven niet terug niet terug naar naar de tijd devan tijdFlowerpower. van Flowerpower.

MaarMaar we willen we willen wél zorgen wél zorgen voor voor positieve positieve journalistiek journalistiek en inspiratie. en inspiratie.

Daarom Daarom is er nu is er TOM: nu TOM: The Optimist The Optimist Movement.

Movement.

Een beweging Een beweging die staat die staat voor voor hoopvol hoopvol realisme realisme en verbinding. en verbinding.

KlaarKlaar met constante met constante negativiteit, negativiteit, op naar op naar een zonnigere een zonnigere toekomst! toekomst!

Wij gaan Wij gaan vanaf vanaf maartmaart 2021 dagelijks 2021 dagelijks positieve positieve berichtgeving berichtgeving onlineonline verspreiden. verspreiden.

Wil je Wil dit je dit ondersteunen, ondersteunen, sluit jesluit danjenu dan alvast nu alvast bij onsbij aan. onsDaarmee aan. Daarmee maakmaak je het je mogelijk het mogelijk dat we dat nog wemeer nog meer slagkracht slagkracht krijgen. krijgen.

En zo help En zojijhelp meejijhet mee verschil het verschil te maken. te maken.

Als je Als al abonnee je al abonnee bent van bentThe van Optimist, The Optimist, hoef je hoef niksjeanders niks anders te doen te doen dan anderen dan anderen enthousiast enthousiast maken maken voor TOM! voor TOM!

TOM TOM staatstaat voor voor het: het: 1. Maken 1. Maken en verspreiden en verspreiden van van positieve positieve berichtgeving berichtgeving 2. Aandacht 2. Aandacht schenken schenken aan sociale aan sociale en duurzame en duurzame initiatieven initiatieven 3. Verbinding 3. Verbinding creëren creëren door het door bieden het bieden van een vanplatform een platform 4. Inzicht 4. Inzicht gevengeven in inclusieve in inclusieve en en constructieve constructieve meningen meningen

5. Bevorderen 5. Bevorderen van solidariteit, van solidariteit, diversiteit diversiteit en saamhorigheid en saamhorigheid 6. Delen 6. Delen van kennis van kennis voor afgewogen voor afgewogen keuzeskeuzes 7. Steunen 7. Steunen en delen en delen van optimistische van optimistische ideeën ideeën 8. Bevorderen 8. Bevorderen van lezen van door lezen jong dooren jong oud en oud 9. Stimuleren 9. Stimuleren van ontwikkeling van ontwikkeling en innovatie en innovatie 10. Inspireren 10. Inspireren van mensen van mensen om actief om actief bij te bij te dragen dragen aan een aanbetere een betere wereld wereld

‘Ik zie‘Ik een zieoverdosis een overdosis aan negatieve aan negatieve berichtgeving berichtgeving in de media. in de media.

Het gevolg Het gevolg daarvan daarvan is dat is mensen dat mensen zich somberder zich somberder gaan gaan gedragen. gedragen.

Vergelijk Vergelijk het hiermee: het hiermee: als je als iedere je iedere dag, twintig dag, twintig keer per keer dag, pertegen dag, tegen je kindjezegt kinddat zegt iedat eenieloser een is, loser moet is, je moet nietjeverbaasd niet verbaasd opkijken opkijken als hijals zich hijlater zichals later een alsloser een gedraagt. loser gedraagt.

Datzelfde Datzelfde geldt geldt voor het voor nieuws het nieuws dat wijdat dagelijks wij dagelijks consumeren. consumeren.

Door ook Doorpositieve ook positieve ontwikkelingen ontwikkelingen en nieuwtjes en nieuwtjes te delen, te delen, krijgt de krijgt samenleving de samenleving een optimistische een optimistische impuls. impuls.

En alsEn meer als meer mensen mensen positieve positieve dingen dingen gaan gaan doen,doen, wordt wordt alles leefbaarder. alles leefbaarder.

Daar gaan Daar gaan we met weTOM metnog TOMmeer nog meer dan ooit danvoor ooitzorgen!’ voor zorgen!’

– Brian– de Brian Mello, de Mello, hoofdredacteur hoofdredacteur van The van Optimist The Optimist

GaGa naar naar www.theoptimistmovement.nl www.theoptimistmovement.nl

Change the world sleeping Dromen kunnen de wereld veranderen. Want in essentie begint alles met een droom.

Yumeko droomt van een wereld waarin iedereen beter slaapt.

Beter slapen geeft ruimte aan mooie dromen en de energie om ze vervolgens te verwezenlijken.

Daarom doen we er alles aan om u heerlijk te laten slapen én te laten ontwaken.

Met het zachtste beddengoed en badgoed gemaakt van de mooiste materialen en met de hoogst mogelijke aandacht voor milieu, mens en dier.

ZACHT VOOR JOU EN ZACHT VOOR DE WERELD.

WWW.YUMEKO.NL

VOORWOORD

Echte mannen Met afgrijzen, maar niet met verbazing, heb ik de ‘avondklokrellen’ aanschouwd. Waarom zonder verbazing? Omdat er een kruitvat aan baldadigheid en geweld tot ontploffing kwam, dat al een tijdje broeide. Dit vat was de afgelopen maanden vakkundig dichtgetimmerd door de coronamaatregelen – dacht men in Den Haag. Het bleek ijdele hoop. Figuren met capuchons en witte sportschoenen zagen hun kans schoon om alle remmen los te gooien door de politie met vuurwerk en stenen te bekogelen, winkels te plunderen en talloze vernielingen te plegen.

Deze onderstroom van geweld is niet de onderstroom waar wij graag over schrijven, maar ik vond het nodig om deze wel hier te benoemen. Want wat mij opviel bij alle televisiebeelden, die door cameramensen soms met gevaar voor eigen leven zijn gemaakt, is dat de vandalen allemaal een mannelijk postuur hadden. Ik heb geen enkele vrouw met een molotovcocktail in de hand gesignaleerd en ook geen dames bij de leeggeroofde Jumbo plunderboodschappen zien doen. Het lijkt me stug dat ik niet goed gekeken heb, of dat mijn waarneming een toevallige samenloop van omstandigheden betreft. Stel dat ik het bij het rechte eind heb, zou het dan niet beter zijn om alle mannen met een bepaald risicoprofiel bij het invoeren van een avondklok te voorzien van een enkelband? Dat mag een elektronische zijn, of een analoge uitvoering met een zware, metalen bal aan het andere eind van de ketting. Hoe je het wendt of keert: een dosis feminiene in plaats van masculiene inzet zou niet tot zulke schokkende taferelen hebben geleid. Dat geldt zowel voor de bestuurders als voor de relschoppers.

Reden te meer voor ons om te duiken in de wereld van de vrouwelijke kracht. Al dan niet verborgen of ondergewaardeerd. Ook mannen roep ik op om de check bij zichzelf te doen.

Beschik je over de juiste kwaliteiten om raddraaierij te voorkomen? Om die stoeptegel met rust te laten? Om van andermans spullen af te blijven? Om dat bushokje heel te houden? Voor mij zijn dat de échte mannen, namelijk het soort kerels dat in balans is met zijn feminiene eigenschappen en zo een moreel kompas aanstuurt.

Als optimist blijf ik hopen dat er desnoods een vaccin komt tegen doorgeslagen masculiniteit.

Gastredacteuren Gijs de Swarte Gijs de Swarte is journalist, schrijver en filmmaker. Hij studeerde culturele antropologie en publiceerde in vele media in binnenen buitenland, waaronder Het Parool en HP/De Tijd. Een van zijn specialiteiten is het interviewen van beroemde personen. Gijs is tevens auteur van het boek Dan maak je maar zen, over zijn belevenissen als ‘single daddy’.

Voor The Optimist maakt hij een serie korte portretten getiteld ‘De kracht van…’

Arienne Klijn Psycholoog Arienne Klijn is coach, adviseur, trainer, spreker, therapeut en grondlegger van het zelfregie-model en de coachmethode ‘Schilden van je Innerlijke Familie’. Zij is auteur van meerdere boeken over dit onderwerp, waaronder Maak kennis met je innerlijke familie.

Voor het omslagthema van deze editie schreef zij een artikel over de vergeten aspecten van de feminiene kracht.

Roland Pluut, uitgever rp@theoptimist.nl PS: Na ruim 25 jaar vinden we bij The Optimist dat wij u voortaan mogen tutoyeren. Daarom zullen wij u vanaf nu met ‘jij’ aanspreken in onze teksten. Met enthousiasme en onverminderd respect.

MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 5

24 Feminiene kracht ontketend

Gaan we handen en voeten geven aan verbinding, of blijft het corridor van mannelijke dominantie in stand? Zowel vrouwen als mannen vinden het - na crises, mismanagement en onrecht - tijd voor verandering.

Wordt dit het jaar van de feminiene kracht?

18 Geneeskracht in voeding

20 Vitale videogames

64 Voorkom heisa met de erfenis

6 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

INHOUD

Maart/april 2021

66 Gijs de Swarte portretteert

70 Dubbele stem voor jongeren?

VERHALEN

MILIEU

Geen woorden maar daden voor schone rivieren wereldwijd.

16 Van hier tot Borneo

GEZONDHEID

18 Een bord vol

geneeskracht

Plantaardig en rauw (s)maakt beter.

INNOVATIE

toch kunnen gamen

20 Gehandicapt en

Gelijke videospelkansen voor iedereen.

THEMA: FEMINIENE KRACHT ONTKETEND

25 Introductie

INTERVIEW 38 Feminiene krachtpatsers 66 De kracht van…

De rolmodellen van hoofdredacteur

Gijs de Swarte portretteert:

Brian de Mello.

40 De kracht van de cyclus

44 Powervrouwen

26 Vergeten aspecten

Arienne Klijn brengt ze in beeld met de innerlijke familie.

30 Femininiteit in balans

De strategie van Kaouthar Darmoni en kennisinstituut Atria.

34 Twee vleugels

om te vliegen

Leiderschap neemt een vlucht volgens Daphne Laan.

Docent Richard Zuiderveld vertelt andere verhalen.

Hoe Marguerite Soeteman-Reijnen vrij baan maakt voor femininiteit.

van Edwin Hagenouw.

BOEKVERDIEPING 58 Niet gezwicht

de verkiezingen in Een andere stemmethode volgens Paul van Meurs.

ZINGEVING 72 Op zoek naar

bestaansrecht

De maatschappelijke reis van Nathalie Kelderman.

BEELDVERHAAL

50 Inspiratie als motivatie De weidse reisbeelden

Arielle Veerman, Salo Muller en Monique de la Fressange.

OP DE SCHOP 70 Met optimisme

in de geschiedenisles

46 Vrouwen aan de top

Dichteres Amanda Gorman’s verbindende woorden.

Iris Verstappen pleit voor een afgestemd ritme.

voor de wereld

Drie personages uit het boek van Ivo Valkenburg aan het woord.

ACHTERGROND

met erfenishygiëne

12 ONDERSTROOM, MET ONDER MEER:

Ode aan de eenzaamheid Een (plant)aardiger leven Wilder Land schenkt biodiversiteit 76 KEUZE

Onderstroom podcasts Aanraders voor tv-serieliefhebbers VASTE RUBRIEKEN

64 Aan de slag

8 Dialoog

57 Column: Govert Derix

Marina Milenković regelt de zaken voor later.

23 Column: Annette Nobuntu Mul 63 Column: Harry Starren 80 The Optimist Academy: overzicht 82 Lezer in beeld: Esther Wokke MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 7

Colofon

Dialoog

De Nederlandstalige The Optimist wordt gemaakt door:

Uitgever: Roland Pluut Hoofdredactie: Brian de Mello Redactie: Laura Boeters, Arie Dekker, Mathilde de Jeu Vormgeving: Irma Theunisse

Met medewerking van:

Marinus van den Berg, Govert Derix, Mariska van Doorn, Edwin Hagenouw, Nathalie Kelderman, Arienne Klijn, Daphne Laan, Paul van Meurs, Marina Milenković, Annette Nobuntu Mul, Harry Starren, Gijs de Swarte en Rob Visser

En met dank aan:

Jacinda Ardern, Ali B, Kaouthar Darmoni, Daan van Diepen, Frigyes Fogel, Monique de la Fressange, Amanda Gorman, Kamala Harris, Loujain al-Hathloul, Dan Heath, Ramon Knoester, Kees Kruythoff, Greet de Mello-Burer, Salo Muller, Li An Phoa, Mark Saville, Laurette van Slobbe, Marguerite Soeteman-Reijnen, Ivo Valkenburg, Arielle Veerman, Iris Verstappen, Joris Vincken, Britt Vries, Matthijs Westerwoudt, Esther Wokke en Richard Zuiderveld

En natuurlijk met dank aan iedereen die zijn feminiene en masculiene kracht onderkent.

Wel optimist, maar nog geen abonnee?

De jaarprijs voor een abonnement is € 84,00.

Kijk voor de verschillende abonnementsvormen en de voorwaarden op onze website, www.theoptimist.nl/word-abonnee Voor meer informatie: bel 070 - 205 9231 of mail naar abonnementen@theoptimist.nl.

Je kunt je ook aanmelden per post: Postbusnummer 226, 2690 AE ’s-Gravenzande KVK-nummer: 59366303

Advertenties

Tom van Tol: advertenties@theoptimist.nl T: 070 - 205 9232 (kantooruren)

Bestellingen

Het nieuwste nummer is, naast bij 1.200 verkooppunten in het land, ook online verkrijgbaar. Ook oude nummers zijn na te bestellen (€ 9,95 per exemplaar, excl. € 3,50 verzendkosten binnen Nederland) via www.theoptimist.nl/shop. © 2021 Uitgeverij The Optimist B.V. of de individuele auteurs

Plastic vangen

Op www.theoptimist.nl/daily staat iedere werkdag een nieuw optimistisch bericht. Eind 2020 werd in The Optimist Daily de komst van de grootste plasticvanger van Nederland aangekondigd.

Een innovatieve installatie die zwerfafval in havens op een slimme manier opvangt. Lezers deelden hun gedachten in een reactie op het bericht.

Plastic vangen is mooi, maar het is eigenlijk het paard achter de wagen. Beter is om in ieder geval ook het vervuilen bij de bron aan te pakken. Anders is het toch dweilen met de kraan open. Belangrijk is daarbij om vooral de publieke opinie te overtuigen van voorkomen van zwerfafval. Veel mensen zullen anders denken: het wordt toch wel weggevangen, dus gooi maar weg in het milieu.

PETER Redacteur Mathilde de Jeu nam begin dit jaar een kijkje bij de plasticvanger en kaartte de bezorgdheid en kanttekeningen van de lezer aan in haar gesprek met de ontwerper.

Lees er alles over in de reportage op pagina 16 van deze editie.

8 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

DIALOOG

Duurzamer leven Uit een enquête uitgevoerd

The Optimist Daily wisselden tips uit

door Motivaction in opdracht van

voor een duurzamer leven.

Milieu Centraal blijkt dat één op de drie Nederlanders sinds de coronacrisis duurzamer wil gaan leven. Lezers van

Doe mee met de 52 weken duurzaam challenge! Iedere week krijg je een zeer praktische en haalbare doelstelling om je leven wat duurzamer te maken.

ESTHER

‘Toen ik hem eraan herinnerde ontspande hij en brak de zon even bij hem door.’

BARBARA

Meer informatie: www.52wekenduurzaam.nl

Terugkijken

Wat doe jij als iets misgaat? Misschien is je automatische reactie om te focussen op alles wat je verkeerd doet, maar je hebt altijd de keuze om te denken aan wat er eerder wél goed ging. Uit onderzoek van de Universiteit van Californië blijkt dat dit laatste je leven positief kan beïnvloeden. Lezers van The Optimist Daily deelden hun ervaringen met deze krachtige levenshouding.

In de praktijk werkt het ook. Zo begeleidde ik eens een eindexamenleerling die steeds meer in zijn faalangst afgleed en het bijltje erbij wilde neergooien.

Een tijdje daarvoor had ik over hem een compliment van zijn wiskundeleraar gekregen: ‘Aan het eind van de les stelde hij één vraag, waaruit bleek dat hij het hele hoofdstuk begrepen had.’

Toen ik de leerling daaraan herinnerde, brak de zon even door bij hem en ontspande hij. Om er meteen aan toe te voegen: ‘Ja, maar dat is wel al een tijd geleden…’

En toch. Ik weet niet of dit een schakelpunt is geweest, maar vier maanden later heeft hij ruim zijn eindexamen gehaald.

BARBARA

Plastic tip

Om het gebruik van plastic zoveel mogelijk te voorkomen worden er vele oplossingen bedacht.

Zo ontwikkelde de start-up Choose tandpastatabletten die tandpastatubes overbodig maken.

Lezers van The Optimist Daily deelden tips om (zwerf)plastic tegen te gaan.

Wanneer bijvoorbeeld een zak sla of een pak koffie ópengeknipt wordt, in plaats van dat er een stuk vanaf geknipt wordt, ontstaan er minder kleine stukken plastic die kunnen gaan zwerven. Grotere stukken plastic kunnen wellicht gerecycled worden.

JOS MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 9

DIALOOG

Macht en compassie in de media Abonnee Rob Visser deelde zijn visie op de maatschappelijke en economische waarde van mediabedrijven met The Optimist. Hij betoogt over een keurmerk voor de media, transparantie en de vergetelheid van nieuws.

Ratelende drukpersen zijn naar de achtergrond verdwenen en in de beeldvorming van de media vervangen door zoemende servers. Voor hun lezers lijkt het alsof de drang tot waarheidsvinding steeds meer schuilgaat achter een wirwar van cynisme en slordigheid. De media zijn bezig hun rol te verkwanselen, terwijl het belang ervan toeneemt. Wat is daaraan te doen?

Natuurlijk gaat niet alles fout, in de berichtgeving zitten nog steeds juwelen vol relevantie en evenwicht. Zoals de talloze onthullingen van Follow The Money en natuurlijk de perspectiefrijke stukken in The Optimist. Ook een mooi voorbeeld is de serie Typisch (BNNVARA en EO) die het dagelijks leven toont waarbij iedereen van hoog tot laag en van links tot rechts een plekje krijgt onder de zon.

Fairtrade media

Maar waarom is er geen fairtrade keurmerk voor de media, zodat je als gebruiker kunt kiezen voor een leverancier die zorgvuldig opereert met oog voor de groeiende maatschappelijke behoefte?

Dit is des te meer opvallend omdat de media qua functie eigenlijk behoren tot de nutssector, net als bedrijven op het gebied van water, energie en bijvoorbeeld geldverkeer.

10 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

Het laatste wat een vis ziet is water. En het laatste wat een journalist lijkt te zien is het eigen cynisme, alsof macht altijd misbruikt wordt en overal adders onder het gras bivakkeren. Meer compassie is gewenst. Een mooie reportage traint de empathiespier, zegt auteur Frank Westerman.

Een stap vooruit zou zijn als alle media in de eerste week van iedere maand hun top 5 van leerervaringen in de afgelopen maand publiceren: om welke berichten gaat het, wat ging er mis en wat gebeurt er de volgende keer anders?

Veel berichtgeving die als spektakel wordt gebracht, heeft feitelijk de amusementswaarde van een nachtkaars. Daarom denk ik dat er gekeken moet worden naar nieuwe manieren van zingeving voor journalistiek werk.

Het gaat dan om het verifieerbaar beantwoorden van vragen als: heeft een journalistieke publicatie bijgedragen aan een grotere transparantie, een beter besluit en meer begrip of draagvlak in de samenleving?

Verder is meer aandacht gewenst voor de follow-up van het nieuws: hoe is het afgelopen met onderwerpen die wekenlang in het nieuws zijn en daarna in de vergetelheid raken? Het is economisch waardevol om van ieder onderwerp de actuele stand van zaken te kunnen vinden, zonder tientallen artikelen van wisselende lengte en actualiteit door te moeten werken.

En zo kunnen er talloze stappen vooruit worden gezet.

Zoals de simpel aandoende en tegelijk heel praktisch bruikbare tips die Frits van Exter geeft in zijn blog op de website van de Raad voor de Journalistiek. Interessant is ook dat hij de cultuur van het vak als een belangrijk element noemt.

Hoe terecht dat is weet je als je beseft dat journalisten naar hartenlust commentaar geven op de uitoefening van ieder vakgebied, maar niet open staan voor commentaar in de omgekeerde richting.

De volledige versie van dit stuk is te vinden op Vissers blog: www.bit.ly/ZoWaar

We zijn benieuwd naar jouw mening over deze editie.

Schrijf ons! redactie@ theoptimist.nl

DIALOOG

The Optimist live: voedselpioniers Het platform van Humanity Rising

Pepijn Ornstein deelden hun kijk

Nederland is vorig jaar gestart

op de ontwikkelingen binnen de

om mensen met ideeën voor een

voedingsindustrie. Gelet op de

betere wereld een videopodium

reacties was het een zinnige digitale

te geven. Daar maken we bij

bijeenkomst. Een kijker zei: ‘Wat

The Optimist dankbaar gebruik

bijzonder om de mensen uit het

van. Op 14 december 2020 sprak

tijdschrift zo met elkaar in gesprek

hoofdredacteur Brian de Mello met

te zien.’ Wij kunnen alleen maar

vier ‘voedselpioniers’, in aansluiting

zeggen: wordt vervolgd.

Meld je aan voor onze online nieuwsbrief

op het thema van editie 195 van dit tijdschrift. Ira van Eelen, Merijn

Deze uitzending is terug te kijken op

Everaarts, Jaap Korteweg en

www.theoptimist.nl/live-voedselpioniers

Wat is The Optimist Daily?

Iedere werkdag optimistisch nieuws Elke vrijdag in je mailbox Gratis

Meld je nu aan via: www.theoptimist.nl/daily

Mensen met dementie krijgen dankzij TimeSteps REGIE terug over hun leven. De app geeft op het beginscherm van hun smartphone relevante informatie weer voor meer structuur en routine. De 25-jarige Tim van Santen is het brein achter dit initiatief. • Een nieuwe manier van ventileren moet coronabesmettingen in publieke ruimtes beperken.

Uitvinder Norbert Vroege ontwikkelde een ventilatietechnologie waarmee verticaal wordt geventileerd. De uitvinder stelt zijn ontwerp gratis beschikbaar aan overheden en organisaties in ontwikkelingslanden. • LiberTerra startte een project om een duurzame samenlevingsvorm van ecologisch verantwoorde woningen te realiseren. Dit moet een oplossing zijn voor leegstaande boerderijen, monocultuurlandbouw, de klimaatdoelen en de behoefte aan betaalbare huisvesting. • In Oeganda worden stropers gestimuleerd om hun verdienmodel te herzien. De non-profit organisatie Snares to Wares spoort de bevolking aan om kunst te maken van de valstrikken die in nationale parken worden gevonden. De kunst voorziet de lokale families van een inkomen, waardoor stroperij bij de bron wordt aangepakt. • In twee Zeelandse windparken zijn rond de voeten van de windmolens duizenden platte oesters uitgezet. De proef moet uitwijzen of het mogelijk is om oesterbanken in Nederland terug te laten keren om de natuur te versterken. • Brits onderzoek wijst uit dat het hebben van bescheiden verwachtingen gelukkig maakt. De onderzoekers ontdekten dat ons geluk niet afhangt van of alles lukt, maar of het beter ging dan verwacht, en bij een lagere verwachting is die kans groter. • FrieslandCampina werkt vanaf februari 2021 alleen nog maar met PET-flessen van honderd procent gerecycled materiaal. Hiermee is de Friese onderneming het eerste bedrijf in de Nederlandse zuivelsector dat haar flessen nagenoeg circulair maakt. • Voor de kust van Oman is een nieuwe populatie blauwe vinvissen ontdekt. De dieren lijken een subsoort van de baleinwalvissen te zijn en werden ontdekt nadat hun unieke geluid door onderzoekers werd opgevangen.

MEER GOED NIEUWS OP PAGINA 13 >

Goed nieuws

MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 11

ODE AAN...

Ode aan de eenzaamheid Er is een eenzaamheid waar je diep ongelukkig van kunt worden. Er is eenzaamheid waaraan je kunt sterven. Ik noem die eenzaamheid liever isolement, afgesloten zijn, geen verbinding meer ervaren. Dit is een eenzaamheid die in alle levensfasen voor kan komen en die zeer serieus moet worden genomen. Ze vraagt om aandachtige aandacht en verkenning. Ode aan de mensen die goed kunnen luisteren en goede vragen weten te stellen. Ode aan de mensen die het lang weten vol te houden met hen die op dit eenzame levenseiland zitten. Er is ook een eenzaamheid die onvermijdelijk is en bij je mens-zijn hoort, een eenzaamheid die ruimte biedt, die je welzijn dient. Ode aan de mensen die niet voor je invullen, die je soms ook alleen laten. | MARINUS VAN DEN BERG Marinus van den Berg schreef het boek Ode aan de eenzaamheid uitgeverij Ten Have, 2020. Verkrijgbaar via de webshop van The Optimist.

BOEKEN

Voorkomen is beter dan genezen Op The Optimist redactie wordt vaak geroepen: ‘Er zijn meer oplossingen dan problemen!’

Mocht je aan deze stelling twijfelen, voor de afgelopen 196 edities van Ode en The Optimist werden duizenden mensen geïnterviewd die in oplossingen denken. In deze uitgave voegen we daar een interessante zienswijze aan toe, afkomstig van succesauteur Dan Heath. Samen met zijn broer Chip schreef hij eerder al vier internationale bestsellers en ook zijn nieuwste boek hoort thuis in de boekenkast van iedere optimist. In Upstream schrijft hij namelijk over het voorkomen van problemen, nog voordat ze zich voordoen. Als dat geen meesterlijke oplossing is.

Heath stelt dat ‘als je jarenlang bezig bent problemen op te lossen, je soms vergeet dat je ze beter kunt voorkomen’. Het aanpakken van problemen die zich reeds voordoen noemt hij een downstream oplossing; met upstream ingrepen voorkom je problemen. In de praktijk lijken we nog te weinig gebruik te maken van de upstream spirit. Hierover zegt hij: ‘Vaak raken we verstrikt in een spiraal van “reactief handelen” – brandjes blussen; noodsituaties aanpakken. We lossen het ene probleem na

het andere op, maar komen er niet aan toe om de systemen te repareren die de problemen veroorzaken.’

Met Upstream betoogt Heath dat we onze inzet meer upstream zouden moeten focussen. Hij inspireert niet alleen organisaties om dit te doen; de upstream denkwijze kunnen we ook in ons privéleven integreren. Hij laat ons nadenken over onze persoonlijke problemen die we als onvermijdelijk accepteren, terwijl ze dat helemaal niet zijn. Dit levert confronterende passages op. Aan de hand van soms pijnlijk herkenbare zakelijke- en privésituaties vertelt de Amerikaan over valkuilen en onze hardnekkige gewoonten.

Zoals The Optimist het graag ziet, wordt met symptoombestrijding korte metten gemaakt; Heath pleit voor het aanpakken van oorzaken. Op de vraag hoe we vroegtijdig kunnen weten dat er een probleem is, geeft de auteur uitgebreid antwoord, zowel bij voorspelbare kleine problemen als bij complexere mogelijke toekomstbeelden. Goed geïnformeerd door Dan Heath voorspellen wij alvast welk boek er binnenkort op menig nachtkastje ligt, met alle oplossingen van dien. | LAURA BOETERS

Upstream – Problemen voorkomen voordat ze zich voordoen Dan Heath Uitgeverij Lev. ISBN: 9789400513150 320 pagina’s € 20,99 (paperback) Verkrijgbaar via theoptimist.nl/shop

Het aantal verschillende VOGELSOORTEN in onze omgeving blijkt een goede graadmeter te zijn voor geluk. Uit onderzoek komt naar voren dat Europeanen die dagelijks worden blootgesteld aan verschillende soorten vogels het gelukkigste zijn. • Eén op de drie Nederlanders wil sinds de coronacrisis duurzamer leven. Een groot deel van de ondervraagden gelooft dat zij door bewuster te consumeren en de woning te verduurzamen zelf kan bijdragen aan een duurzamere samenleving. • Bij zevenduizend treinstations in India maakt het traditionele theekopje genaamd kulhad zijn comeback.

Gemaakt van onbeschilderd natuurlijk afbreekbaar klei zijn de kopjes een milieuvriendelijk alternatief voor wegwerpplastic. • Uit een Unesco-rapport over educatie blijkt dat sinds 1995 zo’n 180 miljoen meer meisjes zich inschreven voor het middelbaar en voortgezet onderwijs. Universiteiten ontvingen drie keer zoveel inschrijvingen van vrouwen. De stijging is vooral te zien in Sub-Saharaans Afrika, Zuid-Azië en India. • Uit onderzoek blijkt dat virussen nauwelijks infecties veroorzaken in een basische omgeving. De pH-waarde van het lichaam lijkt de achilleshiel te zijn van veel virussen, waaronder het coronavirus. Met een gezonde leefstijl kunnen we deels zelf het lichaam ontzuren. • Om ruimteafval voortaan te voorkomen, bouwen onderzoekers van de Kyoto Universiteit aan houten satellieten. Bij verbranding in de atmosfeer verdwijnt het hout in zijn geheel. De eerste houten testsatelliet wordt in 2023 de ruimte ingeschoten. • In de Duitse stad Ulm kunnen daklozen gebruik maken van slaapcapsules. De kleine afsluitbare ruimtes werden special voor hen ontworpen en bieden bescherming tijdens koude nachten. • Steeds meer steden maken gebruik van verkeersborden gemaakt van bamboe. In Amsterdam alleen al werden er in 2020 honderden bamboeborden geplaatst.

De verkeersborden zijn voordeliger dan de aluminium varianten, gaan langer mee en zijn recyclebaar.

Goed nieuws

MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 13

ONDERSTROOM

Een (plant)aardiger leven

VOEDING

Een bundeling van krachten, samen sterker; alle collectiviteits-clichés zijn van toepassing op LIVEKINDLY Collective. Deze samenwerking van plantaardige voedingsmerken is op een missie om de wereld te veroveren en Kees Kruythoff, oudtopman van Unilever, staat daarbij sinds maart 2020 aan het roer.

‘Het aanbod opende mijn ogen voor het gebroken voedingssysteem.’

Op de schop

Het aanbod om CEO te worden van LIVEKINDLY Collective en dit collectief op internationale schaal op te zetten en uit te rollen kon hij niet weigeren. Het bedrijf heeft als missie om een duurzame toekomst te realiseren door plantaardig eten een volwaardig onderdeel van ieders voedingspatroon te maken, wereldwijd.

Kortom: het huidige op vlees gerichte voedingssysteem moet volledig op de schop. Dit was een ambitie die Kruythoff nooit eerder op zo’n grote schaal had gezien en een doel dat hij met tomeloze energie, gecombineerd met zijn kennis en ervaring in de voedingsindustrie, wil helpen waar te maken. ‘Het aanbod opende mijn ogen voor het gebroken voedingssysteem en once you see it, you can not unsee it. Dit moet veranderen.

Alleen dan kunnen we zorgen voor 14 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

KEES KRUYTHOFF EN ALI B

een mooie toekomst. Het inruilen van het traditionele stukje vlees voor een plantaardig alternatief – al is het maar één maaltijd per week – brengt al zoveel positieve effecten met zich mee voor het milieu en de dieren. Daarnaast is het ook nog eens gezond én lekker. Win-win dus!’, aldus Kruythoff.

Integreren

Onder zijn leiding zet LIVEKINDLY Collective zich op de eerste plaats in om – zoals de naam zegt – een collectief te bouwen van kwalitatieve plantaardige heritage- en startup voedingsmerken. De kennis van deze merken over plantaardige voeding wordt door het samenwerkingsverband aangevuld met expertise op het gebied van strategie, expansie en marketing. Dat maakt het mogelijk om de productie op te schalen, het aanbod van hoogwaardige alternatieven voor dierlijke producten uit te breiden en de toegankelijkheid hiervan te vergroten. Meer plantaardige keuzemogelijkheden maken het voor de consument makkelijker om het te proberen en te integreren in het dagelijkse voedingspatroon.

Inmiddels zijn de merken The Fry Family Food Co., LikeMeat, Oumph! en No Meat aangesloten. Daarnaast zet LIVEKINDLY Collective nauwe

samenwerkingen op met onder andere zaadtelers, producenten en distributeurs, en investeert men in de infrastructuur om traditionele vleesproductiefaciliteiten plantaardig te laten produceren. Alles om plantaardig eten ‘het nieuwe normaal’ te maken – om nog eens een cliché te gebruiken – en om in 2040 een plantaardige industrie van vier- tot vijfhonderd miljard dollar te kunnen verwezenlijken.

Ali V

Een andere opvallende samenwerking is die met Ali B. De rappende platenbaas is inmiddels overtuigd liefhebber van lekker plantaardig eten en werkt samen met LIVEKINDLY Collective om anderen hiertoe te inspireren. Dat leidde tot het eerste online Ali V diner op 21 januari jl. en er is nog meer actie te verwachten. Die Ali en Kees timmeren samen plantaardig aan de weg. | BRIAN DE MELLO

ONDERSTROOM

Mannen in de thee

Na in Afrika te hebben gewerkt bij het bedrijf Commonland, dat op een vergelijkbare manier biodiver-

‘Wij creëren een verdienmodel rond biodiversiteit.’

MATTHIJS WESTERWOUDT EN DAAN VAN DIEPEN

siteit bevordert, raakte Van Diepen geïnspireerd om ook op Nederlandse bodem aan de slag te gaan. Met Matthijs Westerwoudt als zakenpartner, was het tijd om in gesprek te gaan met Nederlandse boeren. Niet alleen op het gebied van biodiversiteit is de onderneming vernieuwend, ook het idee van thee per post werd geïntroduceerd. ‘Het idee van Matthijs was destijds dat thee licht en plat is, dus gewoon door de brievenbus past. Vervolgens was een webshop zo gemaakt.’

‘Wij kijken van welke kruiden we in het Nederlandse landschap meer nodig hebben. Dit beïnvloedt ons aanbod van theesmaken.’ Zo lieten ze de infusietheeën geheel links liggen, want deze groeien immers niet in Nederland. Het gat dat hierdoor ontstaat wordt opgevuld door unieke ingrediënten zoals paardenbloem en zuring. ‘Wij kweken ook wel een aantal kruiden en bloemen die niet per se lekker zijn, maar wel bijdragen aan de biodiversiteit. Neem de paardenbloem.

Het blad smaakt nergens naar, maar het gewas past wel heel goed in het Nederlandse grasland.’

Geen goed doel

Ondanks de zakelijke beperkingen blijft één ding belangrijk: lekkere

NATUUR

Het lijkt vaak alsof het streven naar winst elke goede bedoeling tenietdoet. Maar is dit wel een juiste veronderstelling? Steeds meer bedrijven laten zien dat een mooie missie ook economisch rendabel kan zijn. Zo ook Wilder Land, voorheen ptthee, dat door het maken van kruidenthee laat zien dat biodiversiteit wél loont.

Door de hoge Nederlandse grondprijs wordt er zoveel mogelijk gewas per vierkante hectare verbouwd.

Daan van Diepen, medeoprichter van theeleverancier Wilder Land, vertelt dat dit een van de grotere uitdagingen is die biodiversiteit moet overwinnen. Volgens hem is het een groot goed om wereldwijd nummer twee te zijn op het gebied van landbouwexport, maar laat dit weinig ruimte over voor de natuur. ‘Daarom zijn wij Wilder Land begonnen.

Wij creëren een verdienmodel rond biodiversiteit.’ Het doel: boeren laten zien dat het anders kan door het opkopen van landbouwstroken voor het planten van theekruiden. ‘Het belangrijkste is dat bij boeren de knop omgaat waardoor ze beseffen dat ze niet alleen afhankelijk hoeven te zijn van hetzelfde gewas.’

FOTO: ANKO STOFFELS

Een kopje biodiversiteit

thee. ‘We proberen een beetje de Tony Chocolonely-strategie te hanteren. Wij willen dat je ons product koopt omdat je het lekker vindt.

Hoewel het verhaal natuurlijk moet kloppen, zijn wij geen goed doel. Dat de thee niet te drinken is maar het doel wel mooi is, is iets wat je niet wilt.’ De naam van het theebedrijf lijkt hun boodschap te weerspiegelen. ‘De reden voor de oude en nieuwe naam is dat we het gewoon luchtig willen houden. Vaak als het over biodiversiteit gaat, hoor je alleen maar over dood en ellende. Wij willen juist heel graag het positieve, het optimistische, laten zien. Je kunt gewoon een lekkere kop thee drinken en intussen de natuur herstellen. Zo maken we samen Nederland duurzamer.’ | ARIE DEKKER Vraag een proefpakket aan: www.wilder-land.nl

MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 15

ONDERSTROOM

Plasticvangers van Rotterdam tot Borneo Tegen de indrukwekkende achtergrond van de Wilhelminahaven strekt zich langs de oever een lange gele buis uit. Deze ‘armen’ geleiden plastic dat in het water drijft naar een opvanginstallatie. Dit inventieve systeem werd door Clear Rivers ontwikkeld om drijfafval tegen te gaan. Oprichter Ramon Knoester neemt ons mee naar het Rotterdamse havengebied.

MILIEU

DOOR:

265 meter lang

MATHILDE DE JEU

Het is een koude, heldere ochtend als Knoester ons de grootste plasticvanger van Clear Rivers laat zien.

Wijzend vanaf de kant illustreert hij hoe de armen het afval naar de installatie geleiden. ‘Deze gele armen zijn tijdelijk. Binnenkort worden ze vervangen door permanente armen met schermen van 70 centimeter diep.’ De opvanginstallatie in de Wilhelminahaven is niet de eerste innovatie die Clear Rivers ontwierp om drijfafval op te vangen. Knoester vertelt: ‘Clear Rivers is zes jaar geleden vanuit Rotterdam opgericht om een aanpak te vinden tegen de plastic vervuiling, met name

RAMON KNOESTER

16 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

oplossing: we plaatsten schotten in de vangers waar het plastic tussen blijft hangen.’

in zeeën en oceanen. We hebben in eerste instantie gekeken of een lokale aanpak in de haven mogelijk was voor zowel het opvangen als het circulair hergebruiken van plastic.’

Samen met vrijwilligers schoonden ze regelmatig de oevers van de Nieuwe Maas en de Waterweg op.

Ondanks hun inspanningen bleef het plastic aanspoelen. Dat moet anders kunnen, dacht de organisatie.

Zo kwam het idee van een professionele plasticvanger tot stand.

‘Drie jaar geleden begonnen we met een pilot van drie plasticvangers in het Rotterdamse havengebied. De grootste uitdaging was het vasthouden van het plastic nadat we het hadden opgevangen. Rotterdam heeft namelijk te maken met de getijdewerking, het water gaat hier op en neer. Daarbij verandert de stroom twee keer per dag.’ Het water stroomt normaal gesproken vanuit het binnenland naar zee, maar tweemaal per dag wijzigt de stroming van zee naar land. De installatie was ontworpen op alleen de eerste stroming. In de praktijk dreef het plastic hierdoor weer uit de opvangbak.

‘We hebben anderhalf jaar gepuzzeld en verschillende opties geprobeerd.

Uiteindelijk vonden we een goede

De nieuwe plasticvanger is de grootste die het team tot nu toe heeft ontworpen. Het project in de Wilhelminahaven wordt gefinancierd door de gemeente met een bijdrage van Rijkswaterstaat. ‘De vanger zelf is drie meter breed en zes meter lang, maar samen met de drijvende armen is het systeem ruim 265 strekkende meter,’ vertelt Knoester. ‘Het werkt als volgt: de armen geleiden het plastic naar de opvangbak. Twee grote drijvers aan weerszijden zorgen ervoor dat de plasticvanger blijft drijven. Ertussenin wordt het plastic opgevangen via een opening. In de opvangbak zijn schotten met een soort gaasstructuur geplaatst, waar water doorheen kan stromen maar waarachter plastic blijft hangen.’ Om de vanger makkelijk handmatig te kunnen legen, is er op de drijvers een looppad aangelegd. Het legen gebeurt eenmaal per week, afhankelijk van de opgevangen hoeveelheid plastic. En dat kan best veel zijn: ‘We verwachten hier rond de 150 kilo per maand op te kunnen vangen met deze installatie’, zegt Knoester met gepaste trots.

De installatie werkt passief, dat wil zeggen dat deze niet wordt aangedreven door een motor of elektriciteit. De wind en de stroming zorgen ervoor dat de vanger gevuld wordt.

ONDERSTROOM

probleem is hier dermate groot dat het niet te onderschatten is.’ Maar niet alleen in Nederland is Clear Rivers actief; ook in Duitsland, België, Hongarije, Vietnam, Indonesië en op Borneo lopen projecten om het water op te schonen.

Eyeopener

Omdat de vanger in de Wilhelminahaven alleen per boot bezocht kan worden, neemt Knoester ons mee naar een andere installatie in de Keilhaven. Deze kan vanaf de kant geleegd worden. Ook deze keer zit de vanger weer vol opgevangen rommel. Er drijft van alles in, van piepschuim, jerrycans en emmers tot zakjes, lege flesjes, voedselverpakkingen, mondkapjes en handschoenen. Het is fijn dat er zoveel plastic opgevangen wordt, maar zou er niet meer moeten worden nagedacht over het voorkomen van plasticvervuiling? Knoester: ‘Wij zien dat zeker ook als noodzaak. Daarom werken we met onze stichting ook aan educatie en bewustwording. We houden bijvoorbeeld lezingen en geven voorlichting aan studenten, bedrijven en overheidsinstanties. We organiseren ook regelmatig een opschoonactie

‘We verwachten hier 150 kilo per maand op te vangen.’ om de oevers en rivieren op te schonen. In de meeste gevallen werkt dit als een eyeopener; mensen zeggen vaak: “We wisten niet dat het zo erg was.” Op deze manier proberen we mensen te onderwijzen.’

Het is niet zo dat al het plastic opzettelijk in het water verdwijnt.

Veel afval belandt vaak per ongeluk in de rivier. Vooral vanuit de bouw of de industrie waait er regelmatig iets de rivier in. Toch kunnen we als consument ook bijdragen aan het voorkomen van plastic vervuiling.

Knoester: ‘Wees voorzichtig met het plastic dat je gebruikt en probeer zo min mogelijk single-use plastic te gebruiken. Herbruikbare tassen, koffiebekers en flessen voor kraanwater helpen al een hoop.’ • Meer informatie: www.clearrivers.eu MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 17

MILIEU

‘Eigenlijk is het gewoon een drijvende bak die vanuit zichzelf niets doet’, lacht Knoester. ‘Het is dus heel milieuvriendelijk, duurzaam en er kan weinig kapot aan gaan. De vanger is zelf ook gemaakt van gerecycled plastic. We hebben feitelijk onze eigen grondstoffen geleverd.

Het plastic is onderhouds- en roestvrij en slijt niet.’ Over alle details is nagedacht. Zo is het plastic van de vanger op een bepaalde manier gerecycled waardoor er koolstof bij zit.

Dit is een natuurlijke UV-blokker, waardoor de producten niet worden aangetast en er geen microplastics afbrokkelen. Doordat de installatie stilligt en er geen netten in de vangers zitten maar schotten, kunnen zeedieren gewoon in en uit zwemmen.

Knoester heeft een achtergrond in architectuur maar zag al snel de noodzaak van het opschonen van water in. ‘Ik kwam op het idee nadat ik vijftien jaar geleden de plasticvervuiling van de Stille Oceaan zag. De omvang van het probleem is immens. Ik vond het lastig om ver van huis te starten en ik was geschrokken van wat ik in de Nederlandse wateren zag drijven. Het

ONDERSTROOM

Een bord vol geneeskracht Kunnen we wat er op ons bord ligt altijd voeding noemen? Volgens drs. Laurette van Slobbe verdient eten die titel pas wanneer het ons voedt, reinigt, beschermt en geneest. Deze krachten wijst ze toe aan plantaardige voeding, waar ze onlangs het alomvattende Handboek plantaardige en rauwe voeding over publiceerde.

The Optimist schotelde Van Slobbe vijf vragen voor over deze gezonde manier van eten.

GEZONDHEID

DOOR:

LAURA BOETERS

We zien dat mensen steeds vaker kiezen voor vegetarische voeding.

Is een plantaardig en rauw dieet de volgende stap naar gezondheid?

‘Los van het rauwe aspect, is een gevarieerd en ongeraffineerd plantaardig dieet heel gezond. Hierbij gaat het niet alleen over de aanwezigheid van gezondheidsbevorderende plantaardige stoffen, het gaat ook om de áfwezigheid van dierlijke voeding.

Zoals het jarenlange onafhankelijke onderzoek van biochemicus Colin Campbell aantoont, vergroten dierlijke voedingsstoffen namelijk de kans op allerlei welvaartsziekten.

Denk aan kanker, hart- en vaatziekten, obesitas, diabetes en allerlei auto-immuunziekten. Met grotendeels plantaardige voeding verlaag je de kans op deze welvaartsziekten.

Daarnaast kan het een rol spelen in het genezen van deze ziekten. Met plantaardige voeding, mits je dus niet heel eenzijdig of veel bewerkte producten eet, krijg je voldoende nutriënten en duizenden plantenstoffen binnen die essentieel zijn voor een goede gezondheid. Zo’n 95 procent van alle welvaartsziekten is leefstijl 18 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

gerelateerd en dit percentage kunnen we door leefstijl ook weer laten afnemen. Hierbij is de impact van voeding echt heel erg groot.’

In het handboek lezen we over de meerwaarde van rauwe plantaardige voeding.

Wat maakt het gezonder dan gekookt voedsel?

‘Het voordeel van rauwe plantaardige voeding is dat de enzymen die nodig zijn voor de vertering er nog in zitten. Die gaan verloren als je het kookt. Omdat het lichaam zelf enzymen kan aanmaken is dat geen ramp, maar het is wel een onnodige verspilling van energie die ook voor andere doeleinden kan worden benut. In onze maatschappij heb je bijvoorbeeld veel energie nodig om te herstellen van stress of bescha-

digingen aan lichaamscellen door vervuiling, straling en toxines. Door rauw te eten vraag je minder van je lichaam en heb je meer over voor herstel. Maar ook gekookte plantaardige voeding bevat allerlei plantenstoffen die het lichaam helpen beschermen, ontgiften en herstellen.’

Waar moeten we op letten bij het samenstellen van een plantaardig dieet met voldoende variatie?

‘Dat je een goede verhouding hebt tussen koolhydraten, eiwitten en vetten. Er is veel verwarring over koolhydraten. Vermijd de geraffineerde koolhydraten, zoals bloem en suiker, en eet vooral de gezonde koolhydraten uit groenten, volkorengranen en peulvruchten. Een dieet met veel groenten en fruit zorgt vanzelf al voor voldoende vitaminen en mineralen. Eiwitten zitten al veel in groene bladgroenten, iets wat nog te weinig bekend is, en verder natuurlijk in noten en zaden, peulvruchten en granen. Ook heb je volwaardige vetten nodig,

ONDERSTROOM

LAURETTE VAN SLOBBE

In enkele recepten uit je boek gebruik je een dehydrator. Is de voeding hierna nog rauw?

‘Omdat we allemaal zo gewend zijn aan gekookt eten, is een dehydrator fijn als je veel rauw eet. Met een dehydrator onttrek je namelijk vocht uit voeding, waardoor het droogt en een stevigere textuur krijgt.

Met een warmte van maximaal 47 graden Celsius bewerk je de voeding minimaal. Boven deze temperatuur is voeding niet rauw meer en gaan de meeste enzymen dood. Het apparaat brengt voeding iets dichter bij het eten dat je gewend bent, je kunt er bijvoorbeeld lijnzaadcrackers of burgers mee maken. In de winter

is het ook heel aangenaam om er een gerecht mee te verwarmen tot lichaamstemperatuur. Een dehydrator is echter niet noodzakelijk als je meer plantaardig wilt eten, het is vooral aan te raden als je heel veel of volledig rauw eet.’

Wat adviseer je mensen die meer plantaardig en rauw willen eten?

‘Voor de gezondheid is het het belangrijkste om meer plantaardig te eten, en dan vooral ongeraffineerd en gevarieerd. En als je daarvan ook nog eens een deel rauw eet is dat zeker meegenomen. Als je dit op een gezonde manier wilt doen, moet je je er eerst in verdiepen. Verzamel recepten die je lekker vindt, zorg hoofdzakelijk voor veel groenten, waaronder groene bladgroenten, en voorkom dat je te eenzijdig eet. Ook zijn er een paar valkuilen die je moet zien te vermijden. Eén hiervan is wat ik noem ‘hip rauw’, dit zijn bijvoorbeeld de goddelijke rauwe gebakjes en desserts die vaak worden gemaakt tijdens workshops of die op internet circuleren. Daar scoor je makkelijk mee en ze zijn lekker zoet, maar als je niet uitkijkt ben je vooral vetten en suikers aan het eten. De andere valkuil is dat je moet opletten dat je niet geobsedeerd raakt. Tijdens mijn

‘De impact van voeding op welvaartsziekten is echt heel erg groot.’ cursussen merkte ik dat veel mensen zo gefocust waren op gezondheid dat ze erin doorsloegen. Het is niet zo dat er maar één goede manier is om jezelf te voeden. Belangrijk is dat je kijkt naar wat goed is voor jouw lichaam en wat bij jouw situatie past.

Voeding is echt heel belangrijk, maar er is meer in het leven zoals ontspanning en zingeving. Als je super gestrest heel gezond zit te wezen, kun je beter minderen en ontspannen.

Het gaat om het evenwicht.’ • Handboek plantaardige en rauwe voeding is verkrijgbaar via www.florae.nu.

Handboek plantaardige en rauwe voeding Laurette van Slobbe Uitgeverij Jan van Arkel ISBN: 9789062245376 320 pagina’s € 24,95 MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 19

GEZONDHEID

die haal je onder meer uit zaden, noten en avocado. Let op met olie, want deze is altijd geraffineerd en daarom voor je lichaam zwaar om te verwerken. Eet dus liever de hele olijf, avocado of zonnebloempit. Ook kun je eetbare bloemen toevoegen.

Niet essentieel wat voedingsstoffen betreft, maar wel erg leuk en gezond.

Een soort voedsel voor de ziel, zou je kunnen zeggen. Zelf heb ik bijvoorbeeld altijd tuinen en moestuinen gehad, maar ook op een balkon kun je Oost-Indische Kers in een pot neerzetten en de bloemen gebruiken in gerechten.’

ONDERSTROOM

Vitale videospellen Vroeger waren kinderen druk aan het knikkeren en touwtjespringen, tegenwoordig spelen ze voornamelijk videospelletjes. De online omgeving speelt een belangrijke rol in het sociale leven van kinderen en volwassenen. Een fysieke handicap kan echter een grote drempel zijn om toe te treden tot de gaming-wereld.

Daarom zet het Britse SpecialEffect zich in om gelijke videospelkansen te creëren, met grote gevolgen.

COMMUNICATIE

DOOR:

ARIE DEKKER

SpecialEffect heeft zichzelf een bijzondere rol toegedicht. Het is een van de weinige goede doelen, als niet het enige, met een focus op videospellen. Mark Saville, communicatiemanager bij deze charity, benadrukt meteen het belang van games. ‘Met videospellen kunnen gehandicapte kinderen en volwassenen echt meedoen, waar dat bijvoorbeeld bij voetbal en fietsen niet mogelijk is.’

Hij illustreert dit aan de hand van een voorbeeld. ‘Ik praatte laatst met de moeder van Aaron, een jongen die wij helpen. Volgens haar geeft gamen haar zoon onafhankelijkheid.

20 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

Omdat er altijd een verzorger aanwezig is, mist hij een sociale dimensie op school. Maar wanneer hij in zijn eigen kamer zijn koptelefoon opdoet kan hij weer een normale tiener zijn.

Winnen van iemand zonder handicap geeft een geweldig gevoel. Wij helpen niet alleen bij het spelen, wij zorgen dat ze mee kunnen dingen naar de overwinning. Videospellen zijn geen hobby voor deze mensen, het is een vitale verbindingslijn.’

Speciale setup

De manier waarop ze videospellen toegankelijk maken verschilt volgens Saville per persoon, want elke handicap is uniek. ‘Het begint allemaal bij de videospellen die iemand wil spelen en wat dat in de weg staat.

Onze techneuten en therapeuten kijken eerst naar de situatie van deze toekomstige gamer. “Oh, ik zie dat je een bril draagt en is dat een nieuwe verzorger? Welk model rolstoel gebruik je en gebruik je deze op school en thuis?” Niet alleen de videospeluitrusting is belangrijk. Het gaat om een holistische aanpak. Misschien kan de bril niet voor langere tijd op, misschien kan de verzorger de

uitrusting niet gebruiken.’

Na inventarisatie van de thuissituatie, komt er maatwerk aan te pas.

‘Ik was bij iemand met spierdystrofie. Diegene kon nauwelijks zijn arm bewegen. “Kun je je vinger een millimeter bewegen hier? En hier? Ah! Die beweging kunnen we gebruiken. Daar plaatsen we een knop onder. Wat kan je nog meer doen? Kun je je schouder bewegen?

Kijk eens! Daar stoppen we dan een schakelaar.” Zo geven we de nodige controle.’ En het gaat verder dan een eenmalig bezoek. De organisatie leent niet alleen de benodigde controllers, schakelaars, knoppen et cetera uit, ze zijn ook een vangnet om op terug te vallen. ‘Als iemands gamingbehoeftes, spelcomputers en ga zo maar door veranderen, komen we weer langs om te helpen. Het is een gratis service, voor het leven.’

Verder dan gaming

Een van de specialiteiten van SpecialEffect is het besturen van games met oogbewegingen. Zo speelde oprichter Dr. Mick Donegan een rol in het populariseren van Eye Gaze, wat ervoor zorgt dat apparatuur met de ogen wordt bediend. Deze kennis passen zij bijvoorbeeld toe om het razend populaire spel Minecraft beschikbaar te maken met EyeMine. Bovendien hebben ze recent Eye Gaze Games uitgebracht, met vijf spellen die mensen over de hele wereld kunnen spelen. Naast het

ONDERSTROOM

De inspirerende kracht

Hoewel SpecialEffect van alle beschikbare technologieën gebruik

maakt, laten deze soms wat te wensen over. ‘We willen de ontwikkelaars achter de soft- en hardware inspireren tot meer inclusiviteit.

Daarom laten we zien wat voor een impact het helpen van gehandicapten maakt. Om voor onze spelers in toekomstige spellen meer ondersteuning te kunnen creëren, blijven we druk bezig om connecties te maken in de game-industrie. Ik weet nog dat een van onze technische specialisten een jaar geleden sprak over al het werk dat het implementeren van zelfondersteuning in spellen met zich meebrengt. De dag erna ontvingen wij een e-mail van een spelontwikkelaar die een eurekamoment had gekregen. Hij ging voortaan deze ondersteuning van tevoren al installeren in zijn spellen.’

Geen woorden maar daden. Dat is de manier waarop SpecialEffect inspireert. ‘Wij zijn niet het type organisatie dat met vingers wijst.

Onze aanpak is subtieler. Wij doen wat we doen en als mensen daaraan willen bijdragen verwelkomen wij ze met open armen.’ Grote steun komt van de zogenaamde ‘gaming community’, mensen die videospellen spelen. ‘Door bijvoorbeeld speciale evenementen en streams te organiseren helpen ze ons de koude wintermaanden door. Steeds als ik vraag

‘Videospellen zijn geen hobby voor deze mensen, het is een vitale verbindingslijn.’ waarom ze dat doen is het antwoord simpel: “We kunnen ons geen leven voorstellen zonder videospellen.”’

Gaming voor iedereen

SpecialEffect opereert nu nog alleen in het Verenigd Koninkrijk, maar wil de digitale spellen wereldwijd beschikbaar maken. Een van de belangrijkste manieren waarop ze dat doen is met hun website GameAccess.info. ‘Hier plaatsen wij allerlei video’s en tutorials. We proberen zoveel mogelijk materiaal online te zetten. Bovendien kan iedereen contact met ons opnemen als ze problemen hebben. Wij gebruiken onze expertise om vragen van over de hele wereld te beantwoorden.

Ons doel: een toekomst waarin wij, samen met ontwikkelaars, toegankelijkheid niet tot een extraatje maken, maar de standaard.’ • MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 21

COMMUNICATIE

gamen helpen zij ook met StarGaze, een initiatief om mensen die op de ic belanden en alleen nog hun ogen kunnen bewegen te helpen communiceren. ‘Het is verschrikkelijk als je door een ongeluk of ziekte wakker wordt in een ziekenhuis en niet meer kunt bewegen of praten. Onze teams werken op een vergelijkbare manier als met onze gamers om Eye Gaze apparatuur voor patiënten te installeren.’

Een ander project waaraan ze bijdragen en dat niets met gaming te maken heeft is BubbleBusters.

‘Het begon allemaal met Sam. Dit 12-jarige jongetje stuurde onze CEO Mick een mail waarin hij vertelde dat hij in isolatie zat vanwege leukemie en immuun-problemen, maar hij wilde ons toch graag helpen. Een jongetje dat kankerbehandelingen en sociale isolatie doorstaat biedt ons hulp. Wij moesten gewoon iets doen.’ Dit leidde tot het ontwikkelen van de BubbleBuster robots.

‘Het is veel meer dan beeldtelefonie.

Het hoofd beweegt en alles wat erbij hoort. Het zijn net minimensen. De klasgenoten van Sam behandelden de robot direct alsof het Sam zelf was. Onze focus ligt op videospellen, maar wij maken ook graag een uitstapje om op andere manieren connecties te leggen.’

Medisch Centrum Balans Acupunctuurbehandelingen ● Traditionele Chinese geneeskunde ● Huisartsen

Traditionele Chinese geneeskunde in combinatie met westerse medische deskundigheid

Behandeling van: Vermoeidheid ● Zwakke spijsvertering ● Hooikoorts ● Overgewicht ● Pijnklachten ● Onvervulde kinderwens ● Depressie ● Schildklierproblemen ● Acné ● Menopauzeklachten ● Slapeloosheid ● Chronische (pijn)klachten

W. Lin arts, acupuncturist

S. Ho praktijkondersteuner

W. Wang tcm-specialist

Bel voor een afspraak: 070 3888 111 Stationsweg 23, 2515 BG Den Haag ● www.mcbalans.nl ● info@mcbalans.nl

COLUMN

Column Annette Nobuntu Mul Founder Ubuntu Society, voorzitter Stichting Ubuntu Nederland. www.ubuntusociety.nl

Deelgever

‘Zonder betrokkenheid voelt niemand verantwoordelijkheid.’

tot het met geweld bestormen van het Capitool, en van klagen tot agressie.

Er wordt wat afgevochten, met de intentie om onze menselijke behoeften in te vullen: erkenning en erbij horen.

Helaas mondt dit steeds vaker uit in los- en doorgeslagen destructief gedrag van vóór onszelf en tégen de ander.

Het besef om constructief invloed te hebben op én tegelijkertijd deel te zijn van een groter en duurzamer geheel, lijkt ver uit het zicht.

Kijkend met een psychosociale bril is het geen toeval en uitermate wenselijk dat we juist nu, in een tijd van dreigende polarisatie en onderstromen van onvrede, maatschappelijk verbindende initiatieven zien ontstaan, die we ‘burgerparticipatie’, ‘de nieuwe route’ of ‘uitdaagrecht’ noemen. Het is nog net even zoeken wie nu wie waarbij betrekt, wie erbij betrokken wordt en vooral wie zich betrokken voelt. Betrokkenheid lijkt het toverwoord, want zonder betrokkenheid voelt niemand verantwoordelijkheid.

Deelgever. Hoe vruchtbaar zou het zijn om dit vanaf nu te implementeren en te omarmen in onze taal en in ons gedrag.

Deelgeverschap is het diepgeworteld besef dat je geeft aan een geheel, waar je zelf onderdeel van bent. Altijd.

Op een verjaardagsfeestje, tijdens een vergadering, in onze liefdesrelatie, van samenleving tot aarde. Hier ligt wellicht voor ons allemaal een enorme kans, een ingang om diverse maatschappelijke kloven te overbruggen en aankomende crises samen aan te pakken. Om dit in alle gelaagdheden van onze samenleving echt te laten doordringen, ligt er mijns inziens allereerst een zeer belangrijke taak met voorbeeldgedrag weggelegd voor ‘leiders’ in opvoeding, onderwijs, organisaties, sport, kunst en politiek, hóe dit deelgeverschap positief en constructief vorm te leren geven. Dit vergt veel aandacht en sturing, maar is noodzakelijk om de essentie van de woorden van Jan Terlouw zo snel mogelijk allemaal uit te dragen in samenwerken en samenleven: ‘Het hebben van een plicht is een recht’. • MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 23

VERBINDING

Deelgever. Het is nog geen officieel Nederlands woord.

Interessant, want we kennen wel het woord deelnemer.

Tsjonge, we nemen wat deel: aan een vergadering, een discussie, een praatprogramma of aan een toernooi.

Daar waar taal en cultuur hand in hand gaan betekent deelnemer letterlijk ‘what’s in it for me’.

Paul Watzlawick, één van ’s werelds meest vooraanstaande communicatiewetenschappers, ontdekte: ‘Een mens kan niet niet beïnvloeden.’ Realiseer je maar eens de impact van de woorden van een tante op een verjaardagsfeestje: ‘Let maar even niet op mij’ en juist de aandacht die ze hiermee op zich richt. Of de afwezige neef op de bruiloft, die door zijn afwezigheid meer dan ooit áánwezig is.

Het leerde mij dat iedereen in iedere situatie invloed heeft en dus altijd (mede)verantwoordelijkheid draagt.

De belangrijkste bewustwording die resteert is: wélke invloed oefenen we uit en wat is de kwalitatieve bijdrage aan het geheel, waar we zelf deel van uitmaken?

Hoe heeft de polarisatie in Amerika zo kunnen groeien?

Hoe heeft de toeslagenaffaire zo kunnen ontsporen? Hoe hebben excessen in een sportbond zo kunnen voortwoekeren? Herkenbare en actuele vragen. Het lijkt er alleen op, alsof we onszelf er buiten plaatsen...

Niet toevallig zien we tegelijkertijd een hausse aan emancipatorische bewegingen. Allemaal uitingen van grote behoefte aan invloed, op weg naar rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid. Iedere persoon, sector of bevolkingsgroep die zich niet gezien of gehoord voelt, trekt aan de bel. Van individu-aandachtvragende tv-programma’s

‘And so we lift our gazes not to what stands between us, but what stands before us.’

AMANDA GORMAN

FEMINIENE KRACHT

Feminiene kracht ontketend DOOR:

DE REDACTIE

Exemplarisch hiervoor was het optreden van Amanda Gorman tijdens de inauguratie van president Joe Biden en vicepresident Kamala Harris op 20 januari 2021. Deze 22-jarige Amerikaanse dichteres en activiste liet niet alleen een staaltje zien van the poetry of democracy, maar haar woorden zorgden voor een gevoel van verbinding en empathie bij velen.

Om nog maar eens te onderstrepen dat de pen machtiger is dan het zwaard. Vooral wanneer die pen met vrouwelijke vermogens wordt gehanteerd. •

MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 25

INTRODUCTIE

Een tijd waarin alles mag veranderen. Zo omschreef iemand – een vrouw – laatst de periode waarin wij leven. Alles waar wij zo aan hechten lijkt minder onwrikbaar dan we denken. Noem het een trendbreuk, disruptie of een nieuw begin. De motor die dit aandrijft zit niet in een virus, maar in onze manier van omgaan met de nieuwe realiteit. Feminiene kracht speelt hierin een centrale rol. Dat zien we op allerlei gebieden: in de politiek, in het bedrijfsleven, in de spiritualiteit, in de wetenschap en in de cultuur.

FEMINIENE KRACHT

Feminiene kracht: vergeten aspecten Vraag een willekeurig persoon om typisch feminiene kwaliteiten op te noemen en er komt geheid een handjevol zorgzame eigenschappen op tafel. Maar in de waan van de dag zien we er al snel een paar over het hoofd. Psycholoog Arienne Klijn vertelt vanuit haar kennis en ervaring hoe het hiermee zit en waarom die vergeten aspecten juist nu zo belangrijk zijn.

DOOR:

ARIENNE KLIJN

Dragen en verzorgen. Een luisterend oor bieden en begrip tonen. Kinderen en kookpot tegelijk in het oog houdend. Oerbeelden van feminiene kracht, nog steeds.

Het toewijzen van eigenschappen aan mannen of vrouwen is al zo oud als de mensheid. Dat leerde ik aan de faculteit sociale wetenschappen van de universiteit, daarna in mijn opleiding tot gezinstherapeut en ook als leerling van sjamanen en druïden. Als je een vrouwelijk lichaam hebt wordt min of meer van je verwacht dat je zorgzaam bent. En bij een man ‘hoort’ een sterke mening en daadkracht.

Kennelijk wordt deze indeling algemeen geaccepteerd – ondanks de roep om erkenning van mensen met een andere genderidentiteit dan ‘men’ verwacht bij hun lichaam. We geven deze indeling nog steeds door aan onze kinderen, zoals ieder jaar wel ergens in een tijdschrift staat.

Natuurlijk zijn er biologische verschillen tussen vrouwen en mannen. Maar mijn leraren in wijsheids-

26 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

tradities en aan de universiteit leerden me dat wij mensen kunnen kiezen welke stijl we willen inzetten.

Welke kracht we willen versterken in onszelf. Dat is ons geboorterecht.

Zoveel meer

Tegenwoordig lijken we sommige aspecten van feminiene kracht vergeten te zijn. Want die omvat zoveel meer dan luisteren en verzorgen. En juist de vergeten aspecten kunnen wij goed gebruiken in deze tijd. Over welke vormen van feminiene kracht heb ik het dan? En hoe denk ik te weten welke aspecten dat zijn?

Om met dat laatste te beginnen: ik heb het geluk gehad vanaf jonge leeftijd te leren van wijze mensen uit culturen en tradities van over de hele wereld. Via familie en spontane ontmoetingen kwam ik op het pad van reizende leraren, die me weer in contact brachten met anderen. Zo werd ik jong ingewijd en getraind in meerdere wijsheidstradities en leerde ik welke eigenschappen werden toegeschreven aan het feminiene en het masculiene principe.

Parallel hieraan ging ik cross-culturele psychologie studeren. Ik leerde over genderidentiteit en nu vanuit de wetenschap, wat verschillende culturen als masculiene en feminiene kracht zien.

Toen ik later als psycholoog in het bedrijfsleven werkte en tegelijkertijd gezinstherapie studeerde, werd ik weer geconfronteerd met de beelden en verwachtingen ten aanzien van mannen en vrouwen. Ik zag hoe het mensen en organisaties beperkte en stelde het vaak ter discussie, maar dat leidde hooguit tot af en toe een goed gesprek.

Het leek alsof de meeste mensen niet wisten wat ze ermee moesten.

Welke bril?

Realisme

Wat ook in alle workshops naar voren komt, zijn de onderbelichte eigenschappen van de innerlijke vrouw.

Oftewel de vergeten aspecten van de feminiene kracht.

Het belangrijkste daarvan vind ik: realisme. Je kunt van alles vinden, je mening met rationele argumenten onderbouwen en daarmee je masculiene kracht tonen. Maar

ARIENNE KLIJN

‘De feminiene kracht omvat zoveel meer dan luisteren en verzorgen.’ zonder aan de realiteit te toetsen wat haalbaar is, ben je zelden succesvol.

Realisme zie je ook terug in Moeder Natuur: zij heeft geen ruimte voor luchtkastelen. Als je wilt dat jouw soort overleeft, toets je welke bessen giftig zijn. Soms wordt daarin een stamlid geofferd. ‘Take one for the team’ noemt mijn zoon dat. Als een leeuwin slechts melk voor een paar welpen heeft laat ze de sterkste twee drinken en de anderen laat ze aan hun noodlot over. Dat is triage uit noodzaak, en opdat de soort sterk blijft.

Een verwant aspect is het omgaan met beperkingen. Het hanteren van ingewikkelde situaties met een schaarste aan middelen vraagt een andere kracht dan het masculiene ‘de schouders eronder en voortvarend je plan er doorheen duwen’. Trainer en coach Pieter Calis ziet het al jaren: ‘Snelle oplossingen in complexe situaties maken de problemen vaak alleen maar groter. Door het nog even “uit te houden” én de situatie echt onder ogen durven te komen, spreek je een diepere laag van inzicht en wijsheid aan. Dit zal je helpen om tot een meer duurzame oplossing te komen.’ » MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 27

OERKRACHT

En toen werd het 2006 en zag ik in een flits hoe ik de wijsheid van de natuurvolkeren kon integreren met de psychologische kennis van mijn andere opleiders.

Mijn model ‘de Schilden van je Innerlijke Familie’ werd geboren. Het model beschrijft de masculiene en feminiene eigenschappen in ieder mens. Zowel de eigenschappen die meer bij je basistemperament horen als de eigenschappen die je kunt ontwikkelen en versterken.

Verbeeld door een innerlijk jongetje/man, en innerlijk meisje/vrouw.

Je kunt deze eigenschappen inzetten als stijl. En als bril die je opzet om de wereld vanuit die kant van jezelf te bekijken. Hoe je kijkt bepaalt nu eenmaal wat je ziet.

Dus kijk jij vooral door een masculiene, rationele, analytische bril, dan vallen je andere dingen op dan wanneer je door een feminiene, begripvolle, zorgzame bril naar iemand kijkt.

Het model maakt dankbaar gebruik van de universele vertrouwdheid van mensen met masculiene en feminiene eigenschappen. In de workshops die ik geef, raadt bijna iedereen goed of een eigenschap bij innerlijk jongetje/ man, of innerlijk meisje/vrouw hoort. Ogenschijnlijk bevestigt het model daarmee juist de indeling die ik zo graag kwijt wil. Maar in de onderstroom helpt het model mensen te wennen aan het idee dat ze zowel over masculiene als feminiene kracht beschikken.

En niet alleen zijzelf. Hun kinderen ook – of het nu fysiek gezien jongetjes of meisjes zijn. Zo vertellen ouders mij dat hun dochter stoer speelt en hun zoon gevoelig reageert op harde geluiden en ruzie. Terwijl ze altijd dachten dat meisjes gevoelig waren en jongens stoer.

Dankzij het model zien ze dat hun kinderen verschillende masculiene én feminiene eigenschappen hebben.

En wordt het makkelijker de oude man-vrouwbeelden en verwachtingen los te laten. Zodat hun kinderen opgroeien met meer vrijheid in hoe ze naar zichzelf en de wereld kijken.

FEMINIENE KRACHT

!

WIN ACTIE

Samen met S2uitgevers verloten wij tien exemplaren van Maak kennis met je innerlijke familie onder de lezers die ons voor 25 maart 2021 hun meest originele reden mailen om dit boek te willen lezen: redactie@theoptimist.nl.

Geduldig bezinnen dus, en inschatten wat op de lange termijn het meeste oplevert voor het geheel. Totdat, met de ervaring, inzicht ontstaat. Je betaalt natuurlijk een prijs voor de wijsheid die je zo verwerft: rouwen om wat in die tijd verloren gaat. Je verlies nemen is ook een feminiene kracht.

Kwetsbaar

Waarom zeg ik dat deze aspecten van feminiene kracht vergeten zijn? Omdat we in deze tijd eisen dat alle problemen meteen worden opgelost. En anders willen we op zijn minst een plan dat gaat zorgen dat alles goedkomt.

We vinden het moeilijk om te accepteren dat het leven niet maakbaar is. De huidige crisis rond de mogelijke gevolgen van COVID-19 én de maatregelen ertegen, maakt dat pijnlijk helder. We gaan de strijd aan zonder de vijand te kennen, met wapens waarvan we niet weten wat hun effect is. Of welke schade we er op de lange termijn mee veroorzaken. We klappen voor de leider die het

hardst roept dat we moeilijke keuzes moeten maken, en vragen niet naar zijn inhoudelijke afwegingen. Alsof we bang zijn om erachter te komen dat hij het ook niet weet.

We vallen mensen aan die het anders zien dan wij. Hoe banger we worden, hoe moeilijker we het vinden om te erkennen dat er vele wegen naar Rome leiden. En dat we eigenlijk niet weten of wij wel op de goede weg zijn. Hoe langer onderweg, hoe moeilijker het is om onder ogen te komen dat we misschien een verkeerde afslag hebben genomen. Terwijl een vergissing zo menselijk is.

Met deze houding verwaarlozen we een enorme oerkracht in onszelf en missen we een kans om sterker uit deze crisis te komen. Om machteloosheid niet weg te duwen maar te verteren, en zo een voedingsbodem te kweken voor nieuwe inzichten. Onze feminiene oerkracht is juist kunnen verdragen dat we ongelofelijk kwetsbaar zijn. Om steeds nieuw leven voort te brengen, terwijl we weten dat er zoveel kan misgaan. Soms figuurlijk: als we nieuwe ideeën uitproberen ondanks eerdere mislukkingen. Maar ook letterlijk. Ik heb cliënten van wie kinderen sterven. En die toch nieuwe baby’s baren. Met een kracht die het leven voedt en steunt ondanks alle enorm pijnlijke tegenslagen: feminiene kracht.

Niet alleen zacht

Feminiene kracht is niet altijd een gemakkelijke kracht.

Daarom heeft deze kracht in oude religies vaak geen aangenaam gezicht. Denk aan godinnen als Kali, afgebeeld met bloed en schedels. Godinnen uit oude religies heersen vaak over geboorte en dood. De ultieme realiteit is dat we uiteindelijk allemaal sterven, oude en zieke mensen meestal eerst, maar niet altijd.

28 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

FEMINIENE KRACHT

Het siert ons dat we lijden willen voorkomen en daar ons best voor doen. Ook compassie is een feminiene kracht. Mensen denken soms ten onrechte dat compassie een zachte heelmeesteres is. Maar iedere arts die een behandeling staakt omdat die meer gezondheid kost dan oplevert, weet hoe hard die keuze voelt. Ook al zijn we het vergeten: feminiene kracht is niet alleen zacht als de vruchtbare aarde, maar ook hard als de rots eronder. En dat is maar goed ook, want zonder die kracht kunnen we de harde werkelijkheid van het leven niet aan.

Je kunt je deze vergeten aspecten van feminiene kracht weer herinneren. Versterken en voelbaar maken voor jezelf en anderen. Daarmee leg je een basis van rust, geduld en incasseringsvermogen. Zodat moeilijke, uitzichtloze situaties makkelijker te dragen zijn. En je het geduld kunt opbrengen om te wachten totdat de tijd veel problemen heeft opgelost. Of je wonden heeft geheeld.

Balans herstellen

Word je een beetje somber van dit perspectief? Besef dan dat je nog steeds een beroep kunt doen op je masculiene voortvarendheid. Als de feminiene benadering van afwegen en aanschouwen je te passief wordt, kun je de balans

Arienne Klijn leerde van reizende sjamanen jezelf te zien als innerlijke familie. Ondertussen studeerde ze psychologie en gezinstherapie. Ze geeft coachopleidingen en ondersteunt mensen en organisaties bij leiderschap en samenwerken.

Meer informatie: www.lead4real.nl en www.innerlijkefamilie.nl

Maak kennis met je innerlijke familie Arienne Klijn Uitgever: S2uitgevers ISBN: 9789080964907 150 pagina’s € 17,50 Verkrijgbaar in de webshop: www.theoptimist.nl/shop MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 29

OERKRACHT

‘Feminiene kracht is niet alleen zacht als de vruchtbare aarde, maar ook hard als de rots eronder.’

in jezelf herstellen. Door heldere analyses te maken en scenario’s uit te denken. Je komt er vanzelf achter welk scenario werkelijkheid wordt. Tenminste, als je dan weer je feminiene reality-check doet.

De innerlijke man en vrouw uit mijn model zijn symbool voor elkaar versterkende eigenschappen, die jij afwisselend en aanvullend kunt inzetten. Daadkracht tonen en geduld kweken. Ziekte bestrijden en gezondheid bevorderen. Een plan maken, toetsen, en toegeven als het niet meer past bij de veranderde werkelijkheid. Voor jezelf kiezen zonder de belangen van anderen uit het oog te verliezen. De strijd willen winnen én je verlies kunnen nemen. Een waardige uitdaging, ook voor gewezen wereldleiders zoals Trump.

Deze innerlijke samenwerking van feminien en masculien kun je ervaren als een innerlijke dialoog. Zoals mijn collega-organisatiepsycholoog André van Nieuwenhuizen altijd zegt: ‘Wendbaarheid neemt af als een eenzijdig beeld op de werkelijkheid de overhand heeft. Het is een kunst om vrij te blijven in je denken.’ In deze tijd, waarin je bijna wordt doodgegooid met hevige emoties en stellige meningen, is het al helemaal een uitdaging om je aandacht regelmatig naar de dialoog in jezelf terug te brengen. Af te wegen wat je wordt aangereikt en wat je zelf ervaart. Nog moeilijker lijkt het nu om deze innerlijke dialoog te spiegelen naar de buitenwereld en daar op elkaar af te stemmen.

Maar wij kunnen dat. Het potentieel van jou en mij is zelfregie. Met feminiene kracht belangrijke vragen stellen en afwegingen maken. Vervolgens met masculiene kracht vooruit. In dialoog met jezelf, en met elkaar. Dat is de uitdaging én de kans die deze tijd ons biedt. •

FEMINIENE KRACHT

‘Vrouwelijkheid zal mannen bevrijden’ Als opbloeiend feminist in een vrouwonvriendelijk klimaat zocht dr. Kaouthar Darmoni haar heil in het Westen, maar wat voor een Tunesisch meisje leek op het mekka van vrouwenrechten bleek een desillusie. Grote voorbeelden als Amerika, Frankrijk en ook Nederland lijken schokkend dichtbij haar moederland op emancipatiegebied. Wij spraken Darmoni over onze maatschappij, het feminisme en femininiteit.

DOOR:

ARIE DEKKER

‘Het is grappig, de carrière van een vrouw. De dingen die je loslaat om sneller hogerop te komen. Je denkt er niet aan dat je ze nodig gaat hebben wanneer je weer vrouw wordt.’ Het zijn de woorden van Margo Channing in de film All About Eve, gespeeld door filmdiva Bette Davis. Hoewel de klassieker bijna zeventig jaar geleden uitkwam, sluiten de woorden van Channing goed aan bij wat Kaouthar Darmoni ziet als een modern probleem.

Zij promoveerde in genderstudies en is directeur van Atria, het kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis. Volgens haar wordt er niet naar een vrouw gezocht om een positie in te vullen, maar naar een man in een vrouwelijk jasje. Darmoni: ‘Om het ver te schoppen moet een vrouw nog steeds te vaak voldoen aan het uitgangspunt van de witte, conservatieve man van boven de vijftig.’

‘Ga in discussie met Thierry Baudet, met de aanhang van Trump.’

Gedeelde femininiteit

Het gevolg van het moderne probleem is volgens haar dat ‘toxische masculiniteit’ heerst; de knellende normen over hoe mannen zich horen te gedragen en onderwaardering van het vrouwelijke. Om het toxische te bestrijden moeten we af van het beeld dat femininiteit 30 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

vrouwelijk is, vertelt ze. ‘Het is niet statisch. Er zijn twee energieën die samenkomen in elk mens. Een compleet mens is in balans met vrouwelijke en mannelijke kwaliteiten. Mannen hebben daar ook baat bij.’ Een man met ontwikkelde kwaliteiten die wij als vrouwelijk beschouwen is automatisch in balans met zijn masculiene krachten. Zij vindt dan ook een herwaardering nodig van waarden die de samenleving als ‘vrouwelijk’ beschouwt en stelselmatig onderwaardeert. Door deze visie zet Atria zich in voor meer feminiene kracht in leiderschap voor zowel man als vrouw. Zij vinden dat dit niet een monopolie moet zijn van vrouwen alleen. Darmoni: ‘Het is niet dat mannelijke trekjes niet leuk zijn, maar het is dat toxische waar we vanaf moeten. Mannen moeten zich hiervan bevrijden.’ Door genderstereotypes te bestrijden, hechten mannen geen superieure waarde aan bijvoorbeeld heteroseksualiteit ‘Dan leidt een gevoel van gekrenkte mannelijkheid niet tot gendergebaseerd of seksueel geweld.’ Volgens haar heerst de norm dat vrouwen en moeders parttime werken en verantwoordelijk zijn voor de kinderen. ‘Dit vormt een probleem op twee fronten. Vrouwen hebben het idee dat de man hoog en droog zit, maar ze werken zich kapot. Mannen zien hun kinderen niet opgroeien, mogen niet over hun gevoelens praten en zitten in een competitieve wereld. Mannen hebben ook behoefte aan rust, om te huilen en over hun emoties te praten.’ Al deze beperkingen hebben volgens Darmoni grote gevolgen voor de man. ‘Dit brengt ook mannen steeds meer in de knel. Ik denk dat de volgende emancipatie die van de man is. Het is daarom belangrijk om meer ‘vrouwelijke waarden’ te introduceren, het zal

AFBEELDING: CARMEN DE VOS

GELIJKWAARDIG

mannen bevrijden. Door dit te omarmen geeft een man een andere definitie aan succes. Succes is niet per se een dikke auto of een hoog salaris, maar het betekent ook tijd kunnen investeren in sociale contacten en de mensen waarvan je houdt.’

Het Nederlandse probleem

Hoewel toxische mannelijkheid wereldwijd de kop opsteekt, is Nederland volgens Darmoni een geval apart.

Ze noemt een belangrijke reden voor de achterstand die ons land opliep: ‘Wij komen allemaal uit een patriarchale cultuur. De Tweede Wereldoorlog zorgde er in de meeste

KAOUTHAR DARMONI

Europese landen voor dat mannen ten strijde trokken waardoor vrouwen buitenshuis moesten werken, in het bijzonder in fabrieken.’ Aangezien Nederland bijna niet heeft gevochten tijdens de oorlog is hier een scheiding ontstaan. Anders dan in de rest van Europa, bleven vrouwen thuis. Hierdoor was het latere toetreden van de Nederlandse vrouw tot de arbeidsmarkt volgens Darmoni redelijk abrupt. ‘De vrouw werd een indringer die de mannelijke ruimte binnendrong. Om geaccepteerd te worden in de mannelijke wereld van studeren en werken, moesten vrouwen hun masculiene kwaliteiten naar voren duwen. Hierdoor werd het vrouwelijke dus genegeerd.’ » MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 31

FEMINIENE KRACHT

Volgens haar is het daarom erg belangrijk dat vrouwen eerst weer hun vrouwelijke kwaliteiten met trots leren omarmen. ‘Zo geven ze het goede voorbeeld aan de man en laten ze zien dat werk ook met vrouwelijke kwaliteiten kan. Mannen hebben een rolmodel nodig in vrouwen om dit te kunnen leren en omarmen.’

Toxische femininiteit

Voor mannelijke emancipatie ligt een verrassend obstakel in de weg: het Nederlandse feminisme. ‘Feminisme is tot nu toe heel erg gericht op de vrouw. In 2004 was ik net in Nederland aangekomen. Toen mocht ik de Aletta Jacobs Lezing geven. Er werd gehakt van mij gemaakt.

Dit kwam omdat ik mijn lezing opende met de Nederlandse uitdrukking “eerst je eigen stoep schoonvegen voordat je bij de buren begint”. Ik wilde het niet over mannen hebben, maar over wat vrouwen doen om het patriarchale systeem in stand te houden. Over toxische femininiteit en wat vrouwen elkaar aandoen. Mijn standpunt dat wanneer je als vrouw een vingertje naar de man wijst, je er drie naar jezelf wijst, wordt me in Nederland vaak niet in dank afgenomen.’

Ze herinnert zich een gesprek met haar toen tienjarige zoon. ‘Hij zei tegen mij: “Mama, is het niet hoog tijd dat jij niet meer over feminisme praat, maar over femanisme?”’ Dit zette haar aan het denken. ‘Ik denk niet dat het goed is als je alleen vrouwen aan de macht hebt, met alleen maar vrouwelijke kwaliteiten. Dan ga je helemaal schuin zitten. Dan ga je niet naar patriarchale dominantie, maar naar de andere kant, toxische femininiteit. Dat is niet zaligmakend. Vrouwen kunnen net zo erg zijn als mannen. Mannen zijn niet de enigen die geweld plegen naar vrouwen toe’.

De schoonheid van verschil

Eén van de belangrijkste dingen die we volgens Darmoni in het westerse, en in het bijzonder het Nederlandse feminisme nog moeten accepteren is de schoonheid van het verschil. ‘Feminisme is niet inclusief voor mannen,

32 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

het was zelfs niet insluitend voor vrouwelijke minderheden. Het begon met witte geëmancipeerde vrouwen.’

Ze vertelt dat hierdoor andere groepen niet alleen genegeerd worden, maar, zeker in het geval van de man, het ook leidt tot distantiëring. ‘Stel je voor dat je als man de hele dag “mannen dit, mannen dat, mannen, mannen, mannen” hoort, dan ga je jezelf haten. Je gaat deze harde woorden daarom maar gewoon negeren.

Dat betekent dus ook dat je niet helpt er verandering in te brengen.’

Als we naar echte emancipatie willen, moet het feminisme opengebroken worden. ‘Het moet inclusief zijn, met als visie de schoonheid van verschil. Zoals de Afrikaanse filosofie Ubuntu zegt: ‘Ik ben omdat wij zijn’. Ik kan niet zonder jou, jij kan niet zonder mij. Zwart kan niet zonder wit. Man kan niet zonder vrouw. Vrouw kan niet zonder LHBTI. We kunnen niet zonder elkaar. Wij moeten de schoonheid van verschil laten shinen, in plaats van centraal uniform allemaal hetzelfde. Dat is niet interessant, niet innovatief en niet leuk. Dan is het plezier van het leven weg. Je hoeft niet bang te zijn voor verschil.’

De dialoog aangaan

Darmoni vertelt over het zwemmen met haar Tunesische familie. Waar haar moeder en zussen in een boerkini de zee in duiken, voelt zij zich wel erg naakt in een bikini. Dit wordt niet geholpen door haar moeder, die dit vaak opmerkt. ‘Dan voel ik echt woede. Uit mijn bekken, uit mijn vagina letterlijk. Ik voel me beoordeeld en geïsoleerd, maar ik blijf bij mijn punt.’ Ze gaat de discussie aan met haar moeder. Niet om haar van diens ongelijk te overtuigen, maar om wederzijds respect op te bouwen. ‘Er is een vers in de Koran (Soera 109:6 - red.) dat zegt: “Jij hebt jouw geloof en ik het mijne.” Jij gelooft in de boerka, ik geloof in de bikini. Ik respecteer jou, omdat ik je respecteer als mens. Het gaat ook om tole-

FEMINIENE KRACHT

‘Inclusief met als visie de schoonheid van verschil.’

Een andere strategie

Wanneer we de dialoog aangaan, moeten we dat doen zonder onszelf te verliezen, want dat blijft volgens Darmoni belangrijk. ‘Ik wil altijd in verbinding blijven met mijn familie, maar zonder mijn idealen en visie te verliezen. Ik blijf trouw aan mezelf, terwijl ik de verbinding met anderen in stand houd. Ik werd gezien als een

Een nieuw tijdperk

Volgens Darmoni is verval in het patriarchale systeem zichtbaar. ‘Het is aan het veranderen, maar de laatste loodjes wegen het zwaarst. Wij gaan van het patriarchaat naar een nieuw tijdperk. Wij bij Atria willen naar een egalitarisch systeem. Dit betekent dat mannelijkheid en vrouwelijkheid op dezelfde hoogte staan en samenwerken. Er komt geen gelijkheid, maar gelijkwaardigheid, er moet ook ruimte komen voor non-binaire identiteiten: verschil mag er zijn. Naast dat we gelijk zijn, respecteren we dat ieder van ons zijn eigen waarde heeft. De schoonheid van verschil zal maken dat wij vrouwelijkheid en mannelijkheid een andere waarde gaan geven. Op deze basis moeten we een nieuw systeem creëren, een revolutie starten.’ De eerste stap hiervoor is een zogenaamde gender policy. ‘Gender moet een serieus deel worden van de politieke visie. In Nederland is gender geen serieuze zaak. Wij in Nederland hebben de arrogantie om te denken dat onze emancipatie voltooid is. Realiseer je dat onze premier, voor wie ik trouwens veel respect heb, in 2017 weinig vrouwen en geen mensen van kleur in zijn kabinet had, omdat hij vond dat er niet meer te vinden waren. Wij moeten een andere bril opzetten. We willen ze niet zien. Ik wens echt dat monsieur Rutte, als hij premier blijft, als eerste een gendervisie introduceert in zijn politiek en beleid. Dat dit zijn nalatenschap wordt en dat hij gelijkwaardigheid in de politiek introduceert. Dat is ook mijn en Atria’s visie.

Dit is wat ik als migrant uit Afrika, die een kind heeft geschonken aan dit land, hoop.’ • MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 33

GELIJKWAARDIG

rantie. Jij tolereert wat jij in mij ondraaglijk vindt, mijn naaktheid, ik tolereer wat ik in jou ondraaglijk vindt, jouw boerka.’

Een van de belangrijkste stappen die het Nederlands feminisme moet zetten is de dialoog aangaan. Darmoni neemt het racismedebat van Jort Kelder dat vorig jaar plaatsvond als voorbeeld. ‘Ik werd uitgenodigd om bij Jort de stelling te bespreken, die was “het racismedebat drijft Nederland uit elkaar”. Een groot deel van de achterban bij Atria wilde mij verbieden naar het programma te gaan. Ze wilden liever dat ik naar Pakhuis de Zwijger ging, waar het racismedebat met de zwarte gemeente plaatsvond, om Jorts programma te boycotten.

Ze noemen hem white supremacist, een rechtse, seksistische, racistische, en ga zo maar door met -ismes. Ik zelf heb in gesprekken met hem totaal niet die ervaring. Pas du tout. Waarom mogen wij niet de dialoog aangaan met andersdenkenden? Ga in discussie met Thierry Baudet, met de aanhang van meneer Trump. Het zijn gewoon mensen zoals jij en ik. Je moet anderen niet ontmenselijken of reduceren naar een kleurtje.’

verrader door het gesprek met Jort aan te gaan. Maar waarom zou je zo’n programma boycotten? Omdat Jort Kelder wit is? Dat weiger ik. Hij mag niet praten over gender omdat hij zogenaamde seksistische dingen zegt?

Ik ervaar dat helemaal niet. Nada. En zelfs als dat het geval zou zijn: ga het gesprek aan.’ Ze laat zich hierbij inspireren door haar roots. ‘In Tunesië zeggen we “onze beste soldaten zijn de mannen”. Wij zijn altijd in dialoog met mannen, om de mannen gendersensitief te maken.

Dat is strategisch beter. Zo brengen die mannen de boodschap terug naar hun mannenwereld. Zij veranderen de situatie. Zo’n samenwerking mis ik in het Nederlandse feminisme. Wij moeten mannen benaderen met medeleven en begrip. En als hij dan iets zegt waar je bloed van gaat koken, moet je denken: oké, diep ademen, niet reageren. Gebruik de duizend-en-een nacht strategie, vertel verhalen, zodat de man beseft dat wat hij eerder wilde zeggen een beetje stom was. In plaats van dat je zegt: “Wat jij nu zegt is hartstikke seksistisch”. Dan zie je de man krimpen.’

FEMINIENE KRACHT

Twee vleugels om te vliegen Wat definieert een goede leider? Iemand die targets haalt, doelen stelt en aanstuurt? Of iemand met compassie, flexibiliteit en wijsheid? Changemaker Daphne Laan pleit voor een combinatie van beiden. In haar onderzoek naar leiderschap constateert ze een disbalans in masculiene en feminiene kwaliteiten. Voor optimaal leiderschap is er volgens haar behoefte aan meer ruimte voor vrouwelijke vaardigheden.

DOOR:

DAPHNE LAAN

We leven in een tijd waarin het openlijk duidelijk is geworden dat we het leiderschap dat nodig is om de uitdagingen van onze tijd te overwinnen en de manier waarop we naar leiderschap hebben gekeken opnieuw moeten definiëren. Onze standaard is om doelen na te jagen, problemen en fouten op te lossen, ernaar te streven om beter te worden en meer te doen. We zijn altijd onderweg naar de volgende bestemming. Moderne technologie moedigt ons aan om te doen in plaats van te zijn. Continu in de weer zijn geeft voldoening en is daarom verleidelijk.

Dit is niet altijd het effectiefst. Het vermogen om alleen te zijn met onze gedachten kan namelijk ook een sleutel tot creativiteit zijn, een zeer waardevolle eigenschap.

Deze creatieve energie wordt samen met levensenergie geassocieerd met vrouwelijke energie. Vrouwelijke kwaliteiten zijn intuïtie, zorgzaamheid, zachtheid, expressie, compassie, wijsheid, geduld, flexibiliteit, vruchtbaarheid,

‘Het uitnodigen van vrouwelijke kwaliteiten zal ons helpen naar nieuw leiderschap.’

34 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

reflectie en ritme. Onder mannelijke kwaliteiten vallen logica, rede, doelgerichtheid, kracht, loyaliteit, gezag, ambitie en moed. Nu we onze weg naar nieuw leiderschap vinden, moeten we gezamenlijk ruimte maken voor vrouwelijke kwaliteiten. Balans met het masculiene is hierbij noodzakelijk; beide kwaliteiten zijn nodig om evenwicht te bewaren. Het gaat om de wisselwerking.

Zijn zonder doen, levert geen beweging op.

“We moeten de waarde van mannelijke kwaliteiten erkennen en vrouwelijke kwaliteiten uitnodigen, aangezien ze ons zullen helpen om snel op weg te gaan naar de vereiste nieuwe systemen.” - Donella Meadows

Nieuw leiderschap

Door de mannelijke en vrouwelijke kwaliteiten van leiders in balans te brengen veranderen we het systeem.

Systeemwetenschapper Donella Meadows deed onderzoek naar systeeminterventies. Ze merkte op dat het hoogste hefboompunt om in te grijpen in een systeem het wereldbeeld of de denkwijze is waaruit het systeem voortkomt. Tenzij we ingaan op het dominante maar verouderde wereldbeeld van vandaag en de leiderschapslogica die eruit voortvloeit, zullen al onze inspanningen voor nieuwe manieren van werken en duurzamere, ethi-

EVENWICHT

sche en inclusieve bedrijfsmodellen van korte duur zijn.

Vrouwelijke kwaliteiten zijn te lang niet toegestaan in alle aspecten van door mannen gedomineerde systemen en structuren. We zien echter een golf van vrouwelijke leiders omdat de wereld hen nodig heeft. Als we de waarde van mannelijke kwaliteiten erkennen en vrouwelijke kwaliteiten uitnodigen, zal dat ons helpen naar nieuwe systemen en nieuw leiderschap.

Er spelen verschillende factoren een rol als we naar leiders kijken en leiderschap definiëren. Onbewuste vooringenomenheid beïnvloedt de manier waarop we naar mannen en vrouwen als leiders kijken. Iedereen heeft onbewuste overtuigingen over verschillende sociale en identiteitsgroepen. Deze vooroordelen komen voort uit de menselijke neiging om sociale werelden te organiseren door te categoriseren. Het probleem met stereotypen is dat, hoewel ze niet gebaseerd zijn op rationeel, beredeneerd denken, ze de neiging hebben automatisch en onbewust te worden toegepast bij het nemen van beslissingen over mensen, ook als het gaat om hun vaardigheden en competenties. Dit heeft invloed op de manier waarop leiderschap wordt gedefinieerd en bevoordeelt een mannelijke inslag. Omdat mannen zo lang de meeste leidinggevende posities in de samenleving hebben bekleed, is het concept van leiderschap doordrenkt met stereotiepe mannelijke trekken.

FOTO: LYAN VAN FURTH

DAPHNE LAAN

“Vrouwelijke kwaliteiten - bij zowel mannen als vrouwen - zijn nodig om de huidige crises het hoofd te bieden en een radicale verandering teweeg te brengen in de manier waarop we leven en leiden.” - Scilla Elworthy

»

MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 35

FEMINIENE KRACHT

Er is beweging

Het goede nieuws is dat het culturele concept van leiderschap aan het veranderen is, aangezien sociale vaardigheden – die vaak als vrouwelijk worden ervaren – een belangrijker onderdeel worden van wat we van leiders verwachten. Een overzicht van studies van hoogleraar psychologie Alice Eagly wijst uit dat percepties van leiderschap in de loop van de tijd minder exclusief mannelijk en meer androgyn zijn geworden. Deze verschuiving kan gedeeltelijk het gevolg zijn van de lossere en plattere organisatiestructuur van moderne bedrijven, die meer teamwerk en interactie vereist. Toch blijven mannen leiderschap sterker associëren met mannelijkheid dan vrouwen. De studie, gepubliceerd in Frontiers in Psychology als onderdeel van een onderzoekscollectie over genderrollen in de toekomst, was de eerste die mogelijke afwegingen in mannelijke versus vrouwelijke leiderschapskenmerken onderzoekt. Het biedt inzicht in de voortdurende ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op de werkplek en de concentratie van mannen in hoge leidersrollen. In twee onderzoeken ‘zagen zowel vrouwen als mannen de feminiene kwaliteit “gemeenschappelijkheid” als relatief gezien onbelangrijker voor succesvol leiderschap’, schrijven psychologen Andrea Vial van Yale-universiteit en 36 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

Jaime Napier van New York-universiteit Abu Dhabi. De deelnemers erkenden feminiene kwaliteiten als geduld, gevoeligheid en betrouwbaarheid als leiderschapskwaliteiten, maar wanneer ze gedwongen werden hun keuzes te beperken, verloren deze het van masculiene eigenschappen als zelfvertrouwen, concurrentievermogen en besluitvaardigheid. ‘Met een beperking in budget, hadden zowel mannen als vrouwen de neiging om gemeenschappelijke waarden in te leveren ten gunste van competenties als assertiviteit’, rapporteren de onderzoekers. De gemeenschappelijke (lees: feminiene) capaciteiten, voegen ze eraan toe, werden ‘meer als een luxe beschouwd’, een bevinding die in de tweede studie werd bevestigd. Vial haalt aan dat dit reële implicaties heeft voor gendergelijkheid op de werkplek. ‘Onze resultaten suggereren dat de concentratie van mannen in belangrijke besluitvormende functies, zoals raden van bestuur en CEO’s, zelfvoorzienend kan zijn’, schrijft ze. ‘Mannen in het bijzonder hebben de neiging om gemeenschappelijkheid in leiderschap te devalueren – en mannen zijn typisch de poortwachters van de hoogste organisatorische bevoegdheden van prestige en gezag.’

Onderzoeken bevestigen dat zowel mannen als vrouwen over dezelfde vaardigheden beschikken, maar dat ze

FEMINIENE KRACHT

deze op verschillende manieren laten zien. Hoewel we de neiging hebben om bepaalde leiderschapsvaardigheden te associëren met mannen en andere met vrouwen, is de waarheid dat zowel mannen als vrouwen dezelfde vaardigheden bezitten. De meest effectieve uiting van leiderschap is een benadering die evenwichtig is en in het midden van het spectrum valt, waarbij leiders zowel vrouwelijke als mannelijke leiderschapsvaardigheden in verschillende situaties inzetten.

“De tijd is aangebroken van het aanspreken van onze feminiene kwaliteiten in zowel vrouwen als mannen.” - Salem Samhoud

Kwaliteiten samenbrengen

Om problemen op te lossen, moeten we het ongemak van vastzitten ook durven omarmen. Voelen wat er is, in plaats van bedenken hoe het is. Controle loslaten en vertrouwen hebben in dat het juiste gebeurt. De belangrijkste les die dit voor mij heeft samengebracht is de shift van hoofd naar hart en het varen op intuïtie. Om hier ruimte voor te maken, kunnen we mannelijke kwaliteiten erkennen en vrouwelijke kwaliteiten uitnodigen. Iedereen heeft mannelijke en vrouwelijke kwaliteiten in zich, ongeacht

“The bird of humanity has a male wing and a female wing. The bird of humanity has been flying for centuries with primarily only its male wing and the female wing has been un-fully extended. While the male wing has had to keep the bird of humanity afloat, it has become over muscular, over developed, and, in fact, violent. The prophecy says that in the 21st century the female wing will fully extend and express itself in men and women. The bird of humanity will then fly high” - Cherokee prophecy

Daphne Laan (1976) is changemaker in hoofd en hart. Zij is co-founder van The Board Whisperers en managing director van Down to Earth Collective. Daphne raakte gefascineerd door het onderzoeken van leiderschap en wil de manier waarop we leiderschap ‘zien en doen’ veranderen. Na jarenlang gewerkt te hebben in de techwereld is zij als lead voor Women@Google het experiment aangegaan: wat gebeurt er als je in een zakelijke context je hart volgt en alleen de dingen doet die je leuk vindt?

Een van haar drijfveren hierbij is anderen te helpen om vanuit vrijheid in denken en doen impact te maken.

Meer informatie: www.theboardwhisperers.com MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 37

EVENWICHT

‘Mannen en vrouwen bezitten dezelfde leiderschapsvaardigheden.’

je man of vrouw bent. De kunst is om de vaardigheden die er al zijn te eren en te spelen met het toepassen van nieuwe, om zo ruimte te creëren.

Het masculiene in de mens wil zichzelf neerzetten in de wereld. Het feminiene is uit op verbinding, voelt wat er gaande is en nodig is. Het geeft bezieling, inspiratie en creativiteit, is de basis om in de flow te raken, voor verbeeldingskracht en het spelen. Het gevoel is een instrument om op de wereld te oriënteren. Wat helpt in het creëren van ruimte is om letterlijk de druk van de ketel te halen en het samen laten gaan van het doen en zijn, denken en voelen, hoofd en hart en bovenal te handelen vanuit vertrouwen.

Als je gewend bent om over alles na te denken en te redeneren, voelt het aanvankelijk onwennig om het vrije en organische toe te laten. Dan zul je eerst denken: ik denk dat ik voel. Door te doen, ontstaat er vertrouwen. Mijn ervaring is dat er onverwachts deuren opengaan wanneer je het onbekende omarmt, inspeelt op waar jouw hart sneller van gaat kloppen en bezig bent met de weg ernaar toe in plaats te focussen op het resultaat. We zijn dan tot veel meer in staat dan we denken. Het innerlijke weet vaak al wat de wens is en waar er ruimte is om stappen te zetten. En als je die zet, krijg je onverwacht vleugels om te vliegen. •

FEMINIENE KRACHT

Feminiene krachtpatsers Als ouder moet je tegenwoordig niet meer aan je kinderen vragen wát ze later willen worden, maar wíe ze later willen zijn. Een beroep dat vandaag nog waardevol en courant is, kan over tien jaar compleet overbodig en allesbehalve cruciaal blijken te zijn. Maar een persoon die beschikt over kwaliteiten zoals een goed ontwikkelde intuïtie, wendbaarheid, empathie, samenwerkend vermogen en zelfreflectie kan het ver schoppen in de wereld van morgen. Dit geldt voor jongens en meisjes. En laten al die genoemde kwaliteiten nou bij uitstek feminiene eigenschappen zijn.

DOOR:

BRIAN DE MELLO

Dat is voor sommige mannen even slikken. Onze westerse wereld is ingericht volgens masculiene normen. Soms is dat handig en praktisch, maar een te eenzijdige focus leidt tot uitwassen in de politiek, in onze regelgeving, in de inrichting van ons bedrijfsleven en ga zo maar door.

Hoog tijd om de feminiene krachten een kans te geven, al was het maar – de eigenwijze mannen tegemoetkomend – om het experiment te laten plaatsvinden en te zien wat er gebeurt. Ik denk dat er geen bestorming van het Capitool, geen affaire kinderopvangtoeslag en geen BLMdemonstraties zouden zijn als zowel mannen als vrouwen iets meer hun feminiene kwaliteiten zouden aanspreken.

Rolmodellen

Terug naar de inleidende vraag wie onze kinderen later willen zijn. Voor een antwoord hierop helpt het om te kunnen kijken naar rolmodellen, de mensen die al iets bereikt hebben en aan wie je je wilt spiegelen. Als we de blik richten op personen die anno 2021 blaken van feminiene kracht, is het rijtje hoopgevend, inspirerend en lang, maar wat mij betreft nog niet lang genoeg. Laat ik hier vijf mensen noemen, die ik met een gerust hart als rolmodel durf voor te stellen aan mijn eigen kinderen.

‘Stoere kerels moeten ook over feminiene kracht beschikken.’

38 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

Allereerst: Jacinda Ardern (40), premier van Nieuw-Zeeland, hoofd van de Labourpartij sinds 2017 en momenteel de jongste vrouwelijke leider van een land. Haar besluitvaardige en empathische manier van besturen maakt haar een lichtend voorbeeld; niet alleen voor schoolmeisjes maar ook voor premiers en presidenten. Of het nu gaat om de wijze waarop ze omging met het schietincident in Christchurch (ze legde de wapenverkoop aan banden) of met de uitbraak van COVID-19 in Nieuw-Zeeland (het gewone leven is daar weer hersteld, geen lockdown, een tijd lang geen besmettingen), ze heeft een way of doing waar veel van te leren valt. Een van haar mooiste uitspraken over leiderschap: ‘To me, leadership is not about necessarily being the loudest in the room, but instead being the bridge, or the thing that is missing in the discussion and trying to build a consensus from there.’

Vice-president van de VS Kamala Harris (56) hoort ook in de top 5 van rolmodellen. Deze dochter van Jamaicaanse en Indiaanse immigranten was, voordat ze de politiek inging, procureur-generaal in Californië.

Harris staat stevig in haar schoenen en is zich bewust van de impact die ze maakt als eerste vrouw (van kleur) in het Witte Huis. Haar toespraak direct na het bekend worden van de verkiezingsuitslag gaf menig vrouw en man een brok in de keel: ‘But while I may be the first woman in this office, I will not be the last, because every little girl watching tonight sees that this is a country of possibilities. And to the children

Verrassend

Als vierde wil ik iemand noemen die je misschien niet in dit rijtje verwacht: Ali B (39).

Je leest het goed: een man in een rijtje rolmodellen voor feminiene kracht. Verrassend? Ik denk het niet. Als Ali dit leest – en ik weet dat hij The Optimist graag leest – kan hij er vast om glimlachen. Of hij geeft me een iets te harde elleboog als ik hem weer ontmoet (lang leve de anderhalve meter). Maar zo is het wel: als er iemand is die beschikt over een hoogontwikkelde intuïtie, empathisch vermogen, gevoel voor samenwerking en een gezonde dosis zelfreflectie, dan is hij het wel. Ali staat dus niet in dit rijtje omdat hij tegenwoordig vegetarisch eet, of omdat hij van zijn kinderen houdt, of omdat hij op tv een traan durft te laten. Ik noem hem om te laten zien dat ook stoere kerels over feminiene kracht kunnen, nee moeten, beschikken. En daar hoeft geen man van te schrikken. Tot zover mijn persoonlijke, masculiene rap.

Als vijfde en zeker niet de minste in dit rijtje, noem ik een vrouw die wat mij betreft uitblinkt in feminiene kwaliteiten: mijn moeder. Inmiddels 91, broos en vergeetachtig. Maar als je een jappenkamp, politionele acties, een harde repatriëring, economische recessies en een coronacrisis kunt navertellen, en ook nog drie academici voortbrengt (van wie één het zelfs schopt tot professioneel optimist), dan beschik je over een flinke portie feminiene kracht. Nu maar hopen – ook voor mijn dochter én zoon – dat het erfelijk is. • MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 39

ROLMODEL

of our country, regardless of your gender, our country has sent you a clear message: dream with ambition, lead with conviction, and see yourselves in a way that others may not, simply because they’ve never seen it before, but know that we will applaud you every step of the way.’

Ardern en Harris zijn twee vrouwen die midden in de spotlight staan en van wie we de komende jaren nog veel mogen verwachten. Iemand bij wie dat nog maar de vraag is, is Loujain al-Hathloul (31). Nog nooit van haar gehoord? Des te meer reden om haar hier te noemen. Al-Hathloul is net als de twee eerdergenoemde dames een uitgesproken, krachtige vrouw, maar helaas woont ze schijnbaar in het verkeerde land: Saoedi-Arabië. Als vrouwenrechtenactivist – zij was een van de aanjagers van vrouwen die zelf wilden autorijden – is het daar geen pretje en dat ervaart ze nu aan den lijve. Ze werd in december 2020 veroordeeld tot 5 jaar en 8 maanden gevangenisstraf omdat ze de spreekwoordelijke luis in de baard van kroonprins Mohammed bin Salman is. Sinds 2018 zit ze in de gevangenis (waar ze is aangerand en gemarteld) en aangezien een deel van de straf voorwaardelijk is, komt ze hopelijk dit voorjaar vrij. Een van de ‘bewijsstukken’ tegen dit rolmodel betrof haar sollicitatie voor een baan bij de Verenigde Naties. Ik hoop dat ze na haar vrijlating niet alleen daar aan de slag gaat, maar dat ze het ooit schopt tot Secretaris-Generaal. Al was het maar om een bepaald Arabisch staatshoofd op zijn nummer te kunnen zetten.

FEMINIENE KRACHT

De kracht van de cyclus De menstruatiecyclus is een fenomeen waar de helft van de wereldbevolking direct mee te maken krijgt. Toch speelt het onderwerp geen grote rol in onze samenleving. Dat is zonde, want het beter begrijpen en inregelen van de cyclus in ons drukke bestaan komt ons volgens Iris Verstappen alleen maar ten goede.

Als holistisch menstruatiecoach, hormoonspecialist en doula (geboortecoach) begeleidt ze mensen met klachten en vragen rondom hun cyclus.

DOOR:

MATHILDE DE JEU

‘Mijn werk centreert zich rondom het continuüm van ons cyclische leven’, vertelt Iris Verstappen. ‘Ik zeg altijd dat ik werk van period all the way to postpartum. Na mijn bachelor Antropologie en master in Gender Studies heb ik me gespecialiseerd in hormoongezondheid. Ik help mensen met het indelen van hun leven rondom de cyclus zodat ze zo min mogelijk klachten ervaren.’ Veel mensen zijn in de veronderstelling dat ze volgens een lineair ritme leven en hormonaal gezien iedere dag hetzelfde zijn.

Een onjuiste aanname, want de cyclus kent verschillende fasen met schommelingen in de hoeveelheid hormonen.

‘Ik help vrouwen en mensen die zich niet identificeren als vrouw maar wel menstrueren met het aanpassen van hun leven aan de cyclus, niet andersom. Veel mensen proberen hun cyclus in hun leven te proppen, maar het is zo’n essentieel onderdeel van de gezondheid dat het belangrijk is de cyclus te integreren in je leven als je klachten wilt voorkomen.’

‘We zouden er meer mee opschieten als vrouwen hun eigen ritme mogen bepalen.’

Verlamd been

Een vervelende ervaring met de anticonceptiepil is wat Verstappen dreef zich in dit onderwerp te specialiseren. ‘Toen ik twintig was reisde ik naar Colombia.

Daar werd ik een keer wakker en voelde mijn been niet meer. Ik dacht dat het misschien door de malariapil40 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

len of de verandering van klimaat kwam. Toen heb ik mijn dokter gebeld en een van de eerste vragen die hij stelde was: “Neem je die nieuwe anticonceptiepillen nog die ik heb voorgeschreven? Stop daar alsjeblieft meteen mee.”’ Er staat gewoon in de bijsluiter dat gevoelloosheid in ledematen kan optreden. Dat was zo’n nare ervaring dat ik bij mezelf dacht: dat moet anders kunnen. Toen ben ik me enorm in het onderwerp gaan verdiepen, heb ik opleidingen gevolgd en ben ik voor mezelf begonnen als doula.’

In haar werk combineert Verstappen het medische systeem met het holistische systeem. Zo neemt ze met haar cliënten hun gezondheidsgeschiedenis door en geeft op basis hiervan adviezen over welke stappen ze kunnen ondernemen. Alle gegevens over de gezondheid en de cyclus worden verzameld. ‘Als je dit in een statistiekje verwerkt kun je heel mooi zien hoe het ervoor staat met je hormonen. Dit zou je potentieel kunnen veranderen om ervoor te zorgen dat je lichaam weer op de rit komt.’

Met haar werk probeert Verstappen het taboe rondom de cyclus te doorbreken. ‘Vooral oudere generaties kennen nog veel schaamte rondom menstruatie en andere vaginale vloeistoffen. Onze Nederlandse samenleving is geworteld in de bijbel en het christendom. In de bijbel staat dat vrouwen iedere maand vervloekt zijn. Ik denk dat dit gedachtegoed onbewust op generaties wordt doorgegeven. In andere landen is dit heel anders. Door inheemse groepen in Colombia en Mexico wordt menstruatiebloed gezien als iets heiligs.’ Toch ziet ze ook verandering. ‘In 2015 ging volgens haar het roer om. Er is toen veel meer rondom het fenomeen menstruatie bekend geworden.

‘Kiran Gandhi rende bijvoorbeeld de marathon van Londen zonder menstruatieproducten. Ik kreeg dat jaar ook

Menstruatiediagram van het cyclische leven veel meer cliënten. Hieruit blijkt dat er meer behoefte is aan informatie.’

Vier seizoenen

WINTER Menstruatie Ovulatie ZOMER

MENSTRUATIECYCLUS

Een manier om meer grip op de menstruatiecyclus te krijgen, is het begrijpen van de verschillende fases hiervan. Hormoonspecialist Maisie Hill introduceerde in haar boek De Cyclusstrategie dat de menstruatiecyclus ingedeeld kan worden in vier periodes, die ook wel de seizoenen worden genoemd. Ieder seizoen heeft verschillende kenmerken die als kracht gebruikt kunnen worden. De eerste fase is de menstruatie. Deze fase wordt ook wel vergeleken met de winter. In deze fase daalt de lichaamstemperatuur en zijn de hormonen op hun laagst. De winter is hét moment voor rust, reflectie en het stellen van doelen voor de aankomende periode.

De tweede fase is de folliculaire fase oftewel de lente. Dit is de fase waarbij de eitjes rijpen in de eierstok. Het oestrogeenniveau begint te stijgen en je voelt je nieuwsgierig, energiek en gemotiveerd. Dit is de perfecte periode om plannen te maken en nieuwe projecten op te zetten.

Na deze fase volgt de ovulatie oftewel de eisprong.

Deze zomerfase duurt heel kort: zo’n 24 tot 48 uur. Het oestrogeen bereikt een hoogtepunt. Dit is een fase voor uitvoering; je voelt je zelfverzekerd, sterk en aantrekkelijk en kunt de doelen die je hebt gesteld waarmaken.

De laatste fase is de luteale fase, oftewel de herfst. Deze fase is bij uitstek geschikt voor afronding, editen en oog voor detail. De hoeveelheid progesteron neemt toe en je voelt je rustiger en meer naar binnen gekeerd. De laatste dagen in de luteale fase voor de ongesteldheid wordt de premenstruele fase genoemd en gaat vaak gepaard met beginnende menstruatieklachten.

LENTE Folliculaire fase Luteale fase + premenstruele fase HERFST

Ook Verstappen gebruikt deze termen in haar werk.

‘De seizoenen zijn een handige tool om de voordelen van iedere fase te visualiseren en de krachten van elk seizoen optimaal te benutten. Voor mensen die meer willen leren over hun cyclus is het een hele mooie analogie omdat iedereen weet hoe de seizoenen werken’, licht ze toe. Het begrijpen van verschillende fasen van de cyclus is een belangrijke vaardigheid om ons ritme hierop aan te passen. ‘Voor een optimale productiviteit zou iedere vrouw moeten werken rondom haar cyclus.

Mensen pushen tijdens hun luteale fase werkt bijvoorbeeld averechts. Als je jezelf moet pushen terwijl je hartstikke moe bent, ga je over grenzen heen. We zouden er meer mee opschieten als vrouwen hun eigen ritme mogen bepalen.’

»

MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 41

FEMINIENE KRACHT

‘Een gezonde cyclus kent veel voordelen.’

Twee systemen

Het productiviteit gedreven karakter van onze maatschappij komt volgens Verstappen voort uit een lineaire masculiene cultuur. In dit systeem wordt een belangrijk aspect achterwege gelaten: het vrouwelijke cyclische ritme. Ze licht toe: ‘Mannen hebben één klok in hun lichaam: een circadiaans ritme oftewel een dag- en nachtklok. Mensen die geboren zijn in een typisch vrouwenlichaam hebben twee biologische klokken: een circadiaans ritme én een infradiaans ritme. Dit laatste ritme is een cyclus die langer duurt dan 24 uur, namelijk gemiddeld 28 dagen. Het lichaam hanteert deze twee klokken tegelijkertijd en het is belangrijk dat ze in balans blijven, zodat ze elkaar positief kunnen beïnvloeden.

In de praktijk wordt dit niet vaak gedaan; er wordt van mensen verwacht dat ze iedere dag hormonaal hetzelfde zijn en volgens het 24-uursriedeltje leven. Hierdoor wordt ook hun circadiaans ritme beïnvloed. Als je jezelf blijft pushen en niet in integriteit naar je cyclus leeft, haal je jezelf meer stress op de hals.’

Hoe kun je er dan voor zorgen dat deze twee systemen beter samenwerken? Volgens Verstappen is de oplossing eenvoudig: ‘Ik raad mensen altijd aan dat ze alles wat ze weten over planning, agenda’s en kalenders overboord gooien en hun taken per week bekijken.

Voel op zondagavond of maandagochtend waar je in je lichaam bent en wat je aan denkt te kunnen deze week.

Veel mensen werken met dagtaken, en voelen zich teleurgesteld als ze deze niet kunnen volbrengen. Als hun energie laag is hebben ze sneller het gevoel gefaald te hebben. Ik raad mensen daarom altijd aan hun hele structuur aan te passen aan hun cyclus, zodat ze hierop kunnen anticiperen. Mijn assistent weet bijvoorbeeld waar ik in mijn cyclus ben en wat ze dus op welk moment het beste kan plannen.’

Voordelen

Niet alleen het infradiaanse ritme is gebaat bij het volgen van de cyclus, maar het hele lichaam. ‘Een gezonde cyclus en de hormonen die hierbij vrijkomen kent veel voordelen, zoals botgezondheid, hartgezondheid, verbeterde cognitieve functies, toename van spiermassa, een gezond metabolisme en de opname van vitale mineralen en vitaminen. Vrouwen zijn hier totaal niet over geïnformeerd.’ Verstappen vindt het dan ook bezwaarlijk dat hormonale anticonceptiemiddelen die de natuurlijke cyclus platleggen, zoals de pil of de hormoonspiraal, zonder blikken of blozen worden voorgeschreven als middel tegen een onregelmatige cyclus en menstruatiepijn. ‘Veel vrouwen ervaren dezelfde klachten wanneer ze weer stoppen met de pil als toen ze begonnen. Het werkt als een pleister, maar niet als genezing. Het is vanuit een biologisch oogpunt bekeken storend om geen cyclus te hebben. De hormonen die tweehonderd functies in het lichaam vervullen, kunnen deze rol niet uitvoeren omdat je niet ovuleert.’

Toch is de pil het meest gebruikte anticonceptiemiddel.

‘Ik vind het heel bizar dat vrouwen hun hele cyclische systeem platleggen terwijl we maar heel kort vruchtbaar

Hormonen tijdens de menstruatiecyclus

menstruatie

ovulatie

AFBEELDING: CYCLE SEEDS

PROGESTERON

FOLLIKEL STIMULEREND HORMOON

OESTRADIOL

OESTRADIOL

LUTEÏNISEREND HORMOON PROGESTERON

42 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

folliculaire fase

luteale fase

zijn. Ons eitje leeft 24 tot 48 uur. Omdat sperma tot vijf dagen in onze crypten in de baarmoedermond kan overleven, is ons fertile window zes dagen. Mannen zijn daarentegen 24 uur per dag vruchtbaar.’ Het probleem ligt volgens Verstappen bij het niet geven van informatie.

Een cyclus ontwikkel je alleen door te ovuleren, iets dat niet gebeurt wanneer iemand de anticonceptiepil slikt.

Het idee dat je een regelmatige cyclus ontwikkelt door het slikken van de pil is dus een fabel.

Onderliggende oorzaken

Cyclus als feminiene kracht

Ruimte geven aan de cyclus hoeft dus niet heel veel moeite te kosten. Verstappen: ‘Accepteer dat je in een cyclisch lichaam geboren bent en probeer je niet te schikken naar een 24/7-lichaam. Ik ben zelfstandig ondernemer en heb hierdoor de luxe te kunnen bepalen wanneer ik werk. Ik werk bijvoorbeeld drie weken non-stop, ook in het weekend, en neem de week voor mijn menstruatie vrij. Zo werk ik het productiefst. Maar ook mensen in loondienst zouden de ruimte moeten krijgen hun ritme

IRIS VERSTAPPEN

af te stemmen op de cyclus. Het is bizar dat mensen hun eigen biologie negeren om een systeem met een baas die 24-7 productiviteit eist te pleasen. Ten tweede is het fijn om voor jezelf in kaart te brengen wat jouw sterkste kwaliteiten zijn in iedere fase van je cyclus en hoe je deze kunt inzetten. Het bijhouden van een dagboek kan hierbij helpen. Je kunt jezelf dan beter in context plaatsen en relativeren.’

Een ideale maatschappij waarin ruimte wordt gegeven aan de cyclus ziet er volgens Verstappen als volgt uit: ‘Menstruatie is een heel groot en belangrijk onderdeel van het leven van een persoon met een baarmoeder.

Daarom zou menstruatie-educatie verplicht moeten zijn vanaf een jaar of zes voor een stukje bewustwording en normalisering. Daarnaast zouden menstruatieproducten natuurlijk en gratis mogen zijn. Ieder bedrijf zou een optie moeten bieden menstruatieverlof op te nemen.

Daarnaast is mijn wens dat mensen in hun relatie het gesprek over menstruatie kunnen openen, ook met generaties boven hen, zodat er gezonde, kritische gesprekken ontstaan. Ik hoop vooral dat iedereen de kalender beter in gaat richten naar de cyclus.’ • Iris Verstappen is een gecertificeerd holistisch menstruatiecoach gespecialiseerd in hormoongezondheid. Ze heeft een academische achtergrond in antropologie en vrouwenstudies en heeft holistische hormoongezondheid, traditioneel vroedvrouwschap, trauma-geïnformeerd coaching, feminiene belichaming en yoga gestudeerd.

Haar werk richt zich op de menstruatie- en levenscycli, met een dominante focus op het begrijpen van het lichaam. Meer informatie is te vinden op haar website www.cycleseeds.com en via haar Instagrampagina @cycleseeds.

MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 43

MENSTRUATIECYCLUS

Menstruatiepijn is vaak een reden voor gebruik van de anticonceptiepil. Verstappen gelooft dat deze pijn vaak voortkomt uit onderliggende oorzaken. ‘Je kunt heftige menstruatiepijn voorkomen door goed naar je lichaam te luisteren en te achterhalen waar die pijn vandaan komt. Het feit dat pijn zo genormaliseerd is in onze samenleving vind ik schrikbarend. Ik had vroeger ook enorme menstruatiepijn, tot overgeven aan toe. Ik ben erachter gekomen dat ik een nutriëntentekort had en dat mijn bekken niet helemaal recht stond. Sinds ik hiernaar ben gaan luisteren en mijn cyclus de ruimte heb gegeven, ervaar ik geen pijn tijdens de menstruatie meer.’

Volgens Verstappen kan de menstruatiepijn die vrouwen ervaren verschillende oorzaken hebben, van hormonaal tot inflammatoir en van mineraaltekorten tot insulineoverschotten. Om de oorzaak te achterhalen geeft ze haar cliënten een uitgebreide vragenlijst mee. Maar vaak kunnen een paar kleine aanpassingen al een groot verschil maken. ‘Gezond eten, voldoende slaap en geen stimulerende middelen als alcohol en nicotine voor je gaat bloeden helpt. Daarnaast vinden mensen het vaak niet prettig sociaal te zijn tijdens de (pre-)menstruele fase, dus ik raad ze aan deze afspraken te verzetten. Ik zeg dat PMS (premenstrueel syndroom) altijd Providing Myself with Space betekent, op zowel fysiek, mentaal als sociaal vlak zodat je je lichaam de ruimte geeft om te doen wat het moet doen.’

FEMINIENE KRACHT

Geschiedenisles met meer femininiteit Namen als Napoleon, Confucius en Aristoteles hebben zich diep genesteld in onze geschiedenisboeken. Minder bekend zijn Boudica, Julie D’Aubigny en Marie Marvingt.

Als het aan geschiedenisdocent Richard Zuiderveld ligt komt daar verandering in. Met zijn boek Powervrouwen geeft hij feminiene kracht haar verdiende plek in de geschiedenisles.

DOOR:

ARIE DEKKER

Zijn zoektocht naar de feminiene kant van de geschiedenis begon tijdens een normale doordeweekse geschiedenisles. Drie van zijn leerlingen kwamen naar hem toe en stelden een simpele vraag: ‘Waarom hebben wij het nooit over vrouwen?’ Met de voorkennis die Richard Zuiderveld opdeed in zijn vorige boekenreeks Vet Oud! geeft hij nu het podium aan 35 vrouwen uit de geschiedenis.

‘Het belangrijkste vind ik dat het verhaal aanspreekt.’

Het nieuwe lesplan

Met zijn nieuwste boek wil Zuiderveld een probleem aanpakken waar velen zich niet bewust van zijn: in het Nederlandse onderwijs kent femininiteit nauwelijks een plaats. Volgens hem komt dat doordat er een te grote nadruk wordt gelegd op de rode draad in de geschiedenis. ‘Als we eerlijk zijn spelen personen als Alexander de Grote of Napoleon een grote rol in het algemene verhaal.

Daarom gaat daar de meeste aandacht naartoe, maar het is goed om soms een zijtakje te volgen en naar de vrouwelijke kant te kijken.’

Zo’n takje kan leiden tot een interessante verdieping: ‘Neem Julie D’Aubigny. Zij was een zwaardvechtende operazangeres ten tijde van Lodewijk XIV, de Zonnekoning. Haar verhaal zegt iets over het tijdvak van regenten en vorsten. Door haar verhaal te lezen krijg je een beeld van de tijd waarin zij leefde. Hetzelfde geldt voor de Romeinen. Daarvoor heb ik Boudica gekozen, een Engelse koningin die zich verzette tegen de Romeinse overheersing. Haar verhaal zegt niet alleen iets over de Romeinen, maar ook over de Engelse cultuur en identiteit.’

44 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

Zijn uitleg laat goed zien hoe de docent de rol van vrouwen in het bestaande lesplan ziet. ‘Ik ben geen voorstander van geforceerd mensen naar voren duwen.

In de vernieuwde Canon van Nederland zijn bijvoorbeeld bepaalde mannen vervangen door vrouwen. Daarmee zeg je: “Nou, je hebt geluk dat je een vrouw bent, anders had je er niet in gehoord.” Het was beter geweest als deze lijst was aangevuld met vrouwen in plaats van aangepast.’

Een moeilijke selectie

Hoewel er minder verhalen van vrouwen zijn opgetekend, betekent dit niet dat ze niet bestaan. De verhalen die er zijn, zijn volgens Zuiderveld het vertellen waard.

Uit zijn eerste onderzoek kwam een lijst met meer dan honderd historische vrouwennamen voort. ‘In mijn boek staat het verhaal van het dertienjarige meisje Xun Guan.

De stad waarvan haar vader gouverneur is werd belegerd.

Met een groepje mensen meldt zij zich om de stad te bevrijden. In het midden van de nacht breekt zij door de vijandelijke troepen en haalt hulp. Dit is de enige bekende belevenis uit haar leven. Die lijkt klein, maar maakt haar nog steeds bijzonder. Bij een ander verhaal kan het hele leven bijzonder zijn, zoals dat van Marie Curie.

Het is heel verschillend wat iemand tot een bijzondere vrouw maakt. Bij mij staan feministische overwegingen daar los van. Het belangrijkste vind ik dat het verhaal aanspreekt.’ Ook vertelt hij dat er voor niet-Europese vrouwen ruimte moet zijn. ‘Ik wil niet alleen focussen op Europa. Zo hebben bijvoorbeeld Aziatische, Afrikaanse en Amerikaanse vrouwen ook een afdruk achtergelaten op onze geschiedenis.’

Vrouwelijk geïnspireerd worden

Volgens Zuiderveld is het belangrijk om niet alleen te focussen op inspirerende femininiteit. Volgens hem is

FEMINIENE KRACHT

RICHARD ZUIDERVELD

Een bredere boodschap

Zuiderveld vindt dat ook voor jongens geldt dat ze meer dan uitsluitend mannengeschiedenis moeten horen.

‘Alleen maar mannen in de geschiedenisles doet iets met je zelfbeeld. Je hebt dan een wereldbeeld opgebouwd dat historisch gezien niet klopt. Op een gegeven moment gaan alle mannen op elkaar lijken en dan is afwisseling leuk. Het is goed om te zien dat niet alleen mannen ge-

Nederlandse Powervrouwen Inmiddels schrijft Zuiderveld aan het tweede deel van Powervrouwen, over de Nederlandse feminiene geschiedenis. ‘Neem bijvoorbeeld Alexandrine Tinne. Zij was een 19e -eeuwse Nederlandse ontdekkingsreiziger in een tijd dat de wereld nog een stuk ruiger was. Hoe raar is het dat ik als historicus nog nooit het verhaal hoorde over een stoere Nederlandse vrouw die een ongerept continent ontdekt. Als je hoort welke verhalen er over Nederlandse vrouwen zijn, kan mij dat zo verbazen.’

schiedenis maken. Als je constant gebombardeerd wordt met mannenverhalen, is het logisch dat je denkt dat de feminiene kant er niet toe doet.’

‘Ik wil gewoon aan meisjes en aan jongens laten zien dat er genoeg interessante verhalen zijn over vrouwen in de geschiedenis. Dat kunnen heel stoere verhalen zijn, dat kunnen ontroerende verhalen zijn. Ik wil aan de meisjes, die zich afvroegen waarom we het in de les nooit over vrouwen hebben, laten zien dat ze er wel zijn.’ •

Powervrouwen Richard Zuiderveld Karakter Uitgevers B.V ISBN: 9789045217406 152 pagina’s € 19,99 Verkrijgbaar in de webshop: www.theoptimist.nl/shop MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 45

POWERVROUWEN

het doel van zijn boek niet om vrouwen te inspireren tot grootse daden. ‘Op die manier schetst je het beeld dat vrouwen alsnog aan een stereotype moeten voldoen. Namelijk dat ze lief, goed of heldhaftig moeten zijn. Oprechte gelijkheid is dat mensen zowel kwaad als goed zijn. In mijn boek komen ook schurken voor.

Vrouwen die vreselijke dingen hebben gedaan.’ Denk aan de Schotse koningin Boudica en de Byzantijnse keizerin Theodora. Waar de één Londen afbrandde, was de ander een prostituee die zich genadeloos opwerkte tot een lid van de adel. ‘Ik denk dat we goed of slecht los moeten zien. Naast vrouwen zijn het gewoon individuen.’

De wisselende lesstof levert goede resultaten op. ‘Als ik het over vrouwen heb, merk ik dat meer leerlingen geïnteresseerd en betrokken zijn bij de les. Dat vind ik een enorme winst. Het is voor meisjes goed om eens over vrouwen te horen, want als de geschiedenisles alleen jongens motiveert is dat jammer.’ Hij vergelijkt het met de Marvel-film Black Panther. ‘Donkere mensen zeggen nu dat er eindelijk een superheld is waarin ze zich kunnen herkennen. Dat is met geschiedenis ook zo. Ik zie dat meisjes op het puntje van hun stoel gaan zitten als ik vertel over stoere vrouwen uit de geschiedenis. Je ziet dat ze zich in het verhaal terug kunnen vinden.’

FEMINIENE KRACHT

Zoek de waarheid achter elk sprookje Voorzitter Marguerite Soeteman-Reijnen van Stichting Topvrouwen keek raar op toen ze las dat staatssecretaris Mona Keijzer (CDA) pas na drie jaar in deze functie beseft dat zij een voorbeeldfunctie heeft. Hier moet volgens haar iets aan gedaan worden. Ze vertelt hoe we de weg naar de verbindende kracht van femininiteit vrij kunnen maken.

DOOR:

ARIE DEKKER

‘Voor mij is empathie misschien wel de meest uitzonderlijk feminiene kracht. Het is echt een vrouwelijke kracht dat je je meer interesseert voor een ander dan voor jezelf.’

Om dit te onderbouwen begint ze het interview met een experiment: schrijf de letter E op je voorhoofd. Heb je dat gedaan? Volgens haar is het verschil tussen man en vrouw in dit geval tastbaar. De man schrijft de E op een manier dat hij het zelf kan lezen. De vrouw schrijft het in spiegelbeeld voor de ander. ‘Dat komt doordat vrouwen geïnteresseerd zijn in andere mensen, ze zijn nieuwsgierig en zijn bereid te luisteren naar een ander perspectief.

Zo komt een verbinding tot stand waar je je relatie mee kunt verdiepen.’

Ze deelt de mening van Kaouthar Darmoni (p30). Boven het verschil tussen man en vrouw moet staan welke leiderschapskwaliteiten wij belangrijk vinden. ‘Die kunnen heel verschillend zijn naar aanleiding van de situatie.

Zodra je in een crisis komt, is een masculiene eigenschap heel goed. Daarmee ben je goed in aansturen en controle.

Toch houdt het daar niet bij op. Verder in het traject heb je de feminiene kracht empathie nodig. Het is belangrijk weer verbindingen te leggen en niet alleen te kijken naar de crisis zelf, maar ook je bereik te vergoten.’ Het op de juiste manier gebruiken van beide krachten in een situatie noemt ze ‘situational awareness’.

‘We groeien op in een omgeving waar stereotyperingen aan de orde van de dag zijn.’

46 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

Moderne sprookjes

De samenkomst van man en vrouw kent een groot obstakel. ‘Ik las laatst een artikel van een columnist die had geschreven dat boodschappen doen echt een vriendinnending is. Ik heb dat artikel met verbazing gelezen.

Hoezo kan ik niet naar een kroeg en kan een man niet winkelen?’ Volgens haar kan het antwoord deels gevonden worden bij de media. ‘Ze zoeken altijd extreme situaties op. Dat is nieuwswaardig. Donald Trump is een narcist, maar voor het nieuws interessanter dan een bescheiden Angela Merkel. Ze dikken bepaalde situaties aan en laten anderen links liggen.’ En nieuwsmedia is maar een deel van het probleem. Ook modebladen dragen bij aan wat Soeteman-Reijnen ‘moderne sprookjes’ noemt. ‘De mens vindt het vreemde interessant. Wij zijn geïnteresseerd in de Kardashians die in een hotelkamer zitten en worden gefilmd alsof dat hun huis is. Alsof ze

Het generalisatiegevaar

Wij zijn gewend geraakt aan moderne sprookjes en blijven erin hangen. Dit is niet alleen een probleem

MARGUERITE SOETEMAN-REIJNEN

op persoonlijk gebied. Het leidt volgens SoetemanReijnen tot bredere generalisatie. ‘We groeien op in een omgeving waar stereotyperingen aan de orde van de dag zijn. We hebben een unconscious bias. Daar zijn we allemaal mee opgevoed. Femininiteit voor de vrouw en masculiniteit voor de man. De vrouw gaat shoppen, de man bekleedt de leidende positie.’ Volgens haar is persoonlijke bewustwording de beste manier om met dit probleem om te gaan. ‘Om dit echt te veranderen, moet je je ervan bewust worden dat dit zo is en op zoek gaan naar de echte werkelijkheid. Dat betekent misschien dat we allemaal opnieuw moeten kalibreren wat onze normen en waarden zijn. Hoe willen we ons tot elkaar verhouden? Misschien moeten we meer rekening houden met gevoeligheden waarvan we ons niet realiseerden dat ze er wel of niet waren. Zo komen we af van dat “man” en “vrouw”.’

Wat is werkelijkheid?

‘Eigenlijk is de boodschap die ik wil meegeven dat uiterlijk heel erg kan bedriegen. Het gaat erom dat de inhoud en de vorm manieren kunnen zijn om een boodschap te verpakken. Je moet kijken naar wat er achter de boodschap zit. Wat je ziet is dat er verschillen zijn tussen de manieren waarop een vrouw zich kan uiten ten opzichte van een man. Dat betekent niet dat ik iets anders zeg dan een man. In een vergadering zei ik bijvoorbeeld iets wat op dat moment werd genegeerd. Toen het later door een man werd herhaald werd het pas geaccepteerd.’ Het probleem gaat dus verder dan alleen een persoonlijk vooroordeel, het benadeelt femininiteit. Volgens haar kijken wij niet naar de inhoud, maar naar het uiterlijk. ‘Wij verwachten dat een man de oplossing brengt, dus zullen wij die altijd van een man horen.’ » MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 47

TOPVROUWEN

met make-up op wakker worden. Natuurlijk niet. Zij gaan eerst tandenpoetsen, douchen en naar de wc. Dat wordt niet gefilmd. Je hebt nog steeds vrouwenbladen waarin vrouwen als miss perfect worden omschreven, terwijl ze dat niet zijn. Om deze ideaalbeelden te bereiken moet er gefotoshopt worden. Vroeger wisten we dat als iemand een sprookje vertelde over Assepoester of Doornroosje dit niet echt was. Bij moderne sprookjes is dat perspectief verdwenen.’

We hebben volgens haar een extreem, onhaalbaar, feminien beeld. En niet alleen de media is hiervoor verantwoordelijk. ‘Weet je wat het vervelende is? Ik weet dat mensen het fijn vinden als ze een sprookje voorgespiegeld krijgen. Ze verdrinken zichzelf erin. Het helpt hen te ontsnappen uit hun werkelijkheid. Het is een moderne vorm van brood en spelen. De Romeinen gebruikten dit spektakel om het volk bezig te houden.

Waarom denk je dat we in coronatijden weer voetbalwedstrijden zijn gaan uitzenden? Het volk moet brood op de plank hebben: liquiditeit en de NOW-regeling, en spelen: voetbal.’

FEMINIENE KRACHT

‘Ik ben voorstander van dingen op een positieve manier benoemen.’

Aan de basis ligt volgens haar de vraag wat de werkelijkheid is. ‘Wij moeten ons gaan realiseren dat wij een eigen subjectieve versie van de werkelijkheid hebben. Welke impact heb ik op een ander als ik iets op een bepaalde manier zeg of doe? Je moet nadenken over hoe je zelf zou reageren vanuit een ander perspectief. Hoe verhouden feminiene stereotypes zich tot een gemiddelde? Wat vinden we totaal niet meer acceptabel? Als je bijvoorbeeld kijkt naar een gefotoshopte foto, zeg dan “deze foto is gefotoshopt.” Wees transparant, zodat kleine kinderen niet allemaal zogenaamd feminiene ideaalbeelden hebben die helemaal geen ideaalbeelden zijn.’ Het is volgens Soeteman-Reijnen hoog tijd om te kijken naar de inhoud. ‘Gelijkenissen zijn fantastisch, maar verschillen vier je. Dat maakt de wereld interessanter. Als we allemaal hetzelfde zouden zijn worden we een soort leger van stormtroopers.’

De hele pijplijn

Om deze problemen het hoofd te kunnen bieden geeft ze een tip: ‘Het gaat om de acceptatie van mensen die “niet aan de norm” voldoen. Het zou goed zijn daar wat meer over na te denken, te zoeken naar een gemiddelde werkelijkheid en een manier om hiermee om te gaan. Zo worden ogen geopend en gaan we naar diversiteit binnen een bedrijf waarbij de samenleving wordt weerspiegeld en waar inclusie meer is dan alleen getallen. Dat we niet zeggen: “Ik heb zoveel vrouwen, transgenders, culturele minderheden in dienst” en ga zo maar door. Zodat mensen zich een integraal deel kunnen voelen van een bedrijf en hun bijdrage kunnen leveren. Dat ze zichzelf kunnen zijn en hun identiteit niet bij de voordeur achter hoeven laten om binnen het bedrijf te werken.’

Niet alleen aan de top moet femininiteit worden geïntroduceerd. Om echte verandering door te voeren, moet dit op elk niveau van het bedrijf voorop staan volgens haar, in ‘de hele pijplijn’. ‘Niet alleen aan de top, want dat is een makkelijke eendagsvlieg. Het gaat erom dat de hele bedrijfscultuur van diversiteit wordt doordrongen, op elke afdeling van een bedrijf. Dat het DNA diversiteit en inclusie is. Dan worden deze waarden duurzaam verantwoord.’

48 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

Positiviteit voorop

Om deze veranderingen door te voeren is positiviteit belangrijk. ‘Laat mij een voorbeeld noemen. Op een gegeven moment werd er in Duitsland een onderzoek gedaan. Twee teams schoten penalty’s. Tegen het eerste team werd gezegd: “Je moet zoveel mogelijk ballen in het doel schieten.” Tegen het andere team werd gezegd: “Je moet er zo weinig mogelijk missen.” Welk team denk je dat de beste prestatie leverde? Bij het team waartegen werd gezegd dat ze er zoveel mogelijk moesten inschieten. Zij werden positief gestimuleerd. Ze reageren niet vanuit angst maar vanuit opportunity.’

Het wordt dus tijd om deze problematiek optimistischer in te zien. ‘We hebben het afgelopen jaar heel veel positieve vrouwelijke benoemingen gehad, maar natuurlijk zijn de percentages nog niet wat ik hoop dat ze zijn. Ik ben een voorstander van dingen op een positieve manier benoemen. Om aandacht te vragen voor goede dingen die vrouwen doen en op die manier nog meer goede resultaten teweeg te brengen.’ Het is tijd om economische overwegingen achter ons te laten, besluit ze: ‘Als we dan niet op economisch gebied scoren, zeggen mensen “ik stop ermee”. Wij moeten meer femininiteit doorvoeren, omdat dat het juiste is om te doen.’ • Meer informatie: www.topvrouwen.nl

We close the divide because we know, to put our future first, we must first put our differences aside.

We lay down our arms so we can reach out our arms to one another.

We seek harm to none and harmony for all.

Let the globe, if nothing else, say this is true, that even as we grieved, we grew, that even as we hurt, we hoped, that even as we tired, we tried, that we’ll forever be tied together, victorious.

Not because we will never again know defeat, but because we will never again sow division.

Fragment uit The Hill We Climb, het gedicht dat Amanda Gorman voordroeg tijdens de presidentiële inauguratie in Washington, 20 januari 2021.

BEELDVERHAAL

Inspiratie als

NATUURBESTEMMINGEN

motivatie Verandering geeft energie en leidt tot nieuwe ideeën en kansen. Dat ervoer Edwin Hagenouw toen hij in september 2016 besloot om zijn eigen bedrijf te starten. Dat was na precies 25 jaar gewerkt te hebben voor grote Telecom- en IT- bedrijven en exact één maand voor zijn vijftigste verjaardag. In die 25 jaar waren er regelmatig momenten dat hij nadacht over een rigoureuze omslag in zijn leven en carrière.

Vandaag geeft hij aan geen enkele spijt te hebben dat hij deze stap niet eerder heeft gezet. ‘Het momentum was er gewoon niet eerder. Misschien ontbrak de lef en vond ik de financiële risico’s te groot’, licht hij toe. ‘Als je een eigen bedrijf start, weet je dat je er onevenredig veel tijd in moet steken. Dat is natuurlijk geen enkel probleem als dat werk enorm leuk is en veel mensen een goed gevoel geeft.’

Zijn bedrijf Reisschrijvers Media is nu ruim vier jaar oud en publiceert drie online reismagazines. Een team van 75 freelanceschrijvers en fotografen reist de hele wereld over, op zoek naar de mooiste natuurbestemmingen. ‘Op onze websites

50 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

en sociale media lees je dus alleen verhalen over ongerepte natuur en activiteiten als wandelen, hiken, fietsen, wintersport en watersport.

We hebben een volledige focus op duurzaam reizen en zullen dan ook nooit all-inclusive reizen of goedkope vliegreizen promoten’, belooft de ondernemer. Hij hoopt dat zijn online platformen en netwerken een kleine maar positieve bijdrage zullen leveren aan het duurzamer maken van het reizen.

Op de beelden in dit beeldverhaal zie je foto’s die hij maakte tijdens tochten, die hij samen met zijn partner en mede-reporter Maartje onder-

nam. Beiden zijn grote liefhebbers van bergwandelen, mountainbiken, skiën en watersport. Deze liefde voor actief buiten zijn in de natuur zie je terug in alle verhalen op Mountainreporters.com, Snowrepublic. nl en OutdoorDichtbij.nl. ‘Het is mooi om te zien hoeveel lezers van deze online magazines ondertussen geïnspireerd zijn geraakt en in de voetsporen zijn getreden van onze reisreporters.’ Daar ligt een van zijn belangrijkste doelstellingen.

Hagenouw: ‘Die inspiratie is mijn belangrijkste motivatie om steeds meer mensen te bereiken met onze verhalen en foto’s.’ | DE REDACTIE

© EDWIN HAGENOUW | REISSCHRIJVERS MEDIA

Fins Lapland kun je het beste verkennen met een slee, getrokken door een span husky’s. Dichter bij de natuur kun je niet komen.

© EDWIN HAGENOUW | REISSCHRIJVERS MEDIA

Gletsjermeer in Noorwegen tijdens een tocht langs de fjorden. Wist je dat je in dit land maar liefst 2534 gletsjers kunt vinden?

NATUURBESTEMMINGEN

Het noorderlicht in Finland. Misschien wel het meest magische dat je kunt zien tijdens het reizen.

NATUURBESTEMMINGEN

Blijf een Optimist.

We doen de voorzichtige aanname dat je net als de premier van Nieuw-Zeeland een natuurlijke optimist bent.

Ook als de avondklok (toe)slaat, zien we graag dat je dit blijft. Want optimisten leven langer, gezonder en gelukkiger. Maar net als met alle waardevolle dingen is enig onderhoud wel nodig.

Een abonnement op The Optimist is jouw bewijs van verbondenheid, jouw deelname aan een positieve beweging. Blijf jij lezen, dan blijven wij schrijven.

‘Ik ben van nature een optimist.’

JACINDA ARDERN (P.38)

Waar wacht je op? Tot je ook premier bent? Word nu abonnee!

En als je het al bent, maak dan iemand anders blij met The Optimist.

Ga naar: www.theoptimist.nl/nu

COLUMN

Column Govert Derix Govert Derix is filosoof, schrijver en adviseur.

Diverse van zijn boeken zijn verkrijgbaar via de webshop van The Optimist.

Mama de juf

FOTO: JEAN-PIERRE GEUSENS

Herinnering

Maar goed, ik was intussen zeven en onze leraar werd ziek. Dat wist ik niet. Ik weet ook niet wanneer ze mijn moeder vroegen om in te vallen. En of ze bij het ontbijt al wist dat ze mijn klas zou krijgen. Feit is (althans, zo herinner ik het me, maar het geheugen maakt verhalen soms extra smeuïg) dat ik die ochtend ineens mijn moeder de klas binnen zag komen. Een paar dagen lang was ze mijn juf. Ik schreef er ooit zelfs een gedicht over, met als strekking dat ik het ontzettend bijzonder vond dat ze me die dagen niet anders behandelde dan de andere kinderen.

‘Sommigen stellen dat vooral mannen het eeuwig-vrouwelijke in zich dragen.’

Die gelijke behandeling was een geweldige les. Ongetwijfeld moet ik geprobeerd hebben extra aandacht te krijgen. Misschien heb ik op de speelplaats zelfs gepocht dat die lerares mijn eigen mam was. Mijn herinnering laat me wat dat betreft in de steek. Feit is dat ik mijzelf in de schoolbank zie zitten en dat mijn moeder voor alle kinderen eenzelfde toegewijde aandacht had.

Faust

Nu iets heel anders. Het thema ‘feminiene kracht’ deed mij ogenblikkelijk denken aan het slot van het toneelstuk Faust van Goethe. Daar gaat het over het eeuwigvrouwelijke dat ons aantrekt. Over de laatste strofe van Faust is veel geschreven en er is fantastische muziek op gemaakt. Denk alleen al aan het slot van de Achtste Symfonie (de ‘symfonie der duizend’) van Gustav Mahler of de wonderschone Scènes aus Goethes Faust van Robert Schumann. Maar ondanks al dat fraais weet niemand honderd procent zeker hoe je dat eeuwig-vrouwelijke moet duiden.

Sommigen stellen dat vooral mannen het eeuwig-vrouwelijke in zich dragen. Of dat het iets is van alle mensen, misschien wel van alle leven. Een oerkracht. Moeder Natuur die zichzelf aanschouwt. Een bron van goedheid in het centrum van de kosmos. Voor zover er een centrum bestaat. Want als er een centrum bestaat, dan is het overal.

Ook de herinnering aan mijn moeder die iedereen gelijk behandelde, is in zekere zin een centrum van het universum. Overal waar wij dat willen kan het goede bestaan.

Ook dat was een les van mijn moeder, ook al zei ze het niet met zoveel woorden en ook al zal ze, als ze dit stukje leest, misschien vreemd opkijken. Maar zo gaat het soms met lessen die in terugblik zwanger bleken te zijn van een grote waarheid, juistheid en misschien ook schoonheid.

Het vergankelijke is ook een gelijkenis van die les. • MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 57

LESSEN

Over mijn moeder (ze is nu 87) kan ik vele mooie verhalen vertellen. Door de bril van het thema van deze editie aan haar denkend, springt er één gebeurtenis uit. Ik was een jaar of zeven en zat op de lagere school. Mijn moeder was schooljuf en gaf parttime les op een andere school.

Haar schoolcarrière is sowieso heel bijzonder. Om te beginnen omdat ze als dochter van een boer schooljuf werd.

Dat gebeurde nooit. Na haar huwelijk met mijn vader werd ze ontslagen. Zo ging dat toen in katholieke kringen. Maar vanwege een tekort aan leerkrachten, mocht ze alweer snel voor de klas staan. Toen ze in verwachting raakte, volgde opnieuw ontslag. En opnieuw werd ze snel weer aangenomen. Ik denk wel eens dat ik in die tijd het eerste embryo was dat voor een klas stond.

INTERVIEWS

Niet gezwicht voor de

wereld ‘Voor wie plezier en pijn hetzelfde zijn, die wordt onsterfelijk’, luidt een spreuk uit de Bhagavad Gita.

Uiteraard zijn in onze duale wereld geluk en verdriet niet gelijk, maar gaat het om het vermogen het mens-zijn te vinden dat achter de tegenstellingen schuilgaat. In zijn boek Niet gezwicht voor de wereld (2020) belicht Ivo Valkenburg 45 mensen die op praktische wijze, vanuit compassie en empathie bijdragen aan de ‘middenweg’.

DOOR:

MARISKA VAN DOORN

Dualiteit

Dat ook Valkenburg behept is met tegenstrijdige gevoelens wordt verraden door zijn enorme enthousiasme en gedrevenheid als hij vertelt over wat hij wil bereiken voor de wereld. In zijn boek beschrijft hij hoe hij boosheid en frustratie verdooft door die te verbloemen of te projecteren op de buitenwereld.

Hij weet echter ook hoe hij zijn tegengestelde gedachten en ideeën, zijn ambivalenties, in balans kan brengen, zodat zijn verdriet, oordeel of boosheid vanzelf wegebt. Wat hem betreft is dat vermogen een van de ‘kerningrediënten voor een succesvolle transitie’. Een transitie die we kunnen bereiken ‘door minder

IVO VALKENBURG

dogmatisch om te gaan met onze eigen idealen en meer open te staan voor een middenweg, waarbij we samen werken aan de realisatie van wat we met elkaar gemeen hebben’.

Niet gezwicht

Over heldere idealen beschikt Valkenburg. Ze zijn vertegenwoordigd in elk van de niet-gezwichte medemensen in zijn boek, en hij kent veel meer dan 45 niet-zwichters. Een van hen is de Roemeense kunstenares Carmen Todita die hem vroeg mee te doen met een kunstproject gebaseerd op het boek De profeet van Khalil Gibran. Hij stemde in en de 45 praktijkvoorbeelden ingeleid door overdenkingen aan de hand van levensthema’s behandeld in De profeet vormen het prachtige resultaat.

De thema’s zijn zoals Valkenburg beschrijft ‘zeer actueel in een wereld waarin velen roepen om de herziening van bestaande structuren’ en de verhalen zijn inspirerend. Van het ‘zielewerk’ dat hij verrichte en waarmee hij velen ook nu nog inspi-

reert zijn aspecten terug te vinden in de verhalen over de organisaties en mensen die Valkenburg interviewde.

Het zijn de rebellen en onruststokers die weten dat werkelijke verandering begint in onszelf, die buiten de lijntjes durven te kleuren en op praktische wijze vormgeven aan ‘waar de idealisten over droomden’.

De verhalen laten zien wat mogelijk is als we niet zwichten voor de materialistische, maakbare wereld die velen als normaal beschouwen, maar ruimte maken voor bezieling en begrijpen dat in wezen alles en iedereen met elkaar verbonden is.

GEMEENSCHAPPELIJKHEID

Als kind al voelde Ivo Valkenburg de verbinding tussen alles en iedereen en weigerde hij te geloven in de afgescheidenheid die hij in de wereld om zich heen waarnam. Na een bijna-faillissement woonde hij zeven jaar in de bergen van Transsylvanië, waar hij zich laafde aan de natuur en de inwoners van dit gebied. Ook daar voelde hij de eenheid, het echte leven door de illusie van de dagelijkse realiteit heen. Deze periode in Roemenië redde hem. Valkenburg vertelt: ‘Ik stond stil bij schaamte en schuld en ervoer de helende werking van de natuur.’ Maar ook van Nederland is de adviseur, mediator en interimmanager gecharmeerd.

Onlangs keerde hij terug om organisaties te helpen met het opzetten van financieel-economisch beleid dat recht doet aan het welzijn van medewerkers en past in de transitie naar een nieuwe toekomst.

FOTO: FRIGYES FOGEL

INTERVIEWS

»

‘Het zijn de rebellen en onruststokers die weten dat werkelijke verandering begint in onszelf.’

MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 59

INTERVIEWS

‘Met aandacht creëer je mooiere dingen dan met haast.’

GEMEENSCHAPPELIJKHEID

Frigyes Fogel

Het eerste verhaal in Valkenburgs boek gaat over de Hongaarse filmen documentairemaker Frigyes Fogel. Op zijn zevende kreeg hij een cello die hij moest bespelen om de droom van zijn vader waar te maken. Zijn harde werk resulteerde in het winnen van een nationaal celloconcours toen hij negen jaar oud was. Op zijn elfde begon hij aan de Liszt Ferenc Academie voor Muziek.

Een glanzende carrière volgde. Fogel speelde en dirigeerde over de hele wereld, maar voelde zich niet thuis in de ‘klassieke muziek business’ zoals hij het noemt. Gebrek aan vrijheid en zich steeds herhalende patronen riepen weerstand op. Hij had het gevoel een systeem te dienen in plaats van zichzelf en hij wilde doen wat hij werkelijk belangrijk vond. Op zijn 33ste verruilde hij zijn cello voor een camera en richtte in Spanje FogelMedia op. Opnieuw

FRIGYES FOGEL

60 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

reist hij de wereld rond, maar nu om ‘mensen te inspireren en dwarsdenkers en frisdoeners te laten zien dat ze niet alleen zijn’. Hij heeft tientallen films en een aantal grote documentaires op zijn naam staan, waaronder Cultural Creatives - The (R)evolution. Deze film portretteert mensen die net als de niet-gezwichten in Valkenburgs boek authentiek zijn en hun eigen weg volgen. Hun visie is holistisch, ze maken hun idealen in de praktijk waar, houden zich bezig met het verbeteren van het milieu, stellen relaties en onderlinge verbinding voorop en zijn geïnteresseerd in psychologische en spirituele ontwikkeling.

Ontmoeting

Fogel kwam de Cultural Creatives op het spoor door het gelijknamige boek van Ray en Sherry Anderson.

De Andersons, beiden wetenschappers, deden langlopend onderzoek naar deze in de VS en wereldwijd groeiende groep mensen. Ze zijn ervan overtuigd dat zij als voortrekkers een diepgaande culturele en bewustzijnsverandering tot stand kunnen brengen. Fogel raakte erdoor geïnspireerd, e-mailde het paar en reisde af naar Amerika. Hij sprak met een groot aantal change-

makers en bracht de grotendeels zelf gefinancierde film tot stand. Deze is nooit vertoond door de mainstream media, maar is inmiddels door miljoenen mensen bekeken, net als zijn zelf gefinancierde documentaire The Alchemists. Fogel plaatste zijn films online, zodat ze toegankelijk zijn voor iedereen die ze wil zien.

Hij vraagt een vrijwillige vergoeding. Fogel: ‘Toen ik de keuze had ben ik niet voor succes en rijkdom gegaan. Als ik een goed doel ontdek en doe waarvan ik overtuigd ben dat ik het moet doen, vindt geld mij.’

En dat lukt hem redelijk. Hij vindt het werken aan interne waarden en persoonlijke vrijheid belangrijker dan geld en gelooft in de kracht van geven. Geven brengt energie tot stand die ons als mens naar een hoger niveau kan tillen. Fogel is niet rijk, maar vindt rijkdom in de ontmoetingen met interessante mensen.

In de open gesprekken die hij voert, luistert hij tussen de regels door en hoort steeds opnieuw, als mensen over hun verlegenheid heenstappen, dat ze uiteindelijk op zoek zijn naar geluk. Het bereiken van dit soort openheid in gesprekken, het mensen bewust maken, vrijer maken van de structuren waarin ze vaak opgesloten zitten, maakt hem gelukkig.

INTERVIEWS

Geen aanval

Phoa die inmiddels ook de studies filosofie en holistische ecologie heeft afgerond, combineert wat ze graag doet met wat ze belangrijk vindt. Ze wandelt graag, houdt van gesprekken met mensen en wil ons laten beseffen dat we allen deel zijn van een grote rivierfamilie en dat het water onze bloedlijn is. In 2018 heeft ze meer dan duizend kilometer langs de Maas gewandeld, van de bron in Frankrijk tot aan de monding in de Noordzee. In de driedelige documentaire Drinkbare Maas, die uitgezonden is op NPO2, is te zien hoe zij boeren, burgers, bedrijven, burgemeesters, kinderen en vissers in het stroomgebied aanspreekt.

Wat opvalt is haar open houding, waarmee ze zonder te oordelen

LI AN PHOA

informeert naar wat de rivier voor mensen betekent. Geen moment is er beschuldiging te voelen, de mensen die zij bevraagt zijn zonder uitzondering oprecht en zouden eigenlijk graag willen bijdragen aan de verbetering van de waterkwaliteit. Phoa: ‘Vaak weten mensen niet wat ze aanrichten. Mijn werkwijze is misschien niet de snelste, maar als ik in de aanval zou gaan, gaan mijn gesprekspartners in de verdediging en raak ik zelf uitgeput. Als ik voor verbinding kies, verhoog ik het bewustzijn en bied ik handelingsperspectief. Met aandacht creëer je mooiere dingen dan met haast. Dan kunnen creativiteit, verbinding en samenwerking ontstaan.’ En dat roept ze op. Waar Phoa wandelt, komen mensen in beweging. Inmiddels hebben 35 burgemeesters zich aangesloten bij een netwerk voor een drinkbare Maas en zetten mensen in verschillende landen zich in om de gezondheid van het riviersysteem te meten.

Joris Vincken

Van zoeker is Joris Vincken vinder geworden. Zijn succesvolle carrière als componist en producent en de gouden platen die hij kreeg

vervulden niet. Ook zijn verblijf in een spirituele gemeenschap en de zoektocht in zichzelf gaven hem niet de antwoorden die hij zocht. Totdat hij op een dag besefte dat hijzelf het antwoord was. Op die dag dat er eigenlijk niets veranderde, werd alles anders. Hij zoekt niet langer, maar geeft zich over aan het leven, voluit.

De schrijver, coach, muzikant en inspirator publiceerde drie boeken, begeleidt mensen individueel of in workshops, speelt en inspireert. Zijn bemoedigende boodschap: in al je imperfectie, ben je perfect, dat was altijd al zo en zal altijd zo blijven.

Zonder oordeel

In zijn boek Mijn hart heeft geen haast beschrijft hij dat in ieder van ons een plek schuilt, ons wezenlijke zelf, een plek die onbeweeglijk en stil is. Terwijl het leven van alles van ons vraagt en ons oproept in actie te komen, schouwt dat deel, dat niets te leren heeft. Dat onsterfelijke deel in ons helpt ons met liefde en zonder oordeel te kijken naar onszelf en naar de wereld om ons heen.

Het kan ons helpen te zien wat er werkelijk toe doet en te ontdekken hoe magisch en mooi het leven is in al zijn verscheidenheid en diversiteit. » MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 61

GEMEENSCHAPPELIJKHEID

Na haar studie bedrijfskunde voer Li An Phoa met een kano de Canadese rivier de Rupert af en was blij verrast over het feit dat ze het rivierwater direct kon drinken. Toen zij drie jaar later de rivier opnieuw bezocht, bleek de Rupert vervuild door indamming en mijnbouw. Dat een natuurlijk systeem, dat duizenden jaren goed gefunctioneerd had, in drie jaar tijd vergiftigd was greep haar aan. Vanaf dat moment zette zij zich in om rivieren weer drinkbaar te maken. Met de organisatie Drinkable Rivers wil Phoa bereiken dat de mensen in het stroomgebied van rivieren zorgdragen voor het water en dat het natuurlijke leven op de oevers en in de uiterwaarden gezond en in balans is. Zo kan een drinkbare rivier een indicatie zijn dat alle relaties en activiteiten in het stroomgebied helpen het water gezond te houden. En niet alleen het water, maar ook onszelf. Phoa: ‘We bestaan namelijk voor meer dan 70 procent uit water, moleculair gezien zelfs voor 99 procent.’

FOTO: HENK GANZEBOOM

Li An Phoa

GEMEENSCHAPPELIJKHEID

Dat ervaart Vincken als werkelijke rijkdom. Hij vertelt: ‘Mijn “goed” kan “slecht” zijn voor de ander, ik kan daar veel schade mee aanrichten. Ik probeer mijn definitie van wat goed is wat meer los te laten en mijn verantwoordelijkheid te nemen door er als mens te zijn. Hoe meer ik in vrede leef met mezelf, hoe meer vrede ik met de mensen om me heen creëer.’ Dat betekent dat hij ook zijn donkere kant wil durven zien. Hij legt uit: ‘Die hoort er net zo goed bij als onze fraaie kant, maar mensen willen die vaak niet zien. Kijk naar je “fouten”, misschien zijn het geen fouten.’ Hij raadt ons aan te voelen wat er te voelen valt, omdat je pas dan voluit kunt leven, beter de ‘gebreken’ in anderen kunt plaatsen, kunt luisteren en begrijpen.

‘Het gaat erom het verschil te zien tussen wat tijdelijk is of oneindig en je minder te hechten aan vormen.’

Verbinding

Fogel, Phoa en Vincken en alle anderen die centraal staan in Niet gezwicht voor de wereld, getuigen van mededogen en empathie, ook voor andersdenkenden. Valkenburg: ‘Li An heeft een enorme compassie, zij maakt de stroom van het leven bewust bij mensen en laat zien wat eerbied voor het water niet alleen voor de rivier, maar ook voor henzelf kan betekenen. Frigyes laat met zijn films zien hoe we het leven en alles wat leeft weer kunnen gaan respecteren. En Joris verwijdert de angel 62 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

door te laten zien dat we verslaafd zijn aan ons oordeel over wat goed en fout is.’ Fogel, Phoa en Vincken zijn in staat door de verschillen heen te kijken en te zoeken naar de mens achter het verhaal, naar wat hen verbindt. Valkenburg legt uit: ‘Ik probeer me in contact met de ander te richten op de eeuwigheid, op dat wat altijd doorgaat. Het gaat erom het verschil te zien tussen wat tijdelijk is of oneindig en je minder te hechten aan vormen. Op het moment dat we onze voorkeur of het oordeel over wat goed of fout is laten vallen, haal je het venijn uit potentiële conflicten en ontstaat er ruimte.’

Hij licht toe dat wanneer we met een geestelijke blik naar de aarde kijken en onderkennen dat elke positieve gebeurtenis bestaat bij de gratie van een negatieve, dat het goede alleen kan bestaan omdat we het kwade kennen, dat we dan soms kunnen voelen dat alles al in balans is en dat het voldoende is om te zijn. Voor jezelf en voor de ander. Valkenburg: ‘We kennen namelijk het Grote Verhaal niet en kunnen niet overzien wat de gevolgen zijn van nare gebeurtenissen in ons leven. Vaak blijken dat juist de momenten te zijn waar we het meest van leren.’

Middenweg

In zijn boek benadrukt hij dat we met onze zintuigen één procent zien van de realiteit en op die ene procent die we waarnemen en ervaren als ‘de realiteit’ al onze plannen en maatregelen baseren. Hoe makkelijk is het dan om je te realiseren dat we verkeerd kunnen oordelen? Wat hem betreft wordt het dan ook tijd ‘ons ego te beteugelen’ en moeten we ons potentieel aanboren ‘om elkaar werkelijk te gaan ontmoeten, voorbij het wel of niet volledig eens zijn met elkaar’. Valkenburg: ‘Het wordt tijd dat we achter de polariserende verhalen zoeken, naar wat we nou

JORIS VINCKEN

eigenlijk willen en wat we gemeen hebben met elkaar.’ Daarbij doelt hij niet op het sluiten van een compromis, waarbij partijen meestal teleurgesteld de aftocht blazen, maar op het opzijzetten van het ideaal dat voor ons perfect zou zijn en te zoeken naar een middenweg waarin alles wat voor iedereen het meest belangrijk is wordt meegenomen.

Een weg met draagvlak. Daarbij zullen we ons ego de wacht aan moeten zeggen en zoals Valkenburg Gibran aanhaalt: ‘het hoogste dat in elk van jullie schuilgaat’ moeten aanspreken terwijl we van binnenuit zoeken naar gezamenlijke gemeenschappelijkheid. ‘Het is goed om je te realiseren dat iedereen uiteindelijk behoefte heeft aan hetzelfde, en dat is geluk. Een vriend leerde me: waar je haat ziet wordt liefde niet vervuld. Dat kan ons leren met meer mededogen naar onszelf en de ander te kijken.’ • Niet gezwicht voor de wereld Ivo Valkenburg Uitgever: Edicola Publishing ISBN: 9789493201101 224 pagina’s € 19,95 Verkrijgbaar in de webshop: www.theoptimist.nl/shop

FOTO: HENK GANZEBOOM

INTERVIEWS

COLUMN

Column Harry Starren Spreker, dagvoorzitter en publicist rond thema’s als strategie, leiderschap en ondernemerschap. www.harrystarren.com

Als kind, jong kind, had ik lange haren. Mijn moeder vond dat mooi. Ik werd in die tijd vaak een meisje genoemd en ik was jong genoeg om dat niet erg te vinden. Toen ik naar de kleuterschool ging, wilde ik geen meisje meer genoemd worden en werd ik in de ogen van anderen definitief een jongen. Nooit spijt van gehad.

De periode waarin je niet weet of het om een meisje of een jongen gaat, keert als we oud worden weer terug.

Aan veel oude mensen kun je niet op voorhand zien of het om een jongen of een meisje gaat. Ik ben een liefhebber van het werk van de kunstenares Louise Bourgeois, van wie we alleen door haar voornaam weten, dat zij een meisje is. Het doet er eigenlijk niet toe, al vermoed ik dat zij als jongen met haar werk véél succesvoller zou zijn geweest.

Vrouwelijke kunstenaars zijn in musea ondervertegenwoordigd, en mannelijke schrijvers hebben bij uitgevers een grotere kans op antwoord dan vrouwelijke schrijvers.

Ik zeg niks nieuws, en de lijst is veel langer, maar dit schoot me te binnen.

Meisjes en jongens zijn in hun onderscheid een constructie, die er maatschappelijk snel en stevig wordt ingehamerd. Er gaat geen formulier voorbij of je moet je geslacht vermelden. Zelden is het relevant. Maar door het telkens overal te vragen en te vermelden, wordt het vanzelf relevant.

Datzelfde geldt voor het vrouwelijke en het mannelijke, eigenschappen waar mannen en vrouwen de dragers van heten te zijn. En net als bij het onderscheid tussen mannen en vrouwen, worden deze gedachtenspinsels vanzelf realiteit als we ze maar voldoende herhalen. Zoals dat bijvoorbeeld ook voor ‘generaties’ geldt. Dat zijn ook constructies. Maar labels zijn, hoe willekeurig soms

‘Labels werken in je voordeel of je nadeel.’

ook, meer dan een verpakking: ze creëren bij herhaald gebruik de inhoud en zijn dan ongemerkt een essentie geworden. In de sociologie noemen we dat het Thomas Theorema. Als mensen een bepaalde opvatting huldigen dan heeft die – ook als het een misvatting betreft – consequenties die uit die misvatting voortvloeien. Labels werken in je voordeel of je nadeel. Een zwarte vriendin maakt er grappen over: ‘Niemand gelooft dat ik niet kan dansen. Tot ze me bezig zien.’ Labels werken. Daar helpt geen moedertjelief aan.

Wat noemen we doorgaans vrouwelijk? Ontvangend, luisterend, emotioneel, empathisch, relationeel, samenwerkingsgericht, zorgvuldig en introvert. Mannelijk is dan zendend, sprekend, prestatiegericht, rationeel, competitief, strijdvaardig en extravert. We haasten ons dan altijd om bij dit lijstje te zeggen dat het generaliserend is, en stereotiep en dat beide seksen dragers van vrouwelijke én mannelijke eigenschappen en gedragingen kunnen zijn.

In een samenleving waar diensten centraal komen te staan, en relationele kwaliteiten dus belangrijker worden, neemt de waardering voor het vrouwelijke toe. Dat zou moeten leiden tot een gouden tijd voor vrouwen. Voor de zorgberoepen is dat zeker waar, al blijken mannen, als het om leidinggeven gaat, ook dáár oververtegenwoordigd te zijn.

Als mannen dominant zijn, zoals in onze cultuur gebruikelijk, dan blijven mannen in het voordeel. Wij zien als ik me niet vergis, de opkomst van de feminiene man.

Die gaat er met de buit vandoor. Vaak onder het applaus van de andere sekse. De man die open over zijn gevoelens praat, empathisch leidinggeeft en een luisterend oor biedt. De ideale man. Wie de macht heeft, ook al is die macht onbewust en niet persoonlijk, geeft die macht niet graag uit handen. Dus we laten het graag zo.

Dat dit tot ergernis leidt en soms tot woede, ja dát begrijpt de feminiene man maar al te goed. Hij knikt instemmend, begrijpend en zegt: het ís ook niet rechtvaardig. • MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 63

LABELS

FOTO: MURIEL JANSSEN

De feminiene man

ACHTERGROND

Aan de slag met

erfenishygiëne Nadenken over later, als je er niet meer bent, is niet ieders favoriete bezigheid. Marina Milenković werd geconfronteerd met onverwachte heisa na het overlijden van haar partner.

Ze verdiepte zich in de materie, schreef er een boek over en adviseert nu anderen hoe ze de erfenis goed kunnen regelen en afwikkelen. In tijden van pandemie geen overbodige luxe.

NALATENSCHAP

DOOR:

MARINA MILENKOVIĆ

Wat het afgelopen ‘niet normaal’-jaar ons heeft gebracht is absurd te noemen. Blijkbaar leiden deze tijden – nu het coronavirus om zich heen grijpt – tot meer bewustzijn van het leven en nog meer besef van onze sterfelijkheid. Mensen gaan plotseling allerlei zaken rondom de eigen erfenis regelen, want wie weet welke onverwachte ontwikkelingen ons nog te wachten staan. ‘Het moet me niet overkomen dat ik in een volledige isolatie verkeer, terwijl ik mijn zaken niet op orde heb; dat stress en zorgen mijn partner en kinderen frustreren of dat mijn erfenis ze duur komt te staan’, hoor ik geregeld.

‘Ik ontdekte de spelregels van een slimme planning van erfenissen.’

Doodstil en stervensdruk

We verliezen onze dierbaren, zonder afscheid te kunnen nemen. Opspelende emoties van boosheid en verdriet zorgen ervoor dat je mentaal uitgeput raakt. Er zijn zoveel vragen die dan door je hoofd schieten: ‘Hoe moet ik de nalatenschap aanvaarden en afwikkelen als mijn bewegingsvrijheid is beperkt en mijn familieleden weigeren mij te ontvangen uit angst om besmet te raken? Welke zaken kan ik zelf regelen, nu ik in mijn huis opgesloten blijf? Welke intelligente oplossingen zijn er om mijn 64 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

vermogen te beschermen, nu de onzekere toekomst mij omarmt en het toekomstperspectief van mijn kinderen op losse schroeven staat?’

Het is een jaar geleden dat mijn boek Wat laat ik na? het licht zag. Meteen na de publicatie heeft de coronacrisis de wereld op zijn kop gezet. Ik kijk door het raam naar buiten en zie niemand op straat lopen. Het is doodstil.

Het enige wat ik hoor is de sirene van een ambulance, een paar straten verderop. Ik kijk er niet eens meer van op dat ik mijn nieuwe buren nog niet heb ontmoet en dat mijn sociale leven uitgestorven is. Want ik heb het stervensdruk: ik wikkel de nalatenschappen af van mensen die ons in afschuwelijke eenzaamheid hebben verlaten of ik plan erfenissen van mensen die het voor hun dierbaren geregeld willen hebben als het virus onverhoopt hard toeslaat.

Mijn leven na zijn hartstilstand

Deze bizarre tijden doen me denken aan de tijd van acht jaar geleden, toen mijn geliefde overleed. Samen met zijn twee minderjarige kinderen stapte ik het doolhof van rouw en onzekerheid in. ‘Hoe overleef ik die zeurende pijn in mijn borst en waar moet ik beginnen? De financiële administratie is een chaos, zijn woning is onverkoopbaar, notariskosten rijzen de pan uit, de Belastingdienst incasseert en de familiebanden zijn voorgoed verstoord’ waren mijn enige gedachten.

‘Waarom regelde hij niets?’ vroeg ik me af. ‘Dat komt later wel, want voorlopig gaan we nog niet dood’ hoor ik hem nog zeggen. De afwikkeling van zijn erfenis bleek een topsport zonder voorbereiding.

ACHTERGROND

Wat laat ik na?

Marina Milenković Uitgever: S2uitgevers ISBN: 9789492528452 224 pagina’s € 20,-

Verkrijgbaar in de webshop:

MARINA MILENKOVIĆ

FOTO: MARK HORN

www.theoptimist.nl/shop

Wat laat jij na?

Even terug naar hier en nu. Corona heeft je leven uit balans gebracht, het gevaar sluimert en je moet je schikken in deze absurditeit. Het is een risico als je je niet voorbereidt op het ergste. Zou je dan niet met de zogenaamde erfenishygiëne aan de slag moeten, immuniteit van je erfenissen moeten verhogen en een testament moeten maken zodat je erfenis virusvrij is? Uit liefde voor je dierbaren.

Je bent in je huis opgehokt en waarschijnlijk – zoals vele anderen – aan het opknappen en opruimen. Als je toch bezig bent, ga dan ook met de erfenishygiëne aan de slag.

Breng je hypotheken, (levens)verzekeringen, pensioenen, binnen- en buitenlandse rekeningen, abonnementen, so-

‘Erfenisimmuniteit’

Wil jij je vermogen beschermen tegen alle ‘negatieve invloeden’ van buitenaf (bijvoorbeeld je stieffamilie of de fiscus) die het leven van je naasten kunnen bedreigen?

Als je erfeniszaken niet hebt geregeld, verlaagt dat hun weerstand en maakt het hen kwetsbaar. Om ‘erfenisimmuniteit’ te verhogen, zijn er intelligente oplossingen nodig. Ga met elkaar in gesprek. Je kunt bijvoorbeeld de erfenis van je overleden ouder nu alvast veiligstellen, de ouderlijke woning gunstig overnemen, de erfenis van je minderjarige kinderen laten beheren zonder bemoeienis van je ex of drie tips leren die welgestelde mensen gebruiken (zie Wat laat ik na?). Ook toe te passen als je geen miljonair bent.

Om je erfenis als het ware ‘virusvrij’ te maken moet je vervolgens een testament laten opstellen. Een cliënt vertelde: ‘Zo tekende ik hem in mijn auto, terwijl de notaris buiten stond te wachten en door het raam oogcontact met mij had. Daarna kon ik de akte door een kiertje van het autoraam naar buiten schuiven.’ Hiermee verklein jij het risico voor je dierbaren, want het coronavirus heeft al een flinke voorsprong. Stel het daarom niet uit, regel het nu! • Marina Milenković is econoom, planner en executeur van nalatenschappen en auteur van het boek Wat laat ik na?.

Ze helpt de zogenaamde sandwichgeneratie, ingeklemd tussen zorg voor ouder wordende ouders en opgroeiende kinderen, hun erfenis slim te regelen.

Meer informatie: www.alles-geregeld.nu MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 65

NALATENSCHAP

Na zijn overlijden ontdekte ik dat slechts 8 procent van de Nederlanders hun erfenis heeft geregeld en dat de meeste vermogenden slim nalaten. Ze realiseren fiscale en emotionele verlichting voor hun nabestaanden, nog tijdens hun leven. Ik besloot om niet – zoals 92 procent van de Nederlanders – vooral zorgen en ruzie na te laten.

Ik wilde mijn dierbaren ergernis en frustratie besparen en voorkomen dat de fiscus maximaal meesnoept van waar ik hard voor gewerkt heb.

Uitgeput van het uitzoeken en regelen en verbaasd over hoe veel instanties in Nederland hun zaken niet op orde hebben, ging ik me verdiepen in het erfrecht. Ik investeerde in opleidingen en ontdekte de spelregels van een slimme planning van erfenissen. En ik paste ze toe. Ik schreef een instructie voor mijn stiefkinderen, zodat zij nooit dezelfde chaos hoeven mee te maken.

cial media- en inloggegevens in kaart. Weten je naasten waar de sleutels van je auto of tweede woning liggen, aan wie je geld hebt geleend en hoeveel, of wat je DigiD is?

Indien je ondernemer bent: weten ze wat je bedrijf waard is en welke afspraken je met de aandeelhouders hebt in geval van ziekte of overlijden?

DE KRACHT VAN...

Waar haal je het vandaan, iedere dag weer? Gijs de Swarte spreekt beroemde, minder beroemde, aangeslagen, vrijgevochten, zoekende, zekere, stoere en andere geesten over hoe zij het doen in:

De kracht van...

DOOR:

GIJS DE SWARTE

Arielle Veerman, (1963) schrijfster en restaurator

PORTRET

‘Soms is er geen licht aan het eind van de tunnel’ Arielle Veerman publiceerde vorig jaar De langste adem, een aangrijpend en zeer goed ontvangen boek over haar pijnlijke relatie met de door zelfdoding overleden vader van haar drie kinderen, ex-man en schrijver Joost Zwagerman.

Arielle Veerman: ‘Het was vreselijk, periodes die heel bedreigend waren de ziekte van Joost, zijn agressie, de rechtszaken. Ik stond er financieel ook heel slecht voor.

En dan dat boek; de ex over de gevierde schrijver… dat ruikt al snel naar rancune. Dat er zo over gedacht werd voelde ik ook wel.

Bij Op1 aan tafel… dat ervaarde ik echt als agressief. Maar toen het De langste adem Arielle Veerman Uitgeverij Prometheus ISBN: 9789044641080 256 pagina’s € 15,Verkrijgbaar via theoptimist.nl/shop 66 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

breder gelezen werd en goed bleek te vallen, en er zoveel begripvolle reacties kwamen ook… We zijn een jaar verder nu en het woord dat bij me opkomt is opluchting. Dat is het echt, ik ben opgelucht.’

‘En als ik dan denk over deze tijd…

Ik ben niet bang. Op de een of andere manier is de illusie ontstaan dat ziekte en dood ons worden aangedaan door een soort kwaadwillende macht. Er heerst hierdoor enorm veel onrust en angst. Maar ziekte en dood zijn inherent aan het leven. Ze horen erbij. Dat wil niet zeggen dat het allemaal zomaar van je afglijdt.

Het is verwoestend als je mensen verliest. En ook als je een bedrijf hebt en je ziet het ten onder gaan en je kunt er niets aan doen. Die verhalen kom ik natuurlijk tegen en het is hartverscheurend. Maar je moet een methode vinden om er mee om te gaan, met al dat soort dingen, dat heb ik wel geleerd. De kinderen zijn hier vaak. Daar richt ik me op. We consumeren niet al te veel nieuws.

Eten samen. Schaken opeens weer veel – iets wat we vroeger al deden.

ARIELLE VEERMAN

‘Als het leven te groot wordt, houdt het klein.’

Dat is mijn weg; als het leven te groot wordt, houd het klein. Wat is de uitdrukking ook alweer… oh ja, licht aan het eind van de tunnel. Dat is er soms niet. En als het er niet is moet je het in de tunnel gezellig maken. Klinkt een beetje als “kop op, doorbijten”, maar echt, een andere goede keuze is er niet.’

DE KRACHT VAN...

Salo Muller (1936), fysiotherapeut, schrijver, spreker, holocaustoverlever, pitbull…

‘Ja lieve schat, bekijk het eens van een andere kant’ Zijn ouders werden in Auschwitz vermoord. Hij was de fysiotherapeut van het grote Cruyff-Ajax. Hij dwong schadevergoedingen af voor de deportaties waaraan de Nederlandse Spoorwegen verdiende, geeft lezingen en schreef meerdere boeken. De bestseller Tot vanavond en lief zijn hoor! over zijn oorlogsjaren, komt binnenkort uit in Italië.

Tot vanavond en lief zijn hoor!

Salo Muller Uitgeverij Verbum ISBN: 9789074274968 169 pagina’s € 14,95 Verkrijgbaar via theoptimist.nl/shop

SALO MULLER

vertel op scholen over m’n leven. Ik blijf dingen doen.’

‘Dat hele NS verhaal… Moet je voorstellen; zo vanuit je gewone leven in een veewagen, waar veertig mensen in kunnen en waar er vijfenzestig in worden gepropt. Daar sta je dan, met je kinderen misschien, geen eten, geen drinken, je kan niet piesen, mensen raken in paniek, sterven. Vertrokken er twintig treinen naar Westerbork dan werden er twintig nota’s naar de Duitsers gestuurd. En die betaalden dat dan van het geld dat ze van diezelfde joden hadden gestolen. Ze betaalden voor hun eigen treinkaartje. Dat vind ik iets onvoorstelbaars nog steeds. Ik ga nu door met de Duitse spoorwegen. Dat is moeilijker. Hun wetstelsel is anders. Maar zij hebben het bewuster gedaan. Ze reden door tot in de vernietigingskampen.

Ze hebben geroken wat er uit de schoorstenen kwam.’

‘Met de NS ben ik drieënhalf jaar bezig geweest en dan krijg je toch commentaar. “Het is een dood paard

‘Toen de oorlog over was, was ik alles kwijt en helemaal depressief.’

Salo, blijf daar nou niet aan trekken.

Je hebt een vrouw, kinderen, ga iets leuks doen met ze.” Mensen zeggen nu ook weer, “hou toch op met die Duitsers, het heeft geen enkele zin”.

Maar ik zet door. Ik ben een pitbull.

Als ik iets vast heb laat ik niet meer los. Als je je ergens echt op richt, als je iets absoluut wilt dan geeft dat zoveel kracht. Dat je later denkt, heb ik dat gedaan? Toen de oorlog over was, was ik alles kwijt en helemaal depressief. Dan kun je twee kanten op. Of je denkt, het leven is toch wel leuk en je komt eruit. Of die andere kant op... en dat is heel erg.’

PORTRET

Salo Muller: ‘Ik heb veel geluk gehad. Ik heb twee kinderen, vijf kleinkinderen en twee bonuskleinkinderen van de nieuwe partner van mijn zoon. Na de oorlog werd ik opgevangen door mijn oom en tante.

Mijn nichtje werd m’n zusje. Ik kon er ook altijd goed over praten met mijn vrouw want haar ouders zijn in Sobibor vermoord.’

‘Ik heb wel vriendjes en vriendinnetjes die opbellen en zeggen “dit gaat niet goed en dat gaat niet goed”.

Dan zeg ik wel eens “ja lieve schat, bekijk het eens van een andere kant”. Je hebt een mooi huis, eten, drinken, een partner. Dat zeg ik ook tegen m’n kinderen. En ja inderdaad, ook tegen mezelf. Doe godverdomme niet zo mal; uit de put, niet erin. Muziek werkt goed, klassiek of jazz. Ik schrijf veel. Ik

»

MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 67

DE KRACHT VAN...

Monique de la Fressange, (1979), drag queen, podiumkunstenares en Bachelor of Science in Communication.

‘Je moet het gevecht aangaan’

PORTRET

Ze werd in elkaar geslagen bij het Centraal Station van Amsterdam, kreeg vorig jaar het coronavirus, maar houdt een goed humeur.

Monique de la Fressange: ‘Ja dat moment… ze waren met z’n drieën en een van hen liep voor de anderen uit. Hij begon te roepen “je bent zo sexy en wil je dit en wil je dat” en zo. Ik ken het allemaal; niet reageren, niet reageren, laat het voorbijgaan alsjeblieft... Maar zoals dat gaat, voelde hij zich afgewezen en begon te schelden en te dreigen.

Opeens veranderde er iets in me; oké dan, laat het maar gebeuren.

Komt wat er komt. Ik laat me niet beledigen. Ik zei wat terug en toen kwam het. Loop je daar… in je mooie kleren, met een bebloed gezicht. Aan bullying ben ik gewend.

Op de lagere school, de middelbare school, de universiteit. Daar ga ik niet over uitweiden.

‘Vaak denk ik aan mijn oom in Panama. Hij was gay en kreeg aids maar hij durfde er niet voor uit te komen en stierf. Als hij dat wel had gedurfd, dan had hij tijdig medicijnen kunnen krijgen en was hij er misschien nog geweest. Je moet het gevecht aangaan. Ik herinner me nog de eerste keer dat ik optrad. Ik ben nogal verlegen, introvert. Maar als heel jong kind wist ik dat ik het podium op moest. Een raar dilemma. Met trillende handen stond ik achter de coulissen en dan is het ja of nee. Ga het maar aan dan, dacht ik, gewoon erdoorheen. Daar stond ik dan, op het podium, en ik mocht zijn wie ik was.’

‘We hebben nu te maken met het coronavirus. Ik heb het ook ge68 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

MONIQUE DE LA FRESSANGE

kregen, in het begin, toen we al die dramatische beelden uit China zagen. Ik heb het niet aan mijn ouders in Panama verteld. Je maakt de ellende alleen maar groter. Kunnen zij niet slapen… Dus ik lag alleen in dat ziekenhuis, ik voelde me slecht, kon geen lucht binnenkrijgen, had buisjes in mijn neus. Ik werd in een week tien kilo lichter. Ik lag op een kamer met een man met wie ik niet sprak maar die ik wel hoorde vechten voor zuurstof. En dan, midden in de nacht, gerochel, paniek, artsen en verplegers die binnen komen rennen. Daarna is iedereen weer weg. Deur dicht, licht uit. Oké… dus zoiets kan mij ook gebeuren. Maar

‘Hoe vecht je voor je leven?’ wat kan ik doen? Hoe vecht je voor je leven? Rustig blijven, ontspannen, diep ademhalen zodat er zuurstof in je bloed komt. Positief denken; ik ga dit niet verliezen, kom maar op.’

‘Ademhalen, wat je ooit zo gewoon vond, waar je nooit aandacht aan gaf, dat blijkt een groot geschenk.

Frisse koude lucht, diep je longen in.

Je leeft. Ik ben daarna ook begonnen met de hormonen, om helemaal vrouw te worden.’ •

Na jou de zondvloed of een golf van optimisme?

Ons bestaan op deze planeet is aan tijd gebonden. Dat kunnen we jammer vinden, maar het geeft ons ook de kans om onze reis af te ronden. Een leerproces te doorlopen, met een start en een finish. Om vervolgens iets na te laten, wat hopelijk herinnerd wordt. Iets waar de wereld, die ondanks alles doordraait, uiteindelijk een beetje mooier van wordt.

Wil jij iets positiefs nalaten?

Het optimisme ook in de toekomst een hart onder de riem steken? Dat kan door een legaat te schenken aan The Optimist. Daarvoor kun je contact opnemen met jouw notaris.

Als je dat wilt, noemen en roemen wij je daarvoor in ons blad. Op een positieve en integere manier. Zo houden wij jouw herinnering als optimist levend.

Blijf je liever anoniem, dan mag dat natuurlijk ook. Want optimisme en bescheidenheid gaan prima samen.

Die les hebben we de afgelopen 25 jaar alvast geleerd.

Meer informatie: www.theoptimist.nl/doneren Uitgeverij The Optimist B.V., Den Haag • IBAN: NL35INGB0006927906

ACHTERGROND

Met optimisme richting de

verkiezingen Gedifferentieerd stemrecht klinkt als een gewaagd experiment.

Lezer Paul van Meurs vraagt zich af of het wel verstandig is om verkiezingen voor iedereen gelijk te laten zijn. Na enig onderzoek komt hij met een bijzonder idee: een pleidooi om dubbel stemrecht te geven aan mensen jonger dan 50 jaar.

STEMRECHT

DOOR:

PAUL VAN MEURS

Per definitie staan verkiezingen bol van optimisme en hoop. Alle kandidaten hopen dat ze de wereld beter kunnen maken. ‘Beter’ volgens hun eigen definitie in ieder geval. Natuurlijk wordt er door sommige politici met modder naar elkaar gegooid, maar tegelijkertijd meent iedere stemmer ook dat zijn of haar kandidaat een wereldverbeteraar is. Bovendien gaan mensen alleen stemmen als ze optimistisch zijn over een betere toekomst én denken dat hun stem iets zal bijdragen aan de juiste keuzes voor later.

‘Het gaat om de impact van keuzes in het aantal nog te leven jaren.’

Mensen stemmen dus over de toekomst. Maar over hoeveel toekomst praten we dan? Voor een gemiddelde persoon met een leeftijd tussen de 20 en 50 jaar betreft dat ongeveer twee keer zo veel ‘toekomstjaren’ als een persoon die tussen de 50 en de 80 jaar is. Tenminste, als we uitgaan van stemrecht rond de 18e verjaardag en een gemiddelde levensverwachting van ongeveer 80 jaar. Waarom heeft iedereen dan hetzelfde stemrecht?

Zou het niet rechtvaardiger zijn om mensen onder de 50 dubbel stemrecht te geven? Iemand van 20 jaar voelt de effecten van keuzes tenslotte veel langer dan iemand van 80.

‘Leave or remain?’

Stel dat we dit dubbele stemrecht een aantal jaren geleden hadden ingevoerd, hoe zou de wereld er dan nu uitzien?

Solidariteit of eigenbelang

Worden de leefomstandigheden van mensen boven de 50 slechter als ze met hun stem minder invloed krijgen?

Kijken jongeren per slot van rekening niet alleen naar hun eigen belang?

Dit is zeer de vraag. Kijk bijvoorbeeld naar de coronacrisis. In Nederland (en Europa) lijkt er een grote mate van solidariteit te bestaan binnen de landen. Alle mensen onder de 50 doen ruimschoots mee aan de maatregelen zoals afstand houden en sociale beperkingen, terwijl ze nauwelijks of geen risico lopen. De infection fatality rate in die groep ligt volgens sommigen onder de 0,01 procent. Belangrijke reden om ze te stimuleren om mee te doen is het beschermen van anderen ondanks dat ze wel in sterke mate de economische en sociale

PAUL VAN MEURS

schade voelen van de maatregelen. Er wordt wat gemord en gereld, maar echt veel gebeurt er niet – ook al willen sommige kranten ons anders doen geloven. Solidariteit lijkt ondanks een lange tweede lockdown ruim voldoende aanwezig.

Wat als je niet vertrouwt op de solidariteit tussen mensen en uitgaat van puur eigenbelang? Dan is het interessant om te bedenken dat iemand van 20 (of 49) jaar stemt voor een toekomst waarin hij of zij ook ouder dan 50 jaar zal zijn. Terwijl iemand van boven de 50 in geen enkele toekomst ooit weer jonger dan 50 zal zijn. Wat plastisch chirurgen je ook beloven.

Als je uitgaat van eigenbelang stemmen mensen onder de 50 dus voor hun belang als jongere én hun belang als oudere terwijl mensen boven de 50 alleen stemmen voor hun belang als oudere.

Vanuit eigenbelang lijkt er dus geen probleem voor ouderen te verwachten in het geval van dubbel stemrecht voor mensen onder de 50.

Op basis van de toekomst die ze voor zich hebben, is er mijns inziens een goede reden om mensen onder de 50 dubbel stemrecht te geven. Persoonlijk denk ik zelfs dat de wereld er misschien iets beter had uitgezien als we het eerder hadden ingevoerd, maar dat is niet de belangrijkste reden. Het gaat om de impact van keuzes in het aantal nog te leven jaren.

En voor de goede orde: ik ben zelf de 50 al gepasseerd.

Maar ik heb mijn optimistische blik op de toekomst gericht en mijn hoop op de jeugd gevestigd. Ik heb ze tenslotte toch mede zelf opgevoed. Spes Patriae, maak er wat moois van. • Paul van Meurs is niet-praktiserend arts en internationaal werkzaam voor een dienstverlener in geneesmiddelontwikkeling. Mede door zijn werkveld volgt hij met veel belangstelling de ontwikkelingen in de internationale democatie en de coronacrisis.

MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 71

STEMRECHT

In het Brexit-referendum stemde 52 procent voor ‘Leave EU’ en 48 procent voor ‘Remain’. Er waren een paar scherpe scheidslijnen te trekken in de manier waarop werd gestemd. Eén daarvan was op basis van leeftijd.

Jongeren stemden veel vaker Remain. Volgens een poll, gerefereerd in een artikel van de BBC, stemde de groep tot 24 jaar in grote meerderheid voor Remain (73 procent versus 27 procent Leave). In de 65-plusgroep stemde daarentegen 40 procent Remain en 60 procent Leave.

Als mensen onder de 50 jaar dubbel stemrecht hadden gehad zou men, gelet op de demografische opbouw van het Verenigd Koninkrijk, echter op 47 procent Leave en 53 procent Remain uitkomen. Bij dubbel stemrecht voor mensen onder de 50 is er dus een grote kans dat het VK nog gewoon in de EU zat. In de VS is het de vraag of Trump ooit had gewonnen. Daar is duidelijk dat bij de verkiezingen in 2016 jongere kiezers meer op Democraten stemden dan oudere kiezers. Bekend is dat op basis van de popular vote Hillary Clinton al 48,2 procent en Donald Trump 46,1 procent van de stemmen haalde. In de VS is er dus een kans dat Hillary Clinton was verkozen als mensen onder de 50 jaar meer invloed hadden gehad.

Om nog maar te zwijgen over het feit dat met dubbel stemrecht voor mensen onder de 50 jaar, een fatsoenlijk klimaatakkoord waarschijnlijk al een decennium geleden geïmplementeerd was geweest.

ZINGEVING

Op zoek naar mijn

bestaansrecht Voor wie altijd druk is met werk, is het moeilijk zich te verplaatsen in de wereld van de niet-werkenden. Nathalie Kelderman leerde de hoogte- en dieptepunten van beide kanten kennen. Ze maakte een beknopte en hoopvolle analyse aan de hand van haar persoonlijke verhaal.

EIGENWAARDE

DOOR:

NATHALIE KELDERMAN

Hoe vullen we onze dagen in? Dat is een centrale vraag voor mensen over de hele wereld. Werk speelt daarin een essentiële rol. Daarnaast vervullen mensen zorgtaken binnen hun gezin, voor een familielid of vriend(in), doen ze aan sport of een andere hobby, is er tijd voor vakantie en ontspanning.

Afgescheiden werelden

Als we het vanuit het element werk bekijken, bestaat de wereld grofweg uit mensen die werken en mensen die niet werken. Met werken bedoel ik dan het deel van de bevolking dat fulltime werkt, al dan niet in loondienst.

Dan heb je nog het leger parttimers dat in Nederland ruim bevolkt wordt. Deze twee samen vormen de groep werkenden.

Onder de niet-werkenden vallen mensen die geen werk kunnen vinden, maar wel willen en kunnen, mensen die wel kunnen, maar niet willen en de mensen die wel willen maar niet kunnen. In deze niet-werkenden groep zijn er veel mensen die hun werkende tijd invullen met vrijwilligerswerk. Ook een soort werk, maar dan anders. Pensioengerechtigden en mensen die fulltime zorgtaken vervullen behoren formeel eveneens tot deze groep. Er zit een groot verschil tussen beide werelden.

72 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

‘Ik werk dus ik besta’

Van welke groep je deel uitmaakt is bepalend voor de mate waarin de buitenwereld en de maatschappij waarin we leven je waarderen. Als je hard werkt en een goede baan hebt, verdien je geld. Dat wordt doorgaans positief gewaardeerd. Deze in- en expliciete waardering van de omgeving heeft meestal een positief effect op je eigenwaarde. Ik werk, verdien geld, doe mee, dus ik besta.

Als je niet werkt en dus niet zelf geld verdient, betekent dit uitgaande van bovenstaand motto dat je feitelijk niet bestaat. Dit klinkt nogal extreem, maar in veel gevallen wordt het in meer of mindere mate zo door mensen in deze groep ervaren.

Ik heb in mijn leven deel uitgemaakt van beide groepen.

Ik ben hoogopgeleid, ambitieus en heb als fulltimer ervaren hoe het voelt om hard te werken, geld te verdienen, mee te doen en dus te bestaan. Mijn leven verliep alleen op zo’n manier dat ik als twintiger ziek werd en uit het arbeidsproces raakte. Dit hakte er behoorlijk in.

Vanwege de ziekte, maar ook vanwege het besef ineens aan de andere kant te staan. Niet mee te doen, geen geld te verdienen en afhankelijk te zijn van een uitkering. Ik merkte hoezeer mijn eigenwaarde en zelfbeeld hierdoor in negatieve zin beïnvloed werden.

ZINGEVING

‘Ik leerde om mijn eigenwaarde niet af te laten hangen van betaald werk.’

‘Ne plus travailler, c’est mourir un peu’

Een wrange speling van het lot zorgde ervoor dat ik als eind veertiger wederom werd geconfronteerd met een ziekte, dit keer een chronische, progressieve ziekte. Dit betekende voor mijn werkende leven dat ik genoodzaakt

EIGENWAARDE

Dit inzicht was meteen een sleutel tot verandering en ik leerde om mijn eigenwaarde niet af te laten hangen van het hebben van betaald werk. Ik leerde dat iets bijdragen, zingeving, wél belangrijk voor me was. Daarom ging ik in mijn herstelproces vrijwilligerswerk doen. Dit gaf me voldoening, zelfvertrouwen en mijn eigenwaarde groeide ervan. Mijn doel was uiteindelijk wel weer betaald werk te vinden dat bij mij paste.

Na een tijdje rolde ik via het vrijwilligerswerk in een goede, betaalde, parttimebaan. Een baan waarin ik uitgedaagd werd en mijn talenten kon benutten. Een baan met de nodige verantwoordelijkheden. Binnen een organisatie die qua doelstelling en cultuur bij mij aansloot.

Hoewel ik inmiddels had geleerd en doorvoeld dat ook vrijwilligerswerk je leven zin kan geven en kan bijdragen aan een goed gevoel van eigenwaarde, moet ik toegeven dat ik vanaf het moment dat ik weer zelf mijn geld verdiende, pas het gevoel had dat ik écht weer meedeed.

NATHALIE KELDERMAN

was te stoppen met mijn baan. Mijn ziekte zorgde ervoor dat ik niet goed meer kon functioneren in mijn functie en er waren binnen de kleine organisatie geen passende andere rollen. Uiteindelijk werd ik door het UWV 100 procent afgekeurd.

Dit is nu ruim een jaar geleden. Het proces waarin ik zit is er een van rouwen om wat verloren is, en tegelijkertijd kijken naar wat nog wel mogelijk is. Ik gebruik medicijnen die nu redelijk helpen de symptomen te bestrijden, maar ik moet leven met de wetenschap dat ik niet meer beter word en dat het vooruitzicht helaas niet rooskleurig is. Een zware dobber, moet ik zeggen.

Het betekent bovendien dat ik afscheid moet nemen van (een deel van) mijn werkambities. » MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 73

ZINGEVING

‘Heb ik iets te leren waar ik ‘overheen’ geleefd heb?’ mijn eigen geld verdien, meedoe en dus besta. En dat ik mezelf nog behoorlijk op mijn kop kan zitten als ik niet iets nuttigs doe. Ik verbaas me erover hoezeer ik daar onder gebukt kan gaan. Ik dacht namelijk dat ik door mijn eerdere ervaring in mijn leven met ziekte, vrijwilligerswerk en de link met eigenwaarde, wel voldoende tegenwicht had opgebouwd tegen mijn kritische ik. Maar dat valt tegen. Het bleek zelfs nodig om de hulp van een psycholoog in te schakelen om mij van het nodige tegengif te voorzien.

Misschien besta ik nu wel meer

Maar, ik zou mezelf niet zijn als ik nu niet toch weer aan het kijken ben naar wat ik nog wel zou kunnen bijdragen. Met mijn positieve bril op zie ik deze situatie dan ook maar zo dat ik nu de ruimte heb om te doen waar ik energie van krijg. En misschien een richting in te slaan die ik anders nooit verkend had. In dit proces bevind ik me nu.

Tegengif

Ik ben al heel wat in mezelf tegengekomen. Het klinkt namelijk zo makkelijk, doen waar je energie van krijgt.

Maar in de praktijk is het toch heel anders als je een vrije dag of week in moet vullen met iets leuks, dan wanneer je dat moet doen als eigenlijk elke dag een vrije dag is.

Uiteraard is een deel van mijn week al ingevuld met medische routines en als ik een slechte dag heb – en die zijn er regelmatig – valt er niet veel meer te willen dan de dagelijkse dingen voor elkaar te krijgen. Maar toch, er zijn dagen dat ik wel energie heb voor iets anders.

Deze zoektocht naar een zinvolle invulling van mijn leven is grillig. Ik merk dat ik het, ondanks het feit dat ik een ziekte heb, alsnog moeilijk vind dat ik niet meer 74 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

Het afgelopen jaar heb ik weer erg intens ervaren dat en hoe de wereld van de niet-werkenden verschilt van die van de werkenden. Waar ik in mijn werkende leven ook zeker oog had voor het niet-materiele in het leven, merk ik dat ik mij door de situatie waarin ik zit nog meer open ben gaan stellen voor de spirituele kant van het leven.

Niet als extraatje, maar als hoofdmoot. Mede gevoed door de vraag waarom mij dit overkomt. Heb ik iets te leren waar ik ‘overheen’ geleefd heb? Klopt het leven nu wel erg hard op mijn deur om me iets duidelijk te maken?

Ik heb daar (nog) geen antwoord op, maar ik ervaar wel dat deze ervaring van ziekte mij een richting opduwt die weleens mijn weg zou kunnen zijn. Weg van de prestatie, naar de ervaring van hoe het is, nog wiebelig oefenen met bij mezelf te blijven als ik dingen doe. Te vertrouwen dat de wijsheid die ik tot nu toe in mijn leven heb opgedaan van waarde is en rijp is om doorgegeven te worden.

Dit gebeurt in contact met mensen. Mijn uitdaging is al deze ervaringen te doorleven en het niet meteen weer dicht te willen timmeren in een plan voor de toekomst.

Misschien ben ik wel meer van waarde als ik nu mijn levenswijsheid deel met anderen, dan toen ik werkte, meedeed, geld verdiende en dus bestond. Misschien besta ik nu wel meer. • Nathalie Kelderman is politicoloog en werkte o.a. bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Na het doormaken van depressies legde zij zich toe op het bespreekbaar maken van mentale problemen en was zij vijf jaar lang directeur van de landelijke Depressie Vereniging.

Al jong je vader/moeder verliezen.

En dan?

Het overlijden van mijn vader kwam niet plotseling. Dus ik heb gelukkig nog heel veel met hem kunnen praten. Over van alles en nog wat. En juist dat mis ik nu het meest, want we waren nog lang niet uitgepraat.

Eva, 16 jaar

6.000 jongeren per jaar verliezen één of beide ouders .

Jongeren die niet voorbereid zijn op het omgaan met dit verdriet en waar omgeving, school en clubs niet weten hoe hen te helpen. Zelfs in de reguliere zorg is er voor deze groep vaak niet de aandacht of expertise.

De ervaring leert helaas dat deze jongeren dan op latere leeftijd vaak vastlopen in werk en relatie met alle gevolgen van dien.

Deze vergeten groep helpen met een speciaal ontwikkeld programma en het vormen van een buddy netwerk is het doel van de EvE Foundation. Steun daarom EvE nu om deze jongeren te helpen met het verwerken van dit verdriet.

Scan de QR code en maak een bedrag naar keuze over zodat wij meer kinderen kunnen helpen. Meer weten?

Neem contact op via post@evefoundation.nl of kijk op onze website evefoundation.nl.

Samen sterk bij rouw

KEUZE

Onderstroom podcasts DOOR:

DE REDACTIE

Voor wie nog nooit naar een podcast heeft geluisterd: het is niets meer of minder dan een geluidsopname van een gesprek die je terug kunt luisteren wanneer het jou uitkomt.

Sinds enkele maanden maakt The Optimist de serie Onderstroom Podcasts, waarbij redacteur Arie Dekker gasten van diverse pluimage interviewt over hun idee, uitvinding, boek of initiatief. Vaak vind je hen terug in ons magazine, maar het kan ook zijn dat we een optimistisch geluid graag op een andere manier een podium willen geven.

Je vindt de Onderstroom Podcasts op onze website. Als je in de zoekbalk ‘podcast’ intypt, verschijnen ze op je scherm. Klik ze aan en luisteren maar! De podcasts zijn ook te beluisteren via Spotify, Apple Podcasts en iedere andere plek waar je graag naar podcasts luistert. In deze Keuzerubriek sommen we zes recente uitzendingen voor je op.

Podcast #16

Upgrade jezelf met biohacking

TERUGLUISTEREN

Is biohacking iets om bang van te worden of kunnen we er juist optimistisch over zijn? Peter Joosten, auteur van het boek Supermens, geeft antwoord op deze vraag. Biohacking kun je als iets dagelijks zien – een leesbril of contactlenzen dragen is ook een vorm van biohacking – of als iets futuristisch.

Zo gebruiken Amerikaanse bedrijven exoskeletten om hun werknemers meer kracht te geven en behoren veelgebruikte middelen zoals botox en viagra ook tot het biohacking-assortiment.

Joosten vertelt ons over de toekomst van biohacking. Van een chip in je hand, tot het aanpassen van DNA en de komst van de supermens.

Podcast #17

Verbind vanuit het hart met Bond Zonder Naam In deze aflevering praten wij met Barbara Torfs, voorzitter van Bond Zonder Naam. Hoewel in Nederland minder bekend, heeft deze Belgische bond al sinds 1947 een bijzondere missie: ‘engagement vanuit het hart.’

Wij komen nu meer dan ooit achter de belangrijke rol die menselijke verbinding speelt. Of het nu om gedetineerden, ouderen of daklozen gaat, het is volgens Torfs belangrijk dat deze ‘kansarme’ groepen niet uit beeld verdwijnen. Ze vertelt over de unieke aanpak van de bond en hoe zij zelf menselijk contact ervaart.

PODCAST #15

Word duurzaam gezonder met natuurlijke genezing

Lichaamsgericht natuurgeneeskundige Lanke Broeders bespreekt onze gezondheid.

Heb jij je wel eens afgevraagd wat de definitie van gezonde voeding is? Of waarom er zo’n strenge scheiding is tussen het ‘moeten’ van het werk en de ‘vrijheid’ van het weekend? Volgens Broeders is het hoog tijd om meer naar ons gevoel te luisteren. Ze vertelt dat je al snel duurzaam gezonder wordt door je gevoel aan het roer te laten.

De gespreksonderwerpen variëren van het behandelen van tegenstellingen tot stresssystemen, en van oerinstincten tot het gebruik van tincturen.

76 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

KEUZE

PODCAST #14

Voel het belang van ritme met muziektherapie

Muziektherapeut Gea van Straaten laat horen hoe muziek is doorgedrongen tot ons diepste wezen.

Van het cruciale aandeel dat het heeft in onze ontwikkeling tot de belangrijke culturele rol die het speelt. Muziektherapie maakt gebruik van deze functies om het psychologische proces te bevorderen. Van Straaten vertelt ons hoe ritme tot doorbraken kan leiden en hoe muziektherapie zich onderscheidt als een serieuze vorm van therapie.

Podcast #13

Leer meer over de EvE Foundation

TERUGLUISTEREN

Je las er misschien al over in The Optimist #190: de EvE Foundation. Voor een kind kan de dood van een ouder tot moedeloosheid leiden. Bij wie moeten ze nu vragen stellen over school, vriendjes en hun toekomst?

Met deze gedachte in het achterhoofd begon Peter Boef voor zijn dood de EvE Foundation. Het initiatief is na zijn overlijden doorgezet door Meino Zandwijk, René van Hulst en Boef’s echtgenote Nancy Tromp. In deze podcast praten wij verder met Tromp over wat de EvE Foundation doet, recente ontwikkelingen en de toekomst van dit initiatief.

Podcast #12

Human-on-a-chip als dierproefalternatief Het is tijd voor een alternatief voor dierproeven.

De cutting-edge op dit gebied is het zogenaamde orgaan-op-een-chip. Hierbij wordt een menselijk orgaan met cellen nagebootst. In deze aflevering spreken wij Bas Trietsch, de Chief Technology Officer en medeoprichter van Mimetas. Zijn bedrijf maakt de techniek toegankelijker en brengt een ‘human-on-achip’ dichterbij.

MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 77

KEUZE

Online streaming series DOOR:

ARIE DEKKER

Godless

BINGEWATCHEN

Fleabag

Soms biedt het echte leven meer vermaak dan in het mooiste sprookje wordt verteld. De serie Fleabag is hier een voorbeeld van. In deze serie volgen we het leven van een ‘Fleabag’ (Phoebe Waller-Bridge). We krijgen een ongefilterd kijkje in het leven van deze Londense vlooienbaal die nodige problemen met zich meebrengt en hoe zij probeert om te gaan met de rouwverwerking van een recente tragedie. Wat deze serie onderscheidt is dat de makers geen moeite doen om bij de toeschouwer sympathie op te roepen voor de karakters. Wel zorgen ze ervoor dat de kijker zich in hen kan verplaatsen. Dat gebeurt op een ongeëvenaarde, unieke wijze en met seksuele en emotionele openheid.

Gebaseerd op de prijswinnende one-woman show van Waller-Bridge maakt de serie gebruik van een lach en een traan. Je zult je aan het einde van elke aflevering afvragen wat er achter het verhaal schuilt en wat het hoofdpersonage motiveert om zo te handelen.

Slechts vier jaar na het uitvinden van film werd de eerste western, getiteld Kidnapping by Indians, uitgebracht. Is het nog mogelijk om vernieuwing in dit klassieke genre te brengen? De recent verschenen serie Godless bewijst dat het kan. In dit verhaal jaagt bandiet Frank Griffin (Jeff Daniels) op zijn oude partner Roy Goode (Jack O’Connell). Dit voert hem naar La Belle, een mysterieus stadje waar alle mannen verdwenen zijn. Dit laatste maakt de serie bijzonder.

Over feminiene kracht gesproken: waar in de traditionele western vrouwen vaak meer als versiering dienen, staan hier de vrouwen van La Belle in de spotlight. Bovendien wordt er ook inspiratie aan oudere westerns ontleend. Landschappen spelen in dit filmgenre vaak een belangrijke rol. Hier is het decor van New Mexico bijna een extra karakter. Bovendien, zoals het gezegde luidt, is een verhaal zo goed als zijn slechterik, iets wat acteur Jeff Daniels volop waarmaakt.

Netflix

Prime Video

LOVESICK

Wanneer Dylan (Johnny Flynn) erachter komt dat hij chlamydia heeft, besluit hij dit aan al zijn ex-vriendinnen te vertellen. Op het eerste gezicht lijkt dit niet de ideale setup voor een comedy, maar niets is minder waar.

Aan de hand van flashbacks vertelt iedere aflevering het verhaal van een ex. Dit is niet alleen grappig om te zien, maar je komt er ook achter hoe Dylan is geworden tot wie hij is. Bovendien, zoals de titel al suggereert, neemt liefde het voortoneel. Op een volwassen manier onderzoekt de serie de betekenis van dit soms complexe onderwerp. Het laat zien hoe normale mensen verliefd worden en hoe er een einde aan liefde kan komen. Natuurlijk ook belangrijk: de serie maakt gebruik van kwieke Britse humor, waardoor er volop gelachen mag worden.

Netflix 78 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

KEUZE

THE MAN IN THE HIGH CASTLE

Wat als Duitsland en Japan de Tweede Wereldoorlog hadden gewonnen? Rond dit ‘what if’-scenario draait The Man in the High Castle. De serie speelt zich grotendeels af in het door de asmogendheden opgesplitste Amerika. Centraal staan mysterieuze beelden waarop de geallieerden de Tweede Wereldoorlog winnen.

Een echte omgekeerde wereld dus, waarin de zoektocht naar de mysterieuze figuur achter deze beelden een grote rol speelt. Hoewel wij gelukkig niet in een situatie leven waar de asmogendheden wonnen, creëert deze serie een beeld dat geloofwaardig is. Door het gebruik van details wil je al snel de serie pauzeren om nog eens goed te kijken. De serie neemt risico’s die in veel gevallen uitbetalen en neemt je mee op een reis die schokkend, onwerkelijk en toch erg dichtbij voelt.

Prime Video

Bojack Horseman

BINGEWATCHEN

Wij denken bij animatieseries al snel aan Calimero of Alfred Jodocus Kwak. Het is makkelijk vermaak met een glimlach, perfect om de kinderen op een luie zondagochtend bezig te houden. Voor volwassenen lijkt een serie met antropomorfe dieren misschien niet een bron van diepgang, maar Bojack Horseman weerlegt dit beeld. In de serie zoekt het paard Bojack (Will Arnet), een oud-televisiester, naar een manier om zijn vroegere geluk terug te vinden. De makers snijden moeilijke onderwerpen aan. Bovendien maken de karakters veranderingen door die er echt toe doen en blijvende gevolgen hebben. Karakters zoals Diane Nguyen en Mr. Peanutbutter worden stevig uitgediept in hun vaak radicaal andere beeld van de wereld. De serie is niet bang om stereotypes van dit type animatie te omarmen en doet dit op een manier die je zeker zal bijblijven.

Netflix

Good Omens

Een demon en een engel zitten op de muur van het paradijs... Dit zou de intro van een flauwe mop kunnen zijn, maar het illustreert hoe Good Omens in elkaar steekt. In deze Britse comedy volgen we de demon Crowley en de engel Aziraphale. Hoewel dit paar aan tegenovergestelde kanten staat in het conflict tussen hemel en hel, ontstaat er door de jaren heen een vriendschap met een belangrijke basis: hun liefde voor het leven op aarde. Aan hun makkelijke leven lijkt een einde te komen wanneer de komst van de antichristus, en dus het einde van de aarde, wordt aangekondigd.

Daar besluit het duo een stokje voor te steken. Wat Good Omens onderscheidt is niet alleen de humoristische manier waarop met het soms wat droge materiaal van de bijbel wordt omgegaan, maar ook de diepe kennis van de stof die wordt weergegeven. Een unieke kijk met een uniek resultaat.

Prime Video MAART/APRIL 2021 | THEOPTIMIST.NL | 79

In de afgelopen jaren hebben we veel adviseurs en helpers voor zelfontplooiing in The Optimist voorbij zien komen. Hoog tijd om een aantal van hen extra aandacht te geven in onze eigen Academy.

Hier is een kort overzicht, online vind je uitgebreidere toelichting.

Wil je jezelf ontwikkelen of heb je behoefte aan een helpende hand om vooruit te komen? Speur dan door onze Academy en doe er je voordeel mee!

Het Alexander Concept Ander Leven | 085 04 71 250 info@anderleven.nl www.anderleven.nl BodyTalk System Christine Wagner | 06 55 57 77 90 tinew@xs4all.nl www.bodytalkamsterdam.nl Alles is energie ECOintention | 06 41 84 05 55 info@ecointention.com www.ecointention.com PostTraumatische Groei – Sterker door ellende Et Emergo | 06 13 91 26 58 info@sterker-door-ellende.nl www.sterker-door-ellende.nl Story Coaching – Godding & co Raymond Godding | 06 24 99 50 25 raymond@godding-co.nl www.godding-co.nl Happy Giraffe Coaching Alexander Hilberts | 06 27 65 03 10 alexander@happygiraffe.nl www.happygiraffe.nl Happy View Petra Maartense | 06 51 98 09 63 info@happyview.info www.happyview.info Margreet Jonker | Voor een volgende stap Margreet Jonker | 06 17 00 89 84 info@margreetjonker.nl www.margreetjonker.nl

Innersteps, School voor natuurcoaching Nanette Kant | 06 15 41 85 54 info@innersteps.com www.innersteps.com LAB voor leiders – Leiderschapstraining en coaching Anita Tamming | 06 46266575 info@labvoorleiders.nl www.labvoorleiders.nl De Mentor Opleiding Jentien Keijzer | 06 52 62 86 81 info@jentienkeijzer.nl www.jentienkeijzer.nl MettaMind – mindfulness, coaching, retraites Wineke van Aken | 06 21 51 14 10 info@mettamind.nl www.mettamind.nl Opleiding tot Ademcoach Mr. Breath | 06 13 68 90 48 mail@mrbreath.nl www.mrbreath.nl Nannets Power Purpose Pleasure Nannet van der Ham info@nannet.net www.nannet.net Ontmoet de voorbijganger Ruud Langeveld | 06 53 21 57 40 info@ontmoetdevoorbijganger.com www.ontmoetdevoorbijganger.com Reikicentrum Zijn Rebecca Bredenhof | 06 12 18 19 50 reikicentrum.zijn@hetnet.nl www.reikicentrum-zijn.nl

Retraite in de natuur Tanja Abbas | 06 53 28 84 35 tanja.abbas@icloud.com www.tanjaabbas.com Excelleren in vrijheid Peter Roemeling | 06 53 93 95 56 mail@peterroemeling.nl www.peterroemeling.nl Presentatietraining Winston Scholsberg | 06 51 36 40 90 winston@winstonscholsberg.nl www.winstonscholsberg.nl Dierentolk Piek Stor Piek Stor | 06 34 29 25 20 info@piekstor.nl www.piekstor.nl Storytelling Academy Mieke Bouma | 06 21 88 74 69 info@storytellingacademy.nl www.storytellingacademy.nl Make Ideas Work!

Emmy van Thiel | 06 83 70 77 49 emmy@emmyvanthiel.nl emmyvanthiel.nl/podcast Geurpsychologie Claudia de Vos | 06 51 88 40 13 info@claudiadevos.eu www.geurambassadeur.nl Wassili Coaching, Training & Organisatie-ontwikkeling Wassili Zafiris | 06 14 49 52 70 info@wassilizafiris.nl www.wassilizafiris.nl

Meer informatie: www.theoptimist.nl/academy

Hoogsensitiviteit en het chakrasysteem ‘Hoogsensitieve mensen hebben een gave, maar omdat ze geen begeleiding krijgen is het voor velen een vloek. Met dit boek heeft Mérène Rouma een praktische handleiding geschreven om in contact te komen met je innerlijke persoonlijkheid. Voor wie hoogsensitief is en voor iedereen die beter wil begrijpen hoe hoogsensitieve mensen in elkaar zitten, is dit handboek een must!’– Drs. Roy Martina Voor mensen die zich afvragen waarom ze zo gevoelig zijn voor signalen en prikkels uit hun omgeving, of die worstelen met hun eigen wijze van ‘(be)leven’ en reageren op anderen. Daar schreef Mérène Rouma dit boek voor, vanuit haar ervaring als coach van hoogsensitieve mensen en anderen die te maken hebben met mentale blokkades en uitdagingen. Via voorbeelden en eenvoudige oefeningen, laat ze zien hoe ons interne mechanisme werkt en hoe we dat kunnen beheren. Gerelateerd aan ieders energiesysteem (chakra’s) stelt ze ons in staat het leven te leven dat bij ons hoort.

Nu te bestellen via: www.theoptimist.nl/shop Prijs: € 24,95 (excl. €2,95 verzendkosten) ISBN: 9789082832747

Nu verkrijgbaar via de webshop van The Optimist

LEZER IN BEELD

Esther Wokke, Alkmaar, abonnee sinds 2019

SOUVENIRS

‘Leg je voorsprong bij een ander’ ‘Een pessimist zit bij de pakken neer en een optimist maakt ze open.’ Het is de lijfspreuk van Esther Wokke, vakdocent Omgangskunde in het voortgezet speciaal onderwijs. Na als pompbediende drie gewapende overvallen te hebben meegemaakt, was het het optimisme dat haar op het pad van het lesgeven bracht. ‘Na de overvallen bleef ik me afvragen waarom iemand een overval zou plegen, wat er met diegene aan de hand zou zijn. Om dat te begrijpen wist ik dat ik bij de kern moest beginnen, maar ik had nooit gedacht dat ik zou uitkomen waar ik nu zit.’ Het leidde tot het professioneel begeleiden van moeilijk opvoedbare kinderen. Inmiddels is ze al tien jaar een onmisbaar gezicht op VSO De Spinaker in Alkmaar. Daar leert ze kinderen ‘waarom ze doen wat ze doen, waarom ze zeggen wat ze zeggen en waarom ze voelen wat ze voelen’.

Vol enthousiasme vertelt ze over ‘haar jongens’. ‘Alhoewel, dit jaar heb ik ook twee meiden in de klas.’

Naast docent is Wokke mentor van een brugklas en trots op haar leerlingen die tijdens de lockdown elke ochtend digitaal aanwezig zijn bij het mentoruur. ‘Als een kind geboren wordt, krijg je geen briefje mee waarop staat hoe je ze moet grootbrengen. Ik heb er ieder jaar twaalf, maar ik heb er geen moeite mee’, vertelt ze. Ze verklapt direct dat het ook voor haar hard werken is, maar dat het toch ieder schooljaar weer lukt: ‘Ik ben heel consequent en duidelijk en ik beloon ze als ze het goed doen. Door kaders te stellen en mee te geven wat ik 82 | THEOPTIMIST.NL | MAART/APRIL 2021

verwacht, heb ik ieder jaar echt een hele prettige groep.’

Naast duidelijkheid, zijn ook creativiteit en humor belangrijk in de lessen van Wokke. Deze aspecten maakt ze tastbaar in lesattributen als ‘de omgangskundekoffer’, te zien op de afbeelding hierboven. Ze legt uit hoe ze deze inzet tijdens haar lessen: ‘Je hele leven is een reis. Ik vertel mijn leerlingen dat ze op hun reis bij mij zijn aangekomen en dat ik ervoor zorg dat er allemaal souvenirs in hun koffer terechtkomen waar ze de rest van hun leven iets aan hebben.’ Eén van Wokke’s souvenirs is optimisme. ‘Net als jullie vind ik optimisme zó belangrijk, het is dan ook een van de onderdelen van mijn omgangskundekoffer en de omgangskundelessen die ik zelf maak.

Ik leer mijn jongeren altijd: zorg dat jij jouw tegenslagen en problemen als kansen ziet, want vallen is niet erg maar blijven liggen wel!’

Haar positieve en gedisciplineerde mindset kreeg ze mee vanuit huis en ontwikkelde ze verder in de sportwereld. Vanaf haar zesde voetbalde ze en later gaf ze training op hoog niveau. Ook deed ze de sportopleiding. ‘De discipline die ik toen aan de meiden tijdens de voetbaltraining meegaf, is er nu ook in de klas. Wil je meedoen, ja of nee? Zo ja, dan verwacht ik inzet en medewerking.

Zelf was ik eigenlijk een dwars kind, mijn vader noemde me ook wel een vierkant wiel, maar ik had de voorsprong dat ik heel gedisciplineerd was en alles uit mezelf deed.

En als je een voorsprong hebt, zorg dan dat je die neerlegt bij kinderen die het niet hebben. Dat is wat ik nu aan het doen ben.’ | OPGETEKEND DOOR LAURA BOETERS Meer info: www.linkedin.com/ in/estherwokke

Wil jij ook in beeld?

Laat het ons weten! redactie@ theoptimist.nl

Het nieuwe nummer van The Optimist ligt op 24 april in de winkel

Thema:

Zwart-witdenken

Begrip voor andermans standpunt is voor sommigen een zwaktebod.

Zoek je je heil ook liever in je eigen bubbel, bij medestanders, binnen jouw gelijk?

Voel je verstarring? Of durf je anders te denken, je mening te relativeren en anderen te vertrouwen, om uit de patstelling te komen?

Wanneer ben jij voor het laatst van gedachten veranderd?

En wat heb je ervan geleerd?

Laat het ons weten en doe een poging om kleurrijk te denken.

Mail jouw anekdote of wijze les uiterlijk 24 maart 2021 naar redactie@theoptimist.nl.

• Project Grey tegen polarisatie • Het beleven van Nadia Moussaid • Kevin Dutton over het binaire brein • ‘Onze God is de Beste’ • En nog veel meer

• Biologisch • GRASGEVOERD • Antibioticavrij IN RAUWE MELK ZIT POWER.

rauw power

OM DIE POWER TE BEHOUDEN VERWERKEN WIJ MELK ZONDER DEZE TE VERHITTEN. Wij FERMENTEREN MELK DIRECT VAN DE KOE, VEILIG EN LANG. IN RAUWPOWER ZUIVEL ZITTEN LEVENDE BACTERIËN EN GISTEN. BIOACTIEVE EN FUNCTIONELE VOEDINGSSTOFFEN ZOALS VITAMINEN, ENZYMEN EN EIWITTEN BLIJVEN ZO INTACT.

Levende zuivel zuivel voor het leven

www.rawmilKcompany.nl