Travelpro - januari 2022

SANDRA YSBRANDY “Als ik geen tv-kok was geworden, dan was ik reisagent geweest”

De opkomst, experimenten, feesten, bedrog en ruzies bij BOOKING.COM WINNAARSEILAND

ARUBA

“De naam D-reizen is niet beschadigd en staat als een huis” Marc van Deursen nr. 1 - januari 2022

1

Samen reisdromen uit laten komen in 2022 een nieuw tijdperk van ontdekkingsreizen

Foto: One&Only Mandarina, Mexico

2

Herken je dat gevoel? Dat gelukzalige moment wanneer je mooie herinneringen ophaalt aan avonturen die je samen met partner, kinderen, familie of vrienden hebt beleefd? Hoe vaak betreft die mooie herinnering wel niet een bijzondere reis? Dat diner onder de sterrenhemel in de woestijn van Namibië, die walvisstaart die naast de boot uit de zee omhoog kwam, de gletsjertocht waarbij het uitzicht zo magisch was dat het ontroerde, voetjes in het zand tijdens de zonsondergang op de Seychellen, die wijnproeverij in Toscane...

Het zijn dit soort herinneringen die ons een rijkdom verschaffen waar geen spaarrekening tegenop kan. En zeker wanneer je die herinnering deelt met de mensen die dicht bij je staan. In Corona-tijden heeft deze rijkdom een nieuwe betekenis gekregen, en de nieuwe herinneringen die we opbouwen lijken nog intenser en waardevoller dan voorheen.

Het is nog altijd puzzelen wat mogelijk is en er moet met meer rekening worden gehouden om een mooie reis te plannen. Toch nemen de mogelijkheden toe en zeker de afgelopen maanden zijn opnieuw velen met ons op reis geweest binnen en buiten Europa, van Canada tot Antarctica en van IJsland tot Kenia.

Nu we alweer een nieuw jaar ingaan is het misschien tijd om echt met meer vertrouwen weer mooie reizen te gaan plannen en aan nieuwe bijzondere herinneringen te gaan werken. Want zolang we met dankbaarheid naar het verleden kijken en met vertrouwen naar de toekomst, maken we van het heden het beste.

De allerbeste wensen voor 2022!

Tim, Hilda en het team van Avila Reizen

Ontdekkingsreizen naar Latijns-Amerika, Noord-Amerika, Afrika, Azië, Europa & de Poolgebieden Officieel agent van National Geographic Expeditions www.avilareizen.nl | info@avilareizen.nl | +31 (0)23 221 0800 Nassaulaan 2, 2011PC, Haarlem

10. WERELDWIJDE CRUISES Reisprofessionals vertellen

26. DE MACHINE

Opkomst, feesten, bedrog en ruzies bij Booking.com

INHOUD MEER COLUMNS 07. Arjen Lutgendorff 67. Fred van Eijk 86. Leo van der Hoeven

ARRIVALS & DEPARTURES 78. Wie vertrokken en arriveerden er?

4

34. MARC VAN DEURSEN Bijpraten met de CEO van D-reizen/Prijsvrij

44. CARIBBEAN Onbekend maakt niet onbemind

COLOFON

54. TV-KOK SANDRA YSBRANDY over haar expeditie in Kroatië

80. BETTER PLACES Saskia Griep over klimaatverandering

Tom van Apeldoorn - Uitgever T.J. van Apeldoorn - Commercieel Directeur Arjen Lutgendorff - Hoofdredacteur Sharon Evers - Eindredacteur Dylan Cinjee - Redacteur Rahanna van Stapele – Redacteur Theo de Reus - Redacteur Tijn Kramer - Redacteur Judith Wetselaar - (Web)redacteur Dennis de Groot - Sales Manager Dennis Ebbers - Sales Manager Danielle van Ewijk – Sales Support Iris Beenen - Graphic Design Jason Sanches - Marketeer Kantooradres: Arendstraat 33A, 1223 RE Hilversum Tel: +31(0)35-2005481 E-mail: redactie@travelpro.nl Internet: www.travelpro.nl Verantwoording: Travelpro is een uitgave van uitgeverij T&S Productions B.V. Coverfoto: Bianca van den Boogaard

60. REISTRENDS 2022 88. DIGITAL NOMAD Bleisure, wanderlust en hightech

Heidi Vermeer neemt kantoor overal mee naartoe

Dit magazine is als volgt verspreid: Oplage: 7.218 Digitaal via issuu.com Nieuwsbrief: 7.400+ abonnees Social media: 12.500+ volgers Opgave en vragen over abonnementen: Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel. +31(0)251-25 79 24 Fax +31(0)251-31 04 05 Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.

Beëindigen abonnement: Opzeggingen dienen 12 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.

68. IMAGO BRANCH Lieke Lamb vertelt

90. GOOD TOURISM Waar begin je?

Prijswijzigingen voorbehouden.

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 30 dagen voor de vervaldatum bij ons wordt opgezegd. Dit kan uitsluitend per mail: info@travelpro.nl Kijk voor actuele tarieven op travelpro.nl/abonneren.

72. WINNAARSEILAND Op reis met de winnaars van de Aruba Battle

Vragen? redactie@travelpro.nl Auteursrechten: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerde database, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij electronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Travelpro.

5

Live Happy

Even.

Geen.

Bereik.

VOORWOORD

OFF(LINE) WE GO! The Voice of Travel?! Faillissementen?! Ontslagen?! Ruzies?! Ergernissen?! Corona?!

Vaccineren?! Quarantaine?! Reisadviezen?! Vertrekkende CEO’s?! Pensioenen?!

Duurzaamheid?! Betere salarissen?! Minister voor Toerisme?! De Nederlandse luchthavens?!

Imagoprobleem?!

Wat een narigheid allemaal, maar onderwerpen die de afgelopen tijd veelvuldig in het nieuws waren of waarover je zou kunnen lezen in Travelpro. Maandelijks in print, wie had dat gedacht anno 2022?! Natuurlijk kan je het magazine ook online blijven lezen en blijf je op de hoogte via travelpro.nl, nieuwsbrieven en social media. Ons team is ontzettend benieuwd: waar en hoe ga jij ons magazine lezen? Stuur je ons een fotootje?

Ik dacht dat online het hé-le-máál zou gaan worden. Video’s, foto’s, doorlinken en ga zo maar door. Toch kwam steeds vaker de vraag: ‘Wanneer verschijnen jullie weer in print?’. Eerder werd al besloten om TravMagazine als tweewekelijks magazine uit te brengen en nu dan ook Travelpro als maandmagazine. Ik ga hier nu niet roepen dat print véél beter is dan online, maar nu TravMagazine en Travelpro als enige vakbladen zowel online als in print verschijnen, hoeven we daarover (en over bijvoorbeeld het bereik) ook niet verder te discussiëren.

Ik dacht bij het zoeken naar, en het zien van ons laatste printmagazine (maart 2020), weer even terug aan het begin van de coronacrisis. De uren en uren die we spendeerden om onze lezers via travelpro.nl op de hoogte te houden, de besloten Facebook-groep Travelpro’s Only die we nét voor de crisis hebben opgezet en waar je aan 3.773 (and still counting) collega’s vragen kunt stellen of kunt discussiëren, de digitale magazines, de verhuizing van ons Nijmegen-team naar Hilversum, de podcast, TravDay, de uitrol naar België en alle ontwikkelingen in de sector. Het voelt sinds de start van de crisis als een roller coaster die maar niet tot stilstand komt. Een gevoel dat jij misschien ook zo hebt ervaren (of juist niet).

Arjen Lutgendorff Hoofdredacteur arjen@travelpro.nl

In deze editie grote, afwisselende interviews, specials, reportages, columns en achtergrondartikelen. Heerlijk, een magazine met van die (grote) foto’s waarbij je even wegdroomt, alsof je zelf op die plek bent. Wat we eigenlijk nooit op papier zetten, maar zeker ook weleens mag, is iedere persoon en ieder bedrijf die je in deze editie ziet, bedanken voor de medewerking en zijn/haar tijd.

Een nieuwe start maken, dat is wat veel reisprofessionals én reisbedrijven de afgelopen weken hebben gedaan. Hoewel veel bekende gezichten nog op hun plek zitten, zijn er veel reiscollega’s geweest die een ander pad dan dat van de reisbranche hebben gekozen. Volgens veel reisprofessionals keren veel collega’s die uit de branche stappen na een tijd(je) wel weer terug, want ‘er is niets leukers dan reizen verkopen of om je daar mee bezig te houden’. Ik ben ervan overtuigd dat de reisbranche een van de leukste sectoren blijft om in te werken, ook na de crisis, en ook het plezier in het werk als reisprofessionals willen we een plek geven in ons magazine.

Met Travelpro maken we ook een nieuwe start, althans een herstart, als print magazine. Nu, 99 weken nadat we stopten met print en online gingen, ploft er weer een editie op de mat. Samen met jou willen we verder bouwen aan ons magazine. We zullen jullie, onze lezers, blijven vragen wat jij interessant vindt om te lezen. Wie moeten we welke vragen stellen? We willen van Travelpro een magazine maken dat jij wilt lezen. Mail of bel ons (redactie@travelpro.nl en 0352005481) wanneer je een tip hebt, wanneer je een mooie foto hebt of wanneer je een mooie reis hebt gemaakt.

Travelpro zijn we niet alleen, dat zijn we met z’n allen! Veel leesplezier en laat ons weten wat je van het magazine vindt!

Arjen Lutgendorff

7

CRUISEN VANUIT NEDERLAND Een vertrek uit Rotterdam of Amsterdam is zonder twijfel de meest ontspannen manier van reizen, onder andere door de Noorse fjorden. Bij Holland America Line geniet je van een compleet verzorgde cruise inclusief: volpension, luxe & ruime accommodatie, bruisend entertainment en vriendelijke, persoonlijke service.

Bij vragen of meer informatie neem contact op met ons Business Development Team: salesNL@hollandamerica.com of +31 10 297 6614.

Ontdek méér op hollandamerica.com

VRIENDELIJKE & PERSOONLIJKE SERVICE

NIEUW SCHIP

7 NACHTEN NOORSE LEGENDEN Rondreis Amsterdam - Schip: Rotterdam Vertrek: 1 & 22 mei, 5^ & 19 juni, 17 juli, 14 augustus, 11 & 25 september 2022 Prijs vanaf: €1.199 p.p.

RUIME & COMFORTABELE ACCOMMODATIES

7 PERFECTE NACHTEN Het Noorse fjordengebied lijkt wel speciaal ontworpen te zijn voor cruises. Holland America Line kent deze wateren als geen ander en neemt je mee op avontuur door de mooiste fjorden: op sommige plekken slechts enkele honderden meters breed.

Vanaf het promenadedek zie je reusachtige watervallen, loodrechte bergwanden, besneeuwde bergtoppen, glasheldere baaien en schilderachtige dorpen aan je voorbij trekken. Een schip is dan ook de beste – en op veel plekken zelfs de enige manier – om al dat natuurschoon te ontdekken. Deze reis voert je echter ook naar de twee mooiste Noorse steden. Het stadje Ålesund staat bekend om haar Jugendstilarchitectuur en in Bergen zie je de beroemde houten handelshuizen uit de Hanzetijd.

SMAAKVOL DINEREN

COMPLEET VERZORGDE CRUISE INCLUSIEF HAVE IT ALL+: Landexcursie(s)

Diner(s) in specialiteitenrestaurants

Drankenpakket

Wi-fi Surf pakket

BRUISEND ENTERTAINMENT

Hut upgrades

Voorwaarden: *Weergegeven tarieven zijn per persoon, o.b.v. een dubbele bezetting. ^Reisroute varieert zie hollandamerica.com voor details. Afhankelijk van beschikbaarheid en o.v.v. prijswijzigingen, druk- en zetfouten.

Voor volledige voorwaarden kijk op hollandamerica.com. Have it All+ eindigt 28 februari 2022. Registratie schepen: Nederland.

ONTSPANNEN & GENIETEN

10

“DE ZIN OM TE CRUISEN IS NOOIT WEGGEWEEST” De voordelen van cruisen zijn algemeen bekend: één keer de koffer uitpakken en toch elke dag van een andere bestemming genieten. Daarnaast word je volledig in de watten gelegd, zijn er tal van activiteiten op het schip en geniet je van heerlijk eten en drinken. Cruisen kan binnen Europa, maar natuurlijk ook daarbuiten. Deze cruisespecialisten praten je bij…

DOOR: SHARON EVERS

11

Peter Lindhout

Peter Lindhout (ZRA bij The Travel Club) specialiseerde zich de afgelopen tien jaar in de cruisemarkt en heeft er een ruime ervaring in opgebouwd.

“Tegen het einde van afgelopen zomer werd ik verrassend veel gevraagd om offertes en (veiligheids-) informatie voor met name cruises te maken en uit te zoeken. Ons verhaal in de context van cruises en het begin van de coronacrisis met schepen die besmet waren en niet in de havens mochten aanleggen, kon ik weerleggen met de argumenten dat nu ruim een jaar later de veiligheidsprotocollen aan boord met gevaccineerd personeel, met geen 100% bezetting en met het feit dat cruisemaatschappijen meer te verliezen hadden met deze risico’s en daarom heel veel geïnvesteerd hebben op het gebied van veiligheid aan boord. Door die ‘geruststelling’ besloten veel gasten toch (snel) te boeken en heb ik zelfs klanten gehad die na de zomer dit jaar al twee keer zijn weggeweest, maar ook klanten die nu plannen willen vastleggen voor 2022.”

BEGINNERS EN GEVORDERDEN

“Kort ingedeeld heb je de volgende ‘algemeen’ toegankelijke cruisegebieden: Noord-Europa, Middellandse Zee, Caribbean en Alaska. De meeste andere routes en gebieden zijn echt voor ‘gevorderden’, zoals Panamakanaal, Hawaii, Indische Oceaan, Zuidoost-Azië, Australië, Pacific, Zuidpool en de expeditie-cruises. Voor de starters is het meestal Noord-Europa, omdat er nu zonder vluchten - die voor klanten soms een belemmering zijn gezien Covid - toch gemakkelijk kan worden gereisd. Maar als dat voor de starters geen belemmering is, kan ik gemakkelijk met advies uitwijken

12

SPECIAL

naar Middellandse Zee (zomer) en Caribbean (winter). Alaska is zelden voor starters een bestemming, met name omdat je vaak daar een cruise doet in combinatie met extra landprogramma’s of een campertour et cetera.”

POPULAIR

Op de vraag welke wereldwijde routes populair zijn onder zijn klanten, antwoordt Peter: “Alaska is met name via Holland America Line erg populair voor komende zomer.

Ik heb er al diverse geboekt. Naar Azië is veel graag, maar klanten zijn terughoudend vanwege de vele landen die worden aangedaan met wel of geen Covid-restricties. Naar Hawaii begint ook vraag te komen, waarschijnlijk ook omdat je maar met de regelgeving van één land (USA) te maken hebt en daardoor is de kans groter dat de cruise doorgaat.” Peter laat weten dat hij de Antarctica- en Amazone cruises in Zuid-Amerika erg bijzonder vindt, maar ook de combinatie Canada en USA in het noordwesten, zoals de route Quebec/ Montreal - Boston/New York. “Maar ook alles rondom of in combinatie met Japan en in de Stille Oceaan zijn cruises die de kleine eilanden, zoals Fiji en Cook, aandoen bijzonder, zeker samen met bijvoorbeeld NieuwZeeland.”

RONDJE INDISCHE OCEAAN

“Wat ik mis zijn cruises in de Indische Oceaan met iets uitgebreidere

‘rondjes’ Seychellen, Mauritius, ZuidAfrika, Malediven en deels Arabische bestemmingen. Reizigers vliegen nu volop naar Dubai en Abu Dhabi en daar zijn de gewone korte eenweekse cruises, maar verder is er niet iets uitgebreider, zoals in de Caribbean.

Nu heeft MSC Cruises een pijl gericht op Saoedi-Arabië en dat is een leuke start naar een spannende nieuwe bestemming, maar verder niet veel anders.”

BIJZONDER

Peter geeft aan dat het gemak van een reis met meerdere bestemmingen, het comfort van een kwalitatief goed verblijf aan boord en de geneugten van restaurants et cetera cruises voor hem bijzonder maakt. “Dat begint al bij het aan

Boven: Auckland Onder: Het Panamakanaal

13

boord gaan van het schip. Je gaat echt op reis en wordt volledig in de watten gelegd.

De meest favoriete? Ik blijf de Noorse fjorden als dierbaar zien en heb een paar jaar terug een prachtige week gehad aan boord van de Seadream (Middellandse Zee), heerlijk kleinschalig en superluxe. Ik ga komende augustus met de Celebrity APEX vanaf Amsterdam naar IJsland en Ierland.

Het prachtige nieuwe schip, de rederij - en dan de formule die wordt gevoerd - en de bestemmingen stonden hoog op mijn verlanglijstje en nu is deze combinatie mogelijk, en lekker gemakkelijk vanaf Amsterdam.”

VERKOOPTIPS VOOR COLLEGA’S

“Ga zelf eerst eens cruisen en bouw je eigen ervaring op, verdiep je in de verschillende rederijen, doe mee aan scheepsbezoeken, want als je de juiste cruiseschip, rederij en bestemming koppelt aan een ‘eerste’ klant, dan gaat hij zeker bij je op herhaling.”

14

Mirella de Kock-Houmes

“ONZE KLANTEN WILLEN HÉÉL GRAAG WEER CRUISEN”

Mirella de Kock-Houmes (Business Development Manager bij Zeetours): “We hebben een aantal mooie weken achter de rug, echter met het oplopen van de besmettingsaantallen, de persconferenties en de aangescherpte Covid-maatregelen, zagen we sinds medio november de boekingen weer teruglopen. Wel zien we dat er goed geboekt wordt voor ‘verder weg’ in 2023 en zelfs al 2024. Ook zien we dat de afvaarten in 2022 met vertrek vanuit Nederland, die worden begeleid door Nederlandssprekende reisbegeleiding, populair zijn. Consumenten vinden het toch fijn om in deze onzekere

SPECIAL

Links: Glacier Bay National Park in Alaska

WANNEER KIEZEN KLANTEN VOOR EEN CRUISE BUITEN EUROPA, ZIJN DAT ERVAREN CRUISELIEFHEBBERS OF STAPPEN BEGINNENDE CRUISERS OOK AAN BOORD VOOR EEN CRUISE BUITEN EUROPA?

“Zowel de ervaren cruiseliefhebbers als de zogenaamde ‘first timers’ kiezen voor cruises buiten Europa. We zien dat bij de first timers’ vooral de Caribische cruises en bijvoorbeeld het Panamakanaal populair zijn. Ook de afvaarten in het Midden-Oosten vanuit Dubai of Abu Dhabi worden veel geboekt door beginnende cruisers. De bijzondere afvaarten zoals Zuid-Amerika, Suezkanaal, Antarctica of Australië/Nieuw Zeeland worden weer eerder geboekt door repeaters. Ook de wereldcruise of deeltrajecten hiervan zijn populair bij de ervaren cruise-fanaten.”

WELKE CRUISE OF CRUISES VIND JE ZELF BIJZONDER?

tijden een Zeetours-aanspreekpunt aan boord te hebben. De last-minuteboekingen die worden gemaakt zijn momenteel voornamelijk in de Middellandse Zee of Caribbean.”

MERK JE DAT KLANTEN ER WEER ZIN IN HEBBEN? OF IS DE ZIN NOOIT WEGGEWEEST, MAAR KON HET SIMPELWEG NIET VANWEGE CORONA?

“De zin is nooit weggeweest. We hebben gedurende de gehele Covid-pandemie gemerkt dat onze klanten nog steeds héél graag willen cruisen, maar dat ze voorzichtiger zijn (geweest) met het boeken.

We hebben de afgelopen maanden enorm veel offerte-aanvragen ontvangen en ook de bezoekersaantallen op onze website zijn nog nooit zo hoog geweest. Consumenten willen dus graag, oriënteren zich en willen alle informatie in huis hebben op het moment dat zij er klaar voor zijn om weer een nieuwe cruise te boeken.”

“Ik vind het heel moeilijk om per werelddeel één bijzondere cruise te noemen. Er zijn zoveel mooie routes, bestemmingen en aanloophavens. Om jullie toch wat inspiratie te geven, heb ik een aantal cruises geselecteerd. In Azië staat een cruise met Norwegian Cruise Line vanuit Bangkok naar Hongkong hoog op mijn wensenlijstje. Deze twaalfdaagse cruise waarbij je Thailand, Singapore, Vietnam en Hongkong aandoet is perfect om nog te combineren met een prachtig landarrangement voorafgaand of na afloop van de cruise. In Afrika vind ik de route vanuit Kaapstad, via Port Elizabeth, Mozambique, Madagaskar, Seychellen, Oman, Abu Dhabi en eindigend in Dubai een aanrader. Heel hoog op mijn bucketlist staat een Antarctica-cruise, waarbij de 21-daagse afvaart met de Hanseatic nature van Hapag Lloyd Cruises met vertrek vanuit Ushuaia en aankomst in Puerto Montt, toch wel een ultieme droom is. Als laatste Oceanië; een route die daarbij absoluut opvalt is de afvaart van Regent Seven Seas Cruises, van Auckland naar Singapore, waarbij je diverse havens in Nieuw-Zeeland en Australië ontdekt, maar ook nog een paar havens in Papoea Nieuw Guinea en Indonesië aandoet. Kortom; heb je klanten met tijd (en geld) dan is eigenlijk een wereldcruise de meest bijzondere cruise.

Zoals bijvoorbeeld de 181-daagse wereldcruise van Los Angeles naar New York met Oceania Cruises, waarbij zoveel bijzondere en onvergetelijke havens worden aangedaan.

Vaak is het ook mogelijk om een deeltraject van een wereldcruise te boeken, dus hebben

15

jouw klanten geen tijd om de volledige cruise te maken, dan kunnen zij vaak wel een stukje van die wereldcruise meemaken.”

worden aangedaan, hoeft niet de gehele reis geannuleerd te worden, maar wordt er vaak een passend alternatief geboden.”

ZIJN ER WERELDWIJDE ROUTES DIE JOU HEBBEN VERRAST?

EVEN PERSOONLIJK, WAT MAAKT CRUISEN VOOR JOU ZO ONTZETTEND LEUK?

“Ik houd van sneeuw, gletsjers en prachtige natuur. Een afvaart die mijn aandacht trok, is een 43-daagse cruise met Silversea Cruises, vertrekkend in augustus 2022. Het schip vertrekt vanuit Groenland en vaart via Canada, steekt de internationale tijdsgrens over, legt aan bij een aantal Russische havens en via Alaska eindigt de afvaart in Vancouver.

HEB JE TIPS VOOR REDERIJEN?

“Ik heb geen tips voor rederijen, alleen maar waardering dat zij in deze bijzondere tijd toch steeds weer mooie vaarroutes weten samen te stellen en snel schakelen als een geplande haven (om welke reden dan ook) onverhoopt niet kan worden aangedaan. Heel regelmatig moeten de vaarschema’s worden gewijzigd door de wereldwijde, steeds veranderende, coronamaatregelen. Je kunt je voorstellen wat een enorm logistieke operatie dit voor rederijen is om regelmatig op zeer korte termijn voor vertrek een vaarschema aan te moeten passen. Het lukt de rederijen vaak dan toch om de passagiers een gelijkwaardig en passend alternatief te bieden. Dat is ook weer een groot voordeel van cruisen; als de afvaart een haven bevat die door onvoorziene omstandigheden niet kan

“Het is inmiddels wel het geijkte cruisemotto, maar het iedere dag in een andere haven aankomen, andere omgeving, soms een andere taal, maakt cruisen voor mij wel heel bijzonder. Ik houd ervan om veel te zien en te doen in een vakantie. Iedere dag een nieuwe bestemming die je kunt ontdekken, geeft een heerlijk gevoel van vrijheid.”

HEB JE EEN BEPAALDE HERINNERINGEN AAN EEN WERELDWIJDE CRUISE?

“Ik heb de afgelopen jaren heel veel mooie en bijzondere cruises mogen maken. Uiteindelijk is reizen, in welke vorm dan ook, een bijzondere verrijking. Aan nagenoeg iedere cruise die ik heb mogen maken, heb ik mooie en/of bijzondere herinneringen. De prachtige herinnering aan het varen met de Star Flyer, liggend in het net aan de boeg, genietend van de zonsondergang en de dolfijnen die onder ons door zwommen, neem ik voor altijd met mij mee. Ook de studiereis in het Midden-Oosten met een fantastische groep reisagenten, waarmee we iedere dag weer in een compleet andere wereld stapten, de excursies elke dag weer enorm verrassend waren en waar eigenlijk alles perfect verliep, is een herinnering met een gouden randje.”

WANNEER VERTREK JE ZELF WEER OP CRUISE?

“Op kort termijn heb ik geen cruise gepland staan, maar er zal vast weer wat moois op mijn pad komen. Na een lange periode waarin we niet of nauwelijks hebben kunnen reizen, was het heel fijn om onlangs weer aan boord van een van de cruiseschepen te zijn en het cruisegevoel weer te ervaren.”

WAAR BEN JE HET MEEST TROTS OP?

“Er zijn veel dingen waar ik zakelijk trots op ben, maar het meeste ben ik toch wel op ons team. In de meest moeilijke periode van het bestaan van Zeetours heeft iedereen altijd moed en vertrouwen gehouden. De collega’s van ons serviceteam die heel veel vervelende gesprekken hebben moeten voeren met zowel klanten als reisagenten over annuleringen, wijzigingen en alles wat daarbij kwam kijken. Onze productmanagers die in de meest lastige periode van de pandemie alleen bezig zijn geweest met het annuleren in plaats van samenstellen van de mooiste reizen. Onze sales-collega die vol enthousiasme in maart 2020 begon aan zijn nieuwe functie en - door het annuleren

16

Lees verder op pagina 20

17

ADVERTORIAL

BOEK EN CRUISE MET VERTROUWEN DEZE WINTER EN ZOMER 2022

18

Het toonaangevende protocol van MSC stelt de veiligheid van gasten en bemanning voorop:

Onze bemanningsleden zijn volledig gevaccineerd en worden regelmatig getest.

ALLE GASTEN EN BEMANNING ZIJN GEVACCINEERD EN GETEST Alle gasten vanaf 12 jaar en ouder moeten verplicht volledig gevaccineerd zijn. Alle gasten vanaf 2 jaar en ouder zijn verplicht om een negatieve testuitslag te overleggen om aan boord te gaan.

FLEXIBELE BOEKINGSWIJZIGINGEN Boek nu een cruise, en mocht de klant deze willen omboeken of een naamswijziging willen uitvoeren, dan doen wij dat zonder wijzigingskosten tot 15 dagen voor de vertrekdatum

ADVERTORIAL

GEMOEDSRUST VOOR, TIJDENS EN NA DE CRUISE Dankzij de afgesloten COVID-19 verzekering zijn gasten volledig beschermd, mocht men positief testen voor men aan boord gaat of tijdens uw cruise. Wij maken het tevens makkelijk om aan de testverplichtingen voor terugkeer te voldoen aan boord.

EEN VOLLEDIGE ERVARING Onze protocollen zijn ontworpen om de cruiseervaring zo plezierig en zo veilig mogelijk te maken.

Waar de lokale voorschriften het toelaten is men vrij om van boord te gaan en zelfstandig tussenstops te bezoeken.

MSC CRUISES BIEDT VOOR ZOMERSEIZOEN 2022 CHARTERVLUCHTEN VANUIT BRUSSEL AAN NAAR GENUA EN TRIËST MSC Cruises heeft een nieuw chartervluchtprogramma voor zomer 2022 waardoor gasten uit Nederland, België en Luxemburg makkelijk de inschepingshavens van Genua en Triëst in Italië kunnen bereiken. Deze vluchten bieden passagiers de mogelijkheid vanaf Brussel naar de inschepingshavens te reizen.

Aansluitend op de volgende vaarroutes: • MSC Splendida vertrekt vanuit Genua en biedt cruises aan met stops in Marseille (Frankrijk), Syracuse, een van de populairste bestemmingen van Sicilië, Taranto, met zijn indrukwekkende stranden, en Civitavecchia in Italië.

• MSC Seaside biedt cruises aan vanuit Genua naar Civitavecchia en Palermo in Italië, Ibiza enValencia in Spanje en Marseille (Frankrijk).

• MSC Fantasia biedt een volledig nieuwe reisroute met uitgebreide stops in Ancona (Italië), Kotor (Montenegro), Bari (Italië), Corfu (Griekenland) en de pittoreske stad Dubrovnik (Kroatië).

Zelf een MSC Cruise beleven?

Met onze agentenaanbiedingen kun je zelf tijdens een cruise op één van onze schepen alles over MSC Cruises ontdekken en beleven. Ontvang 50% korting voor de 1e en 2e persoon in een balkonhut Bella of Fantastica voor zomer 2022. Voor meer info over deze mogelijkheden ga naar MSCBOOK.nl

ZOMER 2022 GRATIS UPGRADE: Genieten van uitzicht op zee was nog nooit zo betaalbaar!

MSC Cruises heeft een Gratis upgrade actie gelanceerd op een grote selectie afvaarten voor de zomer 2022.

Boek nu een balkonhut voor de prijs van een hut met zeezicht. De luxe van een balkonhut was nog nooit zo betaalbaar dus verwen je klant met prachtig zeezicht tijdens een cruise naar de mooiste bestemmingen, ook mogelijk met een drankpakket. Als kers op de taart zijn nu ook op geselecteerde afvaarten onze suites en Yacht Club tegen een gereduceerd tarief te boeken.

19

Vervolg pagina 17 van alle beurzen en evenementen - geen van deze werkzaamheden heeft kunnen uitvoeren, maar ten alle tijden positief blijft.

Onze administratieve medewerkers die er steeds weer voor gezorgd hebben dat de vele restituties snel en correct verwerkt werden en natuurlijk onze directie, die vooral de rust bewaard heeft en iedereen in onze organisatie continu het vertrouwen heeft geven dat er nog een hele mooie toekomst voor ons in het verschiet ligt. Ik ben enorm trots dat wij in deze Covid-19-pandemie zo goed overeind zijn gebleven en vast kunnen houden aan het varen van onze eigen koers, met het volste vertrouwen en overtuiging gaan wij de toekomst tegemoet.”

HEB JE VERKOOPTIPS VOOR REISAGENTEN? “Zorg ervoor dat je klanten goed en volledig geïnformeerd zijn, zeker in deze tijd.

Iedere rederij hanteert momenteel andere voorwaarden en maatregelen, zoals verplichte excursies via de rederij, vaccinatie- en/of testverplichtingen. Dit maakt het er niet makkelijker op. Wij willen reisagenten hier natuurlijk volledig in ondersteunen. Op onze agentenwebsite (reisburo.zeetours.nl) vind je daarom per afvaart tabbladen terug met Covid-19-maatregelen en visum- & toeganginformatie. Deze informatie wordt continu up-to-date gehouden en bevat alle informatie voor de betreffende vertrek- en aanloophavens van de cruise die de reisagent wil boeken voor zijn/haar klant. Reisagenten hoeven dus niet zelf per bestemming op zoek te gaan naar alle benodigde informatie, scheelt enorm veel tijd. Wijs je klanten ook vooral op de soepele wijzigings- en annulerings-voorwaarden die veel rederijen hanteren, zodat je je klanten wellicht toch over de streep kan trekken om die droom cruise nu al te boeken.”

Sylvia Snoeren

“CRUISEN IS VOOR MIJ EEN LIFESTYLE”

Sylvia Snoeren (ZRA bij Personal Touch Travel): “Van jongs af aan had ik een droom en het ontstaan ervan is ook heel goed uit te leggen. Mijn moeder heeft vroeger nooit een aflevering van The Love Boat gemist.

Captain M. Stubing, Bernie, Julie McCoy en Isaac, ik kan nog wel even doorgaan. Als kind keek ik mee en hoorde steeds hoe geweldig mijn moeder het zou vinden om eens zelf te cruisen. Alleen was het die tijd niet mogelijk,

20

cruisen was pure luxe en was alleen voor de rijke mensen. Mijn vader had er geen interesse in, hij werkte zich in de rondte om samen van een mooi pensioen te kunnen gaan genieten. Helaas liep dat anders en is mijn moeder op 55-jarige leeftijd overleden.

Mijn ogen zijn meteen geopend; ik wilde geen zes à zeven dagen per week werken en ik wilde niet bij mijn man blijven die alleen maar naar Oostenrijk wilde. Ik wist hoe de route zou moeten gaan verlopen; de wens die mijn moeder had, wilde ik waarmaken.”

WAAR OF WANNEER IS JOUW PASSIE VOOR CRUISEN ONTSTAAN?

“Na een tijd komt dan toch eindelijk die nieuwe liefde op je pad en geloof het of niet, we hadden beiden de wens om ooit eens te cruisen. Al snel waren we het eens dat het bij de huwelijksreis moest gebeuren en dan natuurlijk met een moderne Love Boat, The Princess Emerald. Als je dan aankomt rijden en in de haven het schip al ziet liggen,

‘‘

Ik dacht: 'Knijp me, dit kan niet waar zijn'

SPECIAL

begint je onderbuik te kriebelen en krijg je een echt wow-moment. Ik dacht op dat moment: ‘Knijp me, dit kan niet waar zijn’.

Het werden tien geweldige dagen in de Caribbean met bezoeken aan eilanden, als Bahama’s, Grenada, St. Thomas en vele kleine paradijsjes. Mijn passie is geboren op een mooie huwelijkscruise in 2010 en afgelopen december stond mijn 25e cruise gepland.”

WELKE MOOIE HERINNERINGEN HEB JE AAN CRUISEN?

“Doordat ik meerdere cruises heb gemaakt, zijn er vele belevingen geweest. Ik kan nog heel goed mijn eerste herinneren in de Caribbean, voor de kust van Dominica.

We staan voor op het dek en de kapitein roept om dat er school dolfijnen richting het schip af kwam. Ze spelen en springen minutenlang en als toetje geven ze ons een babydolfijn met de moeder te zien. Dat was een kippenvelmoment. Verder vergeet ik nooit meer de aankomst in Colombia,

Cartagena, als je daar van boord gaat loop je eerst door een stuk jungle met toekans, groene papagaaien, apen, flamingo’s en nog veel meer exotische dieren die daar leven.

Dat is echt een cadeautje. En weet je dat ze op Jamaica Ya-man zeggen? Dat was heel grappig, ik dacht lang dat dit alleen in commercials of in films was, maar je wordt echt zo begroet. Wat ook een bijzondere ervaring is, is het binnenvaren in Hong Kong.

We werden binnengehaald door tientallen waterspuitende boten en getoeter, echt een warm welkom. Ook het aanmeren in Rio de Janeiro is bijzonder. Je vaart dan voorbij het machtig grote Jezusbeeld, Suikerberg, Ipanema Beach en Copacobana.

Wereldstad Shanghai is ook geweldig, de stad met de vele bilboards. Maar ook Xiamen is heel bijzonder, in deze stad wonen hele kleine mensen en je begrijpt als je daar als Europeanen en Amerikanen van boord komt, we gezien worden als enorme reuzen. Ze willen dan ook met zijn allen met je op de foto. Wat ook geweldig is om mee te maken,

21

cruiseschip door te maken. Het lijkt me geweldig om te zien hoe alles mooi is versierd, de lekkerste gerechten voorgeschoteld te krijgen en op zee te genieten van mooi vuurwerk. De route zou zijn vanuit Kaapstad; twaalf dagen het zuidelijkste punt ontdekken, naar Durban, Ricard Bay en Namibië en weer terug naar Kaapstad. We blijven positief en gaan ervanuit dat deze wens ooit uitkomt.”

WELKE ANDERE DROOMCRUISE ZOU JE NOG EENS WILLEN MAKEN? is the Voice of the Sea. Mijn man zingt en heeft deze in 2019 gewonnen. Je krijgt dan contact met de crew en een kijkje achter schermen. Ik heb nog zoveel mooie herinneringen…”

WANNEER VERTREK JE ZELF WEER OP CRUISE EN WAARHEEN? Boven: Laguna Esmeralda bij Ushuaia Rechts: IJslandse waterval Skogafoss Onder: Jachthaven Singapore

22

“Dat is een pijnlijke vraag, we hebben te horen gekregen dat onze cruise vanuit Kaapstad niet door kan gaan, vanwege corona. Heel erg jammer. Het was echt een wens van ons om de feestdagen eens op een

“Goh, heb je even, haha!

Allereerst staat een wereldcruise op de bucketlist, het lijkt me heerlijk om maanden de wereld over te gaan. Er zijn er nog zoveel meer, zoals een cruise van Buenos Aires via Antarctica, Ushuaia, Falkland Eilanden naar de Chileense kust en San Antonio. Vanuit Dubai naar Kaapstad of visa versa, maar het lijkt me ook geweldig om te genieten van India en de mooie eilanden Seychellen en Malediven. Japan in de bloesemtijd, maar ook het Panamakanaal, New EngelandCanada-cruise, St. Petersburg, de Galapos Eilanden en Hawaii…”

SPECIAL

WELKE INTERCONTINENTALE CRUISE BOEK JE VAAK?

“Voor veel mensen is het net zoals bij mij, dat een cruise door de Caribbean op nummer één staat. Voor velen is altijd heerlijk weer en cruisen een mooie combinatie. Je ziet vaak families waarvan de ouders hun trouwdag vieren aan boord en stellen die er hun huwelijksreis beleven. Al moet ik zeggen dat ik wel steeds meer jonge gezinnen aan boord zie of te kennen geven op cruise te willen.”

WELKE CRUISE OF CRUISES BUITEN EUROPA VIND JE ZELF BIJZONDER? “De Baltische Zee lijkt me geweldig, zeker om naar St. Petersburg te gaan. Van Singapore via Vietnam naar Shanghai en eventueel uit te bereiden met een bezoek aan Thailand, Maleisië en Bali. De Australië/Bali-route is geweldig, maar ook de Japanse eilanden in de bloesemtijd, zoals ik al eerder zei. Van Buenos Aires via Antarctica naar Chili, maar ook vanaf Amerika via Groenland naar IJsland, et cetera.”

HEB JE VERKOOPTIPS VOOR COLLEGA’S?

“Ik denk dat je het vooral zelf moet meemaken om te weten wat cruisen echt is. Maar ook, goed luisteren naar wat je klant wil. Pas dan is de mooie belevenis geboren. Wat ik bijvoorbeeld aanbied, is dat mijn partner en ik meegaan. Ik doe dan de begeleiding en leer mensen om te genieten van een cruise met de do's & don'ts. Ik hoor vaak dat mensen niet willen cruisen, als ik doorvraag is het vaak vanwege de onwetendheid en dat is juist zo jammer. Cruisen geeft zoveel moois, een bepaalde rijkdom met een enorm vrijheidsgevoel. Heel eerlijk, cruisen is voor mij een lifestyle.”

Els Heijne

“BEREID KLANTEN GOED VOOR”

Els Heijne (ZRA bij The Travel Club): “In het algemeen merk ik dat klanten weer zin hebben om te gaan cruisen, al remmen de huidige coronamaatregelen de klanten nog wat af. Maar de zin is er zeker, ook omdat gebleken is dat dit juist nu een veilige manier van reizen is als men zich houdt aan de maatregelen die de verschillende maatschappijen hebben genomen. De Caribbean boek ik

23

Boven: Mt. Fuji, Japan

regelmatig voor de winter, maar de meest verrassende is een cruise van Buenos Aires naar Rio de Janeiro in februari 2022. Deze klanten hebben wel vaker gecruised en weten dus wat ze kunnen verwachten aan boord. Ook voor beginners is een cruise een goed idee, al is in deze tijd goede voorlichting wel van belang. Bereid de klant voor op wat ze kunnen verwachten en houd scherp in de gaten of de maatregelen veranderen en ben hierover open naar de klant toe.”

JAPANSE LENTE

“Bijzondere cruises zijn er in alle soorten en maten, bijvoorbeeld met een schip van Oceania Cruises richting de Amazone en diep het regenwoud in varen. Antarctica is en blijft erg bijzonder, vanwege de prachtige natuur. Uiteraard is het MiddenOosten ook geweldig en het ontdekken meer dan waard, zeker op een cruiseschip.

Helaas is het komend voorjaar nog niet mogelijk om rond Japan te varen en zo de Japanse lente en de bloesem te zien, maar dat is zeker voor 2023 een aanrader.”

ENTHOUSIASTE VERHALEN

“Waarom ik zo enthousiast ben over cruisen? Elke dag ben je op een andere bestemming en ontdek je de wereld zonder je koffer in en uit te pakken. Vandaag sta je op de Burj Khalifa in Dubai en morgen

24

gesluierd in de Sultan Qaboes Moskee in Oman. De meeste voldoening haal ik uit de enthousiaste verhalen van mijn klanten, de berichtjes die ze onderweg sturen, zoals afgelopen september toen een familie van twaalf personen een topcruise maakten ondanks alle corona-obstakels. Iedereen zal begrijpen dat dit heel wat voeten in de aarde heeft gehad, maar ze hebben het geweldig gehad. Mijn volgende cruise is met de Celebrity Apex naar de Noorse Fjorden en ik kan niet wachten. Gek genoeg ben ik nog niet eerder die kant op geweest, dus ik ben benieuwd.”

TIP VAN ELS

“Mijn tip voor de rederijen is om de schepen niet te groot te laten worden om zo de mogelijkheid te hebben kleinere bestemmingen aan te doen en daarmee de routes extra bijzonder te maken. Een cruise over de Middellandse Zee kan met elke rederij, maar bijzonder wordt het als je met een tender middenin Portofino of in de haven van Monaco aan wal wordt gezet.

Dat kan alleen met kleine schepen. Tip voor mijn collega’s: probeer het eerst eens zelf, dan ken je het product en kun je het beter aan de klanten overbrengen. Als de klanten het nu eens niet precies weten wat ze willen, zet tussen de opties die je ze stuurt eens een cruise. De reacties zijn verrassend.”

Het boeken van reizen was nog nooit zo eenvoudig.

Dutch Travel Services, één krachtige totaaloplossing voor de Nederlandse reisbranche ✓

Gebruiksvriendelijk boekingsplatform

✓

Pakketreizen van Nederlandse en Duitse reisorganisaties

✓

Direct boekbaar, specialistisch aanbod: o.a. rondreizen, fly-drives

✓

Geselecteerd, dynamisch samengesteld reisaanbod met SGR(z) garantie

✓

Transparant afrekenmodel o.b.v. transacties

✓

Doorontwikkeling n.a.v. wensen gebruikers

Meer informatie of een live demo aanvragen? Ga naar dutchtravelservices.nl of bel met onze Sales toppers via 088 – 99 99 757

De opkomst, feesten, experimenten, bedrog en ruzies bij Booking.com

“ALS REISBEDRIJF MOET JE GEEN MACHINE WORDEN” De oprichting van het bedrijf, ‘Who the fuck is D-reizen’, TUI dat Booking wilde verpulveren met het online plaatsen van de pdf ’jes van hun brochures, inlichtingendiensten, extravagante megafeesten waarop de CEO als Jack Sparrow rondliep tot de negativiteit rondom de coronacrisis. Travelpro sprak met NRC-journalist Merijn Rengers over het boek ‘De Machine’, een must read over Booking.com voor reisprofessionals.

DOOR:

Arjen Lutgendorff

Stijn Bronzwaeralle, Merijn Rengers & Joris Kooiman

INTERVIEW

H

et boek is onder meer geschreven, omdat jullie mailtjes kregen over de situatie bij Booking.com. Dat soort mailtjes krijgen jullie vast ook over andere bedrijven? Waarom zijn jullie je juist gaan verdiepen in Booking.com?

“Omdat Joris (Kooiman, red.), Stijn (Bronzwaeralle, red.) en ik echt iets wilden doen met Booking.

Persoonlijk wilde ik er iets mee doen sinds ik in Sri Lanka ben geweest. Mijn collega Stijn, die over technologie schrijft, had al voor corona bedacht dat hij een keer bij Booking langs wilde gaan. Op zijn vraag of hij, tech-journalist van het NRC een keer langs kon komen op kantoor, vloog de woordvoerder van Booking uit New York naar Amsterdam om hem een rondleiding te geven door een kantoor dat hier 400 meter vandaan zit. Dat was voor hem een teken dat er een uitgebreid artikel moest komen. Toen we aan het begin van de coronacrisis meerdere mailtjes kregen, gingen we als een soort glijbaan naar dit boek toe.”

Krijgen jullie ook vaak mailtjes over andere reisbedrijven?

“Nee, dat is toch een heel compact wereldje.”

Kees Koolen (voormalig CEO van Booking.com, red.) heeft al op social media gereageerd op het boek en heeft het over een vooringenomen mening van de auteurs en schrijft dat de kern ontbreekt.

“Dat vind ik best wel een zwaktebod. We hebben continu geprobeerd om hem erbij te betrekken.

Zelfs al voordat we met het boek bezig waren. De vooringenomenheid ligt eerder bij hem. Als je het boek leest, krijg je overigens niet het idee dat Kees een vervelende kerel is. Het boek is ook geen afrekening met hem. Ik weet niet of hij het boek heeft gelezen, maar ik denk dat hij niet snel van zijn standpunt is af te brengen. Ik vind het ook heel jammer dat we hem niet hebben gesproken. Met andere mensen hebben we wel heel veel over Kees gesproken en je wordt hoe dan ook nieuwsgierig naar die man. Hij heeft niet meer gebeld om alsnog mee te werken. Het was wel duidelijk dat hij geen zin had in het boek en wel meer dan dat. Dat was een extra stimulans om het journalistiek heel netjes te doen. We hebben hem maandelijks gebeld, berichten gestuurd wat we gingen doen, wat onze conclusies waren, we hebben hem helemaal meegenomen in het proces. Mensen dichtbij Kees die wel hebben meegewerkt, zeggen dat het boek behoorlijk compleet is. Ik zou het hem dolgraag vragen welke kern van het verhaal er ontbreekt.”

Ook jammer dat Geert-Jan Bruinsma (oprichter Booking, red.) niet heeft meegewerkt.

“Ja, superjammer. Hij heeft er een streep onder gezet en praat er niet meer over. Hij heeft naar een ander interview verwezen, waar best nuttige dingen in stonden, maar we hadden wel meer vragen aan hem.”

Zoals?

“Bijvoorbeeld over de begintijd, maar natuurlijk over alles. Hij weet alles nog beter, hij is overal bij geweest.”

Waar ben je, als je terugkijkt op het hele project rondom het boek, het meest tevreden over?

“Ik denk dat we er van het begin tot het eind echt een verhaal van hebben gemaakt dat behoorlijk compleet is.

Journalistiek hebben we er het maximale uitgehaald met maar een paar losse eindjes. Het verhaal is ingewikkeld, maar wanneer je het boek leest, dan zit er wel vaart in.

Het is een hard, zakelijk bedrijf met veel techneuten, er zitten geen enorme karakters in en de ontwikkelingen zijn zó snel gegaan. Die snelheid vind je ook terug in het boek.”

Wat voor een beeld krijgen lezers van Booking en blijven ze bij Booking boeken?

“Dat laatste denk ik wel, gezien het gemak, de garanties, klantenservice, enzovoorts. Zeker als je verder weggaat, blijft men via Booking reserveren. Overigens kan je ook prima zelf bellen of online boeken bij een hotel, maar ik neem aan dat mensen wel doorhebben dat je een hoge prijs betaalt voor het gemak van Booking. Wie het boek heeft gelezen, zal zich zeker nog meer gaan beseffen hoeveel power Booking heeft. Sommige mensen wisten niet eens dat Booking Nederlands was en dat het zo groot is. Wij willen met het boek ook laten zien hoe de moderne economie werkt.”

Jullie hebben heel veel mensen gesproken. Kan je voorbeelden noemen wat je niet hebt meegenomen in het boek?

“We hebben op het laatst nog complete hoofdstukken weggegooid. Die paste niet in de lijn van het verhaal.

We hadden in het begin overigens het idee dat we veel over hotels zouden gaan schrijven, want Booking was op een gegeven moment iedere vergadering van de Amsterdamse Hotel Associatie onderwerp van gesprek.

Iedereen wilde iets aan Booking doen, maar niemand wist wat. Hotels die activistisch van Booking afstapten, kwamen na een tijd weer terug omdat de boekingen stopten. Het is de hotelbusiness niet gelukt om een

antwoord te formuleren op Booking. De grote ketens kunnen nog wel wat doen, die hebben ook een veel betere deal bij Booking en betalen veel minder commissie. Uiteindelijk gaat het in het boek heel veel over Booking zelf, want dat verhaal alleen al is ontzettend groot.”

Zijn er mensen die hun medewerking aan het boek hebben ingetrokken?

“Er zijn mensen geweest die anoniem hun verhaal hebben gedaan, maar iedereen die bij Booking weggaat tekent een zware non-disclosure, wat bij grote bedrijven gebruikelijk is.”

Wat heb je, voor je gevoel, nog niet echt kunnen ontrafelen?

“Hoe het écht is gelopen rondom het moment dat Booking van eigenaar is veranderd in 2003. Ze (Stef Norden en Kees Koolen, red.) hebben het namelijk voor echt héél weinig geld in handen gekregen, er was druk, ruzie, maar wat gaf nu de doorslag?”

‘‘

Booking heeft de reiswereld op z’n kop heeft gezet, maar ze weten eigenlijk helemaal niks van reizen Als ik het allemaal zo lees had Bruinsma er gewoon genoeg van.

“Dat is evident, hij wilde ervanaf, ging er totaal aan onderdoor. Hij is een aardige ingetogen jongen, maar had niet de persoonlijkheid om er boven te gaan staan en te beslissen om links- of rechtsaf te gaan. Hij raakte in de knel. Wat de doorslag heeft gegeven voor de (goedkope) verkoop, weet ik nog steeds niet.”

Ik las het boek en dacht al snel dat het niet lang zou duren voordat het boek zou worden verfilmd. Nu las ik dat de rechten inmiddels al zijn verkocht.

“Het is een begin, want de producent gaat pas iets maken wanneer er een afnemer is. We zijn best wel optimistisch, omdat het zich er wel voor leent. Het

28

is nu het plan om er een Nederlandse serie van te maken.”

Het is een van de allergrootste Nederlandse bedrijven ooit.

“Jullie als reiswereld wisten daar wel van, maar zelfs het kabinet had het helemaal niet door hoe groot Booking is.”

Heb je je verbaasd over de afspraken tussen Booking en de Belastingdienst?

“Het is erg interessant, maar op een andere manier.

Nederland int belasting als een Fransman een Frans hotel boekt. Daarvan kan je zeggen; dat heeft Nederland handig gedaan. Als je dit aan Fransen vertelt, dan worden ze helemaal gek. Het blijft krankzinnig. Booking heeft niks illegaals gedaan, want er zijn afspraken met de Belastingdienst.

Maar het telt zich wel op, want naast die afspraken zijn er de afspraken over de buitenlanders die bij Booking werken die maximaal 30% belasting betalen, de opties tot aandelen (die onbelast zijn), een verhuisvergoeding, tegemoetkoming in verhuiskosten, enzovoorts. Vind je het gek dat huizen onbetaalbaar worden? Het is haast meer een maatschappelijk debat.”

Hoe kan het dat de maatschappij juist over een bedrijf als Booking heen valt tijdens de coronacrisis?

“Booking heeft het ontzettend onhandig gedaan, wat betreft PR ook, ik denk ook doordat ze weinig gevoel meer hebben met Nederland. Bij de eerste coronagolf was iedereen chagrijnig en juist op dát moment was Booking een van de eerste die de steun accepteerde. Daardoor richtte het gehele chagrijn zich in één klap tot Booking, terwijl dat bedrijf gedoe had met hun ondernemingsraad/werknemers en juist duidelijkheid wilde scheppen en rust wilde brengen voor z’n eigen medewerkers door steun te accepteren. Toen duidelijk werd dat ze wel bonussen bleven uitdelen, kregen ze alle chagrijn nog een keer over zich heen.”

Heeft de media daar ook niet een beetje voor gezorgd, alle negativiteit over Booking? Zij waren natuurlijk niet het enige bedrijf die de steun accepteerde.

“Nee, maar ze waren wel de eerste en hadden nota bene het jaar ervoor voor miljarden eigen aandelen gekocht. Dat was ‘weg’, omdat het naar aandeelhouders was gegaan. Uiteindelijk hadden ze een heel slecht verhaal. Ze deden het voor de werknemers, maar hebben het sentiment niet goed aangevoeld, hebben te veel geredeneerd als beursfonds. In New York is Booking Holdings een aandeel, maar hier in Nederland is het veel meer. Als

INTERVIEW

Op woensdag 20 april 2011 is ‘The Bank’, zoals het gebouw werd genoemd, officieel geopend. Van de gemeente mocht Booking een logo plaatsen op dezelfde plaats als waar het oude logo van ABN AMRO prijkte. Dat was een gouden marketingkans, zag Huston direct. Op elke foto waar toeristen poseerden voor het Rembrandtmonument, stond op de achtergrond de gevel én het logo van Booking.com - De Machine.

je met Amerikaanse logica beslissingen maakt voor een bedrijf in Nederland, kan het gruwelijk misgaan.

Dat is in ieder geval wat betreft ‘PR’ wel gebeurd.”

Booking zou hier een Nederlander de leiding moeten geven.

“De meeste Nederlanders zijn weg, er zit er nog één op een hoge positie en hij heeft heel lang voor Google gewerkt in Amerika. Hij is bijna Amerikaanser dan de Amerikanen. De feeling met Nederland is er helemaal niet. Dat is jammer, maar ook vanuit een bedrijfsperspectief heel dom. Als je alles hier hebt, dan is het een no-brainer dat je hier Nederlanders hebt zitten die begrijpen hoe het werkt en contacten hebben.”

Worden jullie niet platgebeld en gemaild door PRmensen van Booking nu het boek uit is?

“Nee, want er is nog niks veranderd bij Booking.

Edelman werkt voor ze, maar dat zijn ingehuurde communicatie-uurtjes en woordvoering zit nog steeds in New York. Het is nog steeds niet ingedaald.”

Heb je nog een bepaald gevoel gekregen bij één iemand die bij Booking werkt of heeft gewerkt?

Iemand waarvan je vindt dat hij of zij het heel goed of juist heel slecht heeft gedaan?

“Zelf heb ik met name het meeste werk aan het begin van het boek verricht. Van Bruinsma denk ik dat ik het beste weet, begrijp wie hij is met zijn twijfel, enzovoorts. Ik heb heel veel oude mails van hem gelezen die ik via een contactpersoon kreeg, daardoor krijg je er meer een gevoel bij. Stef Norden (ex-aandeelhouder, red.) is een totaal raadsel. We wilden eigenlijk graag naar India waar hij nu op een berghelling woont, maar door corona ging dat niet.

Dat is natuurlijk eeuwig jammer, ook omdat het los van Booking al een geweldig verhaal is; miljonair op een berghelling. In die zin is het maken van het verhaal iets anders gelopen dan we hadden gedacht, maar dat is van toepassing op alles in de afgelopen twee jaar. Ik denk ook dat ik wel een beetje door heb hoe Kees is, omdat ik zóveel mensen over hem heb gesproken en iedereen hem zich ook goed herinnerd.

Hij is niet zo’n gelaagde persoonlijkheid. Bij Geert-

29

‘Bruinsma vond een etage op de vierde verdieping van de door Komrij verafschuwde witte gebouwen tegenover het Rijksmuseum aan de Weteringschans. Die werden ook wel het Peper-en-zoutstel’ genoemd en gingen door voor de lelijkste kantoren van Amsterdam-Centrum’- De Machine.

Jan zie je de twijfel, Kees is rechttoe rechtaan, Gillian Tans (voormalig CEO Booking, red.) heeft een soort tragiek om zich heen hangen, een typisch voorbeeld voor iemand die één tree te veel is gestegen. Dat je er zo lang bij zit, uiteindelijk de baas wordt doordat je voorganger een misstap maakt en dat je het dan uiteindelijk net niet kan en dat je zonder dat je het echt in de gaten had eruit wordt geschopt.”

30

de Arabische wereld dat de Amerikanen ergens mee bezig waren.”

Hebben jullie veel mensen in de reiswereld gesproken?

“Dat valt wel mee. Wel wat in de online reiswereld, maar in de klassieke reiswereld maar weinig.”

Zijn er nog dingen die je niet kon publiceren, omdat het niet goed genoeg is bevestigd?

“Wat er is gebeurd rondom de overname is nogal taai. Ook proberen we meer te weten te komen over wat er gebeurde rondom de spionagekwestie.

We proberen ook uit te vinden of het zo is, dat de Amerikanen bezig waren een eigen reizigers-database aan te leggen. Dat is een spionage NRC-verhaal, maar dat zijn we nog aan het onderzoeken. Welke namen hebben ze genoteerd, enzovoorts. Waren ze zich heel erg aan het richten op bepaalde mensen, waarom deden ze het?”

Heb je ze ook niet opgezocht?

“Jawel, D-reizen, TUI en die komen ook in het boek voor. Bijvoorbeeld TUI, die op een gegeven moment aangeeft online te gaan en dan de folder van hun brochure online zet. Er zijn hele grote concerns totaal verpulverd door Booking. Maar ook de pakketreis, dat is niet meer zo moeilijk; klik, klik, klik en je hebt hem, goedkoper dan vroeger via een reisorganisatie.

Airlines hebben we niet echt gesproken, maar airlines en Booking hebben elkaar ook zonder afspraken enorm verder geholpen. EasyJet, Ryanair en Booking zijn samen groot geworden. De lowcosters zijn een enorme gamechanger geweest.”

Wel bijzonder dat het werd weggezet door Booking als laag-risico.

“Dat is typisch Booking. Ergens snap je het ook wel, want het is geen fijne mededeling voor je klanten in

Op een van de laatste bladzijdes gaat het nog over Google, hoe zie jij dat?

“Als Google er écht hard in gaat… Wat ze doen is IT-gedreven. Ze kruipen steeds dichterbij. Er is een

INTERVIEW

‘‘

Feesten zijn het laatste waar je op moet bezuinigen

Huize Cook, het studentenhuis aan de Oliemolensingel in Enschede waar Bookingoprichter Geert-Jan Bruinsma woonde. Foto: Google Maps.

soort wederzijdse afhankelijkheid tussen Google en Booking, omdat Booking lange tijd wereldwijd de grootste adverteerder was op Google en dat was een belangrijke reden dat Booking nooit naar buiten is getreden. Ze zijn er geld in blijven stoppen, omdat ze al vroeg doorhadden wat het hen bracht.”

Volg jij de tegenbewegingen van Booking?

“Ik weet van het bestaan en gun het ze, maar het is taai en ik denk uiteindelijk kansloos. Als je kijkt waar Booking weinig voeten aan grond heeft, zeker in appartementen en huizen, dan zijn het de Waddeneilanden. Dat komt doordat het eilanden zijn, maar de VVV is daar al jarenlang de verhuurorganisatie, non-profit en de 10% commissie die je als accommodatie betaalt, wordt in eilandpromotie gestopt. In de kop van Noord-Holland staat alles juist weer op Booking en is het ieder voor zich.”

Heb je je nog ergens heel boos over gemaakt?

“De meeste mensen bij Booking werken bij de klantenservice. Zij hebben contact met iedereen.

In het begin was er op kantoor bij Booking ook contact tussen iedereen, van medewerkers van klantenservice tot IT’ers. Dat trokken ze op

‘Op vrijdagmiddag trokken de programmeurs bier uit de blikjesmachine op de overloop tussen de twee kantoren in, naast de lift. Over de keuze voor een kroeg om de vrijdagmiddagborrel voort te zetten werden de partners het echter niet eens. Bruinsma en zijn vrienden gingen naar Café Mankind, een onopvallende bruine kroeg, schuin aan de overkant. Team-Behrens kwam regelmatig bij Café Flinch, aan de Noordermarkt, een ‘hang-out voor vrijgevochten types’ waar ook Mick Jagger en Kate Moss weleens kwamen, aldus het Parool’ – De Machine. “Daar achterin, rechts in de hoek zaten ze altijd”, aldus de barman.

een gegeven moment uit elkaar, ze zijn gaan beknibbelen op de arbeidsvoorwaarden en op de omgang met klantenservice. Dat is een dynamiek in het kapitalisme, maar ook dom en hufterig vanuit bedrijfsperspectief. Gillian Tans is op een verschrikkelijke manier ontslagen, maar die verdiende € 10, 20 of 30 miljoen per jaar, dus ja, she will be fine. Maar waarom je dan zo Amerikaans stom moet gaan doen tegen die andere mensen die voor je werken, helemaal omdat er genoeg geld is, daar heb ik geen begrip voor.”

31

Terwijl in de tijd dat Kees Koolen er werkte juist het belang van personeel werd ingezien en ze beloond moesten worden met feesten, enzovoorts.

“Precies. Het is na hem anders gegaan. Je kan alles over hem zeggen, maar dat had hij goed in de gaten.”

Er zijn nog vaak genoeg stakingen, ook in de reissector (Schiphol, airlines, enzovoorts).

“Ja, bij die bedrijven zitten ze in een bepaalde denksfeer. Als je iets redelijker bent, dan kan je nog steeds geld verdienen en heb je veel minder gezeik en het lijkt mij dat je je makkelijker kunt verhouden tot die mensen als je ze iets meer gunt.”

Is dat een leerpunt in het boek voor managers?

“Zeker, je moet mensen onder in je organisatie zeer betrokken houden. Uiteindelijk is dat om allerlei redenen een goed idee. Als reisbedrijf moet je geen machine worden.”

Het boek eindigt in de zomer van 2021 komt er een vervolg?

“Waarschijnlijk gaan we wel verder met het verhaal.

Wat echt interessant is, is wanneer de (reis)wereld weer opengaat. Nu wordt er wel wat gereisd en geboekt, maar het knalt er nog niet uit. Voorlopig zit Booking goed. Nu proberen ze bijvoorbeeld autohuur te integreren, maar dat is moeilijk. Ze zijn er ook niet de eerste mee. Maar de site werkt nog steeds fantastisch en iedereen kent Booking.”

De consument lijkt overigens weer snel in het oude te vervallen.

“Tijdens de coronacrisis hoorde je veel verhalen dat alles anders zou worden, maar de consument gaat voor gemak en zekerheid. Er wordt helemaal niks anders. Afgelopen zomer wilde iedereen in Nederland op vakantie, waarbij er ook veel via Booking is geboekt tegen dikke commissies.”

Ik ben benieuwd of het boek de bekendheid van Booking in Amerika vergroot.

“Het is de grootste angst van Booking dat het boek wordt vertaald en een succes wordt in Amerika. Ze hebben ons niet tegengewerkt, maar alles was erop gericht om het een lokale kwestie te houden.”

Booking is een megabedrijf. Hebben jullie nog advocaten op je dak gehad?

“Ze weten bij Booking allemaal heel veel over zakendoen, maar van journalistiek weten ze weinig.

Ik weet wel écht hoe journalistiek werkt en dat is vaak de frustratie bij bedrijven en rijke ondernemers, je kan een journalist niet tegenhouden. Het gaat om mediarecht. Het viel wat betreft advocaten wel mee.

Uiteindelijk wil je dat ook niet. Hoe zorgvuldiger je het voortraject doet, hoe kleiner de kans dat er reden is om een advocaat in te schakelen. We zijn bijvoorbeeld niet voor niets naar Hengelo gegaan om met de dochter van Kees Koolen te spreken, waar we overigens na tien minuten weer buiten stonden. Het was oprechte belangstelling, maar ook een manier om mensen argumenten uit handen te slaan dat je niet geïnteresseerd zou zijn.”

Waarom is het boek een aanrader voor mensen in de reisbranche?

“Het laat je zien hoe het beest staat te draaien waartoe je je moet verhouden. Veel mensen in de reisbranche zijn waarschijnlijk nieuwsgierig hoe het is ontstaan en hoe het er ging en gaat. Ik hoop en denk wel dat het interessant is. Als journalist vind ik het ook interessant om te lezen hoe het er bij andere mediabedrijven aan toegaat.”

Heeft Booking ook wat goeds gebracht?

“Zeker. Het heeft minder ontwikkelde landen veel gebracht. Mensen gingen makkelijker op reis waar ze anders niet zo snel naartoe zouden gaan, bijvoorbeeld door de vertaalmodules die Booking hanteerde.”

WINNEN! Wil jij kans maken op het boek?

Laat dan een reactie achter op een van onze social mediakanalen. Het boek is verkrijgbaar via de bekende verkooppunten.

Madeira boek je bij Corendon!

Madeira

Natuur & avontuur

en Culinaire verrassing

“Clean & Safe” bestemming

Onze hotel topper!

Portugal / Madeira / Calheta

Saccharum Resort & Spa ★★★★★

✔ Super-de-luxe resort ✔ Unieke ligging vlak bij het zandstrand ✔ Vrijwel direct aan de marina van het plaatsje Calheta

✔ Buffet- & à-la-carterestaurant ✔ Ca. 3 avonden per week livemuziek ✔ 5 bars

Logies & Ontbijt

✔ Grootste Spa Center van het eiland ✔ Halfpension of Volpension ook mogelijk ✔ Beoordeeld met een 9.2

“DE NAAM D-REIZEN IS NIET BESCHADIGD EN STAAT ALS EEN HUIS” “Een jaar geleden had ik natuurlijk nog geen idee dat het tot een overname van D-reizen zou gaan komen, dat we er winkels bij zouden krijgen. We willen alle winkels moderniseren. Ik weet niet wanneer je voor het laatst in een winkel van D-reizen bent geweest, maar echt waar, ik schrik me rot als ik sommige zie. Echt een jaren ’90-uitstraling”, aldus Marc van Deursen (CEO Prijsvrij & D-reizen) in gesprek met Travelpro.

TEKST:

Arjen Lutgendorff

FOTO'S:

Bianca van den Boogaard

“

W

e waren een jaar geleden onder andere met internationaliseringsplannen bezig, niet met plannen voor reisbureaus.

Het zat helemaal niet in onze strategie om iets met winkels te gaan doen. We hadden wel het idee om in ons hoofdkantoor een flagshipstore te gaan beginnen en de ruimte was al gehuurd. Ik kende Jan (Henne De Dijn, red.) niet en had hem een keer telefonisch gesproken in verband met de schikking rondom de TCN/Drt procedure. Dat was een kort en kil gesprek ergens in 2020. Ik heb ze beide (Jan en Marije Haeck, red.) pas voor de eerste keer ontmoet en gesproken op de avond van 23 maart 2021. Dat was kort voor het faillissement. Inmiddels hebben we 80 D-reizen winkels geopend. Toen we in juni met D-reizen bezig waren, hadden we ook niet verwacht dat we weer in een zware corona-lockdown terecht zouden komen. Dansen met Jansen was een tegenvaller, maar dit had ik helemaal niet verwacht.”

Hoe kijk je achteraf terug op de overname?

“Ik moet eerlijk zeggen dat ik er niet op terugkijk, want ik ben bezig met het hier en nu en met de ontwikkeling van de heropening en vernieuwing van de winkels. We willen alle winkels moderniseren. Ik weet niet wanneer je voor het laatst in een winkel van D-reizen

34

bent geweest, maar echt waar, ik schrik me rot als ik sommige winkels zie. Echt een jaren ’90-uitstraling.”

Ben je bij winkels van andere ketens wezen kijken?

“Nee. Er zit hier in ’s-Hertogenbosch een winkel van TUI en als je er langsloopt dan kijk je even hoe het zich ontwikkelt, maar ik was daar niet heel druk mee bezig. We zijn vooral bezig met wat er in 2022 allemaal gaat gebeuren, de winkelstrategie, enzovoorts. We willen de winkels ook op een andere manier gaan inzetten om inkomsten te genereren.

Niet alleen reisadvies, maar ook andere dingen eromheen. Je wilt de consument ook de winkel inhalen voor andere reis gerelateerde dingen.”

Had je dingen anders gedaan in 2021 als je erop terugkijkt?

“Er zijn heel veel dingen geweest waar je niet zoveel invloed op kon hebben.

Corona, anticiperen op dansen met Jansen, je moest meer reageren dan dat je vooruit kon denken. Ik denk dat ik misschien in de hele ontwikkeling rondom D-reizen andere keuzes had gemaakt, maar het is wat het is. Daar kan ik niet meer zo heel veel aan veranderen.

Verder heb ik niet hele schokkende dingen die ik anders had willen aanpakken.”

INTERVIEW

Marc van Deursen

35

Is alles klaar rondom de overname? Gesprekken met curatoren, winkels, enzovoorts.

“We hebben nog wel overleg met de curatoren, er lopen nog wat processen die we samen verder in kaart brengen. Dat proces loopt heel plezierig, de relatie is heel goed. De winkels die we nog konden overnemen, hebben we overgenomen. Ik probeer informatie in te winnen voor ons retail-concept. Dat sommige winkels van D-reizen het goed deden, had soms niet eens iets met de locatie te maken. Het had meer te maken met een sterk team of dat er vanuit de historie veel werd geboekt. Als je nieuwe winkels gaat openen, dan kan je daar niet op terugvallen. Je moet terugvallen op waar open je, wat is het inkomensniveau van de mensen waar je minimaal aan wil meten, enzovoorts.”

Je gaf eerder al eens aan dat er best wel wat medewerkers van D-reizen ZRA zijn geworden na het faillissement. Heb je geen last meer van mensen die ergens anders aan de slag gaan?

“In de winkels hebben we weinig verloop gehad en de mensen die aan boord zijn, zijn blij met de vernieuwingen die we doorvoeren. Ik denk ook dat, naarmate we ze meenemen in de ideeën die we hebben, er meer en meer enthousiasme is.”

Had jij wat met ZRA’s?

“Ik kende het fenomeen, maar wij zijn altijd direct seller geweest, dus hadden we er niet mee te maken. In het totale verkoopplaatje past het op dit moment wel om ZRA’s mogelijkheden te bieden. We hebben websites, reisbureaus en ZRA’s. Zeker als je probeert om landelijke dekking te hebben, is het een hele mooie manier om dat in te vullen. Michelle (de Wit, red.) trekt volledig de ZRA-kar. Ik heb er geen verstand van en weinig aan toe te voegen. Het idee om met een eigen ZRA-tak te komen, kwam van Michelle. Het doel is om er een serieuze tak van te maken.”

36

gingen we op pad. Tegenwoordig boek ik tickets zelf en hebben we ons eigen netwerk. Ook als ik naar Chicago ga, waar familie woont, boek ik rechtstreeks via KLM.” Hoe kijk jij naar die discussie dat de consument meer op de zekerheden van een pakketreis moet worden gewezen?

“Dat weet ik niet, maar ik zie wel dat de consument meer zekerheid zoekt. Daarom was D-reizen ook interessant voor ons. Zowel bij ons als bij concullega’s zagen we in het hart van de coronacrisis dat we moeite hadden om de klantcontacten overeind te houden. Mijn buren vonden het bijvoorbeeld heel fijn dat ze een D-reizen-winkel konden bezoeken om bijvoorbeeld naar de status van hun reis te vragen. Ik denk dat mensen meer comfort zoeken. Ik weet niet of ze daardoor bewust een pakketreis gaan boeken, maar ik denk dat mensen wel in z’n algemeenheid niet alleen veiligheid zoeken in dienstverlening van touroperators met betrekking tot corona, maar ook wat betreft communicatie en bij iemand terecht kunnen als je vragen of een probleem hebt. Dat was voor ons een aanvullende reden om D-reizen interessant te vinden.”

‘‘

Prijsvrij laten we zeker niet ondersneeuwen

Hoe gaat het online met D-reizen?

“We hebben halverwege december een nieuwe website gelanceerd op basis van de Prijsvrij-technologie.

Daarmee hebben we een hoop kosten kunnen sparen en de organisatie strakker neergezet. Er zit nu één systeem achter. Het is daardoor een betere website geworden qua conversie, et cetera. Voor sommigen verandert hun functie hierdoor en er zijn er die kiezen om met ons mee te veranderen en anderen kiezen hun eigen weg.”

Wilde je D-reizen meer om de winkels of om de onlinemogelijkheden?

“Als je kijkt naar de domeinnaam dan heb je het ook over vastgoedwaarde. Het merk D-reizen in combinatie met een onlinepositie, een onderneming die al zo lang bestaat, heeft een enorme waarde. Dat meegenomen in combinatie met de potentie van de winkels, daar zagen wij enorme kansen. We hebben ook de hulp van de familie De Wit gehad tijdens de coronacrisis als het gaat om het klantcontactcenter, dus dat liet ons zien dat het een aanvulling is om reisbureaus te hebben.”

Hoe boekte jij zelf in het verleden, voor internet en voordat je Prijsvrij begon, altijd je vakantie?

“Telefonisch via D-reizen, echt waar. Mijn eerste vakantie met mijn vrouw was naar Kreta via D-reizen.

Er was een kleine Rotterdamse touroperator en daarmee

Je ziet dat D-reizen en alles daaromheen in jullie ogen van grote waarde waren. Vertel eens hoe je die onderhandeling bent ingegaan? Met een pokerface?

Hoe gaat dat spel?

“Die onderhandeling is uiteindelijk natuurlijk een

INTERVIEW

D-reizen Dordrecht

spel. Het belangrijkste is geweest dat wij voor onszelf hebben bepaald wat het voor ons waard was. We zijn ons gaan oriënteren welke andere partijen er mogelijk nog meer interesse zouden hebben. Strategisch gezien was het voor ons misschien belangrijker om deze slag te winnen. Ik wist vanuit de gesprekken die ik heb gehad met Jan en Marije dat zij de curatoren eigenlijk met een kluitje het riet in wilden sturen, omdat zij het merk hadden en door te zeggen: ‘We bieden € 3 miljoen voor alles, maar het grootste deel bieden we op het merk waardoor we alles goedkoper naar ons toe kunnen trekken’. Al die dingen wist ik en dat heb ik wel onderdeel gemaakt van hoe wij uiteindelijk het bod uitbrachten. Ik had niet meer informatie dan Jan en Marije of meer informatie dan (in het begin) Jan, Marije en Wim Smith (investeerder, red.). Die hadden natuurlijk écht de meeste kennis. Wat niet handig is geweest aan de wijze waarop zij hun bod hebben samengesteld, is dat zij heel veel van het bod uiteindelijk bij zichzelf lieten vallen. Het is van hen achteraf niet zo’n slimme zet geweest om een bod te doen, terwijl het merk al bij hen zat waardoor de curatoren dat bedrag zouden moeten doorbetalen aan jou. Ik denk dat wij een sterk totaalplaatje hadden met

REWE en alles eromheen op de achtergrond. Dat weegt ook mee.”

Voor jou als manager is er ook behoorlijk wat veranderd. Je had 85 personeelsleden in 2019 en naar verwachting 460 in 2022.

“We zitten nu (eind 2021, red.) al op 500 medewerkers.

Bij D-reizen was alles heel goed gestructureerd, misschien wel té goed als je naar de kostenhuishouding kijkt. Als ik nu kijk, met Michelle en Annet Huzen, waarvan Annet bij D-Reizen zat en de organisatie goed kende, is het goed geregeld. Het lijkt heel veel, maar verantwoordelijkheid voor 85 of 500 mensen voelt voor mij als manager niet anders, maar het is wel zo dat je voor veel meer mensen verantwoordelijkheid hebt. Door de coronacrisis zien we wel dat het model van Prijsvrij interessant is. Als er geen handel is, kan Prijsvrij zich heel klein maken en dat lukt met winkels niet. Je kan niet van 80 naar vijf winkels gaan en over een maand weer naar 80 gaan. Aan die dynamiek moeten we wennen. Wij hebben het geluk, ten opzichte van andere faillissementen met een doorstart, dat wij wel in aanmerking kwamen voor NOW en TVL. Er zijn met de winkels dingen waar ik anders mee om moet gaan.

37

We hebben veel geld verloren, maar in verhouding te overzien.”

Hoe is je contact met medewerkers?

“Dat gaat vaak via LinkedIn of Facebook, maar ik heb tot nu toe alleen nog maar positieve reacties gehad.”

Het lijkt mij een lastige periode om nieuwe collega’s goed te leren kennen.

“Het is zó extreem druk. Het was mijn idee om dit jaar bij alle winkels langs te gaan, maar dat is helemaal niet gelukt.”

Je noemde daarnet LinkedIn en Facebook. Hoe ga jij om met social media? Ik zie ook managers verdwijnen van social media.

“Ik vind social media prima. LinkedIn gebruik ik veel, Facebook niet zo heel veel. Ik heb familie in Amerika, dus daarom plaats ik er weleens iets op om familie en vrienden in het buitenland iets te laten zien. Ik gebruik LinkedIn om dingen over het bedrijf te communiceren en krijg persoonlijk veel berichtjes via LinkedIn van

38

medewerkers, mogelijke medewerkers of mensen die zaken willen doen met Prijsvrij of D-reizen. Ik vind het een belangrijk medium om ook contact te kunnen leggen, maar van mijn mobiele nummer maak ik ook geen geheim.”

Hoe belangrijk is social media voor reisbedrijven?

“Ik denk dat het een heel belangrijk deel is van onze communicatie, ook van de marketingmix. We steken er veel tijd en energie in.”

Is de marketing anders voor D-reizen dan voor Prijsvrij?

“Dat was het wel, maar er gaat tijd overheen. We zijn ondertussen zes maanden verder, hebben een nieuwe website voor D-reizen gelanceerd en zijn een team aan het ontwikkelen die de website gaat bijhouden. Ik weet niet of je het wist, maar er zat niemand meer. Iedereen was weg. Er was geen social marketingteam meer, geen online marketingteam, iedereen was naar Webber. Er werd ook niet meer zoveel aan online marketing gedaan als ik verwachtte. Wat zij uitgaven aan online marketing,

INTERVIEW

Krijg je daar thuis geen commentaar op, dat je je telefoon eens moet wegleggen.

“Nee. Dat weten ze ondertussen wel. Dit is niet alleen mijn werk, maar ook mijn hobby.”

Zien jullie het zoekgedrag in het afgelopen jaar veranderen?

“Ja, je ziet de bestemmingen veranderen. We waren echt goed bezig, gingen over de cijfers van 2019 heen.

In onze rolling forecast zouden we met Prijsvrij boven 2019 uitkomen met een dikke groei in maar een paar maanden tijd uiteindelijk. Dat betekende een enorme potentie voor het gehele jaar. Nu (eind december, red.) denk ik dat we nog net op hetzelfde niveau als dat van 2019 zitten. Je ziet iedere keer bij ontwikkelingen rondom corona dat het iets instort, maar mensen willen leven en pakken het alsnog weer op.”

Ik hoor dat er betere resultaten zijn dan in 2019, maar ook de teleurstelling over het missen van sectorspecifieke steun en dat er niet genoeg wordt gedaan voor de reisindustrie.

“Uiteindelijk zijn er ook periodes geweest dat we het heel erg lastig hebben gehad en juist voor die momenten is bijvoorbeeld de NOW. Specialisten zoals ITG hebben het natuurlijk extra lastig. Ik denk dat mensen die normaliter ver op vakantie gaan nu voor een bestemming dichterbij kiezen.”

Straks kan alles misschien weer en kiezen mensen juist voor een bijzondere ver-bestemming. Ben je niet bang dat je dan juist mindere jaren gaat beleven?

“Die reizen kunnen ze bij ons ook boeken.” dat besteden wij bij Prijsvrij in één maand én het was gebudgetteerd. Dat kan je met online marketing eigenlijk helemaal niet doen. Je kan helemaal niet vaststellen hoeveel je per jaar gaat doen aan online marketing, want je moet juist zorgen dat je inspeelt op de actualiteit en het moet zo kunnen zijn dat je tien keer zoveel uitgeeft als het in verhouding staat met de omzet die je daardoor binnenhaalt. Daarin zijn we wel een heel ander beleid aan het voeren en daarbij is social media een heel belangrijk onderdeel.”

Lastig inschatten of iets daadwerkelijk gaat opbrengen wat je eraan gaat uitgeven.

“Ja, maar dat kan je snel zien. Als wij zien dat de conversie verslechterd dan ondernemen we actie. Dat gaat om momentniveaus, daar laat je geen drie dagen overheen gaan. Ik kijk iedere dag naar onze data met het datateam. Wij zijn heel erg data-gedreven. Ik heb een app op mijn telefoon waarop ik alles kan zien en ben er de hele dag mee bezig. In de directie-app sturen we ieder moment van de dag berichten over wat andere partijen doen en over wat er gebeurt in de sector.”

Ga je nog iets veranderen in het aanbod?

“We zijn wel iets aan het ontwikkelen. Er komt iemand op product die jaren ervaring heeft en waarmee we op productontwikkeling willen inzetten. Binnen de REWEgroep zit ook Adventure Travel met bijvoorbeeld Koning Aap dat onderdeel is van DER Touristik, dus ook op dat vlak zit er in onze groep van alles aan specialisme. Als we die kant op willen dan ligt daar genoeg ervaring waar we uit kunnen putten. We zijn één familie, hoewel wij niet 100% onder DER Touristik vallen, werken we wel heel veel samen op gebied van alles, van product tot airlines, enzovoorts.”

ITG viel net al even. Harco van Uden (CEO ITG, red.) heeft zich aangesloten bij de groep reisbedrijven die een kort geding aanspande tegen de Nederlandse Staat. Waarom heb jij dat niet gedaan?

“Ik heb het wel gevolgd, maar ik kan Harco niet meer zo goed volgen. In het begin las ik dingen waarin hij riep ‘Frank Oostdam for president’ en nu is de ANVR de gebeten hond. Wat betreft de procedure wist ik van tevoren dat dat ‘m niet ging worden. Ik heb niet het

39

IEW IS MARC AN V DEURSEN? Marc van Deursen is CEO van Prijsvrij Vakanties dat hij in 2010 heeft opgericht.

Het bedrijf is sinds 2014 onderdeel van het Duitse reisconcern DER Touristik (onderdeel van REWE). Vorig jaar werd het failliete D-reizen overgenomen. Marc begon zijn carrière op de daken in de omgeving van Chicago waar hij woonde en nog steeds graag komt. Nadat hij in Amerika de daken verliet voor de transportsector, richtte hij terug in Nederland een telecommunicatiebedrijf op dat werd verkocht aan KPN, gevolgd door de bookingsengine Tickotel. “Prijsvrij is begonnen als een zijprojectje”, zo laat hij eerder aan Travelpro weten.

40

INTERVIEW

gevoel, in tegenstelling tot die partijen, dat de overheid niet z’n ding doet. Ik snap dat wij als reisbedrijven de urgentie hebben en dingen anders willen zien. De kleuren voor bepaalde bestemmingen zijn belachelijk en ik volg dat, maar wat betreft de procedure is dat meer voor de bühne geweest dan voor het resultaat. Ik ga niet procederen voor de bühne, dat heb ik nog nooit gedaan en daar geloof ik ook niet in. Als je écht iets wil bereiken en je gelooft dat er onrecht is gedaan en het onrecht is ook te relateren aan de regelgeving, dan moet je er iets aan doen. Ik zou nooit zo’n procedure opstarten.”

Jij hebt zelf minister-president Mark Rutte aangesproken in een advertentie in een landelijke krant. Was dat voor de bühne of verwachtte je resultaat?

“Dat was om hem aan te spreken en ik wist dat als ik er een procedure over zou beginnen we daar geen resultaat mee zouden behalen. Ik heb nagedacht over de mogelijkheden die ik had. Dat was of een procedure die ik zou verliezen, ik had een lobby kunnen beginnen maar voordat ik dat had kunnen starten was ik al snel twee maanden verder geweest. De advertentie was de manier waarop ik in één keer hemzelf of mensen in zijn kring kon bereiken om een probleem onder de aandacht te brengen. Het was zeker niet voor de bühne, kostte serieus geld, maar omdat het een probleem was én is. Er zijn nog steeds veel partijen die geld hebben betaald aan airlines en dit nog niet hebben teruggekregen. Het was een roep om aandacht voor het probleem.”

Je deed dat via de media. Hoe vind je dat de media op dit moment de reisindustrie in beeld brengen.

“Wisselend. Soms lees ik iets en vind ik het tenenkrommend, dan vraag je je überhaupt af wat de nieuwswaarde is en er wordt onzekerheid bij de consument gecreëerd. Maar er verschijnen ook positieve berichten, die de consument aanzetten tot boeken. De media zijn niet echt vatbaar. Ik heb er een mening over, maar kan niet veel invloed uitoefenen en laat het dan maar gaan.”

Wat betreft de lobby, volg je dat, heb je er contact over met de ANVR? “Nee.” Boeit dat je dan verder niet?

“Ik heb geen warme of koude band met de ANVR. We hebben niet zo heel veel relatie met de brancheorganisatie.”

Je hebt met Michelle wel een ANVR-bestuurslid in huis.

“Dat klopt, maar we hebben het er eigenlijk niet zoveel over wat de ANVR wel en niet doet. Ik heb niet het gevoel dat er dingen worden gedaan bij de ANVR waar ik het niet mee eens ben op dit moment. In het verleden heb ik dat wel gehad. Maar, corona overkomt ons allemaal en net als veel andere sectoren heeft de reissector het moeilijk. De overheid heeft er heel bewust voor gekozen om geen maatwerk te leveren, dus dan kan je er heel hard tegenaan schoppen en mensen om je heen van alles verwijten, maar de wereld is hard en dat weet je als ondernemer. Voor D-reizen is het ook niet leuk dat er weer een zware lockdown is, dat winkels om 17.00 uur dicht moesten, dat het de reisbranche onzeker wordt gemaakt doordat consumenten bang zijn. Maar het hoort allemaal bij het leven. Dit zijn dingen die je in het ondernemerschap tegenkomt en waarmee je moet leren omgaan.”

‘‘

Wat D-reizen uitgaf aan online marketing, besteden wij bij Prijsvrij in één maand

Zoek je de media zelf weleens op?

“Ik heb nog nooit een journalist gebeld. We sturen wel persberichten uit om iets onder de aandacht te brengen.

We krijgen nu wel meer verzoeken.”

Je hoort veel verhalen over het moeilijk vinden van goed personeel. Heb jij daar ook mee te maken?

“Op bepaalde posities wel, bijvoorbeeld ICT’ers, online marketing en klantcontactcenter. Op de reisbureaus hebben we er minder moeite mee.”

Ben je nu met D-reizen opeens interessanter?

“Ik begrijp de nieuwswaardigheid er wel van. D-reizen is een grote onderneming met een enorme historie. De tijd dat ik al die aanvragen niet had, vond ik eigenlijk wel heel prettig. Ik houd ervan om vrij te praten, denk er niet over na wat ik wel en niet kan zeggen. Ik heb daarin wel fouten gemaakt de afgelopen jaren. Misschien ben ik iets te open geweest, wat soms niet zo handig was. Maar ik ga daar niet over piekeren.”

Waarom is het nou zo leuk om hier te werken?

“Een paar maanden geleden heb ik de boedel van Peter Langhout Reizen gekocht, waar bijvoorbeeld ook Formule 1 reizen bij zit. Wat dat betreft kon de timing niet beter zijn. Dat zijn dingen die we oppakken en mee aan de slag gaan. Er is altijd ontwikkeling gaande en we merken dat mensen die hier zitten dat leuk vinden. Op dat vlak gaat het best wel hard. We zijn een dynamische club, heel open, iedereen loopt bij elkaar binnen, het

41

heeft nog steeds de sfeer van een startup, we zitten met het hoofdkantoor midden in de stad.”

Ben je nog in gesprek met TUI? “Ja, maar er is nog geen verdere ontwikkeling.”

KLM Holidays ging je onder de voorwaarden zoals in het voorjaar van 2021 niet verkopen. Hoe zit dat nu?

“We zijn daarover nog in gesprek met KLM. We werken met KLM op heel veel vlakken samen, maar KLM Holidays hebben we nog niet in het winkelaanbod opgenomen.”

We hadden het net over de media en je liet na de overname van D-reizen weten dat je het ging aankijken of je die naam wil behouden of dat die te veel is beschadigd. Hoe kijk je daar nu naar?

“De naam D-reizen is niet beschadigd. Hij zal best beschadigd zijn, maar niet zo dat we een naamswijziging gaan doorvoeren. De campagne ‘A Brand New Day’ is enorm goed aangeslagen. D-reizen was van 1 september tot 1 november zelfstandig winstgevend. Met corona is dat weer anders, maar het werkte heel goed. Het merk D-reizen staat als een huis.”

‘‘

De wereld is hard en dat weet je als ondernemer In de Top 50 van TravMagazine las ik dat je een verwachte omzet voor 2022 hebt doorgegeven van € 570 miljoen (exclusief VTO). In 2019 was dit nog € 120 miljoen. Hoe is dit tot stand gekomen?

“Je hebt bijvoorbeeld partijen met een airline-omzet en een touroperatoromzet, maar die airline-omzet zit grotendeels in de touroperator. Wij hebben het dan over ex-VTO, we verkopen het wel, maar die rekenen we niet apart als touroperator. De verwachte omzet voor 2022 moeten we zeker kunnen halen. Prijsvrij groeide in Q1 van 2020 140%, we hebben gezien dat we nu in nog geen vier maanden tijd de omzet van 2019 kunnen evenaren, dus daar heb ik voor Prijsvrij vertrouwen uitgehaald dat het wel goed zit. D-reizen hebben we nog maar een kleine periode kunnen draaien en we hebben gezien dat de ontwikkeling erg goed was. We hebben net de nieuwe website gelanceerd, weten wat de omzet van D-reizen op de website was, weten ook hoe die website erbij stond, hoe de online marketing werd gedaan en ik weet dat wij dat veel beter kunnen met de huidige technologie die we gebruiken met een dedicated marketingteam erop. Als

42

je kijkt naar de assets die we hebben overgenomen, dan hebben we twee derde van de inkomsten genererende assets van D-reizen overgenomen. Ze hadden het laatste jaar een omzet van € 630 miljoen, neem daar twee derde van en tel daar de omzet van Prijsvrij bovenop. Eigenlijk zou je dan nog veel hoger uitkomen, dus als we de € 570 halen zijn we meer dan tevreden.”

Wat voor sectoren houd je in de gaten om je ideeën uit te halen?

“Amerika is voor mij een enorme bron voor marketingideeën, maar ik kijk ook graag wat retailbedrijven in andere sectoren doen. Denk aan Jumbo.

Dit bedrijf is in korte tijd heel groot geworden. Hoe ze naar steeds meer huismerkproducten zijn gegaan.”

Heb je nu iets op het oog dat jij al een tijdje ziet gebeuren in Amerika?

“Nee, maar de wereld is zo klein geworden. Toen ik in 1996 naar Nederland kwam, waren er nog ontwikkelingen in Amerika die hier pas veel later doorkwamen. Maar ik vind de marketingacties in Amerika altijd veel sterker dan in Nederland.”

Wat zijn de verwachtingen voor 2022?

“Het is ons hoofddoel dat D-reizen goed komt te staan.

Dat de winkels worden vernieuwd, dat als je een winkel van D-reizen ziet je ‘m herkend en dat je enthousiast wordt door de warme uitstraling. De website is omgezet en die willen we heel goed draaiende krijgen.”

Krijgt Prijsvrij niet te weinig aandacht?

“Nee, heb jij dat idee? Prijsvrij draait goed. Ik kan niet ontkennen dat Prijsvrij emotioneel gezien een belangrijk deel van mij is, waar ik vanuit het niets iets van heb gemaakt. Prijsvrij laten we zeker niet ondersneeuwen en we willen onze plannen met D-reizen waarmaken, dus daar gaat behoorlijk wat energie in zitten.”

Volg je de aandelenbeurzen nog een beetje?

“Ik kan mij voorstellen dat aandelen van reisbedrijven zich weer gaan herpakken. Het aandeel van TUI staat nu op een bepaalde hoogte, maar als de markt gaat aantrekken zal dat zich herpakken. Ik ben actief op de aandelenmarkt, dus als ik daar een kans zie zal ik die pakken.”

Heb je TUI-aandelen?

“Ja.” REWE is voor 50% aandeelhouder. Proberen zij nog meer aandelen te krijgen in het bedrijf?

“Er kan van alles gebeuren. Ik zou het bedrijf bijvoorbeeld ook kunnen terugkopen. Daarin staat niks vast en ik ben op dit moment niet voornemens om mijn aandelen te verkopen. Ik heb een hele goede band met REWE en DER Touristik.”

Hoe belangrijk is onafhankelijkheid voor jou?

Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder. Vuelandia ontzorgt, verbindt en faciliteert reisagenten & reisorganisaties bij hun boekingen door een breed aanbod van IT bookingsoftware en reisproducten zoals vlucht, hotel, autohuur, incl. verwerken van groepsaanvragen.

Bij ons loop je geen risico door de zekerheid van SGR(z) + ANVR + IATA welke Vuelandia biedt. Meer weten? Ga naar vuelandia.com/leisure.

“GO WITH THE FLOW EN GENIET VAN DE CARIBISCHE ZON” Het Caribisch gebied staat bekend als een zonnige bestemming met witte stranden, azuurblauwe zee en kleurrijke culturen. Maar hoe onderscheiden de verschillende eilanden zich van elkaar en wat is er allemaal te beleven?

DOOR: DYLAN CINJEE

44

45

Voor veel Nederlanders die op vakantie gaan naar het Caribisch gebied is de keuze een ABC’tje: Aruba, Bonaire of Curaçao, ook wel bekend als de ABC-eilanden. Aruba is een van de populairdere bestemmingen in het Caribisch gebied. Het eiland wordt goed bezocht door Nederlandse toeristen, maar is ook bij Amerikaanse reizigers ongekend populair. Van de ABC-eilanden is Aruba de kleinste, daarom is reizen over het eiland redelijk eenvoudig. Bonaire behoorde tot de Nederlandse Antillen, nu is het een bijzondere gemeente binnen Nederland.

Het water rondom het eiland is erg populair onder duikliefhebbers, het was zelfs het decor voor de finale van ‘Het Perfecte Plaatje’ in 2021. Bonaire is dus echt een eiland voor natuurliefhebbers en voor toeristen die heerlijk tot rust willen komen. De C is uiteraard van Curaçao, het eiland is door het koloniale verleden een mengelmoes van Nederlandse invloeden met een Caribische sfeer. Toeristen laten zich dan ook maar al te graag verleiden door Curaçao en haar hagelwitte stranden en aangename temperaturen. Laat je onderdompelen in de mysterieuze en kleurrijke onderwaterwereld van het eiland of slenter door de levendige straten en stegen van Willemstad. Uiteraard is er nog veel meer te beleven op de deze prachtige eilanden, daarom gaan we uitgebreider in op Aruba, Bonaire en Curaçao in het april 2022-nummer van Travelpro.

EEN BELEVING IN GEUREN EN KLEUREN

Annemarie Kleve

46

De ABC-eilanden zijn enorm populair onder Nederlandse reizigers, maar er is meer te beleven in het Caribisch gebied, veel meer. We lichten enkele bestemmingen uit. Eind vorig jaar vertrokken meerder reisprofessionals op famtrip naar Barbados.

Zij maakten, behalve met de grote diversiteit van het eiland, ook kennis met verschillende high-end accommodaties. Annemarie Kleve van Avila Reizen was mee op deze reis en combineerde Barbados met Dominica. “Een groter contrast kan je niet bedenken tussen deze twee eilanden”, laat Annemarie weten aan Travelpro. “Het was mijn eerste reis naar Barbados en Dominica. Barbados is reizen in een oase van luxe, terwijl Dominica juist een oase van natuur is. Mijn reis is begonnen op Barbados, een groen en heuvelachtig compact eiland met een enorm aanbod aan luxe accommodaties, vriendelijke mensen en een relaxte sfeer. Tijdens de trip heb ik veel diverse accommodaties bezocht om de verschillen te kunnen voelen en ervaren.

Afgewisseld met een divers programma van Acro Yoga op het strand tot een diner inclusief rum proeverij bij The Rum Vault in het Colony Club hotel. Een beleving in geuren en kleuren. Hier duik je in de historie

KLEUR JE DAG MET NIEUWE INDRUKKEN Natuurlijk bezoek je Curaçao om heerlijk tot rust te komen en te genieten van de tropische temperaturen, de stranden en de gastvrijheid. Maar er is zoveel meer te beleven. Bezoek galerijen van lokale kunstenaars en ontdek de oogverblindende kleuren van de Handelskade en de streetart tijdens een wandeling door Willemstad.

Onze cultuur is overal. En dat proef je ook in de smaken van de vele culinaire hotspots die het eiland rijk is. Zet je zonnebril maar vast op, het eiland vol kleur komt je tegemoet.

BELEEF HET ZELF ONTDEK MEER OP CURACAO.COM

van de rum, luister je naar interessante verhalen en proef je de verschillende smaken van rum. Een rondleiding bij het familiebedrijf Distillery in Mount Gay mag niet ontbreken. Of je nu bekend bent met Mount Gay of niet, hier is alles wat je moet weten over een merk dat al meer dan drie eeuwen rum distilleert. Uiteraard hebben we ook de natuur van Barbados ontdekt tijdens een bezoek de National Botanical Gardens. Daarnaast heb ik een zeiltocht gemaakt met een catamaran, gezwommen met schildpadden en gesnorkeld boven de scheepswrakken in Carlisle Bay.”

SURFPARADIJS

Volgens Annemarie is Barbados uitermate geschikt voor reizigers die houden van strand, watersport en lekker eten. “Er zijn een paar hoogtepunten op Barbados die je zeker niet mag missen. Ga onder meer witte rum drinken bij een rumshop, een huiskamerachtige sfeer waar de lokale inwoners

‘‘ 48

Je kan geweldig duiken, snorkelen en walvissen spotten op Dominica

samenkomen. Breng een bezoek aan de vismarkt Oistins op vrijdagavond. Ontdek Pebbles Beach of Crane Beach, waar het strand een tintje roze in zich heeft. Ga surfen bij Bathsheba Beach, aan de oostkust van het eiland, een waar surfparadijs.

Bij Carlisle Bay kun je vrijwel dagelijks een spectaculair schouwspel zien, met paarden die de zee ingaan om te zwemmen en af te koelen na een training op de renbaan.

Vroeg opstaan is dan wel een voorwaarde. Een bezoek aan de National Botanical Gardens mag je eigenlijk niet overslaan. De manager, Mr. Jones, vertelde dat het planten van fruitbomen als doel heeft om de ecologische footprint op het eiland te verkleinen. Tegelijkertijd creëren ze een werkvoorziening voor eilandbewoners.” Qua accommodaties heeft

Barbados een ruim aanbod enkele aanraders volgens Annemarie zijn: Lone Star Boutique Hotel, een voormalige garage/tankstation verbouwd tot een exclusief boutiquehotel.

Populair bij grote sterren en beroemdheden. Het is kleinschalig met maar zeven suites, direct aan het strand gelegen. Coral Reef Club, een door een familie gerund luxe resort dat bekend staat om zijn speciale ambiance en klassieke eilandstijl. Een oase van wuivende palmen en eeuwenoude bomen zorgen voor de nodige schaduw geheel in stijl. The Sandpiper, kleinschalig, luxe boutique hotel direct aan het strand.

Omgeven met een tropische tuin. De vijftig kamers en suites van The Sandpiper liggen verspreid over een gebouw van twee verdiepingen en komen in verschillende categorieën.

PUUR

Na Barbados is Annemarie doorgereisd naar Dominica. “Een verborgen Caribisch eiland, onderscheidend qua natuur in vergelijking met alle andere eilanden. Ik heb een jeeptour over het eiland gemaakt, maar ook tijdens een wandeling kan je goed kennis maken met de natuur.

Daarnaast heb ik verschillende hotelinspecties gedaan, een chocoladefabriek bezocht, een food experience gedaan bij Secret Bay en ook hier heb ik rum geproefd. De overweldigende natuur, waaronder de mangroves, watervallen en prachtige stranden, is de mooiste herinnering aan het eiland, daarom is het eiland geschikt voor de ultieme natuurliefhebber. Je kan geweldig duiken, snorkelen, walvissen spotten en prachtige watervallen ontdekken waaronder Emerald Pool, Middleham Falls en Trafalgar Falls. Een bezoek aan Boiling Lake mag niet ontbreken, net als kayakken over de Indian River.” Tips voor accommodaties zijn Secret Bay, boek een van de tien villa’s en vier het leven.

“Een perfecte honeymoon-bestemming zou ik zeggen.” Keminski, nieuw en groter opgezet, een vijfsterrenaccommodatie met 152 kamers aan de voet van het national park Cabrits. Jungle Bay met zijn 35 tropische hardhouten cottages, gelegen in het national park Morne Trois Piton.

Volgens Annemarie zijn Barbados en Dominica niet met elkaar te vergelijken. “Het is heel persoonlijk wat je voorkeur heeft. Mijn voorkeur gaat uit naar Dominica, omdat het nog zo puur is. Ben je nog niet bekend met het Caribisch gebied, dan zou ik eerder voor Barbados kiezen, Dominica is afhankelijk van je interesses. Beide

50

eilanden zijn goed te combineren omdat het met één uur vliegen is tussen beide bestemmingen.”

PLUK DE DAG

Het land waar iedereen salsa danst, sigaren rookt en een oldtimer heeft of toch niet? Het zijn een volgens Anna-Maria Verhagen (Better Places) een paar vooroordelen die het land heeft.

Samen met haar man Julio (Better Places), die geboren is op Cuba, is ze al tientallen keren op de bestemming geweest. Anna-Maria: “Natuurlijk zijn er wel veel Cubanen die houden van salsadansen, sommigen roken sigaren en hebben het geluk een oldtimer te bezitten.

Voor het laatst waren wij met het hele gezin op Cuba in december 2019. Wij hebben toen een groot feest gegeven ter ere van ons tienjarig huwelijk, dat was erg bijzonder. En achteraf heel fijn dat we dit nog hebben kunnen doen en meemaken. Cuba is en blijft voor mij een verrassende, geestverruimende bestemming.

Het werkt zo relativerend om daar te zijn en te zien hoe gelukkig je in het leven kunt staan, zonder jezelf iedere keer onder druk te zetten van wat allemaal moet. Pluk de dag en geniet van het moment. Een stralende zon helpt daar natuurlijk wel bij. Ons favoriete plekje is Trinidad.

Gelegen aan de kust en nabij de bergen Sierra del Escambray. Hier heb ik samen met Julio een mooie wandeling gemaakt naar de waterval Vegas Grande. We zijn een maand gebleven op dezelfde plek. Voor mij is Trinidad echt thuiskomen. Als ik bij mijn schoonouders op de schommelstoel bij de ingang van hun Cubaanse

Boven: Barbados

Soothe

Your

Soul

BOEK DEZE WINTER JE REIS NAAR BARBADOS DIRECTE VLUCHTEN VANAF AMSTERDAM OP KLM.NL

B&B, Julio’s ouderlijk huis, heen en weer wieg en buiten de geluiden hoor van de groentenverkopers op straat ‘Cééééééébolla’, word ik helemaal blij.

De levendigheid van de omgeving, gastvrije en warmhartige mensen om mij heen. Dat is gewoon heerlijk.”

UIT JE COMFORTZONE STAPPEN

Volgens Anna-Maria is het hoogtepunt van een reis naar Cuba de gesprekken die je voert met de lokale bevolking. Anna-Maria: “Daarom is het verblijf in een Cubaanse B&B zo bijzonder. Je hebt altijd en via de huiseigenaar kom je op plekken die je zelf misschien niet direct opgezocht zou hebben. Wij hebben inmiddels een breed netwerk en iedereen die via ‘Julio’ binnenkomt, krijgt een speciale attentie. Wij werken al jaren met allerlei soorten eigenaren en iedereen maakt er wat bijzonders van op zijn eigen manier. Persoonlijk houd ik veel van salsa-dansen, dus even vrij onder de sterrenhemel dansen met een Cubaanse bigband op de achtergrond, dat blijf ik leuk vinden.

En kan trouwens in Trinidad elke avond. Je moet ook wel echt in een oldtimer gereden hebben.

Dat gevoel van terug in de tijd is wel bijzonder. Ik denk dat je wel avontuurlijk ingesteld moet zijn en houden van ‘het onverwachte’. Cubanen zijn zo inventief, door schaarste zijn ze gewend geraakt aan het zoeken van alternatieven. Dat staat enorm in contrast met ons leven hier. Als je houdt van uitgebreid winkelen en heel erg gewend bent

Anna-Maria & Julio

52

aan je eigen eten/drinken/gemakjes dan is Cuba niks voor jou. Als je het vermogen hebt uit je comfortzone te stappen en echt iets bijzonders wil beleven, dan ga je dat op Cuba zeker vinden.”

EEN DROOM DIE UITKWAM

“Het verblijf bij Cubanen aan huis is echt dé ervaring om het land en het dagelijkse leven daar mee te maken. Verder hebben alle kamers airconditioning, een eigen douche en toilet en heb je ook een buitenplekje dus voldoende privacy. Vooral dus vanwege de connecties en dat je via-via weer op plekken komt waar alleen de Cubanen weten dat ze er zijn. Mijn mooiste herinnering aan Cuba is toch echt ons huwelijksfeest. Als klap op de vuurpijl kwam er ook een bekende Cubaanse zanger optreden, die liedjes zong waar Julio en ik dol op waren toen we elkaar nog maar net hadden ontmoet. Echt een droom die uitkwam. Op dit moment is reizen natuurlijk iets moeilijker. Zoals overal ter wereld moet je nu wel even goed kijken naar je reis- en annuleringsverzekering of je voldoende

SPECIAL

dekking hebt voor Covid. Verder vooral gaan met het idee ‘Go with the flow’, juist niet te veel zorgen maken en heerlijk genieten van de sfeer en Caribische zon! Cuba zit diep in ons hart en we weten dat veel mensen daar heel erg uitkijken naar het weer ontvangen van reizigers."

AVONTUUR

Gelegen aan de Caribische Zee, tegenover Cuba en Jamaica ligt Belize. Een bestemming dat de Caribische sfeer ademt. Mia Groote Veldman (eigenaresse ABC Travel) heeft in 2019 zelf deze bestemming mogen ervaren.

Mia: “Belize is een veelzijdige tropische bestemming, geschikt als je van avontuur en natuur houdt. Belize is nagenoeg even groot als België. Op een relatief klein stukje beleef je de jungle, Mayacultuur, Caribische sfeer aan de kust en overweldigend onderwaterleven op het barrièrerif. Wat je zeker niet mag missen

‘‘

Pluk de dag en geniet van het moment. Een stralende zon helpt daar natuurlijk wel bij in Belize is het beklimmen van Mayatempel Xunantunich, duiken met verpleegsterhaaien en het bezoeken van de vele grotten bij Ambergris Caye. De jungle is ongelooflijk groen, totaal anders dan bijvoorbeeld Suriname. Caving in de ATM-grot was wel een overwinning om door de grot te kruipen, nauwe gangenstelsels afgewisseld met grote kamers waar water doorheen loopt. Je ziet tijdens de tocht skeletten en, door mensen gemaakte, archeologische voorwerpen.

Je kan zeggen dat Belize geschikt is voor ondernemende en avontuurlijke reizigers die houden van natuur en cultuur. Maar ook duikers, families of samen met je partner kan je Belize goed bezoeken.”

TE MOOI OM TE RELAXEN

Overnachten in Belize? Dan is Hidden Valley Inn een aanrader volgens Mia. “De accommodatie heeft eigen reservaat, zoveel rust en ruimte. Het heeft eerst veel jungle en gaat daarna over in pijnbomen alsof je in Canada zit. Ook vind je er watervallen. Echt indrukwekkend. Er leven vogels in alle kleuren,

Mia Groote Veldman

maten en geluiden. Daarnaast is het centraal gelegen ten opzichte van allerlei activiteiten of een uitstapje naar Guatemala. Deze plek is zeker een van de mooiste herinneringen aan Belize. We hadden een privétour naar een waterval, zonder dat er andere bezoekers komen. Bij de waterval staat een uitgebreide picknick lunch voor je klaar. Je krijgt een portofoon mee voor als je weg wilt en dan word je opgehaald en terug naar het hotel gebracht. Een romantische ervaring.

En tevens een heerlijke speeldag voor de kinderen. Belize is een zeer toegankelijk land, het Caribische gevoel zie je terug aan de kust en de eilanden, ook is het veilig om doorheen te reizen.” Dat moet je ook zeker doen volgens Mia. “Het zou zonde zijn om alleen maar te relaxen, daar is de bestemming te mooi voor.

Het land is uitermate geschikt om met een huurauto op pad te gaan. Vergeet niet je muggenspray, snorkelset of een hoofdlampje als je in de jungle slaapt. Belize is zelfs goed te combineren met een stopover in Panama of een stedentrip in Amerika.”

53

“ALS IK GEEN TV-KOK WAS GEWORDEN, DAN WAS IK REISAGENT GEWEEST” DOOR:

Dylan Cinjee

Sandra Ysbrandy is een van Nederlands bekendere tv-koks, deed vorig jaar mee aan Expeditie Robinson en houdt ervan om een bestemming op een culinaire wijze te ontdekken. Travelpro sprak met Sandra over haar manier van reizen en haar once in a lifetime-ervaring tijdens Expeditie Robinson in Kroatië.

V

oor degene die Expeditie Robinson niet hebben gezien, waar kunnen ze je nog meer van kennen?

“Ik kook al dertien jaar op televisie in veel verschillende programma’s. Dat is begonnen in 2009 bij Het Familiediner. Vervolgens ben ik gevraagd om Rudolph van Veen op te volgen bij Life4You, het programma van Carlo en Irene. Ik was toen elke zondag live te zien als vaste kok.

Daarna heb ik bij SBS gekookt in een soortgelijk programma genaamd Thuis op Zondag, dat werd gepresenteerd door Kim-Lian van der Meij en Dirk Zeelenberg. Nu zit ik alweer vier jaar bij omroep MAX. In het programma Kook mee met Max neem ik de kijker samen Mounir Toub dagelijks mee aan de hand bij het maken van makkelijke en verrassende gerechten. Ook ben ik regelmatig te zien in Tijd voor Max.”

Voor veel mensen is meedoen aan Expeditie Robinson iets onbereikbaars, is het ook het meest bijzondere wat jij ooit hebt gedaan?

“Absoluut! Ik vond het in het begin echt wel spannend om mee te doen. Een aantal jaar geleden ben ik ook al een keer gevraagd, toen durfde ik het nog niet aan ook omdat mijn kinderen toen nog een stuk kleiner waren. Je moet namelijk vijf weken in je agenda vrij houden en je mag in die weken met niemand contact hebben. Aan het begin van de expeditie moet je je telefoon inleveren en ben je al die weken op jezelf aangewezen. Daarnaast heb je de hele dag een camera op je neus, dat moet je natuurlijk ook willen. Mijn kinderen zijn grote fans van het programma, dus die stonden te springen en spoorden mij juist aan om mee te doen. Dat heeft mij heel erg geholpen om nu wel mee te doen.”

54

Hoe heb je het zelf ervaren?

“Ik heb de hele expeditie als een cadeautje ervaren.

Wanneer krijg je nou de kans om echt op een onbewoond eiland te moeten overleven met het eten wat je daar vindt? Met mensen die je zelf niet hebt uitgekozen, die ook allemaal een andere leeftijd of achtergrond hebben? Van influencer tot muzikant en mensen van de televisie. Je bent de hele dag buiten en voor mij als kok is het een ultieme ervaring om zo dicht bij de natuur te staan, daar de ingrediënten te zoeken, je eigen vuur te maken en met heel weinig te gaan koken. Dat vond ik echt geweldig.”

Kan je tijdens de expeditie wel genieten van de bestemming?

“Heel erg zelfs. We zaten midden in een natuurgebied en ik wist niet dat Kroatië zo mooi was. We zaten vlakbij de Kornati eilanden, een wonderschoon stuk van Kroatië met een azuurblauwe zee, witte kiezelstranden en mooie vegetatie. Ik ben regelmatig samen met Sylvana (IJsselmuiden, red.) of Rob (Geus, red.) de heuvel opgelopen, waar je een prachtig uitzicht hebt over de baaien van het eiland. Maar ook de grotten waar je in kan zwemmen, waar midden in de grot het zonlicht op het turquoise water valt, dan staan de tranen in je ogen. Zo prachtig is het. Daar kan ik absoluut van genieten. Juist omdat je geen andere afleidingen of prikkels hebt op het eiland voel je je heel erg één met de natuur.”

Ben je überhaupt een reislustig type?

“Ik houd heel erg van reizen en merk dat ik het op dit moment, door alle restricties, dan ook erg mis.

Ik zal niet snel naar dezelfde bestemming gaan,

INTERVIEW

Sandra Ysbrandy Foto: Janita Sassen

55

want ik wel graag elke keer iets nieuws ontdekken.

Op de bestemming zelf verblijf ik ook niet op dezelfde plek, ik wil dan juist rondtrekken om verschillende belevingen in een vakantie in te bouwen. Een paar dagen stad combineren met mooie wandelingen in het binnenland bijvoorbeeld. Ook vind ik het heerlijk om een paar dagen aan de kust te verblijven. Eilanden, maar ook verre bestemmingen, zoals Guatemala, Ecuador, Belize, Maleisië en Indonesië spreken mij heel erg aan. Het is fantastisch om deze landen met alleen een rugzak te ontdekken. Dichter bij huis zijn er ook fantastische bestemmingen, zo heb ik een prachtige reis gemaakt door Andalusië.”

Stel je zelf de reis samen of ga je naar een reisbureau?

“Ik doe veel zelf, want om eerlijk te zijn vind ik dat heel erg leuk werk. Reisagent zou ook zeker een baan voor mij kunnen zijn. Misschien is het ouderwets, maar het eerste wat ik doe, als ik een reis ga plannen, is het kopen van een kaart en reisgidsen van de bestemming.

Ik stippel dan voor mijzelf een route uit langs leuke en het liefst unieke plekjes. Het is heerlijk om op plekken te komen waar bijna niemand komt. Tegelijkertijd vind ik het ook wel weer gezellig om op plaatsen te komen waar wat meer leven in de brouwerij is.”

‘‘

Ik heb Expeditie Robinson als een cadeautje ervaren

56

de rust van je eigen baai, het vangen van je eigen vis, het maken van je eigen vuur, is zoiets gaafs. Dat zou ik ook graag tijdens mijn vakantie willen beleven. Met een camper heb je de vrijheid om te gaan en staan waar je wilt.”

Wat is, naast Expeditie Robinson, de mooiste reis die je hebt gemaakt?

“Ik ben naar Ecuador en de Galapagoseilanden geweest en heb daar ook ruim een week lang gezeild en gedoken. Dat is zo’n uniek stukje natuur, dat zal ik van mijn leven lang niet meer vergeten.”

Je hebt ook zelf culinaire reizen georganiseerd, kan je hier iets meer over vertellen?

“Dat was altijd al een grote wens van mij. Als ik op vakantie ga verdiep ik mij niet alleen in wat je kan doen of zien op een bestemming, maar ik neem ook altijd een kookboek mee van de plek waar ik naartoe ga. Toen ik bijvoorbeeld naar Andalusië ging nam ik het boek ‘De Smaken van Spanje’ van Claudia Roden mee. Op die manier beleef ik dat land ook culinair. Ik ga graag uit eten op een bestemming, maar ik kook ook heel graag zelf op vakantie en dan uiteraard de gerechten die uit dat land komen. Die beleving wilde ik andere mensen ook bieden. Samen met een reisorganisatie (Style in Travel, red.) heb ik toen in de regio Alentejo in Portugal kookworkshops gegeven.”

Zou je dit nog vaker willen doen?

“Dat lijkt mij heel erg leuk. Ik ben wel qua koken meer de kant opgegaan van gezonde voeding die past bij zogenoemde retraites. Plekken waar mensen naartoe gaan op reis om even bij te komen, te mediteren of aan yoga te doen. Daar sluit mijn soort voeding erg goed bij aan.”

We kunnen dus wel stellen dat als je geen tv-kok was geworden, je reisagent was geweest?

“Ja, ik vind dat echt heel erg leuk om te doen. Dat heb ik van mijn vader, die heeft dat altijd voor ons gedaan.

We hebben hier echt een mannengezin met mijn man en drie zonen. Mijn man hoort altijd pas kort voor de vakantie waar we naartoe gaan, want dan heb ik het allemaal al geregeld.”

Hoe belangrijk is gastronomie voor jou tijdens een reis?

“Voor mij is dat ongeveer 80% van de vakantie, als het niet meer is. Ik zal heel af en toe op een handdoek liggen, maar ben over het algemeen een actief type.

Ik houd ervan om lekker te wandelen en te fietsen.

Het allerleukste vind ik het om marktjes en winkeltjes af te lopen en lokale ingrediënten te ontdekken.

Gastronomie voert zeker de boventoon tijdens mijn vakantie en ben dus ook altijd op zoek naar speciale restaurantjes.”

Heeft Expeditie Robinson invloed op jouw toekomstige reizen?

“Jazeker! Ik houd heel erg van zeilen, dus ik zou graag langs de eilanden waar we met Expeditie Robinson hebben gezeten willen zeilen. Daarnaast lijkt het mij ook geweldig om met een camper door Europa te reizen. De vrijheid die ik op Kroatië heb ervaren, zoals

Heb je een aanrader voor onze lezers?

“Ik wil het bijna niet verklappen, want dan ben ik bang dat er heel veel mensen komen. Maar Île de Ré in Frankrijk vind ik een fantastisch eiland. Het ligt boven Bordeaux en is vergelijkbaar met de onze Waddeneilanden, waar ik ook gek op ben. Je kan er prachtige fietstochten maken en langs die route kan je

INTERVIEW

Foto: Janita Sassen

57

gewoon aan een picknicktafel heel veel oesters eten, met een mooi glas witte wijn erbij. Gepaard met heerlijk stokbrood met verse roomboter. Dat is echt voor mij het Walhalla. Die zilte lucht in je neus, uitzicht over de zee en genieten van een heerlijke oester. Fantastisch!”

mijn gezin naar Vietnam reizen. Midden-Amerika ben ik al een paar keer geweest, maar dat blijft prachtig. In Afrika ben ik nog nooit geweest, Zuid-Afrika lijkt mij waanzinnig. Maar ook schaatsen in Stockholm staat nog op mijn lijstje.”

Welke buitenlandse keuken is voor jou het meest inspirerend?

“Ik eet veel vegetarische gerechten, wel wat vis maar bijna geen vlees. Ik laat mij graag inspireren door de Arabische keuken en ben een enorme fan van Ottolenghi, dat is mijn favoriete chef op dit moment.

Heerlijke op groente gebaseerde gerechten uit het Midden-Oosten. Daarnaast laat ik mij ook inspireren door gerechten uit India, want ook daar wordt enorm veel vegetarisch gegeten. Mensen in India zijn heel creatief in het toevoegen van smaak aan groente, vruchten, maar ook aan vlees en vis. Ik leer er heel veel van.”

Welke plannen heb je voor dit jaar?

“Ik ben op dit moment bezig met een nieuw kookboek, dat komt dit jaar uit. Dat is vooral gericht op natuurlijke onbewerkte voeding. Ik vind, zeker in deze tijd, dat we ons ervan bewust moeten zijn dat voeding zo ongelooflijk belangrijk is om weerstand te bieden tegen allerlei virussen. Dat voeding positief kan bijdragen aan het sterker maken van je lichaam. Ik wil die kennis graag delen in mijn boek. Daarnaast wil ik mensen beter leren eten. Via mijn platform Color Your Food bied ik online trainingen aan. Door dicht bij de natuur te eten, veel groenten, niets uit pakjes en zakjes en zo puur en onbewerkt mogelijk voel je je fitter, slanker en gelukkiger. En je helpt mee aan een betere wereld.

We moeten lief zijn voor onze planeet. En het goede nieuws, alles wat goed is voor onze gezondheid, is ook goed voor de aarde.”

Zijn er nog bestemmingen die je graag zou willen ontdekken?

“Dat zijn er nog zoveel. Ik wil heel graag een keer met

58

0nbezorgd op vakantie begint bij de ANWB De mooiste autorondreizen Op eigen tempo genieten van de meest bijzondere gebieden in Europa. Met z’n tweetjes toeren over idyllische landweggetjes in Italië of juist lekker actief tijdens een avontuurlijke gezinsvakantie in Noorwegen.

Bij ANWB boek je de mooiste auto(rond)reizen. Nu met de zekerheid van gratis annuleren.

Ga naar reisagent.anwbreizen.nl

BLEISURE, WANDERLUST EN HIGHTECH REISTRENDS VAN 2022 Er bestaat geen twijfel over dat Covid-19 de behoeftes en wensen van de reiziger sterk heeft veranderd. Zo zagen we dat staycations in eigen land booming werden en er massaal lastminute werd geboekt. Maar de pandemie verandert de mens, en dus ook de mens op reis. Wat kunnen we verwachten in het nieuwe jaar?

DOOR: RAHANNA VAN STAPELE

60

61

‘‘

De reiziger wil zich bewust zijn van zijn ecologische voetafdruk

Duurzaamheid voert de boventoon in de huidige wensen voor en na de pandemie. De reiziger heeft kunnen bezinnen en zijn eigen omgeving herwaarderen, en wil zich bewust zijn van zijn ecologische voetafdruk en algehele invloed op zijn toekomstige bestemming.

Zowel uit onderzoek van Booking.com onder Nederlanders als internationale enquêtes blijkt dat sociale rechtvaardigheid en holistisch denken het komende jaar erg belangrijk worden. Een positieve impact op de bestemmingslocatie, door bijvoorbeeld toerisme-inkomsten die direct doorstromen naar de lokale gemeenschap, speelt voor 58% van de reizigers een grote rol. 29% wil bij het plannen van de reis dan ook actief uitzoeken hoe zijn of haar uitgaven gunstig voor de lokale omgeving kunnen zijn. Daarbij spelen de nieuwe generaties (Z en Millenials), met een stijgende koopkracht en als toekomstige grootspendeerders, een belangrijke rol. Voor deze generaties is duurzaamheid nog eens extra belangrijk, en volgens onderzoek door Skift vindt meer dan de helft van deze generaties het belangrijk om reisorganisaties te kiezen die duurzaamheid als prioriteit hebben. Het merendeel van deze reizigers vindt het ook niet erg om meer te betalen voor duurzamere reizen.

62

ONCE IN A LIFETIME

De reiziger beschouwt 2020 en 2021 als verloren jaren, en lijkt vastbesloten die achterstand op spectaculaire wijze in te halen. De Managing Director van TUI Group, Andrew Flintham, liet vorige maand al aan Times weten dat er bij de reisorganisatie onmiddellijk na de versoepelingen een sterke stijging in boekingen voor verre reizen te zien was. In 2022 wil de consument niet langer wachten, en kiest voor zijn once-ina-lifetime reis. Denk bijvoorbeeld aan een safarireis naar Tanzania of bergbeklimmen in Peru. Waar de afgelopen twee jaar in het teken stond van voorzichtigheid, wordt er nu gewoon ‘ja’ gezegd en wordt het onbekende omarmd. Daarbij staan mensen open voor meer verschillende vakantievormen en bestemmingen. 72% van de reizigers denkt akkoord te gaan met elke vorm van vakantie die in hun budget past (Booking).

WELLNESS

Het maken van reizen lijkt het komende jaar ook helemaal opgenomen te worden in het groeiende pakket van zelfzorg. Naast yoga, meditatie en mindfulness wordt ook

SPECIAL

het ontdekken van nieuwe plekken en het verkennen van andere culturen gezien als gezond voor de geest. Om die reden wordt er verwacht dat er meer gekozen gaat worden voor wellness-vakanties. En bij wellness hoeft niet enkel gedacht te worden aan spa’s en ontspanningscentrums, maar ook aan buitenen ecoreizen. De voorkeur gaat naar vakanties weg van de massa’s (Evolve), waar rust en authenticiteit gevonden kunnen worden.

Hiken, mountainbiken en kajakken zijn populaire activiteiten, maar ook ontspanning afgewisseld met vrijwilligerswerk op de bestemming.

BLEISURE, MAAR NIET VOOR IEDEREEN

Het thuiswerken lijkt na meerdere lockdowns zo geïntegreerd in de samenleving dat er naar verwachting veel minder fulltime op kantoor gewerkt zal worden, ook na de pandemie.

Dit lijkt in de reisbranche tot twee nieuwe verschijnselen te hebben geleid: de opkomst van zogenoemde bleisure-reizen (business en leisure). Vooral onder jongere generaties gaat de laptop vaker mee op vakantie en worden er naast uitjes en genietmomenten ook dagen ingepland om op locatie nog even aan de slag te gaan. Andersom besluiten deze digitale nomaden hun zakenreizen ook weer te verrijken met vermaak. Omdat men niet meer gebonden is aan een vaste locatie of afhankelijk is van vaste werktijden, ontstaat de ruimte om vaker en langer op reis te gaan.

Airbnb bericht dat 37% van hun klanten van plan is meer langdurige verblijven te boeken.

Die verwachting wordt bevestigd door de boekingscijfers van het bedrijf: 20% van de boekingen was voor een maand of langer.

menselijke verbintenissen. Zij zoeken dan ook huiselijkheid in hotels en levendige lobby’s met een informele sfeer onder het personeel.

Onder deze reizigers zitten ook weer meer bleisure-gasten. Daarmee lijkt de behoefte aan werkplekken in de accommodaties te groeien. In hun hotel of huisje worden gasten zich ook steeds bewuster van duurzaamheid. Volgens een hoogleraar van het EHL, een van de meest invloedrijke instituten op het gebied van hospitality, zijn wegwerpproducten zoals shampoosetjes of badslippers steeds minder wenselijk, en kan er beter worden ingericht met bijvoorbeeld ethisch verantwoord beddengoed en energiezuinige verlichting. Ook vegetarische en veganistische menu-opties passen bij deze trend. Sinds september dit jaar staat er bij het zoeken naar een accommodatie via Google Hotels, een ecologisch keurmerk bij duurzame ondernemingen.

ROADTRIP OF RAILVAKANTIE

Tijdens de pandemie is het aantal vliegende reizigers hard gedaald en verkozen mensen massaal vervoer dichter bij de grond. Ook voor komend jaar wordt verwacht dat roadtrips en autovakanties weer erg populair zullen

De voorspellingen van Booking tonen juist de andere kant van de medaille. Zowel internationale als Nederlandse reizigers willen hun vakantie juist nog sterker aangrijpen om er even helemaal uit te zijn. Door de verweving van thuis zijn en werken, is de behoefte om even onbereikbaar te zijn toegenomen.

Dat zo’n vakantie gepaard gaat met een kortere vakantieduur, geven de meeste ondervraagden aan voor lief te nemen.

GROTE GROEPEN

Na isolatie en sociale restricties willen mensen het leven vieren tijdens een vakantie met de volledige familie en door een uitgebreide friendcation. Bij Airbnb is de groepsreis de snelst groeiende boekingscategorie.

Daartegenover staat weer een stijgend aantal soloreizigers, die het avontuur gemist hebben en snakken naar nieuwe

63

zijn. Uit een enquête van het Amerikaanse reisbureau Audley Travel blijkt dat ook de interesse in reizen per trein sterk is gestegen. Op bepaalde lijnen zijn er meer stations bijgekomen en dat biedt dus meer mogelijkheid tot ontdekken. Het gaat hier ook om lange treinreizen, waarbij er wordt genoten vanuit de trein en de reis op zich al een ervaring is. Vóór de pandemie was de animo voor de Trans-Siberische spoorlijn al verviervoudigd en deze groei lijkt door te zetten. Het Britse reisbureau Original Travel verwacht zelfs dat 32% van de klanten de lucht voor de rails wil inruilen. Dat komend jaar perfect is voor zo’n treinreis of roadtrip, bevestigt ook Booking. Na twee jaar stilzitten voelen de kleinste momentjes al snel als nieuwe ervaringen, en is het reizen heen en terug eigenlijk net zo belangrijk als de tijd op de bestemming. Van de ondervraagden geeft 73% aan dat het onderweg zijn aangenamer is als het voelt als een onderdeel van de vakantie zelf. Juist van afgelegen bergweggetjes of uitzichten vanachter het treinraam kan met volle teugen genoten worden. De caravan en camper zijn ook weer helemaal terug en die laatste dit keer niet alleen onder senioren maar ook onder millennials. Als we maar even los van onze vaste omgeving en digitale leven kunnen komen, lijkt het al snel goed.

TECHNIEK GEEFT RUST

De rol die techniek speelt tijdens het reizen nam ieder jaar logischerwijs toe, maar is gelanceerd sinds het uitbreken van de coronapandemie. Volgens Booking.com en andere trendwijzers is dat onder meer

64

te verklaren door de onzekerheid en snel afwisselende maatregelen van de afgelopen twee jaar. Met hun mobiele telefoon in de hand krijgen reizigers een stukje zekerheid terug. Als er zich onverwachte situaties voor doen tijdens de reis of op de plaats van bestemming, zorgen mobiel internet, reisapps en snelle communicatie ervoor dat er snel een oplossing gevonden kan worden. Het maakt het gemakkelijker om mee te gaan met de flow. 64% van de reizigers denkt dat technologie belangrijker dan ooit zal zijn op vakantie en bijna hetzelfde percentage geeft aan erdoor minder zorgen te hebben tijdens hun reis. Daarnaast staat bijna driekwart ervoor open om nóg meer informatie op deze manier te krijgen. Denk hierbij aan suggesties over landen die op dat moment het veiligst te bereizen zijn, gebaseerd op de huidige coronaregels en lokale situaties.

‘‘

Omdat men niet meer gebonden is aan vaste locaties en werktijden, is er ruimte om vaker en langer op reis te gaan

SPECIAL

MEER HIGHTECH

Niet alleen bij het handhaven van gezondheidsmaatregelen en het verstrekken van informatie draagt techniek sterk bij, er wordt ook verwacht dat het op korte termijn voor veel verandering in de hospitality-sector zorgt. Nu mobiel boeken en contactloos betalen populairder zijn dan ooit, groeit de wens om nog veel meer zaken zonder handaanraking te kunnen regelen. Vergeet de plastic deurpasjes die je minimaal eens per vakantie vergeet. Om voorop te blijven lopen zullen hotels en rederijen kunnen onderzoeken hoe vingerafdruk- en gezichtsherkenning bijvoorbeeld te integreren is in het openen van de hotel- en hutkamer.

Niet diep in de nacht na aankomst zoeken naar het knopje voor de juiste lamp, maar bediening van de kamer en zonnewering door stemherkenning. De opkomst van virtual reality (VR) maakt het bijvoorbeeld mogelijk voor gasten om bij het boeken alvast een kijkje te nemen op het balkon van de hotelkamer, of rond het zwembad. Psychologisch gezien begint de reis en reispret al bij het moment van zoeken naar de bestemming.

Tenslotte groeit met de steeds sterke online aanwezigheid op sociale media, ook de kans om een reis steeds meer te personaliseren.

Op basis van persoonsgegevens kunnen passende activiteiten of tours worden gesuggereerd.

WANDERLUST

Reisinspiratie opdoen via films en sociale media is niet nieuw. Na de film Twilight verzevenvoudigde het aantal bezoekjes aan het mistroostige Noord-Amerikaanse dorpje Forks, woonplaats van de hoofdpersoon Bella Swan, en na Breaking Bad maakten kijkers het hun persoonlijke missie om, net als Walter White, ook een pizza op zijn huis in Albuquerque te gooien. Maar nu mensen tijd zoveel tijd hadden om te dagdromen en te bingewatchen op Netflix, is ‘wanderlust streamen’ wel echt een nieuwe trend te noemen. In 2020 zag het dorp Porthwarra in Cornwall al 50% meer toerisme door het succes van de serie Poldark. Het is dan ook niet voor niets dat The World Tourism Organisation (UNWTO) en Netflix eerder dit jaar een rapport uitbrachten over de invloed die films en series uitoefenen op toeristische trends. Het doel van dat rapport was onder andere het aanmoedigen van invloedrijke personen binnen de toerismebranche om hun bestemming aantrekkelijker te maken voor filmmakers. Daarnaast zijn er steeds meer ontwikkelingen te zien rondom softwareprogramma’s die het media- en kijkgedrag van mensen weten te koppelen aan specifieke reisaanbiedingen.

65

LUCHTVAART

Flexibiliteit is een van de sleutelwoorden als het gaat om de wensen van de consument bij het vliegen. Bij het uitbreken van de pandemie werden er vouchers en waardebonnen teruggegeven, waarover men vervolgens het overzicht verloor of die niet meer op tijd konden worden ingezet. De reiziger wil nu dan ook meer garantie en de mogelijkheid om te annuleren of te verzetten als er onverwachts weer strenge coronamaatregelen worden ingevoerd. De toename van citytrips en steeds verdere vliegtuigvakanties hebben de laatste jaren vaker negatieve aandacht gekend door hun uitstoot. Met de groeiende focus op duurzaamheid en klimaat neemt dit niet af.

De meeste luchtvaartmaatschappijen hebben dan ook ingestemd met het plan voor een drastische afname van de CO2-uitstoot in 2050. IATA schatte in dat dit maar voor een klein gedeelte behaald wordt met de inzet van elektrisch vervoer, en vooral met de overstap op duurzame brandstof (dat op dit moment bestaat uit plantaardige olie en in de toekomst uit omgezet afval).

CRUISES

Cruise Critic voorspelt dat nu de wereldwijde vaccinaties en vaccinatiebewijzen vorderen, de cruise-business weer langzaam op gang komt. Van reizigers wordt verwacht dat ze vaker zullen kiezen voor kleinere vaartuigen en expeditieschepen. Exotischere locaties en wereldcruises zullen juist populairder zijn. Dit omdat mensen toe zijn aan die once-in-alifetime experience. Dat mensen bereid zijn

66

uitbundig te spenderen is volgens Robin Deller van Imagine Cruising te zien aan de langere duur van de geboekte reizen, de combinaties met andere vakantietours en de algemeen hogere reisklasse op de schepen. Wel zal er worden gevaren met veel aanpassingen waarvan een aantal mogelijk blijvend. Ook op de cruiseschepen zal naar een zo contactloos mogelijke ervaring worden toegewerkt. Al het reisvoorwerk zal online gebeuren en op het schip kan je bijvoorbeeld met een speciaal horloge je drankjes betalen. Daarnaast zal een eigen app uitleg en navigatie bieden. QRcodes worden nu al op grote schaal gebruikt om menu’s te bekijken. Ook enkele speciale maatregelen rondom Covid zullen nog heel lang blijven. Denk bijvoorbeeld aan het boarden in beperkte groepen op verschillende tijdstippen.

TERUG OP DE PISTE

De twijfel die de Nederlandse wintersporters vorig jaar parten speelde en zorgde voor massale annulering, lijkt dit jaar grotendeels gesmolten. Vakantiehuisaanbieder Belvilla meldt dat er voor januari en februari dit jaar al 75% meer accommodaties zijn geboekt dan vorig jaar in dezelfde periode. Bijna 60% van die verblijven zijn in Oostenrijk, wat dan ook de winterlocatie van 2022 lijkt te zijn. In het voorjaar kiezen de meeste mensen voor een reisje in eigen land; daarbij is ten opzichte van vorig jaar een heel lichte stijging van 2% te zien.

Toch gaan mensen ook in deze periode weer vaker de grens over, vooral richting België, Oostenrijk, Spanje en Italië.

COLUMN

GETWIJFELD OVER ..

SAOEDI-ARABIË…

Nog nooit twijfelde ik zo lang over een uitnodiging om een land te komen ontdekken. Dit keer wel. Wekenlang zelfs. Samen met collega’s uit de reiswerelden van Nederland, België, Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland mocht ik van Visit Saudi, het officiële bureau voor toerisme van SaoediArabië, mee op een kennismakingsreis.

Nu weet ik uit ervaring dat toerisme ver weg kan staan van politiek. Dat toerisme juist effectief kan meewerken aan meer wederzijds begrip, acceptatie en ontwikkeling. Maar waar trek je de grens? Is dit een regime met een sharia wetgeving (soms angstaanjagend), een land met diverse negatieve nieuwsberichten waar je gewoon niet naar toe moet gaan? Laat staan het land promoten? Maar wat doe je dan met andere regimes in landen waar toerisme volop in de schijnwerpers staat?

Wikipedia Als gay traveller en ambassadeur voor gelijke rechten, had ik een persoonlijk dilemma.

Zoektochten op het internet versterkten mijn twijfels. Na het lezen van teksten op Wikipedia kwam ik 's avonds slecht in slaap. Uiteindelijk bleken deze overigens sterk verouderd te zijn.

Na lang wikken en wegen besloot ik om de uitnodiging te accepteren en mijn eigen mening en persoonlijke beeld te gaan vormen. Wel met het voornemen alles bespreekbaar te maken en ook lokale mensen buiten onze groep en onze begeleiding te ontmoeten.

Fred van Eijk Founder & MD Travel Counsellors

Zaid Zo ontmoette ik Zaid die samenwoont met zijn mede-Saudi gay partner. Samen zijn ze open over hun seksualiteit richting familie en vrienden. Na een aantal jaren studeren in het buitenland keerde Zaid terug naar Riyad, omdat daar meer mogelijkheden zijn. Én om weer dichter bij zijn familie te leven. Dit illustreert wat er aan het veranderen is. De jonge generatie vormt het grootste deel van de samenleving. De overheid, het regime waar ik zo bang voor was, sponsort studies in Westerse steden zonder terugreisverplichting. Echter keren velen terug met een koffer vol ambities, ervaringen en een meer hedendaagse kijk op relaties, diversiteit en op de toekomst.

Lijkt me een goede methode voor een veranderingsproces.

Bijzondere ontmoedigingen En dan nu de conclusie. Voelde ik me dan nooit onveilig, constant in de gaten gehouden, oncomfortabel of niet mijzelf? Nee, eigenlijk nooit. De camera’s die soms op mij gericht stonden, waren niet van de veiligheidsdienst, maar van locals die in positieve zin het zo bijzonder vonden om de eerste buitenlandse toeristen te spotten en stonden altijd open voor een praatje.

Kledingvoorschriften, zowel voor mannen als voor vrouwen vallen reuze mee. Oké, geen alcohol, maar er is een hele hippe drinkcultuur en dito etablissementen met verse sappen en goede koffies. Was het twijfelen terecht? Wat bleef er van mijn perceptie over? Twijfelen is altijd gezond.

“Bij twijfelen, niet oversteken” is in dit geval niet mijn motto geworden en ik ben blij dat ik ben gegaan. Ik besefte dat ik reis om mensen te ontmoeten en mooie plekken te ontdekken. Twee elementaire zaken die ver boven politiek uitstijgen. Mijn ontmoetingen waren oprecht, vriendelijk en overal was ik meer dan welkom. De plekken die ik mocht bezoeken waren indrukwekkend en een ware belevenis.

Natuurlijk zijn er nog genoeg kwesties die ik anders zou willen zien en niet meer van deze tijd acht. Het ervaren van de goedbedoelde en duurzame veranderingen gaf mij niet alleen hoop, maar ook de openbaring dat ik niet kan verwachten dat een maatschappij van de ene dag op de andere dag naar Westerse maatstaven leeft. Veranderingen dienen door alle generaties omarmd te worden, met behoud van het goede. Dat is een complex en leerzaam traject en ik ben dankbaar daar iets van ervaren te hebben.

Reizen opent je ogen, geeft zelfreflectie, ziet het goede in andere culturen, verbroedert en verbindt. Het maakt diverse werelden een beetje beter.

Fred van Eijk

67

“WAT ER ACHTER DE SCHERMEN GEBEURT, INTERESSEERT NIET VEEL CONSUMENTEN”

68

INTERVIEW

Het afgelopen jaar kreeg de reisbranche te maken met faillissementen, rechtszaken, nieuwe coronavarianten en continu veranderende inreisvoorwaarden. Wat doet dit voor het imago van de sector? Travelpro sprak hierover met Lieke Lamb (Trendwatcher.com/Future Expertise Center).

DOOR:

Sharon Evers

O

m maar met de deur in huis te vallen: hoe staat de reisbranche er imago-technisch voor?

“Op zich wel goed, er ligt geen vloek meer op het reizen an sich. In het begin van de coronapandemie was het een schande als mensen op vakantie gingen.

Dat werd vakantieschaamte en coronareisschaamte genoemd. Dat is nu een stuk minder. Het is meer genormaliseerd, mensen vinden de pandemie voor iedereen vervelend, voor zichzelf, de consument en de bedrijven. Als branche moet je duidelijk laten zien dat reizen weer heel goed kan. Zorg er dus voor dat je mensen goed en eerlijk informeert. Dat gebeurt gelukkig ook steeds meer en beter. Maar in die zin staat het imago niet meer onder druk, los van het vliegen in combinatie met duurzaamheid, dat zal voorlopig blijven drukken op het imago.”

Wat vind je van reisadvies.nu, het nieuwe platform voor reisadviezen dat is gelanceerd door een aantal reisorganisaties? Ze doet dit buiten de overheid om, wat doet dit voor het imago van de branche?

“Er heerst een machtsstrijd tussen de reisbranche en de politiek; de branche vindt dat ze in Den Haag niet veel goeds doen waardoor de reisorganisaties het zelf zijn gaan doen. De consument zal zich misschien afvragen waarom de reisbranche het niet eerder heeft gedaan, waarom het nog niet bestond. Het is logisch dat de branche laat weten waar de consument wel of juist niet op reis kan gaan wat betreft corona, maar ook terrorisme en natuurrampen. Als consument verwacht je dat er een site is waar al deze informatie samenkomt, er wordt verwacht dat de branche dit weet en deelt.

Het is wel belangrijk dat consumenten het platform gemakkelijk kunnen vinden en dat alle takken van de reisbranche eraan meedoen. Dus als consumenten via Booking.com, Airbnb of hoe dan ook, een hotel willen

69

boeken of een vlucht met KLM, ze automatisch kunnen checken of de bestemming wel oké is. De consument moet hier nu nog zelf aan denken. Het platform is een hartstikke goede stap, ik juich dit initiatief toe, maar er zijn nog wel punten waaraan gewerkt kan worden zoals de koppeling met de hele branche. Pas dan wordt het gemakkelijker vindbaar voor de consument, waardoor het vervolgens een nog positievere bijdrage aan het imago van de branche levert.”

Samenwerken als reisbranche is een heikel punt, veel mensen klagen dat dit veel te weinig wordt gedaan…

“Door nood zijn de reisbedrijven wel iets minder elkaar de tent aan het uit concurreren en zijn ze meer gaan samenwerken. Dat is een klein voordeel van corona.

Maar in het geval van het platform, hierin is voor de initiatiefnemers een rol weggelegd, zorg ervoor dat het voor elke partij zinvol is om zich erbij aan te sluiten.”

Waar moet de branche zich aan houden wat betreft de consument?

“We noemen dat het ABC: De A van persoonlijke aandacht. Zeker als reisorganisaties alleen online te boeken zijn, is de persoonlijke aandacht voor de consument erg belangrijk. De B staat voor balans en C is het allerbelangrijkste en staat voor contact en communicatie. Praat met je klanten, weet wat zijn wensen zijn, laat weten waarmee je bezig bent et cetera.

De reisbranche heeft ontzettend veel kennis in huis, deel dit dan ook. Laat bijvoorbeeld de toegevoegde waarde van een reisbureau duidelijk zien, maar laat ook zien hoe leuk jouw persoonlijke vakantie in bijvoorbeeld Spanje is geweest. Mensen waarderen dit enorm. En natuurlijk wordt dit ook al gedaan, maar het kan altijd meer.”

Iets anders, afgelopen jaar vroeg de D-rt Groep haar faillissement aan, verschillende rechtszaken volgden en zullen nog volgen. Onder andere eigenaren werd het merk D-reizen nieuw leven ingeblazen. Wat doet dit voor het imago?

“Bij consumenten die direct getroffen zijn door het faillissement roept dit wel negatieve gevoelens op, maar dat is in verhouding een kleine groep mensen.

Het merendeel weet het nauwelijks. Consumenten die er niet direct mee te maken hebben gehad en ervan horen, zullen wijzen naar corona. Ze kennen de details niet, wellicht hebben ze het ergens een keer gelezen, maar dat blijft niet hangen. Ze vinden het dus logisch dat de D-rt Groep failliet is gegaan, al dan niet door corona. Mensen zijn door deze pandemie behoorlijk vergevingsgezind. Het heeft wel als gevolg dat mensen eerst drie keer nadenken voor ze een vakantie boeken.

Er worden veel meer last minutes dan ooit geboekt. Het

70

faillissement kan een deukje geven aan het imago, maar meer ook niet.”

Er zijn nog meer rechtszaken geweest, waaronder Sunweb/Corendon en die van een aantal reisorganisaties tegen de Staat over de reisadviezen.

Doet dit afbreuk aan het imago van de branche?

“Nauwelijks. In verhouding met ander nieuws zijn deze rechtszaken vrij low profile geweest. Wat er achter de schermen bij de reisbranche gebeurt, interesseert niet veel consumenten. Pas op het moment dat zij ermee te maken krijgen, bijvoorbeeld op het moment van boeken, dan wordt het wel belangrijker. Dan kijken ze welke reisorganisaties er zijn, welke betrouwbaar zijn of goed in de oren klinken en wellicht wordt er nog wat research gedaan, maar de rechtszaken zullen niet veel invloed hebben.”

Tijdens de afgelopen lockdown mochten reisbureaus wel openblijven, doordat ze onder essentiële winkels vallen. Onder meer restauranthouders moesten dicht en zagen hun kerstomzet verdwijnen. Krijg je hierdoor scheve gezichten?

“Ondanks dat ik er nog geen onderzoek naar heb gedaan, verwacht ik niet dat andere sectoren hier veel last van ondervinden. Het is niet zo dat opeens heel Nederland op het vliegtuig stapt en de reisbureaus overspoeld worden door boekingen. Voor het imago van de sector zal dit niet van invloed zijn. Er heerst hierin berusting. Natuurlijk voelen restauranthouders zich in het algemeen gepakt, maar zullen geen woede hebben richting de reisbranche die het ook moeilijk heeft.”

Hoe doet de branche het in de media wat betreft corona?

“Frank Oostdam (voorzitter/directeur ANVR, red.) was ontzettend veel op tv en heeft gevochten als een leeuw, soms overspeelde hij zijn hand door te veel voor eigen parochie te preken. Soms sprak hij bepaalde geluiden tegen en dat deed hij heel goed. Hij bleef uitleggen en verdedigen, waarom iets wel of juist niet werd gedaan.

Maar je ziet dat de aandacht nu weg is en dat is jammer.

Mensen hebben een ander gevoel gekregen ten opzichte van de pandemie. Het duurt veel te lang, waardoor mensen het allemaal wel geloven. Er heerst een andere tendens, veel meer gelaten.”

Welke verwachtingen heb je voor komend jaar?

“De evenementenbranche gaat te maken krijgen met tijdsvakken; de winter gaat dicht omdat het coronavirus dan weer oplaait, waardoor evenementen - festivals, maar ook beurzen - veel vaker in de zomer zullen plaatsvinden. Dat geeft een hele andere dynamiek. Aan de ene kant betekent dit dat de zomer veiliger is en we

INTERVIEW

meer kunnen reizen, maar aan de andere kant zal het ook kunnen betekenen dat mensen juist thuisblijven omdat er zoveel wordt georganiseerd. Dat is heel erg dubbel, ik vind het lastig om hier een keiharde uitspraak over te doen. Maar je ziet wel dat mensen last minute beslissen om op vakantie te gaan. Mensen willen safety & security; veiligheid wat betreft corona, maar ook de zekerheid dat als het mis gaat ze het vergoed krijgen en gemakkelijk kunnen terugkeren naar huis. Daarom verwacht ik ook dat andere vervoersmiddelen, zoals op vakantie gaan met eigen auto, populairder zullen worden.”

Betekent dit dat verre reizen wat minder populair zullen worden?

“We hebben jarenlang FOMO (Fear Of Missing Out) gehad, maar nu is er JOMO (Joy Of Missing Out).

Reizen is altijd ontzettend hip geweest. Iedereen moest op reis en zo ver mogelijk, want iedereen deed het. Je was raar als je op je 25e nog nooit echt ver weg was geweest. Maar tegenwoordig hoeven we bijvoorbeeld niet meer zo nodig naar Thailand om daar op een olifant te zitten, want zo stoer is dat niet. Het is zielig voor

de olifant en je zit ook nog eens lang in het vliegtuig.

Hoeveel verrijkt een olifantenrit nou echt iemands leven?

Het gaat in eerste instantie niet eens om duurzaamheid, indirect heeft dit er wel mee te maken, maar meer omdat het beladen is. Fietsen door de Pyreneeën is ook leuk om te doen tijdens een vakantie. Mensen worden wat gezapiger, krijgen meer waardering voor het kleine. 80% van de Europeanen geeft aan snel weer op reis te willen gaan, van dit percentage geeft het merendeel aan ook binnen het eigen continent te blijven.”

Welke kansen zie je voor de branche?

“Reisorganisaties zouden wat meer moeten inspelen op gebeurtenissen van buitenaf. Kansen benutten. Wat betreft de continu veranderende inreisvoorwaarden zijn we natuurlijk afhankelijk van andere landen, welke regels gelden er? Als landen extra PCR-testen eisen, kost dat de consument ontzettend veel tijd en geld. Als branche kan je de testen faciliteren voor een redelijke prijs op locaties die wenselijk zijn. Dat gebeurt al, maar het mag wel wat beter. Eisen landen een booster, zorg er als reisorganisatie dan voor dat je mensen die booster kan garanderen, zodat ze de vakantie bij jou boeken.”

71

WINNAARSEILAND Ze hadden er lang naar uitgekeken, maar uiteindelijk kwam het ervan: Team Biba Dushi, het reisagententeam van TUI Nederland, vertrok op een geheel verzorgde studiereis naar One Happy Island.

DOOR: LINDSEY VAN LOON

72

73

Voor wie het niet meer helder op het netvlies heeft staan: Team TUI (Biba Dushi) won de allereerste Aruba Battle, een nieuw concept van de Aruba Tourism Authority (A.T.A.) om de B2B-markt op interactieve wijze te prikkelen en boekingen naar deze kleurrijke bestemming onder reisagenten een boost te geven. Vijf andere teams legden het af tegen het fanatieke Biba Dushi tijdens het kokosnoten schieten, het maken van een Arubaanse vlag, suppen, het nabouwen van de in Oranjestad gevestigde Willem III toren en de inhoudelijke vragen over het eiland.

GEWONNEN

“We hadden eigenlijk al gewonnen toen we binnenkwamen”, zegt Jaco van Burken, terwijl hij trots naar zijn team-shirt wijst dat ze destijds speciaal voor Aruba Battle hebben laten drukken.

“Echt leuk dat het er nu alsnog van komt en dat de Aruba de studiereis laat doorgaan op het moment dat het mogelijk is, al is het door de pandemie twee jaar later.”

ARUBA ARIBA

Op de teamspirit is in ieder geval nog niets ingeboet de afgelopen twee jaar: de sfeer zit er gelijk goed in als er geproost wordt met de nationale cocktail van het eiland: de Aruba Ariba. “De trip die door de A.T.A. is samengesteld, heeft een goede balans tussen hotelinspecties, een aantal activiteiten om het eiland beter te leren kennen én vrije tijd om te luieren en te genieten van deze

74

‘‘

Een onvergetelijke avond beleef je bij Passions on the Beach zon-, zee- en strandbestemming bij uitstek”, valt ook Jeanette Leferink direct op. We verblijven alle nachten in de RIU Antillas, dat is gelegen aan Palm Beach. Volgens fervent Aruba-ganger Antonette Kooijman the place to be op het eiland. En gelijk heeft ze. Palm Beach staat bekend om de vele hotels, restaurants, winkeltjes en het bruisende nachtleven. Hoewel het verleidelijk is om niet buiten de deur te eten door de grote hoeveelheid all-inclusive hotels aan de strip, is dit wel een aanrader. Restaurants als Asia, Lola, Daniëls, the Screaming Eagle, Napoli en zelfs Smokey Joe’s, bevorderen de culinaire beleving aanzienlijk. Een echt onvergetelijke avond beleef je bij Passions on the Beach, onderdeel van het Amsterdam Manor Beach Resort. Gelegen aan het mooiste strand van Aruba, Eagle Beach, dineer je met je voeten in het zand, terwijl je geniet van een prachtige zonsondergang. De romantische vuurfakkels worden ontstoken zodra het donker wordt. Het is

REPORTAGE

een fantastische plek voor wie even totaal aan de reuring van Palm Beach wil ontsnappen en benieuwd is naar betaalbare culinaire gerechten met een vleugje Aruba.

ONTDEK HET EILAND

Aruba behoort tot de ABCeilanden van de kleine Antillen en is ongeveer even groot als Texel, zo’n 180 vierkante meter.

Groot genoeg om het eiland per Jeep of catamaran te ontdekken, klein genoeg om niet het gevoel te krijgen dat je veel mist. De Palm Tours Jeep neemt ons mee in een avontuurlijke rit langs de highlights van het noorden en oosten van het eiland. Via de National Pool in het Arikok National Park, hobbelen we offroad door het zand en over de rotsen naar de Natural Bridge, om vervolgens in noordelijke richting te gaan langs de Bushiribana Gold Mill Ruins, het Alto Vista kapelletje en de California Lighthouse.

Wil je de all-inclusive lunch niet twee keer proeven of ben je niet zo dol op windkracht 6 door je vakantiekapsel, dan kun je beter het zuiden van het eiland bezoeken.

San Nicolas, ongeveer 30 minuten rijden van Oranjestad, staat sinds 2016 weer op de kaart door het jaarlijks terugkerende kunst- en cultuurfestival. Kunstenaar uit binnen- en buitenland zijn aan de slag gegaan om van deze wijk een kleurrijk schilderij te maken. De muurschilderingen en kunstinstallaties zijn absoluut een bezoek waard en San Nicolas is gemakkelijk te combineren met een middag op het iconische Baby Beach of de pure charme van Mangel Halto Beach. Neem behalve je zonnebril een 3D-bril mee voor de muurschildering van de man en vrouw. We verklappen niets, slechts lof voor de kunstenaar.

BON BINI VAKANTIEGEVOEL

Een andere manier om het eiland te ontdekken is vanaf de Palm Pleasures Catamaran. De onvergetelijke vergezichten over de Caribische Zee, de exotische deuntjes en de beruchte ‘Cesar Cocktail’ van de kapitein staan garant voor het ultieme Bon Bini vakantiegevoel. De catamaran maakt een stop bij de populaire snorkelplek Boca Catalina. Met je flippers aan en duikbril op, spot

je met een beetje mazzel een schildpad. En bij genoeg cocktails, zie je er gegarandeerd twee keer zoveel.

ONDERWATERWERELD

Wie zich echt wil onderdompelen in de Arubaanse onderwaterwereld kan met Palm Beach Divers Aruba het indrukwekkende Antilla scheepswrak van dichtbij bewonderen. Je duikt op achttien meter diepte (indien je PADIgecertificeerd bent) om een in 1940 tot ontploffing gebracht cargoschip van te zien. De Nederlandse eigenaar Robin en zijn staf geven je een duikervaring waardoor je niet kan ontkomen aan het One Happy Island-gevoel. Zelfs de vissen lijken hier de Aruba Challenge gewonnen te hebben.

FLAMINGO’S GEVOLGD DOOR INFLUENCERS Heb je het over iconische hotels op Aruba, dan kun je niet om het Renaissance Wind Creek Aruba Resort heen. Vanuit de lobby stap

75

je als hotelgast op een bootje dat je binnen tien minuten naar het bijbehorende privé-eiland brengt. Behalve een prachtige baai met sfeervolle cabanas ($ 370 voor één dag) vind je hier de felbegeerde flamingo’s. Verblijf je niet in het Renaissance, dan is het nog een behoorlijke uitdaging om dit exclusieve eiland te bezoeken: elke zaterdag worden er online slechts 50 kaarten vrijgegeven à $ 100 per stuk.

First come, first serve. “Vanaf je strandbedje zie je de flamingo’s gewoon voorbijlopen. Meestal gevolgd door een groepje influencers die met de beestjes op de foto willen.

Logisch wel, want het is heel bijzonder dat je zo dichtbij kunt komen en je schiet hier gegarandeerd unieke foto’s”, aldus Chantal Coeleveld.

GENIETEN ZONDER SCHULDGEVOEL

Team TUI is ook enthousiast over het adults only Bucati & Tara Beach Resort, gelegen aan Eagle Beach. Anders dan op Palm Beach hoor je hier geen spelende kinderen of harde muziek. Alleen het ruisen van de oceaan en het wapperen van de fofoti-bomen. Gasten kunnen in dit luxe en romantische resort genieten zonder schuldgevoel, doordat CO2-uitstoot volledig wordt gecompenseerd.

Niet alleen beschikt het resort over het maximaal toegestane aantal zonnepanelen, ook worden oude

‘‘

Je schiet hier gegarandeerd unieke foto's

kussenslopen tot waszakken gerecycled. En ze doen meer bij Bucati: zo worden er 300.000 plastic flessen per jaar minder verbruikt door alle gasten te voorzien van een eigen drinkbeker, maandelijks worden er beach clean-ups georganiseerd en zijn de maaltijden 30% kleiner (vergelijkbaar met een Europese portie) om zo voedselverspilling te reduceren. Alles onder het mom van: take only memories, leave only footprints. Ook het naastgelegen Manchebo Beach Resort, minstens zo indrukwekkend, heeft duurzaam toerisme hoog in het vaandel staan en probeert actief de negatieve impact van toerisme op de omgeving tot een minimum te beperken.

Beide behoren absoluut tot de topaccommodaties uit het hogere segment op het eiland

LITTLE AMERICA

“Wil je all-inclusive naar de Benedenwindse Eilanden, dan heeft Aruba het meest uitgebreide aanbod van de ABC-eilanden. De mooiste stranden vind je op Aruba, waardoor deze bestemming als strandvakantie perfect te combineren is met bijvoorbeeld Bonaire dat met Divi Divi Air op slechts twintig minuten vliegen ligt. Zo kun je een langere vakantie naar de Nederlandse Antillen net zo afwisselend of relaxt maken als de klant zelf wil”, aldus Lindsey van der Ham.

GEZELLIG À LA CARTE

Aruba is het ABC-eiland met veruit de meeste Amerikaanse invloeden. Maar liefst 80% van alle toeristen komt uit de USA, gevolgd door vakantiegangers uit ZuidAmerika en op de derde plaats Nederland. Zowel de toeristen uit de States als Zuid-Amerika zweren bij het all-inclusive concept. Het is dan ook heel positief voor de Nederlandse markt dat er naast de vele all-inclusives ook voldoende gezellige à la carte restaurants buiten de hotels te vinden zijn. “Het is een zeer toegankelijk eiland voor elke vakantieganger die gegarandeerd zon, zee en strand wil. Al met al een ideale winterzonbestemming”, beaamt Angela Visser. En voor een strandfeestje op Moomba Beach, kan je zowel de Amerikanen als de ZuidAmerikanen er prima bij hebben. Gebiedt alle eerlijkheid te zeggen dat Team Biba Dushi ook daar de competitie ver achter zich laat. We willen niets insinueren, maar het gerucht gaat dat het nog lang onrustig bleef op Aruba…

76

TIME TO CHANGE? Naar een betrokken accountant met kennis van de reissector

JUIST NU! Wij kunnen ons voorstellen dat u juist nu behoefte heeft aan een accountant aan uw zijde met meer ervaring in de sector. Onze aanpak, kennis en vergunning zetten we ook graag voor u in.

NIEUWSGIERIG? Arend van de Geest MSc RA arend@brilaccountants.nl +31 6 21 11 69 85 Marcel Nijssen marcel@brilaccountants.nl +31 6 12 74 51 99

net even scherper “ “Oplossingsgericht met deskundige aanbevelingen.”

Fenny Koppen, directeur eigenaar Riksja Travel

“Doortastend, analytisch, constructief, correct en ontzettend goede mensen.”

Tim van der Wel, directeur eigenaar Avila Reizen

“De branchekennis bij BRIL is een groot voordeel. Dit zorgt voor een prettige en goede, maar ook constructieve en efficiënte samenwerking” Milka van Dam, general manager Travel Counsellors Nederland

Arrivals & Departures

Alessandro Patacchiola (Managing Director Europe bij Flexible Autos) en Bert Wildeman.

Bert Wildeman is per 1 januari aan de slag gegaan als Sales Manager Nederland & België voor Flexible Autos. “Flexible Autos is een agentvriendelijke autobroker die wereldwijd autohuur aanbiedt. Het gaat ons om een win-winsituatie waarin we partners in business zijn van retailers en touroperators, ook via een goede commissiestructuur. De belangrijkste doelstelling is het product verder te optimaliseren voor de Nederlandse en Belgische markt en een volwaardige business partner te worden binnen de retail.”

Carola Hoekstra (ex-Thomas Cook) wordt lid van het bestuur van SGR. Zij neemt de plaats in van de vertrekkende mr.

Wim van Veen. Carola werkte elf jaar bij Thomas Cook Nederland, waarvan de laatste jaren als managing director.

Sinds 2019 is zij CEO van Stromma Nederland. Het bedrijf biedt onder andere rondvaarten en excursies in Amsterdam en Utrecht aan. Het SGR-bestuur bestaat naast Carola uit Annelies Bouma (voorzitter) en mr. Nick de Leeuw. Erik Jan Reuver is directeur van SGR en het Calamiteitenfonds.

Arrival

Carola Hoekstra

Arrival

Bert Wildeman

Rahanna van Stapele Rahanna van Stapele is gestart als nieuwste lid van de Travelpro-redactie. Sinds december vorig jaar schrijft zij voor meerdere platformen van het overkoepelde bedrijf TravelMedia. Rahanna: “Ik heb journalistiek gestudeerd aan Windesheim in Zwolle en ben nu al enkele maanden aan de slag. Ondanks dat ik nog redelijk onbekend ben met de reisbranche, merk ik wel dat het een enorm dynamische wereld is.”

78

Arrival

Arrival

Het was een komen en gaan de laatste weken. Bekijk hier wie er vertrokken en wie er arriveerden.

Bärbel Severens Bärbel Severens keert terug naar The Travel Club waar zij per 1 februari aan de slag gaat als accountmanager bij het team van The Travel Club Reisbureau. “Een bijzonder jaar ligt bijna achter me waarin ik veel mooie, fijne mensen heb ontmoet tijdens mijn werkzaamheden voor ABCS bij NLW Groep, Right Management en Jan van Arkel en aansluitend bij The Learning Network (TLN).”

Aarrival

Departute

ARRIVALS & DEPARTURES

Chantal van der Meer

Gunay Uslu, de zus van Corendon-oprichter Atilay Uslu, is in het vierde kabinet Rutte staatssecretaris van Cultuur en Media geworden. Zij is cultuurhistoricus en gastonderzoeker bij de Universiteit van Amsterdam. Ze is sinds de oprichting betrokken geweest bij het familiebedrijf Corendon.(Foto LinkedIn).

Chantal van der Meer gaat aan de slag bij TUI. “Na een mooie stap intern van Jessica Breugem, verwelkomden we begin januari haar opvolger, Chantal van der Meer.

Voor velen is Chantal een bekende in de reiswereld”, aldus Dimitri Joannides (Salesmanager TUI Nederland) op de TUIsalespagina. Dimitri: “Als reisadviseur begonnen bij onder andere Globe en daarna bij Sunny Cars diverse functies bekleed. Na een korte uitstap buiten de reiswereld, gaat ze een nieuwe uitdaging aan bij TUI. Wij zijn ontzettend blij dat Chantal met haar ervaring en kennis ons team komt versterken en wensen haar heel veel succes.”

Stijn Jansen

Departute

Stijn Jansen vertrekt na ruim vier jaar bij Center Parcs, waar hij Salesmanager Trade, International Markets & Business Development was. Hij gaat per januari met zijn gezin acht maanden te rondreizen in Azië, Nieuw-Zeeland en Australië “Voor begin januari heb ik samen met mijn gezin een enkele reis naar Bangkok geboekt.” Zijn taken worden overgenomen door Nicole van Lienden.

Henk van den Helder Henk van den Helder (64) stopt bij autoverhuurder Hertz.

Van den Helder, die sinds 2007 Managing Director Hertz Benelux was, heeft besloten met ingang van 31 december zijn functie neer te leggen. Hij trad in 1980 in dienst bij Hertz en vervulde diverse functies, waaronder die van General Manager Nederland in 2002.

Departute

Departure

Gunay Uslu

Jantien Temmink Na veertien jaar met passie en plezier bij Walt Disney Parks & Resorts te hebben gewerkt verlaat Jantien Temmink (Trade Product Manager Walt Disney Parks & Resorts) het bedrijf om een nieuwe uitdaging aan te gaan, dat laat ze aan Travelpro weten. Jantien: “Op 14 januari 2008 begon mijn avontuur bij Walt Disney Parks & Resorts. Ik heb mij dag en nacht mogen inzetten voor de mooiste projecten en campagnes, de meest bijzondere studiereizen, de leukste draaidagen en de geweldigste evenementen in alle hoeken van Nederland, maar vooral ter plaatse: in Disneyland Paris, aan boord van Disney Cruise Line en in Walt Disney World Resort in Florida.”

Wil jij ons ook een arrival of departure laten weten?

Mail redactie@travelpro.nl.

79

Saskia Griep

12 80

INTERVIEW

“KLIMAATVERANDERING IS DE VOLGENDE EN VEEL GROTERE UITDAGING NA CORONA” DOOR:

Sharon Evers

Better Places stopt met het compenseren van CO2-uitstoot. Travelpro zocht Saskia Griep (Managing Director & Founder Better Places) op in haar kantoor in Leiden en vroeg naar de beweegredenen van de touroperator.

B

ijna tien jaar geleden richtte je Better Places op, waarom?

“Na mijn studie Toerisme heb ik een jaar gereisd om daarna Antropologie te studeren. Tijdens en na mijn studie werkte ik al in de reisbranche, ik heb zo’n achttien jaar voor Sawadee gewerkt. Ik begon er als productmanager, twee jaar later was ik hoofd touroperating en duurzaamheidscoördinator. Toen ik er begon, was Sawadee nog een klein bedrijf met zo’n vijf mensen. Het maakte een flinke groei door en op een gegeven moment had ik zeventien mensen direct onder mij. Daar voelde ik me niet fijn bij. Daarnaast werd Sawadee overgenomen door TUI, wat veranderingen met zich meebracht. Het draaide steeds meer om winst.

Ik werk graag in de reiswereld, omdat ik het leuk vind om mensen een mooie vakantie te bezorgen. Sawadee paste op een gegeven moment niet meer bij mij. Ik heb er een erg leuke tijd gehad, ontzettend veel kansen gekregen en erg veel geleerd. Daarna heb ik Better Places opgericht. Doordat Sawadee onderdeel van TUI was geworden, stopte enkele samenwerkingen met partners omdat TUI een bepaald businessmodel heeft.

Ik wist dat dit goede partners waren en daar ben ik mee gestart.”

Je bent in dat gat gesprongen?

“Ja, en ik kon het nu helemaal op mijn manier doen en wilde eerlijke vakanties aanbieden waar echt iedereen beter van wordt. In het begin werden er vooral samenwerkingen gezocht met lokale DMC’s, maar dat werkte niet altijd. Nederlanders willen eropuit, willen bergen beklimmen, wandelingen maken. Veel Aziaten snappen dit vaak niet, zij willen vooral niets doen als ze na een jaar hard werken eindelijk vakantie hebben.

Daarom werken we buiten Europa niet veel meer met lokale DMC’s, voor Europa doen we dit wel.”

Waarom is Better Places Europa gaan aanbieden?

Vanuit de reisrestricties of vanuit duurzaam oogpunt?

“We zitten heel sterk op duurzaamheid en dan kan je het eigenlijk niet maken om alleen reizen buiten Europa aan te bieden. Dat ging steeds meer knellen. In 2019 is de eerste bestemming in Oost-Europa gelanceerd, door corona is dit wel in een stroomversnelling gekomen.

Een soort geluk bij een ongeluk.”

Welke Europese landen wil je nog lanceren?

“Portugal, maar we hebben nog geen succes gehad in het vinden van de juiste partners. Daarnaast willen we heel graag uitbreiden in Scandinavië, maar ook hier hebben we nog niet de goede partners gevonden. Het is belangrijk dat partners passen bij Better Places en dus duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan.

Voor komend jaar ligt onze focus op Europa, we zijn ook bezig met Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk en willen ook meer bestemmingen in bepaalde landen aanbieden.”

Heeft Europa je verrast?

“Er is veel meer dan ik wist. Voor mij was ver altijd zo ver mogelijk, dan was ik gelukkig. Maar ik zie nu ook dat Europa mooie plekken heeft die zeker ontdekt moeten worden.”

Better Places is onderdeel van Riksja Travel…

“Klopt. Ik wist al vrij snel dat als ik het serieus wilde aanpakken, op zoek moest gaan naar financiers en dat is Riksja Travel geworden.”

Better Places staat voor duurzaamheid, heb je altijd al het gevoel gehad om je hiervoor in te zetten?

“Ja, eigenlijk wel. Ik heb altijd in de

81

ontwikkelingssamenwerking willen werken. Tijdens mijn studie Antropologie liep ik stage in Colombia en later mocht ik er een jaar werken voor UNICEF, maar daarna was ik wel genezen. Ik ben echt een doener en niet zo heel diplomatiek aangelegd. En ik ben ook nog eens een hele echte Nederlander. Ik ben ontzettend nuchter, het is wat het is. Ik ben wel gevoelig voor diplomatieke zaken, maar vind het moeilijk om met bepaalde mensen ‘vriendjes’ te zijn omdat zij mij verder kunnen brengen.”

Hoe ben je zelf met duurzaamheid?

“Ik ben wel redelijk milieubewust, maar ben zeker niet donkergroen. Ik reis met de trein of de fiets en eet nog nauwelijks vlees, maar er kan nog wel wat worden verbeterd.

Ik heb mezelf ten doel gesteld om nog maar één keer in de drie jaar een verre reis te maken, dat is voor mij echt heel lastig en hoop het te gaan redden. Maar Europa biedt goede alternatieven.”

We kunnen er niet omheen, corona. Deze pandemie moet ook vreselijk zijn voor de DMC’s en partners. Voel je je daar op een bepaalde manier verantwoordelijk voor?

“Absoluut. Ik hoor de meest schrijnende verhalen. In 2020 hebben we hulpactie samen met onze reisexperts opgezet.

In de meeste landen is er geen of weinig hulp vanuit de overheid. Geen werk betekent geen inkomen. Met de actie wilden we de mensen die onze reizen zo bijzonder maken een hart onder de riem steken. In totaal haalden we ruim 85.000 euro aan donaties op. Met het geld hebben we honderden lokale ondernemers kunnen helpen met voedselpakketten en financiële steun. De succesvolle actie heeft ons laten zien dat onze klanten betrokken zijn bij de mensen die ze op reis hebben ontmoet. Voor de lokale ondernemers was de hulp ontzettend hard nodig.”

Iets anders, Better Places stopt met het compenseren van de CO2-uitstoot. Waarom?

“In mijn tijd bij Sawadee was ik altijd al bezig met CO2-uitstoot en hoe we dit het beste kunnen compenseren. Het model is best gek, je betaalt namelijk geen BTW over vliegtickets maar wel over compensatie. Dat snap ik niet. Eigenlijk wil je zoveel mogelijk compenseren, zodat het ook bekender wordt. CO2 is erg ingewikkeld, want wat is een ton CO2? En hoe verhoudt zich dat tot andere dingen in het dagelijkse leven? Toen ik Better Places begon, wilde ik de compensatie niet meer bij de klant neerleggen omdat het onze verantwoordelijkheid is. Ook al verkopen wij geen tickets, maar je kan onze verre reizen niet maken zonder te vliegen. We zijn op zoek gegaan naar een partij waar we slim onze credits konden inkopen en kwamen via een energieleverancier terecht bij de South Pole. We kochten voor het hele jaar vooruit in, waardoor we een betere prijs kregen en omdat South Pole gevestigd is in Zwitserland betaalden we geen BTW over de credits. Dat was succesvol, we deelden onze contacten met andere bedrijven waaronder Riksja en de ANVR. Verschillende ANVRreisorganisaties compenseren nu ook via South Pole. Maar er is geen transparantie of controle. Iedereen kan zeggen dat hij CO2-uitstoot compenseert, niemand controleert dat. Wat wordt er precies gecompenseerd? Waarop is dit gebaseerd?

82

Het verschilt nogal of alleen het landarrangement of ook de vlucht wordt gecompenseerd. Het landarrangement compenseren is peanuts, bij een verre reis is dat maximaal 20%. Bovendien is compenseren geen oplossing, want je stoot nog steeds CO2 uit. Je haalt het niet ergens terug. Ik vind het ook een slechte ontwikkeling dat er wordt gezegd: ‘Vlieg maar lekker door, want we compenseren de CO2uitstoot’. Dat verhaal klopt niet.”

Wat gaan jullie wel doen?

“Het allerbelangrijkste is om onze CO2-uitstoot te gaan reduceren. We hebben ons aangesloten bij Tourism Declares en een klimaatactieplan opgesteld. Onze ambitie is om de CO2-uitstoot per reiziger per dag in 2030 met 55% te verlagen ten opzichte van 2019.”

“Omdat Better Places vooraf credits heeft ingekocht en het door de coronapandemie nog niet op is, blijven we het nog wel gebruiken. Daarna koppelen we het los.

Maar hoe we dat precies gaan doen, daar zijn we nog niet helemaal over uit. Sinds 2018 leggen we onszelf naast de CO2-compensatie ook een vrijwillige vliegtaks op. Dit bedrag investeren we in energieprojecten in Afrika via een crowdfunding-platform. Het idee achter een investering is dat je het geld ook weer terugkrijgt, ook al zijn dit hoge risico investeringen, maar de pot wordt wel groter en je kunt steeds meer met het geld doen.”

“We hebben vastgelegd dat uiteindelijk 10% van onze winst naar een klimaatfonds gaat. Sinds 2018 leggen we naast de CO2-compensatie ook een vrijwillige taks op aan onze klanten die we vervolgens investeren. Maar we communiceren er niet veel over, we doen het gewoon.

Als je heel eerlijk bent, gaat CO2-compensatie ook niet goed samen met vakanties.”

Wat doen jullie nog meer?

“Op onze homepage staat: maak minder vaak een verre reis en als je gaat, ga dan zo lang mogelijk. En we hebben natuurlijk ons Europa-product gelanceerd. Maar de wereld is ook wel een beetje doorgeslagen. Onder jongeren heerst er een bepaalde cultuur; je wordt raar bevonden als je nog nooit een verre reis hebt gemaakt, terwijl je Europa nog niet eens goed kent. Het geeft een bepaald aanzien als je op Bali bent geweest, waar je dan dezelfde dingen doet die je in Amsterdam ook doet. Dat is raar. Deze doorgeslagenheid is nog niet weg, er komt - zodra het weer kan - een enorme inhaalslag. Maar ik verwacht dat het daarna uitbalanceert en Europa weer een hippe bestemming wordt.”

In hoeverre is de klant bezig met bewust reizen?

“Een klein gedeelte van onze klanten doet dit. De meesten willen gewoon lekker op vakantie en dat snap ik ook wel. Maar voor mij is extra betalen voor een duurzamere reis heel begrijpelijk. Het is onderdeel van de kwaliteit, het hoort in het pakket. Voor mij is duurzaamheid ook persoonlijke aandacht en een optimale beleving. Het is heel logisch. We bieden een

INTERVIEW

‘‘

Ik ben redelijk milieubewust, maar ben zeker niet donkergroen

Foto: Better Places wil uitbreiden in Scandinavie

dienst aan en als we onze medewerkers goed en eerlijk betalen, trainingen geven en goed behandelen, dan wordt de dienst ook beter.”

steeds meer vermengen. Om hierop in te spelen hebben we een aantal extra lange reizen ontwikkeld, waarbij je reizen kunt combineren met werken."

Denk je dat de coronapandemie reizen gaat veranderen?

“Ik denk niet zozeer de pandemie, maar er komt wel meer aandacht voor klimaatverandering omdat het steeds zichtbaarder en voelbaarder wordt. Daardoor komen er verschuivingen, de wal keert het schip.”

De ANVR heeft duurzaamheid op de agenda staan en je vertelde net dat de brancheorganisatie ook samenwerkt met South Pole. Doet de ANVR het goed?

“Binnen de mogelijkheden die er zijn, doen ze het wat mij betreft oké. Ik denk niet dat de ANVR nog verder kan doorpakken, omdat er dan te veel weerstand zal komen.

Dan streef je het doel voorbij. De ANVR heeft ook de Glasgow Declaration ondertekend, ik ben benieuwd wat daarmee gaat gebeuren. Ik hoop wel dat het echt inhoud gaat krijgen, maar snap dat het nu geen prioriteit heeft.

Maar aan de andere kant is het zo’n belangrijk onderwerp dat je eigenlijk niet kan wachten tot de crisis voorbij is.

Dit is de volgende en veel grotere uitdaging na corona.”

Hoe ziet de ideale reiswereld er voor jou uit?

“Meer uitgebalanceerd, dat mensen beter nadenken over bewust reizen. Ik kwam ooit klanten van ons tegen in Nepal, deze mensen verbleven er maar zes dagen. Naast dat het niet leuk is om er zo kort te zijn, werden ze ook nog eens ziek door het snelle reistempo en het propvolle programma. Dat is echt waanzin, waarom zou je dit doen? Dit besef zal er steeds meer komen.”

En als het moet, kan ook op reis worden gewerkt…

“Inderdaad, daar geloof ik ook in. Mensen worden steeds flexibeler, het verschil tussen thuis en werk gaat zich

En hoe doen ANVR-leden het?

“Laat ik het zo zeggen, in het Verenigd Koninkrijk en de USA zijn er bedrijven die veel verder gaan, dat inspireert mij. Deze - ook grote - bedrijven laten zien dat we écht iets aan duurzaamheid moeten doen…”

83

84

Met andere woorden, wat doet Better Places beter dan andere reisorganisaties?

“Duurzaamheid is een rode draad binnen ons bedrijf.

We staan hiervoor, stoppen er ontzettend veel tijd in.

Hoe maak je je positieve impact zo groot mogelijk en hoe meet je dat? Hier zijn we zo’n drie jaar geleden mee gestart. Het is erg ingewikkeld, omdat het een uitgebreide keten is. Veel dingen weten we helemaal niet, omdat we er geen directe relatie mee hebben. Maar er zijn heel veel ketens die ingewikkeld zijn, dus dat is geen excuus.

Uiteindelijk maken we wel stappen. We zijn nu een half jaar bezig om de positieve impact van elke bestemming in kaart te brengen en hoe we dat meer meetbaar kunnen maken. We zijn begonnen met een positieve impactscore van alle reizen, dit doen we samen met onze reisexperts en is zichtbaar op de website. Het gaat goed, maar voorlopig zijn we nog niet klaar. Een bijkomstig voordeel is dat we ook stappen maken tijdens het proces, bepaalde zaken worden zichtbaarder.”

Een open deur; je zal geen voorstander zijn van de enorm lage vliegticketprijzen?

“De prijzen mogen inderdaad flink omhoog, dit ligt bij de overheid, maar ook bij de airlines, bedrijven en consumenten. Ik vind dat we niet naar elkaar moeten wijzen, maar dat we allemaal een stapje moeten zetten. Pas dan kunnen we resultaten boeken.”

Vliegen wordt vaak aangewezen als de grote boosdoener. Wat vind je daarvan?

“Vliegen is zichtbaar en daardoor wordt het bestempeld als de zondebok. Maar er is veel meer dat ook veel CO2 uitstoot. Wat dacht je van al die producten die overal ter wereld worden besteld en naar jouw adres worden verstuurd en die vervolgens weer worden teruggestuurd? Dat is minder zichtbaar, het wordt besteld en bezorgd. Mensen hebben geen idee wat daar allemaal tussen zit.”

Welke doelen heb je voor dit jaar?

“We willen Europa nog steviger neerzetten en laten groeien. Voor mij persoonlijk zou ik het mooi vinden als steeds meer mensen ervoor kiezen om met de elektrische auto of de trein op reis te gaan. Dat is hoopgevend, want in veel landen gebeurt er van alles op het gebied van de elektrische auto’s. Die ontwikkeling gaat heel snel en dat juich ik natuurlijk toe. Door dit te communiceren en wellicht extra onder de aandacht te brengen, kunnen we successen boeken.”

Waar ben je het meest trots op?

“Op ons netwerk en dan met name op ons Europese netwerk. Ons intercontinentale netwerk is er erg groot, maar binnen Europa niet. Maar we hebben het voor elkaar gekregen om goede en actieve partners te vinden, die goed bij ons passen. Afgelopen maanden hebben we wekelijks webinars gehouden om onze partners te helpen met de Travel Life-certificering. Dat was heel interessant om mensen over de hele wereld te horen over duurzaamheid.

In elk land spelen andere problemen, maar doordat we het samen doen wordt iedereen geïnspireerd.”

Bezoek het eiland Ierland De combinatie stad en kust is in Ierland overal te vinden, en het eiland verrast bezoekers altijd.

Ierland, ook wel 'Emerald Isle' genoemd, staat bekend om het weelderige groene landschap. Het eiland heeft glooiende heuvels die plaats maken voor levendige steden met vriendelijke inwoners, die elke bezoeker warm welkom heten. Het eiland is bereikbaar na slechts een vlucht van 90 minuten, met directe verbindingen naar Dublin of Cork* in het zuiden en Belfast* in het noorden.

Wilde bloemen nabij Howth head

DYNAMISCHE BESTEMMINGEN In Noord-Ierland kun je op zoek gaan naar scènes uit Game of Thrones© en de Giant’s Causeway bezoeken, een natuurwonder dat prijkt op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Sla zeker Belfast niet over, de stad is onlangs uitgeroepen tot Unesco stad van de muziek en Titanic Belfast is een onmiskenbare bezienswaardigheid en een hommage aan de beroemde Titanic.

De Wild Atlantic Way is een van de mooiste kustroutes ter wereld en een aaneenschakeling van verlaten stranden, pittoreske Ierse dorpjes, majestueuze kliffen en eigenzinnige eilanden. Met een lengte van bijna 2500 km loopt het traject langs de gehele westkust van het eiland.

Het eeuwenoude oosten van Ierland is 'the place to be' om meer dan 5.000 jaar geschiedenis te

ontdekken. Of je nu een mysterieuze graftombe binnenstapt, uitkijkt vanaf een 13e -eeuwse vuurtoren, een veerboot neemt naar het Ierse “Alcatraz” op Spike Island of de sporen van de Vikingen volgt in Waterford.

Voor liefhebbers van een actieve vakantie, is het binnenland van Ierland een uitstekende bestemming. Het kloppende hart van deze regio is de rivier de Shannon. Op de omliggende meren en kanalen kun je onder andere paddle-boarden, vanuit de kajak het landschap verkennen of fietsen langs de rivier de Shannon.

Geen bezoek aan Ierland is compleet zonder verblijf in Dublin. Het wordt vaak de 'vriendelijkste stad van Europa' genoemd, een plek waar traditionele pubs naast trendy cafés liggen, historische gebouwen omgeven worden door iconische

straatkunst en de diverse straatmuzikanten luisteren de straten van de stad op met hun muziek.

Wat accommodaties betreft hebben bezoekers van Ierland de keuze uit knusse B&B 's, vakantiehuisjes, hotels maar ook campings en glampings behoren tot de mogelijkheden.

Voor buitenmensen valt er meer te ontdekken dan er in een enkele vakantie mogelijk is, en ook liefhebbers van lekker eten en goede whiskey zullen aan hun trekken komen. In de restaurants staat er van alles op het menu, van traditionele Ierse gerechten tot gastronomische klassiekers.

Het Emerald Isle is eenvoudig bereikbaar en biedt met de stad, de kust en het binnenland een divers programma; het zou zomaar de nieuwe favoriete vakantiebestemming van je klant kunnen worden.

Voor het laatste reisadvies, ga naar Ierland.nl

MEER INFORMATIE Website: trade.ireland.com Facebook: @Ierland Twitter: @IerlandToerisme YouTube: Ierland Toerisme Instagram: @ierlandtoerisme

COLUMN

(T)ROTS IN DE BRANDING Toen Arjen mij in december vroeg of ik eenmalig een column zou willen schrijven voor de nieuwe (weer) papieren uitgave van de Travelpro had ik nog zoiets van oké, de deadline ligt nog ver weg, ‘ergens begin januari’, dus dat moet wel lukken.

Van Omikron was nog zo goed als niet of nauwelijks sprake, de boekingen namen weer toe, alhoewel er na de goede vakantiemaand oktober wel weer sprake was van een zekere ‘stilte’.

Zou dit dan de stilte zijn voor het ook door mij verwachtte en dus voorspelde topjaar 2022?

Eén ding werd ons inmiddels wel duidelijk, zowel op de reisbureaus als bij de ZRA’s: iedereen wil eindelijk weer eens op vakantie! En: mensen wisten sinds lange tijd weer de weg te vinden naar de (zelfstandige) reisagent.

Nog voordat wij het konden uitleggen, werd al duidelijk dat de klant het begrip ‘pakketreis’ inmiddels kent, dus als corona toch nog voor iets positiefs gezorgd heeft dan is het dat wel.

Dat leidde bijvoorbeeld ook tot een vraag van een klant die al jaren zelf via het internet zijn reizen boekte: “Leo, als jij mij dat wil zeggen hoor, maar wat is nu eigenlijk jullie verdienmodel? Want de reis die wij nu bij jou boeken, is bij jou net zo duur als op het internet, en als wij zien wat Leo van der Hoeven jouw collega’s allemaal voor ons nog extra verzorgen…”. Op de eerste plaats een terecht Voorzitter ITAC en compliment voor mijn medewerkers, maar natuurlijk ook voor alle (zelfstandige) reisagenten reisondernemer die precies hetzelfde doen!

Ik heb deze klant uitgelegd dat wij een stukje commissie krijgen op de door hem te betalen reissom en heb hem maar niet vermoeid met het feit dat deze commissie al jarenlang minder en minder wordt en dat dé (zelfstandige) reisagent inmiddels minder verdiend dan de marketinguitgaven die een touroperator moet doen om diezelfde reis ‘direct’ via het internet aan dezelfde klant te kunnen verkopen. Bovendien moet de klant dan zelf maar op nederlandwereldwijd.nl gaan uitzoeken hoe het zit met vaccinaties, quarantaines, visa, et cetera.

Ik ben ervan overtuigd dat wij niet de enigen zijn met deze ervaring, want wij zien na het vertrek van een aantal zelfstandige reisagenten in het begin van het coronatijdperk, dat zich weer nieuwe mensen aanmelden bij de ZSO’s. Tot mijn grote genoegen zien wij toch ook weer dat er collega’s zijn die druk in de weer zijn met het uitbreiden van fysieke reisbureaus, en die reisbureaus moeten ook allemaal weer voorzien worden van medewerkers…

En wat die medewerkers betreft, daar wil ik het graag nog even over hebben.

Natuurlijk is het voor veel eigenaren en zelfstandige reisagenten, helaas nog steeds, een moeilijke periode en dat geldt natuurlijk voor de hele wereld. Uit eigen ervaring weet ik dat een zelfstandige reisagent het financieel daarbij nog slechter getroffen heeft dan de reisagent met een fysieke winkel. In veel gevallen kon die reisagent nog wel een beroep doen op de NOW en de TVL, maar desondanks was ook een aantal van die reisagenten toch gedwongen om medewerkers die vaak al jarenlang werkzaam waren op het reisbureau te ontslaan. Dit heeft natuurlijk bij veel medewerkers de nodige stress opgeleverd en een aantal heeft om die reden, net als een aantal zelfstandige reisagenten besloten om, al dan niet tijdelijk, te kiezen voor een andere richting. Dat valt ze niet kwalijk te nemen, uiteindelijk moet er overal brood op de plank komen.

Toch ben ik trots op alle mensen in de reisbranche die het nog steeds weten vol te houden, dat geldt voor alle (zelfstandige) reisagenten, ook voor alle medewerkers bij onze leveranciers en touroperators, maar ook voor bijvoorbeeld het zeer uitgedunde team van de ANVR, dat keihard door weet te gaan en geloof me, we hebben al die mensen straks weer hard nodig, want de mensen gaan weer reizen!

Vandaar de ‘kop’ boven deze (eenmalige!) column, ik ben zo trots op al deze rotsen in de coronabranding binnen onze fantastische branche!

Leo van der Hoeven

86

Vlieg direct van Amsterdam naar Dublin en Cork Boek met vertrouwen

Check uw GDS voor meer informatie 2748 AL TravMagazine Advert_180x125mm A-W.indd 1

zonvakanties Flexibiliteit: in reisduren, vertrekluchthavens, transfers en extra’s

30/11/2021 13:00

Spanje: incl. de Balearen en de Canarische Eilanden.

Griekenland: Corfu, Kreta, Rhodos, Kos en Zakynthos.

Portugal, Italië, Malta

Flexibel in voorwaarden

TravelPro_20210113_230x162,5.indd 1

13-01-2022 16:19

87

“MIJN KANTOOR NEEM IK OVERAL MEE NAARTOE” Als 18-jarige stapte Heidi Vermeer (Ver & Meer Reizen) op het vliegtuig richting Australië. Reizen en zij werden een perfecte combinatie. Een soort liefde op het eerste gezicht. Vele volgden en zullen nog gaan volgen. Met haar (andere) grote liefde verliet ze in 2019 huis en haard om een leven op te bouwen als digital nomad.

DOOR:

Sharon Evers

T A W BETKN DIAL GIT NOMAD?

Heidi Vermeer en haar partner

88

Digitale nomaden gebruiken het internet om hun werk locatie-onafhankelijk uit te voeren. Ze leven vaak als ‘nomaden’ (veel reizen, vaker wisseling van de vaste verblijfplaats) en hebben een flexibele manier van werken en geld verdienen.

INTERVIEW

“

I

k heb altijd veel en graag gereisd, maar heb ook voor langere periodes in het buitenland gewoond en gewerkt. Toen ik na jaren weer terugkwam naar Nederland, kon ik niet goed aarden. Ik ging aan de slag als ZRA, maar de drang om nieuwe landen en culturen te ontdekken bleef. Mijn partner heeft dat gelukkig ook, waardoor we in 2019 besloten om ons huis te verkopen en te vertrekken. Onze eerste bestemming was Vietnam, vanuit daar zijn we doorgereisd naar Cambodja, Thailand en Indonesië.”

Tuktuk Sinds september wonen Heidi en haar vriend op Sri Lanka, waar ze tot eind volgende maand blijven.

Tussendoor zijn ze ‘even’ naar de Malediven geweest, maar vanzelfsprekend viert de zelfstandige reisspecialist niet continu vakantie in het buitenland, maar kijkt ze ook altijd met een zakelijk oog naar een bepaalde bestemming. “Ik leg veel contacten met de lokale bevolking en probeer vaak leuke samenwerkingen aan te gaan. Eén daarvan zijn de tuktuk-reizen. In de periode dat het op Sri Lanka wat rustiger was, zijn mijn vriend en ik met een tuktuk het eiland rondgegaan en hebben we meerdere routes uitgezet. In februari komt er een groep van elf personen naar Sri Lanka voor een tuktuk-reis, die we zelf begeleiden. Maar de reizen zijn zo georganiseerd, dat mensen ze ook individueel kunnen uitvoeren. Sri Lanka is echt een geweldig en goed berijdbaar land, met enorm vriendelijke mensen.”

Bereikbaar Op de vraag waar ergens ter wereld ze graag verblijft, antwoordt Heidi: “Overal ter wereld waar we ons kunnen verdiepen in de cultuur van het land en in de mensen die er wonen. Maar in Azië heb ik het fijnste ritme. Qua tijd lopen we voor op Nederland, waardoor ik in de ochtend ‘vrij’ ben en in de middag bereikbaar ben voor klanten. Ik gebruik een lokale simkaart, waardoor ik goed bereik heb en met iedereen kan mailen, appen, videobellen. Mijn kantoor neem ik overal mee naartoe. Daarnaast heb ik hele fijne collega’s bij Reiscreaties waar ik een beroep op kan doen, mocht het voor mij echt even niet uitkomen.”

Dromen Heidi geeft aan dat haar klantenkring enorm is gegroeid sinds ze drie jaar geleden aan dit ‘nomaden-bestaan’ is begonnen. “Veel mensen vinden het geweldig om onze avonturen te volgen en vinden het fijn om advies te krijgen van iemand die zelf vaak al op de gekozen vakantiebestemming is geweest of daar momenteel verblijft. Dat schept vertrouwen. Doordat klanten hun reizen via mij boeken weten ze dat hun reis goed is

verzorgd en daarnaast helpen ze mij mijn dromen waar te maken. Ik ben echt ontzettend blij en dankbaar dat we deze stap hebben durven zetten en ondanks de twee lastige jaren op zakelijk gebied, kijk ik vol vertrouwen naar een mooie toekomst voor onszelf en Ver & Meer Reizen.”

Wensenlijst Gemiddeld blijft het stel zo’n drie tot vijf maanden op een bepaalde bestemming om verder te reizen of om weer even naar Nederland te gaan. In maart vertrekken Heidi en haar vriend opnieuw naar de Malediven om daar de wat minder toeristische eilanden te bezoeken.

“Daar is zoveel te zien en te doen, zelfs voor een prima budget. Ik wil me daar meer in verdiepen. Eind maart vertrekken we waarschijnlijk naar Nederland om onze familie en vrienden weer te zien. Daarna gaan we misschien richting Mexico, maar dat kan ook Azië worden. Dat is afhankelijk of de boekingen weer op gang komen en welk budget er beschikbaar is. Er staan nog zoveel landen op onze wensenlijst. Dus wat onze volgende bestemming is? Waar de wind ons brengt…”

89

DUURZAAMHEID IS MEER DAN CO2 COMPENSEREN DOOR:

Dylan Cinjee

Al jaren is duurzaamheid een belangrijk gespreksonderwerp binnen de reisbranche. Zo ondertekende de ANVR als een van de eerste Europese reisbrancheorganisaties de ‘Glasgow declaration on climate action in tourism’.

D

e ANVR vindt het namelijk belangrijk haar verantwoordelijkheid te nemen in de duurzame toekomst van het toerisme.

Ook reisorganisaties zelf treden steeds vaker naar buiten met duurzame programma’s en certificaten om de klimaatcrisis het hoofd te bieden. Voor de ene reisorganisatie is het makkelijker om drastische stappen te nemen, dan voor de ander. Veel bedrijven stoeien ook met vragen: Waar begin je? Welke stappen moet ik nemen? Wanneer zie ik resultaat? Om reisorganisaties op weg te helpen zijn Anne de Jong en Rik van den Brink het bedrijf Good Tourism Institute gestart.

voor?’. Duurzaamheid is zoveel meer dan alleen maar zonnepanelen of bomen planten.”

Beeld veranderen Rik: “Bij Anne zat met name de frustratie dat veel bedrijven iets met duurzaamheid willen doen, omdat ze denken dat dit het juiste is. Maar ze vergeten vaak dat ze er intern ook iets aan kunnen hebben. We kwamen toen op het idee om onze beide specialismen, duurzaam toerisme en marketing, te combineren om te laten zien aan reisorganisaties dat duurzaamheid zowel intern als extern bijdraagt aan een betere organisatie. Je hebt heel veel reisorganisaties denken

Bewuster Anne: “Als ik met reisorganisaties in gesprek ging over duurzaamheid en certificering kwam altijd de vraag ‘Wat heb ik er zelf aan?’. Mensen worden wel steeds bewuster dat ze iets met duurzaamheid moeten doen voor de toekomst, maar uiteindelijk willen ze toch zien dat het verduurzamen van hun onderneming bijdraagt aan de return on investment (ROI) van het bedrijf zelf. Met de Good Tourism Institute geven we antwoord op de vraag ‘what’s in it for me?’. We hebben een combinatie gemaakt van het kennis delen hoe je een betere reisorganisatie kunt worden. Dat betekent automatisch duurzaam, want je kijkt dan naar de lange termijn. Maar ook hoe je als organisatie succesvoller kan worden, we gaan dan heel erg in op marketing. Je kan nog zo duurzaam zijn, maar als niemand het weet heb je er niks aan. We helpen ook met communicatie, klanttevredenheid, werknemerstevredenheid en gaan we in op de vraag ‘waar staat mijn bedrijf eigenlijk Rik van den Brink en Anne de Jong

90

INTERVIEW

‘‘

Riksja Travel doet het heel goed, ook omdat ze juist het woord duurzaamheid niet noemen

91

IEW IS ?ANE Anne heeft een Master in duurzame toerisme ontwikkeling en is begonnen als stagiaire bij Travelife, een internationaal toonaangevend management- en certificeringprogramma voor reisorganisaties en accommodaties die duurzaam willen ondernemen. Daar kreeg ze projecten met de focus op Afrika. Al twee jaar werkt ze voor Green Destinations, een certificeringprogramma voor bestemmingen. Daarnaast helpt ze individueel reisorganisaties met het verduurzamen van hun werkwijze, daaruit is Good Tourism Institute ontstaan.

92

IEW IS ? RIK Rik heeft geen achtergrond in het toerisme, maar heeft digitale communicatie gestudeerd.

Tijdens zijn studie, ongeveer tien jaar geleden, is hij een marketingbureau gestart.

Anderhalf jaar geleden heeft hij samen met Anne Good Tourism Institute opgericht. Als marketeer is het zaak dat je je onderdompelt in de wereld van je klant, dat doet hij voor zowel zijn eigen marketingbureau als voor Good Tourism Institute. De afgelopen anderhalf jaar heeft hij zich met name moeten onderdompelen in duurzaam toerisme.

INTERVIEW

duurzaam te zijn door alleen de CO2 te compenseren.

Met onze online artikelen en cursus proberen we dat beeld te veranderen. Qua rolverdeling binnen het bedrijf ben ik zelf wat meer op de achtergrond en heeft Anne meer contact met de reisorganisaties. Wat we wel samen doen is het creëren van online content, zowel artikelen als korte video’s voor op de website. Het is leuk om te zien dat we gaandeweg steeds professioneler worden met het maken van deze video’s.”

Onzeker toekomstperspectief Anne: “Ik richt mij vooral op de duurzame toerisme kant, door onder meer het coachen en beantwoorden van vragen van bedrijven. Daarnaast gaan we binnenkort starten met een een-op-een traject. Ook houd ik mij bezig met netwerken. Rik is meer bezig achter de schermen met marketing, design, de website

‘‘

Met de Good Tourism Institute geven we antwoord op de vraag: ‘What’s in it for me'? en videobewerking. Onze website is in het Engels, maar we richten ons zowel op Nederlandse als internationale reisorganisaties. We vinden het te beperkt om ons alleen op de Nederlandse markt te richten, mede doordat ik al veel met Afrikaanse partijen heb gewerkt en ik daar dus ook al een netwerk heb opgebouwd. Wellicht dat we in de toekomst onze website meertalig maken, maar voor nu volstaat Engels.” Rik: “Als we kijken naar onze websitebezoekers staat de Verenigde Staten op de eerste plaats, gevolgd door India en Nederland. We zien dat ons gratis e-book wereldwijd is verspreid. Onlangs hebben we onze onlinecursus gelanceerd, daarbij zien we dat vooral partijen in Europa hiervan gebruikmaken.

De cursus loop niet zo hard als dat we hadden verwacht.

Uit een enquête die we hebben verstuurd, blijkt dat reisorganisaties door de crisis wat terughoudender zijn met het afnemen van de cursus, ook omdat het toekomstperspectief vaak nog onzeker is.”

Praktisch Good Tourism Institute richt zich zowel op inkomend als uitgaand toerisme. Anne: “Onze doelgroep is vrij breed, we richten ons op touroperators, DMC’s, reisagenten, maar ook op bedrijven die dagtoeristen ontvangen. Tijdens de cursus ga je goed kijken waar je organisatie voor staat, wie de ideale klant is, wat je usp’s zijn en hoe je praktisch kan kijken naar duurzaam toerisme. Daarnaast kijk je als reisorganisatie naar het ontwikkelen van nieuwe reiservaringen, waar ook de lokale bevolking van profiteert. Reisorganisaties die een cursus volgen komen in ons online leerplatform terecht. Hier kan je verschillende opdrachten over diverse onderwerpen maken, denk daarbij aan hoe je als reisorganisatie op verschillende manieren direct kan bijdragen aan de lokale economie.” Rik: “We vinden het belangrijk dat onze cursus heel praktisch is, daarom maken we gebruik van behapbare stukken informatie met aan het einde altijd een opdracht. Op die manier gaan reisorganisaties direct aan de slag met het onderwerp.

Wat je bij veel cursussen ziet zijn eindeloze powerpoint-presentaties, dat wilden we voorkomen.

Het is belangrijk om direct actief aan de slag te gaan en de vraagstukken toe te passen op je organisatie.”

Pijnpunten Tijdens de ontwikkelingen van de cursus is er samen met reisorganisaties gekeken waar de vraagstukken liggen op het gebied van duurzaamheid. Anne: “Ik werk nog steeds actief samen met reisorganisaties en kijk wekelijks rapporten na voor de Travelife certificering. Daaruit wordt goed duidelijk waar de pijnpunten liggen en zorgt ervoor dat we goed inzicht hebben in wat er op dit moment speelt binnen de branche. Je merkt dat er wel meer gebeurt op het gebied van duurzaamheid. Zo zijn er grote bedrijven als Booking.com, die met een duurzaamheidslabel komen, maar ook kleinere organisaties richten zich steeds meer op duurzaamheid, zeker nu het gratis is voor ANVR-leden om de Travelife certificering te doen via het EU SUSTOUR project. Wel zie ik dat veel reisorganisaties aan de certificering beginnen, maar deze niet afmaken. Het echte grote stappen maken mist dus ook nog bij een groot deel van de branche.

Een deel doet het ook voor de marketing. Tijdens de cursus kom je tot inzicht dat duurzaamheid meer is dan het compenseren van CO2 of het verminderen van single-use plastic. Uiteraard zijn dat hele mooie dingen en gaan we de goede kant mee op, maar ik vind niet dat je dan kan zeggen dat je een duurzame reisorganisatie bent. Gelukkig zijn er ook

93

bedrijven die het wel binnen het hele bedrijf hebben geïmplementeerd. Riksja Travel doet het bijvoorbeeld heel goed, ook omdat ze juist het woord duurzaamheid niet noemen, maar meer inspelen op een hart voor de wereld. Daarnaast zijn ze heel transparant, ze laten duidelijk zien wat er gebeurt op een bestemming als je een reis boekt. Ook Nordic is een goed voorbeeld, zij waren heel snel Travelife partner en zijn nu bezig met Travelife Certified. Ze communiceren duidelijk wat ze doen om hun steentje bij te dragen.”

Transparantie De transparantie van Riksja Travel is volgens Anne iets waar veel reisorganisaties een voorbeeld aan kunnen nemen. Anne: “Veel bedrijven communiceren dat ze duurzaam zijn, maar wat ze dan precies doen wordt niet duidelijk. Als je duurzaamheid makkelijker wil maken voor reizigers, dan moet je wel zorgen dat de

‘‘

Ik zie dat reisorganisaties aan de Travelife certificering beginnen, maar deze niet afmaken reiziger begrijpt wat duurzaamheid voor jou als reisorganisatie betekent. Laat zien welke projecten je ondersteunt, laat zien wat de impact is van een reis of laat juist zien welke excursies je niet aanbiedt omdat daar dierenwelzijn wordt geschaad en kom met goede alternatieven. Die transparantie, daar valt nog heel veel winst te behalen bij bedrijven.” Rik: “Dat is ook de reden waarom wij een groot deel van onze cursus hebben ingericht op marketing. De storytelling mist vaak. In plaats van dat je alleen zegt dat je duurzaam bent, laat het zien. We zijn ons zeker bewust dat voor de reiziger duurzaamheid niet de hoofdzaak is om een reis te boeken. Mensen willen gewoon een toffe reis maken en jij als reisorganisatie moet ervoor zorgen dat dit op een duurzame manier gebeurt.”

Green Destinations Vorig jaar is Anne voor Green Destinations nog in Afrika geweest, omdat de organisatie hun programma in Afrika verder wil uitrollen en samen Kenia op de kaart te zetten als groene

94

bestemming. Anne: “In Kenia hebben we een goede samenwerkingspartner gevonden en tijdens mijn verblijf in Kenia heb ik meerdere trainingen gegeven over hoe je als bestemming kunt verduurzamen. Zo’n training is relevant voor alle plekken waar toeristen komen, zowel gemeenten als bijvoorbeeld nationale parken. We proberen alles uit zo’n reis te halen, dus plakken we er vaak nog een paar weken achteraan.”

Rik: “We hebben een rubriek op onze website waar we ‘good practices’ laten zien. Als we op reis zijn proberen we altijd een goede lokale ervaring op te doen en er wat over te schrijven. In Kenia hebben we bijvoorbeeld Mida Creek nature camp bezocht om te laten zien dat je een supertoffe ervaring kan hebben bij de lokale gemeenschap. Deze artikelen dienen weer als inspiratie voor reisorganisaties om dit bijvoorbeeld aan te bieden. Als we zelf op vakantie gaan proberen we ook altijd die lokale ervaring op te zoeken.”

Plannen Good Tourism Institute wil zich dit jaar gaan richten op het samenwerken met vertegenwoordigers. Anne: “We willen onze cursus verder verspreiden over de wereld, door onze cursus op in verschillende landen te laten verkopen door vertegenwoordigers. Daarnaast willen we flink gaan werken aan onze zichtbaarheid door het schrijven van nieuwe artikelen, maken van video’s en groeien op social media. Het is nu afwachten wat de pandemie gaat doen.” Rik: "Het werken met vertegenwoordigers is een concreet plan waar we op dit moment mee bezig zijn. We hebben er al een aantal gevonden. Daarnaast zijn we bezig om gesubsidieerde projecten te vinden, waar we de cursus in kunnen verwerken en kijken we naar een samenwerking met de hogescholen. We denken dat onze cursus ook geschikt is voor toerisme opleidingen.”

Stel eenvoudig de ideale pakketreis voor je klant samen met KLM Holidays KLM Holidays (Powered by Airtrade) is nu ook beschikbaar voor jou als reisagent. Zo stel je eenvoudig de ideale pakketreis samen voor één scherpe prijs, inclusief vlucht, hotel, huurauto en activiteiten.

Je ontvangt een commissie direct nadat je het pakket hebt verkocht. Wijzigen de reisplannen?

Dankzij onze tijdelijke geld-terug-garantie kan je klant altijd annuleren. Ontdek de voordelen van KLM Holidays en registreer je vandaag nog via klm.nl/klmholidayspartner

verken jouw