Travelpro - april 2022

DUO-INTERVIEW Jozef Verbruggen en Fred van Eijk

“Grote plannen Fosun met Cook” Jo Migom

Oorlogen, aanslagen en het reisgedrag van de consument nr. 4 - april 2022

1

Le Commandant Charcot, de nieuwe LNG-hybride ijsbreker van Ponant is waarschijnlijk het meest luxe expeditieschip in de poolstreken. Maar de luxe gaat verder dan de kaviaar en butlerservice. De echte luxe is de bestemmingen waar dit schip heen vaart.

Het schip is het enige in zijn soort met de zeer hoge ijsklasse 2. Dit betekent dat het schip probleemloos kan navigeren door zee-ijs tot 3 meter dik. Dat maakt bestemmingen als de geografische Noordpool en de Antarctische Rosszee bereikbaar.

Reizen aan boord van Le Commandant Charcot is ontdekken. Gaan waar niemand voor jou gegaan is. Je eigen pad zoeken en samen het avontuur aan gaan. Daarbij staat duurzaamheid overigens hoog in het vaandel en ook op dat front zijn er bij dit schip geen concessies gedaan.

Het eerste seizoen in Antarctische wateren zit er inmiddels op en de reacties van de gasten zijn unaniem. Reizen aan boord van een Le Commandant Charcot is een overweldigende ervaring die haast niet onder woorden te brengen is, superlatieven schieten te kort. Avila Reizen is partner van Ponant en wij adviseren jou en jouw klanten graag vanuit onze eigen ervaring. Bel of mail gerust met onze specialisten via 023-2210800 of info@avilareizen.nl.

Unieke Ontdekkingsreizen & Luxe Vakanties Latijns-Amerika, Noord-Amerika, Afrika, Azië, Europa & de Poolgebieden Officieel agent van National Geographic Expeditions www.avilareizen.nl | info@avilareizen.nl | +31 (0)23 221 0800 Nassaulaan 2, 2011PC, Haarlem | Sumatrakade 689, 1019PV, Amsterdam

08. INTERVIEW

Jozef Verbruggen (Untamed Travelling) & Fred van Eijk (Travel Counsellors)

14. GRIEKENLAND bewust anders

INHOUD MEER COLUMNS 07. Arjen Lutgendorff 40. Suzan van Egmond 76. Pieter Melieste

INTERVIEWS 56. Mariëtte van Genugten 90. Ingeborg Jansen 93. Richard Ruiter

4

22. VOORJAARSEDITIE TRAVDAY Sta jij op de foto?

24. JO MIGOM (GENERAL MANAGER THOMAS COOK) over de wedergeboorte van de reisreus

COLOFON

32. DRIES ROELVINK

60. FEEST!

Gele zwembroek, sporten en schnabbelen

De Jong Intra Vakanties ziet Sarah

Tom van Apeldoorn - Uitgever T.J. van Apeldoorn - Commercieel Directeur Arjen Lutgendorff - Hoofdredacteur Sharon Evers - Eindredacteur Dylan Cinjee - Redacteur Rahanna van Stapele – Redacteur Theo de Reus - Redacteur Tijn Kramer - Redacteur Judith Wetselaar - (Web)redacteur Dennis de Groot - Sales Manager Dennis Ebbers - Sales Manager Danielle van Ewijk – Sales Support Iris Beenen - Graphic Design Kantooradres: Arendstraat 33A, 1223 RE Hilversum Tel: +31(0)35-2005481 E-mail: redactie@travelpro.nl Internet: www.travelpro.nl Verantwoording: Travelpro is een uitgave van uitgeverij T&S Productions B.V.

36. OORLOGEN Wat doet het met het reisgedrag?

68. TROPISCHE VERRASSINGEN Wees er snel bij

Dit magazine is als volgt verspreid: Oplage: 7.218 Digitaal via issuu.com Nieuwsbrief: 7.400+ abonnees Social media: 12.500+ volgers Opgave en vragen over abonnementen: Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel. +31(0)251-25 79 24 Fax +31(0)251-31 04 05 Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.

Beëindigen abonnement: Opzeggingen dienen 12 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.

Prijswijzigingen voorbehouden.

42. CRUISES

Hoe luxe zijn luxe cruises?

88. RESEARCH

Corona-service op het reisbureau

50. DUTCH TRAVEL SERVICES

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 30 dagen voor de vervaldatum bij ons wordt opgezegd. Dit kan uitsluitend per mail: info@travelpro.nl Kijk voor actuele tarieven op travelpro.nl/abonneren.

Vragen? redactie@travelpro.nl Auteursrechten: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerde database, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij electronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Travelpro.

Toekomstbestendig

5

GL

GRAND HOTEL RESIDENCIA Maspalomas Gran Canaria

PALM BEACH Maspalomas Gran Canaria

WAAROM MET MINDER GENOEGEN NEMEN? Uitstekende gastronomie en de beste service, ieder hotel met zijn eigen charme En op slechts enkele stappen van het strand.

SEASIDE SANDY BEACH Playa del Inglés Gran Canaria

SEASIDE LOS JAMEOS Playa de los Pocillos Lanzarote

Seaside Hotels S. L., C/Teobaldo Power s/n, 1a Planta, Loc. R-206 – 216, E-35100 Playa del Inglés, Gran Canaria, Tel.: +34-928-06 32 00 Fax: +34-928-06 33 06, reservas@seaside-hotels.com, www.seaside-collection.com

VOORWOORD

VERSCHUIVINGEN Verschuivingen, ze gebeuren soms zonder dat je het doorhebt, ze zijn soms nodig en zijn weleens gewenst, maar er wordt natuurlijk ook weleens flink van gebaald. De reisbranche kan maar al te goed meepraten over verschuivingen. De een is soms al gaande, terwijl de ander nog bezig is.

Verschuivingen als het gaat om luchtvaartmaatschappijen op de Nederlandse luchthavens, verschuivingen op het gebied van personeel, beurzen, de populariteit van bestemmingen, duurzaamheid, maar ook de verschuiving van het aanbod, verschuiving in werkwijze met of zonder retail, verschuiving van regeltjes en ga zo maar door.

In de april-uitgave van Travelpro barst het van de verschuivingen. Wat voor verschuivingen brengen oorlogen of aanslagen teweeg, zoals die op 11 september 2001? Het zijn gebeurtenissen die we ons als de dag van gisteren kunnen herinneren en die van korte of lange invloed zijn op de reissector.

In het technische wereldje zien we ook continu verschuivingen. In dit magazine een achtergrondartikel met reacties uit het veld op nieuwkomer Dutch Travel Services, dat werk maakt van een verschuiving binnen de wereld van distributiesystemen en onlangs reisprofessionals uitnodigde voor haar eerste studiereis naar Lissabon.

Jozef Verbruggen (Untamed Travelling) en Fred van Eijk (Travel Counsellors), mannen die kunnen meepraten over verschuivingen. Openhartig gaan zij met elkaar in gesprek. Zitten er nog meer verschuivingen aan te komen bij verre reizen-specialisten en hoe zit het met de verschuivingen binnen de wereld van ZSO’s en ZRA’s?

Arjen Lutgendorff Hoofdredacteur arjen@travelpro.nl

De Belgische Jo Migom, die al jaren voor Thomas Cook werkte, vertelt over het faillissement van Thomas Cook en dat zij het bedrijf niet kon loslaten. Gaan zij en haar team met de kracht van Fosun zorgen voor een verschuiving op de online Nederlandse reismarkt?

Coby van Dongen heeft tal van verschuivingen in de reisbranche meegemaakt, evenals bij de Jong Intra Vakanties. Zij kijkt terug op al die verschuivingen en kan als geen ander analyseren wat deze voor gevolgen hebben (gehad).

Als het om verschuivingen in de luchtvaart gaat, blijf je naar mijn idee oneindig lang bezig. En dan is er een verschuiving aangekondigd, gebeurt het vlak voor de grootste crisis die de reissector ooit heeft meegemaakt. “Er wordt te weinig stilgestaan bij nieuwe ontwikkelingen”, aldus Frank Oostdam in het interview over de Luchtvaartnota 2020-2050.

En over de grootste crisis die de reissector ooit heeft gesproken; we keken wat voor invloed dat heeft gehad op de reisbureaus. Wel of geen blijvende verschuiving? Een blijvende verschuiving in positieve zin willen Ingeborg Jansen (Stichting Het Buitenhof) en Richard Ruiter (Flow Reizen) maar al te graag bewerkstelligen voor reizigers met een lichamelijke of geestelijke beperking, zo is te lezen in de interviews in deze editie.

Kenmerkend aan verschuivingen? Iemand of iets ís beter dan wat er al is, of we dénken dat iets of iemand beter is dan wat er al is. En daar waar er wordt geschreeuwd om een verschuiving te bewerkstelligen, zie je vaak dat men achteraf weer niet tevreden is over de verschuiving waar men zelf zo hard om heeft geschreeuwd.

Ik kan nu al niet wachten op de eerstvolgende verschuiving binnen de reissector!

Arjen Lutgendorff

7

“IK ZAG HET ZWAARD VAN DAMOCLES AL HANGEN” DOOR:

SHARON EVERS

De één verkiest passie boven poen en plezier en de ander dacht Londen te kennen, omdat hij er vroeger als punker ronddwaalde. Jozef Verbruggen (eigenaar/directeur Untamed Travelling) en Fred van Eijk (Managing Director Travel Counsellors Nederland en België) interviewen elkaar.

J

ozef: “Travel Counsellors heeft een flinke groei doorgemaakt, hoe bewaak je de kwaliteit richting de toekomst?”

Fred: “We hebben vijftien jaar lang niets anders gedaan dan groeien en die groei te managen. De afgelopen twee jaar zijn we vanwege de coronapandemie niet gegroeid, maar het bewaken van onze kwaliteit is nu geen grotere uitdaging dan normaal. Er zijn wel nieuwe elementen, zoals dat we te maken hebben met een personeelstekort, zoals veel bedrijven in deze en andere branches. De afgelopen vijftien jaar zijn we gegroeid door te kijken naar kwaliteit en niet naar kwantiteit. We blijven net zo kritisch als we altijd waren, en gelukkig weten we veel matches te vinden zowel via de academy als de reguliere kanalen. Onze focus blijft altijd liggen op kwaliteit, we blijven onze Travel Counsellors opleiden, trainen, motiveren en begeleiden. Om de groei te kunnen ondersteunen, hebben we de afgelopen twee jaar geïnvesteerd in een digitale transformatie. We kunnen nu een hoop processen veel efficiënter inrichten en uitvoeren dan voor corona. Dat komt zeker ook ten goede aan het managen van de groei en het behouden van de kwaliteit.”

‘‘

Ik wilde werken in de muziekindustrie in New York Jozef: “En je wil natuurlijk ook nog groeien naar de toekomst toe?”

Fred: “Zeker, we hebben nog wel wat schade in te halen, de groei komt nu voornamelijk vanuit nieuwe klanten.

8

Maar groeien hoort ook bij Travel Counsellors. Het lijkt alsof we nu op de trend springen van persoonlijk reisadvies, boeken bij een betrouwbare partij, persoonlijke aandacht, 24/7 bijstand als dat nodig is, maatwerk, outside the box denken en de klant écht begrijpen, maar dat doen we eigenlijk al zeventien jaar lang. De consument is hier steeds meer naar op zoek, wij kunnen dat uitermate goed bieden. Die trend wordt overigens alsmaar groter, en de cijfers ondersteunen dat. We doen het nu een stuk beter dan in 2019, wat ons beste jaar ooit was. Maart was onze beste maand ooit.”

Jozef: “Bij ons ligt het toch anders, we voelen de klap van de oorlog in Oekraïne en de hoge energieprijzen, ondanks dat de meeste klanten het geld er hebben liggen. Het is vooral de onzekerheid die er heerst, dat weerhoudt klanten ervan om een reis te boeken.

Veel klanten boeken Azië, maar door de enorme prijsstijging van de tickets - omdat er vanwege de oorlog moet worden omgevlogen - wachten veel klanten het af. Natuurlijk bieden we een alternatief, maar Azië blijft de eerste bestemming voor deze klanten. Na de voorjaarsvakantie boeken we 10 tot 15% minder dan in diezelfde periode in 2019.”

Fred: “Ik hoor ook van onze Travel Counsellors dat sommige klanten hun voorgenomen reizen uitstellen vanwege de oorlog, maar er wordt voornamelijk gekozen voor een andere bestemming.”

Jozef: “Hoe ziet jouw toekomst eruit?”

Fred: “Die ligt bij Travel Counsellors, dat heb ik in de coronaperiode nog meer beseft. Ik ging er altijd al voor, maar nu nog meer. En er is ook nog een heleboel te doen.”

Jozef: “Fijn om te horen, ik werk graag met mensen samen die er zo instaan.”

Fred: “Ik zie mijn werk echt als een hele leuke uitdaging.

Tijdens mijn lockdown-nadenkprocessen besefte ik nog meer dat Travel Counsellors echt bij mij past. Ik kan helemaal mezelf zijn en het verschil blijven maken. Hier ligt mijn toekomst.”

INTERVIEW

Jozef Verbruggen & Fred van Eijk

Jozef: “Hoe heb je de coronaperiode beleefd?”

Fred: “Ik denk nu vooral terug aan de mooie dingen die de periode heeft gebracht.”

Jozef: “Waren die er dan?”

Fred: “Ik kon veel meer tijd doorbrengen met mijn dierbaren dan normaal en heb kilometers door het Vondelpark gewandeld, dat was echt mijn uitlaatklep.

Het eerste jaar was wel anders dan het tweede. In het begin van de pandemie hadden we het heel druk; we gaven vooral geld uit en verdienden niets. In mijn functie kon ik vooral morele steun bieden en op strategisch niveau leiding blijven geven. Na een tijd besloot ik om me minder in te zetten, waardoor ik ook een stukje salaris kon inleveren om het schip drijvend te houden. Ik ben er ander werk naast gaan doen, ook vanuit huis waardoor ik echt aan huis was gekluisterd.

Ik besefte al snel dat Travel Counsellors dé enige voor mij is en mij mentaal overeind houdt. In die tijd werkte ik niet meer persoonlijk met mensen, alleen online, kon niet meer op reis, mijn sociale leven zag er heel anders uit en ik maakte me natuurlijk ook zorgen. Uiteindelijk kreeg ik een burn-out. Ik heb al het andere geschrapt en ben me gaan focussen op Travel Counsellors en een goed sociaal leven. Wat dat betreft is de pandemie een goede wake up-call geweest.”

Fred: “En jij?”

Jozef: “Toen de eerste lockdown werd aangekondigd, dacht ik nog dat het voor de zomer wel over zou zijn.

In die weken daarvoor besloten we Europa te lanceren, als een soort therapie naast het terughalen van klanten, omboeken et cetera. We hebben de specialisten in huis,

9

dus waarom ook niet? Maar toen Mark Rutte in het voorjaar tijdens een persconferentie vertelde dat het nog wel even zou duren, heb ik twee nachten niet kunnen slapen. Ik zag het zwaard van Damocles al hangen. Elke dag veranderde er wel iets waar we geen grip op hadden, we waren overgeleverd aan de overheid. Ik moest mezelf overeind zien te houden, en moest weer het vrolijke varken in de wei worden. Untamed is begonnen met reizen naar Afrika en ik ben in die periode teruggegaan naar onze oorsprong. Voor mij was het een soort confirmatie dat die wereld nog bestaat. Ik heb er veel met mensen gesproken. In de bush doen de dieren wat ze moeten doen, daar was geen corona. Ze leefden gewoon verder. Deze reis was ontzettend waardevol en heeft me doen inzien dat ik moest blijven reizen. Ik deed het niet alleen voor mezelf, maar ook voor de inwoners.

Ik gaf ze bijvoorbeeld meer fooi en die blije gezichten gaven me extra veel voldoening. Door die reizen liep ik vervolgens weer als een knorrig varkentje in de wei.”

Fred: “Wat goed dat je bent weggegaan, want daar - in dit geval Afrika - is onze branche en niet achter een laptop.”

Fred: “Nog even terug naar het Europa-product. Je vertelde net dat het een soort therapie was, maar is het ook een blijvertje?”

Jozef: “Het is zeker een blijvertje, ik ben verrast hoe

10

‘untamed’ Europa kan zijn. Ik ben onlangs naar Londen geweest, een stad die ik vanuit mijn punkperiode ken.

Londen is voor mij een soort Mekka. Ik ging vier uur met een gids op pad, omdat ik wilde testen hoe dat eraan toegaat, en leerde tien keer meer dan dat er in zo’n toeristenboekje staat. Uit zo’n boekje vind ik misschien 2% interessant, een gids weet door vragen te stellen exact waar mijn interesses liggen. Dat maakt een trip veel interessanter.”

Fred: “Maar toch denk ik bij Londen niet direct aan een Untamed-bestemming.”

Jozef: “Toch is dat zo. Ik snap wel waarom je dat zegt, Untamed heeft toch een bepaald imago. Europa leidt bij mij ook wel eens tot een conflict, maar toch denk ik dat het bij ons past. Ik ben in de coronaperiode, op aanraden van jou, naar de Baltische Staten geweest. Dat was geweldig en heel ‘untamed’. Roemenië en Bulgarije passen ook goed bij ons. Voor klanten die graag naar Afrika gaan en een keer iets anders wilden, hebben we het noorden van Griekenland geboekt. Het zit er vol met beren en wolven en is nog totaal onbekend. Je moet ons ook een beetje te tijd geven, we zijn het een en ander nog aan het filteren.”

Fred: “Maar daar heb je ook goede mensen voor nodig.”

Jozef: “Er zitten nu hele goede mensen op en er komen er nog meer bij.”

INTERVIEW

Fred: “Wij zijn beiden actief op de Belgische markt, wat zijn in jouw ogen en ervaringen de verschillen tussen deze en de Nederlandse markt?”

Jozef: “Als Belg zijnde denk ik dat het altijd te maken heeft met kwaliteit en snelheid.”

Fred: “Zijn jouw Belgische klanten anders dan de Nederlandse?”

Jozef: “Door de versnippering van de Nederlandse retail hebben we in België meer directe klanten, zo’n 90%.”

Fred: “Zijn het bestedingspatroon en de wensenlijst anders?”

Jozef: “Nee, dat vind ik niet. Het is vergelijkbaar, maar ik denk dat de Nederlander een grotere reiziger is dan een Vlaming. Maar ik vind wel dat er voor ons product meer kennis zit bij de Nederlandse retail dan bij de Belgische.”

Fred: “Er zit wel kennis bij de kleine specialistische Belgische reisbedrijven over specifieke bestemmingen.

Maar dat is een uitzondering, slechts een heel klein deel van de markt.”

Fred: “Gaat het cliché van de zuinige Hollander op?”

Jozef: “Nee, bij ons zeker niet.”

‘‘

op zich moeten zijn, want dan gaat het echt fout. Als je alleen vanwege een iets hoger salaris van baan switcht, dan ga je negen van de tien keer keihard onderuit.

Het gaat om de inhoud, het verschil kunnen maken en iets kunnen betekenen. Aan het roer staan van een bedrijf, betekent niet altijd plezier. Je moet soms dingen doen, die niet altijd even leuk zijn. Ik kies dus voor passie, want je doet het juiste zolang je met passie zelfs onplezierige beslissingen kan maken.”

Jozef: “En als ik je deze vraag 40 jaar geleden had gesteld, had je dan hetzelfde geantwoord?”

Fred: “Ik ben al vroeg in mijn carrière geadviseerd om poen niet op de eerste plaats te zetten, als je andere dingen op nummer één zet kan je daar wel komen.

Zo’n 40 jaar geleden heb ik de overstap gemaakt naar de Britse reismarkt, dat was niet vanwege het geld. De reden was om bij een groter geheel te kunnen horen, meer te kunnen leren en mijn carrière te kunnen verbreden. Ik denk dat ik 40 jaar geleden hetzelfde had geantwoord, maar misschien was het begrip passie destijds wat leger geweest. Er zit nu veel meer inhoud bij. We werken natuurlijk ook in een branche waarin passie erg belangrijk is.”

Jozef: “Precies.”

Toch denk ik bij Londen niet direct aan een Untamed-bestemming Jozef: “Hoe loopt Travel Counsellors België?”

Fred: “Het gaat goed, maar niet zo soepel als in Nederland. Het kost veel meer tijd, we moeten geduld hebben. Iedereen en alles kijkt de kat uit de boom, ook de klant. De klant moet ook wennen aan dit concept.

Daarnaast ziet het retail-landschap er heel anders uit dan in Nederland, waardoor het voor ons lastig is om te recruiten. Er zijn dus specialisten die alles weten over drie bestemmingen, maar te onzeker zijn om voor zichzelf te beginnen, omdat ze dan meer bestemmingen zouden gaan aanbieden. Maar het is fijn om te horen dat de klant niet het verschil maakt, dat hij hetzelfde wil uitgeven, wil beleven en dezelfde service wenst.”

Jozef: “We hebben passie, poen en plezier, welke staat bij jou op nummer één?”

Fred: “Wat een filosofische vraag. Ik vind dat ze alle drie bij elkaar horen en het één het ander niet uitsluit, maar poen staat bij mij niet op nummer één of twee. Ik zie het als een resultaat, als je mazzel hebt. Je moet het ook relativeren, want wat je verdient kan je ook weer verliezen. Poen is niet zaligmakend en zal nooit een doel

11

Fred: “Als je één ding mag benoemen waarom je dit werk al 21 jaar doet, wat is dat dan?”

Jozef: “Je hebt zelf ook al gezegd dat elke dag anders is, en...”

Fred: “Haha, nee Jozef, één ding.”

Jozef: “Dan zeg ik plezier.”

Fred: “Maar dat zou je ook hebben als je eigenaar was geweest van een bruin café.”

Jozef: “Tuurlijk. Maar ik zit nu niet in een bruin café, ik zit bij jou op de bank, haha. Ik denk dat er veel mensen zullen zijn die zeggen dat ze hun werk ‘gewoon’ graag doen. Dat heb ik ook. Ik heb ook echt nog geen zin om met pensioen te gaan, de mensen die dat wel hebben kreunen en steunen vaak hun hele werkende leven. Ik heb nog zoveel plannen, dus plezier in mijn werk vind ik heel erg belangrijk.”

Fred: “Gaven de afgelopen twee jaar, waarin je niet veel plezier kan hebben beleefd, je niet de aanleiding om ermee te stoppen?”

Jozef: “Nee, Untamed was net als elk ander bedrijf in de branche een ronddobberend schip. Ik zou het laf hebben gevonden als ik op dat moment het schip had verlaten. Ik vind dat ik onder meer een bepaalde verantwoordelijkheid heb ten opzichte van mijn medewerkers en ook in mindere tijden moet ik er zijn.”

Fred: “Als het niet Untamed was geweest, wat had je dan met plezier gedaan?”

Jozef: “Ik wilde werken in de muziekindustrie in New York. Ik denk dat ik goed was in het ontdekken van nieuw talent en als je in New York iemand kan

12

ontdekken, dan is het meteen bam, mega. Ik heb ook een passie voor goede opera en heb er wel eens aan gedacht om artiestenmanager te worden. En ik heb ook eens geopperd om een supermarktketen in Nederland te beginnen met lokale Afrikaanse producten. Het moet me wel voldoening en spanning geven en plezier opleveren.”

‘‘

Ik moest weer het vrolijke varken in de wei worden Jozef: “Wat had je gedaan als Travel Counsellors niet bestond?”

Fred: “Dat had ik voor hospitality gekozen, ik heb ook een tijdje in de hotelbranche gewerkt. Ik heb het altijd leuk gevonden om een eigen, kleinschalig resorthotel te hebben. Maar het moment van zelfreflectie kwam toen ik voor de tweede keer in Ghana was, meehielp aan een school en vanuit de middle of nowhere terugreed naar Accra, toen dacht ik dat mijn leven er zo uit had moeten zien met wat ik daar deed. Het is niet dat ik spijt heb van de keuze voor Travel Counsellors, maar dit had ik ook kunnen doen; iets met ontwikkelingswerk.”

13

GRIEKENLAND BEWUST ANDERS Veel Nederlanders hebben al eens het Griekse vasteland of een van de Griekse eilanden bezocht, maar uit onze rondgang langs enkele Griekenland-specialisten blijkt wel dat er altijd iets nieuws te ontdekken valt.

DOOR: ARJEN LUTGENDORFF

“IK MIS GOEDE SPECIALISTISCHE TOUROPERATORS MET AANBOD OP GRIEKENLAND”

Sharon Meijer had als franchiser haar eigen reisbureau ‘De Reizenspecialist’ in Drachten en ging vijftien jaar geleden aan de slag als persoonlijk reisadviseur bij Personal Touch Travel. Haar liefde voor Griekenland begon in de tijd dat ze als 18-jarige op Kreta werkte. Travelpro spreekt met Sharon over haar favoriete kant van het land en het gemis van specialistische touroperators.

Sharon Meijer

14

“Ik heb altijd al veel Griekenland verkocht. Deze zomer ga ik weer naar het stadje Rethymnon op Kreta. Vorig jaar ben ik daar trouwens nog geweest. Het is een studentenstad, ligt ideaal, heeft een authentieke kern en erg veel leuke plekjes. In de omgeving vind je mooie stranden en je kan er leuke uitstapjes maken, zoals naar het prachtige meer Lake Kournas waar je waterfietsen kunt huren en schildpadden kunt zien. Een uitstekend uitstapje met het hele gezin.”

Sharon boekt het liefst kleinschalige accommodaties.

“Ik ben niet van het massale. Overigens verkoopt all inclusive wel makkelijk, maar klanten die een boutiqueaccommodatie boeken verwachten bijvoorbeeld meer van de omgeving. Je kan in Griekenland met maatwerk

GRIEKENLAND

Syvota

ook echt goed uit de voeten. Ik benader vaak zelf hotels in Griekenland, vanwege de goede commissieafspraken.”

Specialisten “Vroeger had je partijen als Olympia en Sudtours waarbij ik veel boekte. Ik mis dat soort goede specialistischte touroperators met aanbod op Griekenland. Een partij als TUI heeft wel veel Griekenland-aanbod, maar veel daarvan valt onder de c-categorie en zijn grootschalige accommodaties. Vandaag de dag stel ik alles zelf samen, bijvoorbeeld via Expedia en andere partners. De afgelopen twee jaar was ik daar wel voorzichtig mee, vanwege de coronapandemie.

Er is absoluut ruimte op de markt voor een specialistische touroperator op Griekenland die via de retail verkoopt. Bij bestaande partijen kijk ik voor het gemak, maar de reserveringssystemen werken vaak niet optimaal, marge-technisch is het niet interessant en ik kan het zelf vaak voordeliger aanbieden. Reisprofessionals die wel via dit soort partijen boeken, kennen Griekenland minder goed.”

Favoriete accommodaties “Mijn favoriete accommodatie is Archangelos Village en ligt op Samos in Kokkari. Het is een superleuk plaatsje en de accommodatie scoort hoge cijfers op allerlei gebieden. Archangelos is een kleinschalige accommodatie en ligt dichtbij fantastische restaurants en heeft een zeer vriendelijke eigenaar. Kokkari is altijd een succes, je kan er met de voetjes in de zee eten.

Het eiland Samos is overigens een geweldig groen eiland waar je prima met de auto of scooter kunt rondrijden en leuke kunstenaarsdorpjes kan bezoeken. Een andere accommodatie die ik graag noem, is Hotel Filakas in Syvota op het vasteland vlakbij Parga. De meeste mensen verblijven in Parga, maar Syvota is een ontzettend leuk plaatsje. Je huurt er een bootje en vaart naar een ‘bounty island’. Het is er fantastisch en overwegend traditioneel Grieks. Ik boek dit hotel vaak als afsluiter van een autorondreis door de regio Epirus.”

15

Astypalea

Andros Bosman

“ONZE REIZEN WORDEN VERGELEKEN MET EEN RONDREIS DOOR AZIË”

Ik kom al in Griekenland sinds ik drie maanden oud was. Sindsdien kom ik er een aantal keer per jaar.

Het is dus min of meer met de paplepel ingegoten”, zegt Andros Bosman (eigenaar Eilandhoppen op Maat).

Thuiskomen “Ik vind het lastig om aan te geven wat mij zo aantrekt aan Griekenland. Het voelt namelijk echt als thuiskomen. Ik denk dat de gastvrijheid en vriendelijkheid van de Grieken zelf hun grootste ‘troef’ is. Daarnaast vind ik het een heerlijk land qua natuur. Dat je Griekenland kan ontdekken in een lekker zonnetje met heerlijk eten maakt het af. Ik denk dat de vraag naar Griekenland onveranderd groot blijft. Het is een land waar je naartoe kan gaan voor een weekje zon, maar waar je ook prima kunt rondreizen”, aldus Andros. “Het valt me op dat onze rondreizen soms worden vergeleken met een rondreis door een land in Azië. Mensen hebben steeds meer door dat je niet per se naar de andere kant van de wereld hoeft te gaan om een mooie reis te maken. Dat kan ook in Griekenland met een uur of drie vliegen.”

Druk “Dat is geheel afhankelijk van wat de klant wil”, zo laat Andros weten op de vraag of hij meestal kiest voor de standaardeilanden of ‘onbekendere’

16

Griekse bestemmingen aanraadt. “Veel klanten willen toch ook de bekendere plekjes ontdekken.

We proberen dan altijd aan te geven dat die plekjes erg druk kunnen zijn. Vaak komen we uit op een combinatie van zo’n bekende plek met een aantal rustigere eilanden. Zelf hebben die rustige(re) eilanden mijn voorkeur, daar vind je nog het échte Griekenland.” Als het gaat om activiteiten in Griekenland heeft Andros de volgende adviezen: “Naast prachtige stranden heeft Griekenland ook een aantal culturele hoogtepunten, zoals Athene, Delphi, Meteora of Olympia. Ook de binnenlanden aan de noordwestkant van het vasteland zijn goed geschikt voor het maken van wandelingen.” Andros: Een persoonlijk favoriete accommodatie vind ik lastig te benoemen. Ik houd van het kleinschalige en vind bijvoorbeeld Akrotiri Hotel op Paros een erg fijn hotelletje. Eerlijk is eerlijk op de Cycladen staan heel veel prachtige charme hotelletjes.”

‘‘

Wij kennen alle bestemmingen en accommodaties die we aanbieden Bucketlist “Er staan eigenlijk nog heel wat Griekse eilanden op mijn bucketlist”, aldus Andros. “Bovenaan staat Astypalea gevolgd door Kastelorizo. Ik kan niet zo goed omschrijven waarom dit zo trekt, maar door de afgelegen ligging lijken ze me erg bijzonder.”

GENIETEN OP DE GRIEKSE EILANDEN Er is bijna geen bestemming die zoveel vakantie uitstraalt als Griekenland. Het land heeft een heerlijk klimaat, er is veel te zien en te beleven en er zijn prachtige stranden met een helderblauwe zee. En dan hebben we het nog niet gehad over de heerlijke Griekse keuken, gezellige dorpen en schitterende natuur.

• • • •

Corfu, Kos, Kreta, Rhodos en Zakynthos Pakketreizen naar Griekenland Flexibele reisduren, maar toch een pakketreis Vliegen vanaf Amsterdam en alle regionale luchthavens • Te combineren met zowel lijndienst- als lowcostvluchten

‘‘

Ik houd heel erg van de hartelijkheid en no-nonsense mentaliteit van de lokale bevolking

Kalyves

waar enthousiast op wordt gereageerd. “Ik heb al meerdere boekingen mogen maken voor klanten die voor het eerst naar Griekenland gaan.”

Anita Boudewijn

“HET SEIZOEN DUURT LANGER”

“Ik houd heel erg van de hartelijkheid en nononsense-mentaliteit van de lokale bevolking.

Dat in combinatie met het klimaat, mooie accommodaties, de heerlijke kustlijnen en niet te vergeten, de Griekse keuken, maakt dat ik er geen genoeg van kan krijgen”, aldus Anita Boudewijn Van den Broek (ZRA bij Travel Counsellors).

“Ik merk de laatste jaren een stijging in de vraag naar Griekenland in mijn netwerk. Dat zal niet in de laatste plaats zijn omdat ik tijdelijk met man en drie dochters op Kreta woon”, aldus Anita, die regelmatig stories en posts met eigen foto’s en filmpjes deelt

18

Deuren open “Mede door het wegvallen van de verre reizen kiest men logischerwijs vaker voor Europa. Ik merk dat veel mensen die jarenlang naar Spanje en Portugal gingen, nu eens wat anders willen en zin hebben in een Grieks eiland”, zo laat Anita weten op de vraag hoe het staat met Griekenland als vakantieland. Een andere ontwikkeling die haar opvalt, is dat het seizoen langer loopt. “Daar waar het voorheen nog van mei tot september liep, sloten afgelopen jaar de meeste accommodaties hun deuren pas na 31 oktober. Nu, begin april, is veel weer open, en ook tavernes, autoverhuurbedrijven en zelfs watersportenaanbieder sluiten daarbij aan. Transavia vloog dit jaar tot eind december en is half februari weer gestart met vluchten naar Heraklion. Zeker op Kreta is het weer nog lang

GRIEKENLAND

Carina Breitenstein

“IK BIED ZELDEN DE ‘BEKENDERE’ EILANDEN AAN”

Peloponnesos

heel goed en is het bijvoorbeeld perfect voor als je wil mountainbiken of wandelen. Maar ik heb ook al regelmatig klanten in oktober naar de regio Thessaloniki geboekt, wat toch redelijk noordelijk ligt.”

Onwijs veel te doen Wat betreft activiteiten weet Anita tal van mogelijkheden te noemen. “Een huurauto adviseer ik vrijwel altijd. Al is het maar voor een paar dagen. Het is veel te leuk om mooie baaitjes te ontdekken en op onverwachte plekken te komen.

En daar leent Griekenland zich bij uitstek voor.

Er zijn natuurlijk onwijs veel activiteiten te doen.

Wat ik adviseer is uiteraard ook afhankelijk van de klant. Een gezin met pubers, die vinden vaak de watersportactiviteiten gaaf om te doen of een leuke boottocht naar een (onbewoond) eiland te maken. Een pasgetrouwd stel vindt een sunset sail misschien weer geweldig, terwijl een groep vriendinnen een yogasessie op een mooi strand weer te gek vindt.”

Persoonlijke touch “Ik zoek accommodaties met karakter op bijzondere plekjes. Ook adviseer ik waar de leukste eettentjes en de mooiste stranden te vinden zijn. Ik vind het altijd leuk om een activiteiten toe te voegen. Dat maakt de beleving compleet”, aldus Anita. “Omdat ik de afgelopen 28 jaar zelf minstens één keer per jaar naar een plek in Griekenland ben geweest, twee zomerseizoenen in Griekenland werkte en nu weer voor een aantal maanden op Kreta ben, ben ik in de gelegenheid om heel veel mooie plekken en eilanden met eigen ogen te zien. Hierdoor kan ik veel uit eigen ervaring putten. Door de jaren heen heb ik redelijk wat locals leren kennen, wat maakt dat ik net even die extra persoonlijke touch kan toevoegen.”

“De vraag naar Griekenland is ongekend groot, ik zie absoluut een toename. Griekenland heeft voor iedereen wat te bieden en is qua prijskwaliteitverhouding echt top. De eilanden zijn allemaal verschillend, maar ook het vaste land heeft zoveel mogelijkheden. Kortom, je kan jaren naar Griekenland gaan en toch elke keer iets nieuws ervaren”, zo laat Carina Breitenstein (ZRA bij The Travel Club) weten.

Ontwikkelingen “Ik zie dat Griekenland zich steeds toont als een land waar je heerlijk vakantie kan vieren, maar ook dat veel accommodaties zich richten op duurzaam toerisme. Veel producten en diensten worden afgenomen van lokale ondernemers, de natuur wordt meegenomen bij de bouw van een accommodatie, veel accommodaties bieden activiteiten aan die de lokale ondernemers helpen en waarbij mensen kennismaken met het land en de ban van plastic wordt ook op vele plaatsen al ingezet.”

Groot fan van de Peloponnesos “Ik ben op zo veel plekken geweest in Griekenland dat ik zelden de ‘bekendere’ eilanden aanbiedt, als mensen om advies vragen”, aldus Carina, die tevens laat weten dat de kloosters van Meteora nog op haar bucketlist staan. “Ik ben persoonlijk een groot fan van de Peloponnesos, daar heb je echt alles wat Griekenland zo leuk maakt. Geweldige accommodaties, een prachtig landschap en nog niet te toeristisch. Maar ook op de bekendere eilanden zijn zoveel leuke plekken om te verblijven die je niet zomaar in de ‘gids’ kan vinden. Gelukkig heeft het land voor iedereen iets te bieden, dus elke klant kan naar Griekenland voor elk budget.”

De gebaande paden kent iedereen “Ik probeer altijd iets toe te voegen aan de reis waarbij je ook kennismaakt met het land en de Grieken. Een olijfexcursie op een boerderij met picknicklunch, paardrijden langs de geweldige kusten, met een local op pad”, aldus Anita. “Omdat ik er zelf vaak ben geweest en veel accommodaties heb gezien, weet ik wel waar ik mensen wil onderbrengen. De gebaande paden kent iedereen, maar juist op de onbekende plekken vind je de pareltjes.”

19

voor minder drukke bestemmingen en kleinschalige accommodaties. Ook factoren, zoals duurzaamheid en de beleving tijdens de vakantie, worden steeds belangrijker.”

Debbie Abcouwer-Hendriks

“STAD-EILANDCOMBINATIE IS POPULAIR” ‘Als je op zoek bent naar grote resorts op drukke plekken waar je zomaar eens je overbuurman uit Nederland tegen het lijf kunt lopen, dan kan je ons beter niet bellen’, zo lezen we op de website van Local Touch Travel, gespecialiseerd in reizen op maat met de nadruk op de lokale beleving.

We vragen Debbie Abcouwer-Hendriks (Travel Designer) naar de laatste ontwikkelingen in Griekenland.

Minilandjes “De eerste woorden die in ons opkomen als we aan Griekenland denken zijn: gezellig, pittoresk, authentiek, sfeervol, romantisch, schilderachtig en veelzijdig. Griekenland bestaat uit maar liefst 6.000 eilanden en wat ons betreft zijn dit eigenlijk allemaal mini landjes op zich. Elk eiland heeft zijn eigen cultuur en tradities”, aldus Debbie. “Daarnaast kan de natuur ook enorm verschillen, zelfs tussen twee eilanden van dezelfde eilandengroep. Tel hier een bijzonder vriendelijke en gastvrije bevolking bij op en je hebt dé ideale vakantiebestemming.”

Bewust kleinschalig “We merken ook vooral dat onze klanten soms één of twee jaar niet op vakantie zijn geweest en nu echt toe zijn aan een mooie reis. Ze zijn dan ook echt bereid om hier wat meer voor te betalen. Daarnaast zien we dat steeds meer mensen bewust kiezen

20

Combinatiereizen “Wij focussen ons op het eilandhoppen en de combinatiereizen en raden mensen ook echt aan om verder te kijken dan alle bekendere bestemmingen. Zo bieden wij bijvoorbeeld wel Kreta aan, maar alleen het minder toeristische westen, in combinatie met het eiland Kythira.

Een van onze populairdere reizen van het moment is een stad-eilandcombinatie; Athene met Poros en/of Hydra. Als we op reis gaan, kiezen we vaak tussen stad of strand, maar waarom niet allebei? Hoe leuk is het om eerst een paar dagen historisch Athene te verkennen en daarna even rustig bij te komen op een van de eilandjes op circa een uur varen voor de kust van Athene? Zo geniet je van het beste van beide werelden.”

Acco’s met een bijzonder verhaal “Al onze accommodaties zijn kleinschalig en met zorg uitgekozen, maar per bestemming hebben we ook accommodaties met een bijzonder verhaal. Denk aan slapen in een windmolen op Santorini of op een olijfboomgaard op Kreta. Mijn persoonlijke favoriet is een accommodatie op het prachtige, groene Andros, een van de minder bekende Cycladen.

Op een groot landgoed liggen vijf voormalige varkensstallen die volledig zijn omgebouwd tot sfeervolle hotelkamers. Ze zijn gelegen op een citroenboomgaard en op het terrein vind je ook een grote moestuin en een wijngaard.

Hier worden wijn en limoncello geproduceerd en het ontbijt bestaat volledig uit lokale en zelfgemaakte producten. Het is echt een van de mooiste plekjes in Griekenland.”

Kalymnos

Ontdek de schoonheid van...

.

Griekenland Kreta

Kos

Rhodos

Zakynthos

Samos

Corfu

Lesbos

Parga

Lefkas

Met

VOORJAARSEDITIE TRAVDAY 2022

GELUKKIG HEBBEN WE DE FOTO’S NOG… DOOR:

REDACTIE

22

De tweede editie van TrayDay is met meer dan 500 bezoekers en ruim 90 standhouders opnieuw een groot succes gebleken. Het evenement, georganiseerd door TRAVel Media (uitgever van onder meer Travelpro en TravMagazine), vond deze maand plaats in Hotel Gooiland in Hilversum.

TRAVDAY

travday Heb je deze editie gemist of wil je alvast uitkijken naar een nieuwe TravDay? Goed nieuws: maandag 26 september wordt de najaarseditie gehouden. Scan de QR-code voor meer informatie.

23

Jo Migom

INTERVIEW

Ambitie Fosun: Thomas Cook zeer groot maken

WEDERGEBOORTE REISREUS ALS START-UP Eind september 2019 werd het pikkedonker voor de medewerkers van Thomas Cook, dat in dat jaar failliet ging. Sinds kort schijnt er weer licht aan de horizon in het Verenigd Koninkrijk en Nederland in de vorm van het herkenbare gele hart. Travelpro spreekt met Jo Migom (Chief Digital Officer UK/EU & General Manager EU bij Thomas Cook) over wat (bijna) niemand ooit voor mogelijk hield; de wedergeboorte van de reisreus.

DOOR:

ARJEN LUTGENDORFF

K

an je iets meer over jezelf vertellen?

“Bij het oude Thomas Cook heb ik tien jaar gewerkt. Ik ben gestart in België en was daar verantwoordelijk voor de e-commerce en marketing voor Neckermann Reizen, dat zowel in Nederland als in België het bekendste Thomas Cook-label was. Omdat het zo’n groot bedrijf was, kon ik alle richtingen uit. Zo heb ik bijvoorbeeld een tijdje het contact center gemanaged.

Het was een logische vervolgstap, omdat web-klanten ook contact hebben met het contact center. Op het gebied van crisismanagement heb ik er ook veel geleerd, want toen ik daar werkte vonden bijvoorbeeld de aanslagen op Brussels Airport/Zaventem plaats.”

Boekten je ouders vroeger trouwens ook bij Thomas Cook?

“In alle eerlijkheid; nee. Maar, het zou natuurlijk kunnen dat het via Neckermann was geboekt. De vakanties met mijn ouders waren autovakanties naar Frankrijk.

De eerste vakantie met mijn eerste vriendje was een Neckermann-vakantie. We zijn de brochure in de winkel gaan halen en zijn naar Albufeira in Portugal geweest.”

Heb je altijd in België gewerkt?

“Thomas Cook wilde op een gegeven moment haar webplatformen consolideren (digitaal zijn er maar weinig culturele verschillen) en ik werd gevraagd om in Londen te werken. Mijn kinderen waren nog klein, maar we hebben wel de keuze gemaakt om het te doen. Ik ging destijds drie dagen per week naar Londen. Fosun deed in die tijd veel investeringen en ik had goed contact met de CTO van Fosun.”

Hoe kijk je terug op het faillissement van Thomas Cook?

“Het faillissement hadden we totaal niet zien aankomen.

Het was een ongelooflijk moeilijke periode, want ik werkte er erg lang. Het was echt je kind. We moesten in één keer de stekker eruit trekken waarop rond 1.00 uur ‘s nachts het bericht werd verstuurd. Het had natuurlijk op iedereen impact; op jezelf, je klanten, je leveranciers, enzovoorts. Het was zeer, zeer zwaar. Je voelt je ook persoonlijk verantwoordelijk, je bent verantwoordelijk voor je personeel, klanten en leveranciers…”

Je zegt dat je het faillissement onverwachts kwam, maar zoiets zie je toch wel aankomen?

“Je weet dat het slecht gaat, maar Thomas Cook was zo’n groot merk, dus je gaat ervan uit dat de banken wel over de brug komen en in het slechtste geval de overheid.

Het was een shock dat dit met zo’n groot merk kon gebeuren.”

Hadden ze niet nog iets anders kunnen doen om Thomas Cook te redden?

“We waren destijds heel erg bezig met digitalisering, want digitaal is veel goedkoper en efficiënter. Maar ja, ieder digitaal transformatietraject is traag. Ik denk niet dat ik met mijn team iets heel anders had kunnen doen om dat te versnellen.”

Was het plan er snel om een doorstart te maken?

"Alan French (CEO van Thomas Cook Tourism) en ik hadden contacten met Fosun en hebben hen snel een mail gestuurd met ons idee voor een ander, nieuw

25

businessmodel om Thomas Cook weer uit de grond te stampen. Ik noemde het toen project Firefly, omdat ik dacht dat er maar een heel kleine kans was dat ons plan zou gaan lukken. Ik kon Thomas Cook niet loslaten. Ik heb in die tijd de pitch van mijn leven gehouden bij een advocatenbureau in Londen, waarop Fosun Thomas Cook heeft gekocht.”

Er waren vast meer partijen met een oogje op Thomas Cook.

“Er waren zeker andere partijen die Thomas Cook ook wilden kopen. We hadden het idee dat het alle kanten kon opgaan en dan opeens komt het bericht; ja, we kunnen ermee aan de slag. Dat gaf een waanzinnig gevoel.”

Waarom kregen jullie de kans?

“Ik illustreer het altijd als een klein motorbootje dat een tanker probeert vooruit te trekken. Men geloofde in de toekomst van digitale techniek. Dat is in China héél belangrijk en daar begrijpen ze de mogelijkheden nog veel beter. Overigens hebben we de oude techniek niet gebruikt. We wilden na zes of zeven maanden live kunnen gaan, maar ik wist wat er eerder mis was gegaan en dat er sprake was van ‘spaghetti-technologie en -architectuur’.

Bij het oude Thomas Cook werd er gebouwd onder tijdsdruk. Tijd was belangrijker dan kwaliteit. Bij oude technologieën en platformen duurt het ook langer om veranderingen door te voeren. Wij dachten; scrap it and start over.”

Hoe verliep het begin van de nieuwe start?

“Alan en ik zijn als eerste twee medewerkers begonnen met het uitbreiden van de werkzaamheden in Engeland.

Er werden mensen aangenomen, maar opeens was daar de coronacrisis.”

26

Waarom wilden jullie toch de naam Thomas Cook houden? Mensen zouden er een negatief gevoel aan kunnen hebben overgehouden na het faillissement.

“We hebben getest of mensen een negatieve associatie hadden met het merk Thomas Cook. In Engeland is het vrij gebruikelijk om veel gebruikerstesten te doen, maar in de rest van Europa gebeurt dat nog wat minder. Wij hebben alles kunnen testen. Tijdens de pitch aan Fosun hebben we ook user recordings laten horen, waarin werd verteld hoe er over Thomas Cook werd gedacht.

De manier waarop ons personeel is omgegaan met de klanten tijdens het faillissement, bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat iedereen thuiskwam, heeft voor enorm veel goodwill gezorgd. Daarnaast hebben reizigers goede herinneringen aan hun vakantie(s) met Thomas Cook en dat zorgt voor een emotionele band. De naam is van enorme waarde in het Verenigd Koninkrijk. In Nederland zal dat wel wat minder zijn. De brand awareness is in Nederland zeker veel lager dan in het Verenigd Koninkrijk, daar waren de merken Neckermann Reizen en Vrij Uit natuurlijk veel bekender. We zien de lancering van Thomas Cook in Nederland als de lancering van een échte start-up waardoor we veel meer kunnen experimenteren, en waarbij je ook veel meer moet opbouwen. In het Verenigd Koninkrijk brachten we het grootste reismerk terug en hebben we gezien dat de liefde voor Thomas Cook nog heel erg groot is.”

Wat vinden ze er in Engeland van dat de Thomas Cookwinkels uit het straatbeeld zijn verdwenen?

“We doen veel klantonderzoek, want we willen heel graag weten of dezelfde mensen nog steeds bij Thomas Cook boeken. Zijn de ex-retail-klanten geswitcht naar online, waar zitten de meeste klanten? Daarnaast hebben we de coronaperiode achter de rug. We zien nu in de boekingen

INTERVIEW

dat ons publiek jonger is, maar het kan ook zijn dat ouderen nog afwachtend zijn door corona. Wanneer je technologie bouwt op een manier die intuïtief is, dan is het niet gelimiteerd aan een leeftijd. Heel veel 60-plussers zijn er ook heel vlot mee, ook mobiel. Mobiel gebruik is het hart van het nieuwe Thomas Cook. We krijgen er heel veel positieve feedback op.”

Jullie focussen vooral op mobiel?

“Jazeker, het is absoluut ‘mobile first’. Soms zorgt dat ervoor dat je moeilijke beslissingen moet nemen. Het grootste gedeelte van de websitebezoekers komt via de mobiel, maar het grootste deel van de boekingen wordt alsnog via desktop gemaakt. Probeer dat maar eens aan de Chinezen uit te leggen, die snappen dat niet. In China gaat alles via een app. Desktop vinden ze heel vreemd.

Veel mensen sparen een heel jaar voor hun vakantie, dus dan is het belangrijk dat men zich veilig voelt bij het boeken en veel mensen voelen zich nog steeds veiliger door het boeken op een groot scherm.”

‘‘

Ik kon Thomas Cook niet loslaten Is het uitgesloten dat jullie reisbureaus/experience stores gaan openen in Engeland of Nederland?

“Voorlopig staat dat niet op de agenda, maar ik zeg nooit nooit.”

Ga je zelf eigenlijk graag shoppen in een winkelstraat?

“Ik ben een van de grootste klanten van Bol.com in België. Ik vind het gemak van mobiel zó handig.

Daarnaast heb ik erg weinig tijd. Ik vind het kopen van kleding moeilijk geworden. Als ik de Zara binnenloop, dan denk ik; waar moet ik beginnen, kan ik geen filters instellen? Wat betreft beleving vind ik het wel leuk om met mijn kinderen naar de winkelstraat te gaan, maar als het om aankopen gaat, dan gaat 80% echt online.”

Casa Cook en Cooks Club kan je ook via andere reissites en -bedrijven boeken. Waarom zou ik het via Thomas Cook boeken?

“Allereerst ben ik zelf een groot fan van Casa Cook en Cook’s Club. Ik vind het prachtige concepten en denk dat er nog heel veel mee te doen is. Fosun heeft na het faillissement van Thomas Cook deze twee merken gekocht en ingericht als onafhankelijk bedrijf. De hotels hebben hun eigen distributiestrategie en willen uiteindelijk natuurlijk hun kamers vullen. Daarom zijn ze te boeken bij meerdere aanbieders. De focus bij Thomas Cook ligt in eerste instantie op veel keuze, boekbaar via een hele goede technologie en sterke customer

service. We kunnen niet alles tegelijkertijd. Ons doel is natuurlijk om Thomas Cook door te ontwikkelen tot een vooraanstaand boekingsplatform voor alle hotelmerken in Fosun’s portfolio, ook Casa Cook en Cook’s Club.”

Om welke redenen zeggen Engelsen bij Thomas Cook te boeken?

“We meten de klanten-feedback iedere week op verschillende punten: als ze weggaan zonder te boeken, als ze geboekt hebben, als ze gereisd hebben en als ze met het contact center hebben gesproken. Daardoor staan we heel dicht bij de redenen waarom men bij ons boekt en wat we nog moeten verbeteren. De voornaamste redenen die mensen aangeven waarom ze ons een hoge score geven, is de technologie en de service die het contact center biedt. Dat klinkt raar, maar de klant waardeert een fijne online user experience. Makkelijk zoeken, makkelijk boeken en de snelheid bij het boeken. Dat is ook een reden waarom ik bij Booking.com koop, in plaats van direct bij hotels; de technologie steekt gewoon goed in elkaar. Onze reisexperts doen er alles aan om reizigers op hun gemak te stellen. Na Covid-19 belt of chat iemand die een reis bij ons boekt gemiddeld zeven keer met ons.”

Waar kunnen klanten met vragen terecht?

“We hebben een contact center in het VK en in Bulgarije; de Nederlandstalige contact center agents zitten in Bulgarije. Toen ik het contact center in België managede, deden we een deel zelf, maar we werkten ook via derden.

Misschien dat we naar hetzelfde model gaan, maar dat moeten we eerst analyseren.”

Waarom kiezen jullie ervoor het prijsverschil te betalen?

“Ik ben mij ervan bewust dat de Nederlandse markt zeer prijsgevoelig is en dat hebben Nederlanders gemeen met de Britten. Het zou een neerwaartse spiraal zijn wanneer

27

er enkel en alleen op prijs wordt geconcurreerd, want het gaat om veel meer dan enkel prijs. Ook de usability en de customer service hebben bij ons topprioriteit.”

Je vertelde net dat je Thomas Cook-reisbureaus niet uitsluit, maar dat het niet heel waarschijnlijk is. Is een samenwerking met ZRA’s wel realistisch?

“Dat sluit ik ook niet uit. We zijn nu nog heel klein en willen groeien. Zowel in België als in Nederland was Thomas Cook ook een B2B-merk, maar voorlopig staat het niet op de agenda.”

Thomas Cook maakte onlangs de samenwerking met TradeTracker bekend. Hoe zit het met de samenwerking met andere partijen?

“We merken in de contacten met partners en geïnteresseerde partijen hoever het merk Thomas Cook gaat. Men wil de associatie, de naam Thomas Cook staat goed op het portfolio.”

Hoe zit het met het logo?

“Dat is een lang verhaal. Ik heb er lang over getwijfeld of we het logo niet moesten veranderen. We hadden een ‘techy’ heart gemaakt, een strakkere versie van het bekende hart, waarmee we wilden laten zien dat het nu wel een ander bedrijf is met een ander managementteam, een andere visie en veel kleinschaliger. Ik wilde iets aanduiden, in retrospectief.

Ik ben, na wat we in het Verenigd Koninkrijk hebben geleerd in de afgelopen twee jaar, echter héél blij dat we het oude logo hebben gehouden, omdat het voor mensen zo herkenbaar is. Het Sunny Heart is echt een positief kenmerk.”

Zijn er dingen die je hebben verbaasd?

“Dat mensen zo graag vertellen over hun herinneringen aan Thomas Cook. Het merk Thomas Cook en vakanties roepen veel emoties op, onwijs leuk om te zien.”

Wat betreft product; hebben jullie veel contact met potentiële partners in Nederland?

“Ja. Ik denk dat we qua productaanbod zeker verder kunnen uitbreiden. We hebben al heel veel producten, veel connecties en krijgen veel reacties via LinkedIn.” En een white label?

“Daar houd ik niet echt van. Je moet dicht bij datgene blijven waarin je fundamenteel gelooft. Ik weet wat er gebeurd is met Thomas Cook en het zijn dit soort initiatieven die daarvoor hebben gezorgd. Iets waarvan je denkt dat je het ‘even snel’ kunt doen. Ik wil het graag echt goed doen. Iets nieuws doen, integreren en kijken hoe het uitpakt.”

Wordt er naar de verkoop van cruises gekeken?

“Het klopt dat het oude Thomas Cook groot was in de verkoop van cruises via het reisbureau, maar online cruises verkopen is een moeilijk verhaal. Ik heb daar al

28

heel veel research naar gedaan, maar online is dat écht lastig.”

Waarom is er na Engeland gekozen om Thomas Cook in Nederland te lanceren?

“We zagen dat de brand awareness er was en we zagen in Nederland mogelijkheden op onlinegebied. In België zagen we die online mogelijkheden een stuk minder, daar zijn ze nog veel meer gericht op het fysieke reisbureau. Als een web/app only-merk vonden we de match van brand en propositie beter passen om mee te starten in Nederland.”

Wat is het plan wat betreft België?

“Uiteraard wil ik Thomas Cook heel graag in België lanceren, maar ik wil nu vooral Nederland goed op de kaart zetten. Te veel dingen tegelijkertijd is niet goed.

Eerst Nederland en dan kijken we verder.”

Hoe groot wil Thomas Cook worden?

“Fosun is zeker ambitieus. Het is een heel grote investeringsmaatschappij, dus groeien staat hoog op de agenda. Ik heb uitgelegd, en dat snappen zij, dat Nederland een heel andere markt is dan de Britse markt en dat we eerst moeten leren. We zijn met TradeTracker gestart, performance marketing, enzovoorts. We gaan steeds een stapje verder en kunnen veel van wat we in Engeland hebben geleerd al toepassen op de Nederlandse markt.”

‘‘

Mobiel is het nieuwe hart van Thomas Cook Hoe moeten we de groeiplannen zien?

“In de eerste twee maanden van 2022 hebben we in Engeland tweederde verkocht van het boekingstotaal van heel 2021. Het gaat superhard, vandaar ook dat we kijken naar uitbreiding. We willen het vooral op een goede manier doen. We kijken eerst hoe we ons positioneren, waar we extra product toevoegen en hoe we onze marketing gaan aanpakken.”

Zijn er nog andere overnameplannen?

“Fosun is een grote partij en is altijd aan het rondkijken.

Om nu te zeggen dat er direct plannen zijn, dat niet.”

Wanneer verwacht Thomas Cook in de TravMagazine Top 50 te komen?

“We zouden hier niet zitten als we geen ambitie hadden om in de Top 50 te komen, maar wanneer? Daar kan ik geen timing op plakken.”

INTERVIEW

Zorgt het niet voor stress dat je weet dat het Fosun ook om de winst gaat?

“Daar kan je alleen maar mee omgaan als je zeker weet dat het gaat lukken. Ik heb een heel sterk geloof dat het merk het heel goed gaat doen. Het is zeker cultureel interessant geweest, als het ging om de beste manier van communicatie. Zeker de marketing en technologie zijn verschillend. Alles in China is gelinkt aan een paar apps.

Beeld jezelf de combinatie in van WhatsApp, andere sociale media én payments, allemaal in Wechat. Als retailer is het in China vrij gemakkelijk. Het is als een online shop op messenger en het verkoopt zichzelf als je reviews goed zijn. In Europa is dat heel anders, hier komt de traffic niet vanzelf.”

Kom je nog wel aan je eigen vakantie toe?

“Ja. Ik ben de vorige zomer vanuit Amsterdam naar Aruba gevlogen waar vrienden van ons wonen. Het was er fantastisch. Vakantie is essentieel. Het geeft je weer nieuwe energie.”

We zitten hier nu in The Lobby Offices in Rijswijk. Zijn er nog plannen wat betreft kantoor in Nederland?

“We zitten in dit pand samen met een van onze belangrijkste technologische partners, Supershift.

Dat was ook al een belangrijke partner van het oude Thomas Cook, dus we hebben die relatie voortgezet.

In technologie en softwareontwikkeling kan je maar beter samen zitten, want dan ontstaat de magie. Op dit moment werken we met acht mensen en ik verwacht snel uit te breiden naar vijftien medewerkers. Het is de bedoeling dat we de mensen in het Verenigd Koninkrijk

mee laten werken aan Nederland, want we gaan niet iets anders voor Nederland maken. De learnings die we hebben vanuit het Verenigd Koninkrijk gaan we met het lokale team toepassen op Nederland. Er zijn natuurlijk verschillen, denk aan het belang van iDeal, SGR, ANVR en het Calamiteitenfonds.”

Ze zeggen dat het moeilijk is voor reisbedrijven om aan goed personeel te komen.

“We zoeken bijvoorbeeld een finance manager en hebben al 150 kandidaten waarvan we er met vier een gesprek gaan voeren. Dat zegt wel wat, denk ik.”

Zijn er verder nog oude bekenden betrokken bij Thomas Cook?

“Mark Verbunt, die ook heel hard heeft meegewerkt aan de launch, zit in ons team, maar ook Danny Steketee, Rianne van Baarsen en Sade van Gestel. Mensen die het bedrijf in hun hart hebben. We proberen ook wel echt nieuwe mensen binnen te halen vanuit een startup-omgeving. Als je lang op een bepaalde manier hebt gewerkt, is de valkuil erg groot om dat weer toe te passen in een nieuwe set-up erg.”

Is Thomas Cook nu een reisbedrijf of een technologiebedrijf?

“We zijn zeker een bedrijf dat technologie wil gebruiken om succesvol reizen te verkopen en te achterhalen wat mensen belangrijk vinden in hun online-zoekervaring, maar ook in hun ervaring als ze op vakantie zijn. Daar was ik bij het oude Thomas Cook ook al mee bezig.

De informatievoorziening tijdens een reis stamt vaak echt nog uit de jaren ’80. Denk aan de map met foto’s

29

en een stukje tekst over excursiemogelijkheden. Heel veel andere spelers zijn dat ook aan het digitaliseren, maar ik zie er nog veel mogelijkheden. Ik wil de technologische reisbeleving van een reis verder verbeteren.”

Als ik met Thomas Cook op reis ga, kan ik dan de app downloaden? Zijn er dingen anders in jullie app dan bij andere bedrijven?

“Ik had je de app willen tonen, maar hij is in Nederland (op het moment van schrijven, red.) nog niet live. De reisinspiratie zal voornamelijk anders zijn. Vergelijk het een beetje met TikTok. Je ziet video’s van tourist boards, hoteliers, influencers en je kan via de app boeken. We laten mensen op een heel andere manier dromen. In ‘book it’ zit de magie.”

Hoe belangrijk vinden Nederlanders het om een Nederlandstalige reisleider op de bestemming te hebben?

“In lang niet meer elk hotel is er een informatiebijeenkomst. Voor een groot deel van het oude klantenbestand van Thomas Cook was zo’n bijeenkomst wel belangrijk. Met onze app willen we er straks voor zorgen dat je de reisleider eigenlijk altijd in je zak hebt. Ik kan mij van mijn vakanties in het verleden vooral herinneren dat je op de informatiebijeenkomst moest wachten voordat je de reisleider een keer te spreken kon krijgen. We willen met de app sneller problemen oplossen en via de beddenbanken die we hebben geïntegreerd, kunnen we ook echt onze mensen naar de hotels toe laten gaan mocht dat nodig zijn. Ik hoop dat we die app dan ook zo snel mogelijk kunnen uitrollen in Nederland.”

Google zal blij zijn met de komst van Thomas Cook.

Wordt het een online gevecht op de Nederlandse markt?

“Ja, als er een concurrent bijkomt dan heeft dat altijd impact op de spelers in die markt en op Google. Daar moeten we niet over liegen. We hebben zeker ook een SEO-strategie. Het is wel de bedoeling om keywords te gaan kopen en met een goede technologie beter te gaan converteren.”

30

Heb je nog trucjes of een geheime strategie waardoor je online beter gaat scoren?

“Dan zou ik dat nu zeker niet zeggen. Als het om paginasnelheid gaat, zijn we met onze nieuwe technologie in ieder geval absoluut de allersnelste op mobiel en desktop. Dat is heel belangrijk in de rankings voor Google, zowel op het gebied van pricing als PPC. Paginasnelheid is iets dat zeer moeilijk te verbeteren is met bestaande technologie.”

De campagnes in Nederland, hebben jullie al plannen?

“We willen eerst performance-marketing doen in Nederland. In Engeland hebben we ook nog geen televisiecampagne gehad. We zijn vooral op zoek naar creatieve partnerships via bijvoorbeeld influencers. We hebben al een paar mooie gesprekken hiervoor lopen.

In Engeland is televisie met digitale support niet te onderschatten.”

Engeland, Nederland, volgt heel Europa en dan wereldwijd?

“Ik denk dat we voorlopig genoeg te doen hebben in Engeland en Nederland, maar het is zeker de ambitie van Fosun om het merk zeer groot te maken.”

Wat vind je ervan om als vrouw aan de top te staan, of moeten mensen zich daar niet zo druk om maken?

“Ik heb mijn rol aangekondigd op LinkedIn op Internationale Vrouwendag, omdat ik dat wel een mooi verhaal vind. Ik zie zoveel jonge vrouwen worstelen wanneer zij tussen de 32 en 45 jaar zijn. Dan zijn de kinderen klein, moet je een carrière opbouwen, ouders, alles. Ik heb keuzes gemaakt waarbij ik mijzelf heel vaak heb afgevraagd of ik mijn kinderen daarmee kwaad heb gedaan, door ervoor te kiezen om vrij veel weg te zijn.

Ik kan nu met zekerheid zeggen dat zij er geen last van hebben gehad en dat ze nu veel zelfstandiger zijn. Ik compenseer ook in de tijd dat ik er wel ben. Ik vind het zeker belangrijk als inspiratie voor andere vrouwen en het allerbelangrijkste daarin vind ik dat je trouw moet blijven aan jezelf. Zeker in board meetings met heel veel mannen moet je trouw blijven aan jezelf. Dat geeft een veel betere balans. Zo willen we het, en is het momenteel ook, binnen Thomas Cook.”

Wordt het niet eens tijd om je eigen dromen te volgen?

Dat je in de allerleukste branche werkt wist je natuurlijk al. Maar heb je je wel eens afgevraagd hoeveel leuker het is als je ook nog zelfstandig ondernemer bent?

Dat jij besluit hoe, wanneer en voor wie jij je droomreizen samenstelt. Maar wel met de steun van een professionele organisatie die jou met alles kan helpen waar je hulp bij nodig hebt.

Ontdek het nieuwe werken en word net als vele andere reisprofessionals lid van de leukste reisclub van Nederland!

Meer weten? Neem snel een kijkje op zelfstandigreisadviseur.nl/dromen

®

“DE GELE ZWEMBROEK LAAT IK THUIS” DOOR:

SHARON EVERS

Strak in het pak stapt hij het vliegtuig in. Puur bijgeloof. Aan wintersport doet hij niet, geef hem maar zon, zee en strand met hier en daar een optreden. “Maar de gele zwembroek laat ik thuis”, zegt Dries Roelvink.

H G

a je graag op reis?

“Zeker, maar ik combineer het vaak met werk. Ik ben namelijk nog nooit drie weken op vakantie geweest zonder een optreden te doen.”

Waar ga je het liefste naartoe?

“Lastige vraag, maar als ik moet kiezen dan zeg ik SaintTropez aan de Côte d'Azur. Aan de haven ligt een zaak waar ik zo nu en dan optreed, een toplocatie waar je uitzicht hebt op de geweldige, grote jachten die er voor de deur liggen. Het grappige is dat bijna niemand mij er kent, op een enkele verdwaalde Nederlander na. Ik zing er Engelstalig, zoals covers van Frank Sinatra en Tom Jones. Na afloop komen er weleens mensen naar mij toe om me te complimenteren en te zeggen dat ik iets met zingen moet gaan doen. Haha. Los daarvan vind ik Saint-Tropez een prachtig, schilderachtig dorpje met een leuke kuststrook, maar ook met een fantastisch mooi binnenland. Meestal blijf ik er een dag of tien en treed ik zo’n twee keer op.”

‘‘

Ik stap graag als een gentlemen het vliegtuig in Wat doe je naast het zingen nog meer graag op een bestemming?

"Mijn vrouw en ik komen al lang in Saint-Tropez waardoor we zo langzamerhand wel alles hebben gezien, maar heel eerlijk; ik houd van strandvakanties met veel zon, goede temperaturen, fijne eetgelegenheden en mooie hotels. Zo ga ik iedere ochtend sporten en een week voor vertrek zoek ik uit waar we elke avond gaan eten. Ik zoek dan wel naar goede restaurants, want ik ben zelf ook van

32

het culinaire en houd van goede wijnen. Voor één dag laat ik het nog open liggen, zodat we daar een beetje speling hebben.”

We komen je dus niet tegen op een camping met een wc-rol onder de arm?

“Haha, nee. Alhoewel ik vroeger met mijn ouders wel naar een camping in Schoorl ging, wat erg leuk was. Maar we zaten dan in een huisje met meer luxe, dus aan echt kamperen heb ik nooit gedaan en verwacht ik ook niet te gaan doen. Ik ben al een paar keer gevraagd voor Wie is de Mol? en Expeditie Robinson, maar ik moet er niet aan denken om op de grond tussen de spinnen, ratten en strandvlooien te liggen.”

Wat neem je altijd mee op reis?

“Ik ben verslaafd aan sporten, dus mijn sportkleding en fitness-attributen gaan altijd mee op reis. Voordat we boeken, zoek ik altijd naar goede sportcentra in de buurt van het hotel waar we verblijven of naar een hotel met goede sportfaciliteiten, alhoewel het daar meestal behelpen is. Na het ontbijt zoekt mijn vrouw een strandbedje op en ik vertrek naar het fitnesscentrum, tegen de lunch ben ik dan weer terug. Na de lunch genieten we samen van de zon, zee en het strand op een fijn strandbedje met een lekkere borrel. Dat is voor mij de ideale vakantie.”

Boek je de vakanties zelf of ga je naar het reisbureau?

“Mijn vrouw zoekt alles uit en boekt het zelf. Meestal word ik gevraagd door een locatie voor een optreden en daar plakken we vervolgens een aantal dagen aan vast.

De tickets krijg ik vaak van de zaak waar ik ga zingen, het hotel wordt door mijn vrouw geboekt. Ze weet waar we allebei van houden, dus het komt altijd goed.”

Ik heb gehoord dat je bijgelovig bent en in het vliegtuig speciale wensen hebt, klopt dat?

“Ik zit altijd op de eerste rij in het vliegtuig, dat voelt

Saint-Tropez

ACHTERGROND

Dries Roelvink

33

Saint-Tropez

gewoon prettig. Daarnaast draag ik altijd een net pak met een stropdas, dat doe ik al sinds mijn achttiende.

Ik vloog toen voor de eerste keer. Ik speelde destijds nog betaald voetbal bij FC Amsterdam en we hadden een uitwedstrijd in Turijn. Voor mijn gevoel ging die vlucht maar net goed. Omdat ik in mijn clubkostuum aan boord zat, bracht me dat geluk. Dat heb ik mezelf wijsgemaakt en ik ben dat altijd blijven doen. Aan de andere kant vind ik het ook mooi staan. Iedereen komt tegenwoordig in een joggingpak aan met slippers eronder, ik stap graag als een gentlemen het vliegtuig in.

Ik voel me daar prettiger bij dan in mijn trainingspak.”

Word je vaak herkend? Hoe vind je dat?

“Op Schiphol word ik regelmatig gevraagd voor een foto.

Zodra ik in een ander land ben, gebeurt dat nauwelijks.

Ik moet eerlijk zeggen dat ik dat soms best vreemd vind.

Ik kan er gewoon over straat en niemand die mijn naam roept, terwijl me dat in Nederland nauwelijks overkomt.

34

Maar ik vind het helemaal niet erg als ik word herkend, mensen een praatje met me maken of met me op de foto willen. Toen ik op mijn twintigste begon met zingen, wilde ik graag een beroemde zanger worden.

Geen onbekende waar niemand de naam van wist. Dus ik moet nu ook niet klagen en zeggen dat het vervelend is. Het hoort erbij en ik vind het ook best wel leuk.”

Wat is je mooiste zomerherinnering?

"Ik was net twee jaar gescheiden van Luciënne, de moeder van Dave en Donny, toen mijn huidige vrouw Honoria voorstelde om samen met mijn zoons op vakantie te gaan. Terwijl zij de jongens nog niet eens had ontmoet. We gingen naar Riccione in Italië. Op vakantie ging ik na het ontbijt sporten en Honoria ging spelletjes doen met de jongens, of was met ze aan het zwemmen.

Dat zag ik toen ik terugkwam. Ik voelde echt dat het klikte, het gaf zo'n fijn gevoel.”

INTERVIEW

Heb je weleens een horrorvakantie meegemaakt?

“Nee, eigenlijk niet. Het is voor mij altijd zon, zee, strand en zingen. Nou ja, ik ben weleens op Gran Canaria geweest waar het toen twee dagen achter elkaar regende. Dan heb ik er wel snel de pest in. Bij het openen van de gordijnen zag ik meteen de donkere wolken, nou dat is niets voor mij.”

Dries, je bent natuurlijk ook bekend om je gele zwembroek. Zit die ook in je koffer?

“Als ik in Nederland over het strand loop, worden er vaak opmerkingen over gemaakt. Ik kom graag in Bergen aan Zee, zodra het mooi weer is rijden we die kant op. Ik heb er mijn vaste strandtent. Vanuit daar maak ik graag een wandeling door de branding naar Schoorl en weer terug, dat is ongeveer een uurtje lopen. Dan hoor ik mensen vaak roepen: ‘Dries, waar is je gele zwembroek?

Waarom heb je ’m niet aan?’. Maar ik draag nooit meer een gele zwembroek, want dan vraag ik natuurlijk om opmerkingen. Soms komen er wel eens mannen naar mij toe die dus wel een gele zwembroek dragen - niet die kleintjes die ik aan moest trekken van de ANWB, maar een normale - zij willen dan graag met me op de foto. Dat is hartstikke leuk en doe ik natuurlijk graag.”

‘‘

Het is voor mij altijd zon, zee, strand, sporten en zingen Staat de volgende (werk)vakantie al vast?

“We gaan binnenkort weer naar Saint-Tropez en in juli naar Gran Canaria, waar ik op vaste adressen mag zingen.

Voor de coronapandemie vloog ik zo’n tien keer per wintersportseizoen naar Oostenrijk om er op te treden tijdens de après-ski. Dat zijn vaak korte tripjes, maar helaas gaan die nu niet door. Tussendoor gaan we zo vaak mogelijk naar Bergen aan Zee, want ik vind Nederland ook hartstikke leuk, misschien wel leuker dan waar dan ook, zeker als het 25 graden is.”

Heb je nog een droomreis?

“Ik ben onlangs een paar dagen in Rome geweest om er een videoclip op te nemen, toen merkte ik dat ik het tegenwoordig ook leuk vind om steden te bezoeken. Ik ben alleen ooit op stedentrip in Parijs geweest. Ik wil zeker nog eens samen met mijn vrouw terug naar Rome om er een paar dagen te genieten van het heerlijke Italiaanse stadsleven. Het is een prachtige stad met veel historie.

Lekker slenteren door de stad, heerlijk lunchen en genieten van al het moois dat de stad heeft te bieden. Dit zou ook wel eens in Barcelona willen doen, want daar ben ik gek genoeg nog nooit geweest. Praag en Boedapest staan ook op mijn wensenlijst.”

35

“De behoefte aan vakantie wint het van de angst” DOOR:

DYLAN CINJEE

Net nu de coronacrisis voor de reisbranche een beetje op de achtergrond verdwijnt, dient zich een nieuwe situatie aan; de oorlog in Oekraïne. Het is niet de eerste keer dat de reisbranche te maken heeft met oorlogen of aanslagen. Wat doet zo’n situatie met het reisgedrag van de consument?

We spreken er over met Prof. Dr. Victor Lamme (hoogleraar en hersenonderzoeker bij de afdeling Psychologie van de Universiteit van Amsterdam) en Karel Werdler (Senior Lecturer bij INHolland University of Applied Sciences).

Van grote conflicten in Irak tot de aanslagen in New York, Barcelona, Brussel en Parijs. De reisbranche heeft altijd al te maken gehad met oorlogssituaties. Waar bij er tijdens de ene situatie weken niet werd geboekt, lijkt er nu tijdens de oorlog in Oekraïne minder angst te heersen onder consumenten om op vakantie te gaan. Tenzij het om de vakantiebestemming zelf gaat, of het middel waarmee wordt gereisd, heeft een dergelijke situatie weinig invloed op het reisgedrag van de consument, vertelt Lamme: “De aanslagen van 9/11 hadden

natuurlijk een enorme impact op het vlieggedrag, waardoor mensen het vliegtuig op dat moment links lieten liggen. Nu zie je vooral dat mensen niet de kant opgaan van Oekraïne en Rusland. Dat is een effect wat overloopt op landen die daar in de buurt liggen, zoals de Baltische Staten, Hongarije en Polen.

Mensen hebben wat dat betreft een heel simpel mechanisme in hun hoofd, ze zien dat er wat loos is in het oosten van Europa, dus gaan ze daar maar even niet heen. Daar lijden de buurlanden natuurlijk onder, maar andere landen hebben daar weinig last van. Het klinkt misschien een beetje cynisch, maar we storten een tientje op Giro555 en ondertussen gaan we vrolijk verder. Uiteindelijk vinden we onze eigen emoties belangrijker en laten we onze vakantie niet afpakken.”

Gewenning

Victor Lamme

36

Toch lijkt het bij deze oorlog dat we eerder overgaan op de orde van de dag in vergelijking met andere conflicten, ook dat is te verklaren volgens Lamme.

“Alle biologische mechanismes reageren steeds minder heftig op dezelfde prikkel, waardoor er een gewenning ontstaat. Als er bijvoorbeeld tien keer een alarm afgaat, dan reageer je ook minder snel op het laatste alarm. Dat geldt in deze situatie ook.

Mensen die nu een vakantie boeken, hebben al vaker een oorlog of aanslag meegemaakt. Het gaat om de balans tussen de angst die de situatie oproept en wat je ermee bereikt om niet op vakantie te gaan.

Mensen raken steeds meer gewend aan narigheid, zeker door de coronacrisis is er een enorme behoefte ontstaan om daaruit te ontsnappen, nu dat eindelijk weer kan laten mensen zich dat pleziertje niet ontnemen door deze situatie. Daarnaast speelt social media ook een rol in het harder worden van de samenleving. Beelden kunnen altijd een heftige reactie oproepen, maar hoe vaker je de beelden ziet hoe minder effect het uiteindelijk heeft.”

ACHTERGROND

FOTO: New York

© Drop of Light/Shutterstock.com

37

New York

Schapen over de dam

Ondanks dat de situatie zich afspeelt in het oosten van Europa is er in de omliggende landen niks aan de hand, dus geen reden om daar niet op vakantie te gaan. Lamme: “Het is voor die landen denk ik moeilijk om mensen te overtuigen, omdat mensen het allemaal zien als Oost-Europa. Vraag iemand op de kaart aan te wijzen waar Oekraïne ligt, dan scoren ze over het algemeen ook niet bijster goed. Ook voor reisorganisaties is het een opgave om mensen te overtuigen die kant op te gaan. Het beste middel voor deze organisaties is ook het advies wat ik ooit gaf in tijden van de coronacrisis. Als mensen iets eng vinden, moet je ze controle geven over hun lot. Als mensen een reis kunnen boeken naar een buurland, zou je ze de mogelijkheid moeten geven om nog tot een dag van tevoren te kunnen annuleren als ze het toch niet zien zitten. Flexibiliteit is heel belangrijk als mensen ergens bang voor zijn. Wat ook helpt is ‘schapen over de dam’. Als mensen zien dat andere mensen wél naar de buurlanden op vakantie gaan, dan volgen er altijd meer. Inzetten op influencers of beelden delen van mensen die vakantie vieren, helpt om angst weg te nemen. Hoe gepast dat is in deze situatie, dat laat ik even in het midden.”

Vakantiedrang

De drang om op vakantie te gaan, is nu enorm groot. Lamme: “We hebben door de coronacrisis zeker twee jaar niet goed kunnen reizen, dat is ook iets wat er speelt in het hoofd van mensen. Mensen hebben behoeftes, maar hebben ook angsten.

Ben je al drie keer op vakantie geweest en er vindt

38

een dergelijke situatie plaats? Dan kan je wel even wachten. Maar als de behoefte zo groot is als nu, dan wint de behoefte het van de angst. We leven nu ook in een tijd waar situaties razendsnel veranderen, mensen raken snel gewend aan oorlogen en zijn ook optimistisch om snel weer dingen te ondernemen.

Als ze al zien dat er wordt onderhandeld, zullen ze positief reageren en weer eerder een vakantie boeken.”

9/11

Karel Werdler laat weten dat de aanslagen van 9/11 misschien wel de meeste impact op de wereld hebben gehad. “Ik denk dat het voor heel veel mensen geldt, maar het was natuurlijk een iconisch beeld in New York. Een plek waar veel mensen al waren geweest of eens hadden gezien in de media. De aanslagen kwamen totaal onverwacht en hebben een impact gehad op de hele wereld die tot vorig jaar, met de terugtrekking van de troepen uit Afghanistan, heeft geduurd. Het heeft ongeveer zes tot acht maanden geduurd voordat het toerisme naar New York weer aantrok, mede door het feit dat mensen de plek van de aanslag wilden zien en eer wilden bewijzen. Het feit dat de aanslagen werden gepleegd met vliegtuigen heeft ervoor gezorgd dat het vliegverkeer, met name richting de Verenigde Staten, is ingezakt. Per aanslag zien we wel verschil in wanneer een bestemming weer opkrabbelt. Na de aanslag op Bataclan in Parijs, duurde het ook ongeveer zes maanden voordat mensen weer naar de Franse hoofdstad gingen, maar na de aanslagen in Brussel en in Nice zagen we dat het maar kort

ACHTERGROND

effect had. Mensen raken wat meer gewend aan het verschijnsel van een aanslag.”

Beperkt gebied

Het feit dat er nu minder angst heerst, is volgens Werdler omdat er minder partijen bij betrokken zijn. “Bij de oorlogen in het Midden-Oosten zijn veel partijen betrokken die eigenlijk niet grijpbaar zijn en is de oorlog een stuk internationaler. Tegenwoordig praat je over ‘IS’, maar je had natuurlijk ook groepen als de PLO en HAMAS en die bewegen zich redelijk vrij door de wereld. De oorlog in Oekraïne is echt een beperkt gebied waar het zich afspeelt.

De grootste invloed die nu merkbaar is in de reiswereld is het omvliegen en de verhoging van de ticketprijzen, met name richting Azië. Qua angst zien we dat de doorsnee consument toch denkt in regio’s en alles rondom Oekraïne wordt onder dezelfde regio geschaard. Maar dat is natuurlijk niet terecht, ik zou dan zelf ook zonder enig bezwaar naar bijvoorbeeld Polen gaan. Mensen hebben een bepaald beeld bij een land, wat vaak niet klopt. Ik ben bijvoorbeeld met studenten naar Polen geweest.

Voor de reis merkte ik weinig enthousiasme, maar na een week was hun beeld volledig gekanteld en zijn het echt Polen-ambassadeurs geworden. Gastvrij ontvangen, mooie hotels en bezienswaardigheden, heerlijk gegeten en een prettige sfeer. Dat zal nu niet anders zijn.”

‘‘

Oekraïne reizen om daar te gaan kijken. Ik sluit zelfs niet uit dat er nu al mensen zijn. Dit fenomeen is niet nieuw trouwens, want in 1815 gingen mensen al direct naar de Slag bij Waterloo kijken.”

Beleving

Werdler: “Om de ‘gewone’ toerist, die niet op zoek is naar Dark Tourism, te overtuigen om naar een van de omliggende landen op vakantie te gaan is goede voorlichting uitermate belangrijk. Alles valt of staat met goede communicatie. Landen als Polen, Letland, Estland, Roemenië, Bulgarije et cetera daar kan je gewoon veilig naar op vakantie. Wel werkt het zo hoe vaker je zegt dat een land veilig is, hoe eerder mensen gaan denken 'waarom dan?' Je kan beter als reisorganisatie spreken over gastvrijheid en laten zien dat er veel mogelijk is voor een goede prijs. Dat werkt altijd bij de Nederlandse consument.

Toerisme is natuurlijk een ontzettend kwetsbare business, met name omdat we belevingen verkopen.

Op het moment dat die beleving onder druk komt te staan, dan is ons product bijna verdwenen. Ik hoop voor de branche, maar uiteraard helemaal voor de mensen die daar wonen dat de situatie snel weer onder controle komt en dat we zo snel mogelijk weer naar normaal kunnen. Voor de branche begonnen de boekingen net weer aan te trekken en de oorlog heeft absoluut effect, ook de verhoging van de brandstofprijzen speelt natuurlijk een rol. Je kan je geld maar één keer uitgeven. Dus er zullen ongetwijfeld mensen zijn die even afwachten wat de prijzen gaan doen.”

Als mensen iets eng vinden, moet je ze controle geven over hun lot Dark Tourism

Werdler is gespecialiseerd in Dark Tourism en heeft er zelfs een boek over geschreven. Veel mensen hebben een negatieve associatie bij Dark Tourism, dat komt voornamelijk door het woord ‘dark’. Maar het is een begrip dat een aantal soorten toerisme bij elkaar brengt. Volgens de definitie gaat het om toerisme naar plekken die te maken hebben met de dood, lijden en schijnbare macabere, zoals begraafplaatsen en slagvelden, maar ook attracties als The Amsterdam Dungeon. “Er zijn zeker mensen die heel snel, nadat de situatie is opgelost, naar

Karel Werdler

39

COLUMN

REIZEN NA DE PANDEMIE: TIJD VOOR IMAGOVERBETERING? Het verkeersbureau van Indonesië is al sinds 2010 onze klant. Dit prachtige land ligt in de zogeheten ‘Ring of Fire’, een gebied in Zuidoost-Azië waar de natuur altijd druk aan de slag is: ‘Af en toe een vulkaanuitbarsting, of een aardbeving, soms vergezeld met een tsunami’ zou het dagelijks journaal kunnen luiden. Tot begin 2020 dachten we altijd dat we het ‘zwaar’ hadden qua crisismanagement. Tijdens de Vakantiebeurs in 2020 voorspelden alle Indonesiëspecialisten een topjaar, het beste jaar ever, zoals eigenlijk de gehele branche zich opmaakte voor een van de beste seizoenen. In de verte rommelde echter de donder.

Wat opviel tijdens de twee jaar van pandemie is dat de reisbranche (en vooral bedrijven die met name verre bestemmingen verkopen) wel heel erg in het verdomhoekje zat. Want wat was het heerlijk zonder al die vliegtuigen in de lucht, zoveel minder CO2. Het slechte klimaatimago die de branche kennelijk had opgedaan in de afgelopen jaren kwam nu keihard naar boven, dat bleek ook in de onderhandelingen over compensatie. Daar moest branchebreed hard voor worden gevochten en kwam pas laat op gang. Ondanks het feit dat hier (tezamen met de eventbranche) de hardste klappen vielen. De recent aangekondigde vliegtaks kan ook onder die imagoschade worden geschaard; na eerder faliekant te zijn mislukt wordt het nu toch weer van stal gehaald, uitgerekend na de meest rampzalige episode in de reiswereld. Belastingheffing zal vliegen niet duurzamer maken, zeker als er geen alternatieven zijn.

Na de pandemie zouden we volgens trendwatchers echt heel anders gaan reizen. Veel bewuster, niet meer naar diezelfde populaire plaatsen waar het altijd al zo druk was. Er zou ook veel meer geld besteed worden aan duurzame vakantiemogelijkheden.

Inmiddels lijken we over het ergste deel van de pandemie heen te zijn (en hopelijk blijft dat heel lang nog zo). Veel bestemmingen in Azië gaan langzaam weer open. Ook Bali is sinds eind februari weer open voor internationale toeristen en langzaam verdwijnen ook de meeste inreisbeperkingen. Inmiddels zijn er in de maand maart 2022, ongeveer 1.100 Nederlanders naar Bali gereisd en de boekingen lopen goed.

Maar zijn we echt anders gaan reizen? De UNWTO berichtte dat in 2021 het segment zon- en strandvakanties op internationaal niveau de grootste groei vertoonde. Maar ook stedentrips zijn weer populair, óók naar de bekende grote steden. De lowcost-carriers zijn nog steeds lowcost en zitten ook weer behoorlijk vol. Het publiek is kennelijk weer gaan doen wat ze het liefst doet: reizen, zoals zij dat zelf kiezen. Reizen doe je immers voor je welverdiende plezier.

Laten we vooral niet vergeten dat we een leuk product hebben waar mensen blij van worden.

Het lijkt er dus op dat het weer een beetje ‘back to business as usual’ begint te worden ondanks alle voorspellingen en het slechte imago dat we aangemeten kregen. We beginnen dus een beetje opnieuw; likken onze wonden en proberen weer een beetje spek op de botten te creëren. Toch zou ik willen pleiten om juist in een tijd dat alles weer loopt eens een taskforce op te richten om na te gaan denken over wat er beter en anders zou kunnen en ook ons imago kunnen verbeteren met wat er allemaal al wel goed gaat.

Want toerisme en reizen is zoveel meer dan CO2-uitstoot en stikstof. Het gaat ook om kennisverspreiding, culturen leren kennen, welvaart verspreiding, et cetera. We moeten als branche antwoorden klaar hebben voor tijdens een crisis. Die komen er ongetwijfeld steeds weer. Maar voor nu is het wel even genieten dat het allemaal weer gaat lopen.

Susan van Egmond

40

Susan van Egmond Directeur/eigenaar Tourism Marketing Concept (TMC)

HOE STAAT HET MET HET LUXE CRUISESEGMENT? Hoe heeft het luxe cruisesegment zich staande gehouden tijdens de coronapandemie, merkt het net als de rest van de branche dat mensen weer staan te popelen om eropuit te trekken, en hoe luxe zijn luxe cruises?

DOOR: RAHANNA VAN STAPELE

42

LUXE CRUISES

bestemmingen steeds populairder worden. We zien ook dat er meer vraag is naar bijzondere bestemmingen, zoals Antarctica en bijvoorbeeld de Galapagoseilanden.”

Mirella de Kock-Houmes

“DE GEMIDDELDE REISSOM IS NU HOGER DAN VOOR DE PANDEMIE” Mirella de Kock- Houmes (Business Development Manager bij Zeetours Cruises): “Waar we eerder dit jaar zagen dat de interesse in cruises weer groter werd, maar de daadwerkelijke boekingen nog wat achterbleven, zien we nu dat er ook zeer zeker weer wordt geboekt. Zowel last minute-boekingen als ver voor vertrek. Zelfs al voor vertrekken in 2024.”

Hoe loopt het ten opzichte van 2019?

“Afgelopen twee jaren heeft de wereld het gedrag van reizigers en vakantie vieren veranderd. In vergelijking met 2019 gaat dus niet meer helemaal op. We zien in ieder geval wel dat de boekingscijfers weer vergelijkbaar zijn met de cijfers van 2019, dus dat is een mooie tendens.”

Trekken consumenten gemakkelijk hun portemonnee?

“We merken dat consumenten graag weg willen, langer weg willen en compleet verwend willen worden. Dit heeft dus wel als resultaat dat de gemiddelde reissom hoger is dan voor de coronapandemie, en dat ook het boekingsgedrag veranderd is. Waar klanten eerder kozen voor een binnen- of buitenhut, wordt nu voor meer comfort gekozen en bijvoorbeeld een balkonhut geboekt.”

Welke bestemmingen zijn het meest populair?

“We zien dat Noord-Europa en de Middellandse Zee nog steeds zeer populair zijn, echter merken we ook dat de bijzondere reizen en exotische

44

Wanneer is een cruise écht luxe? Kan je voor minder dan € 15.000 luxe cruisen?

“Luxe is natuurlijk iets heel persoonlijks. Eigenlijk is iedere cruise luxe. Er is echter wel onderscheid in rederijen. De zogenoemde luxe rederijen, zoals Regent Seven Seas Cruises, Silversea en Hapag Lloyd, spreken over suites in plaats van hutten.

Hier hebben de meeste suites veelal een privébutler, zijn alle drankjes (en soms de excursies) inbegrepen en is er service van hoogste niveau.

Maar voor ieder budget is er een passende cruise te vinden. Ook cruises aan boord van schepen van bovengenoemde rederijen zijn te boeken tegen reissommen onder dat bedrag. Alles hangt ook samen met de gekozen route, de cruiseduur en de keuze van suite.”

Wat is jouw persoonlijke top drie-bestemmingen?

“De oostelijke Middellandse Zee; de afwisseling van de Griekse Eilanden, Kroatië, Turkije en bijvoorbeeld Italië spreekt mij nog steeds heel erg aan. Daarnaast het Midden-Oosten, omdat je je op een relatief korte vliegafstand in een compleet andere wereld begeeft, met veelal extra lang de tijd omdat het schip ‘s nachts in de haven van Abu Dhabi en/of Dubai blijft liggen. Ten slotte heel hoog op mijn lijstje: Antarctica.

Nog verkooptips voor reisagenten?

“Door de nog geldende coronamaatregelen is het belangrijk om voor klanten uit te zoeken aan welke zaken zij moeten denken. Op onze agentenwebsite vind je per afvaart een handig tabblad waar alle informatie staat vermeld. Daarnaast is het heel belangrijk om de juiste klant op het juiste schip of rederij te boeken. Als je dat lukt, heb je een cruiseklant voor het leven.”

All- Inclusive cruisen v.a.

€499,-

Daarom boek je bij Captain Cruise Zee- en riviercruises Meer dan 30.000 cruises wereldwijd Ervaren Cruise-Experts Eerlijk en passend advies Grootste aanbod (44 rederijen) in NL Eigen persoonlijke offertetool Exclusieve beurs Retail partners Webinars over verschillende rederijen

Al meer dan 14 jaar verzorgt Captain Cruise cruises over de gehele wereld. Wij maken een geheel passende pakketreis, zodat jullie klanten onbezorgd op cruise gaan. Naast mooie cruises bieden wij ook aansluitende vluchten, hotels, excursies en transfers aan. Wij zoeken alles uit tot in de puntjes en maken de droomcruise voor jouw klant compleet!

Er is een cruise voor iedereen! We vertegenwoordigen maar liefst 44 rederijen. Zowel zeecruises als riviercruises. Bij ons krijg je een passend advies van onze Cruise-Experts dat aansluit bij de wensen van jouw klanten! Wil je weten welke rederij bij de klant past? Bekijk onze cruiseselector.nl of neem telefonisch of per e-mail via retail@captaincuise.nl contact met ons op!

www.captaincruise.nl

088 - 501 8 521

Clara Gruben

“MENSEN WILLEN NIET OP KWALITEIT BEZUINIGEN” Clara Gruben (Clara's Choice Cruises): “Ik ben al ruim 25 jaar werkzaam in de cruisebranche, maar in 2019 begon ik voor mezelf als ZRA en cruisespecialist. Over het algemeen willen mensen weer op reis en dat geldt ook voor mensen die graag cruises maken. Ik merk dat er wel budget is. Mensen willen wat inhalen en niet meer op kwaliteit bezuinigen. Oudere klanten zeggen soms: ‘We krijgen de tijd er straks niet meer bij’, en maken dan ook wat andere keuzes. Of mensen die eerder meer van de prijs lieten afhangen, zeggen nu: ‘Nee, dit keer een balkon, en ook eentje met een goede ligging’.”

Populaire cruises “Op dit moment is er veel vraag naar cruises door de Middellandse Zee en naar IJsland en Noorwegen. De verdere bestemmingen beginnen ook weer meer te komen. Ik heb toevallig vanochtend (begin april, red.) weer twee aanvragen gekregen voor Alaska.”

‘‘

Oudere klanten zeggen: ‘We krijgen de tijd er straks niet meer bij’ Luxe cruise “Hoeveel geld mensen voor een luxe cruise uitgeven, is lastig te zeggen. Het hangt er natuurlijk vanaf waar en hoelang iemand gaat, maar het begint wel bij een paar duizend euro per persoon. Maar je moet het niet per se aan een bedrag willen hangen.

Het gaat meer om een op maat gemaakte en persoonlijke ervaring. Dat mensen aan boord komen en de bemanningsleden je de dag erop bij wijze van spreken al bij je voornaam kunnen aanspreken. Vaak is er sprake van wat kleinere schepen, met zo’n 400/500 gasten tot niet meer dan 1.250. Maar ook op

46

Antarctica

© Gary Yim - Shutterstock

een groot schip kun je een hele luxe suite nemen. Sommige mensen kiezen bewust voor een groter schip vanwege de faciliteiten, zeker als er kinderen meereizen. Ik zou het daarom echt eerder in de beleving zoeken dan in de reissom. Luxe is zo persoonlijk. De gemene deler in het luxere segment is wel dat je echt kan rekenen op een persoonlijke cruise-ervaring. Met veel service en waar je ‘s avond kunt dineren alsof je in een Michelinsterrenrestaurant zit.”

Meest bijzondere cruise “Ik heb voor een stel een keer een grote suite op een heel luxe cruiseschip rondom Australië mogen boeken. Met overal stops waarbij ze aan land gingen voor excursies met privéchauffeur enzovoorts. Dat was wel heel erg bijzonder om te mogen doen. Ik heb ook een aantal mooie Antarctica-cruises in het hogere segment geboekt.”

Favorieten “Ik ben een Alaska-fan. Ik ben er al een aantal keer geweest en ga er in mei opnieuw naartoe. Het is gewoon een fantastisch mooi natuurgebied en een mooie vaarbestemming.

Grotere, kleinere of luxere schepen, met of zonder landprogramma, eventueel gecombineerd met andere bestemmingen, zoals Vancouver. Er is daar heel veel mogelijk.

Maar ik heb veel favoriete gebieden hoor, en overal waar zee is verzorg ik cruises, haha. Als iemand belt om naar de Caribbean te varen, ben ik net zo enthousiast.”

LUXE CRUISES

Wat zijn op dit moment de populairdere cruises?

“Toch wel een beetje de Middellandse Zee. Vanuit Barcelona naar Rome en Griekenland. Verre cruises worden wel geboekt, maar voor 2023 of later. Er zijn veel regelingen, zoals de mogelijkheid om 90 dagen voor het cruisen nog te annuleren, die het gemakkelijker maken om een keuze te maken en op kortere termijn te gaan, maar je wil een cruise vaak ook echt even plannen.”

Je boekt ook in het hogere segment. Wanneer is een cruise volgens jou een luxe cruise?

“Dat is voor iedereen verschillend. Mijn persoonlijk slogan is: ‘Ik navigeer u naar de juiste rederij’. Een luxe cruise kan net zo goed een Star Clipper zijn als iemand alleen is. Maar voor een ander kan bijvoorbeeld een ship-in-shipconcept, zoals de Aurea Experience en The Haven, heel luxe zijn. Dus het hangt niet af van het bedrag of specifieke luxeartikelen, maar van de wensen en behoeften van de klant. Over het algemeen zie je dat de luxere rederijen vaak met kleinere schepen varen, die bijzondere bestemmingen kunnen aandoen, omdat ze gemakkelijker bij een kleinere haven komen. Neem bijvoorbeeld SeaDream, Ponant, Silversea of Oceania, als een van deze rederijen aanleggen in Barcelona, lig je praktisch aan de Ramblas. De grotere schepen kunnen dat niet, maar daar heb je dan wel weer de extra luxe gedeeltes aan boord.”

Pascale Meij

“KLANTEN ZEGGEN SNELLER JA”

Wat zijn je eigen favorieten?

“Heel hoog op mijn lijstje staan een luxe expeditiecruise en de Galapagoseilanden.”

Pascale Meij (ZRA bij The Travel Club): “Er is momenteel veel vraag naar cruises, al zijn klanten nog wel een beetje huiverig. Ik ben net terug van een testcruise van Regents Seven Seas Cruises. Daar werden echt de puntjes op de i gezet en mijns inziens is de cruisebeleving bijna helemaal terug. Hier en daar draag je nog een mondkapje, maar de excursies op de bestemmingen konden veelal doorgaan. Je ziet ook dat mensen weer nieuwe boekingen maken voor aankomende cruises. Voor de verre bestemmingen ook wel, maar nog wel mondjesmaat. Het is veel Middellandse Zee.” Zie je na corona meer bereidheid tot grotere uitgaves?

“Zeker. Niet alleen in de cruisewereld, maar over het algemeen. Klanten zeggen sneller ‘ja’, en zeker bij de doelgroep die graag wat extra uitgeeft als het meerwaarde biedt wat betreft het comfort in de hut, de benefits of extra privileges. Op dit moment wordt daar nog minder moeilijk over gedacht dan eerder.”

47

Florida

Martyn Valkhoff

“EEN LUXE CRUISE HOEFT ZEKER NIET PEPERDUUR TE ZIJN” Martyn Valkhoff (Commercieel Directeur bij Captain Cruise): “Sinds half januari zien wij een enorme inhaalslag in de boekingen. Wij breken weekrecord na weekrecord. Ondanks de lockdown hebben we vorig jaar dezelfde omzet kunnen draaien als in 2019, door een zeer sterk vierde kwartaal. Op dit moment zien we een groei van ruim 700%. Het gaat ons voor de wind. De gemiddelde reissom is ook vele malen hoger, ruim 60% meer dan voor de coronaperiode. Mensen hebben twee jaar thuisgezeten en zijn bereid om nu de portemonnee te trekken. Vooral het luxe segment scoort goed bij ons.”

Populair “Vooral cruises met vertrek vanuit Nederland en Duitsland doen het goed. Daarnaast is de Middellandse Zee als bestemming populair en zien we ook weer de opmars in cruises naar de Verenigde Staten. Azië en Australië blijven nog een beetje achter, maar dat is ook logisch. Een van de belangrijkste trends is dat we zien dat rederijen massaal all-in-pakketten aanbieden, dus inclusief drankpakket en wifi, en dat zeker 80% van de boekingen inclusief een all-in-pakket is.”

Luxe “Een luxe cruise hoeft zeker niet peperduur te zijn. Er zijn al luxe cruises vanaf € 2.000 per week verkrijgbaar. We zien toch wel vaak dat als er een luxe cruise wordt geboekt, dit wel hogere reissommen betreft. En ook

48

regelmatig dat mensen kiezen voor een wereldcruise. Daarnaast zien we dat de orderportefeuille van de cruisewerven bestaan uit vele kleine en luxe schepen. Alle rederijen zijn hun kleinschaligere aanbod aan het uitbreiden en er zijn ook nieuwe luxe rederijen opgericht, zoals Scenic Cruises en Emerald Cruises.”

Offertetool “Toen Covid-19 toesloeg hebben wij besloten om extra gas te geven in plaats van bij de pakken neer te gaan zitten. Zo is er dat jaar een nieuwe website geïntroduceerd en hebben we in 2021 een compleet nieuwe zoekmachine ontwikkeld. Binnenkort komt onze uitgebreide dynamic packaging eraan.

We hebben ook onze unieke offertetool ontwikkeld, waarmee reisagenten in vijf minuten een persoonlijke offerte kunnen maken, die zeer tijdbesparend is.”

Genieten Martyn laat weten het Middellandse Zeegebied prachtig te vinden. “Wakker worden aan boord in de idyllische haven van Corsica is enorm genieten, met vanaf het balkon een sprookjesachtig uitzicht. Voor het luxe segment is de Middellandse Zee inmiddels een populaire bestemming, terwijl veel premium rederijen daar ook heen gaan.

Zodoende blijkt dat de luxe klant niet altijd voor traditionele bestemmingen kiest. Verder staan de Galapagoseilanden ook nog op mijn lijst, en binnenkort ga ik naar Noord-Europa met daarbij onder meer de Noorse fjorden.”

Verkooptips Captain Cruise heeft een enorm aanbod met zowel zee- als riviercruises en vertegenwoordigt 44 rederijen. “Laat je ten eerste goed adviseren door onze Cruise Experts en raadpleeg de door ons ontwikkelde Cruise Selector. Wij zijn er echt voor de retail en hebben elkaar nodig.”

Discover the Silver Nova ‘23 and ‘24 itineraries on Silversea.com.

Dutch Travel Services gesteund en aanbevolen

“We kunnen met dit systeem de toekomst in” DOOR:

ARJEN LUTGENDORFF

Dutch Travel Services (DTS) hield eind maart haar eerste studiereis naar Lissabon.

Er werd volop genoten van de stad en omgeving, terwijl het distributieplatform centraal stond. Met een gevarieerd deelnemersveld werd er gezocht naar het antwoord op de vraag: ‘Hoe kunnen we het platform samen tot een succes maken?’

De plannen om DTS te ontwikkelen begonnen tijdens het ANVR-Congres in Belfast (2019). Daar raakten Mikel van Nimwegen, Danny Ruitenberg, Ton Vendrig (allen medeoprichter/-eigenaar) en Erik van der Hout (CEO bij Netmatch) met elkaar in gesprek over de technische mogelijkheden van een boekingsplatform, genomen vanuit het perspectief van de reisagent. Vendrig: “We weten dat de Nederlandse reiswereld behoefte heeft aan een systeem waarin alles boekbaar is: van standaardpakketten, specialistisch touroperatoraanbod tot de mogelijkheid van zelf pakketteren waarbij de risico’s voor de reisagent worden opgevangen. Door de feedback van (potentiële) gebruikers in het afgelopen jaar zijn we ons platform blijven verbeteren en hebben we geïnvesteerd in de ontwikkeling ervan, een omgeving dat wordt gebouwd door Netmatch op basis van Peakwork en ongekend snel werkt. De basis van DTS is niet voor niets voor en door reisondernemers.”

Gunfactor

“In de reiswereld is het nog steeds zo dat de gunfactor heel belangrijk is. Mijn reisbureaumedewerkers en zeker mijn ZRA’s hebben de vrijheid waar ze boeken, maar wat hebben we nou gehad in reiswereld aan distributieplatformen?

Pyton en op dit moment hebben we Qenner, maar het systeem achter Qenner wordt naar mijn mening niet of nauwelijks verder ontwikkeld. Bij DTS zit een goed team, er zijn goede ex-Zonvaart-medewerksters bijgekomen, echte kwaliteitsmensen”, aldus Leo van der Hoeven (directeur/eigenaar Reisburo Apollo en voorzitter ITAC) tijdens de brainstormsessie in Lissabon. “Ik denk dat DTS met haar techniek, snelheid en maatwerk met name bij haar Virtuele Tour Operator, waarbij het risico immers niet bij de

50

(zelfstandige) reisagent ligt (maatwerk) op de goede weg is en onze steun nodig heeft. Ik geef nu - voor het eerst in mijn leven - daarom ook mijn collega’s op de reisbureaus en mijn ZRA'S de opdracht en het advies om bijvoorbeeld de Corendon-boekingen via Dutch Travel Services te boeken. Het team hierachter moet namelijk wel aan hun leveranciers kunnen laten zien dat het systeem ook daadwerkelijk wordt gebruikt, dat is van heel groot wederzijds belang.”

‘‘

Dit is iets waar we al twintig jaar op wachten Snelheid, een absolute USP

DTS is in de basis een distributieplatform waarin zowel standaardpakketten, specialistisch aanbod van touroperators als zelf samenstellen via de VTO boekbaar is. Sandra van der Wal, die begin april 2021 aan de slag ging als Sales Manager bij DTS laat weten: “De snelheid van DTS is een absolute USP. Daarnaast worden de korte lijntjes en snelle reacties van ons supportteam gewaardeerd door gebruikers en ook binnen ons bedrijf blijven we op de korte lijntjes en snelle reacties hameren. We werken hard aan het maken van agenturen met verschillende touroperators. Wanneer je DTS gebruikt, blijft je eigen agentuur de basis, maar mocht je geen agentuur hebben met een partij dan kan je zo’n partij

REPORTAGE INTERVIEW

alsnog via DTS boeken.” Ook op de gepresenteerde pagina met partnerlinks waren de reacties in Lissabon enthousiast. Van der Wal: “Hiermee bieden we zowel een tijds- als kostenbesparing. Techniek moet ten doel hebben dat het snel, efficiënt en duidelijk is. Dat is waar we naar streven.”

Pionier

Corien Nortier (ZRA bij The Travel Club) gebruikte DTS al wel, maar maakte er nog geen boeking in. De redenen daarvoor gaf ze mee aan het team van DTS als tips tijdens de brainstormsessie. “Ik hoop dat ze het zo snel mogelijk voor elkaar krijgen om de mogelijkheid tot het nemen van een optie toe te voegen, want nu kan dat nog niet. Hoe sneller je de boeking kan maken en de optie zou kunnen verlengen hoe beter. Ik vond het heel goed dat we tijdens de studiereis mee mochten sparren over de verdere ontwikkeling van DTS. Vooral ZRA’s en reisbureaumedewerkers hebben goede tips aangedragen, omdat zij continu met het systeem werken”, aldus Nortier. “DTS moet de koe bij de horens vatten en touroperators, reisagenten, ZRA’s

en hun management uitleggen waarom zij anders zijn dan anderen. Dit platform is iets waar we al twintig jaar op wachten. Dat moet je naar buiten brengen.

Andere touroperators zagen elkaar eerder altijd als concurrenten, maar dat is nu doorbroken door DTS. Het hele idee achter het systeem van prijsvergelijking staat mij wel aan. DTS is een pionier, want andere distributieplatformen hebben dit niet. Ik zou andere touroperators zeker aanraden hierin mee te gaan. Voor mijn gevoel zijn er touroperators die nog steeds op verouderde systemen werken, dus wanneer zij boekbaar zijn via dit systeem is dat een mega vooruitgang.

Waarom zou iedere partij het wiel opnieuw moeten uitvinden? Dat is ook nog eens veel duurder.”

Kritisch

“Een maand geleden was ik nog wat kritisch over de vorderingen bij DTS, maar tijdens de reis naar Lissabon hebben ze mij weten te overtuigen van de stappen die ze aan het zetten zijn ondanks dat er natuurlijk nog steeds veel werk aan de winkel is. Maar aan een boekingsplatform blijf je altijd werk houden”, aldus

51

Open voor feedback

De ontwikkelingen bij DTS volgen elkaar snel op.

Ondertussen heeft het bedrijf een backlog (wensenlijst) met tientallen items waarin bewust voorrang wordt gegeven aan de belangrijkste wensen. Ook het koppelen van diverse reisbedrijven gaat onverminderd door. Zo werd recentelijk nog een koppeling met Sabre gerealiseerd. Vendrig: “We kijken heel specifiek naar goed aanbod en zetten niet zomaar alles live. We hebben nu 5.000 accommodaties live staan, want ook die voegen we niet allemaal rücksichtslos toe.” Vendrig liet de studiereisdeelnemers in Lissabon weten graag feedback te ontvangen op drie vlakken: Wat wordt er gemist op het gebied van product, op het gebied van functionaliteiten en op het gebied van gebruikers?

Makkelijk boeken

Bert Thijssen (Commercieel & Operationeel Directeur Pelikaan Travel Group). “Ik was bijvoorbeeld aangenaam verrast dat ze met die linken-pagina aan de gang waren gegaan. Dat is misschien niet vernieuwend, maar wel functioneel. Ik ben ervan overtuigd dat reisbureaus en ZRA’s het prettig vinden om alles in één scherm te hebben, zoals dat bij Dutch Travel Services mogelijk is. Ook de koppeling met BAS is fijn. Het is zaak voor reisagenten en ZRA’s om zo efficiënt mogelijk te werken.

Je kunt allerlei snelkoppelingen op je bureaublad hebben, maar het is veel fijner om alles in één omgeving te hebben. Daarnaast hebben ze bij DTS al een tijdje ingestoken op de Duitse touroperators en maken ze serieuze stappen met de Jong Intra Vakanties. Alles bij elkaar kijk ik positief naar wat DTS zelf heeft gepresteerd en de reacties daarop van studiereisgenoten. Er ligt wel een uitdaging om punten aan te pakken. Naast de boekbare pakketreizen voorziet DTS ook in een interessant dynamisch aanbod, maar binnen Pelikaan Travel Group hebben wij zelf ook een VTO. Voor ons is het nu zaak om helder te krijgen wat de toegevoegde waarde is van DTS ten opzichte van onze eigen VTO. Daar gaan we op korte termijn met elkaar over in gesprek”

52

“De eerste gesprekken met DTS zijn alweer van een jaar geleden. DTS is een team van enthousiaste mensen die graag het zoeken en boeken voor de reisagent eenvoudiger en gemakkelijker wil maken”, zo laat Stefan Scholte (Junior E-commerce Manager, Benelux FTI) weten. “Wij zien dat een groep reisagenten heel bedreven is in het werken met Duitse CRS-systemen, waar het totale aanbod van FTI in te boeken is. Er is ook nog een groep reisagenten die daar nog niet zo bedreven in is, een nieuw eenvoudig systeem zoals DTS is dan een uitkomst. De technologie waar onder andere het platform op gebaseerd is, is van Peakwork. FTI is met een selectie van haar reizen goed vertegenwoordigd in dit systeem. Zo kun je gemakkelijk een pakketreis van ons boeken. Er zijn tevens steeds meer touroperators die gebruikmaken van DTS. Dit maakt het systeem steeds aantrekkelijker voor de reisagent, omdat het vergelijken van meerdere touroperators zo heel eenvoudig wordt gemaakt. Hoe meer touroperators gebruik gaan maken van DTS, hoe aantrekkelijker het systeem wordt voor de winkels.”

Hart voor de zaak

“Ik kreeg in november toegang tot het systeem van DTS, maar in die periode begon het net druk te worden met boekingen. Daarom kwam ik er niet aan toe om het systeem uit te proberen. Ik werd gebeld of ik mee wilde naar Lissabon voor een brainstormsessie en heb me hiervoor goed voorbereid in het DTS-systeem.

Tijdens deze sessie ben ik echt enthousiast geworden over het platform voor reisondernemers”, aldus Ageeth Witteveen (ZRA bij YourTravel). “Als ik nu een aanvraag krijg, dan ga ik in DTS kijken of ik het zo kan boeken. Ik ben nu ook een van de tien gebruikers van YourTravel die in een testfase zit. Na wat ik heb gezien en gehoord tijdens de studiereis, denk ik: Zorg dat de hele reiswereld van dit systeem op de hoogte wordt gebracht

REPORTAGE

en dat iedereen enthousiast wordt. Het is aan DTS om meer ruchtbaarheid te geven aan de voordelen voor ons als gebruikers van hun platform. Voor ons als ZRA’s is het ontzettend handig dat je alles in één systeem vindt. Het voordeel daarvan is dat alles sneller en efficiënter gaat.

Ze hebben nu nog iets te weinig touroperators, dus ik hoop dat er meer gegadigden komen. Als touroperators willen aansluiten, dan is het weleens wachten tot ze ook daadwerkelijk technisch aangesloten kunnen worden op het systeem. Achter de schermen komt er veel bij kijken, maar DTS is goed voorbereid, werkt samen met een groot ICT-netwerkbedrijf en ik heb er vertrouwen in dat DTS behoorlijk succesvol gaat worden in de reisbranche.

Ze hebben hart voor de zaak en grootse plannen. Ik zou het andere touroperators zeker aanraden om in gesprek te gaan met DTS. Als iedereen het straks gebruikt, dan is het zaak om erbij te staan als touroperator, anders mis je de boot. DTS moet nog een stukje naamsbekendheid verwerven. Ik heb DTS in ieder geval alvast genoemd op mijn socials en erover gesproken met collega's in de reisbranche. Hopelijk worden veel meer mensen ook zo enthousiast over DTS.”

‘‘

Voor ZRA’s is het ontzettend handig dat je alles in één systeem vindt Grote slagen maken

“Met name de upgrade van het aantal hotels in de VTO van DTS en de content bevalt heel goed”, aldus Takis Panagopoulos (directeur/eigenaar Face2Face Travel). “Via de VTO is het voor ZRA’s en reisbureaumedewerkers nog veel beter mogelijk om naar de voorkeuren van de klant te kijken. Denk bijvoorbeeld alleen al aan de wens om op een fatsoenlijke tijd te vliegen. Ook de beddenbanken die ze hebben gecontracteerd zijn van grote toegevoegde waarde.” Panagopoulos laat weten dat er bij Face2Face Travel al boekingen worden gemaakt via DTS en dat het systeem goed werkt. “Ook de ontsluiting van de Duitse touroperators is goed, omdat Peakwork daar meer toegang heeft. Als ik het vergelijk met systemen die nu de Duitse touroperators aanbieden, dan is DTS een hele verbetering. Corendon is natuurlijk ook niet voor niets ingestapt. Daarnaast is de hele visualisatie in de omgeving van DTS veel mooier dan wanneer je

EVINCT

1ERBOKINGUTP

Verzilveren: - Verzilveren per 10 punten; tegoedbon van € 10 van Bol.com of Rituals.

- Verzilveren per 25 punten; tegoedbon van € 30 van Bol.om of Rituals - Verzilveren kan via een Googledocument Voorwaarden - Periode sparen: 1 april t/m 30 juni 2022 - Periode verzilveren: 1 april t/m 31 juli 2022 - 1 punt per boeking - Punten zijn niet overdraagbaar - Verzilveren kan per 10 of 25 punten - Boekingen gemaakt voor 1 april vallen niet binnen deze incentive

53

op de website van Corendon boekt. DTS begint een volwaardig alternatief te worden.” Op de vraag of Panagopoulos andere touroperators zou aanraden om zich ook aan te sluiten bij DTS, laat hij weten: “Ik beveel het zeker de kleinschalige touroperators aan. Denk aan partijen die zich specialiseren in Griekenland, Kroatië, Spanje, Portugal, Ierland, enzovoorts. Via DTS kunnen ze hun product sneller naar de retail brengen. Als je als touroperator bij een ander platform dan DTS staat en de selectie van DTS blijft zich uitbreiden zoals dat nu het geval is, dan mis je de slag. Bij DTS nemen ze de tijd om zoveel mogelijk aanbod te hebben en functionaliteiten in het systeem te verbeteren. Je ziet het team van DTS groeien. Als iedereen zijn best doet, dan zullen ze dit jaar grote slagen kunnen maken.”

Vergemakkelijken en betere commissies Misschien wel de belangrijkste vraag was in Lissabon: Hoe komt DTS in het systeem van de gebruiker?

Volgens het team van DTS en enkele van de studiereisdeelnemers gaat het om bewustwording bij reisprofessionals. Vendrig: “Wat was er en wat is er nu, waarom voegen wij van DTS nu iets toe? Die bewustwording begint erbij steeds meer reisprofessionals te komen. Vervolgens gaat het om acceptatie. De acceptatie van DTS-processen voor reisprofessionals vergemakkelijkt en betere commissieafspraken heeft. Vervolgens willen we iedereen laten beseffen dat DTS hét platform is”, Een

54

van de aanwezigen liet weten: “Waarom zou ik nog rechtstreeks boeken? Wanneer ik via DTS boek, kan ik meerdere aaniebers vergelijken en worden zowel jullie als ikzelf er beter van.”

Meerwaarde

“Wij werken nu een half jaar met DTS en zijn dus klant vanaf het eerste uur. Het systeem is gebruiksvriendelijk en ziet er ook nog ‘lekker’ uit”, aldus Arjan Kastelein (Managing Director Personal Touch Travel). “We zien als Personal Touch Travel dat we met dit systeem de toekomst in kunnen, als doorverkoper pakketreizen zoeken en boeken. En in de toekomst nog wel meer standaardreizen met de auto en/of de bus. De ZRA’s zien de meerwaarde zeker ook en daar gaat het ons om.” Op de vraag waarom Personal Touch Travel ervoor heeft gekozen om samen te werken met DTS, antwoordt Kastelein: “De USP’s zijn het gemak en de duidelijkheid in de flow van de boeking. En wat ook een belangrijke plus is het feit dat DTS de tijd neemt om met de gebruikers de plussen en minnen te bespreken. Ze gaan er niet voor uit de weg, in dit stadium is duidelijkheid van belang en is het essentieel om de verwachtingen goed te managen.” Kastelein zou het touroperators absoluut aanraden om samen te werken met DTS. “Een systeem kan perfect functioneren op de beste technologie, maar zonder aanbod heb je niks. Meer en meer leveranciers zouden de meerwaarde moeten zien en stappen moeten maken.”

VOORIN

DE AGENTVRIENDELIJKE MIDDEN-OOSTENSPECIALIST SINDS 1973

• O.m. Luxe kwaliteitsreizen in Egypte • Altijd privegidsen en prive transfers • Alle reizen kunnen op maat worden aangepast • Ook tijdens de reis uitstekende service • Geselecteerde engels- en Nederlandstalige gidsen

Toetanchamon Rondreis De privégids brengt jouw klanten onder meer naar de Pyramides en de Sphinx in Gizeh bij Cairo, de trap piramide in Sakkara en het alom bekende Egyptisch museum, waar zij de schatten uit het graf van Toetanchamon kunnen bezoeken.

Nefertiti Rondreis Een uitgebreide combinatie rondreis Egypte Nefertiti die jouw klanten naar Cairo, Luxor, Aswan en Hurghada brengt. Zij bezoeken onder meer de Soukh in Cairo, de wereldbekende Pyramides en de Spinx.

Horus Rondreis Tijdens het verblijf in Cairo, bezoekt jouw klant onder meer de Pyramides, het museum met de schatten uit het graf van Toetanchamon en oud Cairo.

MAART/APRIL 2022

NEEM CONTACT MET ONS OP VIA INFO@OPPENHEIM.NL OF BEL 020-4042040

Denia

INTERVIEW

“WE MAAKTEN DE AFSPRAAK; ALS HET NIET BEVALT, GAAN WE TERUG” DOOR:

SHARON EVERS

Mariëtte van Genugten (ZRA bij The Travel Club) en haar partner verruilden bijna vijf jaar geleden het Brabantse Helmond voor het Spaanse Marina-Alta. Dit was een diepgewortelde emigratiewens van haar man, waar Mariette twintig jaar aan heeft kunnen wennen en het idee uiteindelijk omarmde.

W

aarom ben je geëmigreerd “Toen ik ruim twintig jaar geleden mijn partner leerde kennen, had hij al het plan om na zijn pensioen in het buitenland te gaan wonen. Ik ben langzaam aan het idee gaan wennen. Toen vrienden van ons de stap waagden, hebben wij dat anderhalf jaar later ook gedaan.

Mijn partner en ik maakten de afspraak dat als het niet bevalt, we gewoon terug zouden gaan. We hadden alleen niet besproken wat we zouden doen als een van ons het niet zou bevallen. Maar dat is gelukkig niet aan de orde geweest. Maar het is allemaal natuurlijk makkelijk gezegd.

We verlieten huis en haard en dat krijg je niet eenvoudig weer terug.”

Was het allemaal snel geregeld?

“We verkochten ons huis op de eerste dag dat het te koop stond, maar konden er gelukkig nog driekwart jaar in blijven wonen om alles te regelen rondom onze emigratie.

We hadden toen in Spanje al een huis gekocht, bijna. Want, zoals het helaas vaak gaat in Zuid-Europese landen heb je pas echt iets gekocht zodra je de sleutel in handen hebt. Dat huis ging dus niet door en moesten we op zoek naar een ander huis, dat lukte uiteindelijk.”

Waar wonen jullie precies in Spanje?

“Wij wonen in de Marina-Alta; dat ligt tussen Valencia en Alicante in het groenste gedeelte. We kijken vanuit ons huis en tuin op het natuurgebied, de Marjal, en de rijstvelden.

Groener krijg je het bijna niet. Deze omgeving biedt een prachtige natuur, mooie valleien om te wandelen, bergen en wijnbouw. En ook brede stranden, waarbij je dichtbij kan parkeren zonder files en enorme drukte.”

Stonden er ook andere landen/gebieden op het lijstje?

“Er stonden geen andere landen op het lijstje. Spanje is met de auto en het vliegtuig eenvoudig te bereiken voor

Mariëtte van Genugten

57

Valencia

‘normale’ ticketprijzen en dat maakt het voor familie en vrienden een fijn vakantieadresje.”

Hoe ziet een gemiddelde dag er in Spanje uit?

“Nu het werk weer een beetje normaal is; sta ik rond 8.00 uur op en ga ik na het ontbijt aan het werk of maak ik eerst een wandeling, dat is afhankelijk van de hoeveelheid werk en het weer. Werken doe ik in huis en niet buiten in de zon, simpelweg omdat ik dan niet veel zie op mijn scherm. Ik werk tot 17.00/18.00 uur en soms ga ik tussendoor even zwemmen of boodschappen doen.

Ik ga ook iedere week nog naar Spaanse les, het blijft moeilijk om deze taal goed te verstaan en te spreken, zeker omdat in dit gebied veel Valenciaans wordt gesproken; een taal die net als het Fries veel afwijkt van het Spaans. We eten vaak laat, het liefst met vrienden en genieten optimaal van de Spaanse keuken en ons leven hier.”

Wat mis je het meest uit Nederland?

“Natuurlijk missen we vrienden en familie het meest.

Een groot voordeel is dat als ze hier komen we een paar dagen of een week intensief contact hebben met elkaar.

58

In Nederland is dat vaak een middag of een avondje in de zoveel tijd. Het biedt verdieping van veel contacten. Het mopperen op alles, het klagen en overal een mening over hebben in Nederland, mis ik het minst.”

Je hebt het al genoemd, maar komen er vaak mensen over uit Nederland om jullie te bezoeken?

“Jazeker. Familie en vrienden, maar ook collega’s. Dat is erg leuk. We hebben ook al regelmatig collega’s op de borrel gehad, die in de buurt op vakantie waren en even gezellig aan kwamen waaien.”

Gaan jullie zelf vaak terug naar Nederland?

“De eerste twee jaar ging ik vaak terug voor werk en om het contact met klanten te onderhouden, totdat de coronapandemie kwam en het een stuk lastiger werd om naar Nederland te reizen. Maar we gingen wel, helaas wel wat minder. In 2020 zijn we in juli en augustus voor een langere periode in Nederland geweest en in 2021 zijn we er in januari naar afgereisd vanwege het overlijden van een familielid. Corona heeft ons wat dat betreft niet tegengehouden. Zodra het was toegestaan, zijn wij gelijk weer gaan reizen en niet alleen naar Nederland. Toen

INTERVIEW

de grenzen voor de eerste keer in 2020 opengingen, zijn we via Frankrijk, Italië en Slovenië naar mijn zus in Hongarije gegaan. Daarna zijn we via Oostenrijk en Duitsland naar Nederland gereden en later via België en Frankrijk weer terug naar Spanje. Ik was meteen weer volledig op de hoogte over het ‘autoreizen’ tijdens de pandemie. Of ik dan ook iets meeneem uit Spanje?

Zeker, zoals citroenen uit eigen tuin, eigen gemaakte abrikozenjam en pegorijst voor Paella” Wat is het grote verschil tussen Nederlanders en Spanjaarden?

“Spanjaarden leven veel meer buiten. Zelfs als het flink regent, zitten er mensen op het terras aan de koffie. Die instelling, lekker buiten als het enigszins kan, waardeer ik erg. Ook dat er over de coronamaatregelen veel minder werd gepraat en gemopperd. Iedereen droeg het mondkapje zonder tegen te stribbelen en als er mensen met het mondkapje op de kin door de stad liepen dan waren dat meestal de Nederlandse toeristen.

Nu (eind maart, red) lopen we in de supermarkt, het winkelcentrum et cetera nog steeds met het masker.”

‘‘

Vind je het vervelend dat je klanten niet altijd persoonlijk kan ontmoeten?

“Nee, meestal niet. Pasgeleden kreeg ik een aanvraag van een nieuwe klant voor een reis van zes weken naar Australië en Fiji. Toevallig was ik kort daarna even in Nederland en heb ik ze bezocht en kennisgemaakt.

Ik vond dat prettig, de klant vond het een bijzaak.

Inmiddels is de reis, via mail en telefoon, geboekt.

Omdat het om een hoge reissom ging en ik de klant niet kende, was dit fijn voor mijn gemoedrust maar niet noodzakelijk.”

Ben je inmiddels een echte Spanje-expert?

“Zo zou ik het niet noemen. Ik weet wel veel adresjes van bijvoorbeeld leuke B&B’s in de buurt van vrienden en bekenden. Een aantal collega’s weet me al te vinden als ze zoiets zoeken. We hadden het plan om veel meer te reizen door Spanje, maar daar is de coronaperiode helaas tussengekomen. Een bijkomend voordeel: Klanten die een huis zoeken aan de Costa Blanca kan ik uit eer en geweten zeggen dat ik het huis ken. Ik rijd er naartoe en controleer het eerst zelf.”

We kochten een huis in Spanje, dachten we Wat zijn jouw eigen lievelingsplekjes?

“Ik vind het heerlijk om ’s ochtends vroeg te wandelen over het strand of bijvoorbeeld door de Jalon-vallei. Het centrum van Denia en de haven bieden ongelooflijk veel gezellig. En als we een dagje er even tussenuit willen, dan gaan we vaak naar Valencia.”

Is wonen in een ander land goed te combineren met je werk als ZRA? “Voor mij is het prima te combineren. Mijn klanten vinden het goed of ze zoeken een andere manier om hun reizen te boeken. Zolang er goed internet is en de telefoon werkt, kan je toch overal op de wereld je werk doen? Een paar keer per jaar bezoek ik mijn klanten die daar prijs op stellen en verder is Facetime of Teams ook een prima manier om elkaar te spreken.”

Hoe loopt jouw reisbureau?

“Omdat ik naar Spanje ben verhuisd, had ik verwacht dat er klanten zouden vertrekken, maar integendeel zelfs.

Ik heb er de laatste jaren nieuwe klanten bij gekregen.

Ze hebben dan mijn naam van vrienden gehoord en vinden het geen probleem dat ik wat verder weg woon.

Zeg nu zelf als je als Limburger je reis boekt bij iemand in Amsterdam, dan zie je elkaar eigenlijk ook niet. Mijn vaste klanten zijn mij trouw.”

59

“ER IS VAAK GEZEGD DAT DJI HET NIET ZOU GAAN REDDEN” DOOR:

SHARON EVERS

De Jong Intra Vakanties bestaat een halve eeuw. En dat is niet niks. Reden genoeg om het kantoor in Ridderkerk te bezoeken en bij te praten met Coby van Dongen (commercieel directeur).

E

ven terug in de tijd: Op 1 november 1972 is er tussen de Jong Tours en Intra Holland een fusie ontstaan, dat werd de Jong Intratours. In eerste instantie richtte het bedrijf zich uitsluitend op busreizen en dat liep hartstikke goed. Jaarlijks kwamen daar duizenden klanten bij, zo enorm populair waren busreizen in die tijd. De bus was in trek qua vervoer, maar ook als vakantie. In 1984 werd er gekozen voor de huidige naam; de Jong Intra Vakanties. Dit ook vanwege toevoeging van vlieg- en autoreizen.

Zijn de busreizen nog steeds het grootste product?

“Nee, we hebben tegenwoordig een risicospreidend geheel binnen de organisatie. Vliegvakanties hebben het grootste aandeel, auto- en busreizen en riviercruises hebben ook een belangrijk aandeel, het busproduct is goed voor 25%, omdat de markt en de klant zijn veranderd.”

‘‘

We zijn grootgebracht en gemaakt door retailers In hoeverre is de klant veranderd met toen en nu?

“De klant is tegenwoordig veel mondiger en bereisder.

Kijk maar eens naar foto’s van vroeger waar mensen van 50, 60 of 70 jaar opstaan, deze mensen lijken veel ouder dan iemand die nu die leeftijd heeft.

Het vliegproduct stond toen ook nog echt in de kinderschoenen, er werd beperkter gevlogen waardoor de wereld lang niet zo bereikbaar was dan nu. De klant van toen had veel minder mogelijkheden, ook

60

budgettair, waardoor er massaal werd gekozen voor de bus.”

Internet was er toen nog niet, werd alles in het reisbureau geboekt? Of kwamen er ook mensen naar Ridderkerk?

“We deden álles via de reisbureaus, klanten kwamen niet direct bij ons. Zodra de nieuwe reisgidsen uitkwamen, stonden mensen rijen dik voor de reisbureaus om een voorboeking of een boeking te maken, maar ook om de brochure af te halen. We communiceerden alles via de reisagenten naar de consument. We hadden ook een enorm aantal repeaters die jaarlijks meerdere keren met ons op reis ging. Er werd vaak bij hetzelfde reisbureau geboekt, waar stapels tickets lagen die door reisagenten werden weggebracht. Maar de reisagenten brachten de klanten ook weleens naar de opstapplaatsen toe, waar ik geregeld naartoe reed. Ik kreeg altijd kippenvel als ik bij het verzamelpunt in Didam was, waar ik dan een vloot aan witte de Jong-touringcars zag staan die in een colonne richting de snelwegen reed. Soms reed ik er weleens achteraan, zo bijzonder vond ik het. Dat heb ik nog goed op mijn netvlies staan.”

Verlang je nog weleens terug naar die tijd?

“Elke tijd heeft zijn eigen charme. Terugverlangen is een te groot woord, maar ik denk er wel met plezier aan terug. Ik heb er prachtige herinneringen aan.”

Wanneer kwamen ander soort reizen in beeld bij DJI? “Halverwege de jaren ’80 werden er heel voorzichtig autovakanties en vliegreizen toegevoegd, later kwamen daar treinreizen bij. Er kwam steeds meer vraag naar dit soort producten, waardoor we het aanbod verbreedden of verdiepten.”

Wat was in die tijd echt een topbestemming met de bus?

“Wat bijzonder is, de topbestemmingen van toen zijn

Coby van Dongen

nu nog steeds topbestemmingen. Wenen, Schotland en Nauders (Tirol) waren toentertijd populair met de bus en nu nog steeds. Er zijn bepaalde bestemmingen met een enorm lange levensloop en er zijn bestemmingen die het een paar jaar goed doen, zoals Lourdes.”

Zijn er bestemmingen geweest die DJI had willen aanbieden, maar uiteindelijk niet heeft aangedurfd?

“Toen niet, we gingen werkelijk overal per touringcar naartoe; van de Noordkaap tot Albanië en Zuid-Spanje.

Dat was heel uniek, het was echt je van het. We trokken alles uit de kast. We gingen zelfs met de bus en een aantal veerboten naar IJsland. Tegenwoordig is het sec busaanbod niet meer zo uitgebreid als destijds, omdat er voor bestemmingen die wat verder weg liggen voor de combinatie met het vliegtuig wordt gekozen. We gaan

62

wel naar IJsland, maar dan met het vliegtuig en daar ter plekke reizen we met de bus.”

Je werkt zelf inmiddels al 45 jaar bij de Jong Intra.

Time flies when you're having fun…

“Ik vind het zo ongelooflijk snel gaan, de tijd is echt omgevlogen. Ik kan er met mijn hoofd niet bij dat ik al 45 jaar voor dezelfde onderneming werk.”

Was het gras bij de buren nooit groener?

“Tuurlijk wel. Ik heb meerdere keren gedacht om in te gaan op een aantrekkelijk aanbod. Maar dat besprak ik altijd met de directie om te peilen wat mijn mogelijkheden binnen de Jong Intra Vakanties waren.

Dat vond ik wel zo eerlijk, mijn hart lag en ligt nog steeds bij dit bedrijf. Vervolgens kwam er steeds een

INTERVIEW

aan te staan en er bovenop te zitten - dat is voor een bedrijf van groot belang. De afgelopen twee coronajaren waren lastig en zeer uitdagend. Het heeft ons veel energie gekost, maar ook gegeven. Vooral doordat we als team het bedrijf door die zware periode hebben heen geloodst. Natuurlijk houdt de vraag met betrekking tot mijn eigen toekomst me echt wel bezig. Maar ik wil graag nog even bij dit mooie bedrijf werken. Eerst volle focus op volledig herstel…”

Corona staat wat meer op de achtergrond, maar nu is er oorlog in Oekraïne…

“Dat grijpt me enorm aan, omdat het een humanitair drama is dat enorme invloed op de hele wereld heeft en onze sector geen goed zal doen. De prijzen van onder meer brandstof en gas stijgen, waardoor mensen hun geld minder snel uitgeven en dat brengt onzekerheid met zich mee. Daarnaast speelt angst een rol, want de oorlog is dichtbij. Bij bestemmingen als Polen, de Baltische Staten, Finland, Hongarije en Tsjechië zien we heel duidelijk dat er een terughoudendheid is onder onze klanten. Deze bestemmingen worden nagenoeg niet geboekt. We hebben gelukkig maar enkele annuleringen gehad, die proberen we om te zetten tot een andere boeking. Zo waren er klanten die hun reis naar Boedapest hebben omgezet naar Barcelona, ze hadden de nuchtere mededeling dat het ook met een B begint. Zo houden we het wel een beetje luchtig.”

Kranten schrijven dat het gedaan is met autovakanties nu de benzineprijzen enorm stijgen, wat vind je daarvan?

“Ik zie dit niet snel gebeuren. De benzine is in Nederland duur, maar over de grenzen is benzine goedkoper. Autovakanties worden bij ons nog steeds goed geboekt, er is een bepaalde groep mensen die vasthoudt aan de vrijheid, blijheid dat autovakanties biedt.”

mogelijkheid om er iets nieuws bij te doen of om breder binnen de organisatie te worden ingezet, waardoor ik toch weer voor DJI koos. Als ik stil zou zijn blijven staan, was het een ander verhaal geworden. Maar ik kreeg de kansen en heb ze ook met beide handen aangegrepen, daar ben ik nog steeds dankbaar voor.”

Jij bent voor velen Mrs. de Jong Intra Vakanties en dat zal je altijd blijven. Denk je al stiekem aan een opvolger?

“Als je 45 jaar in dienst bent van een bedrijf, dan kan je niet zeggen dat je 55 jaar jong bent. De mensen die mij kennen, weten dat ik niet graag over mijn leeftijd spreek. Ik voel mij ook helemaal niet 60-plus, maar ik ben het wel. Dan ga je toch bij jezelf te rade hoeveel jaar het je nog is gegeven, je ook nog de drive hebt om 24/7

‘‘

Onze busreizen zijn echt je van het Buiten het feit dat de oorlog natuurlijk vreselijk is, vooral voor de mensen daar, treft het de branche ook die het na twee coronajaren niet makkelijk heeft.

“We zijn ongelooflijk blij dat we zo zijn gesteund door onze overheid, dat heeft bedrijven gered. We zijn nog allemaal herstellende, de boekingen liepen tot 24 februari hartstikke goed. Daarna werden klanten terughoudend, maar ik voel me er zelf ook niet rustig onder. Ik voel me ontzettend geraakt door hetgeen we

63

lezen en zien. Ik vraag me af waar het heengaat, wat er nog meer gaat komen. Het is verschrikkelijk.”

De branche heeft in het verleden meer oorlogen en rampen doorstaan, is het dit keer anders?

“De Golfoorlog was ook heftig, maar anders qua sentiment, het stond verder van ons af. Na de beëindiging werd er ongelooflijk goed geboekt, we hadden zelfs een financieel topjaar. We hebben destijds nauwelijks geld aan marketing hoeven uitgeven, de boekingen kwamen vanzelf binnen. Natuurlijk hoop ik nu ook op een spoedige beëindiging van deze afschuwelijke en zinloze oorlog. Als dat gaat gebeuren, en laten we het hopen, dan vermoed ik dat er een golf aan boekingen komt. Veel mensen hebben twee jaar niet gereisd en hebben gespaard om te gaan reizen. Maar dit keer voelt het anders, dat komt omdat we door de media en sociale media direct alles zien en lezen. De informatie is er meteen, zelfs live, alles bereikt ons. De oorlog in Joegoslavië was ook dramatisch, maar die bereikte ons minder snel, direct en frequent en daardoor voelde het anders.”

64

Is DJI weleens op het nippertje gered van de ondergang?

“Nee, nooit. Daar ben ik ontzettend trots op. Mijn collega’s hebben voor mij - toen ik 45 jaar in dienst was - een film gemaakt met daarin per jaar een hoogte- of een dieptepunt. Toen zag ik nog eens wat er de afgelopen 45 jaar allemaal is gebeurd. Na alles is DJI nog steeds operationeel en als ik dan tot me laat doordringen welke bedrijven er toen operationeel waren en er nu niet meer zijn, dan ben ik ontzettend trots. We hadden het niet gered als we zouden zijn doorgegaan met de garante charteroperatie, maar we hebben op tijd de bakens verzet.

We hebben het charterproduct met aardig wat klanten on hold gezet, wat ik toen best pijnlijk vond. Maar het moest. Destijds had je namelijk geen API met airlines, vluchten konden nog niet worden gekoppeld, je moest gegarandeerde allotments of hele toestellen afnemen.

We vlogen naar diverse bestemmingen in onder meer Spanje, Italië, Turkije, Griekenland en Ierland, maar ook naar Denver en Penang. Maar DJI is een speler op Nederlands grondgebied voor Nederlandse consumenten.

Op een gegeven moment konden we niet meer op tegen

INTERVIEW

de collega-touroperators die ook in België en Duitsland verkochten, die sec ingericht waren op het monitoren van garante charteroperaties. We hadden die techniek toen niet in huis. We verloren er geld aan, dat konden we wel opvangen door het winstgevende busproduct, maar uiteindelijk zijn we ermee gestopt. Dat was een pijnlijke, maar juiste beslissing. Toen de mogelijkheid kwam om real time te boeken, zijn we gestart met een lowcostmodule waarmee we succes boekten. Tegenwoordig ontsluiten de API’s alles, we kunnen virtueel koppelen en doen waar de klant om vraagt. Daar zijn we heel blij mee, want de vraag naar het zon- en vliegproduct en steden blijft groot.”

Wat zijn nu populaire bestemmingen?

“Spanje, Italië, Malta en Portugal zijn in deze volgorde onze grootste Europese zonbestemmingen. Tijdens de pandemie hebben we de ABC-eilanden geïntroduceerd en dat loopt ontzettend goed. Buiten de ABC-eilanden en Europa moet het nu gaan aantrekken. Thailand en Bali zijn populaire zonbestemmingen, Noord-Amerika en Zuid-Afrika zijn populaire rondreisbestemmingen. Maar de vraag is nog lang niet op het niveau van voor corona.”

Kan ik vaststellen dat corona van alle calamiteiten de meeste weerslag op de branche heeft gehad?

“Zeker weten, in alle jaren hebben we ontzettend veel meegemaakt, maar nog nooit zoiets groots als de coronacrisis.”

Heb je nooit gedacht; ze zoeken het vandaag maar lekker uit?

“Nee, dat heb ik nooit gedacht. Ik kreeg energie van dat we dit met z’n allen hebben opgepakt, we hebben allemaal erg hard gewerkt. Ik ben elke dag op kantoor geweest, behalve de dagen dat ik zelf corona had. We hebben ongelooflijk snel ontdekt hoe Teams en Zoom werken, waardoor er goed contact was met de collega’s die thuis werkten. We creëerden een geoliede machine, er waren teams bezig met bestaande boekingen, met klanten ter plekke, met annuleringen en refunds. Het ene team hielp het andere, we leerden anders, beter en efficiënter te werken.”

Zijn er ‘corona-processen’ blijvend doorgevoerd?

“We hebben erg veel aangepast. We werken nu in multifunctionele teams die elkaar versterken, de teamleiders wisselen onderling informatie uit. We zijn veel beter gaan monitoren wat de vraag en het aanbod is.

We hebben een prachtig managementinformatiesysteem versneld gebouwd en uitgerold. Helaas hebben we ook afscheid moeten nemen van een aantal collega’s. Dat was pijnlijk en emotioneel, maar als we het niet hadden gedaan dan hadden we nu een ander beeld gehad.”

Was het toevoegen van de ABC-eilanden een coronanoodgreep?

“Dit was een bewuste keuze. We wilden tijdens de pandemie iets doen waarmee we toch nog wat omzet

wisten te behalen. In de Benelux hebben we ook veel uitgebreid, dat liep erg goed en dat is begrijpelijk.

Daarnaast wilden we toch ook wat vlieg- en verre reizen aanbieden en dat werden de ABC-eilanden, bestemmingen die goed bereikbaar bleven in de coronatijd.”

Hadden jullie de kennis in huis om deze bestemmingen snel te lanceren?

“In ons eigen team zit iemand die veel kennis heeft over Aruba, Bonaire en Curaçao. Dat scheelt enorm en daardoor lukte het ook snel. Als je niets van een bestemming weet, maakt het lanceren ervan behoorlijk moeilijk. Naast de ABC-eilanden hebben we ook Kreta, Rhodos, Zakynthos en Kos gelanceerd. Deze bestemmingen gingen vrij snel weer open en daar haakten we op in. We zijn telkens op zoek gegaan naar kennis binnen ons team, dat is natuurlijk key en heeft zijn vruchten afgeworpen.”

‘‘

Inmiddels zijn we 50 jaar verder en zijn we er gezond en wel nog steeds Voorheen verkocht DJI 100% via de retail, hoe is dat nu?

“We verkopen nu 65% via de retail en 35% via directe kanalen. Zo is het al een groot aantal jaren. Ik ben absoluut verknocht aan de retail. We zijn grootgebracht en gemaakt door retailers en voelen ons steeds heel senang bij onze samenwerking, maar dat neemt natuurlijk niet weg dat we directe klanten niet omarmen. Dat kan ook niet anders, die mix moet er zijn. We zoeken namelijk ook continu naar risicospreiding binnen het bedrijf, we waren dan ook heel blij dat we in de coronaperiode ook (nieuwe) bestemmingen konden aanbieden.”

In hoeverre is de retailer veranderd?

“Ik heb nog tijden meegemaakt dat er 3.700 verkooppunten in Nederland waren. Er is namelijk een periode geweest dat naast reisbureaus ook postkantoren en banken reizen verkochten. Dat kon toen ook gemakkelijk, want er bestond geen internet.

De consument liet zich voorlichten door de reisagent.

Door de komst van internet is er veel veranderd, de klant kreeg de mogelijkheid om zelf informatie tot zich te nemen. Maar er is een categorie reizigers die nog steeds de bevestiging wil hebben van het reisbureau.

Dat zijn ook verrassend veel jonge mensen, dat hebben we ons nooit gerealiseerd en weten we nu door ons

65

Hoe blijf je top-of-mind bij de retailer?

“Elke leverancier vuurt ontzettend veel af richting een retailer, daardoor moeten we continu herhalen waarvoor wij staan, wat we doen et cetera. DJI wordt snel gelinkt aan een bepaald product/aanbod, daardoor moeten we nieuwe producten telkens onder de aandacht brengen.

Er zijn nog steeds retailers die zich niet realiseren dat we bijvoorbeeld ook een mooi zonproduct hebben. Daarom brengen we graag en zo vaak mogelijk een bezoek aan het reisbureau, bellen we even, houden we studiereizen of houden we onlinesessies in de vorm van bijvoorbeeld webinars. Even je gezicht laten zien of van je laten horen, aandacht is ontzettend belangrijk. Een goed gesprek met een gewaardeerde partner resulteert een paar dagen later altijd in een aantal boekingen. Dat is erg leuk om te zien.”

Is het geven van aandacht de afgelopen jaren belangrijker geworden?

“Dit heeft altijd gespeeld, als je elkaar niet kent zal er minder snel aan je worden gedacht. Daarom moeten we er altijd voor blijven zorgen dat we aansluiting blijven houden met de retailer. In het verleden hebben we ontzettend veel grootschalige evenementen gehouden voor reisagenten, zoals met een vliegtuig vol reisagenten naar Ierland waar ze een dag konden genieten. Zulke grote evenementen kunnen we ons nu niet veroorloven, daar moeten we nog even voor sparen... Maar goed nieuws: de studiereizen staan weer in de stijgers en we zijn bezig met een hele leuke Smarty-actie waarmee reisagenten een cadeaubon van € 50 kunnen verdienen.”

‘‘

Even je gezicht laten zien of van je laten horen, aandacht is ontzettend belangrijk nieuwe managementinformatiesysteem. Ouders willen van het reisbureau of ZRA bevestigd krijgen dat hun kinderen in goede handen zijn. We zien ook dat gezinnen met jonge kinderen vaker naar een ZRA of het reisbureau gaan. Ik snap deze categorie ook goed, het bekende en vertrouwde gezicht uit het dorp of de stad die sinds jaar en dag jouw vakantie verzorgt en wiens advies je kunt vertrouwen, dat blijft voor een x-percentage klanten de bron van hun vakantie.

Dat verandert niet. Maar het aantal reisadviseurs, de online proposities die reisagenten hebben en het ontstaan van ZSO’s zijn stuk voor stuk veranderingen.”

66

Waar ben je echt trots op?

“Toen ik bij de Jong Intratours begon, waren er naast dit bedrijf nog meer prachtige reisondernemingen. Het was een speelveld van ondernemingen die hun eigen specialisme hadden, maar er waren ook generalisten.

Er is vaak genoeg gezegd dat de Jong Intra Vakanties te klein is voor een tafellaken en te groot voor een servet, maar ook dat DJI het niet zou gaan redden. Inmiddels zijn we 50 jaar verder en zijn we er gezond en wel nog steeds. Daar ben ik ongelooflijk trots op. Dat hebben we te danken aan goede collega’s, maar ook aan onze aandeelhouders - die altijd winst in het bedrijf konden laten en achter ons bleven en blijven staan.”

Ontdek jouw

“ZONNIGE VOORUITZICHTEN, MAAR WEES ER SNEL BIJ” Dat het prachtige eilanden zijn, dat weten we. Maar wat mag je écht niet missen? Waar moet je rekening mee houden?

En wat zijn de verwachtingen voor dit jaar? We spreken met de verkeersbureaus van Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten.

DOOR: DYLAN CINJEE

Aruba

Jaap Ellis

De boekingen naar Aruba lopen heel goed volgens Jaap Ellis (Sales en Marketing Manager Europe bij Aruba Tourism Authority).

Jaap: “De vooruitzichten zijn heel positief.

Als we zo doorgaan dan zullen we snel op het niveau van 2019 zitten. Het gaat beter dan verwacht, Nederland is ook de snelst groeiende markt voor wat het herstel

68

betreft. Alhoewel het momenteel wel een last minute-markt is, zien we toch al dat er voor Q3 en Q4 goed geboekt wordt. Dat is ook wel aan te raden, want iedereen wil ook in het najaar weer lekker op vakantie gaan.

Sinds maart 2022 hoeven reizigers uit heel de wereld niet langer een negatief Covid19-testresultaat of een vaccinatiebewijs aan te tonen. Reizigers moeten nog wel voor vertrek Aruba's Embarkation/Disembarkation (online immigratiekaart) invullen en de Aruba Bezoekersverzekering aankopen. De zomer ziet er goed uit, Dat blijkt uit de berichtgeving die we krijgen vanuit de partners op Aruba en hier in Nederland. Maar we gaan natuurlijk niet achteroverleunen. We hebben drukke maanden voor de boeg. Het doel van Aruba is om weer terug naar normaal te gaan, zoals

ANTILLEN

zijn en ga die bezoeken. Wat je ook niet mag missen is lunchen bij Zeerovers en de dag eindigen bij Bochincha met een ijs en ijskoude Balashi. Ook een must-see is Mangel Halto, een van de beste plekken om te snorkelen, kajakken en paddleboarden.”

Local Nieuw zijn de ’signature experiences’. Dit zijn ervaringen waarbij mensen het eiland als een echte ‘local’ beleven. Sinds de uitbraak van de pandemie is de manier waarop reizigers een land ontdekken danig veranderd. Veel reizigers kiezen ervoor om de natuur op te zoeken en weg te blijven van plekken waar drommen mensen zich begeven.

Kleinschalige belevenissen met het eigen gezelschap of een kleine groep met een geringe impact op natuur en milieu genieten de voorkeur. Afwijken van de gebaande paden lijkt centraal te staan. Ook op Aruba is in toenemende mate op ingespeeld met zogeheten signature experiences.

Van kleinschalige, betekenisvolle tours op onontgonnen terrein tot luxe picknicks op een idyllische plek.”

Miles Mercera

Bonaire

in 2019. Het herstel gaat goed op dit moment en dat willen we graag zo houden.”

Enige schaarste Voor wat betreft de accommodaties op het eiland is er enige schaarste, laat Jaap weten.

“Maar er is altijd wel beschikbaarheid. De leukste plekjes worden al snel geboekt. Dus wees er vooral vroeg bij. Vanuit Amsterdam vliegt KLM zeven keer per week en TUI drie keer per week. Via Amerika wordt er gevlogen met Delta, wat trouwens een hele leuke combi is, een paar dagen het bruisende Manhattan en dan chillen op de mooiste stranden van de wereld op Aruba.

Een goede tip voor je klanten is het huren van een auto en het eiland zelf ontdekken.

Vraag aan de locals wat hun favoriete plekjes

NIEUWE DUURZAME INITIATIEVEN OP BONAIRE

De boekingen voor Bonaire blijven binnenkomen, laat Miles Mercera (directeur Tourism Corporation Bonaire) weten. “Ook partijen vanuit Nederland, die we hebben gesproken op TravDay, bevestigen dat het er goed uitziet voor de zomerperiode.

Belangrijk nieuws is dat de testverplichting is opgeheven. Daarnaast werken we aan nieuwe duurzame initiatieven, waaronder een nieuwe Bonaire Bond die op 22 april, de dag van de aarde, is geïntroduceerd. Dit initiatief is een doordachte bestemmingsbelofte die bezoekers uitnodigt om verantwoord te reizen en het eiland te respecteren. Doel van de actie om bezoekers een belofte te laten ondertekenen is de natuurlijke aantrekkingskracht van Bonaire te behouden voor de aankomende jaren. De Bond is ontworpen om te herinneren aan hoe cruciaal duurzaam toerisme is voor de leefomgeving van de lokale gemeenschap.

69

Het eiland gaat nog een stap verder in diens inspanningen voor de natuur met een nieuwe investering in natuurbehoud via de stichting Reef Renewal Bonaire door koraalbomen te adopteren namens bezoekers die de bond ondertekenen. Deze koraalbomen koesteren elk meer dan 100 stukken koraal, dus de donatie gaat direct terug naar het herstel van de riffen van Bonaire.”

‘‘

We maken ons op voor een spannend jaar Uitbreiding netwerk Deze zomer vliegen TUI en KLM dagelijks vanaf Amsterdam naar Bonaire, in november komt daar een vlucht vanuit Brussel bij. Air Belgium zal vanaf begin november 2022 een driehoeksverbinding BRU-BON-CURBRU uitvoeren, waarbij Bonaire als eerste stop wordt aangedaan op de route vanuit Brussel. Miles: “Het vergroten van ons Europese luchtnetwerk en het aantrekken van een kwalitatief hoogwaardige reiziger zijn onderdelen van ons herstelplan voor toerisme, waaraan we met veel passie werken.

Deze extra luchtverbinding is een unieke kans om nieuwe markten in België te ontsluiten en andere Europese doelgroepen beter te bedienen, waaronder Nederlanders in de zuidelijke regio’s en Duitse reizigers.”

Nieuwe resorts De unieke natuurbeleving op Bonaire is

70

lastig te missen, zegt Miles. “Of je nu gaat snorkelen en in het kristalheldere water prachtig onderwaterleven ziet, of op het land avonturen in de natuur beleeft, van loungen op een strandbedje, golfen in de woestijn en wandelen door het prachtige Washington Slagbaai Nationaal Park, tot zwemmen in een grot, of landzeilen tussen de cactussen, het is allemaal even uniek en meer dan de moeite waard. We maken ons op voor een spannend jaar. Hoewel onze onderwaterwereld altijd een trekpleister zal zijn, bieden we een veelheid aan ervaringen die diverse reizigers aanspreken, waaronder verbeterde eetgelegenheden en luxere accommodaties om aan de vraag te voldoen van wereldwijze en milieubewuste reizigers die Bonaire steeds meer ontdekken.

Chogogo Dive & Beach Resort Bonaire is een gloednieuw, gezinsvriendelijk resort aan zee, dat op 1 december 2021 is geopend. Het strandresort biedt viersterrenvoorzieningen met 196 appartementen, vijf villa's, twee restaurants en een 'lazy river'-waterbaan die de twee zwembaden van de accommodatie met elkaar verbindt. Het gehele project wordt naar verwachting op 31 maart 2022 afgerond. Bloozz Resort Bonaire komt naar het eiland in de tweede helft van 2022. Dit nieuwe resort met drie gebouwen huisvest 46 studio's en appartementen, beschikt over een magnesiumzwembad met een ingebouwde bar en heeft directe toegang tot Bachelor's Beach. De eigenaren van Bonaire Resort bouwen momenteel aan Sunset Beach Resort, een nieuw hotel met 106 luxe appartementen en penthouses in Bonairiaanse bouwstijl, een groot zwembad met ligbedden, een strandbar, een restaurant en casino. Het resort gaat naar verwachting in 2023 open.”

zomer zien we veel mensen terug die wellicht niet hebben gereisd en daar kijken we echt naar uit. Heerlijk weer, veel te beleven en te ontdekken en die relaxte sfeer, daar zijn mensen nu meer dan ooit aan toe. Dus ons doel is om zoveel mogelijk mensen terug te laten komen, want juist de bezoekers die meerder keren naar Curaçao zijn geweest zijn onze echte ambassadeurs.”

Muryad de Bruin

“DE VRAAG VOOR CURAÇAO IS GROOT”

Op Curaçao kijken ze uit naar een zomer, zoals ze die gewend waren, zegt Muryad de Bruin (Regional Manager Europe van het Curaçao Tourist Board). “De vraag uit de Nederlandse markt is groot en we verwachten dat het gezellig druk wordt op het eiland, zoals dat al de afgelopen maanden zo is. Niet té druk overigens en met genoeg ruimte om heerlijk tot rust te komen. Zodra de vakanties beginnen verwelkomen we ook weer veel gezinnen op het eiland. We begrijpen van onze partners dat de boekingen voor Curaçao voor de komende maanden heel goed lopen.

Ook de laatste maanden zijn qua boekingen uit Europa, en in het bijzonder uit Nederland, heel goed geweest. We zijn dan ook heel blij dat er zoveel reizigers voor ons dushi Curaçao kiezen. Buiten de maatregelen die nog gelden op het vliegveld zijn de rest van de maatregelen opgeheven. Belangrijkste is dat er geen test meer nodig is om naar Curaçao te reizen. Wel moeten bezoekers voor vertrek een Digital Immigration Card en een Passenger Locator Card invullen op dicardcuracao.com.”

Goed verzekerd Het is nog steeds heel belangrijk dat reizigers goed verzekerd zijn, laat Muryad weten.

“Mochten ze om wat voor reden dan ook positief testen dan zullen dan zullen ze daar goed voor verzekerd moeten zijn. Verder raden we aan ruim op tijd te boeken om zo keuze te hebben uit accommodatie en huurauto. Raad je klanten ook aan om het eiland te verkennen. Gelukkig weten veel bezoekers dat ze een auto kunnen huren of een gids kunnen boeken om het eiland te ontdekken. Zo ontdekken ze natuurlijk de meer dan 35 stranden, Christoffelpark en de dorpjes op het eiland maar er zijn ook een aantal musea waar je de geschiedenis en cultuur van het eiland kan leren kennen zoals Kas Di Pal'i Maishi en het Kura Hulanda Museum. Of bezoek lokale ondernemers die lokale producten verbouwen en gebruiken en daar leuk over kunnen vertellen, zoals bijvoorbeeld Hofi Cas Cora of de tuin van Dinah Veeris of ontdek het verhaal achter nieuw lokaal rummerk: Rom Tambú. Als deal van de samenwerking met Ajax komt de selectie van Ajax 1 eind mei naar Curaçao voor een wedstrijd tegen het nationale team van Curaçao op 20 mei. Dat wordt een echt

Nieuwe ontwikkelingen Muryad: “We hebben deze zomer dagelijks minimaal twee vluchten uit Amsterdam met KLM en TUI fly en op sommige dagen zelfs vier vluchten. Verder wordt er ook rechtstreeks vanuit Brussel gevlogen door Air Belgium. We verwachten dat Sandals Royal Curaçao 1 juni opengaat. Verder zijn er veel nieuwe ontwikkelingen zoals de bouw van de Marriott Courtyard en de renovatie van het Kura Hulanda complex in hartje Willemstad.

Hier worden allerlei bedrijven, winkels, ateliers en restaurants geopend en een hotel ontwikkeld. Als je ziet hoeveel mensen blij terug zijn gekomen van een vakantie op Curaçao de afgelopen jaren, ook toen reizen helemaal niet zo vanzelfsprekend was, dan worden we daar heel erg gelukkig van. Deze Curaçao

72

ANTILLEN

feest want het nationale team van Curaçao doet het goed. Een mooie combinatie van sport en een relaxte vakantie. Op 7 juni vindt het evenement Velas Latinoamérica Curaçao 2022 weer plaats. Deze regatta van tallships en andere vaartuigen vanuit de hele wereld doet Curaçao aan. Dit levert spectaculaire plaatjes op en is een evenement om niet te missen.”

Malinda Hassel

SABA WIL MEER NEDERLANDSE BEZOEKERS AANTREKKEN

Wie naar Saba op vakantie wil, moet er vroeg bij zijn. “Er zijn al veel periodes waarin het eiland is volgeboekt, dat komt ook door het beperkte kameraanbod dat we op het eiland hebben. Wel wordt er op dit moment gewerkt aan twee nieuwe accommodaties”, laat Malinda Hassell (directeur bij Saba Tourist Bureau) weten.

Malinda: “Op dit moment zijn de boekingen vanuit Nederland wat laag en daarom willen we meer Nederlanders aantrekken door zichtbaarder te zijn op de markt.

We ontvangen ongeveer 20% van onze bezoekers uit Nederland, een groei van ongeveer 3% sinds 2019. Goed om te weten is dat nog niet alle Covid-maatregelen zijn opgeheven, wel zijn er al veel versoepeld. Wel hebben bezoekers die langer dan een dag verblijven een negatieve testuitslag nodig, dit kan een PCR-test van 72 uur oud zijn of een Antigeen-test van 48 uur. We kijken positief naar aankomende zomer, Saba herstelt zich geleidelijk en we hopen tegen die tijd ook een nieuw accommodatie te hebben geopend met 24 extra kamers.

Saba viert ook carnaval in juli

Saba

en we kijken er naar uit om dit jaar het aantal Nederlandse marktbezoekers te laten groeien.

Saba zal altijd wat onbekender blijven, want het is een van die bestemmingen buiten de gebaande paden. Dat is wat het eiland uniek maakt.”

Verbindingen Malinda: “Er zijn verschillende manieren om op het eiland te komen. Winair biedt momenteel twee dagelijkse vluchten aan vanaf de belangrijkste hub Sint Maarten, het schema is gebaseerd op vraag.

Winair heeft ook codeshareovereenkomsten met KLM. Daarnaast biedt SXM Airways ook privécharterdiensten. Maar niet alleen via de lucht is Saba te bereiken. Aqua Mania biedt Edge Ferry vanaf Simpson Bay in Sint Maarten op woensdag en vrijdag. Makana Ferry Service vaart vier keer per week tussen Sint Eustatius en Sint Maarten.

Op het eiland zelf wordt er ook niet stilgezeten. Queen's

Hotel wordt gerenoveerd, maar is momenten wel open en operationeel. Arawak Hotel bevindt zich in de laatste fase en zal binnenkort openen met 24 kamers en zal ook een nieuw restaurant bevatten. Scouts Place wordt gerenoveerd en geüpgraded, 30 boetiekhotelkamers en een restaurant, waarschijnlijk afgerond in 2024 en de bouw van de nieuwe botanische tuin is in de laatste fase.”

Samenwerking SSS-eilanden Dit jaar werkt Saba aan het herstel van bezoekers naar aantallen zoals voor de pandemie. “We richten ons op een nichepubliek dat geïnteresseerd is in een vakantiebestemming zoals Saba, maar ook door het creëren van een uniek toeristisch product proberen we meer bezoekers aan te trekken. We blijven aan Destination marketing doen en kijken ernaar uit om meer bezoekers vanuit Nederland te

73

mogen verwelkomen. Ook door nauw samen te werken met de verkeersbureaus van Sint Maarten en Sint Eustatius, bieden we samen als SSS-eilanden een unieke eilandhoppendeervaring. Dit versterkt de regio en verhoogt de beleving voor de bezoeker. Saba Tourist Bureau is momenteel ook bezig met het ontwikkelen van een toeristisch masterplan dat Saba een betere strategische aanpak zal geven voor de komende vijf jaar. Hoogtepunten die bezoekers niet mogen missen zijn onder meer Cloud Forest Hike, een wandeling naar het hoogste punt in het Nederlandse Koninkrijk Mount Scenery op 877 meter, bezoekers ontvangen ook een certificaat van hun prestatie. Saba Spice & Lace work: proef Saba's gekruide likeur, bezoek de kantkamer en kantdames om het handwerk te zien dat uniek is voor het eiland. Kunstworkshops, ervaar Saba's kunstgemeenschap, van het maken van glas, tie-dye en textielworkshops tot sieraden.

Charmante dorpjes, bezoek de vier dorpen en geniet van de relaxte sfeer, panoramische uitzichten, huisjes en gastvrijheid van het eiland. Als je een duiker bent, biedt Saba een unieke onderwaterervaring in het Saba Marine Park. Er zijn ook snorkeltrips beschikbaar.”

Charles Lindo

hebben alle bezoekers, volledig en onvolledig gevaccineerd, een negatieve PCR (NAAT) Test nodig, 48 uur voor aankomst. Tijdens de pandemie had Sint Eustatius een van de laagste aantallen aan Covid-19 gerelateerde sterfgevallen in het Caribisch gebied. Dit heeft ons gepositioneerd als een van de veiligste bestemmingen in de regio. We zien een toenemende belangstelling voor het eiland.

Er gebeuren veel spannende dingen. Met een dergelijke hype en interesse verwachten we dat het eiland ook het komende seizoen een aanzienlijke toename van het aantal toeristen zal zien. De huidige reistrends die we zien passen goed bij ons eiland. Op afstand, buitenshuis en contact maken met de lokale bevolking.”

Meer beschikbaarheid Recht tegenover de slapende vulkaan, The Quill, heeft een gloednieuw boutique lifestyleresort, het Golden Rock Resort haar deuren geopend in september 2021. Charles: “Door dit resort te verwelkomen, voegen we 32 kamers en suites samen met 22 villa's toe aan de beschikbaarheid op de eiland. Er wordt met dit resort nu een nieuw segment van luxe aangeboden op het eiland die een nieuw doelgroep zal aantrekken. Ook Breeze, een eersteklasrestaurant van het resort, is geopend.

Met uitzicht op de oceaan is Breeze een prachtige culinaire toevoeging voor toeristen en de lokale bevolking. Om Sint Eustatius te bereiken worden er vluchten aangeboden via Sint Maarten met Winair. Andere opties via Saint Kitts, Saint Thomas en Bonaire worden momenteel onderzocht. Er zijn twee vluchten per dag naar met Winair via St. Maarten. Het management van Winair verwacht meer vraag en dus meer vluchten. Vanwege de pandemie boeken reizigers steeds vaker last minute, dus het is moeilijk om precies te bepalen wanneer er meer vluchten naar het eiland zullen worden toegevoegd.”

DE HUIDIGE REISTRENDS PASSEN GOED BIJ SINT EUSTATIUS Voor de pandemie verwelkomde Sint Eustatius tussen de 12.000 en 14.000 toeristen per jaar, voornamelijk duikers en natuurliefhebbers, maar ook een mix van geschiedenisliefhebbers en nieuwsgierige reizigers. “Het eiland is een juweeltje als het gaat om duiken, geschiedenis en weelderige natuur”, aldus Charles Lindo (Tourism Director Sint Eustatius). Als toeristen Sint Eustatius willen bezoeken, moeten ze 72 uur voor aankomst een EHAS-formulier invullen. De meeste Nederlandse bezoekers komen via Sint Maarten aan, ook zij vragen een EHAS-formulier aan. Dit is een ander formulier dan het Sint Eustatius-formulier. Verder

74

Sint Eustatius

Pinel Island

© Donovane Tremor

May Ling Chun

SINT MAARTEN: DE CULINAIRE HOOFDSTAD VAN DE CARIBBEAN De vooruitzichten voor komende zomer op Sint Maarten zijn goed, met veel evenementen die bezoekers zullen trekken uit alle regio’s in Europa, het Caribisch gebied en de Verenigde Staten. May Ling Chun (directrice Sint Maarten Tourist Bureau): “Europa is 26% van onze totale overnachtingen, vorig jaar verwelkomden we meer dan 20.000 Nederlandse bezoekers. Op dit moment zijn nog niet alle maatregelen opgeheven. Mondkapjes zijn niet meer verplicht, maar bedrijven mogen zelf bepalen of ze dit nog hanteren. Als je volledig gevaccineerd bent, heb je geen PCR-test / Antigeen-test nodig om het eiland te betreden.

Sinds 1 april 2022 kunnen ook niet-volledig gevaccineerde reizigers met een negatieve Antigeentest naar binnen. Alle toeristen moeten 72 uur voor aankomst een EHASformulier invullen. KLM vliegt drie keer per week op zondag, dinsdag en vrijdag in een driehoeksverbinding AMS-SXM-Trinidad.”

400 restaurants May Ling: “Bij het boeken van Sint Maarten is het belangrijk voor reisagenten om te weten dat er nog een verplichte verzekering nodig is om je te beschermen in geval

van Covid. Het kost 15 US$ (EHAS) en kan 72 uur voor aankomst worden uitgevoerd. Dit jaar zal Sint Maarten de beleving meer promoten door middel van geschiedenis, cultuur en erfgoed. We willen dat bezoekers zich onderdompelen in de gemeenschap en dit zelf echt kunnen ervaren. Wat je ook niet mag missen is het vliegtuigspotten op Maho Beach, een uniek strand in de wereld. Maar ook zeker het ervaren van een de geweldige restaurants en lokale eetgelegenheden op het eiland. Zowel het Nederlandse als het Franse deel van Sint Maarten staan bekend als de culinaire hoofdstad van de Caribbean. Er zijn maar liefst 400 restaurants op het eiland. Van kleine lokale barbecuetrucks tot luxe Franse restaurants, er is voor ieder wat wils en voor elk budget. Daarnaast is carnaval vieren op Sint Maarten een echte belevenis.

Het is het grootste feest van het jaar. Alle verschillende festiviteiten samen duren ongeveer een maand. Maar de leukste dagen, zoals de grote optocht, vinden plaats in de laatste week van april.”

Kleurrijk Maar er is meer. “Op Sint Maarten heb je niet alleen kleurrijke mensen, maar nu ook kleurrijke muurschilderingen. Je kunt twaalf prachtige muurschilderingen zien in Philipsburg, de hoofdstad van het Nederlandse deel. Dit is een mooi initiatief van stichting 'Be the Change' om het eiland meer kleur te geven, lokale artiesten te promoten en ervoor te zorgen dat zowel de lokale bevolking als toeristen het eiland blijven ontdekken. Onlangs hebben we de 42e editie van de Heineken Regatta gevierd. Het was geweldig om zeilers van over de hele wereld terug op ons eiland te mogen verwelkomen. En natuurlijk eilandhoppen.

Hoe leuk is het om meerdere eilanden in één vakantie te combineren. Vanaf Saba, Sint Eustatius of Sint Barth.

Allemaal heel dichtbij en gemakkelijk te bereiken via Ferry of Winair.”

75

COLUMN

AUTOTROTS Terwijl op slechts drie uur vliegen de bommen blijven vallen en de corona-epidemie zich in de ‘zomerslaap’ bevindt, krabbelt onze eigen sector er langzaam weer bovenop.

Het seizoen lijkt weer als pre-corona en dat betekent ook de terugkeer naar oude branchehobby’s, zoals de werkgroepjes milieubewust en duurzaam ondernemen.

Een sociaal stokpaardje of opportunisten die het daadwerkelijk opnemen voor de toekomstige generatie? Ik blijf het een ingewikkeld, maar soms ook bedenkelijk onderwerp vinden. We laten klanten vrijwillig CO2 compenseren, maar die ondersteunen dat vervolgens nauwelijks. De vraag is of we echt het milieu willen verbeteren of betreft het vooral een middel voor organisaties om zich duurzaam te profileren?

Vliegschaamte Een voorbeeld is Sunweb die begin dit jaar nog diverse talkshows haalde met revolutionaire ideeën over natuurvakanties in de Ardennen als vervanging voor de extra vliegvakantie. Een recent bezoekje aan deze website levert nu slechts twee magere Roompot bungalowparken op in België, maar wel tientallen Superdeals om voor onder de € 200 in een 737 naar de zon te vliegen. De natuur kan nog wel even wachten dus...

Zo ook KLM die de ticketprijzen verhoogt, omdat ze nu een half procentje gezond bakvet bij de brandstof gieten. Tegelijkertijd worden net over onze grens meer dan 19.000 (negentienduizend!) geheel lege spookvluchten uitgevoerd, enkel om landingsrechten te behouden. En als dat nu op biobrandstof zou zijn...

TUI Fly Green lijkt na 2020 zelfs gestopt met de ambities qua bijdrage aan de klimaatverandering, althans volgens de eigen website, die daarna nooit meer is bijgewerkt.

Toegegeven, een citytrip dichterbij, zoals Berlijn met de trein is tegenwoordig best betaalbaar, maar kost je inclusief de ellendige overstap midden in Hannover toch nog ruim veertien boemeluren heen en terug. Richard Branson van Virgin laat bovendien zien dat investeren in een nutteloos supersonisch ruimtevluchtje 80 kilometer boven de aarde blijkbaar lucratiever is dan het privaat ontwikkelen van hogesnelheidstreinen voor de relatief korte afstanden hier op aarde.

Het voelt allemaal wat ongemakkelijk en maakt mij niet altijd even trots op de sector waarin ik werk. Gelukkig zie ik binnen mijn werkveld ook leuke ontwikkelingen. Onze ACSI-inspecteurs, die jaarlijks circa 10.000 campings bezoeken, hebben de afgelopen jaren extra geïnspecteerd op campings met laadpunten voor elektrische auto’s (nu al meer dan 800 campings). Er zijn al stacaravans met zonnepanelen en met nog meer glamping-lodges met interieur van afvalhout zijn we echt goed op weg. Zelf ben ik in het bezit van een waterstofauto waarmee ik recent probleemloos naar de Zwitserse Alpen ben gereden. Naast goedkoop en snel vullen (tanken is natuurlijk niet meer van deze tijd) heb ik daarmee ook nog eens de lucht gezuiverd van half Duitsland, want hoe meer je met deze auto rijdt, des te schoner de lucht. Lang leve de techniek en van vliegschaamte naar auto(vakantie)trots!

Pieter Melieste 76

Pieter Melieste Manager Touroperating ACSI

Tijd voor nieuwe reisbelevingen in Canada Rechtstreekse en dagelijkse vluchten vanuit Amsterdam naar Canada: NIEUW IN 2022

Amsterdam > Toronto

Amsterdam > Montréal

4 vluchten/week

3 vluchten/week

Doorverbindingen vanuit/naar : Québec, Calgary, Vancouver Deze vluchten worden uitgevoerd met de gloednieuwe A321neoLR

Reserveringen via GDS

airtransat@aviareps.com

2021 World’s Best Leisure Airline

|

00800 872 672 84 (gratis)

airtransat.nl

EUR-1928 Update Travelpro Magazine Ad_NL.indd 1

2022-04-01 15:33

TIJD VOOR MEIVAKANTIE. Vanaf Düsseldorf naar 118 bestemmingen in Griekenland, Italië, Portugal, Spanje en 33 andere landen.

vanaf

€

29

*

99

* Basic-tarief, voor zover niet anders aangegeven – er worden toeslagen berekend bij het opgeven van bagage.

Prijs per traject en persoon. Beperkt zitplaatscontingent.

3395EW_NL_TravMedia_ANZ_230x162,5mm_RZ01.indd 3

04.04.2022 14:18:24

“HET LEISURE-SEGMENT IS HET ONDERGESCHOVEN KIND” DOOR:

THEO DE REUS

De Luchtvaartnota 2020-2050, waarin de ontwikkeling van Schiphol wordt beschreven, telt 124 pagina’s. Maar het belang van één specifieke doelgroep komt niet aan bod; dat van de passagier.

D

e ANVR komt eind april met een geactualiseerde versie van een eerder verschenen rapport om het belang van leisure-vervoer op Schiphol nogmaals te benadrukken. Voor Mark Harbers, sinds 10 januari dit jaar minister van Infrastructuur en Waterstaat, staat de Luchtvaartnota 2020-2050 al definitief vast. Dat schreef hij 14 maart dit jaar in een brief aan de Tweede Kamer.

Veel oppositiepartijen, maar ook de ANVR, denken daar anders over.

Veranderde situatie De Luchtvaartnota 2020-2050 werd in maart 2020 gepresenteerd, net voor het uitbreken van de coronacrisis.

Op 20 november van dat jaar stuurde het kabinet een definitieve versie van de Luchtvaartnota naar de Kamer, die aansluitend werd besproken. “In deze luchtvaartnota staat een omslag van kwantiteit naar kwaliteit centraal op basis van vier publieke belangen. Veiligheid, internationale bereikbaarheid, duurzaamheid en leefomgevingskwaliteit zijn bepalend voor de toekomst van de luchtvaart”, schrijft minister Harbers op 14 maart dit jaar. Verderop in zijn brief zegt hij dat er geen aanleiding is om deze beleidsnota aan te passen. De ANVR denkt daar anders over, zegt voorman Frank Oostdam. “Voor Harbers is de Luchtvaartnota een voldongen feit, die is wat hem betreft besproken en afgevinkt. Daar was de Tweede Kamer verbaasd over. De situatie is de laatste twee jaar dermate veranderd door corona, dat je het er op z’n minst nog een

78

keer over moet hebben. Ik hoop dat dat gaat gebeuren.”

Rijkdom Het grootste bezwaar van de ANVR is dat de Luchtvaartnota vooral oog heeft voor de hub-functie van Schiphol en de rol van KLM daarbij. Oostdam: “Ik vind het gekozen uitgangspunt gewoon verkeerd, te weten het uitgangspunt dat transfer/’hub and spoke’ essentieel zou zijn voor de diversiteit en ‘rijkdom’ van het netwerk.

Dat was zo, maar is natuurlijk niet meer zo. Die rijkdom en diversiteit hoeft niet per definitie op deze manier te worden ingevuld. En die dimensie mis ik.” Hij vervolgt: “En dat terwijl leisure-vervoer goed is voor twee derde van het vliegverkeer via Schiphol. Zoals gezegd gaat het in de nota vooral over de hub-functie van Schiphol en KLM, maar niemand noemt het belang van point-topoint vervoer.” De noodkreet van de ANVR komt niet bepaald onverwacht. Al in april 2019, toen in Haagse ministeries volop aan de Luchtvaartnota werd gewerkt, riep de ANVR al: “Vergeet het belang van vakantiereizen in de luchtvaartnota niet..”

Reismotief Het ministerie van Verkeer en Infrastructuur werkte in het vroege voorjaar van 2019 aan een voorbereidende notitie over de gevolgen van het nieuwe luchtvaartbeleid voor de leefomgeving. Deze notitie lag ten grondslag aan de Luchtvaartnota. De ANVR benadrukte toen

INTERVIEW

drie passagiers met een leisure-motief. Vluchten van netwerkmaatschappijen zijn voor 65 procent gevuld met leisure-passagiers. Voor point-to-pointmaatschappijen is dat 75 procent.’ Nog een opmerkelijk aspect: uit het SEO-rapport blijkt dat vluchten van point-to-point maatschappijen 2,5 keer meer bijdragen aan de welvaart, onder meer uitgedrukt in bijdrage aan bruto nationaal product (BNP). Het lijkt desalniettemin of het rapport al vrij snel in een Haagse la is verdwenen, want in de Luchtvaartnota is er niets over terug te vinden. De Luchtvaartnota is volgens Oostdam “het voortzetten van denken in het bekende stramien”. “We vinden niets van ons SEO-rapport terug.”

Zoals gezegd, noemt de Luchtvaartnota vooral het belang van het hub-model van Schiphol, waarbij passagiers met KLM via Schiphol van- en naar verre bestemmingen vliegen en op Schiphol overstappen. Het belang van het point-to-point vervoer, kenmerkend voor vakantievervoer, komt nauwelijks aan bod. Walter Schut drukt het plastisch uit. “Het kan niet zo zijn dat de Nederlandse passagier achteraan moet sluiten omdat reizigers uit Scandinavië via Schiphol naar de Antillen vliegen.”

Definitie Wat Oostdam betreft, zijn meerdere modellen naast elkaar werkbaar dan alleen maar het hub-model. “Het is geen kwestie van of-of, het kan ook beide. Het kabinet al om ook het belang van vakantiereizen in de notitie mee te nemen. Als dat niet zou gebeuren, was de kans groot dat deze een ondergeschikte plaats zou krijgen in de uiteindelijke Luchtvaartnota, verklaarde adjunctdirecteur Walter Schut van de ANVR destijds. “Het aandeel leisure-vervoer is groeiende in volume én in percentage. Vreemd genoeg ontbreekt dit leisurereismotief volledig in de notitie”, aldus Schut in april 2019 tegen Travelpro.

Teleurgesteld Inmiddels zijn we drie jaar verder en is de Luchtvaartnota een feit. De vrees van de ANVR is uitgekomen: over het belang van leisure-vervoer op Schiphol wordt in de 124 pagina’s nauwelijks gesproken. Oostdam is teleurgesteld.

Hij spreekt van ‘een voortzetting van het oude denken’.

De ANVR heeft zich er de afgelopen jaren niet van afgemaakt met een simpel briefje aan de minister, maar gaf opdracht tot het schrijven van een wetenschappelijk rapport. In mei 2019 verscheen ‘Het belang van leisurevervoer op Schiphol’, geschreven door SEO economisch onderzoek, dat is verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.

Leisure Eén citaat uit het rapport van SEO zegt alles: ‘Schiphol wordt in toenemende mate gebruikt door leisure-passagiers. Momenteel reizen twee op de Frank Oostdam

79

heeft onvoldoende gedefinieerd wat men verstaat onder connectiviteit en wat men verstaat onder een kwalitatief hoogwaardig netwerk. Hoe ziet dat eruit? Dat is niet alleen het hub-model, het kan ook prima met het point-to-point model ernaast zijn.”

Zwijgende meerderheid Oostdam: “Waarom zou een zevende frequentie vanaf Schiphol naar Barcelona met een vervuilend vliegtuig beter zijn dan een mooie leisure bestemming die bijdraagt aan de welvaart van Nederland? Dat bedoel ik met denken in het oude stramien.” Hij vervolgt: “Degene om wie het eigenlijk gaat, de klant, wordt amper aan het woord gelaten in de Luchtvaartnota. Het zijn de actiegroepen, de omwonenden, die hebben meegedaan aan het

‘‘

We willen op een frisse manier naar het belang van luchtvaart kijken’

overleg. Begrijp me goed, die omwonenden hebben hun gerechtvaardigde belang. Maar de zwijgende meerderheid, die een keer op vakantie wil met het vliegtuig, komt niet aan het woord, en dat is jammer.” In gesprekken met ambtenaren en Kamerleden werd het belang van het leisure-segment binnen de luchtvaart de afgelopen jaren continu benadrukt, zegt Oostdam. “Er heerst nog steeds het beeld dat vliegen vooral de zakelijke reiziger betreft, die af en toe een mainport-bestemming bezoekt. Dat is allang niet meer zo. De zakelijke reiziger blijft een paar dagen op zijn bestemming, laat z’n vrouw overkomen en

is vervolgens vakantieganger. Er is geen tegenstelling tussen zakelijk en leisure, dus maak daarom geen onderscheid. Het gaat om een passagier die steeds van rol verandert. Je moet daarom niet in oude modellen denken.” Het leisure-segment is in de Luchtvaartnota het ondergeschoven kind, zegt Oostdam. “Vooral ook omdat de verhouding met twee derde leisure (inclusief visiting friends & relatives) de afgelopen twee jaar nog meer uit het lood is geraakt. Alle netwerkmaatschappijen zijn nog meer vakantievlieger geworden, want dankzij leisure boeken ze resultaten.”

Hub-model Het oude denken moet doorbroken worden. Oostdam spreekt over ‘de emancipatie van de leisure-passagier’. “Er wordt te weinig stilgestaan bij nieuwe ontwikkelingen.

Op bijna alle luchthavens in Europa blijkt het hubmodel het meest onder druk te staan. Een point-to-point netwerk is het meest succesvolle en is ook het meest gegroeid. Alleen bij Schiphol niet. Nogmaals, KLM is onze partner en ik wil me ook helemaal niet afzetten tegen KLM. Het is wel jammer dat alleen maar dat hub-model momenteel leading is. Dat hadden we graag anders gezien.” Gevraagd naar de gevolgen van het beleid, antwoordt Oostdam: “Minder focus op leisurevervoer op Schiphol betekent heel simpel: minder plek voor de aanbieders van leisure-reizen, zeker als straks na corona meer groei plaatsvindt.”

Slotruimte Op basis van het bestaande SEO-rapport uit 2019 komt de ANVR eind april met een geactualiseerd rapport.

Hierin wordt onder andere in beeld gebracht hoeveel vluchten vanaf Schiphol er op korte afstand plaatsvinden.

“En als sprake is van krapte op Schiphol, hoe er ingekrompen kan worden zonder dat je hele groepen, lees de vakantieganger, uitsluit. Dat zou je kunnen doen door bepaalde korte afstanden niet meer aan te vliegen. Maar hoeveel procent is dat dan? We willen de beschikbare slotruimte in kaart brengen en kijken hoe je de ontstane ruimte op een nog duurzamere manier kunt invullen. Ook kijken we naar de welvaartsbijdrage, het belang van leisure, wat we hebben geleerd van de coronaperiode.”

Tweede poging Oostdam: “We willen op een frisse manier naar het belang van luchtvaart kijken. KLM is een goede partner, want dankzij KLM is sprake van goede connectiviteit.

Je moet ook kijken hoe je die connectiviteit op een duurzame en slimme manier invult. Dat kan wat ons betreft op diverse manieren die volstrekt naast elkaar kunnen blijven bestaan.’

Met het tweede rapport gaat Oostdam opnieuw de boer op bij politiek Den Haag. ‘Ook door corona is de situatie veranderd. We gaan een tweede poging wagen met een geactualiseerd rapport.”

80

"JE KAN 100% VAN JE TIJD IN JE KLANTEN STEKEN” - TRAVEL COUNSELLOR KEES

TRAVEL COUNSELLORS WWW.WORDEENTRAVELCOUNSELLOR.NL

RESEARCH

“MEGADRUK OP REISBUREAUS NA CORONACRISIS” DOOR:

ARJEN LUTGENDORFF

Profiteert het reisbureau daadwerkelijk van alle services die er zijn geboden tijdens de coronacrisis? De reacties naar aanleiding van de enquête zijn divers, maar de retailers die we persoonlijk spreken zijn het erover eens dat er een toename is te zien van het aantal reisbureaubezoekers en -boekingen na de coronacrisis in vergelijking met het laatste normale jaar voor de pandemie.

M

ichelle de Wit (Chief Retail Officer Prijsvrij/ D-reizen) ziet een hele positieve ontwikkeling in het imago van de reisbureaus bij D-reizen.

“Na de herstart was het toch even afwachten hoe de klanten zouden reageren. Dat is over het algemeen genomen gelukkig enorm meegevallen. Door de enorme inzet van onze reisagenten zijn de klanten die bij ons verhaal kwamen halen goed opvangen en hebben wij ze kunnen verwijzen naar SGR en curatoren voor de afwikkeling van hun claims.” D-reizen heeft momenteel zo’n 80 winkels geopend. “De focus ligt de komende tijd op de verbouwingen van de huidige winkels. Ook zijn er plannen voor het openen van nieuwe winkels en upgrades van winkels waar de gemiddelde reissommen hoger liggen. Exacte aantallen kan ik nog niet benoemen.”

Boekingsrecords Volgens De Wit hebben reisagenten tijdens de coronacrisis goed kunnen laten zien waar hun toegevoegde waarde ligt. “Dat betaalt zich nu uit.

Naast klanten die voorheen ook het reisbureau bezochten, zien we dat veel nieuwe klanten het reisbureau opzoeken. Dat is natuurlijk een hele positieve ontwikkelingen. Klanten die voorheen zelf boekten, zien nu in dat het extra advies van een reisadviseur zeer waardevol is.” De Wit laat weten dat het aantal reisbureauboekingen in januari, februari en maart hoger ligt dan verwacht, maar dat ook online wekelijks weer nieuwe boekingsrecords worden verbroken. “Ook in april behalen we omzetten die boven verwachting liggen. De omzet die pre-corona in november en december viel, valt nu wat meer verspreid en het echte boekseizoen loopt daardoor langer door. We zien dat we met een breed, maar gefocust, aanbod en met ons scherp geprijsde eigen product, D-holidays voor D-reizen en Sunmix voor

Prijsvrij, alle soorten klanten uitstekend kunnen bedienen. Het is wat dat betreft nu heel mooi in balans en het vult elkaar goed aan.”

Onbeschoft “Het reisbureau gaat hooguit tijdelijk profiteren”, aldus een reactie op de enquête, terwijl een ander ‘profiteren’ een naar woord vindt. Weer een andere reisprofessional ziet dat ‘de ogen (van de consument, red.) eindelijk zijn geopend’. Bijna alle reisprofessionals zijn het erover eens dat de klant vooral op zoek is naar zekerheid. “Het reisbureau mag tegenwoordig de vluchten ook regelen (mits tegen redelijke vergoeding),” en “Ik weet niet hoelang dit zo blijft. Als het allemaal weer goed gaat, ben ik bang dat klanten toch weer veel zelf gaan regelen” en ‘Profiteren is een groot woord, maar door de juiste serviceverlening en hulp waar mogelijk is, komen

Michelle de Wit

83

Leo van der Hoeven

klanten nu terug. Wat opvalt is dat mensen zelf boeken en vervolgens het reisbureau bellen voor service.

Mensen zijn vaak gewoon onbeschoft; dat heb ik in 21 jaar niet eerder meegemaakt. Wij hebben heel veel groepen jongeren geboekt voor de zomer”, zijn enkele van de andere reacties.

‘‘

We zien veel nieuwe klanten het reisbureau opzoeken Klagen en hulp vragen “Natuurlijk zijn er veel mensen die ons nu weten te vinden en om hulp vragen, maar naar mijn mening boekt 95% straks weer lekker op internet, omdat het een paar tientjes goedkoper is, en oh zo makkelijk. Pas als het weer misgaat, staan ze als eerste te klagen en weer om hulp te roepen”, aldus Romeo Stenzen (World Tracel Hoogeveen). “Daarnaast lopen de boekingen bij ons in het noorden volgens mij minder goed dan elders in het land. Bij ons in de stad is meer dan 50% niet gevaccineerd. Deze groep blijft thuis of gok het erop en gaat met de auto op vakantie, omdat ze geen QR-code willen en of geen vaccinatie c.q. experimentele prik of getest willen worden.”

Misbruik “Doordat er in de regio reisbureaus hun deuren

84

hebben gesloten, zien we wel nieuwe klanten. Echter veel bestaande klanten hebben we nog niet gezien. De mensen maken nog steeds misbruik van de diensten van het reisbureau om vervolgens zelf te boeken. Daar is niks aan veranderd. Het interesseert de mensen geen drol. Het is een illusie om te denken dat de mensen er anders over zijn gaan denken”, aldus een anonieme reactie. Mandy Pina van Reisbureau Harmelen laat weten dat het reisbureau nu zeker profiteert van de service die de laatste twee jaar is geboden. “Maar mensen hebben veel meer vragen over reizen naar bestemmingen. Men drukt nu minder snel op de onlineknop ‘boeken’. Dat is een mooie kans om weer goed duidelijk te maken dat de reisbureauprijzen gelijk zijn dan die op internet en benoem daarbij de extra’s die we als reisbureau bieden.”

Hartstikke druk “Het is gelukkig hartstikke druk op de reisbureaus en bij de zelfstandige reisagenten. Ik ben ervan overtuigd dat we ook door de services die we hebben verleend tijdens de coronacrisis meer klanten en boekingen hebben dan voor de crisis. Het begrip ‘pakketreis’ is inmiddels bekend, twee jaar geleden moesten we nog uitleggen waarom je beter een pakketreis kunt boeken”, zo laat Leo van der Hoeven (directeur/eigenaar Reisburo Apollo en voorzitter ITAC) weten aan Travelpro. “Ik houd niet bij of het rendement beter is, maar we merken aan de vele nieuwe klanten dat de coronacrisis ervoor heeft gezorgd dat de vakantieganger sneller het reisbureau en de zelfstandige reisagent opzoekt. Ik zit met mijn reisbureaus in dorpen en daar valt het sneller op wanneer nieuwe mensen zich melden. Ik denk ook dat de mond-tot-mondreclame hier absoluut aan heeft

RESEARCH

bijgedragen. We horen dat mensen meer zekerheid willen. Denk bijvoorbeeld alleen al aan het invullen van formulieren. Daar wil je geen risico mee lopen, en onze reisbureaumedewerkers hebben dat al zo vaak gedaan dat zij hierbij ontzettend goed kunnen helpen.

Overigens ben ik blij dat het steeds minder vaak nodig is om zo’n formulier in te vullen.”

Van der Hoeven laat ook weten dat hij in de 'onwijs gelukkige omstandigheid' is dat hij nooit iemand heeft hoeven te ontslaan. “Mijn collega’s hebben hun uren uitgebreid en dat is ontzettend fijn. Overigens hebben ook de ZRA’s die bij Apollo zijn aangesloten het ontzettend druk. Als je hen ’s avonds belt, dan hebben ze nog heel veel uitzoekklussen.” Op de vraag of het imago van het reisbureau verbeterd is, en of Van der Hoeven er over nadenkt om extra reisbureaus te openen, antwoordt hij: “Ik heb betrekkelijk kort voor de coronacrisis nog het reisbureau van Marianne Vissinga (Het Langedijker Reisbureau) in NoordScharwoude overgenomen. Bij mij in de buurt zaten reisbureaus van Zonvaart (Heemskerk en Uitgeest) dat D-reizen werd, maar die zijn inmiddels gesloten.

Wij zien nu klanten uit Uitgeest naar onze reisbureaus komen en ik heb overwogen om een extra winkel te openen. Als ik jonger was, dan was ik ervoor gegaan en ik zie het jongere collega’s in het land ook doen.

Al blijft de reissector een rare branche met slechte commissies. Of de consument meer wil betalen voor

de service van het reisbureau? Mijn eerste gevoel is dat men dat niet wil, maar wij rekenen sinds 1 november wel € 2 extra servicekosten. Overigens denk ik dat als we er € 5 bovenop zouden zetten, dat niemand erom zou weglopen.”

Waarde in gewicht “Er had veel meer informatie aan de reizende consument moeten worden gegeven door de ANVR en SGR. Met deze service had de sector zich door goede reclame kunnen profileren. Er is niets mee gedaan, deze crisis had in alles een totale positieve wending kunnen geven aan het feit dat het voor de consument veel beter is om bij een reisbureau je vliegticket of reis te boeken. Het reisbureau had zijn waarde met gewicht in goud waard moeten laten zien, en dat is niet gebeurd”, aldus een reisprofessional die anoniem wil blijven.

Negatieve klank “De website ongevaccineerdopvakantie.nl is zo'n groot succes, het overtreft alle verwachtingen. Ik pluste in maart 500% ten opzichte van 2019”, aldus Erica Dankmeijer van Reisbureau Acire. “Zelfs mensen die jarenlang bij een reisbureau hebben geboekt, komen nu bij ons omdat veel reisbureaus ongevaccineerde reizigers niet willen helpen omdat het te veel ‘gedoe’ zou zijn. Hierdoor krijgt het reisbureau wel een negatieve klank. Het profiteert alleen als we ons

85

ENQUÊT emnstioaldgjkhfpr veT wantkvIijdsb agen.vroldquêtp

Ontvangen jullie meer klanten op het reisbureau dan in 2019 (het laatste normale jaar voor de coronacrisis)?

Verwacht je dat het reisbureau lang profiteert van de service die is verleend tijdens de coronacrisis?

Ja: 73,7%

Ja 45,3%

Nee: 26,3%

Nee 54,7%

aW nneer 'ja' bij vraag 1: aW t is volgens jou de reden dat jullie meer klanten op het reisbureau ontvangen?

Het imago van het reisbureau is door de service tijdens de coronacrisis verbeterd.

Door de service die we hebben verleend tijdens de coronacrisis: 31%

Ja 81,1% Nee 18,9%

Doordat mensen nu pas weer durven te: 1,4% Door het faillissement van grote reisbedrijven in de afgelopen jaren (Thomas Cook in 2019, D-reizen in 2021): 2,8% Mensen hebben geen zin meer om urenlang op internet te zoeken 1,4% Doordat de reisadviezen weer (bijna volledig) zijn genormaliseerd 0%

Door de service die is verleend tijdens de coronacrisis door reisbureaumedewerkers en door de coronacrisis zal het aantal reisbureaus in Nederland weer toenemen Ja 23,2% Nee 76,8%

Een combinatie van verschillende factoren 3,4% Er wordt door de service tijdens de coronacrisis meer op het reisbureau geboekt dan via ons online kanaal Er had méér aan gedaan moeten worden om het fysieke reisbureau positief in the picture te zetten tijdens de coronacrisis, want de Nederlandse consument is slecht op de hoogte van de USP's van het boeken via een reisbureau?

Ja 60,2% Nee 39,8%

Ja 89,5% Nee 10,5%

Profiteert het reisbureau van de service die is verleend tijdens de coronacrisis m.b.t. het aantal boekingen?

Ja 81,1%

Door de service tijdens de coronacrisis zien we klanten in deze leeftijdscategorieën meer op het reisbureau dan in 2019 (het laatste normale jaar voor de coronacrisis).

18-25 jaar 16,8%

De consument is bereid om meer te betalen voor de service van het reisbureau.

25 - 40 jaar 53,7%

Ja 71,6%

40 - 67 jaar 25,3%

Nee 28,4%

67 jaar en ouder 4,2%

86

Nee 18,9%

RESEARCH

hard maken voor alle reizigers, gevaccineerd en ongevaccineerd, en hier geen stelling in nemen door groepen uit te sluiten of niet te willen boeken.”

Chiller dan internet Erik van der Waard (eigenaar van Internoord Travel Group BV Leeuwarden en voorzitter van Dutch Travel Alliance) zegt dat hij zeker een positief effect ziet in het aantal boekingen en reisbureaubezoeken naar aanleiding van de service die zijn reisbureaumedewerkers hebben gegeven tijdens de coronacrisis. “Het valt me op dat er steeds meer mensen zijn die ons reisbureau bezoeken, die laten weten dat ze voor de coronacrisis vaak zelf aan de slag gingen op internet, hetgeen bij ons ook kan, maar dat ter zijde. Deze mensen kiezen voor de service, ontzorging en de assistentie die ze krijgen op het reisbureau en laten weten het gemak van het boeken via een reisbureau ‘chill’ te vinden. Wie online zoekt, blijft vaak met vragen zitten die door onze medewerkers direct worden beantwoord.” Op de vraag of Van der Waard verwacht dat het reisbureau lang zal profiteren van de extra services die is geleverd tijdens de coronacrisis, antwoordt hij: “Eerlijkheidshalve ben ik benieuwd hoelang het zo blijft dat mensen de voorkeur geven aan het reisbureau. Het is net als bij een loonsverhoging.

Als je het hoort ben je er blij mee, een maand later ga je ernaar leven en nog een maand later is alles weer zoals het was. Zo is dat ook wanneer mensen via het reisbureau boeken, dan ontstaat er opeens kritiek op het feit dat men te lang moet wachten op een uitzoekklus. Maar dat is al zo oud als de bijbel en niets nieuws. Overigens plussen bij ons op dit moment zowel de online boekingen als de boekingen die via de reisbureaus worden gemaakt.

Daarbij wil ik wel de aantekening maken dat we nog niet met vlag en wimpel over 2019 heengaan, zoals ik van sommige collega’s hoor. We missen nog best veel verre bestemmingen. Als die er ook bijkomen, dan gaat het er heel erg goed uitzien.”

is. Of we daar naar kijken omdat het reisbureau populairder wordt? Het speelt ook mee dat het aantal reisbureaus maar blijft afnemen met als laatste het grote faillissement van D-reizen.” Op de vraag hoe Van der Waard de toekomst van het reisbureau ziet, zegt hij dat hij die vraag al sinds december 1995 krijgt, het moment dat hij instapte in het familiebedrijf. “Mensen vinden dat kennelijk een interessante vraag. Ik denk dat het beste antwoord is dat Internoord sinds die tijd groter is dan ooit en er nog steeds groei is. Er wordt altijd van alles geroepen over reisbureaus, dat het eindig is, dan doen we dit niet goed en dan dat niet. Veel reisbureauondernemers en -medewerkers hebben zó hard gewerkt tijdens de coronacrisis, dat zegt ook wel wat over de toekomst. In de tijd van mijn ouders bleef het bedrijf groeien en groeien en ook nu blijft het groeien.

Wij hebben de ellende goed doorstaan en zijn nog nooit zo groot geweest als dat nu het geval is. Voorlopig verwacht ik dat wij er nog wel even van de partij blijven.”

‘‘

Ze vinden boeken via een reisbureau 'chill'

Uitbreiding In januari 2022 opende Van der Waard twee nieuwe Internoord-reisbureaus. Eén in Heerenveen en één in Harlingen. Drachten is pending. “Met de twee nieuwe winkels en één pending staat het totaalaantal op vijf Internoord-reisbureaus. “We zijn aan het kijken of er meer uitbreiding van het aantal reisbureaus mogelijk

Erik van der Waard

87

TUI TUI COLLECTION COLLECTION --

Groter Groter en en beter beter dan dan ooit ooit Onze Onzemeest meestsuccesvolle succesvolleen enexclusieve exclusieveportfolio portfolio van vanactiviteiten: activiteiten: •• Uitzonderlijke Uitzonderlijkeervaringen. ervaringen.

•• Samengesteld Samengestelddoor‘s door‘swerelds wereldsbeste bestelokale lokaleexperts. experts.

•• Grote Grotewaarde waardezonder zonderverborgen verborgenkosten. kosten.

•• Gedekt Gedektdoor dooronze onzebeste bestewaarde-garantie. waarde-garantie.

• Geleverd door vriendelijke deskundige gidsen, die houden van onze bestemmingen en daar ook wonen.

• Wij zijn toegewijd om jouw klanten een authentieke ervaring te geven vol met interessante lokale inzichten.

Meer info op tuiexperiences.com

“DE AFGELOPEN TWEE JAAR WAREN MOEILIJK, VERDRIETIG EN KEIHARD” Iedereen moet grenzeloos én zichtbaar kunnen genieten van prachtige bestemmingen, samen met anderen - wellicht gelijkgestemden - de wereld ontdekken. Het moet dan niet uitmaken of je een lichamelijke of geestelijke beperking hebt. Travelpro praat hierover met Ingeborg Jansen (Stichting Het Buitenhof) en Richard Ruiter (Flow Reizen).

DOOR:

SHARON EVERS

"De corona-app was niet zichtbaar" Stichting Het Buitenhof heeft drie merken: Buitenhof Reizen is speciaal voor mensen met een verstandelijke beperking, MundoRado Reizen is voor mensen met een lichamelijke beperking en AutiTravel is voor mensen met een stoornis aan het autisme spectrum. Travelpro spreekt met Ingeborg Jansen (directeur Stichting Het Buitenhof) over deze ietwat onderbelichte nichemarkt.

Stichting Het Buitenhof is ruim 45 jaar geleden opgericht, vanuit de constatering dat mensen met een verstandelijke beperking vanuit de zorginstelling wel op vakantie gingen, maar vervolgens werden weggestopt en onzichtbaar waren voor andere toeristen. Dat moest anders vonden twee vrienden werkzaam in de zorg en een vriend werkzaam in het toerisme; zij namen het initiatief om de stichting op te starten met als doel: mensen met een verstandelijke beperking te laten integreren in het reguliere toerisme. Ingeborg is ruim tien jaar verbonden aan de stichting als directeur en verdiende voorafgaand aan deze functie haar sporen in de branche. “In het verleden heb ik voornamelijk voor gespecialiseerde reisorganisaties gewerkt, met hier en daar een uitstapje buiten de branche. Maar, zoals het vaker gaat, als je eenmaal bent besmet met het reisvirus, blijft het aan je trekken. Vijftien jaar geleden werd mijn moeder ernstig ziek en ik wilde mijn netwerk inzetten om aangepaste vakanties voor haar te regelen. Ik kwam er al snel achter dat het ontzettend moeilijk was en liep tegen zowel letterlijke als figuurlijke drempels aan

90

om haar een mooie en vooral veilige en toegankelijke vakantie te kunnen bezorgen. Na haar overlijden zag ik een vacature voor Stichting Het Buitenhof, ik had nog nooit van deze organisatie gehoord en daar wilde ik graag verandering inbrengen. Mensen die hulp, zorg en begeleiding nodig hebben, moeten weten dat Het Buitenhof bestaat. Ik reageerde op de advertentie, werd aangenomen en werk inmiddels ruim tien jaar bij deze mooie organisatie. Als je niet met mensen met een beperking of een zorgvraag te maken hebt, is het logisch dat je ons soort organisaties niet kent.

Maar als je wel in die doelgroep valt, vind ik ook dat wij en andere gespecialiseerde organisaties - mits deze voldoen aan wet- en regelgeving, er zijn namelijk te veel goed bedoelde initiatieven die hier niet aan voldoen - zichtbaar en vindbaar moeten zijn.”

Groepsreizen Stichting Het Buitenhof organiseert voor elke doelgroep groepsreizen, die worden begeleid door vrijwilligers. Afhankelijk van de zorgvraag en de mobiliteit van de deelnemers biedt de stichting van 1-op-1 tot 1-op-10 begeleiding aan, waarbij de reisbestemmingen verspreid zijn over de hele wereld.

“De wereld moet bereisbaar zijn, ook als je een beperking hebt. Het is wel afhankelijk van de instelling van de klant, de zorgvraag en mate van mobiliteit en zelfredzaamheid welke reis geschikt is.”

Er even tussenuit Op de reizen van AutiTravel en Buitenhof Reizen gaan mensen met een verstandelijke beperking en/ of autisme met elkaar op vakantie, zonder dat aan

INTERVIEW

Ingeborg Jansen

91

deze groep medereizigers zonder beperking worden toegevoegd. Ingeborg: “De deelnemers zijn dan even helemaal samen met gelijkgestemden, waardoor ze die week 100% zichzelf kunnen zijn. Iets wat in het dagelijkse leven niet altijd lukt en dat maakt de vakanties voor hen ook zo fijn. Bij mensen met een lichamelijke beperking zien we een tweedeling.

Enerzijds boeken mensen als individu een groepsreis, om uit de eenzaamheid te komen en vrienden te maken, anderzijds zien we ook veel mensen die hun partner meenemen, waarbij wij ervoor zorgen dat de partner echt kan genieten van de vakantie en de zorgtaak kan laten vieren. Onze begeleiders nemen die taken dan over.”

De wil is er Net als elke andere reisorganisatie had Het Buitenhof ook te lijden onder de coronapandemie. Volgens Ingeborg had de organisatie niet te maken met terughaalacties, wél met omboeken, wijzigen en annuleren van reizen en het uitgebreid en veelvuldig informeren van klanten. “In 2020 hebben we slechts twee maanden vakanties kunnen uitvoeren, in augustus en september en alleen maar naar bestemmingen in Nederland. In 2021 moesten we vooral een balans vinden tussen wat we konden organiseren en wat we daadwerkelijk konden uitvoeren, rekening houdend met de beschikbaarheid van vrijwilligers”. Anno 2022 zegt Ingeborg positief naar dit reisjaar te kijken: de wil om te reizen - én om reizen te begeleiden - is er beslist en de boekingen lopen goed. “Onze doelstelling voor dit jaar is dat we qua cijfers weer richting die van 2019 gaan en het ziet ernaar uit dat we die zullen halen, mits we

92

natuurlijk reizen kunnen blijven uitvoeren. Ik kan niet ontkennen dat ik me zorgen maak over de stijgende prijzen en de huidige oorlog in Oekraïne, desondanks hebben we inmiddels (begin april, red.) 87% van onze boekingen ten opzichte van de begroting al binnen.

Het loopt dus goed, op enkele reizen zijn slechts nog een paar plaatsen vrij. Hierna gaan we ons focussen op de kerstreizen.”

Spannend Net als iedereen verheugen mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking zich op een vakantie, die de afgelopen jaren veelal niet kon doorgaan. “De reacties waren wisselend, maar over het algemeen werd er positief gereageerd op het helaas moeten annuleren of verzetten van de reis, omdat veel reizigers én ouders/verzorgers het toch wel spannend vonden om tijdens de pandemie op vakantie te gaan.

Daarnaast hebben we ook te maken met het beleid van zorg- en wooninstellingen; het kwam de afgelopen twee jaar regelmatig voor dat wij de reis wel konden uitvoeren maar dat de instelling in quarantaine zat.

Daar waren onze deelnemers vaak nog verdrietiger over, dan wanneer ze hoorden dat wij zelf besloten om de reis niet uit te kunnen voeren. Ondanks de teleurstellingen hebben we veel positieve reacties ontvangen over de wijze waarop wij mensen hebben meegenomen in onze overwegingen; de besluiten waren duidelijk en werden geaccepteerd.”

Geen zichtbaar Digitaal Corona Certificaat Ingeborg vertelt dat mensen met een verstandelijke beperking als een van de eersten in 2020 aan de beurt waren voor een coronavaccinatie, waardoor ze

INTERVIEW

verwachtte dat deze doelgroep als eerste weer kon gaan reizen. “Het probleem bij deze 'eerste lichting gevaccineerden' was het feit dat de vaccinaties gezet werden door (huis)artsen die verbonden zijn aan de zorginstelling en dat er in de beginperiode nog geen sprake was van een goede registratie bij de GGD. Hierdoor bleek het voor deelnemers erg lastig om tijdig over DCC te beschikken. Dat maakte het voor ons heel lastig. Mensen willen en zijn er klaar voor, maar konden niet naar het buitenland of zich overal binnen Nederland bewegen, omdat hun DCC niet zichtbaar was. Dat was met name het grote verdriet en de grootste domper. We hebben veel meegedacht en zijn ontzettend flexibel geweest om mensen alsnog een mooie vakantie te bieden.”

‘‘

Mensen die hulp, zorg en begeleiding nodig hebben, moeten weten dat wij bestaan Verkoop via het reisbureau “Met name ons label MundoRado Reizen - voor mensen met een lichamelijke beperking - wordt via de retail verkocht, deze doelgroep meldt zich immers ook vaak bij de reisadviseur. Mensen met een verstandelijke beperking of autisme benaderen ons rechtstreeks.”

Overname In februari van dit jaar nam Buitenhof Reizen de vakantie-activiteiten over van De Klup Gouda.

De Klup Gouda is al ruim 50 jaar een begrip in de gemeente Gouda en omgeving en is uitgegroeid tot een bruisende en veelzijdige organisatie gericht op vrijetijdsbesteding van mensen met een verstandelijke beperking. Ingeborg: “De Klup Gouda heeft besloten om zich niet meer te gaan richten op het organiseren van vakanties, deze activiteiten hebben wij overgenomen. Het is heel fijn dat je elkaar weet te vinden als twee Goudse organisaties met hart voor de doelgroep. Een deel van de deelnemers van de Klup kenden wij al, maar we kijken uit naar een nadere kennismaking met alle reizigers en hopen daarnaast ook veel vrijwilligers van De Klup te mogen begroeten als begeleiders voor onze vakanties.”

Hart van goud Ingeborg laat weten dat ze door de pandemie niet alleen klanten, maar ook vrijwilligers heeft moeten

teleurstellen, omdat de reizen niet doorgingen.

“We werken samen met zo’n 1.000 vrijwilligers die onze vakanties begeleiden. Onder hen zijn veel 60-plussers, die door de pandemie om persoonlijke redenen geen reizen konden of wilden begeleiden.

We zijn afhankelijk van het aantal begeleiders die we hebben, waardoor we gebonden zijn aan een maximaalaantal reizen die we kunnen organiseren.

De vrijwilligers hebben voor een deel een achtergrond in de zorg. Daar waar zorg uitgeoefend moet worden, hebben we vrijwillige artsen, verpleegkundige en/of verzorgenden. Daar waar geen zorg uitgeoefend hoeft te worden, maar waar het om intensieve begeleiding gaat, zoeken we mensen van boven de 18 jaar met een goed hart die de deelnemers altijd centraal stellen. Het is namelijk beslist geen vakantie voor de vrijwilligers: zij moeten immers 24-uur per dag alert zijn. Maar daar staat ook wat tegenover: Je geeft reizigers een ontzettend mooie vakantie en ervaring, en dat geeft ongelooflijk veel voldoening en het verrijkt je eigen leven. We merken dat het begeleiden van vakanties verslavend werkt; als je er eenmaal aan begint en het pakt je, dan zien we dat mensen jarenlang vrijwilligers blijven. En daar zijn we trots op; vrijwilligers met een hart van goud.”

93

“Iedereen heeft beperkingen en daardoor zijn we allemaal gelijk” Ruim 32 jaar geleden richtte Richard Ruiter samen met Roger Olislager Flow Reizen op, avontuurlijke reizen voor mensen met een lichte beperking.

Een doelgroep die vaak te maken heeft met teleurstellingen. “Zodra anderen zeggen dat iets niet kan, zetten wij alles op alles om het wel mogelijk te maken”, zegt Richard.

Ik heb een broer met een licht verstandelijke beperking. Hij weet dat hij een beperking heeft en dat maakt het voor hem extra moeilijk, want op het moment dat je beseft dat je een beperking hebt, krijg je vaak te maken met teleurstelling. Deze doelgroep heeft als eigenschap meer te willen dan echt aan te kunnen, altijd bij de bovengrens te willen horen. Toen we ouder werden, begon ik op een andere manier met mijn broer te praten. Ik vroeg wat hij wilde in het leven, zijn standaardantwoord was altijd dat hij hetzelfde wilde doen als ik. Dat is best confronterend, tot ik op een gegeven moment afvroeg waarom dat eigenlijk niet zou kunnen. Misschien zou niet alles in het leven voor hem bereikbaar zijn, maar dat is het voor mij ook niet. Ik had ook wel profvoetballer willen worden en dat is ook niet gelukt. Iedereen heeft beperkingen en daardoor zijn we allemaal gelijk. Kijk

vooral naar dat wat iemand wel kan, ga daarvanuit en dan kan alles. Roger was activiteitenbegeleider en liep vaak tegen hetzelfde aan als ik. Samen hebben we het zaadje gepland en uiteindelijk groeide Flow Reizen daaruit; avontuurlijke reizen voor mensen met een lichte beperking.”

‘‘

Kijk vooral naar wat iemand wel kan, ga daarvanuit en dan kan alles Bevlogen begeleiders Flow Reizen staat bekend om haar avontuurlijke reizen en heeft als basisregel: wil ik deze reis ook zelf maken?

Richard: “Dan kom je al uit op fantastische reizen overal ter wereld. Binnen Europa en ver daarbuiten bieden we alles aan, zoals meerdere rondreizen door Nieuw-Zeeland, Nepal, Australië, Alaska, Amerika et cetera.” De reizen worden altijd begeleid door beroepskrachten. Voor Richard is het een bewuste keuze om niet met vrijwilligers te werken. “Mensen moeten ontzettend veel weten en kunnen, daar moeten ze ook voor worden betaald. We leiden onze mensen zelf op en blijven ze continu trainen. Een echt goede begeleider word je pas als je het vaak doet, vergelijkbaar met autorijden, nieuwe begeleiders maken dan ook zo’n vijf à zes reizen achter elkaar in het seizoen, want dan leer je het vak pas echt.”

Bij Flow Reizen heeft een begeleider geen medische achtergrond nodig. Volgens Richard is het belangrijker om onder meer te weten hoe iemand in het leven staat, wat de levensfilosofie is, hoe er wordt omgegaan met mensen, of iemand sportief is en of de basisnormen en -waarden in huis zijn.” De groepsgrootte verschilt qua bestemming en vervoer, op de busreizen binnen Europa gaan maximaal vijftien deelnemers en drie begeleiders mee en op de vliegreizen kan het aantal deelnemers oplopen tot 22 deelnemers en vier begeleiders.

Warme contacten De coronapandemie ligt hopelijk achter ons en daarom kijken we liever vooruit, maar iets wat ons twee jaar lang in haar greep heeft gehouden en een ongelooflijke impact heeft gehad, daar kunnen we nog niet onderuit. Voor Flow Reizen is het, net als voor veel andere reisorganisaties, een heftige periode geweest.

“Vooral omdat we niet wisten wat de toekomst zou

94

INTERVIEW

brengen. We bleven reizen continu annuleren en verzetten. Gelukkig hebben we een ontzettend trouwe doelgroep, die ook heel blij met ons is. Onder de deelnemers ontstaat vaak hechte vriendschappen en zelfs huwelijken. Voor hen is Flow Reizen meer dan een reisorganisatie. We hebben onze doelgroep continu op een ludieke manier via onze social media op de hoogte gehouden. Er zijn mensen van wie we de reis tot vijf keer toe hebben moeten verschuiven. Op het moment dat we weer mochten, waren we er ook hartstikke klaar voor. Afgelopen zomer hebben we 71% van de normale zomerboekingen kunnen uitvoeren, dat wil niet zeggen dat de schade niet enorm is. Maar we hebben niet hoeven meedoen aan de Voucherbank, hebben de mensen alles kunnen terugbetalen en zijn weer fris begonnen. We zien dat mensen weer heel graag willen nu het weer kan, de boekingen schieten weer door het dak en dat geeft een geweldig gevoel.”

Stapje terug Richard vertelde al dat de coronaperiode ontzettend heftig is geweest, voor het bedrijf maar ook voor hem als ondernemer. Het heeft hem doen inzien dat hij een stapje terug gaat doen binnen Flow Reizen. “Als organisatie hebben we veel geleerd van deze periode, we hebben de tijd nuttig besteed om de backoffices te

upgraden door onder meer systemen gemakkelijker te maken. Maar ik heb persoonlijk geleerd dat ik mezelf meer vervangbaar wil maken. De afgelopen twee jaren waren lood en loodzwaar, het is enorm moeilijk om te zien dat alles waarvoor je ruim 30 jaar hard hebt gewerkt, kapot wordt gemaakt.” Moeilijk, verdrietig en keihard waren de afgelopen twee jaren, maar Richard heeft er nooit aan gedacht op de handdoek in de ring te gooien. “Zo zit ik niet in elkaar. Mijn goede eigenschap en tevens valkuil is dat als ik word tegengewerkt ik nog meer tegen de stroom in zwem. Daar is het bedrijf heel blij mee, maar het gaat dan wel vaak ten koste van jezelf. Maar dat is ook ondernemen, dat neemt niet weg dat ik nu een stapje terug ga doen. Ik ga een deel van mijn managementtaken afstoten.” Op de vraag of een deel van zijn taken door een nieuwe medewerker wordt overgenomen, antwoordt Ruiter: “Dat denk ik wel, we zijn daar nu stappen voor aan het nemen.”

Directe verkoop Flow verkoopt haar groepsreizen direct aan de klant en niet via de retail. “We doen alles zelf, maar de vlieg/ hotelcombinaties kopen we in bij TUI. Daar werken we al heel veel jaren en met plezier mee samen. Voor Richard Ruiter

95

ons als kleine reisorganisatie is het bijna niet te doen om stoelen zelf in te kopen en afspraken te maken met hoteliers.”

Maori’s In 2016 begon Richard met het schrijven van verhalen over de onvergetelijke momenten die 30 jaar reizen met mensen met een lichte beperking opleveren. De verhalen werden een boek, dat tijdens de coronapandemie is afgerond en resulteerde in: De Grote Flowreis, Hoe kleine jongens klein zijn gebleven. “Ik heb ontzettend veel anekdotes, een daarvan is een rondreis naar Nieuw-Zeeland. Wij zijn een organisatie die de grenzen hier en daar graag wat opschuift. Zodra anderen zeggen dat iets niet kan, zetten wij alles op alles om het wel mogelijk te maken. In Nieuw-Zeeland hebben we bijvoorbeeld alles gedaan wat we konden doen, zoals bungeejumpen en zijn we op bezoek gegaan in een Maori-dorp, waar we een traditioneel welkom zouden krijgen.

Onze Nederlandse buschauffeur woont al jaren in Nieuw-Zeeland en hij bereidde de groep voor op deze traditionele en serieuze ontmoeting. We hebben een aantal mensen uit de groep, die wat meer op de achtergrond waren, de belangrijke taken gegeven. Zij werden onze adjudanten. Op de grote dag liepen we met z’n allen naar de poort van het Maori-dorp, waar het opperhoofd ons toezong en vroeg wie we waren, waar we vandaan kwamen en of we vijanden zijn.

Onze adjudant nam zijn taak ontzettend serieus en deed het heel goed, hij vertelde in tranen en wijzend naar de lucht dat we daar helemaal vandaan waren gekomen, dat zijn vader nu hij dit mocht doen trots op hem was en dat we in vrede kwamen. Dat was voor

96

Bulgarije

Rhodos

iedereen erg indrukwekkend, waarschijnlijk ook voor het opperhoofd van de Maori’s. Hiermee hebben we de groep kennis laten maken met een stuk traditie, we hebben methodieken gebruikt waardoor mensen meer vertrouwen krijgen in zichzelf en de ervaring het ook zelf zonder hulp te kunnen. Dan valt alles samen.”

TRAVDAY

travday Heb je deze editie gemist of wil je alvast uitkijken naar een nieuwe TravDay? Goed nieuws: maandag 26 september wordt de najaarseditie gehouden. Scan de QR-code voor meer informatie.

97

TRAVDAY

98

Happiness op de Nederlandse Antillen

BONAIRE TIME TO SMILE Chogogo Dive & Beach Resort4, 9 dagen, logies

vanaf

949,-

vanaf

999,-

CURAÇAO Renaissance Wind Creek Curaçao Resort4, 9 dagen, logies

ARUBA

RIU Palace Aruba5, 9 dagen, All Inclusive

vanaf

1599,-

Genoemde vanaf prijzen zijn per persoon, o.b.v. Economy Class per TUI fly, exclusief bagage. Vertrekperiode t/m 31 oktober 2022, op basis van actuele beschikbaarheid. Prijswijzigingen, zet- en drukfouten voorbehouden.