Język pierwszy, język drugi: nabywanie i uczenie się
Język pierwszy, język drugi: nabywanie i uczenie się
J
ęzyk, którego sferą funkcjonowania jest życie codzienne, używany do rozmów na tematy codziennego życia, a zarazem pierwszy język dzieci w rodzinie, nazywany jest w literaturze językoznawczej językiem prymarnym. Takie rozumienie terminu język prymarny zaproponował Leon Zawadowski92. Terminem tym określa się zazwyczaj język ojczysty. Próba zdefiniowania tego pojęcia rodzi jednak wiele wątpliwości, a zarazem trudności. Według Władysława Miodunki „Język ojczysty jest pierwszym narzędziem komunikacji, narzędziem, które zaspokaja typową dla człowieka potrzebę porozumiewania się z innymi członkami grupy”93. Ewa Lipińska w swojej książce przytacza definicję języka ojczystego innych badaczy, formułując ją następująco: „język ojczysty jest pierwszym i ‘doświadczanym’ (doznawanym) przez człowieka językiem, w którym się porozumiewa z otoczeniem. Ma on znaczący udział w poznawaniu świata i kształtowaniu struktury osobowości, sprawiając, że człowiek się z nim utożsamia, a w dorosłym życiu zazwyczaj w nim myśli, śni, liczy i modli się”94. Biorąc pod uwagę sytuację językową, na przykład Polaków na południowo-wschodniej Ukrainie, definicja E. Lipińskiej, zwłaszcza końcowa część cytatu: „a w dorosłym życiu zazwyczaj w nim myśli, śni, liczy i modli się”95 nie może być zastosowana. Na skutek historycznych i politycznych wydarzeń mamy tu bowiem do czynienia z częściową lub całkowitą utratą języka96 ojczystego (polskiego), wrastania z czasem w nowe,
92 Zawadowski Leon, Fundamental Relations in Language Contact, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego XX, Wrocław 1961, s. 14. 93 Miodunka Władysław, Lingwistyczne podstawy nauczania języka polskiego jako obcego, [w:] Poradnik metodyczny dla nauczycieli polonijnych, Lublin 1980, s. 57. 94 Lipińska Ewa, Język ojczysty, język obcy, język drugi. Wstęp do badań dwujęzyczności, Kraków 2003, s. 15. 95 Lipińska E., Język ojczysty, … s. 15. 96 O utracie języka mowa będzie w temacie wykładu nr 7.
59
