Grondig 9 - 2019 by Vakblad Grondig

vakblad voor specialisten in groen, grond en infra

6 - GROOTS GROND IN VERZET 14 - EERLIJK IN DE MEST 30 - AGRITECHNICA SPECIAL 32 - JOHN DEERE OVER ELEKTRISCHE CVT 52 - MERLO DRAAIT NAAR BOUW 68 - GORDELS VERPLICHT 72 - SERIE BEDRIJFSOVERNAME

9 2019

ek aan op: Meld uw bezo en proﬁteer van l .n ild w www.kampsde g op ons exclusieve in rt ko el % 50 n” schaalmod “Black Editio

Colofon

REDACTIONEEL

Grondig is het vakblad, website en digitale nieuwsbrief voor de cumelasector, specialisten in groen, grond en infra.

Automatische assistent

U kunt zich via grondig.com aanmelden voor de gratis nieuwsbrief Grondig actueel.

Aan het afsluiten, want Grondig moet naar de drukker. En dan ineens loopt … - we zullen de krachtterm weglaten - de computer vast. Gelukkig is daar dan ene Henk de Jong, die zich binnen CUMELA heeft doorontwikkeld tot systeembeheerder. Henk heeft uiteraard een trukendoos waarmee hij op afstand in de computer kan kijken en de zaak kan resetten. Even later doet het apparaat het weer. Pluim voor Henk en zie, het nummer is er. Het bovenstaande past in het beeld van de ontwikkelingen die we op de Agritechnica zullen zien. Fabrikanten tonen steeds meer vernuftige systemen om het optimale uit de machines te halen. Maar liefst zeventig noviteiten zijn er op dit vlak aangemeld bij alles wat er al is en niet is aangemeld. Computers zijn nooit afgeleid, worden niet moe en werken precies, als ze goed zijn afgesteld. Voor de chauffeurs is er bijna geen bal meer aan. Je drukt op start en de machine regelt alles zelf. Je ben te midden van schermen meer een beheerder geworden. Alles is geregeld, wordt geregistreerd en ‘de hele wereld’ waarvoor je aan het werk bent, kan meekijken. Cemos op Claas-trekkers is daarvan wel een sprekend voorbeeld. De mannen van Claas vertelden ons dat ze ook tegen weerstand van bedreven ‘trotse’ chauffeurs aanliepen die meenden dat ze het zelf wel beter konden. De meest ervaren demonstrateur kon de Cemos-automatiek voor de trekker-en-werktuigoptimalisatie echter maar net evenaren. En dat niet een dag lang, maar op het moment dat hij nog fris was, niet na een lange dag werken. Het is ook niet voor niets dat Grimme met een extra meekijkscherm komt. Het zijn allemaal ondersteunende middelen om het maximale uit de machines te halen, waarbij de techniek ons helpt om vanaf kantoor mee te kijken. Niet alleen om te zien wat de chauffeur presteert, maar ook om te assisteren bij het kiezen van de juiste instelling. Wat is er mooier om, net als onze Henk de Jong bij ons, mee te kijken met de man in het veld om samen te komen tot oplossingen van problemen of de beste instelling. Het past bij de moderne techniek, waarbij het steeds meer om de details gaat. Op de Agritechnica zijn steeds meer systemen te zien waarbij de machine zelf zoekt naar de optimale instelling in kwaliteit, capaciteit, brandstofverbruik en wat u maar wilt. Nu goed personeel schaarser wordt, is het een mooi hulpmiddel. Al zul je die man in het veld nodig hebben, want niet alleen de verbinding valt wel eens uit, er loopt ook wel eens wat vast en op de computer zie je niet alles. Dan moet je toch gewoon aanwezig zijn. Wij wensen u een fijne beurs vol vernuft toe.

Adres CUMELA Nederland Postbus 1156, 3860 BD Nijkerk tel. (033) 247 49 00, fax (033) 247 49 01 www.cumela.nl CUMELA Ondernemerslijn (033) 247 49 99 / ondernemerslijn@cumela.nl Grondig / CUMELA Communicatie tel. (033) 247 49 50 / www.grondig.com grondig@cumela.nl / @Grondig Bladmanager Michiel Pouwels Redactie Toon van der Stok (hoofdredacteur), Gert Vreemann, Marijke Dorresteijn, Herma van den Pol Ton Herbrink (eindredacteur) Vormgeving Practicum Print Management BV, Soest Voorplaat CUMELA Communicatie Advertentiewerving Lisette Kerkhof, lkerkhof@cumela.nl Druk SMGB, Doetinchem Abonnementen Een abonnement op Grondig kan op elk moment ingaan en loopt na de eerste periode van kalenderjaar tot kalenderjaar. Opzegging van het abonnement schriftelijk vóór 1 november. Kosten abonnement Nederland € 91,- per jaar / Buitenland € 125,- per jaar. Collectieve abonnementen: op aanvraag © Stichting CUMELA Communicatie, Nijkerk Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit Grondig is toegestaan na toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade door onjuiste berichtgeving. ISSN: 2210-3260 Lidmaatschap CUMELA Nederland Lid worden? Vraag het gratis infopakket op via info@cumela.nl. Wilt u het lidmaatschap van CUMELA Nederland beëindigen, dan dient u voor 1 oktober een schriftelijke opzegging te sturen naar het secretariaat van CUMELA Nederland te Nijkerk. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van dat jaar. Bij opzegging na 1 oktober eindigt het lidmaatschap op 31 december van het volgende jaar.

Team Grondig Gert, Marijke,Toon, Herma en Lisette

GRONDIG 9 2019

BIG BALER

VROEGKOOPACTIE

DE BESTE PERS. DE BESTE SNIJKWALITEIT. DE HOOGSTE CAPACITEIT. DE BESTE PAKVORM/VULLING.

California

EXTRA ACTIE T.E.M. 31/12/2019

UNIEK EN GEPATENTEERD

+ EEN T7 VOOR 250 UUR GRATIS + FLEXIBELE FINANCIERING + REIS NAAR CALIFORNIÃ&#x2039;

+ Bezoek aan Tulare AG Show

YOSEMITE PARK

GOLDEN GATE BRIDGE

Nieuw knopersysteem** 26% sterkere knoop = nog minder touwbreuk Geen touwresten meer = schoner voer = schoner milieu = nog minder knoperstoring

ALCATRAZ ISLAND

3 jaar zekerheid inclusief Casco+, uit te breiden tot 7 jaar*

*Vraag uw dealer naar de voorwaarden Actie geldig in Nederland t.e.m. 31 december 2019 **Ontdek de verschillende andere voordelen op newholland.com

GRAND CANION

INHOUD 3 Redactioneel 6 In Actie: Grond In Verzet 8 Voorzichtige openingen rond demonstratie 13 Commentaar 14 Ondernemerslessen: Gerwin Peters, Odiliapeel 18 Sterk Werk: Gebr. Van Aaken

Ondernemen met

mensen 22 28 30 32 34 38 40 42 44 48 52 54 58 61 61

Profileren: Loon- en aannemersbedrijf Van der Meulen Grondig.com Voorbeschouwing Agritechnica 2019 Elektrische aandrijving van John Deere Claas Cemos-voertuigoptimalisatie Ploeger scoort met nieuwe vijfwieler Imants zet in op bodemkennis Schuitemaker Veenhuis Group schakelt door Krone verbetert hardlopers in pakket Agritechnica Kort Merlo draait naar bouw Elektronische eVDM-mestbon Slim en digitaal: AgroPro Economie In kort bestek

62 63 64 66 67 68 71 72 73 76 80 81 82

Cumelaria Gekruid Rustpunt: Klaas-Jan Oudman CUMELA.nl Voorzitter Toolbox: Trekker in, gordel om! Driftreducerende techniek: wat verandert er in 2020? Een bedrijf overdragen leer je niet op school Een krimpende mestmarkt, en nu? Milieuschade toenemend risico Werken met mobiele graafmachines CAO & Zo Bedrijvig

Ondernemen met

vaktechniek

Ondernemen met

cumela

Grondig 10 ontvangt u op vrijdag 13 december

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

mensen

GRONDIG 9 2019

BEDRIJF IN ACTIE

Groots - gemoedelijk - geslaagd Een uniek moment vorige week in Den Haag. Voor het eerst stonden werkgevers en werknemers samen op het podium om te protesteren. Aangejaagd door Arnold Tuytel en Klaas Kooiker, de jongens van Grond In Verzet. Gezamenlijk organiseerden ze een grootse actie om het kabinet op te roepen om maatregelen te nemen in het PFAS- en stikstofdossier. Gebeurt er niets, dan staan banen en bedrijven op het spel. De intensieve lobby lijkt inmiddels ook resultaat op te leveren. Binnen enkele weken moet er zowel in het PFAS- als in het stikstofdossier ruimte komen (zie volgende paginaâ&#x20AC;&#x2122;s). De demonstratie begon oorverdovend met het toeteren van meer dan duizend bouwvoertuigen die op het Malieveld stonden. De hele ochtend en nacht was er in het land al luid getoeterd door voertuigen die op weg waren naar Den Haag. Om Nederland duidelijk te maken dat het de verkeerde kant op gaat. Toen de demonstratie om tien uur officieel begon, waren nog lang niet alle demonstranten in Den Haag. Belangrijkste oorzaak was een kleine groep demonstrerende boeren en loonwerkers die buiten de organisatie om toch met een klein aantal trekkers de Utrechtsebaan op was gereden en zorgde voor een verkeersinfarct, vooral nadat ze door de ME waren vastgezet op de A12 om te voorkomen dat ze het overvolle Malieveld op gingen. Bussen met onder andere cumelaondernemers uit Groningen, Drenthe en Overijssel bereikten daardoor het Malieveld pas toen de belangrijkste sprekers allang waren geweest. De chauffeur uit het Noorden moest vanwege het rijtijdenbesluit zelfs ver voor Den Haag al van de weg. Door het overstappen van de passagiers op een andere bus die naar het station reed en verder vervoer per trein bereikten deze ondernemers nog enigszins op tijd Den Haag, want hoe dan ook, ze blijven flexibel. Op het veld waren niet alleen cumelaondernemers, maar een grote doorsnee van alle bedrijven uit de bouwsector. Van de baggeraars tot de hoveniers en van de heibedrijven tot de afwerkers. Allemaal hebben ze te lijden van de PFAS en de stikstofnormen. Er waren meer dan veertig brancheorganisaties verzameld op het Malieveld. In totaal waren er uiteindelijk waarschijnlijk rond de 6000 mensen. Zij zorgden voor een gemoedelijke sfeer met een volop gevuld terrein. Waarbij het tussendoor een beurs leek, doordat velen eens rustig langs het uitgestalde materieel liepen. Hoogtepunt van de demonstratie was naast de toespraken, waarvoor vier leden van het kabinet naar het Malieveld kwamen, het storten van rond de 500 kubieke meter grond. Daarmee werd het fundament gelegd van de Malieberg. Berekend is namelijk dat door de PFAS-regelgeving de afgelopen maanden al meer dan 8 miljoen kubieke meter grond niet meer is verplaatst, terwijl dit wel zou moeten. Aangezien het Malieveld onder de klasse industrie en wonen valt, zou deze grond hier wel mogen worden gestort. Goed voor een berg grond van zeventig meter hoog, gelijk aan veel hoogbouw van Den Haag. Grond die overigens daarna weer keurig werd opgeruimd, want ook daarvoor was voldoende materieel aanwezig. Aan het begin van de middag, rond twee uur, was de demonstratie gedaan en trokken velen weer huiswaarts, waarbij ze een zeer vroege avondspits veroorzaakten. Zodat iedereen opnieuw stilstond bij de problemen in de bouw. TEKST: Toon van der Stok FOTOâ&#x20AC;&#x2122;S: Toon van der Stok, Theo Felten, Kees Stuip

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

vaktechniek mensen

HOOFDARTIKEL

Voorzichtige openingen rond demonstratie Bewindslieden beloven snelle actie in PFAS- en stikstofdossier Net voor de grote demonstratie op het Malieveld kwamen staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat en minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit met toezeggingen dat ze snel met een oplossing zouden komen. Het resultaat van een intensieve lobby van de beleidsmedewerkers van de brancheorganisaties. De onrust in het veld en de grote actiebereidheid hebben hier ongetwijfeld aan bijgedragen.

Vier bewindslieden kwamen naar het Malieveld om het manifest van de aktievoerders in ontvangst te nemen.

GRONDIG 9 2019

Terugkijkend zijn Gerben Zijlstra en Nico Willemsen, de twee beleidsmedewerkers die nauw betrokken waren bij de organisatie van het bouwprotest, tevreden over het resultaat. “Natuurlijk hadden we graag gehad dat de norm voor PFAS was verhoogd naar één microgram en meteen een drempelwaarde voor stikstof,” zegt Zijlstra, “maar we weten ook dat dergelijke maatregelen juridisch helemaal afgedicht moeten zijn, anders wordt het weer door de rechter afgeschoten en zijn we nog verder van huis. Uiteraard blijven we aandringen op snelheid. Wij denken in dagen en niet in weken.” De grote doorbraak kwam ongeveer een week voor de demonstratie, toen de taskforce van VNO-NCW, waarin ook Teun Jansen van CUMELA Nederland zit, een gesprek had met de hoogste ambtenaren van vier ministeries. “Daar werd deze ambtelijke top echt duidelijk hoe groot de problemen aan het worden waren. Daar werd onmiddellijk op gereageerd door overleg in de ministerraad en op maandag twee werkbezoeken van de twee meest betrokken bewindslieden.”

Carola Schouten ging met Bouwend Nederland op stap en Stientje van Veldhoven werd een hele middag door CUMELA Nederland en twee ondernemers bijgepraat over de effecten van de regelgeving (zie kader). Tijdens de protestdemonstratie zei Van Veldhoven dat ze niet wil dat Nederland stilvalt en dat ze nu het RIVM heeft opgedragen om een nieuwe norm voor PFAS vast te stellen. Daarvoor riep ze ook de ondernemers op om meetresultaten beschikbaar te stellen om zo snel duidelijkheid te krijgen over de achtergrondwaarden. Ze zei ernaar te streven zo snel mogelijk met een aangepaste norm te komen. Ook Schouten kwam met een positieve boodschap naar de bouwers op het Malieveld. Als eerste verklaarde ze dat bouwprojecten die geen stikstofuitstoot opleveren gewoon kunnen doorgaan. Het leverde honende reacties van het publiek op. Voor de kleinere projecten die maar heel weinig uitstoot opleveren, komen er drempelwaarden, kondigde ze aan. Het was de aanwezigen niet snel genoeg. “Nu nu nu”, klonk het weer over het veld. De roep om snelle actie was wat in elke speech overheerste. “We zijn namelijk niet de veroorzakers van de problemen, maar zijn wel de dupe”, aldus Hans de Boer van VNO-NCW. Waaraan Wim van Mourik als voorzitter van CUMELA Nederland toevoegde dat we niet met één, maar met twee problemen tegelijkertijd worden geconfronteerd. “Onze sector is zowel voor de agrarische als de infra-kant de dupe van de voorgestelde aanpak van het stikstofprobleem. Nog vijf weken wachten voor er in dit dossier een besluit wordt genomen, is voor ons te lang.” Van Mourik verklaarde verbijsterd te zijn over de werkwijze in het tweede probleemdossier, de PFAS. “De norm in het Tijdelijk handelingskader heeft ons stilgelegd. Voor ons een groot probleem, want in de praktijk zijn wij de partij in Nederland die elke dag in de weer is met grond. Wij mogen echter niet werken, terwijl de stof waar het om gaat nog dagelijks wordt geproduceerd en toegepast. Daarom bevindt het zich overal

Schouten zoekt ruimte

Tuingrond vervuild met PFAS

Minister Carola Schouten is driftig op zoek naar mogelijkheden om voor kleinere bouwprojecten een drempelwaarde in te stellen. Ze wil zorgen dat projecten tot bijvoorbeeld 200 huizen weer snel kunnen worden vergund. De minister zei op de demonstratie op het Malieveld te verwachten dat ze dit op korte termijn kan regelen. Voor het instellen van een drempelwaarde heeft ze echter eerst stikstofruimte nodig. Er moet dus ergens minder stikstof vrij komen, zodat de extra belasting van bouwprojecten wordt gecompenseerd. De dag na de demonstratie kwam al naar buiten dat het kabinet denkt aan het verlagen van de maximumsnelheid op snelwegen om snelle winst te behalen. De minister zal het nodig hebben om haar toezegging waar te maken, want zo zei ze: “Nederland gaat niet op slot en we storten het land niet in een crisis. Daar zullen wij alles aan doen.”

Dat PFAS in ongeveer alle grond voorkomt, blijkt uit een onderzoek dat CUMELA Nederland heeft laten uitvoeren. Een mengmonster van drie zakken tuinaarde bevatte 0,5 en 0,6 microgram PFAS. Niet geschikt om toe te passen dus. Voor het maken van het monster werd door CUMELA Nederland bij drie tuincentra een zakje tuinaarde gekocht. Dit is gemengd om het te laten analyseren op PFAS. De resultaten zijn veelzeggend. Deze grond bevat net als ongeveer alle onderzochte grond een te hoge waarde van deze stoffen. In dit geval was de PFOS 0,7 en de PFOA 0,5. Te hoog om in de klasse landbouw en natuur te gebruiken zonder de achtergrondwaarde te bepalen. Op basis van de huidige regelgeving zou deze grond dus niet zonder meer mogen worden gebruikt. Het toont volgens Gerben Zijlstra van CUMELA Nederland aan dat de huidige norm van 0,1 niet te handhaven is. “Uit bijna alle onderzoeken blijkt dat de achtergrondwaarde hoger is. We moeten dus erkennen dat deze stof gewoon overal voorkomt. Daarom laat ook dit zien dat de norm onwerkbaar is.”

Binnen enkele weken hogere PFAS-normen Staatssecretaris Stientje van Veldhoven wil versneld toe naar ruimere PFAS-normen. Dit maakte zij net voor de actiedag bekend. Ze heeft het RIVM gevraagd om op basis van de huidige metingen met spoed een tijdelijke landelijke achtergrondwaarde op te stellen. Grond die onder deze waarde blijft, zou dan vrij kunnen worden toegepast. Met deze aanpassing wil Van Veldhoven de grondverzetbedrijven en de bouw weer meer ruimte geven voor het verplaatsen van grond, zonder dat de gezondheid of het milieu in gevaar komt. Volgens Van Veldhoven zijn er inmiddels voldoende monsters beschikbaar om tot een aangepaste achtergrondnorm te komen. Dat levert voor ongeveer twintig procent van de te verplaatsen grond een oplossing. Voor de onderwatertoepassing, waar nu veel grond naar toe gaat, is nog onduidelijk waar de oplossing kan worden gevonden. Daarvoor beschikt het RIVM nog over te weinig data. Daarmee komt er in elk geval sneller een nieuwe norm dan aangekondigd bij de instelling van het Tijdelijk handelingskader. De staatssecretaris heeft beloofd dat de nieuwe norm er uiterlijk 1 december is, maar dat ze er alles aan doet om deze sneller te hebben.

in Nederland en daarbuiten.” Hij hekelde het stilleggen van bedrijven die juist schone en vervuilde grond scheiden en dus de rommel van de vervuilende bedrijven opruimen. “Wij zijn de dupe van een handelingskader dat onhandig en onwerkbaar is”, aldus Van Mourik. Als voorbeeld haalde hij een emmer tuinaarde tevoorschijn die CUMELA had laten analyseren en die ook te hoge gehalten PFAS bevatte (zie kader). “Consumenten mogen dus grond kopen met te hoge waarden en wij mogen er niets mee.” Hij riep de verantwoordelijke bewindslieden Schouten en Van Veldhoven op om hun ver-

Staatssecretaris bezoekt cumelabedrijven en waterschap Voorafgaand aan de landelijke demonstratie op het Malieveld bracht staatssecretaris Van Veldhoven een werkbezoek aan twee cumelabedrijven en Waterschap Delfland. Tijdens dit door CUMELA Nederland georganiseerde werkbezoek nam ze uitgebreid de tijd om zich in de problemen van de bedrijven te verdiepen en te leren hoe de regelgeving in de praktijk uitpakt. De twee bezochte bedrijven, Gebroeders Van der Poel in Oud-Ade en Jan Vrij in Wateringen, lieten haar een groot aantal monsters van onderzochte partijen zien. Deze bleken nagenoeg allemaal zeer kleine hoeveelheden PFAS te bevatten. Tijdens het gesprek tussen de staatssecretaris en Dammie van der Poel en Jan Vrij konden zij duidelijk maken hoe met een kleine aanpassing van de norm voor bovengrondse toepassingen veel problemen op te lossen zijn. Al tijdens het bezoek liet ze doorschemeren doordrongen te zijn van de noodzaak om de normen aan te passen. Die aankondiging volgde dan ook een dag later.

lies te nemen en toe te geven dat de genomen maatregelen niet handig zijn. “Laat je trots varen. Dat doen wij dagelijks als ondernemers. Ook wij maken fouten, maar wij erkennen ze en aanvaarden ze. Dan hebben we geen weken tijd nodig om het op te lossen. Onze kracht is het direct aanpakken en regelen. Dat vragen we nu ook van de politiek: toon lef, neem je verlies en regel het.” TEKST: Toon van der Stok FOTO‘S: Toon van der Stok, Herma van den Pol

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

mensen

Ondernemers over de actie “Als we zo doorgaan, komen we ook stil te liggen en gaat het bedrijf op slot”, zegt Sjenet Davelaar. Zij en Jan waren ook bij de eerste actie van de agrarische sector aanwezig. “We hebben werkbare regels nodig. Nu is PFAS het meest urgent, maar stikstof gaat nog komen”, zegt ze. Dat het snel is gegaan, blijkt uit de woorden van Sjenet dat ze korte tijd geleden de offertes niet aankonden. “En nu is er niets meer.”

Ook Anker Grondverzet kwam naar het Malieveld. Directeur Gert Jan Anker en mede-eigenaar Koen Schoemaker zeggen dat het voor hun gevoel is gelukt om met de actie een aardig geluid te laten horen. Gert Jan vraagt zich wel af of iedereen zich al bewust is van de ernst. Hij heeft het dan over zzp’ers en personeel. “Dat gevoel heb ik nog niet, omdat er in het Westen nog genoeg werk is, maar wel minder dan een tijd geleden.”

“Een dag om niet te missen”, zegt Gerrit Roossink van het gelijknamige bedrijf dat zich bezighoudt met de verhuur en verkoop van machinery equipment. Hij slaagt er nog in om medewerkers aan het werk te houden, maar als de huidige situatie doorzet niet. “Er moet uiteindelijk toch een oplossing komen”, stelt hij vast. Hij wacht nu af wat er gaat gebeuren met de toezeggingen die zijn gedaan rondom de actiedagen.

“Mijn medewerkers mochten niet mee”, zegt Monique Callis. “We proberen al het werk te pakken dat we kunnen krijgen”, zegt ze. Bij Callis was een chauffeur helemaal vrij voor de kipper. “Die moet door te weinig werk nu andere klusjes doen”, vertelt Monique. “Wij doen mee omdat we vinden dat wanneer je de kans krijgt om je stem te laten horen je dat ook moet doen. Als je ergens voor staat, ga je. Een overbruggingspakket is geen oplossing. Ik heb een leuk groepje personeel en dat willen we behouden.”

GRONDIG 9 2019

De vooruitgang ervaren.

Liebherr-wielladers L 506 Compact - L 518 Stereo Veilig en productief werken door uitstekend zicht rondom de cabine en met een eenvoudige bediening Hoog rijcomfort en optimale stabiliteit dankzij unieke knikpendelkoppeling Zeer goede wendbaarheid en flexibiliteit door compacte bouw van de Compactwiellader en uniek stuursysteem van de StereoladerÂŽ Wynmalen & Hausmann Import N.V. Ressenerbroek 7 6666 MP Heteren Tel.: +31 26 47 90 531 E-mail: info@wynmalenhausmann.nl www.facebook.com/LiebherrConstruction www.wynmalenhausmann.nl

“Als schadebehandelaar hecht ik veel waarde aan persoonlijk contact met u als klant!” Frank Wieland, schadebehandelaar

Verzekeringsspecialist in de cumelasector Als brancheorganisatie weten we bij Cumela als geen ander waar u als ondernemer mee te maken heeft, met welk materieel u werkt en welke risico’s hierbij komen kijken. Onze polisvoorwaarden zijn hierop afgestemd, wij denken met u mee en geven altijd een persoonlijk advies op maat.

Onze voordelen ü Persoonlijk contact met specialisten ü Gemak en uitgebreide service ü Kennis van de cumelasector ü Uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding ü Soepele afwikkeling bij schade

Wij weten wat we verzekeren! VERZEKERINGEN BV

www.cumelaverzekeringen.nl • (033) 247 49 60

ondernemen met

mensen

COMMENTAAR Het meeste effect… Tjonge, wat heb ik me afgelopen weken moeten verantwoorden. Als eindver antwoordelijke voor de ledenorganisatie word ik aangesproken op bepaalde keuzes, zoals: waarom doen we niet mee aan de boerenprotesten en wel aan de actie van Grond In Verzet. Ik leg het graag uit. Even mijn achtergrond: de problematiek van de boeren is me thuis aan de keukentafel met de paplepel in gegoten. Als dochter van een eigenaar van een landbouwmechanisatiebedrijf waren we direct betrokken bij hun wel en wee. En waar je mee bent opge groeid, dat zit in je hart. Weet dus dat ik van de boeren, loonwerkers, graaf machinemachinisten en de hele cumelasector hou. Terug naar de vraag waarom we niet hebben meegedaan aan de demonstra ties van de boeren. Daarvoor hadden we drie redenen: 1. We zijn niet gevraagd door de organisatie. 2. Er was geen acuut probleem. 3. Het stikstofprobleem is niet alleen een agrarisch probleem, maar geldt voor de gehele cumelasector. En toen kwam de PFAS erbij. Via de Ondernemerslijn werd direct duidelijk dat er door het handelingskader een acuut probleem ontstond. Dit werd onder steund door de enquête naar het effect van de PFAS die we hebben gehou den. De bedrijven lieten ons weten dat als we niet ingrijpen er deze winter medewerkers op straat komen te staan. Daarmee zouden we kostbare arbeids krachten verliezen, die we in het voorjaar, als het seizoen weer losbarst, hard nodig hebben. En toen was er de actiegroep Grond In Verzet. We werden gevraagd om een bijdrage te leveren. Inmiddels waren we al vier weken intensief aan het werk met het stikstofdossier, want al waren we niet op de demonstratie, achter de schermen werd er hard gewerkt aan een oplossing voor bouw en landbouw. Meer aandacht voor dit dossier kon echter geen kwaad, zo werd ons steeds duidelijker. Daarom besloot de organisatie de actie van Grond In Verzet te ondersteunen, met de volgende drie redenen: 1. We zijn wel gevraagd door de organisatie. 2. Er is een acuut probleem voor de hele cumelasector. 3. Het stikstofprobleem konden we samen met PFAS sterk onder de aandacht brengen.

Erna Berends MT-lid

Bij de besluitvorming over dit soort acties kijken we naar het hoogst haalbare wat we kunnen bereiken voor onze leden en wat daarvoor de beste manier is. Wij zijn ervan overtuigd dat dit de beste weg is. We zitten inmiddels met een ei gen vertegenwoordiger in het kernteam stikstof, die op het hoogste ambtelijke niveau meedenkt over oplossingen. We komen hoogstwaarschijnlijk in de task force PFAS. Dankzij onze inzet en de actie van Grond In Verzet hoeven we niet meer uit te leggen wie we zijn. Wij zijn de specialisten in groen, grond en infra. Wij zijn samen de cumelasector, agrarisch, mest, cultuurtechnisch. We staan beter op de kaart. Door een gerichte demonstratie en omdat we bijdragen aan oplossingen. Ik weet zeker dat we de afgelopen tijd de juiste keuzes hebben gemaakt en die verantwoord ik graag. Twijfelt u of wilt u andere accenten? Kom maar op met uw vragen en opmerkingen.

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

mensen

ONDERNEMERSLESSEN

“Ik wil op een eerlijke manier geld kunnen verdienen” Gerwin Peters, Odiliapeel Creatief boekhouden met mest. Loonbedrijf Peters in Odiliapeel heeft er nooit aan willen meewerken. Die principiële houding kostte veel omzet en leidde er zelfs toe dat het bedrijf meer werkzaamheden in de veehouderij heeft afgestoten. “Nu zijn we blij met die beslissing.”

Het ene regengebied na het andere trekt over Brabant en dus staat zowel de aardappelrooier als de bietenrooier vandaag stil bij loonbedrijf Peters in Odiliapeel. Ongeveer dertig procent van het te rooien aardappelareaal zit nog in de grond. “10 oktober is voorbij. Onze stelregel is dat voor die datum de aardappelen achter de planken moeten zitten”, zegt Gerwin Peters. Gelukkig kan het bedrijf op de zandgrond snel weer terecht.

LES 1 Eerlijk duurt het langst De naam Peters is onlosmakelijk verbonden met mest. Eind jaren zeventig was vader Gerard Peters één van de pioniers die in de mesthandel begon. In de hoogtijdagen reed het bedrijf met tien tankopleggers op en neer naar de akkerbouwgebieden in Zeeland en Groningen. Omdat hij alle regelgeving eromheen beu werd, besloot senior in 1998 echter om het transport en de handel over te doen aan coöperatie Mestac. “Dat gebeurde inclusief auto’s, planners en chauffeurs”, vertelt Gerwin Peters. “Het lokale mestrijden zijn we nadien blijven doen, maar daar is inmiddels weinig meer van over. We zijn heel veel klanten kwijtgeraakt doordat we altijd hebben geweigerd om mee te werken aan creatief boekhouden. Dat willen we niet. Wij willen verantwoord mest afvoeren en aanwenden. Helaas zijn er bedrijven die daar anders over denken. Er gaat heel veel geld om in de mest. In de veehouderij wordt weinig verdiend en dan is het verleidelijk als iemand jou aanbiedt om jouw mestprobleem op te lossen. Kijk, als een veehouder uit nood, uit bedrijfsbehoud, creatief met de regels omgaat, kan ik dat nog een beetje snappen, zeker omdat de bodem het soms goed kan gebruiken. Als je echter willens en wetens een slaatje probeert te slaan uit de situatie, dan ben je compleet fout bezig. En dat gebeurt. Wij hebben er klanten door verloren. Eerst door minder werk in de mest. Later werd dat

GRONDIG 9 2019

slim gekoppeld aan ander werk: ‘Als wij jouw mestprobleem oplossen, dan willen we graag ook voor jou maïs zaaien en oogsten.’ Of dat wat zegt over de loonwerksector? Nee, het zegt meer wat over mensen. Het is ‘ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken’. Vroeg of laat lopen ze tegen de lamp, maar meestal laat, helaas. Het heeft ons verschrikkelijk veel omzet gekost. Toch blijven we daar heel principieel in: mocht het de dood van ons bedrijf zijn, dan is dat maar zo. Ik wil op een eerlijke manier mijn geld kunnen verdienen.”

“Ze pakken de boefjes, de echte criminelen gaan lachend door” LES 2 Het leven is elkaar dingen gunnen Het doet pijn om klanten te verliezen, beaamt Peters. “De dienstverlening was altijd goed en het werk was naar tevredenheid. Toch hoef je niet meer te komen. Dat gaat knagen. Dan ben je bijvoorbeeld tot diep in de nacht gras aan het hakselen om alles op tijd in de kuil te krijgen en dan komt een ander de volgende morgen mestrijden. Dat zijn wel irritatiemomentjes. Het leven is elkaar dingen gunnen. Als het je niet wordt gegund, krijg je minder plezier in je werk. En als er dan een keer een kraantje nodig is, of er is een andere kleine klus, dan bellen ze je wél. We hebben tijden gehad dat we zulk werk moesten aannemen om iedereen aan het werk te houden, maar onder de streep moest er in de veehouderijtak geld achteraan. Ik wilde dat niet meer. De verdiensten in de veehouderij zijn te laag, de concurrentie is groot en je hebt veel personeel nodig. Ik wilde uit dat veehouderijwerk.”

LES 3 Elke bedrijfstak moet rendabel zijn Het kostte tijd om zelf aan het idee te wennen en ook de rest van de familie ervan te overtuigen. Zijn broer, maar vooral ook zijn vader, kon maar moeilijk aan het idee wennen. “Mijn vader heeft dit bedrijf van de grond af opgebouwd en klanten konden altijd bij hem terecht; kan niet, bestaat niet. Uiteindelijk is echter toch het besluit genomen om het veehouderijwerk af te stoten. Nu zijn we er allemaal blij mee. Je hóeft niet alle werkzaamheden in je pakket te hebben, zeker niet als er structureel geld achteraan moet. Nu richten we ons op de akkerbouw, de mestverwerking en wat transportwerk en bepalen we veel meer onze eigen agenda.”

LES 4 Pak problemen aan Ze hebben er hun weg in gevonden, maar de problemen met mestfraude zijn daarmee niet voorbij. Het wordt hoog tijd dat handhavers serieus met het probleem aan de slag gaan, vindt Peters. “Als je hier in het weekeinde iemand dag en nacht met mest ziet rijden, dan is er wat mis. Doe

Wie is Gerwin Peters? Na een carrière in de sport - als professioneel downhill-mountainbiker - stapte Gerwin Peters in 2001 in het ouderlijk loonbedrijf van vader Gerard. “Eigenlijk is het nooit in me opgekomen om dat niet te doen. Het is prachtig werk. Al beleefde ik ook veel plezier aan de sport en had ik bijvoorbeeld ook coach kunnen worden”, zegt hij. Hard werken, inspelen op de wens van de klant én op tijd durven investeren in moderne machines, dat is wat bij Peters vooropstaat. De agrarische tak is tegenwoordig vooral gericht op akkerbouw. Verder doet het bedrijf transport en grondwerk en is het eigenaar van een mestverwerkingslocatie.

daar wat aan. Nu pakken ze alleen de boefjes. De echte criminelen lachen en gaan gewoon door. Er lopen wel allerlei rechtszaken, maar die duren veel te lang. Je moet met dit soort dingen meteen korte metten maken, maar dat gebeurt niet. Daardoor durven anderen ook.” Over de publiciteit rond de mestfraude, bijvoorbeeld van dagblad NRC, heeft hij een dubbel gevoel. “Je ziet dat dingen gauw op één hoop worden gegooid. Goede ondernemers die per ongeluk een verkeerde code invullen of geen machtiging in de auto hebben liggen, noem ik

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

mensen

De laatste jaren is de focus van loonbedrijf Peters verschoven naar de akkerbouw.

geen mestfraudeurs. Mestfraude gaat over mensen die willens en wetens grof de wet overtreden. Ik denk dat als je drie of vier grote namen oprolt er dertig of veertig andere mensen meteen ophouden met hun gerommel. Je moet ze op heterdaad betrappen en meteen hard straffen. Het is te ver uit de hand gelopen. Als ze in Assen (waar RVO kantoor houdt; red.) weten hoeveel mest er werkelijk is en hoeveel er wordt geregistreerd, schrikken ze zich een hoedje.”

“Onder de streep moest er in de veehouderijtak geld achteraan” LES 5 Er blijven kansen in de mest Peters blijft kansen zien in mest, al zit het opnieuw niet mee. In 2015 bouwde het loonbedrijf een mestverwerkingslocatie, met een capaciteit van 200.000 ton per jaar. Boerencoöperatie MIC leverde de mest en TerraMass exploiteerde de fabriek. De installatie heeft tot nu toe maar anderhalf jaar gedraaid. Eerst lag het werk stil door aanloopproblemen in de techniek, daarna stokte het door falend management. Nu ligt de fabriek er al weer anderhalf jaar werkloos bij. Een nieuwe directeur is aangesteld om de boel vlot te trekken. “We hebben er vertrouwen in dat dit project, met de juiste mensen, kan slagen. De mest wordt gescheiden in verschillende fracties en verwerkt tot organische meststoffen, zoals strooibare

GRONDIG 9 2019

mestkorrels en kunstmestvervangers. Op de locatie is een biogasinstallatie die in de eigen energiebehoefte voorziet. De opzet zit gewoon goed in elkaar. Ook aan de vraag ligt het niet. Er is een enorme behoefte aan verwerkingscapaciteit en ook naar de eindproducten is voldoende vraag. TerraMass wil daarom zo snel mogelijk weer aan de slag, want het heeft al verschrikkelijk veel geld gekost.” Mest is geen probleem, je moet er alleen een goede oplossing voor vinden, vinden ze bij Peters. Ze zijn ervan overtuigd dat mestverwerking daar een belangrijk onderdeel van gaat uitmaken. “Ik verwacht dat drijfmest voor een groot deel gaat verdwijnen. Vanwege de emissies, maar ook omdat akkerbouwers graag een homogeen product willen hebben met meer organische stof en bekende gehalten. Ook is er de wens om het kunstmestgebruik terug te dringen. Dat zal de komende tijd bij elkaar komen.” Heeft Peters inmiddels niet de buik vol van mest? “Nee, anders waren we niet aan de mestfabriek begonnen. We hebben heel veel tegenslagen gehad, maar we gaan ook een keer scoren.”

TEKST: Egbert Jonkheer FOTO’S: Egbert Jonkheer, Peters

BERGMANN Universeel-low-bed strooier TSW 2140 E Met de 480/95 R50 bandenmaat met zeer grote voetprint bij een lage bandenspanning voorkomt u schadelijke bodemverdichting

48 cm

120 cm

Zeer grote voetprint

• • • • • • •

Bandenmaat: 480/95 R50 Conische laadbak Rechte wanden Plaatsspecifiek strooien Cardan-aandrijving ISOBUS-bediening Weeginrichting

B E ZO E K ONS OP AGRITECHNICA Hal 27 B32

REESINK Agri

uw partner in agribusiness

Meer informatie? www.reesinkagri.com of bel/app met productspecialist Rik Massier – 06 - 83 80 29 58 Volg ons ook op social media

STERK WERK Inspelen op het moment

ondernemen met

mensen

Gebr. Van Aaken, Eersel Stikstofuitstoot, PFAS. Allemaal uitdagingen die de toekomst van een grondverzetbedrijf als Gebr. Van Aaken uit Eersel onzeker maken. Juist daarom is het echter belangrijk tevreden te zijn met wat je hebt, stelt eigenaar Erik van Aaken. “Ik wil flexibel zijn en inspelen op het moment.” Hij is niet van de stip op de horizon. Als hij een bepaalde machine voor een bepaald werk nodig heeft, koopt hij er één op dat moment. Groter worden dan de 23 medewerkers die hij nu heeft, is voor hem geen doel. Hij wil niet specialiseren in bepaalde werkzaamheden en grote veranderingen staan er niet op stapel. Dat klinkt misschien als een gebrek aan visie, maar niets is minder waar. “Kijk, mijn voorkeur gaat uit naar de wegenbouw, maar de realiteit is dat die markt onder druk staat. Het aanleggen van de N2, de rondweg rond Eindhoven, was ons laatste grote wegenbouwproject en dat was tien jaar geleden. Dan kan ik het bedrijf wel gaan specialiseren in wegenbouw omdat daar mijn voorkeur ligt, maar als dat werk er niet is, houdt het op. Ik vind dat je beter kunt kijken naar waar wel kansen liggen in de markt. Ik houd het dan ook breed.”

GRONDIG 9 2019

Juist die instelling trekt opdrachtgevers, merkt hij. “We bieden een totaalpakket, van minigraver tot trekker met oplegger en alles wat daartussen in zit. We hebben grondverzet en transport in alle soorten en maten. Dat vinden opdrachtgevers prettig, merk ik. Ze doen liever zaken met één partij dan met vijf verschillende.” Het typeert Van Aaken. Hij is tevreden met wat hij heeft, maar weet zich wel te positioneren in de markt. De ondernemer heeft het bedrijf in 2014 naar een nieuw pand verplaatst en heeft ondanks de problematiek rond PFAS en stikstofuitstoot nog altijd al zijn medewerkers aan het werk weten te houden. Hij geniet van de krenten in de pap, zoals het aanleggen van een vijftien hectare groot landgoed in Eersel (zie kader). “Grote wensen of ambities heb ik niet. Als we het zo volhouden, hoor je mij niet klagen.”

Gebr. Van Aaken Erik van Aaken kan zich niet meer precies herinneren wanneer hij het bedrijf overnam, maar weet wel dat de inschrijving van de Kamer van Koophandel stamt uit 1955. Zijn opa begon als boer in Wintelre, kreeg dertien kinderen, van wie er drie gezamenlijk een loonbedrijf begonnen. De broers dorsten bij boeren in de omgeving en deden er grondwerk bij. Van Aaken zelf kwam in 1989 van school af en werd algauw firmant. In 1991 nam het bedrijf een transportbedrijf over dat gespecialiseerd was in grondverzet. Zo groeide die tak. Het agrarisch loonwerk nam dan ook af. In 1995 stapte één broer uit het bedrijf, twee jaar later overleed de andere broer en bleef Van Aakens vader samen met Erik over. “We hebben eigenlijk altijd op één lijn gezeten”, zegt hij. “Mijn vader wilde zelfs nog eerder stoppen met het agrarisch loonwerk dan ik. Hij was een echte grondverzetman. Uiteindelijk zijn we er in 2002 mee gestopt.” In 2014 moest het bedrijf worden verplaatst wegens de komst van een nieuwbouwwijk. Uiteindelijk werd dat het bedrijventerrein in Eersel. “We hebben hier nieuw gebouwd en zitten hartstikke centraal gezien ons werkgebied. Daarnaast hebben we hierdoor ons bedrijf en werkplaats flink kunnen moderniseren, dus ook wat dit betreft, ben ik tevreden met wat ik heb.”

PFAS

Gerichte keuzes

Toch kan hij niet onder het feit uit dat PFAS hem parten speelt. Meerdere vrachtwagens staan er stil op de werf. Een raar gezicht. Normaal gesproken zijn deze voertuigen elke dag van huis en is de werf leeg. “Sinds 1 oktober ligt ook bij ons het grondtransport op zijn gat. Door inventief met werkzaamheden en mensen om te gaan, houden we onze medewerkers vooralsnog aan het werk, maar hoe het op de lange termijn uitpakt, weet ik niet.”

Dat heeft hem gebracht waar hij nu staat. Zo begon hij vijftien jaar geleden al met het werken met GPS, omdat hem werd gevraagd een geluidswal van twee kilometer lang en tien meter hoog af te graven. “Piketpaaltjes kun je logischer wijs niet in het luchtledige slaan, dus besloot ik een eerste GPS-set aan te schaffen. Toentertijd was dat € 80.000,-, maar ik kon me ermee onderscheiden: bijna niemand had het.” Ondertussen is dat wel veranderd, maar die vroege start heeft hem wel een voorsprong gegeven. Het leverde het bedrijf een berg ervaring op, waardoor het nu ook zijn eigen 3D-kaarten maakt. “Als zo’n kaart eenmaal in de machine zit, is het geen probleem, maar probeer zo’n kaart maar eens werkbaar in de machine te krijgen. Een landschapsontwikkelaar kan ons nu een projectkaart in 2D geven en wij maken er zelf 3D van. Het is voor ons een groot voordeel om daar zelf verstand van te hebben.” Een andere keuze was zijn manier van werken. Van Aaken was één van de eersten die begon met het aannemen van projecten. “Vroeger ging alles op urenbasis, maar ik zag

Daarnaast leidt het tot enorme kosten en een verhoogd risico. “Als je een project aanneemt, is de kans dat de grond niet schoon is heel groot. Die kosten moet je eigenlijk al incalculeren. Het is én én. De monstername is duurder vanwege de bijgekomen PFAS-analyse, maar ook de afzet van de grond kost meer. Gelukkig snappen opdrachtgevers de problematiek wel en nemen ze het ook mee in hun begroting - wij moeten die extra kosten immers ook gewoon doorberekenen - maar daarmee los je het probleem niet op.” Hij is ervan overtuigd dat de norm van 0,1 microgram wordt aangepast, maar de vraag is wanneer dat gebeurt. “Dit is gewoon niet werkbaar. Werk valt stil, grond kan niet weg, maar ook zijn er weinig bestekken, want het hele aanbestedingsproject zorgt voor oponthoud: vooronder zoeken moeten opnieuw worden gedaan, budgetten moeten worden aangepast. Het heeft echt veel impact. Als dit een half jaar aanhoudt, zal er in de sector veel ellende ontstaan. Als de norm wordt bijgesteld, is het probleem opgelost.” Het bevestigt hem wel in zijn zienswijze dat je tevreden moet zijn met wat je hebt. “Met alleen bedenken waar je over vijf of tien jaar wilt staan, kom je er niet. De weten regelgeving kan elk moment veranderen en daar moet je in mee, anders houdt het op. Vandaar dat ik liever flexibel ben, zodat ik kan inspelen op het moment zelf.”

Door het PFAS-probleem is bij Van Aken het grondtransport stilgevallen, maar hij is ervan overtuigd dat er een aangepaste norm komt. Dat moet dan niet te lang duren.

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

mensen

Project Landgoed Panberg Eén van de krenten uit de pap is het project Landgoed Panberg. Van Aaken heeft de opdracht vijftien hectare landbouwgrond om te zetten naar een landgoed. Behalve drie bouwkavels moet er ook een vijver komen van vijf hectare. Sinds mei dit jaar heeft hij daar acht man aan het werk. “De boer die er zat, stopte met zijn bedrijf en heeft ons benaderd. Voor ons is het een mooi project. Behalve het werk, hebben we er een zandput van 250.000 kuub zand, dat we zelf kunnen gebruiken of verhandelen.” Schoon zand, benadrukt hij. “Al voor PFAS er was, adviseerde onze analist de grond te bemonsteren op PFAS. Dat bracht wel extra kosten met zich mee, maar ik ben blij dat we dat hebben gedaan. We weten nu zeker dat dit schone grond is en dat we het kunnen transporteren.”

kansen in het aannemen van projecten. Toentertijd heb ik dan ook bewust gekozen geen hoofdaannemer te worden, vooral omdat wij veel voor de aannemerij werken. Dan word je concurrent van je eigen opdrachtgevers en dat wilde ik niet. Daarnaast betekent hoofdaannemer zijn ook een andere manier van werken. Je hebt meer mensen op kantoor nodig en ook dat ligt mij niet. Nu hebben we een platte organisatie en weinig overhead. Daar zie ik de voordelen van in.”

Betrokken Een bedrijf valt of staat met de beschikbaarheid van goede medewerkers, vindt Van Aaken. “De mensen die hier werken, maken het. Zij zijn het belangrijkste wat er is. Zij moeten geld voor jou verdienen. Ik heb dan ook liever minder, maar wel goede mensen dan veel medewerkers met mindere kwaliteiten”, zegt de ondernemer. Hij stopt daar dan ook veel energie in. “Het selectieproces begint al bij de voordeur. Ik neem niet zomaar iedereen aan. Iemand moet behalve kennis van zaken hebben ook in de groep passen. Het is een bepaald gevoel of het matcht of niet. Soms voel ik me eerder een psycholoog”, lacht hij. “Je moet weten wat je aan elkaar hebt en hoe je met elkaar omgaat.”

Daarnaast werkt hij met een vaste kern van zzp’ers en collega-loonbedrijven. “In drukke tijden kan ik naast mijn eigen 23 medewerkers ook best 23 mensen inhuren. Dat heb ik vaak liever dan dat ik er een kraan bij koop.” Korte lijnen vindt hij erg belangrijk. “Iedereen kan me zo aanspreken. Ik zorg er dan ook voor dat ik er altijd ben, op kantoor of op een werk. Als medewerkers zien dat je zelf betrokken bent, wordt dat gewaardeerd. Ze voelen zich gehoord en gezien.” Een andere vorm van betrokkenheid creëren, is vaste mensen op vaste machines. “Medewerkers zijn daardoor zuinig op hun machine en onderhouden deze netjes. Zelfs als ze een snipperdag hebben, laat ik hun machine liever stil staan dan dat ik er iemand anders voor inhuur.”

Korte lijnen Hij laat zijn medewerkers ook veel zelf doen. “Een kraanmachinist die al twintig jaar op dezelfde kraan draait, weet beter waar hij behoefte aan heeft dan ik. Ik nodig ze dan ook altijd uit om zelf met ideeën te komen. Ik wil ze die kans geven. Daardoor zijn ze ook eerder bereid iets voor jou te doen. Dat is denk ik ook de kracht van ons soort bedrijven. De cumelasector kent toch vooral kleinere familiebedrijven waar de eigenaar altijd bereikbaar is voor de medewerkers. Andere bedrijfstakken zijn jaloers hoe wij met onze medewerkers omgaan, weet ik. Wij hebben elk jaar wel jubilarissen. Dat zegt wat.” Hij merkt dat die onderlinge betrokkenheid ook uitstraalt naar zijn opdrachtgevers. “De sector staat bekend om de mensen die er werken. Daar hechten opdrachtgevers waarde aan. Daarnaast zorgen ook de korte lijnen ervoor dat mensen je wat gunnen.” Hij gaat verder: “We werken veel samen met vaste partijen. We krijgen vaak het bestek al op voorhand, mogen daarover meedenken en een prijsopgave doen. Het voordeel van een goede relatie is dat er altijd met elkaar te praten valt. Dat is onze kern en kracht. Omdat we al zolang meedraaien, weten opdrachtgevers wat ze aan ons hebben.” TEKST & FOTO’S: : Marjolein van Woerkom

GRONDIG 9 2019

www.vicon.nl

Denk anders, denk vooruit

Op zoek naar meer maaicapaciteit? Vicon biedt een complete vlindermaaier familie die passen bij melkveehouders en loonwerkers. Vlindermaaiers zonder kneuzer, of met kneuzer tot 10.2m werkbreedte; Vicon biedt het allemaal. Profiteer tot 15 december 2019 van een gegarandeerde inruil waarde op uw huidige maaiers die kan oplopen tot â&#x201A;Ź3.000,-*! Bel onze grasoogst specialist voor meer informatie: +31 (0)321 387123 *Actie geldig tot 15 december 2019. Vraag uw Vicon dealer naar de voorwaarden.

Importeur voor de Benelux

EUROSTEEL BV VAN HEEMSKERCKWEG 10 5928 LL VENLO NEDERLAND WWW.EUROSTEEL.NL

ondernemen met

vaktechniek

PROFILEREN

Weten hoe de hazen lopen Loon- en aannemersbedrijf Van der Meulen uit Suwald voert werken uit aan de Centrale As Kennis van het gebied en weten wie je moet hebben, zijn doorslaggevend bij het uitvoeren van werkzaamheden rondom de aanleg van de Centrale As in Friesland. Vanwege die kennis en het bijbehorende netwerk kan Van der Meulen goed inspelen op de omstandigheden en ter plekke oplossingen aandragen. Een goede communicatie blijft daarin doorslaggevend.

GRONDIG 9 2019

Project: overige werkzaamheden de Centrale As, traject Nijega-Dokkum. Opdrachtgever: Rijkswaterstaat, gemeenten, waterschap. Looptijd: 2014-2020. Aanneemsom: geen vast bedrag, per deelproject vastgesteld.) Werkzaamheden: watergangen aanleggen, herstellen of verwijderen, duikers verwijderen of aanbrengen, dijken herstellen, natuurterreinen opknappen, pingo’s herstellen, houtwallen opknappen, opnieuw inrichten of aanplanten, hertenkamp opknappen. Halbe van der Meulen: “Bij dergelijke werken gaat het om de combinatie van gebiedskennis en een goed netwerk. Het gaat om goede contacten, machines kun je inhuren.”

Halbe van der Meulen is bezig met één van de vele klussen die na de aanleg van de Centrale As in Friesland door de grote aannemers is overgebleven. Van der Meulen voert al vijf jaar opdrachten uit die te boek staan als afrondende werkzaamheden van het hele project. Concreet gaat het om de zaken die na het opleveren van de Centrale As door de hoofdaannemers voortkomen uit het project. Deze klussen worden onderhands aanbesteed aan regionale ondernemers. Dat varieert van herstelwerkzaamheden van zaken die (achteraf) niet goed of niet volledig zijn uitgevoerd, maar ook van nieuwe opdrachten vanuit nieuwe gezichtspunten. Niet alleen het tracé zelf, maar ook werkzaamheden in relatie met de (natuur) compensatie voor de Centrale As maken daarvan een belangrijk deel uit.

Watergangen herstellen Tijdens ons bezoek is Van der Meulen bezig met het herstellen van watergangen in het natuurgebied Soestpolder aan het Prinses Margrietkanaal vlakbij het Burgumermeer, hemelsbreed zo’n twee kilometer van de Centrale As. Een goed voorbeeld van hoe het werkt. De watergangen moeten een meter worden uitgediept en verbreed voor een groter afvoerend vermogen. Ook liggen de taluds niet goed in profiel en dienen er een aantal duikers te worden verwijderd. De vrijkomende grond kan in de taluds worden verwerkt en verder wordt ervan uitgegaan dat Van der Meulen in overleg de zaken regelt. Dat ‘in overleg’ is dan wel heel belangrijk. Op eigen houtje oplossingen uitvoeren is niet aan de orde. Halbe is daar heel helder in. “De opdrachtgevers, waterschap, gemeente en natuurbeheerorganisaties, gaan ervan uit dat ik meedenk en ter plekke kan beoordelen wat er moet worden gedaan en aangeef hoe dit dan het beste kan worden aangepakt of wanneer er zaken aan het licht komen die anders moeten of beter kunnen”, aldus de ondernemer. Zonder vooroverleg en een akkoord voert Van der Meulen geen werkzaamheden uit. “Dat is een belangrijk onderdeel in het geheel. De mensen vertrouwen mij op een stukje deskundigheid, maar dragen zelf de verantwoording. Dus is het zaak hen er vooraf bij te betrekken en te laten beslissen, ook al is dat vaak een kwestie van een enkel telefoontje.”

Grond aanvoeren Zo ging het ook bij dit werk. Voor het herstel van de taluds kwam heel wat grond vrij, maar bij het verwijderen van de duikers en het herstellen en de herinrichting van de watergangen bij de duikers was toch extra grond nodig. “We hadden ingeschat dat we dit met de vrijkomende grond konden afhandelen, maar we kwamen een paar vrachten grond te kort. Ik kon wel grond regelen, maar dan heb je met grondstromen te maken, vandaar dat ik heb voorgesteld om het binnen het project rond te zetten met een gesloten grondbalans.” Hierin speelt mee dat Van der Meulen het gebied goed kent en wist dat vlakbij nog een oude, brede dijk zat. Door die wat glooiender in het landschap in te

GRONDIG 9 2019

1 Extra grondwinning ondernemen met binnen het project door deze dijk glooiend in het landschap in te passen. Rekening houden met het vee dat daar loopt, hoort er ook bij.

vaktechniek

2 Halbe van der Meulen zit meestal zelf op de graafmachine en weet daarom direct wat er moet gebeuren. De jongens nemen dit over als hij tussentijds moet overleggen.

3 Het uitdenken van een goede routing en dicht houden van afrastering is belangrijk bij dit soort werken. Hier vrij gemakkelijk over een dijk, maar met boeren is er dikwijls veel overleg. 4 Van der Meulen werkt met een beperkt aantal eigen eenheden. Hij huurt daarnaast capaciteit in bij cumelabedrijven waarvan hij weet dat hij zelfstandige mensen krijgt die hun verantwoording nemen.

passen, sluit het beter aan bij de natuurdoelstellingen en zo kwam de grond beschikbaar. Van der Meulen stelde voor om dit herstelwerk meteen mee te pakken als oplossing, uiteraard weer met vooroverleg. Juist het aankaarten van knelpunten en aandragen van werkbare oplossingen, gebaseerd op kennis van het gebied, is volgens Van der Meulen belangrijk. Hij geeft aan dat hij daarmee de opdrachtgevers ontzorgt zoals ze dat graag zien. “Ze hebben er zo geen omkijken naar en weten dat het goed komt”, stelt hij vast. Dat is volgens hem de meerwaarde van de lokale gebiedskennis die hij en vele cumelabedrijven met hem hebben.

Multitasken Halbe van der Meulen zit zelf op de graafmachine. Hij heeft een extra trekker-kippercombinatie ingehuurd bij een collegabedrijf. Van der Meulen heeft in 2004 zijn bedrijf teruggebracht van een flink loon- en grondverzetbedrijf naar een driemansbedrijf. “Dan kan ik me concentreren op waar ik goed in ben en voor het werk kan ik inhuren”, zegt hij daarover. Door deze kleinschaligheid is hij zelf direct betrokken bij de uitvoering en kan hij zo ook meteen zaken tackelen. Voor dit project is toch even op 3D-GPS de watergang getrokken en

GRONDIG 9 2019

4 schakelt hij even snel die extra trekker-kippercombinatie bij. Het betekent ook dat hij veel wordt gebeld. “Dat klopt, een belangrijk deel is overleg met opdrachtgevers en belanghebbenden. Dat is goed in te passen als je de juiste mensen inschakelt. Ik werk daarom samen met een select aantal cumelabedrijven. Mijn meerwaarde zit hier in de kennis van het werk en de omgeving en zorgen dat het allemaal goed is geregeld”, aldus de ondernemer. Hij geeft aan dat hij dit in bestekken onvoldoende terugziet. “Je zou eigenlijk een vast aantal extra punten moeten krijgen voor gebiedskennis bij EMVIaanbestedingen, net zoals je voor het hebben van treden op de CO2-Prestatieladder punten krijgt. Dan hebben opdrachtgevers ook handvatten om regionale bedrijven verantwoord in te schakelen bij aanbestedingen.” Bij alle werkzaamheden rondom de Centrale As heeft hij daarvoor niet veel hinder gehad. “Het zijn telkens kleine opdrachten die op zichzelf staan. Ik krijg ze via het lokale kantoor van de Centrale As. Ik ken de mensen en zij kennen mij, dus heb je niet veel last van openbare aanbestedingen. Dit kan vaak nog rechtstreeks”, aldus Van der Meulen. De optelsom is dat hij nu al vijf jaar met regelmaat bezig is aan dergelijke werkzaamheden.

5 Het zou zonder kunnen, maar ook hier zette Van der Meulen het werk in de computer om strak op 3D-GPS de watergangen te herstellen. 6 Om de vrijkomende grond sneller te kunnen verwerken, is de watergang leeggepompt. Naast sneller werken betekent dat ook minder vaak er naar toe hoeven.

7 En nog even een stukje afrastering realiseren. Van der Meulen heeft zo zes kilometer afrastering gezet bij Burgum. 8 En op het eind natuurlijk strak werk opleveren, zoals de opdrachtgever dat wenst, ook al ligt het verscholen in een natuurgebied.

8 Contact met aangelanden Contact met aangrenzende partijen, burgers, boeren, buitenlui, natuurbeheerorganisaties en waterschappen is ook een belangrijke factor. Hier heeft hij contact gehad met de boer die er vee heeft lopen. Hij doorkruist de weilanden en heeft dus met afrasteringen te maken. In goed overleg met de boer, Natuurmonumenten en het waterschap is een tijdstip gekozen waarin dat het beste past. “Dat was hier niet zo moeilijk, omdat het terrein ondanks de regenval van de laatste tijd nog altijd relatief droog is en het gras laag staat”, vertelt Van der Meulen. Er zijn echter ook perioden dat het lastiger is. “Bij het herstellen van houtwallen en het uitgraven en herstellen van pingo’s gaat het om meer bewegingen in een groter tijdsbestek. Ik ken de boeren hier in de streek en ken hun wensen, dus ik regel dat dan zelf. Daarmee ontzorg ik de opdrachtgevers ook”, zegt Van der Meulen. Hierin speelt natuurlijk mee dat werken in veel gevallen niet vanaf de Centrale As kunnen worden bereikt. Je zult er dan toch via de aangelanden moeten komen.

voorbeelden zijn het opnieuw aanbrengen van beschoeiing omdat de gerealiseerde niet voldeed aan de wensen van het waterschap, maar ook het opschonen van houtwallen en het herinrichten van een hertenkamp. Van der Meulen geeft aan dat het eind nu in zicht is. Hij zit er niet over in. “Ik merk dat de genoemde goede kennis van de streek en het volledig ontzorgen van opdrachtgevers als gemeenten, waterschap en natuurbeheer door mee te denken, oplossingen aan te dragen en te regelen en te zorgen dat de communicatie met aangelanden goed loopt belangrijk is om dit soort projecten gegund te krijgen.” Vanuit de opgebouwde relaties zit er alweer meer werk in het vat. “Nu hopen dat er een puntenwaardering komt voor dergelijke kennis en kunde, zodat dit in de steeds meer oprukkende Europese en lokale aanbestedingen beter meeweegt in bestekken”, zegt Halbe. Met die woorden nemen we afscheid. De telefoon rinkelt alweer en er moeten nog een paar vrachten grond worden verzet.

Breed scala Naast het hier herstellen van watergangen heeft Van der Meulen een breed aantal werkzaamheden uitgevoerd. Enkele treffende

TEKST Gert Vreemann FOTO’S: Vreemann, Remco de Vries/Omroep Fryslân

GRONDIG 9 2019

Nieuw: Tribus Combi-bemester Combi-machine voor het inwerken van mest op: • grasland • bouwland • stoppelland Werkbreedte: 6 tot 9 meter

Hal 11 Stand C30 Hal 22 Stand A31

T 0546 644 866 | eversagro.nl

Instelbare opzetschotten Geniet van onze voordelige prijzen op onze serieproductie...

Hydro-tridem vering met voorliftas

Afvoerband Banden 650/55R26,5 Mitas

Gedwongen stuurassen

DRAKKAR advantage series : Het duwt niet; het kipt niet; het vervoert!

joskin.com

W W W . L M C G E N N E P. N L

www.lmcgennep.nl Locatie: Landtech te Veghel

Corridor 9 • 5466 RB Veghel • T: 0413 - 211733

JU BI L (TO EN U EERT T 1 PR , TR JA OF AK NU ITE TE AR ER ER T… I2 T 02 0)!

55 jaar distributeur van Fendt in Nederland - daarom tot € 5.500,- voordeel! In oktober 1964 haalde Gebr. De Vor BV in Achterveld officieel de Fendt Favorit 3 naar Nederland. Nu, 55 jaar en vele duizenden Fendt tractoren en machines later, is Mechan Groep uitgegroeid tot een moderne, toonaangevende distributeur, die het volledige Full Line programma van Fendt via 33 dealers in 10 provincies aanbiedt. Wij vieren dit 55-jarig jubileum groots: we geven u maar liefst € 5.500,- korting op een voorraadtrekker of op een voorraadmachine uit het Fendt Full Line programma. Of kiest u liever voor een 0% financiering over een periode van 55 maanden, met een uitgestelde betaling van 5 maanden? Dat kan ook. Voor Fendt maaiers, schudders en harken geldt naar keuze - een korting van € 550,- of een betaling in drie gelijke jaarlijkse delen.

Dit is het moment voor een nieuwe Fendt.

It’s Fendt. Omdat wij verstand van landbouw hebben.

fendtnl.nl

ondernemen met

vaktechniek

GRONDIG.COM

RENAULTS OP WATERSTOF

Op deze pagina’s samenvattingen van berichten die eerder op Grondig.com zijn geplaatst. Wilt u op de hoogte blijven van het actuele nieuws? Ga naar Grondig.com. Daar publiceert de redactie dagelijks nieuws van en voor de cumelasector.

STIHL EN BROVER BEDRIJFS WAGENRICHTING LANCEREN TOTAALOPLOSSING

Renault begint nog voor het einde van het jaar met de productie van waterstof-bedrijfsauto’s met brandstofceltechniek. De actieradius is volgens Renault twee tot drie keer zo groot is als die van een elektrisch aangedreven auto met alleen een batterij. De waterstoftechnologie is leverbaar in de lichte bedrijfswagens van Groupe Renault. De door waterstof aangedreven Master Z.E. heeft een actieradius van 350 kilometer tegenover 120 kilometer voor de batterijversie. Renault introduceert eind 2019 al de Kangoo Z.E. Hydrogen met een actieradius van 370 kilometer.

WACKER NEUSON DUAL VIEW-DUMPERS

De Zeliox in combinatie met Brovers expertise in bedrijfswageninrichting zorgt ervoor dat Stihl een totaaloplossing kan bieden aan cumelabedrijven voor het werken met Stihlaccugereedschappen. Brover heeft daarvoor de Zeliox-stroomvoorziening op locatie en de SHED voor iMow-oplossingen. Tegelijkertijd kan het bedrijf cumelabedrijven ondersteunen en adviseren in duurzaam werken en alles wat daarbij komt kijken. Opdrachtgevers kunnen hun bedrijfswagen compleet op maat laten inrichten met bijpassende stroomvoorzieningen.

De nieuwe serie Dual View-dumpers van Wacker Neusson omvat de modellen DV60, DV90 en DV100, met laadvermogens van zes tot tien ton. De zit- en bedieningsconsole kan vanaf de bestuurdersstoel worden gedraaid. Er is standaard een achteruitkijkcamera geïnstalleerd en als optie is er een extra camera aan de voorzijde. Andere kenmerken zijn de hydrostatische aandrijving, de slijtagevrije veer-parkeerrem en de joystickbediening, zodat de gebruiker gegarandeerd altijd één hand aan het stuur heeft. De Dual View-modellen leverbaar met canopy, inklapbare ROPS-rolbeugel of cabine. Ze zijn uitgerust met een draaikipper.

advertentie

Jonathan Hoekman +316 22 29 98 39

Harm Enting +316 54 93 19 47

Adri Dieleman +316 12 81 93 82

Dany Dieleman +316 53 55 07 03

WWW.VERVAET.NL | SALES@VERVAET.NL | +31 (0) 115 48 17 20

Nieuwe occasion website

Bezoek ons op de 28

GRONDIG 9 2019

STAND NRº

24B17

MECALAC MBR71-HYDROSTAAT Mecalac lanceert de geüpdatete hydrostatisch aangedreven MRB71-single-drum-wals. De belangrijkste wijziging bij deze machine is dat de riemaandrijving is vervangen door een hydrostatische aandrijving. Hierdoor is de wals compacter geworden, waardoor er preciezer en dichter langs randen kan worden gewerkt. Verder is de machine nu voorzien van een sterkere 7,2 kW (9,8 pk) krachtbron en is de inhoud van de watertank vergroot naar 27 liter. Alle bedieningshendels zijn nieuw op het handvat gepositioneerd en er is een nieuwe hydraulische handrem aangebracht.

D-TEC INTRODUCEERT NIEUWE STARRE KIPPER

Trailerbouwer D-Tec lanceert zijn eerste starre kiptrailer. De kipper is uitgevoerd met een aluminium volumebak van 58 kubieke meter en kan worden gelost via de klep, de deuren of de graanschuif. Dankzij de toepassing van hoge-treksterktestaal is het een lichtgewichtkipperchassis met een aluminium laadbak als opbouw. De eerste versie, een 55-kuubs variant, weegt 6250 kilo. Voor de stabiliteit heeft de kipper een laag zwaartepunt en een torsiestijf chassis. De kipper is leverbaar met een handmatig of een hydraulisch aangedreven afdekzeil.

NIEUWE BENS 300R-RUPSDUMPER Een Stage V-motor, grotere pompen en een verbeterde zitpositie zijn enkele kenmerken van de compleet vernieuwde Bens 300R-rupsdumper, die een laadvermogen heeft van drie ton. Uitgerust met een 47,5 kW (65 pk) Stage Vkrachtbron is het de zwaarste in de serie. Verder heeft de machine een nieuw, overzichtelijk bedieningspaneel met ledscherm en een omkeerinrichting. De 1,5-kuubs draaiende laadbak met maximale kiphoek heeft een laadvermogen van 3000 kilo. De 200R weegt circa 2640 kilo. De machine is buitenwerks 1,55 meter breed.

advertentie

KRONE Comprima Rondebalenpersen     

De EasyFlow pick-up zonder curvebaan met W-vormig gepositioneerde tanden Hoge capaciteit dankzij de grote snijrotor De NovoGrip riem zorgt voor een hoge persdichtheid in elk gewas

Zuid-Nederland: Ad van den Hurk 0653 241918

Noord-Nederland: Marc Berghuis 0651 346841

Variabele en semi-variabele perskamers voor maximale flexibiliteit Dubbele wikkelarmen voor maximale capaciteit en een efficiënte wikkelvoortgang

www.krone-nederland.nl

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

vaktechniek

Zinnen verzetten en doorschakelen Voorbeschouwing van de Agritechnica 2019 in Hannover Het is wat vreemd om in de huidige impasse een vooruitblik te schrijven. Of juist niet, omdat het belangrijk wordt om in een mogelijk krimpende markt het verschil te blijven maken. Wie naar de Agritechnica gaat, krijgt een bruisende beurs vol noviteiten te zien om door te schakelen. Naast veel digitale ontwikkelingen is er natuurlijk ook genoeg imposant ijzer om van te genieten.

Concurreren in een krimpende markt vergt nogal wat, zeker met de toenemende, strengere emissie- en chemieregels, het minder beschikbaar zijn van goed geschoold personeel, de komst van steeds meer hightech-machines en de veranderende teelten bodemwensen. Vooral op digitaal gebied gaan de ontwikkelingen in rap tempo. Daarbij zal de internationale mindset op de Agritechnica anders zijn dan nu bij ons in Nederland. De landbouw heeft immers een immense uitdaging om in de toekomst de sterk groeiende wereldbevolking te blijven voeden. Dat is ook te zien aan de omvang van de beurs. Alles is volgeboekt en meer dan 2750 standhouders uit 51 landen geven in Hannover acte de présence, verdeeld over 24 hallen. Onder hen bevinden zich circa honderd Nederlandse standhouders. De grote merken als Agco, CNH, Claas, John Deere, Kubota, Kuhn en Krone zijn verdeeld over de verschillende hallen om geen overconcentratie te krijgen op enkele plekken. Voor techneuten is er de aparte componentenbeurs in de hallen 15-17. Daar zie je vaak interessante ontwikkelingen die we later op machines terugvinden.

Digitalisering Meer dan zeventig noviteiten en doorontwikkelingen zijn er aangemeld op het gebied van IT en de digitale snelweg.

GRONDIG 9 2019

Daarmee is digitalisering dé trend. Er is een aparte start-up AgrifutureLab georganiseerd in hal 11, waaraan dertig participanten deelnemen. Hal 15 staat helemaal in het teken van precisielandbouw en digitale oplossingen. Onder de noemer Local Responsibility wordt bijvoorbeeld ingegaan op wat de machines en technieken brengen op het gebied van milieuwinst en bodemvruchtbaarheid. Denk hier bijvoorbeeld aan emissiearme mestaanwending en chemiearme gewasbescherming. Je vindt er ook een cluster van wat vijftien fabrikanten en onderzoeksinstellingen brengen voor het thema Protecting Yield en Nature. Heel ver en breed doorgevoerd is de ontwikkeling van nieuwe en verbeterde digitale oplossingen voor efficiënte trekkerinzet en het bijbehorende bedrijfsmanagement. Verderop in dit nummer van Grondig behandelen we als sterk voorbeeld wat Claas met Cemos neerzet. Een opvallende ontwikkeling is ook Nevonex van Bosch. Dit is een merkonafhankelijk online-platform voor digitale toepassingen in de landbouw. Deze cloudomgeving is er voor realtime dataverkeer, waarbij je kunt omrekenen en waarvan ook algoritmes naar een machine te sturen zijn.

Stage V Bij de trekkers zien we de overgang naar Stage V-motoren. Dat levert veel nieuwe modellen en series op, zonder dat er sprake is van verrassende ontwikkelingen. Opvallend is dat er voor het eerst een elektromechanische CVT wordt voorgesteld. John Deere lanceert deze nieuwe ontwikkeling en kreeg daar samen met Joskin goud voor. We gaan daar verderop in dit nummer van Grondig dieper op in. Daarnaast komt John Deere waarschijnlijk nog met een autonome elektrische rupstrekker. Terwijl Nederland van het gas af wil, zal New Holland de productierijpe methaantrekker laten zien. Naar verluidt is dat een 132 kW (180 pk) sterke T6 met een FPT-gasmotor zoals we die ook al van de trucks kennen. In het verlengde daarvan zien we bij compacttrekkers de eerste volledig elektrische trekkers verschijnen. Een trend is ook dat fabrikanten zware trekkers af-fabriek gaan leveren in halfrupsuitvoeringen. Hiermee spelen ze in op de bijbeho-

rende tractiebehoefte van deze trekkers, de gewenste lagere bodemdruk, de beperkte transportbreedtes en een hoger toegelaten totaalgewicht voor transport.

Bodemkwaliteit telt De accenten in bodembewerking veranderen door het terugdringen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, het voorkomen van een verslechtering van de bodemkwaliteit (verdichting), de gewenste humusgehalteverhoging, de onkruidbeheersing en de bestrijding van ziektes en schade door dieren. Ook hier zien we een sterke opkomst van elektronica om machines exacter te laten werken en de bediening te vergemakkelijken. Bij de zaaitechniek is de trend een verbeterde sensortechniek in combinatie met elektrische aandrijving. Daarbij spelen veranderende rijenafstanden, het combineren van zaaien en bemesten, korreltellers en de bijbehorende communicatie en informatie via de trekker. Bij de spuiten ziet de organisatie veel potentieel voor de combinatie van mechanische onkruidbestrijding en rijenspuiten. Bij maaidorsers zit naast capaciteitsverhoging een belangrijke ontwikkeling in de bandmaaiborden voor laag groeiende gewassen en moeilijke oogstomstandigheden. Bij de aardappelrooiers zie je naast lichtere machines om bodemvriendelijker te werken meer aandacht voor uitvoerings- en instelmogelijkheden voor goed rooiwerk onder (extreem) droge omstandigheden. Bij de grasoogst is de trend niet steeds meer vermogen in

Agritechnica bezoeken De Agritechnica vindt officieel plaats van 12 tot 15 november met daarbij de preview days op 10 en 11 november. De beurs is dagelijks geopend van 9.00 tot 18.00 uur. Er zijn naast alle standhouders ook diverse activiteiten en lezingen. Toegangskaarten en info over alles wat er gaande is, vindt u op www.agritechnica.com. De beurs heeft daarbij een zeer nuttige app om efficiënter over de beurs te gaan. De Agritechnica-app is beschikbaar voor iOS en Android. Deze app biedt u de keuzes uit standhouders, producten en informatie, zodat u snel ter plekke de gewenste stand of activiteit kunt vinden.

hakselaars, maar juist een optimaal motoren invoermanagement om zo effectief mogelijk te oogsten. Daarnaast wordt er aandacht gevraagd voor veilig transport. Bij het harken is er een groeiende interesse voor bandharken, iets waar Ploeger met de zelfrijdende Merger als één van de opvallende noviteiten op de beurs flink op inspeelt. En zo is er nog veel meer te doen. U kunt hiervoor veel informatie op de beurssite vinden. TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: Agritechnica advertentie

WWW.VICON.NL

Denk anders, denk 8ha per uur!

KOOP NU de Vicon FastBale en krijg een Vicon Andex 4-rotorhark een jaar lang gratis! * Loon (naar) werken met de ideale combinatie; de Vicon Andex 4 rotorhark en de Vicon FastBale. PROFITEER NU van ons speciale aanbod voor loonwerkers. Bel onze specialist en vraag naar de voorwaarden: 0321 387123

* Vraag naar de voorwaarden bij uw Vicon dealer. Actie geldig tot 15-12-2019

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

vaktechniek

Elektrische aandrijving is de nieuwe technologiesprong Ontwikkelaars werken al twintig jaar aan deze revolutie Nog voor de eeuwwisseling werden bij John Deere de eerste stappen gezet naar het gebruik van elektrische aandrijving. Nu, meer dan twintig jaar verder, is het zo ver. Op de Agritechnica presenteert John Deere de eerste elektromechanische transmissie. Het is de vierde stap in het optimaal benutten van het motorvermogen en op de heel lange termijn wellicht de tussenstap naar volledig elektrisch.

Het is de grote primeur van de komende Agritechnica, de 8R eIVT van John Deere, de allereerste trekker met elektromechanische aandrijving. Al respectievelijk eenentwintig en achttien jaar werken Nicolai Tarasinski en Rainer Gugel van John Deere aan deze ontwikkeling. Ze zijn ervan overtuigd dat dit de echte doorbraak is. Samen met Joskin, dat ook een erkenning krijgt voor deze ontwikkeling, is John Deere de enige winnaar van een gouden innovatiemedaille op de Agritechnica. Samen krijgen beide fabrikanten de prijs voor de ontwikkeling van een elektromechanische transmissie in combinatie met de aandrijving van de assen van de aanhangers. Juist deze combinatie maakt de ontwikkeling uniek, stelt Nicolai Tarasinski. Hij is binnen John Deere al twintig jaar bezig met het zoeken naar mogelijkheden om elektriciteit te benutten op trekkers. Inmiddels is hij manager van het team dat verantwoordelijk is voor de voorfase-ontwikkeling, de mensen die de wilde ideeën testen voordat ze werkelijk de praktijk in gaan. Hij was in 1998 de eerste die iets met elektromotoren probeerde. “Destijds als voorwielaandrijving. Dat hebben we toen niet gered. Die ontwikkeling was al gestart als mechanische aandrijving en bleek toen praktischer dan elektrisch.”

Praktijkrijp In de loop der jaren heeft hij veel voorbij zien komen en mislukken als niet praktijkrijp. Dat er nu een trekker staat waarop elektriciteit wel wordt gebruikt, bewijst volgens Tarasinski dat de techniek nu wel rijp is. “Maar we laten ook nog twee andere elektrisch aangedreven trekkers zien, een volledig elektrische op batterijen en een voertuig zonder dieselmotor en zonder accu’s die bijvoorbeeld met kabels wordt voorzien van vermogen. “Maar dat zijn voor ons echt testobjecten, dus daar verwachten we op korte termijn geen serieproductie van”, aldus Tarasinski. Het meest kansrijk is dan waarschijnlijk nog de volledig elektrische trekker, denkt hij. “Maar dan echt als boerderijtrekker, voor het dagelijkse werk waarbij je

GRONDIG 9 2019

maar een paar uur werkt. Op het veld zijn deze technieken kansloos, want je kunt nooit voldoende vermogenscapaciteit meenemen. Met batterijen word je te groot en te zwaar.” Vergelijkbaar is het verhaal rond de kabel-trekker. Ook daar ziet hij de eerste tien jaar geen toekomst in. “We kijken er wel naar en ontwikkelen ook, omdat we een antwoord willen hebben als er over tien jaar toch landen zijn die de dieselmotor verbieden. Dan willen we een oplossing hebben. Al blijft het de vraag hoe je dan bijvoorbeeld vanaf de weg met een kabel het vermogen bij het voertuig in het veld krijgt.”

Elektromechanisch Echte realiteit is voor John Deere nu de introductie van een geheel nieuwe transmissie, een elektromechanische. In deze transmissie is het hydraulisch systeem met pomp en motor vervangen door twee elektromotoren dan wel generatoren (MGU). Afhankelijk van de behoefte kunnen deze van functie wisselen. Dat maakt het gebruik van elektriciteit in de aandrijving mogelijk. Een nieuwe, volgende stap in de ontwikkeling van trekkers, voorspelt Rainer Gugel. Hij is als hoofd van de afdeling die de transmissie ontwikkelt nauw betrokken bij deze doorbraak in aandrijftechniek. Samen met de ingenieurs van de fabriek in Waterloo in de Verenigde Staten heeft hij de afgelopen jaren gewerkt aan deze implementatie van de elektrische aandrijving op de trekker. Een groot verschil met de huidige CVT is dat het mogelijk is om in de bak direct te meten hoeveel vermogen wordt gevraagd en daar heel snel op te reageren, bijvoorbeeld door de elektromotor meer te laten meewerken. Of juist omgekeerd door de motor als generator energie te laten opnemen. Dat kun je dan via de tweede motor, die op de aandrijfas achter de motor zit, weer in het systeem brengen. Dat kan met veel minder energieverlies dan met het huidige systeem van een hydraulische pomp die als motor fungeert of omgekeerd. Daarbij moet je altijd hydrauliekolie rondpompen, met de bijbehorende verliezen”, zegt Gugel. Hij erkent dat de

huidige transmissies al bijzonder efficiënt zijn in vergelijking met de vroegere volledig mechanische transmissie. “Maar we kunnen nu nog een stap vooruit maken.”

Grote winst bij aanhangers Hoewel in de nieuwe transmissie al winst te halen is, verwacht Gugel nog veel meer van de elektrische aandrijving van de aanhangers en werktuigen. Daar zit de grootste winst van de nieuwe techniek, stelt hij. “Dat maakt dit een grote technologische sprong voorwaarts. Hiermee is de trekker niet alleen meer trekkend, maar de vermogensbron voor alle assen op het veld of de weg. Tot nu toe worden aangedreven assen op werktuigen vooral gebruikt om onder moeilijke omstandigheden toch weg te komen, maar dat maakt een systeem niet rendabel. Wat wij nu samen met Joskin doen, is het optimaal gebruiken van het beschikbare vermogen. Op elk moment kunnen we de gewenste hoeveelheid elektriciteit aftappen om de aanhanger of een getrokken werktuig zichzelf te laten voortbewegen. Daar is in dit type maximaal 100 kW voor beschikbaar. In praktijkproeven zien we dat je hierdoor de hoeveelheid slip met zes tot tien procent kunt verminderen.”

Aangedreven tank Joskin Het voorbeeld hiervan is de aangedreven tank met bouwlandbemester die Joskin op de Agritechnica presenteert. Deze gebruikt de elektriciteit via twee elektromotoren om twee van de drie assen aangedreven te maken. Continu wordt daarbij de maximale hoeveelheid energie gebruikt om de mesttank aan het rollen te houden. “Daar zit het grote verschil met een traditionele niet-aangedreven tank”, legt Gugel uit. “Die moet je continu meeslepen. Nu help je mee door de wielen zelf een versnelling voorwaarts te geven. Het is te vergelijken met een kruiwagen die je achterwaarts over het veld trekt. Iemand mee laten trekken helpt niet, omdat je dan samen trekt om dezelfde weerstand te overwinnen. Gaat één van de twee duwen, dan wordt het karwei plotseling een stuk lichter, omdat je twee verschillende krachten inzet. Hetzelfde gebeurt feitelijk bij een aangedreven as.” Op de vorige Agritechnica was iets van deze techniek al te zien bij ZF. Dat toonde het concept van een transmissie met daaraan gekoppeld een elektromotor. Proeven die ZF had gedaan met een ploeg met aangedreven steunwiel bewees dat hier veel energie te besparen viel. Het verschil was dat ZF deze elektra niet gebruikte in de transmissie zelf.

Nicolai Tarasinski (links) en Rainer Gugel werken al bijna 20 jaar aan het gebruik van elektrische aandrijving op tractoren.

Jarenlange ontwikkeling De afgelopen vijftien jaar is er al vaak gesproken over het gebruik van elektriciteit op trekkers en werktuigen. In 2007 presenteerde John Deere al de 7530 E-Premium met een geïntegreerde vliegwiel-stroomgenerator die tot 20 kW elektrisch vermogen leverde. Dit werd bij deze trekker gebruikt om naar behoefte nevenaggregaten aan te drijven, zoals een ventilator, de compressor voor luchtdrukremmen en de airco. Hierdoor kon vijf procent brandstof worden bespaard en tevens was het mogelijk om stationair werktuigen van 220 of 400 volt spanning te voorzien. De volgende stap was in 2014 de John Deere 6210RE, een trekker met een stopcontact naast de hydrauliekventielen om tot 20 kW elektrisch vermogen aan werktuigen te leveren. Hij was bedoeld voor de elektrische aandrijving van werktuigen en voor bedrijven die in het veld graag 220 volt ter beschikking hadden. Hiermee werd ervaring met eerste werktuigen opgedaan, maar een succes werd het niet. Ergens op het terrein van de fabriek in Mannheim staat nog een museumexemplaar.

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

vaktechniek

Hoe werkt de elektromechanische transmissie? Het geheim van de elektrische aandrijving zit in de twee elektromotoren die in het systeem zitten. Deze kunnen niet alleen als motor, maar ook als generator werken. De eerste zit direct achter de motor in de aandrijflijn. De andere is gekoppeld aan het planetaire stelsel van de transmissie. In een normale situatie werkt de eerste motor als generator en wekt die stroom op. Deze stroom gaat naar de tweede motor en eventueel de aangekoppelde aanhanger. Hiermee wordt het opgewekte vermogen gebruikt om de aanhanger aan te drijven en de rest om in de transmissie precies de juiste snelheid te krijgen. Een simpel verhaal, maar een ingewikkeld samenspel, waarvoor veel computerkracht nodig is om het precies op elkaar af te stemmen. De basis blijft wel dat de aandrijving voor de trekker zoveel mogelijk mechanisch is, omdat dit het beste rendement geeft. De tweede mogelijkheid is dat de aan de transmissie gekoppelde motor dient als generator als bijvoorbeeld de aanhanger veel vermogen vraagt. Dan wordt een deel van het vermogen dat naar de transmissie wordt gevoerd afgenomen om meer stroom op te wekken en wordt de snelheid geremd. De derde situatie is dat er te veel vermogen is op de aandrijfassen en er dus moet worden geremd. Ook dan gaat de elektromotor op de transmissie als generator fungeren. Als dat extern niet nodig is, kan dat naar de aan de aandrijfas gekoppelde motor gaan en zo terugstromen in de aandrijving. Tegelijk kan dan het motortoerental omlaag.

Trekker lichter Een ander voordeel van het overbrengen van de aandrijving naar het werktuig of de aanhanger is dat de trekker lichter kan worden uitgevoerd. Waar nu vele kilo’s ballast nodig zijn om het vermogen over te brengen op de grond is dat bij de eIVT namelijk niet meer nodig. Het gewicht van bijvoorbeeld de tank is dan voldoende om de kracht toch over te brengen. Gugel verwacht dat ook bij bijvoorbeeld grondbewerkingswerktuigen dit mogelijk zal zijn. “We hebben nu al testen gezien bij een ploeg, maar het is ook mogelijk deze techniek te bij de grote cultivatoren te gebruiken. Daar worden nu al veel steunwielen gebruikt. Die zou je goed kunnen aandrijven. Dan kun je veel meer kracht overbrengen.” Andere voordelen die het implementeren van extra elektrisch vermogen biedt, zijn de mogelijkheden om elektronica toe te passen op werktuigen. Nu loopt dat bij sommige werktuigen tegen een gebrek aan capaciteit aan. Denk aan het aansturen van een elektrisch aangedreven precisiezaaimachine of een

GRONDIG 9 2019

spuit met doppen op 25 centimeter die allemaal elektronisch worden geschakeld. Of een nog te ontwikkelen onkruidbestrijder die plaatsspecifiek mechanisch het onkruid bestrijdt. Hydraulische of luchtbediening is dan te traag om capaciteit te halen. Met elektriciteit is dat milliseconden werk. Zowel Tarasinski als Gugel is ervan overtuigd dat dit voorlopig de ontwikkeling van de toekomst zal zijn. “In de landbouw is te veel vermogen nodig om de aandrijving volledig elektrisch te maken. De komende jaren zullen we het moeten hebben van een verdere verbetering van de benutting van de dieselmotor. Met de 8R zetten we daarvoor de eerste stap. En er zullen zeker nog vele generaties van deze techniek volgen voordat we aan een volgende sprong voorwaarts toe zijn. Zeker tot 2030 is dit de toekomst.”

TEKST: Toon van der Stok FOTO’S: Toon van der Stok, John Deere

INSPIRATIEDAGEN

In turbulente tijden zijn rustmomenten nog belangrijker dan normaal. Schrijf je daarom nu vast in voor de Jongeren- of Inspiratiedagen 2020. Na de thema's Lef en trots (2018) en Toon je kracht! (2019) gaan we in 2020 een heel andere kant op. Het thema is 'Pak je rust'. We hebben een locatie en regio gevonden die rust uitstraalt. We gaan naar de Limburgse heuvels rond Kerkrade. De locatie is het prachtige Hotel Abdij Rolduc. Kom naar Limburg. Ontmoet elkaar, kom lekker eten en drinken, volg interessante workshops, bezoek bedrijven, leer hoe je op een leuke manier kunt ontspannen en ga helemaal â&#x20AC;&#x2DC;zenâ&#x20AC;&#x2122; weer naar huis.

Kijk op

cumela.nl/ inspiratiedagen en meld je aan!

8 E N 9 J ANUA R I 20 20 - K ER K RAD E

ondernemen met

vaktechniek

Hightech-machines optimaal benutten Claas Cemos nu ook op hakselaars en trekkers Op de Agritechnica zijn er andermaal twee medailles voor Claas Cemos-voertuigoptimalisatie. Weer één voor op de maaidorsers en één voor de hakselaars. Tegelijk geeft Claas aan Cemos vanaf komend voorjaar op trekkers te leveren. Claas ziet een behoefte aan Cemos vanwege de complexere hightech-machines in combinatie met een afnemend percentage goed geschoold personeel. Cemos staat voor Claas Elektronisch Machine Optimalisering Systeem. Via een vast stappenplan stelt de chauffeur de machine in. On the go meet de machine de resultaten, koppelt die terug via het Cebis-bedieningsscherm en komt met voorstellen tot verbeteringen. Die kan de chauffeur negeren of volgen. Daarna komt er weer een terugkoppeling en dit gaat door tot het optimale is bereikt. Daarbij kan de chauffeur kiezen tussen brandstofefficiëntie, capaciteit en kwaliteit. Dit is de basis-Cemos Dialog-uitvoering. Zo is het al in 2009 bij de maaidorsers begonnen. Voor deze maaidorsers heeft Claas inmiddels de functies Cemos Auto Threshing voor het instellen van het dorssysteem, Auto Cleaning voor de reiniging en Auto Separation voor de restkorrelafscheiding en daar komt nu automatische afstelling van het tegenmes voor de strokwaliteit op basis van vochtgehaltemeting bij. Bij het op de vorige Agritechnica gelanceerde Cemos Auto Threshing op maaidorsers worden deze functies samen met Cruise Pilot gecombineerd en geheel automatisch uitgevoerd. Wie dat nog niet heeft ervaren:

GRONDIG 9 2019

een onervaren chauffeur met een niet goed afgestelde Lexion heeft in een paar honderd meter de machine optimaal afgesteld, waarbij de machine zichzelf automatisch instelt. Daarna zie je de verschillende parameters continu veranderen voor een blijvend optimaal resultaat.

Beste chauffeur De basisgedachte van Claas achter deze halfrobotisering is dat machines steeds complexer worden. Het is voor loonbedrijven (zeker internationaal) daardoor steeds moeilijker alle mogelijkheden te benutten om de maximale capaciteit en efficiëntie uit de machines te halen. Uiteraard zijn er gebruikersinstructies en handleidingen, maar Claas ervaart dat in de praktijk de handleidingen niet altijd grondig worden doorgenomen. Daarnaast heeft niet iedere chauffeur de drang om te machine tot in detail te doorgronden en kan hij - als belangrijkste - het niveau van de Cemos-automatiek niet voor even, maar vooral niet voor de hele dag evenaren. Als je de hele dag het maximale

Cemos Dialog is begin volgend jaar leverbaar op de Claas-trekkers met CMatic-transmissie en Cebis Touch-computer. Dit is wellicht ook in te zetten bij de CO2-Prestatieladder.

Bij Cemos Auto Performance op de Jaguar-hakselaars wordt het ingestelde lagere motortoerental automatisch vastgehouden in wisselende zwad- en gewastoestanden.

uit een m achine wilt halen, moet je continu bijregelen. Cemos maakt dat de chauffeur de gehele werkdag het maximale uit zijn machine haalt. Dan hebben we het nog niet gehad over de internationaal heersende schaarste aan goed geschoold personeel. Dat is echt een item. Bij de maaidorsers heeft Claas Cemos Automatic voor de vorige Agritechnica door de Hogeschool Osnabrück in de praktijk op Lexion-maaidorsers laten onderzoeken. Het gaat hier om een meerjarig onderzoek met in totaal 734 gemonitorde machines. Dit leverde voor de Lexion 740-760 een capaciteitstoename van 17,7 procent op en voor de Lexion 770 en 780 van vijftien procent.

Nu ook hakselaars Op de Agritechnica komt Claas met Cemos op de Jaguar-hakselaar. Het gaat hier om Cemos Auto Performance. Dat zorgt ervoor dat het ingestelde lagere motortoerental automatisch wordt vastgehouden. Cemos regelt dit bij wisselende gewasen zwadtoestanden door de rijsnelheid en het motorvermogen automatisch aan te passen aan de invoer. Volgens Claas zijn met Cemos Auto Performance brandstofbesparingen van tien tot vijftien procent realistisch. Daarbij wijst Claas erop dat de hakselkwaliteit door een constantere doorvoersnelheid en gewaspakketdikte in combinatie met constantere toerentallen van hakselkooi en korrelkneuzer ook beter is. Cemos Auto Performance is een automatisch systeem. Automatische aanpassing van de haksellengte op basis van het drogestofgehalte dat door de NIR-sensor is gemeten, is ook mogelijk, maar dit valt niet onder de noemer Cemos.

Grote stap trekkers Claas heeft twee jaar geleden Cemos op trekkers als concept voorgesteld. Claas kondigt op de komende Agritechnica aan dat Cemos op trekkers begin volgend jaar officieel leverbaar wordt op de Claas-trekkers met CMatic-transmissie en Cebis Touch-computer. Ook zal het na te leveren zijn op bestaande trekkers met deze uitrusting. De grote stap is dat Claas het in relatie met het werktuig doet. Daarvoor heeft het gegevens van veel werktuigen, ook van andere merken, ingevoerd, zodat ze op Cemos kunnen draaien. Claas start bij trekkers met Cemos Dialog. U moet zelf de parameters (grondtoestand, gewas, machine) en acties (op brandstofefficiëntie, capaciteit of kwaliteit) via de computer activeren. Daarna meet het systeem en krijgt u respons op resultaten op basis van de instellingen. U

Meerjarig onderzoek bij gemonitorde Lexions met Cemos Automatic toonde een capaciteitstoename van ruim vijftien procent. Ruim de helft van de hybride Lexions in Duitsland is ermee uitgerust.

kunt die dan aanpassen, variërend van machineafstelling tot bandenspanning, differentieel of vierwielaandrijving, ballastgewichten en zaken als rijsnelheid en motortoerental. Daarna krijgt u het effect van de nieuwe instellingen door en kunt u verder finetunen tot het optimum is bereikt. Feitelijk heeft Claas hiervoor de bediening van de machines compleet geïntegreerd. Bij het ploegen krijgt u dus instructies hoe u deze optimaal afstelt en zelfs hoeveel slagen u een spindel moet verdraaien voor bijvoorbeeld het instellen van de eerste voor. Claas heeft momenteel 25 voorserie-trekkers met Cemos draaien en heeft daardoor al goed inzicht op de resultaten. De fabrikant geeft aan dat op basis van monitoring van prototypen bij klanten een winst van tien tot vijftien procent wordt bereikt in capaciteit en brandstofbesparing bij vaak bedreven trekkerchauffeurs. Alleen de zeer geoefende demochauffeurs scoorden gelijkwaardige prestaties.

Sterkere concurrentiepositie Cemos wordt voor de verschillende productgroepen door de gespecialiseerde ontwikkelaars ontwikkeld. Een apart platform voor Cemos heeft Claas niet, maar Cemos wordt wel volgens hetzelfde concept en op dezelfde manier voor de verschillende productgroepen ontwikkeld. Cemos op maaidorsers heeft zich allang bewezen. Dat blijkt uit de gemonitorde machines en Claas geeft aan dat alleen in Duitsland al meer dan de helft van de hybride maaidorsers met Cemos is uitgevoerd. Met Cemos Auto Performance op de Jaguar-hakselaar komt het systeem in het vizier bij een groter aantal cumelabedrijven. Cemos voor trekkers is ook een belangrijke stap voor cumelabedrijven, waarin Claas het verschil maakt met de concurrenten. Het is een toevoeging die u op basis van de aangegeven brandstofbesparing van tien tot vijftien procent wellicht ook kunt inzetten voor uw CO2-Prestatieladder. Het argument van complexere machines, het niet doornemen van handleidingen, wisselende chauffeurs en schaarste speelt bij ons ook meer. Net als de hele dag het optimum uit de machine of machinecombinatie halen. U kunt dan in pieken gemakkelijker beschikbare chauffeurs met een machine op pad sturen en weet dan zeker dat de machines optimaal presteren.

TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: Claas

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

vaktechniek

“Logistiek is er winst te halen” Fabrikant Ploeger scoort nu al met de nieuwe vijfwieler Dorus van Esch, productspecialist mestvoertuigen bij Ploeger, constateert internationaal nu al een groeiende belangstelling voor de nieuwe AT5105-vijfwieler, die op de Agritechnica zijn officiële debuut zal maken. Het grootste knelpunt bij veel bedrijven ziet hij in de logistiek. Daar valt volgens hem vaak winst te behalen. De AT5105 zal op de Agritechnica zijn officiële debuut maken, maar Ploeger scoort er internationaal onder eigen naam en die van het Amerikaanse Oxbo al flink mee. Efficiëntie speelt daarin een belangrijke rol. Volgens Dorus van Esch, productspecialist mestvoertuigen bij Ploeger, is de logistieke afstemming daarin heel belangrijk. Het voorbeeld van de manier waarop een Deense loonwerker zeer efficiënt met een Ploeger opereert, zet meteen de toon. De loonwerker heeft twee dertigkuubs transporttanks draaien op een zestienkuubs AT 4103-zelfrijder. Daarbij heeft hij een snelkoppeling waarmee hij de tanks afzet en oppikt. Hij rijdt daarbij op het perceel naar de zelfrijder toe en zet de tank op de ideale plek, zodat de rijtijd naar de tank minimaal is. Daarna pikt de trekker de lege combinatie op voor de volgende ronde. Op die manier haalt hij de maximale uitrijcapaciteit met de zelfrijder. Als passend voorbeeld een foto van een Deense combinatie waarbij de transporttank ook naar de bemester toe rijdt.

GRONDIG 9 2019

Transporttijd niet onderschatten Dorus van Esch wijst hier met klem op de grote invloed van de factor transport op de capaciteit en de kostprijs. Bij een gift van 25 kubieke meter per hectare met een negen meter brede bemester en een snelheid van 15 km/u rij je een zestienkuubs tank in circa vier minuten leeg. Vullen duurt wat langer, omdat je afhankelijk van de dikte van de mest, de diameter van de aanzuigslangen en de diepte van de put ergens tussen drie tot zes kuub per minuut haalt. Daarom levert Ploeger desgewenst een Superload-turbovuller met bypass. Hiermee is in combinatie met de negenkuubs verdringerpomp de tank dankzij de bypassregeling in zo’n anderhalve halve minuut te vullen. Reken daar een minuut bij voor wat opstarten en stoppen, opklappen en kort transport en je draait dan met direct vullen op het veld ongeveer 125 kuub per uur. De Deense ondernemer haalde met de 4103 met dertienkuubs tank in combinatie met de negenkuubs pomp en turbovuller en een negen meter brede

Dorus van Esch van Ploeger heeft rekenmodellen om de invloed van tankcapaciteit, vulcapaciteit, transporttijd en perceellengte voor verschillende combinaties met u door te rekenen.

Met het vullen met de turbovuller vanuit de aanvoer of tussenopslag op de perceelrand kan ook in Nederland met de 4103 rond de 100 kuub per uur worden gedraaid.

bouwlandbemester bij een gift van 45 kubieke meter per hectare en een cyclustijd van zeven minuten een capaciteit van rond de 140 kuub per uur. Met een gerichte aanvoer en passende routing kan met het vullen met de turbovuller vanuit de aanvoer of tussenopslag op de perceelrand volgens van Esch ook in Nederland met de 4103 ongeveer 100 kuub per uur worden gedraaid. “Bedenk dat elke 300 meter bij een snelheid van 20 km/u een minuut transporttijd per vracht kost. Eén kilometer extra rijden heen en terug kost zes minuten, dat is ongeveer één tankvulling per uur uitrijden. Voor wie bij de put laadt, zal de extra transporttijd zo een halvering van de maximale capaciteit kunnen geven”, aldus Van Esch. Hij geeft aan dat je die zeven minuten transporttijd zo bereikt. Daarom verkoopt Ploeger de zelfrijders meestal met de turbovuller en levert de fabrikant snelkoppelingen voor passende 10”-of 8”-hulpstukken en een zuigarm met een erg groot bereik voor het vullen vanuit een vrachtwagen, een put of een tussencontainer.

zo’n twintig kuub rijdt, met de vier ton zware bemester in de hef, blijf je onder die tien ton wieldruk”, aldus Van Esch. Daarbij is deze vijfwieler dankzij de achteras nagenoeg net zo wendbaar als een driewieler en zeker wendbaarder dan een trekker met een getrokken tank. Vanwege de lage asdruk en de vijfwielbesturing is de machine ook geschikt gebleken voor zodenbemesting.

Gemak Hij verbaast zich erover dat in Nederland nog steeds veel met uitrijdcombinaties wordt getransporteerd, maar snapt het wel. “Het is niet gemakkelijk in wisselende omstandigheden de logistiek altijd op maat rond te zetten. Je moet dan echter wel berekenen wat het aan capaciteit kost, zeker in het voorjaar, wanneer tijd een knelpunt kan zijn. Bovendien zijn de transportkosten ten opzichte van een vrachtwagentransportcombinatie voor een zelfrijder hoger.” Van Esch wijst daarbij ook op de banden. “De 1050- en 1250-banden moeten meer dan 5000 uur meegaan, maar de praktijk is in Nederland vaak anders”, zegt Van Esch. Hij stipt daarbij aan dat in de ons omringende landen transport over de weg met de uitrijdcombinatie geen optie meer is in verband met aslasten en voertuigbreedtes. Dat kan hier ook gaan spelen. “Iets om toch mee te nemen in de overwegingen en kostprijsberekeningen”, adviseert hij. Van Esch wijst hier op de voordelen die de vijfwielige AT5105 dan heeft met zijn extra achteras. “Als je hier met deels gevulde tank van

Perceellengte-gestuurd Van Esch richt zich in de discussie ook op de perceelgroottes. “Internationaal, zoals in Denemarken, Oost-Duitsland en Noord-Frankrijk, is de vijfwieler op grote percelen de favoriet en dat kan in Nederland ook zo zijn”, zegt hij. Van Esch geeft aan dat bij een goede logistiek in de meeste gebieden in Nederland de driewieler prima past. “Leeg rijden is tijdverlies, dus je moet zorgen dat je uitkomt. De meeste percelen zijn niet zo lang. Daar zit het belangrijkste argument voor de keuze tussen de drie- en de vijfwieler. Groter is dan ook zeker niet altijd beter.” Ploeger heeft daarom standaard een weergave van het nog te rijden aantal meters op basis van de werkbreedte van de injecteur, de gift en de actuele tankinhoud. Ook wordt de afstand gemeten tussen het inzetten en het opheffen van de hef. Van Esch geeft aan dat je er zo in combinatie met sectieschakeling op de bemester voor kunt zorgen dat je altijd goed uitkomt. Hij gaat nog een stap verder door te stellen dat je bij een bijna lege tank niet die volgende werkgang moet inzetten, maar dan beter kunt bijvullen om zo geen tijd te verliezen. “In dat licht bezien is het geen probleem als de aanvoercombinatie qua inhoud geen veelvoud is van de uitrijdcombinatie”, vertelt hij. “Het kan in situaties verstandig zijn de tank niet helemaal te vullen om goed uit te komen. Wie hier goed mee speelt, haalt de maximale capaciteit en het maximale rendement”, aldus de productmanager. Een mooi onderwerp om op een studieavond door te rekenen of om op de Agritechnica met Ploeger te bespreken. TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: Ploeger, Vreemann

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

vaktechniek

Machines op maat adviseren Imants zet in op bodemkennis Imants introduceert op de Agritechnica deze zes meter brede spitmachine. Hiermee speelt de fabrikant in op de veranderende wensen in de praktijk. Imants raadt bedrijven aan om met de klanten om tafel te gaan om de bodemgesteldheid in kaart te brengen en daarop afgestemd de ideale combinatie samen te stellen. Jeroen Geerts, manager van Imants, ziet daarin een sleutelrol weggelegd voor cumelabedrijven. Het is een mooi gezicht als je de nieuwe, zes meter brede 38 FSX-spitcombinatie van Imants aan het werk ziet. Het past bij de schaalvergroting en de strengere internationale eisen om bij transport aan de geldende verkeersregels (vooral breedte) te voldoen. In feite heeft Imants twee drie meter brede spitters aan het carrier-frame gehangen en deze opklapbaar voor transport gemaakt, zodat de combinatie ruim binnen de drie meter transportbreedte blijft. Imants had voor met name de Verenigde Staten al een soortgelijke carrier voor een 4,50 meter brede spitter in het programma. Uiteraard zijn de bijpassende diepwoeler-units ook opklapbaar voor transport. De nieuwe combinatie is ontwikkeld voor een werksnelheid van 6 km/u. Dat geeft ten opzichte van 9 km/u met de drie meter brede versie een capaciteitswinst van circa vijftig procent. Daar komt bij dat de trekker hem niet hoeft te dragen. Dat scheelt bij het optillen in de bodemdruk, geeft extra opbouwmogelijkheden en zorgt er ook voor dat zware trekkers onder de wettelijke achttien ton transportgewicht blijven.

GRONDIG 9 2019

Opbouwmogelijkheden Belangrijk extra voordeel van deze combinatie is dat de carrier de opbouw van een zaaimachine mogelijk maakt. Dat past bij de wens om grondbewerking en zaaien in één werkgang uit te voeren om zo bij het zaaien of poten niet weer over het bewerkte land te hoeven rijden. Jeroen Geerts, manager van Imants, geeft aan dat deze wens steeds nadrukkelijker gaat spelen. “Akkerbouwers zijn daar al jaren mee bezig, maar je ziet nu breder een groeiend besef van een goede bodembewerking, ook bij bijvoorbeeld maïs telende veehouders”, zegt Geerts. Hij ziet daarbij een trend naar een ondiepere grondbewerking in combinatie met een niet-kerende (diepere) bewerking waarbij de mest, zeker in het geval van rijenbemesting, verticaal ondiep wordt doorgemengd en niet te veel in de breedte wordt verplaatst. “Een trend in alle teelten en de komende jaren zeker ook in de maïsteelt. Dat zal het spitten een extra boost geven, ook omdat daarbij mest en organisch materiaal beter en egaler door de bovenlaag worden gemengd.”

Jeroen Geerts: “Bekijk en bespreek met klanten de oogstresultaten, maak bodem profielen en bespreek waar knelpunten liggen en waar winst kan worden gehaald.”

Geerts wijst daarmee onder andere op de spit- en maïszaaicombinatie Imants 48 WX300H in combinatie met een Lemken Azurit 9-precisiezaaimachine zoals die afgelopen voorjaar draaide om maïs te zaaien in de mestrijen. Volgens hem een sprekend voorbeeld van de ingezette trend van GPS-rijenbemesting en vervolgens in één werkgang op GPS spitten in combinatie met woelpoten om storende lagen te breken en meteen maïs zaaien. Bodemverdichting ondervangen met zo’n combinatie is mogelijk met een bandendrukwisselsysteem en zodanig rijden dat je niet over de bewerkte stukken rijdt. “Dat is een kwestie van de kopakker in de laatste drie omgangen handig afwerken”, zegt Geerts, Hierbij worden in combinatie met een frontklepelmaaier maïsstro, groenbemester en stoppels nog beter verkleind en ingewerkt. De fabrikant denkt ook dat de nieuwe zes meter brede 38 FSX wellicht ook interessant is voor de combinatie van grondbewerking en maïs zaaien. “Je pakt dan toch meer capaciteit, hebt een combinatie waarmee je op transport in gewicht en breedte gunstiger uitkomt dan een in de driepuntshefinrichting gehangen spit-maïszaaimachine en je maakt meer capaciteit in dit voor loonwerkers drukke seizoen.”

Cultermatic en Ecomix Daarbij moet de ondergrond wel worden losgewerkt. Imants heeft daarvoor de eigen culter met aanbouwbok voor de spitmachine, maar desgewenst levert de fabrikant ook spitmachines waarbij de woelpoten zijn geïntegreerd tussen de rotors van de spitmachines. Voor zware gronden is er Imants’ nieuwste telg, de Cultermatic 3.0 met beweegbare tanden. Deze ontwikkeling komt oorspronkelijk uit Duitsland. Via excentrisch opgehangen tanden aan een aandrijfas maken de voorste poten een heen en weer gaande beweging en de achterste een op en neer gaande om zo de lagen intensief te breken. “Echt iets voor zware gronden. Zoiets zal op de zandgronden in Nederland dus niet nodig zijn, maar het is voor specifieke situaties weer één van de puzzelstukken die kunnen passen om problemen op te lossen.” Verder wijst hij op ondiepere bewerkingen om de meststoffen beter te benutten. “Dat is de laatste trend. We komen daarom met een spitmachine met een kleinere rotor. Deze Ecomix is primair gemaakt voor een werkdiepte van tien tot vijftien centimeter”, aldus Geerts. Hij voegt daaraan toe dat cumelabedrijven met bestaande spitmachines echter ook al ondiepere grondbewerkingen kunnen uitvoeren.

Op de Agritechnica introduceert Imants deze Ecomix. Deze is gemaakt voor een ondiepe bewerking van tien tot vijftien centimeter om zo meststoffen goed door de bovenlaag te mengen.

Nieuw is deze Cultermatic, waarmee via excentrisch aan een aandrijfas opgehan gen tanden de voorste poten een heen en weer gaande beweging en de achterste op en neer gaande beweging maken om storende lagen intensief te breken.

Om tafel Geerts geeft aan dat met de afgelopen droge jaren bij boeren zeker het besef is gegroeid dat een goede grondbewerking noodzakelijk is om de waterhuishouding zo goed mogelijk op orde te krijgen. “Ik heb genoeg percelen gezien met plekken waar ik graag een bodemprofiel had gestoken en met de desbetreffende agrariërs in gesprek was gegaan om betere resultaten te krijgen.” De gedreven manager geeft aan dat hier kansen liggen voor cumelabedrijven. “Bekijk en bespreek met klanten de oogstresultaten, maak bodemprofielen en bespreek waar knelpunten liggen en waar winst kan worden gehaald. Daar begint een goede oogst. Op basis van die combinatie stelt u dan de bijpassende combinatie vast”, aldus Geerts. Meestal zal dat een spitmachine zijn, maar hij geeft aan dat er ook situaties denkbaar zijn waarbij je de nieuwe zes meter carrier uitvoert met een diepwoeler in combinatie met een rotorkopeg en een zaaimachine. “Natuurlijk heb je het dan over grote combinaties, maar in de praktijk zien we dat dergelijke grote machines juist op kleine percelen voordelen bieden bij het afwerken. Wij zien zeker mogelijkheden en gaan daarover graag met loonwerkers in gesprek”, aldus Geerts. Hij zegt dat dat altijd in combinatie zal zijn met de kennis van het cumelabedrijf over de grondsoorten en bodemgesteldheid en de knelpunten die het aantreft in zijn regio. TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: Imants

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

vaktechniek

Het verschil blijven maken Nieuwe Schuitemaker Veenhuis Group schakelt door Blijven innoveren om in een krimpende markt het verschil te blijven maken. Dat is wat de nieuwe SVgroup als noodzaak ziet. Door op te schakelen, is de productie van de bemestingsmachines al operationeel en zijn de nieuwe 100- en 1000-serie van de Schuitemaker Rapide voor de Agritechnica productierijp. We bekeken de nieuwe Rapide en polsten hoe de productie van Veenhuis Machines ervoor staat. Na de maïs toch nog eind oktober het laatste najaarsgras in. Dat kan nog mooi even met de nieuwe Rapide 6600 voordat het seizoen ten einde is. U begrijpt dat het niet het fijnste gras is, maar voor de desbetreffende boer een mooie extra snede om de voorraad nog wat aan te vullen. Alsof er al niet genoeg op de boeren afkomt… Het leven gaat door en het spoort de SVgroup aan om het verschil te blijven maken in een mogelijk krimpende Nederlandse markt en met grotere internationale concurrentie. Juist daar speelt het bedrijf op in, onder andere met deze de nieuwe Schuitemaker Rapide 100- en 1000-serie die op de Agritechnica worden gelanceerd op de gezamenlijke Schuitemaker-Veenhuis-stand.

Bekende kenmerken Van afstand zie je aan de nieuwe Schuitemaker Rapide dat er detailwijzigingen zijn doorgevoerd. De styling is een beetje aangepast met nu een vleugje meer geel om de samenwerking met Veenhuis te benadrukken. Verder ziet het er vertrouwd uit. Hij raapt zoals we verwachten met hoge capaciteit het taaie najaarsgras, waarbij de maximaal verantwoorde rijsnelheid eerder een beperkende factor is dan de laadcapaciteit. Als je hem van een afstand bekijkt, heb je niet het idee dat er een heel andere wagen staat. Dat klopt ook, want Schuitemaker heeft de bekende kenmerken behouden. Product- en salesmanager voederwinning Seine van der Velde is daar helder over. “We zullen ten opzichte van de internatio-

GRONDIG 9 2019

nale concurrentie onze unieke kenmerken moeten houden. Dat wil zeggen het bouwen van premium 1000-serie-opraapwagens voor de veeleisende loonwerker. Daarom hebben we de bekende kenmerken, zoals de compacte dubbeldoelwagen met zijn slepende pick-up, behouden.”

Beter hart Als je onder de afdekkap van de messenbalk kijkt, zie je dat het hart wel degelijk is aangepast. De 1000-serie heeft in basis dezelfde rotor met zijn negen rijen gestapelde twintig millimeter dikke tanden in combinatie met de bekende naar boven uitklapbare messenbalk behouden, waarvan de messen als vanouds eenvoudig te verwisselen en om te draaien zijn. Toch is hier een belangrijke wijziging doorgevoerd. De tandvorm van de rotortanden is gewijzigd. Op zijn simpelst uitgelegd staan de tanden (bovenkant) nu haaks op de voorwand, zodat het gras bij hoge persdruk niet tegen de voorwand wordt gedrukt. De messen zijn op deze nieuwe hoek aangepast, zodat deze als vanouds recht snijden voor een hoge snijkwaliteit, zonder dat het gras (zijwaarts) kan uitwijken. Als je met de wagen rijdt, is moeilijk vast te stellen hoeveel dit scheelt. Hooguit dat bij flink volpersen de trekker het wat gemakkelijker heeft. Schuitemaker heeft het effect van de vernieuwingen uitgebreid onderzocht. Van der Velde geeft aan dat de nieuwe invoer wel tien procent vermogensbehoefte kan schelen bij het flink volpersen van de wagen.

Het nieuwe Rapid Release-voorbord beweegt bij het lossen aan de onderkant naar achteren. Hierdoor wordt al het materiaal boven de rotor weggedrukt tot boven de bodemkettingen.

Schuitemaker houdt strak vast aan zijn dubbeldoelwagenfilosofie met de slepende pick-up. Wel zijn er verbeteringen doorgevoerd, zoals een nieuwe rotor en standaard zwenkwielen aan de pick-up.

Laadautomaat

Samen sterker

In Nederland is de beschikbaarheid van een laadautomaat voor het opraapwerk bij de meeste loonwerkers (nog) niet zo’n item. Internationaal speelt dit steeds meer, omdat vaardige chauffeurs schaarser worden. Hierop inspelend komt Schuitemaker met de optionele laadautomaat AutoLoad op de 1000-serie. Deze werkt via opnemers (koppel) in de invoer en de voorwand (druk), uiteraard in combinatie met een afslag op de achterklep of doseerwalsen. De parameters hiervan zijn door de loonwerker zelf in te stellen. Wie een maximale persdichtheid wil, kan dit instellen, maar wie wat luchtiger wil laden voor de klant kan dat ook. In tests is gebleken dat de wagen met de nieuwe laadautomaat prima goed vol is te draaien met de gewenste persdichtheid. Van der Velde: “De persdichtheid varieert dan van circa 1,3 tot 1,6 kilogram per liter. Loonwerkers en hun medewerkers hebben snel door hoe ze de wagen naar eigen wens op het computerscherm op maat voor de klanten moeten instellen.”

De boodschap van de nieuwe SVgroup is hiermee helder. In moeilijke tijden en mogelijk krimpende markten is het zaak juist te innoveren om het verschil te blijven maken en sterker te staan in de internationale concurrentie. Met de bundeling van de kennis van Schuitemaker en Veenhuis is dit in een versnelling gekomen. Schuitemaker en Veenhuis zien met het samenvoegen van beide ontwikkelingsafdelingen goede mogelijkheden om de beide merknamen te versterken. Zo zien ze bijvoorbeeld mogelijkheden het Isobus-gebeuren, dat bij Veenhuis al is geïntegreerd, ook toe te passen op de Schuitemaker-producten, zoals de opraapwagens, en zullen de mestvoertuigen onderling ook profiteren. We zullen binnenkort vast nog meer horen. Schuitemaker praat u hier graag over bij op de Agritechnica. TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: SVgroup

Nieuwe voorwand De voorwand verder naar voren, zoals veel concurrenten dat doen om extra inhoud te creëren, is bij Schuitemaker niet aan de orde, omdat de opraapwagens bij het Schuitemaker-concept standaard die compactheid al hebben. Toch heeft de fabrikant de voorwand aangepast. Het nieuwe Rapid Releasevoorbord scharniert nu bovenaan, zodat hij aan de onderkant naar achteren kan bewegen. Dit is gedaan om bij het lossen al het materiaal boven de rotor weg te drukken tot boven de bodemkettingen. Van der Velde. “Bij boven scharnieren druk je het gewas naar beneden. Dat geeft een persende werking en daardoor blijft meestal materiaal boven de rotor achter. Bij onze oplossing los je gegarandeerd schoon in gras en maïs.” Verder zijn de wagens nog op kleine details, zoals standaard zwenkwielen op de pick-up voor beter bochtgedrag, een gemakkelijke toegankelijkheid van de bak aan de voorzijde en eenvoudiger onderhoud, maar in grote lijnen zijn de uitvoeringen gelijk aan die van de bestaande Rapide 1000-seriemodellen.

Productie Veenhuis-mestmachines al operationeel Het integreren van de Veenhuis-productie in de Schuitemaker-fabriek is in tweeënhalve maand al rondgezet en operationeel. De medewerkers van Veenhuis hebben hun weg van Raalte naar Rijssen gevonden en Walter Veenhuis runt nu de bemestingsproducten. Hij geeft aan dat klanten voor de komende winter de machines zonder vertraging kunnen verwachten. Hij geeft verder aan dat de lijnen Schuitemaker- en Veenhuis-bemestingsmachines voorlopig naast elkaar blijven lopen, maar dat de lijnen op termijn in elkaar zullen schuiven. “We hebben een breed programma en lopen voorop in NIR- en Isobus-gestuurd plaatsspecifiek bemesten. Die lijn gaan we doortrekken.” Veenhuis zal op de Agritechnica een op de Duitse markt gerichte relatief eenvoudige oplossing laten zien.

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

vaktechniek

Gemakkelijker en beter Krone verbetert hardlopers uit pakket De komende Agritechnica geen grote nieuwe machines bij Krone, maar wel heel veel nieuws met betrekking tot de hardlopers van het bedrijf. De afgelopen twee jaar is er veel energie gestoken in het verder verbeteren van de maaiers, harken en persen om voor de klant het werken gemakkelijker te maken en het resultaat beter.

Al vroeg in het voorjaar kregen we de kans de vernieuwingen van Krone in de praktijk te bekijken en te ervaren. In het noorden van Duitsland lagen hectares klaar om te maaien, te harken en te persen. Alleen regende het net die ene ochtend en dus werd het een test onder extreme condities, op een door everzwijnen omgeploegd veld, waar de tweede snede net te vroeg werd gemaaid. Krone heeft er dit jaar voor gekozen om de hardlopers van het bedrijf weer eens grondig onder handen te nemen. In eigen woorden: het brood en de boter van het bedrijf. Deze machines gaan namelijk in duizenden de fabriek uit en zorgen niet alleen voor omzet, maar ook voor een goede marge. Als je aan het perfectioneren bent, heb je namelijk weinig last meer van garantiegevallen en terugroepacties, zoals bij compleet nieuwe machines. Tegelijk met de vernieuwing wordt er ook gewerkt aan meer standaardisatie, bijvoorbeeld bij de maaiers, die straks allemaal hetzelfde uiterlijk hebben en ook in uitvoering gelijk zijn. Of ze nu als frontmaaier worden gebruikt, in een vlin-

GRONDIG 9 2019

derbok, gewoon als zijmaaier of opgehangen in het frame van een getrokken maaier. Dat zorgt voor een eenvoudiger productie, minder onderdelen en dus betere en eenvoudiger service. Voor de klant betekent het meer uitwisselbaarheid van de onderdelen. Bij de harken is de vernieuwing van de vierelementshark, de nieuwe TC 1370, de basis voor wat de komende jaren gaat volgen. Kenmerkend is de nieuwe kokerbalk, die een trapeziumvorm heeft. Dit maakt hem sterker en stabieler. Op deze machine zien we ook de nieuwe elektronica, die is gekoppeld aan het CCI-scherm. Daarmee is de hark simpel vanuit de cabine te bedienen, maar is het ook mogelijk om exact te bepalen welke oppervlakte is bewerkt dankzij sensoren op de schuifarmen van de voorste elementen, die precies bepalen hoe breed er wordt gewerkt. Nieuwe elektronica die past in de ontwikkeling dat we alles willen kunnen volgen en vastleggen. Vergelijkbare elektronica is ook terug te vinden op de vernieuwde Comprima-persen. Gekoppeld aan het CCI-scherm laat de machine zich eenvoudig bedienen of eigenlijk bedient

Comprima verzwaard Bij de vernieuwingen van de Comprima-rondebalenpers valt vooral op dat deze veel robuuster is. Dat begint al met de aandrijving, die is voorzien van zwaardere tandwielen, een versterkte aandrijfketting, zwaardere lagers en standaard centrale oliesmering om optimaal functioneren te garanderen. Voor het vormen van de baal is er nu een riemaandrijving met stalen meenemers. Het zogenaamde Novogrip-systeem zorgt ervoor dat de baal al direct na de start begint te draaien en de baal ondanks het vastekamerprincipe toch al snel verdicht. Handmatig is de baalgrootte wel in stappen van vijf centimeter te variëren tussen 1,25 en 1,50 meter. Via een slimme veerconstructie wordt de druk op de meenemers opgevoerd naarmate de baal in diameter groeit. De druk is ook vanuit de cabine direct te regelen. Opvallend is daarnaast de plaatsing in een W-vorm van de tanden in de pick-up. Dit zorgt ervoor dat het gras van de buitenzijde wat naar binnen wordt getrokken.

Harken automatisch Bij de harken valt vooral op dat er veel meer is geautomatiseerd, zoals het automatisch meten van de werkbreedte, het automatisch vouwen en het heffen en laten zakken van de hark. De snelheid van de twee voorste rotors is met twintig procent vergroot om het gewas sneller te transporteren. Op de twee achterste rotors is een extra arm geplaatst om een hogere capaciteit te kunnen halen. Door de extra rij tanden kan de rotor wat langzamer draaien of - belangrijker - kan de rijsnelheid omhoog naar maximaal zestien kilometer per uur. Bij transport blijft de hark onder de vier meter hoogte.

die zichzelf. De Comprima is inmiddels namelijk geschikt voor het TIM-systeem, waarbij de pers de trekker stuurt. Dus als de baal vol is, laat de pers de trekker stoppen, gaat wikkelen en verplaatst de baal naar de uitworp of de wikkeltafel. Dan krijgt de chauffeur een seintje en kan hij de combinatie weer in beweging zetten. Dat moet de chauffeur zelf blijven doen, want hij moet bepalen of er zich geen gevaarlijke situatie voordoet. Overigens werkt dit alleen nog bij Fendt- en Deutz-Fahr-trekkers. Met de andere merken is Krone nog bezig met de afstemming en moet er vrijgave komen voor het aansturen van de trekker door de pers. Het zijn allemaal extra’s en verbeteringen die het werken eenvoudiger maken en zorgen voor meer capaciteit of kwaliteit van machines die zich allang hebben bewezen. Waarbij het verbazend blijft dat je bij bestaande machines nog steeds zoveel kunt optimaliseren. Op deze pagina’s de belangrijkste aanpassingen in beeld.

Frontmaaiers in lijn Na de achtermaaiers heeft Krone nu ook de frontmaaiers vernieuwd. Er zijn in totaal zes nieuwe modellen, die nu hoger uit te heffen zijn en beter zijn geveerd. De hoogte is hydraulisch instelbaar. De ophanging is aangepast, waardoor het zogenaamde A-frame niet meer nodig is als tussenframe. Voor gebruik in lucerne is er een nieuwe M-kneuzer. Deze heeft kneusbalken in de M-vorm die tegen elkaar in draaien en waar het gewas tussendoor gaat. In stengelige gewassen geeft dit een beter kneusresultaat.

TEKST & FOTO’S: Toon van der Stok

GRONDIG 9 2019

Bezoek ons op de Agritechnica! Hal 4, B 20

Symen van der Veen · NL-9219 VJ De Tike T +31 651572523 · E verkoop@agroliner.nl

www.agroliner.de

Uw specialist voor banden en velgen • Grote voorraad • Uitgebreid gamma voor industrie & wegenbouw • Eigen velgenconstructie

Een greep uit ons aanbod:

... Middelkampseweg 7 • 5311 PC Gameren • T: 0416 69 33 55

www.forrez.nl

DE VOLGENDE STAP WACHT! ONTDEK FARMING 4.0.

Bezoek ons in hal 4 en ervaar meer!

DEUTZ-FAHR – een netwerk van meer dan 90 jaar. Onze wereld verandert en de landbouw verandert mee. Alles is sneller, slimmer en nauwer met elkaar verbonden. Nieuwe technologieën en digitale oplossingen veranderen onze manier van denken en openen elke dag nieuwe mogelijkheden. Sinds onze oprichting hebben we ons toegewijd aan het ontwikkelen van oplossingen die het leven en werk van boeren gemakkelijker maken, terwijl ze hun productiviteit verhogen. Vandaag betreden we opnieuw een nieuwe weg en rusten we onze klanten uit, voor een veilige sprong in de digitale toekomst. Door de juiste systemen te combineren, bieden we boeren betrouwbare oplossingen en leggen zo de basis voor Farming 4.0. Bezoek ons in hal 4 en ontdek innovatieve landbouwtechnologie en onze nieuwste tractoren en maaidorsers DEUTZ-FAHR kwaliteit, betrouwbaarheid en prestaties. Let’s stay connected.

DEUTZ-FAHR is een merk van

ondernemen met

vaktechniek

AGRITECHNICA KORT

LEMKEN PRESENTEERT ZELF足 RIJDENDE VELDSPUIT NOVA 14

Lemken lanceert de zelfrijdende spuit Nova 14 met een verstelbaar chassis en een nieuwe automatische spuitboomgeleiding, een tankvolume van 4800 tot 7200 liter en werkbreedtes van 24 tot 39 meter. De overdrukcabine is extra ge誰soleerd en heeft een Cat 4-luchtfilter. De zelfrijder heeft telescopische assen met onafhankelijk hydropneumatisch geveerde wielophanging voor spoorbreedtes van 1,80 tot 2,30 meter. De bodemvrijheid bedraagt standaard 1,20 meter, maar kan hydraulisch worden verhoogd tot 1,60 meter. De aansturing van de spuittechniek vindt plaats via de beproefde Lemken MegaSpray op de CCI 800- of de CCI 1200-terminal. De Nova van Lemken is vanaf medio 2020 verkrijgbaar.

VREDESTEIN GROOTSTE FLOTATION-RADIAALBAND Vredestein introduceert 900/65R32 en 900/65R38 Flotation Trac XL-radiaalbanden met diameters van 2,00 en maar liefst 2,15 meter. Daarmee ziet Vredestein ze als een alternatief voor 1050/50R32-banden. De Flotation Trac XL is smaller en kan volgens Vredestein toe met een lagere bandenspanning. Het profiel van de Flotation Trac bestaat uit dwarsnokken richting de schouder van het profiel die de tractie en het rolvermogen verbeteren. Het blokprofiel in het midden zorgt voor een lage rolweerstand op de weg en een rustig weggedrag. Dankzij de afgeronde schouders en het ontbreken van scherpe randen en hoeken in het profiel is de band graslandvriendelijk.

SAMSON KOMT MET BETERE NPKSENSOR EN TG-SERIE MESTTANKS

Samson heeft voor de Agritechnica een zilveren medaille gewonnen met zijn NPK-sensor voor het realtime meten van de NPK-gehalten op basis van NRM-sensortechniek. Dit systeem wordt ge誰ntegreerd op de Samson PG II-tanks. Samson geeft aan dat deze multifrequentiemeting, met individuele atoomherkenning een hogere nauwkeurigheid geeft dan andere meetsystemen. Dit systeem werkt vergelijkbaar met het principe van een MRI-scan. Voor bijpassende precisiebemesting komt Samson met plaatsspecifieke variabele dosering en met GPS-gestuurde sectieafscheiding voor zijn SlurryMaster 8000- en SpreadMaster 8500-regelsystemen. Ook levert Samson Remote Support op de machines die uitgerust zijn met de SlurryMaster 8000.

GRIMME DIGITALER

ALLIANCE 100 KM/U-BAND

Grimme heeft automatische perceelherkenning aan zijn bedieningssoftware toegevoegd. Een loonwerker krijgt automatisch alle gegevens. Grimme start volgend jaar met het betalen per gebruik van een elektronische functie. Dat start volgend jaar met de sectiecontrole op de zaaimachine. Klanten die dit niet bij aanschaf aankopen, krijgen wel een machine die is voorbereid. Komt een gebruiker op een perceel waar hij het wel handig vindt, dan kan hij het tijdelijk laten inschakelen via zijn MyGrimme-account. Grimme heeft ook software ontwikkeld om beelden te delen over twee Isobus-schermen. Een laatste toevoeging is de mogelijkheid om vanaf de boordcomputer onderdelen te bestellen via MyGrimme.

Een zilveren medaille is er voor de Alliance 398 MPT, de eerste landbouwband die is vrijgegeven tot 100 km/u op de weg. Deze band is speciaal ontworpen voor landbouwtrucks. In het veld gedraagt hij zich als een landbouwband, op de openbare weg als een normale band die een hoge topsnelheid combineert met een veilig rijgedrag. De Alliance 398 MPT-flotatieband heeft een geheel stalen radiale constructie. De bandenspanning kan voor het veld worden verlaagd naar 0,8 bar en voor transport op de weg worden verhoogd naar 6,5 bar. Alliance verwacht dat deze band zal worden toegepast in combinatie met een bandenspanningsregelsysteem.

GRONDIG 9 2019

BOMECH-SLEEPVOET足 BEMESTER MET VIER ALRENA-EXACTVERDELERS Een plaatsspecifieke bemesting met een exactere dwarsverdeling kan binnenkort worden uitgevoerd met een Bomech-sleepvoetbemester die is voorzien van vier nieuwe Alrenaexactverdelers. Bomech claimt met de vier verdelers een nog hogere nauwkeurigheid dan de 97,5 procent die het met het oorspronkelijke systeem van twee Alrena-exactverdelers haalt. De Alrena-exactverdelers zijn nu met gestuurde afgifteregeling leverbaar. Die wordt gerealiseerd door een actuator aan de zijkant van de Alrena-exactverdeler. Met een stapsgewijze rotatie van de actuator wordt de meststroom aangepast voor een plaatsspecifieke bemesting met behulp van een NIR-sensor.

OPVALLEND: ROPA-AARDAPPELKNEUZER

CONNECTED MAGNUM MET 435 PK In de wedloop om de meest digitale wieltrekker presenteert Case IH de nieuwe 320 kW (435 pk) sterke Magnum 400 AFS Connect met een volledige integratie van de trekkersoftware en de cloudomgeving rond het Case IH AFS Connect-systeem. Dat betekent dat er altijd tweezijdige gegevensuitwisseling mogelijk is tussen de trekker en de MyCaseIH-beheeromgeving. Dit geeft de mogelijkheid om op elk moment ook samen met de chauffeur te kijken naar de beste instelling. Bij aankoop is er drie jaar gratis toegang tot het systeem. In de trekker zit de nieuwe AFS 1200-monitor, een scherm van twaalf inch groot. Het nieuwe scherm wordt gecombineerd met een geheel vernieuwde armleuning met draaidrukknoppen voor de bediening van de functies.

Een opvallende medaillewinnaar is deze aardappelkneuzer van Ropa. Volgens ons geen nieuwe ontwikkeling, maar eerder al heel oud. Sterbo in Hoogeveen had zo’n dertig jaar geleden ook al een krielkneuzer in het programma. Volgens Ropa is een dergelijke ontwikkeling met de zachtere winters in combinatie met middelenreductie weer actueel. Zijn kneuzer werkt via twee met ongelijk toerental draaiende hydraulisch aangedreven banden met messen die de aardappelen kneuzen. Hoe simpel kan het zijn?

ZELFRIJDENDE PLOEGER MERGERBANDHARK Eén van de grote aandachttrekkers van de beurs is ongetwijfeld deze zelfrijdende Ploeger Merger-bandhark. Deze is lichter is dan een zelfrijdende maaier en puur afgestemd op het harken met door Reiter ontwikkelde tweemaal vijf meter brede bandhark. Ploeger heeft hiervoor de licentiebouw overgenomen. De zelfrijder heeft een 191 kW (260 pk) FPT-krachtbron. De achteras kan verschuiven voor een goede gewichtsverdeling en een korte draaicirkel in het veld en een stabiel transportgedrag op de weg. Ploeger claimt werksnelheiden van 10 tot 15 km/u. De fabrikant schat in dat er interesse is voor bedrijven die ten minste 1500 hectare op jaarbasis harken.

PEECON-MACHINE CONFIGURATOR

TWEE KEER ZILVER VOOR NEW HOLLAND-BALENPERSEN New Holland scoort twee zilveren medailles voor zijn balenpersen: één voor de aandrijflijn met schakelkast voor een hogere baaldichtheid en de bescherming van de trekkeraandrijflijn en één voor het balenpersregelsysteem voor T7-trekkers. De pers heeft een powershiftbak met twee versnellingen die automatisch opschakelt. Het grotere vliegwiel genereert bij een hoger toerental 2,3 keer meer energie. De balenpersmodus van de New Holland T7 herkent als er een balenpers is aangekoppeld. Deze past dan de stugheid van de voorasvering aan overeenkomstig de gewassamendrukking. De balenpersmodus stuurt het motormanagement aan voor een verlaagde toerentalvariatie tijdens de balenperscyclus van 26 procent. Het resultaat is meer comfort, een hogere productiviteit en een twaalf procent lager brandstofverbruik.

De Peeters Group introduceert de eerste online-configurator. Hiermee kan de klant zelf zijn gewenste machine samenstellen. Deze ontwikkeling is ontstaan omdat boeren voor de stalvoedering veel variabele parameters hebben waarmee rekening moet worden gehouden. Denk aan het aantal dieren, de oppervlakte, de hoogte en breedte van de schuren en stallen, de toepassing bij dag of nacht, et cetera. Peeters heeft de configurator zo gebruiksvriendelijk gemaakt dat een boer daarmee zelf of samen met zijn dealer zijn machine kan samenstellen. Peeters verwacht zo beter maatwerk en een lagere foutenkans in aankoopovereenkomsten.

PUBLIEKSTREKKER ZETOR AFWEZIG Zetor heeft de laatste jaren veel nieuws ontwikkeld. Het merk lanceerde onlangs nog de vernieuwde Proxima. Na een succesvolle terugkeer op de afgelopen twee Agritechnicaedities, waarbij het veel aanloop kreeg, heeft Zetor besloten deze editie over te slaan en zich te richten op kleinere lokale beurzen en demonstraties om zo dichter bij de doelgroepen te zijn. Overigens is Zetor nog wel te vinden op grote beurzen zoals de National Machinery Show in Louisville, deLamma in Engeland en de Agro-show in Polen.

GRONDIG 9 2019

ZB 3 jaar garantie*

machine aliteit van werk en kw n va en ig tu er ov uw nieuwe Om u nog meer te de aanschaf van op ie nt ra ga ar ja de voorwaarden. geeft Vredo 3 ter! * Informeer naar es em nb de zo 3 Vredo ZB De VT4556 met perfecte gewichtsverdeling en Scania motor; krachtiger, stiller, zuiniger...

Stand 7.301

Neem contact met ons op voor uw investering in het mestseizoen 2020 Verkoop Benelux: André de Waard - Tel: 06-53437311

+31 (0) 488 411 254 info@vredo.com www.vredo.nl

De beste in het veld

Machines voor professionals ! Celli spitmachines Alle lagers met oliebad smering Nieuw: HD oliekeerringen Krukas deelbaar bij iedere spade Optie: hefinrichting voor kopeg of frees In één werkgang tarwe zaaien in onbereden grond In één werkgang bollengrond klaarleggen

G190/310 combi

Agricola Italiana groenten zaaimachines

SN1-130

Marktleider in groenten zaaitechniek Verstelbare vacuumventilator Aparte compressor Nortonkast versnellingsbak Optie: elektro-hydraulische aandrijving Spelingsvrije parallellogrammen

Bieslook 15

gerard.zweers@argi.nl

www.argi.nl

6942 SG DIDAM

06-53236180

like ons op facebook

NAUWKEURIGHEID WAAROP U KUNT VERTROUWEN Meten met de HarvestLab3000 - Tijdens het oogsten de voedingswaarde plaatsspecifiek in beeld brengen dankzij Near-Infrared (NIR) techniek - De haksellengte wordt automatisch aangepast op basis van het drogestofgehalte - Real time gemeten NPK gehaltes uit de drijfmest exact en plaats specifiek uitrijden

TOT EIND DECEMBER HarvestLab 3000 & Mestanalyse voor:

â&#x201A;Ź1

Wilt u meer informatie over deze aanbieding, neem dan vandaag nog contact op met uw dealer.

NOTHING RUNS LIKE A DEERE

*Aanbieding geldig van 1 november 2019 t/m 31 december 2019 bij aankoop van een nieuwe hakselaar met i-ready of i-complete pakket (Select Editie uitgezonderd) en HarvestLab3000 geĂŻnstalleerd op de mesttank. Deze aanbieding bevat de HarvestLab 3000 sensor en kalibratie voor mestsensing voor toepassing op een mesttank.

ondernemen met

vaktechniek

Merlo draait naar bouw Nieuwe serie verreikers voor de bouw afgerond De afgelopen vier jaar heeft Merlo zijn serie Panoramic- en Roto-verreikers voor de bouw compleet vernieuwd. Samen met een uitgebreid dealernetwerk moet dat leiden tot een betere positie in de bouwmarkt. De machine heeft voldoende kenmerken om dat te rechtvaardigen. Uniformiteit en slimme technische oplossingen leveren een machine op die kan concurreren met die van de andere partijen. Hoe ingenieus de giek van de Merlo is gebouwd, laat de fabrikant graag zien door hem helemaal uitgestrekt horizontaal boven de grond te hangen. Zelfs bij een achttienmeteruitvoering zie je dan dat deze nergens doorbuigt. Dat is te danken aan de speciale constructie van de kokers, die zo zijn opgebouwd dat er voldoende voorspanning is om doorbuigen te voorkomen. In deze positie is nog een tweede handigheid van de Merlo’s te zien. De sideshift op de vooras maakt het mogelijk om ook deze starre verreiker toch nog 89 centimeter zijdelings te laten bewegen. Volgens Ben Verhoeven van Abemec ideaal als je bijvoorbeeld op hoogte een pallet moet pakken of wegzetten. “Je kunt zonder te verrijden toch voldoende zijdelings bewegen om heel precies te kunnen werken”, vertelt hij. Een tweede uniek onderdeel van de Merlo-verreikers is de stabilisatie op de as. Hierdoor kan het frame zowel met stempels of gewoon op de banden perfect horizontaal worden geplaatst om precies verticaal te kunnen heffen.” Abemec is één van de dealers die zich al van oudsher bezig houden met de verkoop van de Merlo-verreikers. Naast de landbouw hebben die ook al een mooie positie in het

De groene pijlen geven in deze positie aan welke beweging je kunt maken om weer veilig te kunnen werken.

GRONDIG 9 2019

bouwgerelateerde werk opgebouwd. Die wil Merlo nu verder uitbouwen. Daarvoor zijn in verschillende delen van het land nieuwe dealers aangesteld die ook meerdere Merloverreikers op voorraad hebben, zodat ze klanten snel kunnen laten zien wat de mogelijkheden zijn en ze snel kunnen reageren op vragen uit de markt. In Nederland heeft Merlo een sterke positie in de landbouw en deze wil het merk de komende jaren ook graag verwerven bij de bouwgerelateerde bedrijven. “Onze serie Panoramicverreikers voor de bouw is daarvoor nu op orde”, stelt Verhoeven. “De afgelopen vier jaar is de hele serie van starre en roterende verreikers helemaal vernieuwd en afgestemd op de wensen van de klant in deze markt.”

Zelfgebouwd Kenmerkend van de Merlo-machines is het hoge aandeel zelfgebouwde onderdelen. Zelfs de transmissie komt bijvoorbeeld uit eigen huis. Alleen zaken als motoren, wielen en hydraulische pompen en motoren zijn afkomstig van externe partijen. Om de kosten zo laag mogelijk te houden, heeft Merlo in de nieuwe serie gekozen voor veel uniformiteit. Dat is terug te zien in de bouwwijze, waarbij veel modulair wordt gewerkt. Dat begint al bij de motorunit, die qua aanbouwmaten voor alle machines uit één serie gelijk en dus uitwisselbaar is. Hetzelfde geldt voor het frame, de transmissie, de cabine en de opbouw van de giek. Alles is overal gelijk en modulair gebouwd, waarbij alleen onderdelen die het verschil in uitvoering bepalen - zoals de giek, de motor, de assen of de cabine - afwijkend zijn. De transmissie is een ander uniek onderdeel van de Merloverreikers. Deze wordt geheel in eigen huis ontwikkeld en gebouwd. De nieuwe Eco Power Drive stuurt vanaf de transmissie de motor aan bij het rijden om tot een zo laag mogelijk toerental te komen. De transmissie is overigens niet

Roterende verreikers Vlaggenschip van de roterende verreikers is de R50.35S Plus. Deze heeft een lifthoogte van bijna 35 meter en een laadcapaciteit van vijf ton. Voor het zwenken is er een aparte pomp, zodat dit niet ten koste gaat van de hefsnelheid. Nieuw is een geautomatiseerd systeem voor de stabilisatoren. De machine wordt zo automatisch vlakgesteld. Kenmerkend is de vlakke onderwagen waar de bovenbouw overheen draait. Een machinist kan dus eenvoudig rond de machine lopen. Om hem gemakkelijk toegankelijk te houden, is er ook aan beide zijden een trap. Bij transport is er volop ruimte om eigen hulpstukken mee te nemen.

compleet hydrostatisch, want er is wel een hoog-laaggroep om in het werk en op transport zo efficiënt mogelijk te zijn. Door deze extra groep kan een 70 kW (95 pk) machine toch gemakkelijk 40 km/u rijden. In de nieuwe Panoramic-serie is het verdeelblok weg uit het motorcompartiment en verplaatst naar de achterkant van de machine. Deze ligt dus kort bij het punt waar de slangen naar de verschillende functies gaan. Het scheelt veel leidingwerk en is mogelijk omdat de bediening inmiddels geheel elektrisch is. Twee slangen van de oliepomp naar het blok en een aantal elektrische kabels zijn nu voldoende.

dan kun je de giek niet meer bedienen, maar bijvoorbeeld nog wel de stabilisatie. Staat de machine scheef, dan kun je dit corrigeren en dan weer verder werken. Merlo is ook één van de weinige fabrikanten die in het scherm continu het brandstofverbruik toont. Niet alleen om de machinist continu informatie te geven over het verbruik, maar ook om te continu te bewijzen dat de machine tot de zuinigste in de markt behoort. TEKST & FOTO’S: Toon van der Stok

Nieuwe cabine Nieuw in de Panoramic- en Roto-serie zijn de cabine en de inrichting daarvan. Vooral de bediening is flink aangepast met een nieuwe joystick en een scherm waarop de instelling te regelen is. Merlo werkt daarbij ook met een draai/ drukknop om de machine in te stellen. Bij het werken in beperkte ruimtes is het mogelijk om de uitslag naar alle kanten te beperken. Op het scherm is ook continu te zien of de machine nog in de veilige werkzone zit. Ga je daarover,

Op een uitvoering met stempels kan het frame op twee manieren worden rechtgezet: via de stempels en via de cilinder tussen as en frame.

De sideshiftcilinder maakt het bij een volledig uitgeschoven giek mogelijk deze nog 89 centimeter opzij te bewegen.

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

cumela

Weg van de stapels papier Blij met elektronische weegbon Rovecom, softwareontwikkelaar voor de agri- en foodsector, heeft de elektronische mestbon ontwikkeld. eVDM, zoals Rovecom die heeft genoemd, vervangt de papieren mestbon door een digitale variant om de mestregistratie eenvoudiger te laten verlopen. Inmiddels werken meerdere mestintermediairs ermee. We vroegen twee gebruikers naar hun ervaringen.

Chauffeurs kunnen de zogenaamde elektronische mestbon aanmaken op elk apparaat met een internetverbinding. Dit kan bijvoorbeeld een smartphone of een tablet zijn. De chauffeur logt in op een webapplicatie. Eenmaal ingelogd kan hij de elektronische mestbon openen. Alle invulvelden van het eVDM zijn gelijk aan die van de papieren mestbon. Het verschil zit in de manier van invullen en de verwerking ervan. Door eVDM te koppelen aan een CMS-systeem worden klantgegevens automatisch ingelezen in de bon. Dit vergemakkelijkt het invullen van het eVDM voor de chauffeur. Bij het kiezen van een klant worden alle bijbehorende naw-gegevens automatisch ingevuld in het eVDM. In het systeem is het mogelijk dat de mesttransporteur zich laat machtigen om een handtekening te zetten namens de mestproducent. Zo hoeft de chauffeur niet te wachten totdat de mestproducent aanwezig is om de bon te ondertekenen. De chauffeur kan tevens opmerkingen plaatsen op de bon of een foto toevoegen van bijvoorbeeld de weegbon. Wanneer de chauffeur de bon volledig heeft ingevuld, slaat hij de bon op. Alle bonnen worden automatisch in de cloud opgeslagen. Als een transporteur meerdere vrachten tussen dezelfde locaties rijdt, kan hij ook eenvoudig een kopie oproepen met daarin alle gegevens om een nieuwe bon te maken.

GRONDIG 9 2019

Kantooromgeving Doordat de digitale mestbonnen in de cloud worden opgeslagen, ziet de medewerker op kantoor de status van de bon in zijn portaal veranderen zodra de chauffeur de bon heeft opgeslagen. Het kantoorpersoneel heeft via het portaal altijd toegang tot de bonnen. Elke bon die door de chauffeur is afgehandeld, kan daardoor gelijk op kantoor worden verwerkt in het systeem. Daarnaast wordt er direct een digitaal archief opgebouwd. Geen ordners en dozen vol papieren bonnen meer dus.

Registratie mesttransport De elektrische bon kan worden gekoppeld met de software voor mestregistratie van Rovecom (MiMIS) en - via een beschikbare koppeling - met mestregistratiesoftware van derden. Voor MiMIS geldt dat de gegevens uit het eVDM in MIMIS worden geregistreerd. Ook resultaten van mestmonsters komen in MiMIS binnen. Uiteraard is het ook mogelijk de bon als pdf te downloaden en daarna te delen met andere partijen die nog niet zo digitaal zijn. Meer informatie over eVDM vindt u op www.evdm.nl. TEKST & FOTO’S: Arend Jan Blomsma

COR VAN DER SPEK, POEDEROIJEN

“We willen het niet meer missen” Cor van der Spek heeft een bedrijf dat zich bezig houdt met de handel in en het transport van mest. Hij werkte in 2017 voor het eerst met de digitale mestbon. “We hebben het toen met één auto en één chauffeur een jaar geprobeerd. Toen de chauffeur aan het eind van dat jaar wegging, zijn we weer gestopt.” Eind 2018 heeft Van der Spek het weer opgepakt. Auto voor auto en chauffeur voor chauffeur is toen omgeschakeld. “We draaien er nu sinds februari volledig op met zes tanktrailers en twee walking floors”, vertelt hij. In elke auto ligt een telefoon, waarmee de chauffeur kan werken. “In het begin waren de chauffeurs wel wat sceptisch,” vertelt Van der Spek, “maar nu willen ze het niet meer missen.” Het bedrijf laat de chauffeurs zelf de bonnen aanmaken. “We kunnen dat wel op kantoor doen, maar de planning die ik van tevoren maak, klopt vaak de volgende morgen al niet meer. Vooraf invullen is ook niet nodig, want als de chauffeur de eerste drie letters van een naam invult, komt het systeem al met suggesties voor de rest. Hij ziet ook meteen of hij een machtiging heeft voor het zetten van een handtekening. Op kantoor kan ik zo ook direct zien waarmee hij bezig is.” Op kantoor verwerkt Rianne van Bergeijk de bonnen. “Aan het begin van dit jaar controleerden we alle bonnen nog, maar dat is helemaal niet nodig. Als er afwijkingen zijn, worden die direct weergegeven. In negen van de tien keer is dat een tijdsverschil tussen het AGR en de invoer van de chauffeur. Daar zit dan één of twee minuten tussen. Dat pas ik even aan en dan is het goed.” Vroeger was de verwerking minutenwerk, nu gaat het voor haar om seconden. “Ik was even bang dat ik zonder werk zou komen te zitten, maar gelukkig is het bedrijf dit jaar fors gegroeid, dus dat valt mee.” Extra tijdwinst haalde Cor door de digitale bon te koppelen aan de mestadministratie in MiMIS van Rovecom. “Dat werkt heel snel. Daar komen ook de mestanalyses in binnen en dan hebben we via het dekselnummer of scannummer meteen de koppeling met de mestbon. Het enige papier dat we hebben, zijn de weegbonnetjes. Daarvan maakt de chauffeur een foto en die voegt hij toe aan de mestbon.” Rianne roemt ook het gemakkelijker terugzoeken van iets. “Dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld op naam, datum of mestnummer”, vertelt ze. Cor: “Als het moest, zouden we nog wel zonder kunnen, maar we willen het eigenlijk niet meer missen. Zeker niet in de piektijden.”

MASSEURS VOF, OUD GASTEL

“De korting van het lab betaalt het systeem” Masseurs VOF is een bedrijf in Oud Gastel met vleesvee, akkerbouw, fouragehandel en loonwerk. De loonwerkzaamheden bestaan uit het strooien van vaste mest, champost en compost, uitgevoerd met twee Tebbe-strooiers. Het loonwerk is de bezigheid van Paul Willemse. “We verwerken veel vaste mest bij boomkwekers en akkerbouwers. Daarbij hadden we veel repeterende bonnen en daar wilde ik wel graag van af. Ik ben me gaan oriënteren en kwam uiteindelijk bij Rovecom terecht. Dat was voor ons de oplossing. In het verleden gooide ik één keer in de week een stapel bonnen op het kantoor en dat was het. Dat is nu voorbij.” Op kantoor verwerkt Lian Masseurs de bonnen. “Wat Paul op zijn telefoon invoert, komt nu bij mij binnen in het programma MiMIS”, vertelt ze. “Dat wordt gelijk doorgezet naar het laboratorium. Als de analyses terugkomen, sluit ik de bon af en stuur ik het door naar RVO. Daar staan ook de gewichten in.” Het bedrijf maakt gebruik van verschillende weegsystemen. Met de containervrachtwagen en haakarmcarrier gaat het via een weegbrug. De Tebbe-strooiers zijn uitgerust met een geijkt weegsysteem dat is gekoppeld aan Smart Track. Bij dit systeem scant de chauffeur het potnummer, het dekselnummer en de streepjescode van het eVDM. Het weegsysteem merkt wanneer de wagen wordt geladen en bepaalt het aanmeldmoment. Als de wagen weer leeg is en de snelheid boven de 20 km/u komt, krijgt de chauffeur een seintje dat hij de bon kan afsluiten. Dan gaat het hele pakketje aan gegevens naar kantoor, inclusief het gewicht van de lading. Ook de plaats van lossen ligt nu vast. “Ik kan de volgende bon pas aanmelden als de vorige is afgemeld. Het systeem is zodanig ingericht dat fouten bijna zijn uitgesloten”, stelt Willemse. Lian is vooral blij met de tijdwinst en het vermijden van fouten, omdat dit feitelijk niet meer mogelijk is. “En met de korting die we krijgen van het lab, omdat we de monsters met een digitale bon aanleveren. Die korting is voldoende om bijna alle kosten van het eVDM-systeem terug te verdienen.”

GRONDIG 9 2019

• ISOBUS FRONTTANK VOOR VLOEIBAREOF VASTE KUNSTMEST TOEPASSING • GEEN VERSPILLING VAN ZAAD EN KUNSTMEST

• E-DRIVE ZAAIRIJEN MET GEOCONTROL SECTIE AANSTURING • AUTOMATISCH IN- EN UITSCHAKELEN VAN DE RIJEN • 37.5, 50 OF 75CM RIJ-AFSTAND IS MOGELIJK

WHEN FARMING MEANS BUSINESS kverneland.nl

Kverneland Optima

precies wat u zoekt!

Efficiënt toolboxen en werkplekinspecties uitvoeren Veilig Vakwerk maakt het uitvoeren van werkplekinspecties en toolboxen veel eenvoudiger. Medewerkers ontvangen de juiste informatie op hun telefoon en kunnen direct aan de slag. Dit kan volledig digitaal, maar het is ook mogelijk om de geprinte versie te bewaren. Veilig vakwerk zorgt voor tijdsbesparing en verbetering van het veiligheidsbewustzijn bij medewerkers. rd Gereducee r o o v f Probeer Veilig Vakwerk een maand gratis: e ri ta A L CUME ederland N https://veiligvakwerk.nl/aanvragen-maand-gratis leden

In samenwerking met CUMELA Nederland, bedrijven uit de sector en Stigas.

NEDERLAND

NIEUW

Nu in de store s beschikbaar

Direct toepasbaar, overal beschikbaar

Digitale werkplekinspectie Dashbord op de pc met overzicht van uitgestuurde toolboxen en werkplekinspecties Automatisch archief en Rapportage

op l n i ig s e n . n d ron kas 0,G 1 ie e o d e chn ht s â&#x201A;Ź c e l d grot l slec u V .a aa w t w w en b e

AgroTechniek Assen Di 10 dec. 10 - 18 uur Wo 11 dec. 10 - 22 uur Do 12 dec. 10 - 18 uur

Expo Assen Naast TT circuit Assen De Haar 11 9405 TE Assen

! t i e o b n e r e o b t a w s e ll A

De grootste indoor landbouw- en mechanisatiebeurs met 400 merken

www.agrotechniekassen.nl

ondernemen met

vaktechniek

Serie: Slim en digitaal Dit is de vierde aflevering in de serie Slim en digitaal. Op de website is een vergelijking van de bedrijven op een aantal belangrijke punten beschikbaar. Die vindt u hier: www.cumela.nl/ leverancierstabel.

SLIM EN DIGITAAL “Simpel, compleet en snel” AgroPro digitaliseert werkproces “Ook voor agrarische loonbedrijven is er een standaard digitaal systeem voor handen”, zegt Twan Gubbels van Loonbedrijf Gubbels Agro. “Belangrijk is dat het simpel in gebruik is, compleet en snel. Het is goed dat een ondernemer zich realiseert dat ook zijn werkproces goed te digitaliseren is.” In 2015 kwam Twan Gubbels via loonbedrijf Van Kuijk en loonbedrijf Peters in contact met het bedrijf AgroPro, dat samen met deze twee pilotbedrijven, een nieuw softwarepakket door en voor loonwerkers had ontwikkeld. “Ik zag meteen dat Harry Schot, eigenaar van AgroPro, en zijn collega’s iets gemaakt hadden, dat goed aansluit op de praktijk van een loonbedrijf.” Gubbels was daarna drie jaar lang alleen gebruiker van AgroPro toen hij ruim een jaar geleden begon met het promoten van de AgroPro plansoftware. Ondertussen werd zoon Carl, technisch specialist en ICT’er, verantwoordelijk voor verkoop en installatie en is hij het eerste aanspreekpunt van het AgroPro programma. “Door de combinatie van loonwerker, gebruiker en vertegenwoordiger spreken we dezelfde taal als de klanten. Voor beide activiteiten, zowel loonwerk en software geldt dat we geen van negen-tot-vijfmentaliteit hebben. Ze mogen ons altijd bellen”, zegt Carl. De doelgroep zijn agrarische loonwerkers en daarvoor geldt vooral dat het systeem: simpel in gebruik is, compleet inclusief digitale werkbon en snel. AgroPro omvat het complete primaire proces: van de veelal telefonische afspraak met de klant tot aan de complete

administratieve afwerking. Werknemers krijgen via hun smartphone, alleen Android, alle gegevens voor uit te voeren werkzaamheden van de planning binnen. Door deze digitale werkbon aan te vullen met gewerkte uren en gebruikte materialen komen de juiste gegevens direct weer bij het AgroPro-programma terug. Hierdoor kunnen de facturen snel verstuurd worden. Op hetzelfde moment is ook de urenadministratie bijgewerkt. Via een koppeling met de boekhoudprogramma’s Twinfield of Exact worden de gegevens financieel verwerkt. Kosten en baten van bewerkingen en machines worden dan ook vastgelegd. Als basis wordt uitgegaan van een standaard. ”Het is een compleet systeem, dat ook inspeelt op de toekomst van onder andere precisielandbouw”, zo Carl hij uit.

Mestbon Een andere functionaliteit die de software biedt is de digitale mestbon. Die koppelt automatisch met het laboratorium en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). ”Zo is er geen ruimte meer voor fouten”, stelt Twan vast. Wat ook helpt, is dat er een Google Maps functionaliteit in het programma zit. Ook perceelregistratie is een functionaliteit van het programma. In de toekomst hoopt hij dat AgroPro nog veel meer op dit gebied kan gaan bieden, bijvoorbeeld een koppeling met teeltregistratie of machinedata. Allemaal wensen die stap voor stap, op verzoek van haar klanten, worden doorontwikkeld. De software biedt veel mogelijkheden, maar blijft ondanks alles simpel in gebruik. “AgroPro is een goed hulpmiddel, waarmee ook de bedrijven die nu nog volledig op papier werken uit de voeten kunnen”, zegt Carl. De introductie van de software ziet Gubbels als een belangrijk moment. Dit om zo zeker te weten dat het systeem past bij de klant, en andersom. “Vaak is men bang voor de overstap. Met de goede begeleiding tijdens de opstart, de nazorg en achter de schermen de techniek, komen we samen tot een oplossing voor de toekomst. Achteraf blijkt dat de vrees voor de overstap onterecht was. Ook in de agrarische sector biedt digitalisering veel voordelen”, eindigt Carl TEKST & FOTO’S: Herma van den Pol

GRONDIG 9 2019

“VRIJHEID DANKZIJ DE CLOUD” Bij Landbouw-Loonbedrijf Gebroeders Eugelink Eldrik prijzen ze de vrijheid die ze hebben gekregen dankzij het digitaliseren van de werkbon. “De gegevens worden altijd opgeslagen en ik kan er altijd bij, waar ik ook ben. Of dat nu thuis is of in de auto, via tablet of telefoon”, zegt René Eugelink. Ongeveer half januari 2019 maakte het loonbedrijf de overstap van papier naar een digitaal systeem. De keus viel op AgroPro. “We wilden graag inzichtelijke werkbonnen. De implementatie ging snel dankzij een goede ondersteuning.” Oorspronkelijk wilde Eugelink beginnen met de overstap door één of twee medewerkers ermee te laten werken, maar al snel bleek het zo gemakkelijk dat alle dertien medewerkers in korte tijd de overstap maakten. “Het enige minpuntje is dat het systeem niet op iOS draait. Alleen op Android kan AgroPro worden gebruikt”, aldus Eugelink. Hij verwacht dat het systeem zich terugverdient doordat het werk sneller gaat en je niets vergeet, maar vooral doordat het rust geeft. “Ik zet de werkbon klaar en vul in wat er moet worden meegenomen, zodat de medewerker precies weet wat hij moet doen”, zegt hij. A ndere loonwerkers

die interesse hebben, raadt hij aan om gewoon eens te gaan kijken bij een bedrijf dat ermee werkt. “Dat hebben wij ook gedaan.”

IN 2025 HEEFT 80 PROCENT VAN DE BEDRIJVEN HUN VOLLEDIGE PROCES GEDIGITALISEERD In de geschiedenis zijn er een aantal belangrijke revoluties. De eerste was eind achttiende eeuw door de uitvinding van mechanisatie via water- en stoomkracht. Vervolgens werd de lopende band geïntroduceerd en de derde industriële revolutie begon met de intrede van de computer in de jaren zeventig. Inmiddels staan we aan de vooravond van de vierde industriële revolutie, met daarin cloud computing, internet of things en kunstmatige intelligentie. Deze fasen zijn ook te herkennen in de cumelasector: 1. I nrichten: de start van digitalisering is het structureren, opruimen en taken verdelen van het werkproces. 2. O ptimaliseren: als het proces staat kan het verder gestroomlijnd worden door onder andere fouten te verminderen, dubbel werk te voorkomen ente standaardiseren. Het proces loopt zo soepel als een lopende band. 3. Digitaliseren/automatiseren: de handelingen in het proces wordt geautomatiseerd en gedigitaliseerd. 4. R obotiseren: er zijn geen menselijke handelingen meer nodig, de mens kan zich focussen op andere taken, zoals het begrijpen, koppelen en vermarkten van data.

In het algemeen wordt gezegd dat binnen vijf jaar tachtig procent van de bedrijven in de wereld hun proces volledig hebben gedigitaliseerd en hiermee hun effectiviteit met achttien procent hebben verbeterd. Een digitale onderneming lijkt in de toekomst de sleutel tot succes. Koningin Máxima heeft hiervoor zelfs begin september een nationale cursus Artificial Intelligence gelanceerd om Nederland mee te nemen in deze revolutie.

Waar staat u? Wat is uw volgende stap en hoe goed bent u voorbereid op de toekomst? CUMELA Advies gaat hier uitgebreid op in via diverse studieclubs. Ook komen de adviseurs graag bij u langs om mee te denken. Neem gerust contact op via de CUMELA Ondernemerslijn via (033) 247 49 99 of per e-mail op ondernemerslijn@cumela.nl.

TEKST: Sabine Zweverink, specialist digitalisering bij CUMELA Advies

GRONDIG 9 2019

Maak van uw wiellader een motorgrader

Mekos dozerbladen: volautomatisch werkende profileer machines, voorzien van automatisering door middel van laser techniek, total station of gps. De Mekos machines zijn uniek, sterk en duurzaam, geschikt voor zand en korrelbanen. Werkbreedte tot 4 mtr.

(op getoonde producten zijn individueel patenten van toepassing)

Mekos Schagerbrug BV Tel. 0224-571555 www.mekos.net

Partners:

CHNICA AGRITE nd A42 sta Hal 11,

AZURIT 9 MET DELTAROW – ELK MAÏSZAADJE HAARSCHERP OP ZIJN PLAATS

Met de Azurit 9 zet LEMKEN een nieuwe maatstaf in de precisiezaai. Gun de mäïsplanten meer ruimte met LEMKEN DeltaRow. Het driehoeksverband geeft elke maïsplant maximaal toegang tot water, voedingstoffen en licht. lemken.com

■ ■ ■ ■

70 % meer ruimte per maïsplant Tot 10 % meer opbrengstpotentieel door LEMKEN DeltaRow De startmeststoffen liggen optimaal bereikbaar tussen de twee maïsrijen Centrale zaadtank van 600 l

ondernemen met

vaktechniek

ECONOMIE

CUMELA Kompas Analyse

Bestandsnaam: Editie: Aantal pagina’s: Paginanummers: Tabnaam: Beeld: Aanwijzingen:

GG09_kort bestek Grondig 09 0,5 pagina’s 61 In kort bestek afbeelding bestekpost -

IN KORT BESTEK

Controleronde in bestek IN KORT BESTEK heb voor een gemeente Ik Beste Geralde,

een maaibestek aangenomen. Controleronde in bestek Hierin is ook een post opgenomen voor het maaien van ongewenste vegetatie. De gemeente vindt dat ik elke drie Beste Geralde, weken een controleronde moet rijden om te kijken of er Ik heb voor een gemeente een maaibestek aangenomen. Hierin is ongewenste vegetatie bloeit en of die moet worden gemaaid maaien van ongewenste vegetatie. De gemeente vindt dat ik elke en/of bestreden. Ik denk zelf dat de controleronde niet in de moet rijden om te kijken of er ongewenste vegetatie bloeit en of d eenheidsprijs zit, maar klopt dat? bestreden. Ik denk zelf dat de controleronde niet in de eenheidspr Ziehier de beschrijving van de bestekspost: Ziehier de beschrijving van de bestekspost:

Positieve betalingscapaciteit voor investeringen Gemiddeld komt de betalingscapaciteit in de cumelasector uit op 2,2. Dat is een voldoende, zo oordeelt bedrijfskundig adviseur Dieuwer Heins van CUMELA Advies als hij naar de grafiek kijkt. Het is één van de diverse financiële kengetallen waar banken naar kijken als ze een aanvraag voor een lening beoordelen. De be talingscapaciteit geeft weer in hoeverre een bedrijf in staat is om rente en aflos singen te betalen. “De betalingscapaciteit wordt ook wel de debt service capacity ratio genoemd en is niet meer dan de verhouding tussen de beschikbare k asstroom en rente en aflossing”, legt Heins uit. “Grofweg kun je zeggen deze verhouding minimaal een factor 1,3 moet zijn. Dit is mede afhankelijk van de exacte situatie op het bedrijf.” Heins rekent voor dat de gemiddelde cashflow op een cumelabedrijf uitkomt op € 391.559,-. “Die bestaat uit een resultaat van € 127.627,- en afschrijvingen van € 263.932,-. De betaalde rentekosten bedragen € 36.606,-”, stelt Heins vast. De af lossingen schat hij in op € 145.000,-. “De totale debt service bedraagt daarmee € 181.606,-. De betalingscapaciteit komt dan uit op 2,2 (€ 391.559,-/€ 181.606,-). Dit is ruim voldoende als we ervan uitgaan dat de norm op 1,3 ligt.” “Kijken we naar de grafiek, dan valt op dat de betalingscapaciteit bij de grond verzetbedrijven in 2018 fors hoger is dan bij de agrarische loonbedrijven. De ver klaring hiervoor ligt in het feit dat de cashflow bij de grondverzetbedrijven op dit moment duidelijk hoger is, terwijl de aflossingen en rente juist veel lager liggen dan in het agrarisch loonwerk”, legt Heins uit. Voor ondernemers is het belangrijk om een financieringsvraag, waarvan de be talingscapaciteit een onderdeel is, goed onderbouwd aan te leveren, is het advies van Heins. “Ook afgelopen jaar hebben we een aantal ondernemers hiermee kunnen helpen”. Wilt u weten hoe uw kengetallen er uitzien of wilt u begeleiding bij een finan cieringsaanvraag? Doe dan mee aan de kengetallenvergelijking CUMELA Kompas Analyse. Neem hiervoor contact op met de Ondernemerslijn op (033) 247 49 99 of stuur een e-mail naar kengetallen@cumela.nl.

Beste aannemer, Beste aannemer, In de bestekspost staat duidelijk: “Verwijderen ongewenste kruide In de bestekspost staat duidelijk: “Verwijderen ongewenste genoemd onder besteksposten 2 en 3 van dit bestek binnen drie w kruiden op alle grasvelden en oevers genoemd onder directie.” Dit betekent dat van de aannemer niet kan worden verw besteksposten 2 en 3 van dit bestek binnen drie werkdagen rijdt en op zoek gaat naar de ongewenste vegetatie. na aanwijs van de directie.” Dit betekent dat van de aannemer Controlerondes rijden is een aparte handeling en valt niet binnen niet kan worden verwacht dat hij zelf controlerondes rijdt en posten kostenhomogeen zijn opgesteld. Dat wil zeggen dat de prij op zoek gaat naar de ongewenste vegetatie. bestekspost behorende hoeveelheid nagenoeg gelijk is. Bij control Controlerondes rijden is een aparte handeling en valt het geval. Het was dus aan de gemeente geweest om dit afzonder niet binnen deze post. De RAW vereist dat posten dit kan niet worden weggeschoven onder deze bestekspost. kostenhomogeen zijn opgesteld. Dat wil zeggen dat de prijs per eenheid voor de gehele bij de bestekspost behorende hoeveelheid nagenoeg gelijk is. Bij controlerondes rijden is dat uiteraard niet het geval. Het was dus aan de gemeente geweest om dit afzonderlijk op te nemen in het bestek en dit kan niet worden weggeschoven onder deze bestekspost.

Geralde van de Bunt Adviseur juridische & GWW-zaken

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

cumela

CUMELARIA

NOORD-HOLLAND BIJGEPRAAT OVER DIGITALISERING EN PAS Op dinsdagavond 15 oktober werden ruim 50 geïnteresseerde CUMELAleden in Noord-Holland bijgepraat over digitalisering en het PAS. Sabine Zweverink nam de leden mee in het proces van digitalisering. Wat is je startpositie op het bedrijf en welke problemen of vragen wil je opgelost hebben? Teun Jansen gaf uitgebreid uitleg over de PASstikstofproblematiek. Wanneer is de wetgeving ontstaan, hoe is daar de afgelopen jaren mee omgegaan en waarom is het de afgelopen twee maanden zo actueel geworden?

OPEN DAG W. HUYBREGTS, ZUNDERT

VAN GUNST IN HALLUM KRIJGT CENTRALE WASPLAATS

Omdat het bedrijf 25 jaar was gevestigd op de huidige locatie aan de Palmbosstraat en omdat daar onlangs nieuwbouw is gerealiseerd, organiseerde Loon- en Grondwerkbedrijf W. Huybregts op 8 september een open dag. Er was een route uitgezet in combinatie met een welkomstgeschenk en een fotopuzzeltocht. Op die manier konden de bezoekers alle takken van het bedrijf bekijken, om via het kantoor uit te komen in de vernieuwde werkplaats. Daar was een bar neergezet waar iedereen kon genieten van een drankje en een hapje met muziek van de lokale dj. De familie Huybregts en de medewerkers kijken terug op een geslaagde dag met een grote opkomst.

Mede dankzij de stimuleringsregeling realiseert Fourage & Loonwerk Van Gunst uit Hallum een centrale wasplaats voor vrachtwagens en trekkers van akkerbouw- en loonbedrijven uit de buurt. Volgend voorjaar moet dit project gereed zijn. Gemakkelijk is dit niet gegaan. De subsidieaanvraag en het aanvragen van een omgevingsvergunning kostten veel tijd. Tijdens de aftrap van Schoon Erf, Schoon Water van Akkerbouw Fryslân werden de nieuwbouwplannen van de centrale wasplaats gepresenteerd aan de genodigden.

ZES ‘DIKKE’ NIEUWE DOOSANS VOOR ENTJES Loonbedrijf Entjes te Slochteren heeft een klap gegeven op aanschaf van zes nieuwe Doosans, in de heavy duty-range, uitgerust met veel klantspecifieke wensen. Daarvan is deze eerste Doosan DX 255 LC inmiddels afgeleverd door Anema Arum. Het gaat om drie van deze DX 255 LC-5’s met extra ballast, CW 40-snelwissel en V3-overdrukunit. Daar komen nog een DX 340 LC-5 en DX 300 LC-5 - beide in Multi Reach 15,50-meter-uitvoering - en een DX 300 LC -5 met extra ballast bij. Bij Anema Arum wordt momenteel hard gewerkt om de resterende machines eind 2019 af te leveren. Deze machines vervangen acht Doosans van circa tien jaar oud met 15.000 tot 18.000 draaiuren.

GRONDIG 9 2019

JANET ROODBEEN WORDT DOOR VADER PIET WEGGEGEVEN! Janet Roodbeen van Roodbeen Groenvoorzieningen BV uit Well wordt door haar trotse vader Piet weggegeven aan Luuk Simons. Alle gasten verwelkomden het bruidspaar met hun zoontje Fay, dat met een bruidstuctuc via de kasteellaan kwam voorgereden. Ze werden op 7 september door alle gasten hartelijk ontvangen voor de deur van De Tiendschuur bij het kasteel in Well. Iedereen was aanwezig in het mooie kasteel van Well om de ceremonie bij te wonen. Een stralend bruidspaar!

KLAAS DUNNIK VEERTIG JAAR IN DIENST Op vrijdag 23 augustus werd Klaas Dunnik verrast door zijn werkgever en collega’s. Klaas was namelijk veertig jaar in dienst bij K.H. Kooiker in Staphorst. Vanuit zijn woonplaats Rouveen werden Klaas en zijn vrouw over ‘de Diek’ in een versierde shovel naar Staphorst gereden. Aan de Beunteweg in Staphorst kreeg Klaas de gouden CUMELA-speld uitgereikt door Roelof Kooiker. In Rouveen werd door Klaas en zijn vrouw (links) en Roelof en Roelie Kooiker (rechts) nog even geposeerd voor de foto.

GEKRUID Afscheid nemen Jarenlang was er op ons bedrijf nagenoeg geen verloop van personeel. Daar waren wij eigenlijk ook wel een beetje trots op. Ineens kwam echter één van onze medewerkers thuis te zitten vanwege een hernia. Nadat hij twee keer was geopereerd, moesten we helaas constateren dat dit niet het gewenste resultaat had gebracht. Het gehele Poortwachter-traject werd doorlopen. Het bleek echter dat zijn functie op ons bedrijf te belastend was en dat er geen andere passende mogelijkheden waren, dus moesten we accepteren dat deze gewaardeerde werknemer zijn werkzaamheden bij ons niet kon hervatten. Gelukkig was er wel een lichtpuntje. De desbetreffende werknemer zou graag als taxichauffeur voor het bijzonder onderwijs aan de slag willen gaan. Dit zou qua werkdruk namelijk een goede optie zijn. Momenteel is hij druk bezig zijn taxipapieren te behalen en dan kan hij binnenkort bij een andere werkgever weer voor een aantal uren aan de slag. Hoewel deze medewerker helaas vertrekt, zijn we wel blij voor hem dat hij in elk geval weer voor een aantal uren aan het werk kan. Net voor de vakantie raakte wegens ziekte nog één van onze vaste medewerkers uit het werk. En geheel volgens de Wet van Murphy meldden zich binnen enkele weken ook nog twee medewerkers met de boodschap dat ze een andere uitdaging hadden gevonden. Niet dat ze het niet meer naar de zin hadden, maar als ze nog eens wat anders wilden, zouden ze het qua leeftijd nu wel moeten doen. Even wisten we niet wat ons overkwam, maar na een aantal dagen bezinken deze dingen weer en kom je soms zelf ook tot nieuwe inzichten. Nu we weer een paar weken verder zijn, merk je dat dingen zich ook weer gewoon oplossen. Sommige mensen blijken ineens veel meer te kunnen dan ze zelf dachten. Dit biedt dus ook weer nieuwe kansen, uitdagingen en mogelijkheden binnen het bedrijf. Verder hebben we gelukkig de beschikking over een ruime flexibele schil aan oproepkrachten. Wel is het belangrijk om gelijk te schakelen: goed nadenken over je werkzaamheden, bezetting en huidige machinepark en vervolgens ook de nodige stappen zetten. We wensen de vertrekkende medewerkers veel succes en wij h open dat hun nieuwe uitdaging ze brengt wat ze ervan hadden verwacht. Eén ding staat vast: de resterende mannen gaan er vol enthousiasme en overgave voor. Zij beschikken over veel kwaliteiten en ervaring en de jonge aanwas gaat het onder leiding van deze mannen zeker leren. Toppers zijn het. Wij zijn er trots op!

Gretha Toering Toering Loon- en Grondverzetbedrijf

GRONDIG 9 2019

RUSTPUNT “Je moet grenzen trekken, anders verzuip je in het werk”

ondernemen met

cumela

Voor rust hoeft hij niet per se op vakantie. Rust in het werk is voor Klaas-Jan Oudman uit Pieterburen belangrijker. “Zo nodig ‘nee’ zeggen, oplossingen zien in plaats van moeilijkheden en dingen buiten het bedrijf ondernemen. Zo houd ik een werkweek van 80 tot 90 uur wel vol.”

Over Klaas-Jan Oudman Klaas-Jan Oudman zit samen met zijn vader (64) in een maatschap. Thuis in Pieterburen hebben ze een akkerbouwbedrijf van dertien hectare en zestig zoogkoeien. Daarnaast hebben ze een loonbedrijf. Het bedrijf is voornamelijk gespecialiseerd in het strooien van gips, compost, vaste mest, schuimaarde en lavagruis met lagedrukbanden. Bodemgezondheid en bodemstructuur sparen is zijn uitgangspunt. “Daarmee willen we ons onderscheiden en hebben daar ook specifieke machines voor aangeschaft”, zegt Klaas-Jan. Daarnaast is het bedrijf actief in het grondverzet. “De bouw komt wel altijd op de tweede plek. Dat weten klanten ook. Strooien gaat altijd voor.”

De boerenprotesten en demonstraties hielden hem de laatste weken erg bezig. Zo reed hij met zijn trekker naar het Malieveld, maar ook was hij aanwezig bij het boerenprotest dat plaatsvond voor het Groningse provinciehuis. Om een statement te maken. Niet dat hij tijd over had, maar deze keer stond het weer aan zijn kant. Het regende, dus veel viel er thuis niet te doen. “We zijn altijd afhankelijk van het weer. Dat maakt plannen lastig, maar dat kan ook juist weer ruimte bieden om andere zaken op te pakken”, zegt Klaas-Jan Oudman

(33) uit Pieterburen. Een protest bij het provinciehuis bijvoorbeeld, bestuurswerk of een kleine man van zeven weken oud. Hij is sinds kort vader. “Je moet flexibel met je tijd kunnen omgaan. Ik ben niet gebonden aan werkdagen van acht uur.”

Altijd bezig Samen met zijn vader zit hij in een maatschap. Juni en juli en de periode tussen eind november tot januari zijn voor hen de wat rustiger tijden. “Dan maken we misschien iets minder

Burn-outs komen steeds vaker voor. Vrije tijd, ontspanning en rust worden daardoor steeds belangrijker aandachtspunten op de agenda, niet alleen naast, maar ook tijdens het werk. In deze serie laten we cumelaondernemers aan het woord die bewust de ontspanning opzoeken in de hectiek van alledag. Misschien kunt u er nog wat van leren.

GRONDIG 9 2019

uren, maar met een eigen bedrijf blijf je toch altijd bezig. De rest van het jaar is het erg druk, vooral met strooien. In het voorjaar strooien we hoofdzakelijk gips, van augustus tot november compost, vaste mest, schuimaarde en lavagruis. Ik werk zo’n tachtig tot negentig uur per week. We gaan altijd door.” Die mentaliteit zit in zijn genen. Zijn vader gaat ook altijd door. “Mijn vader nam en neemt helemaal geen tijd vrij of vakantie”, zegt de jonge ondernemer. “Zelf ben ik het daar niet mee eens. Je hebt een keer rust nodig, maar het is ook belangrijk de rust in het werk te vinden.” Zo probeert hij altijd op routes te plannen. “Als ik voor werk naar Delfzijl moet, plan ik een volgende klus daar in de buurt”, legt hij uit. Ook hier kan het weer echter roet in het eten gooien. “Als het ineens gaat regenen, rijd ik de andere kant weer op om werk te doen ergens waar het droog is. Dat is het voordeel van werken in een groot gebied”, lacht hij. “Qua planning is het wat minder efficiënt, maar door flexibel te zijn, kan ik het zo wel rondbreien.” Daarnaast plant hij altijd een dag in de week niets in. “Dat betekent niet een vrije dag, maar het zorgt wel voor ruimte in planning. Voor kleinere klusjes of werk dat uitloopt. Die dag wordt eigenlijk altijd automatisch weer gevuld.” Ook heeft hij een app-groepje met zijn vrouw en ingehuurde zzp’ers. “Daarin bericht ik welk werk er moet worden gedaan en wie waar heen gaat. Op die manier blijft iedereen op de hoogte en weten we meteen wanneer iets uitloopt of anders loopt. Daar kan ik dan meteen op inspelen.” Het enige nadeel is dat hij een perfectionist is. “Ik wil het werk afhebben, zoals ik heb beloofd, dus als er iets tegenzit, ga ik net zolang door totdat het werk af is. Dan kan het we eens laat worden”, zegt hij. Acht uur per dag werken lijkt hem echter ook niets. “Wat moet ik dan? Thuis voor de tv gaan hangen? Dat vind ik niet nodig.”

Keuzes maken Eigenlijk begint de rust vinden met het maken van keuzes. Dat is iets wat hij als jonge ondernemer gaandeweg heeft moeten leren. “Je bent jong, dus je wilt al maar doorgaan, maar een burn-out is zomaar daar. Ik zat er ook bijna tegenaan. Daardoor heb ik geleerd grenzen te stellen.” In zijn geval betekent dat ‘nee’ zeggen. “We zitten in een luxepositie, want we hebben genoeg werk. Als ik te veel werk krijg, zeg ik ‘nee’ tegen nieuwe klanten. Vaste klanten gaan voor. Je moet grenzen trekken, anders verzuip je in het werk.” Dat is in eerste instantie moeilijk, beaamt hij, maar de ervaring leert hem dat hij toch vaak kan rekenen op begrip van de klant. “Zeker in het seizoen. Dan willen sommigen dat je meteen komt. Toch geef ik daar niet aan toe. Als ik op het gevraagde moment niet kan komen, dan kan ik niet. Dat de klant misschien iemand anders belt, moet dan maar.” Toch gebeurt dat niet heel vaak, merkt hij. “Algauw blijkt hun noodzaak minder groot en kunnen ze wachten tot het

oment dat ik wel kan. ‘Jij doet ook je best’, zeggen ze dan. m Bij nieuwe klanten is het vaak een kwestie van elkaar leren kennen en aftasten. Als ze weten wat ze aan je hebben, merk ik dat ze vaak wel begrip kunnen opbrengen.” Behalve ‘nee’ leren zeggen, is het ook een kwestie van keuzes maken in werkzaamheden, voegt hij eraan toe. “Je kunt niet alles doen. Zo hebben we het maaidorsen en het maken van kleine pakjes afgestoten, omdat dat werk altijd tegelijk viel met het sloten schonen. Het telen van pootaardappels voor onszelf doen we ook niet meer, want dat werk was gewoon te kleinschalig. Daarnaast hebben we thuis de veestapel met de helft ingekrompen. Niet omdat het moest van de minister, maar omdat de combinatie met loonwerk te veel werd. Gaandeweg word je verplicht keuzes te maken, wil je de rust kunnen bewaren in het bedrijf”, stelt hij. “Je moet je bedrijfsvoering daarop aanpassen. Het hoofd erbij houden en rustig doorgaan.”

Knop omzetten Op werkdagen neemt hij tijd voor pauze. “Dat vind ik belangrijk. Je werkt zo intensief met elkaar, dat het ook goed is om in pauzes even de ontspanning met elkaar te zoeken als dat past”, vertelt hij daarover. Daarnaast vindt hij ook veel rust in het doen van dingen buiten het bedrijf. “Als klein bedrijf zijn we erg flexibel. Dat geeft me ruimte om andere dingen tussendoor te doen”, aldus de ondernemer. Zo doet hij veel bestuurswerk buiten de deur. “Het is even ontsnappen aan het bedrijf, even eruit. Of dat nu een bestuursvergadering is of een weekendje weg. Het verbreedt mijn wereld en geeft me rust.” Het is ook een kwestie van mentaliteit. “Denken in oplossingen in plaats van moeilijkheden scheelt al heel veel. Daarnaast is het ook een kwestie van de knop omzetten. Als ik thuis de deur van de kantine dicht doe en ik stap ons huis binnen, laat ik het werk achter me.” Op zondag gaat hij met zijn gezin naar de kerk en heeft hij tijd om bij vrienden en familie langs te gaan. Ook gaan ze elk jaar een weekje op vakantie. “We hebben dus genoeg tijd vrij”, zegt Klaas-Jan. Hij lacht: “Gelukkig komt mijn vrouw ook van een boerenbedrijf. Zij snapt deze manier van leven.” TEKST & FOTO’S: Marjolein van Woerkom

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

cumela

CUMELA.NL

Op deze pagina’s samenvattingen van berichten die eerder op Cumela.nl zijn geplaatst. Wilt u op de hoogte blijven van het actuele nieuws? Ga naar Cumela.nl. Daar publiceert de redactie dagelijks nieuws van en voor de cumelasector.

BELASTINGDIENST GEEFT EENMANSZAKEN NIEUW BTW-IDENTIFICATIENUMMER Vanaf 1 januari 2020 moeten eenmanszaken een nieuw nummer op hun facturen en website vermelden: het btw-id. Dit persoonlijke en unieke nummer vervangt deels de oude btw-nummers, omdat het btw-nummer gedeeltelijk bestaat uit het privacygevoelige burger servicenummer en dat mocht niet meer van de Autoriteit Persoons gegevens (AP). In het nieuwe btw-id is het BSN van de ondernemer niet langer verwerkt. Het btw-id is een persoonlijk, uniek nummer dat bestaat uit een reeks van 14 tekens. Zo wordt de privacy van de ondernemer beter gewaarborgd. Het nieuwe btw-id is geldig vanaf 1 januari 2020. De belastingdienst verzendt de brieven gedurende de maand oktober, zodat een ondernemer nu al voorbereidingen kan treffen, zoals het aanpassen van briefpapier en het informeren van de boekhouder. In de interne systemen van de Belastingdienst blijft het bestaande nummer in gebruik. Het nieuwe btw-identificatienummer is voor extern gebruik en wordt

bij contacten met de systemen van de Belastingdienst automatisch ‘vertaald’ naar het oude nummer.

OPLEIDING MACHINIST CULTUURTECHNIEK IPC START IN NOVEMBER

OP ZOEK NAAR PERSONEEL? DOE MEE AAN HET ON STAGE BEROEPENFEEST

In de tweede week van november start in Arnhem de nieuwe meerdaagse training Machinist Cultuurtechniek. Inschrijven kan nog, want er zijn nog enkele plaatsen vrij. In deze training wordt de ervaren werknemer bijgeschoold tot machinist cultuurtechniek. De vraag naar personeel en de eisen die cumelaondernemers aan hun personeel stellen, blijven stijgen. CUMELA Nederland, FNV Agrarisch Groen, Vakvereniging Het Zwarte Corps en CNV Vakmensen (sociale partners) hebben daarom het initiatief genomen voor een opleiding waarmee werknemers met ervaring in het cultuurtechnisch werk en/of agrarische loonwerk kunnen worden bijgeschoold tot groene machinist. Aan het eind van de opleiding is er een praktijkexamen. De opleiding is ontwikkeld door IPC Werkt, het jongere broertje van IPC Groene Ruimte. IPC Werkt is de nieuwe opleidingstak die zich richt op cultuurtechniek en grondverzet. De opleiding Machinist Cultuurtechniek richt zich op cumelabedrijven die werknemers willen laten omscholen tot machinist. Na afronding van de opleiding zijn deelnemers inzetbaar op graafmachines en wielladers. IPC Werkt streeft naar het opleiden tot allround machinist. Tijdens de opleiding is er aandacht voor de bodem en het water, duurzaam werken, de organisatie van het werk en de weten regelgeving.

Op eenvoudige wijze je bedrijf en de sector promoten onder vmbo’ers? Dat kan. Op diverse plekken in Nederland worden de On Stage Beroepenfeesten gehouden. Een nieuw, persoonlijk, lokaal ondernemersnetwerk waar jij je bedrijf en de sector kunt promoten. Hoe helpt CUMELA Nederland? Ze helpt waar mogelijk ondernemers bij het promoten van de sector. Dit ook om eraan bij te dragen dat er in de toekomst voldoende nieuwe medewerkers in de sector aan de slag gaan. On Stage heeft bewezen daar een goede bijdrage aan te kunnen leveren. Reden voor CUMELA om ondernemers aan te moedigen deze kans te grijpen. Speciaal daarvoor heeft ze een promotiepakket voor je klaar liggen om daarbij in te zetten.

VEELGESTELDE VRAGEN • Voor de fiets van de zaak geldt een bijtelling van zeven procent. Valt een fiets die is geschonken onder de werkkostenregeling ook onder de bijtelling? • Onder welke voorwaarden krijg ik subsidie voor het halen van het T-rijbewijs? • Geldt er voor het transport of toepassen van maximaal 50 kubieke meter grond een vrijstelling voor PFAS-onderzoek? • In 2020 bestaat het jaar uit 53 weken. Krijgen werknemers dan ook meer vakantiedagen? •H oe zit het nu precies met het geboorteverlof?

GRONDIG 9 2019

ARTIKEL VAN DE WEEK • Het ontbreken van een arbeidsovereenkomst kan geld kosten! • EU-hof: ‘prikklok’ voor bedrijven verplicht? • Veilig werken met een kniklader • Wat doet een beleidsmedewerker

VOORZITTER Maandelijks op deze plaats een column van één van de voorzitters van CUMELA Nederland. Deze editie Jan Vrij, voorzitter sector Grondverzet & Cultuurtechniek

Op de barricade? DE ANTWOORDEN OP UW VRAGEN TIJDENS HET PFAS-WEBINAR Gerben Zijlstra en Geralde van de Bunt hebben de vragen beantwoord die de deelnemers tijdens het PFAS-webinar stelden. Deze en alle andere vragen die we via de Q&A-knop binnen kregen, staan met het antwoord in het PFAS-dossier. Het PFAS-webinar van 10 oktober jongstleden werd door meer dan 120 leden live gevolgd. Inmiddels is het webinar 206 keer teruggekeken. Tijdens het webinar gaven Geralde van den Bunt en Gerben Zijlstra uitleg over het Handelingskader PFAS en de gevolgen hiervan. Een aantal vragen behandelden we direct tijdens het webinar. Deze en alle andere vragen staan nu met de antwoorden in het dossier www.cumela.nl/pfas.

OOK OP CUMELA.NL • Inschrijving Inspiratiedagen 2020 geopend! • Jaarlijkse training Compostproductie start in november • Informatiemarkten over PFAS • Gezocht: filmlocatie

HOE BESTRIJDEN WE EIKENPROCESSIERUPS NOG BETER? Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft een aantal partijen, waaronder CUMELA Nederland, gevraagd zich te organiseren om de eikenprocessierups te helpen beheersen. Daartoe is een kennisplatform ingericht dat in beeld gaat brengen welke acties nodig zijn in het kader van preventie, uitvoering, opschaling en (na)zorg. Tot en met de laatste week van oktober kon daarom een enquête worden ingevuld die in beeld moet brengen waar extra maatregelen nodig zijn. Dit najaar is CUMELA Nederland samen met VHG actief betrokken bij nadere aanscherping van deze leidraad. Ook enkele cumelaondernemers zullen hier actief een bijdrage aan leveren. Tijdens de landelijke bijeenkomst van 25 september werd al een voorlopige herziening van de leidraad beheersing eikenprocessierups gepresenteerd. Let op: dit is een voorlopige versie.

We kunnen er niet omheen: de PFAS- en PAS-problematiek. Soms worden ze zelfs door elkaar gehaald. Deze onderwerpen komen de laatste weken bijna dagelijks in het nieuws en sowieso dagelijks op allerlei sociale media. PFAS en stikstof zijn beide onderwerpen die de gemoederen in verschillende branches bezighouden en dan zie je dat een gemeenschappelijk probleem ook iets positiefs kan brengen. Het verbroedert de verschillende partijen en bedrijven die normaal elkaars concurrenten zijn. Ook stimuleert het de samenwerking tussen verschillende brancheverenigingen. Er is nu bijna dagelijks onderling overleg over de te voeren strategie en we trekken gezamenlijk op richting ‘Den Haag’. PFAS en de stikstofproblemen kosten misschien wel honderd miljoen euro aan gemiste omzet en mogelijk wel het verlies van 6000 banen. Dit zijn getallen die er toe doen. Hoe is het zover gekomen? Heeft de sector niet opgelet of worden de regels verzonnen door mensen die er geen verstand van hebben? Ik denk beide. Als ik naar de gevolgen van PFAS kijk, hadden we begin juli, toen het Tijdelijk handelingskader werd aangekondigd, al een beeld van de gevolgen. Toen op 1 oktober de overgangstermijn in dat handelingskader definitief afliep, werden de meeste bedrijven pas echt wakker. Ik denk ook zeker dat de beleidsmakers in Den Haag niet genoeg hebben nagedacht over de gevolgen toen ze de regels hebben opgesteld. Het was beter geweest dat ze toen de mensen in het veld, die in de praktijk met de regels moeten gaan werken, om advies hadden gevraagd. En nu? Nu valt het niet mee om de regels die zijn opgesteld met goede argumenten aangepast te krijgen. Inmiddels is er al heel veel over gedebatteerd en volharden alle partijen in hun standpunten. Het valt voor beleidsmakers niet mee om toe te geven dat het ook anders had gekund. Het zijn ook net mensen. Nadat de boeren tot tweemaal toe succesvol actie hadden gevoerd, begonnen ook binnen onze branche de geluiden te komen om te gaan demonstreren. Er werd zelfs een stichting voor opgericht, die ook wilde gaan demonstreren op het Malieveld. Moeten we er daarin meegaan of niet? Ik vind dat iedereen het recht heeft om te demonstreren, maar ik zelf ben meer van het diplomatieke overleg. Wel hoor ik de critici al zeggen dat dit tot nu toe niets op heeft gelost! Daar hebben ze ook gelijk in. Kortom, bepaal zelf of je gaat demonstreren of niet.

Jan Vrij, Voorzitter sectie Grondverzet & Cultuurtechniek

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

cumela

TOOLBOX Trekker in, gordel om! Tips en vuistregels voor de toolboxmeeting

Voor meer info over veilig werken, kijk op www.agroarbo.nl

Per1 januari 2020 is het dragen van een gordel in de trekker verplicht. Deze verplichting geldt alleen als je bekneld zou kunnen raken. Het niet dragen van een gordel is soms begrijpelijk, maar vaak is dat onver antwoord.

GORDELGEBRUIK IN DE TREKKER Alle nieuwe trekkers hebben een gordel. Toch is het de macht der gewoonte om geen gordel om te doen in een trekker. Het is onhandig. Dat werd echter ook gezegd van het dragen van de autogordel in de auto. Nu is dat volledig ingeburgerd en zien mensen er het nut van in.

WAAROM IS EEN GORDEL ZINVOL?

• De heupgordel en de driepuntsgordel verminderen beide letsel.

• Als je een gordel draagt, kun je niet uit de cabine worden geslingerd en is de kans op overlijden bij een ongeval een stuk kleiner. Helaas zijn er te veel trekkerschauffeurs overleden doordat ze bekneld raakten tussen de weg en de cabine van de trekker. Het is een kwestie van gewoonte en wennen. Dat is lastig. Daar staat tegenover dat het je leven kan redden.

WANNEER GEEFT EEN GORDEL BESCHERMING? Een driepuntsgordel geeft goede bescherming als deze over de heupen wordt gedragen, dus niet over de zachte delen van de buik.

IN WELKE SITUATIES MOET DE GORDEL OM?

• Als je met de trekker rijdt op de openbare weg. Dit vanwege de snelheid.

• Als je kunt kantelen, dus bij werkzaamheden op taluds en hellingen. Denk ook aan het kantelen doordat je in een sloot terecht komt, de aanhanger kantelt of je uit de bocht vliegt.

OM OVER NA TE DENKEN Draag jij een gordel? Als het antwoord nee is: zijn je redenen voor het niet dragen van een gordel redelijk? Hoe groot is jouw kans op botsen of kantelen? Beoordeel in welke situaties het dragen van een gordel echt niet te doen is, bijvoorbeeld bij om de haverklap in- en uitstappen. In alle overige situaties kun je je gordel dragen. Voor je eigen veiligheid.

MEER INFORMATIE? Kijk eens in de arbocatalogus op www.agroarbo.nl. 1. S crol naar beneden en klik op mechanisch loonwerk. 2. B ekijk het onderwerp ‘Veiligheid’. 3. B ekijk het onderwerp ‘Vierwielige trekkers’.

TEKST: Corina van Zoest-Meester, adviseur arbo FOTO: Stigas

Alle toolboxen zijn ook digitaal te gebruiken via de Veilig Vakwerk-dienst. Ga voor meer informatie naar www.veiligvakwerk.nl.

GRONDIG 9 2019

De Combi voor professionals Met nieuwe highlights!

Met 1 badge wegen bij elke Boca Groep weegbrug! Vraag de badge aan via de website.

NIEUW

ISOBUS Betere prestaties len Geringe druk op de bodem door grotere wie te Gesloten foliemagazijn met meer opbergruim

Boca Groep routeplanner in APP Store en Google Play Heeft U een geschikte weeglocatie, neem contact op. Info 0493-526268

Rondebalenperswikkelcombinatie

G-1 F125 Kombi www.goeweil.com • Kort gesneden • Maximale persdichtheid • Dubbele binding voor net en folie • Mega rotor • Ontziet de grasnerven • Hydraulische wielaandrijving voorkomt grasmat beschadiging

Wij kennen de eisen, beheersen de systemen en zorgen voor de beste opslag voor uw producten.

UW CONTACTPERSOON Frank Eugelink | Mobil: +31 (0) 6 270 430 53 E-Mail: frank.eugelink@goeweil.com uw specialisT in bewaringen en loodsen Kistenbewaring

7% VROEGBOEKKORTING*

op Rondebalenpers, Wikkelmachines, Balentransportwerktuigen & Messenslijper * geldig tot 31.12.2019

bulkopslag

Hout en beton

T 073-503 25 27 info@steenbergen-bouw.nl

www.sTeenbergen-bouw.nl

DOE NU MEE IN DE MATERIEELVEILING VAN 18 DECEMBER SNEL UW OVERTOLLIG MATERIEEL OF MACHINES VERKOPPEN? DAT KAN MET DE MAANDELIJKSE MATERIEELVEILING VAN TROOSTWIJK AUCTIONS! SNEL HET GELD OP UW REKENING

“OP MIJN OUDE TRACTOR RIJDT NU EEN BOER IN LITOUWEN”

DE MACHINES BLIJVEN OP UW LOCATIE TOT DEZE VERKOCHT ZIJN. ER IS GEEN KIJKDAG DE MACHINES WORDEN BIJ U THUIS OPGENOMEN DOOR EEN ONAFHANKELIJKE VEILINGMEESTER VAN TROOSTWIJK DE MACHINES WORDEN VOORZIEN VAN DEMO VIDEO’S EN FOTO’S KOPERS BETALEN SLECHTS 8% VEILINGKOSTEN KANTOREN IN 16 EUROPESE LANDEN

Goede machines en producten verdienen een langer leven. Voor u als ondernemer de kans om waarde te verzilveren met de beste opbrengst. Waar ter wereld uw koper zich ook bevindt. Omdat activiteiten stoppen, omdat u wilt investeren in nieuw materieel of voor een goed pensioen. Veilen is een perfect verkoopkanaal. En voor een koper dé kans om slim te investeren en uitstekend materieel te kopen. Veilig en transparant.

MEER INFORMATIE VINDT U OP ONZE WEBSITE:

WWW.TROOSTWIJKAUCTIONS.COM

WIJ REGELEN ALLES VAN A TOT Z

WILT U MEER WETEN? Neem contact op met onze specialisten:

Menno Westerbrink

06-83225169, m.westerbrink@troostwijkauctions.com

Voor Regio Noord.

Friesland, Groningen, Drenthe, Overijssel, Flevoland en Noord Holland.

Stef Hooijman 06-53541631 s.hooijman@troostwijkauctions.com Voor Regio Zuid. Gelderland, Utrecht, Zuid Holland, Brabant, Limburg en Zeeland.

ondernemen met

cumela

Driftreducerende techniek: wat verandert er in 2020? Onderzoek naar doppen voor verlaagde spuitboom gestart

In januari dit jaar is bekend gemaakt welke spuittechniek met ingang van 2020 kan worden gebruikt. Een aantal doppen is dan niet meer te gebruiken en een aantal driftreducerende doppen wordt nog getest. In dit artikel treft u een overzicht aan van de huidige stand van zaken.

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft de opdracht verleend om te testen welke doppen met een tophoek van 80/90 graden bij een verlaagde spuitboom (maximaal 30 centimeter tussen gewas of bodem) voldoende driftreducerend werken. Voor de verlaagde spuitboom (met een onderlinge dopafstand van 25 centimeter) is momenteel namelijk maar één dop goedgekeurd. Ook de zogeheten luchtvloeistofmengdoppen worden getest om te zien of ze ook bij hogere luchtdrukken dan nu toegestaan driftarm zijn. Begin januari zijn de resultaten bekend van dit onderzoek. Na een snelle en positieve beoordeling door de Technische Commissie Techniekbeoordeling worden deze doppen dan op de lijst met driftreducerende spuitdoppen (DRD-lijst) geplaatst.

Bij de keuze voor een systeem is niet alleen de techniek belangrijk. Bepalend is welke gewassen en middelen men wil toepassen en hoe deze effectief kunnen worden toegepast. Daarbij moet er rekening mee worden gehouden dat voor een groeiend aantal gewasbeschermingsmiddelen een hogere driftreductieklasse vereist is. Was 2019 nog een overgangsjaar, in 2020 gaan de waterschappen en de NVWA scherper letten op de gebruikte spuittechniek. Alleen als een gebruiker kan aantonen (bijvoorbeeld aan de hand van een order- of opdrachtbevestiging) dat hij een investering heeft gedaan in 2019, maar dat de levering in 2019 niet kan plaatsvinden, is er uitstel mogelijk om dit in 2020 op orde te brengen.

naar het gebruik van een grovere druppel moet niet leiden tot meer kans op afrollen en perceelafspoeling. In contacten met andere belangenbehartigers is de boodschap overgebracht dat op wettelijke gebruiksvoorschriften geen specifieke typen machines moeten worden voor geschreven, maar driftreductieklassen.

Wat is er toegestaan met ingang van 2020? Per 2020 hebben de loonwerkers en telers de volgende keuzes in het gebruik van driftarme techniek voor neerwaarts spuiten: • Spuitdoppen die driftarm zijn bij een spuitdruk tot twee bar worden niet meer in de lijst met driftreducerende doppen vermeld en kunnen vanaf 2020 niet meer worden gebruikt. • Bij gebruik van spuitdoppen die driftarm zijn bij een spuitdruk van twee tot drie bar en voor luchtvloeistofmengdoppen is een drukregistratievoorziening vereist. • Bij het gebruik van spuitdoppen die driftarm zijn bij een spuitdruk vanaf drie bar (zie DRD-lijst) en bij het gebruik van spuitapparatuur met een aanvullende driftreducerende voorziening is geen drukregistratievoorziening vereist. Als driftreducerende voorziening worden onder meer gezien luchtzak, sleepdoektechniek, MagGrow en spuitboomverlaging (30 centimeter maximaal tussen dop en gewas of bodem). • Als alternatief voor de drukregistratievoorziening kan bij het gebruik van spuitdoppen die driftarm zijn bij een spuitdruk van twee tot drie bar en voor luchtvloeistofmengdoppen een verdubbeling van de in het Activiteitenbesluit vereiste teeltvrije zone worden toegepast. Deze verdubbeling is niet nodig indien er sprake is van een droge sloot.

Reactie sectie De sectie Agrarisch Loonwerk vindt de mogelijkheid van een verdubbeling van de teeltvrije zone geen reële optie. Ze is content dat nu eindelijk ook doppen voor de verlaagde spuitboom worden getest en dat ook de zogeheten luchtvloeistofmengdoppen, die bij veel loonbedrijven in gebruik zijn vanwege de capaciteit, opnieuw worden doorgemeten. De sectie blijft in haar contacten met waterschappen en overheid benadrukken dat de meeste milieuwinst is te realiseren door middel van effectieve bespuitingen. Een verschuiving

TEKST: Maurice Steinbusch, secretaris sectie Agrarisch Loonwerk

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

cumela

Begin op tijd en neem er de tijd voor Een bedrijf overdragen leer je niet op school Ondernemer zijn is geen beroep, dat is een manier van leven. Er vol voor gaan, ook als anderen je voor gek verklaren. Nooit opgeven, ongeacht de hoeveelheid tegenslag. En altijd je eigen kop volgen, gericht op het doel, jouw missie. En dan komt het punt dat je dit moet gaan overdragen. Aan je jongere broer, je zoon of dochter of een externe partij. In een serie van tien artikelen belicht Grondig alle facetten. Dit keer: wanneer start je en wat is er belangrijk?

Net als in de rest van Nederland heeft ook de cumelasector te maken met een groot aantal ondernemers die de komende jaren het bedrijf zullen moeten overdragen. Een grove schatting is dat een kleine veertig procent van de bedrijven komende jaren actief aan de slag moet met het treffen van voorbereidingen dan wel met de werkelijke overdracht. Aan de hand van het stappenplan bedrijfsoverdracht begeleiden de adviseurs bedrijfsoverdracht Ad Karelse en Dieuwer Heins ondernemers, familieleden en andere betrokkenen in het proces.

Bedrijfsoverdracht uniek “Elke bedrijfsoverdracht is uniek en zeker voor bedrijven in de cumelasector”, stelt Ad Karelse. “Bijna honderd procent van de cumelabedrijven zijn familiebedrijven. Dit is een groot pluspunt, want familieleden zijn volop betrokken bij het reilen en zeilen van het bedrijf. Het betekent echter ook dat er emoties en onuitgesproken verwachtingen kunnen zijn bij het overdragen of overnemen van het bedrijf. Daar komt bij dat het communiceren over je persoonlijke wensen en verwachtingen voor sommigen lastig is. De emoties vragen aandacht, tijd en de juiste communicatie en begeleiding.” Heins noemt een heel ander punt. “Ten opzichte van sommige andere branches gaat er veel kapitaal om in cumelabedrijven. Het betekent dat goed moet worden gekeken naar wat er financieel haalbaar is.” Wat verder een rol speelt, is dat er niet in alle bedrijven voldoende aandacht is voor de langetermijnontwikkelingen. Hier gunnen de ondernemers zichzelf niet altijd tijd voor. Juist een succesvolle overdracht staat of valt met een goede voorbereiding. Het is verstandig om hier voldoende tijd aan te besteden, zodat afwegingen en keuzes zorgvuldig worden gemaakt. Een belangrijk punt dat Karelse nog aanstipt, is dat je als (toekomstig) cumelaondernemer alleen geld kunt verdienen als je vol overgave en met veel passie je bedrijf runt. “We zien dat hier een verschil optreedt met het verleden. Voor bedrijfsop-

Stappenplan bedrijfsoverdracht Aan de hand van het stappenplan bedrijfsoverdracht begeleiden de bedrijfskundig adviseurs bij een succes volle bedrijfsopvolging. Wilt u hierover meer informatie of wilt u een oriënterend gesprek, dan kunt u terecht bij de adviseurs bedrijfsoverdracht van CUMELA Advies. U kunt hiervoor contact opnemen met Dieuwer Heins (tel. 06-25 04 44 13) of Ad Karelse (tel. 06-52 86 72 39) of een e-mail sturen aan bedrijfs overname@cumela.nl.

GRONDIG 9 2019

Tagiuri and Davis, 1996

Stappenplan bedrijfsoverdracht

FAMILIE 1 5

4 7

EIGENDOM 2

BEDRIJF 3

Waar sta je over vijf tot tien jaar? Het drie-cirkelmodel dat door Tagiuri en Davis is opgesteld, geeft op eenvoudige wijze de verbanden aan tussen het eigendom, zeggenschap en familie. In veel cumelabedrijven staan de ondernemers op positie 7 in het model. De ondernemers hebben het eigendom van en zeggenschap in het bedrijf en zijn ook familie. Een potentiële opvolger staat tot een leeftijd van circa zestien jaar vaak op positie 1, de opvolger is alleen familie en is niet actief in het bedrijf en heeft geen eigendom. Vaak zien we dat de potentiële opvolger op een gegeven moment terecht komt op positie 4 om uiteindelijk door te groeien naar positie 7. De vraag is nu: op welke positie wil je als eigenaar over vijf tot tien jaar staan. “Is het antwoord dat je over vijf tot tien jaar niet meer op positie 7 wilt staan, dan is het wellicht verstandig om eens een oriënterend gesprek aan te gaan over de toekomst en die van het bedrijf”, is het advies van Dieuwer Heins.

volgers maakt dat het niet altijd vanzelfsprekend dat ze het bedrijf willen overnemen. Het is daarom belangrijk dat zij zo vroeg mogelijk gaan nadenken of het ondernemerschap de juiste keuze is in hun leven en dat van eventuele partner en kinderen.”

Begin op tijd Uit onderzoek is gebleken dat ondernemers vaak opzien tegen de bedrijfsoverdracht en te laat starten met het bespreken ervan. Hierdoor worden onderwerpen op emotioneel en zakelijk niveau vaak onvoldoende besproken, wat een goede samenwerking kan belemmeren of waardoor er zelfs conflicten kunnen ontstaan. Het kan gaan over tegenstellingen tussen de ondernemer en de bedrijfsopvolger op emotionele, fiscale, technologische of organisatorische vlakken. Niet altijd hebben de beide partijen dezelfde visie op de toekomst van het bedrijf. Soms heeft senior moeite met loslaten. Dat kan de ontwikkeling van junior in de weg staan. Belangrijk is dus om in een vroegtijdig stadium met elkaar in gesprek te gaan en regelmatig de voortgang te evalueren. Wanneer alle facetten van de bedrijfsopvolging op het juiste moment de juiste aandacht krijgen, is de kans op een succesvolle overdracht het grootst. Heins adviseert om minimaal vijf tot tien jaar voor de geplande overdracht te starten met de eerste oriënterende gesprekken.

1. Bepaal de visie en strategie van het bedrijf 2. Verkenning eisen en wensen betrokkenen 3. Koers bepalen aan de hand van verschillende scenario’s a. Overdracht in de familie, verkoop, bedrijfsbeëindiging, et cetera b. Direct of geleidelijk c. Et cetera 4. Verkenning haalbaarheid en overdrachtsplan a. Persoonlijk (rol in nieuwe situatie, opleiding en ervaring, voorbereiding, etc.) b. Organisatorisch c. Rechtsvorm d. Financieel e. Financiering g. Fiscaal f. Et cetera 5. Waardebepaling & overnamesom 6. Financiering 7. Overeenkomsten en statuten a. Eigenaarsplan/familiestatuut b. Aktes c. Financierings- en aandeelhoudersovereenkomsten, et cetera d. Testament e. Et cetera 8. Aan de slag! a. Positieve communicatie b. Taakverdeling c. Overlegstructuur en Informatieverstrekking d. Bewaking processen en financiën e. Situatie overdrager (financieel, tijdsbesteding, et cetera) 9. Evaluatie en vervolg De verschillende stappen worden samen met de betrokkenen en in samen werking met de accountant doorlopen. In veel gevallen treden de adviseurs bedrijfsoverdracht van CUMELA op als procesbegeleider. Afhankelijk van de situatie kunnen ook andere adviseurs van CUMELA Advies worden ingeschakeld, bijvoorbeeld op het gebied van ruimtelijke ordening & milieu, juridische aspecten of personeelsbeleid. De komende tijd zullen we aan elk van de genoemde stappen een artikel wijden, waarbij we ook regelmatig ervarings deskundige ondernemers of opvolgers aan het woord laten.

Het proces Ondernemers roepen vaak: “We zijn bezig met bedrijfsoverdracht.” De accountant rekent eraan wat financieel haalbaar is en bekijkt wat fiscaal de beste oplossing is. Karelse en Heins zijn het erover eens dat bedrijfsoverdracht veel verder gaat dan dat. Heins: “Bedrijfsoverdracht begint eigenlijk bij de vraag: wat wil ik richting de toekomst als het gaat om het bedrijf, eigendom en familie, maar ook wat betreft andere onderwerpen, zoals wonen en tijdsbesteding? Vervolgens komt de vraag: hoe kan ik het beste invulling geven aan de wensen die ik heb? En natuurlijk de vraag: wie zijn de eventuele opvolgers en wat zijn hun wensen voor de toekomst? In het stappenplan bedrijfsoverdracht zijn dit stap 1 en 2, het vertrekpunt om toe te werken naar een succesvolle overdracht.” TEKST: Cumela Communicatie FOTO: Hero Dijkema

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

cumela

Een krimpende mestmarkt, en nu? Meststoffendistributie moet zich tijdig voorbereiden op nieuwe situatie Jarenlang is de mestmarkt alleen maar toegenomen. Het aantal dieren in Nederland bleef weliswaar gelijk, maar de gebruiksnormen werden naar beneden bijgesteld, waardoor er minder mest op het eigen bedrijf van de veehouder kon worden geplaatst. Deze situatie kan de komende tijd wel eens drastisch anders worden, met een krimpende mestmarkt als gevolg. In de aanloop naar het opheffen van de melkquotering en in de jaren daarna is de melkveestapel behoorlijk toegenomen. Die ging van 1,4 tot 1,5 miljoen melk- en kalfkoeien in de periode 2002-2013 naar circa 1,75 miljoen in 2016. Daarna is onder invloed van ingevoerde regelgeving en reductieplannen het aantal stuks melk- en kalfkoeien weer gedaald tot circa 1,5 miljoen. In figuur 1 is goed de daling van de fosfaatexcretie van het rundvee te zien.

Medio oktober 2019 is op basis van het Vitaliseringsplan Varkenshouderij de warme sanering van de varkenshouderij gestart. Voor deze sanering is 260 miljoen euro beschikbaar, waarvan 180 miljoen euro voor het uitkopen van varkenshouders. De inschatting is dat dit leidt tot een krimp van de varkenshouderij met zes tot tien procent van de fosfaatproductie. De stikstofproblematiek waarin we door de uitspraak over het PAS verzeild zijn geraakt, leidt er toe dat veehouderijbedrijven die dicht bij Natura 2000-gebieden zijn gevestigd zullen worden uitgekocht om andere ontwikkelingen mogelijk te maken. Nu al gaan er geruchten dat grote bouwlustige bedrijven veehouderijbedrijven in hun omgeving proberen te verwerven om straks ruimte te hebben om uit te breiden. Dit zal landelijk gezien ook leiden tot een verdere krimp van de veehouderij. Een krimp van de mestproductie met twintig procent gerekend vanaf 2015 tot de komende vijf jaar is zeker niet ondenkbeeldig. De verwachting is dat in die periode de gebruiksruimte niet sterk zal dalen, waardoor de krimp vooral te koste zal gaan van het mestoverschot. Het niet in Nederland plaatsbare deel van de fosfaatproductie is al gedaald van 30 procent van de productie in 2015 naar 23 procent in 2018. Door een verdere daling van de productie met nog eens tien procent zal het overschot dalen tot veertien procent van de productie. De conclusie is dus dat het overschot op de mestmarkt al enkele jaren aan het dalen is en de komende jaren versneld door zal dalen.

GRONDIG 9 2019

Omgaan met een krimpende markt Een krimpende markt kan als zwaard van Damocles boven de sector hangen. Het is echter zaak dat de meststoffendistributie zich tijdig voorbereidt op deze krimpende markt. Hoe pak je dat aan?

Hieronder een aantal belangrijke tips van collega-ondernemers en adviseurs van CUMELA:

• Weet wat uw kostprijs is Als u niet weet wat de kostprijs van uw activiteiten is, kunt u niet bepalen wanneer uw werkzaamheden niet meer rendabel zijn. Dan is alleen de stand van de bankrekening een signaal dat het niet goed gaat, maar de mogelijkheden om bij te sturen, zijn dan al voorbij. Gebruik dus het CUMELA-kostprijsmodel, dat verkrijgbaar is via de Ondernemerslijn.

• Zorg dat de vaste kosten laag zijn Hoe lager de vaste kosten, hoe gemakkelijker u er een tijdje voor kunt kiezen om werk dat niet rendeert maar even te laten liggen. In uw variabele kosten kunt u snijden. Uw vaste kosten blijven doorlopen, ook als er geen werk voor een machine, tank of vrachtwagen is.

• Denk goed na over investeringen Investeringen in bijvoorbeeld mestverwerking en/of vervanging van transportmaterieel en machines kunnen leiden tot nieuwe vaste kosten. Zorg steeds dat u de vaste kosten laag houdt. Houd bij de berekeningen van het mogelijke rendement van een investering ook rekening met een situatie waarbij alles niet zo rooskleurig is als u nu denkt. Samen met één van de adviseurs bedrijfskundige zaken van CUMELA kan het zinvol zijn om een financiële planning te maken voor investeringen en financiering.

• Pas op voor de negatieve prijsspiraal Wie onder de kostprijs werkt, holt zijn bedrijf financieel uit. Het vet verdwijnt van de botten en uiteindelijk is er geen weerstandsvermogen meer om een nieuwe tegenvaller op te vangen. Het is geen oplossing om dan maar iets onder de prijs van een ander te gaan werken om zo meer werk te hebben. Dit leidt zeer snel tot een negatieve prijsspiraal in de regio, waar uiteindelijk de meeste bedrijven aan onderdoor gaan.

• Gebruik CUMELA Kompas Analyse CUMELA Kompas Analyse geeft u inzicht in het bedrijfseconomisch reilen en zeilen van uw bedrijf en hoe u staat ten opzichte van collega’s met een vergelijkbaar werkpakket. De analyse laat u zien of u meer of juist minder kosten maakt voor een vergelijkbaar werkpakket, of u het personeel efficiënt inzet en hoe uw machinekosten zijn ten opzichte van anderen. Doet u nog niet mee? Start dan zo snel mogelijk en meld u aan via de Ondernemerslijn.

Hoe meer bedrijven deelnemen, des te beter inzicht er is in de kengetallen van ondernemingen die actief zijn in de meststoffendistributie.

• Leer ‘nee’ te zeggen Als werkzaamheden niet rendabel zijn, is er veel reden om ‘nee’ te zeggen. Alleen als het verlies op ander werk bij dezelfde klant weer kan worden goedgemaakt, kan dat reden zijn om het verlies te nemen.

• Op tijd inkrimpen is ook ondernemen We denken wel eens dat goede ondernemers alleen maar groeien. Dat is een groot misverstand. Een goede ondernemer kijkt vooruit en verzet - mocht dat nodig zijn - op tijd de bakens. We zien een krimpende mestmarkt aankomen. Dan is het voor een ondernemer zaak om op tijd afscheid te nemen van overcapaciteit in machines en transportmiddelen. Op tijd krimpen is een kunst.

• Voorsorteren op certificering Wie zijn bedrijfsvoering goed op orde heeft, heeft ook de administratie en werkprocessen goed op orde. Als u dat voor elkaar heeft, is het nog maar een kleine stap om de certificering van KeurMest volgend jaar te behalen. Voer de Mestscan uit.

• Samenwerking zoeken Materiaal en mensen kunnen rendabel worden ingezet als samenwerking wordt gezocht met de juiste collega.

• Ga niet sjoemelen Laat u niet verleiden tot het marchanderen met de regels rond het transport en de aanwending van mest. Dit leidt tot oneerlijke concurrentie en daar heeft de sector geen baat bij.

• Stoppen? Als u overweegt te stoppen, ga dan in gesprek met een collega voor een natuurlijke inkrimping. CUMELA kan bedrijven bij een heroriëntatie begeleiden.

TEKST: Hans Verkerk, beleidsmedewerker meststoffendistributie, EN Johan Mostert, voorzitter sectie Mestdistributie

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

cumela

De vervuiler betaalt Milieuschade is voor cumelabedrijven een toenemend risico Het risico dat er milieuschade wordt veroorzaakt, is voor cumelabedrijven vrij groot. Mest en olie zijn maar twee voorbeelden waarmee bedrijven werken en die dit kunnen veroorzaken. CUMELA Verzekeringen noemt het dan ook een toenemend risico voor bedrijven en gaat in op de claims, maar geeft ook praktische tips. via de digitale weg wordt alles vastgelegd en verspreid. De controle na een calamiteit op mogelijke milieuschade is ver scherpt en de kosten van sanering zijn door de verscherpte regelgeving enorm gestegen. Het aantal aansprakelijkheids claims rondom milieuschade zal daardoor de komende jaren naar verwachting sterk toenemen.

De vervuiler betaalt

Dieselolie is bij het overtanken uit een IBC-tank gestroomd. De werknemers hebben bij terugkomst onvoldoende maatregelen getroffen en het voorval evenmin gemeld op kantoor. De dieselolie is via een rioolput in het afwateringswater gekomen en tevens door het asfalt gezakt. De saneringskosten bedroegen uiteindelijk meer dan een halve ton.

GRONDIG 9 2019

Bij een grote brand komt asbest vrij en de deeltjes versprei den zich over het eigen terrein, grond van de gemeente en die van diverse buren. Mest stroomt uit een silo door een gat in de coating of omdat de mestafsluiter is gestolen. Bij een forse hagelbui wordt het asbest dak beschadigd en de onderliggende mest raakt vervuild. Er wordt in de grond ge werkt of een palletvork wordt in de grond weggezet en daar bij wordt een olieleiding beschadigd. Allemaal voorbeelden uit onze praktijk waarbij forse claims bij cumelabedrijven werden neergelegd. Moeten dergelijke claims worden be taald en door wie dan? En wat zijn de mogelijkheden om deze schades te voorkomen? Milieuaantasting is een toenemend risico voor cumelabedrij ven. Door brand, storm of lekkage kan de bodem, het water of de lucht verontreinigd raken. Zelfs een in de kern onge vaarlijke stof als dierlijke mest kan bij plotselinge uitstroom in grotere hoeveelheden een flinke schade veroorzaken. De ellende blijft vaak niet beperkt tot het eigen bedrijf, want zo’n calamiteit heeft ook effecten op de omgeving en de mensen die daar wonen. Verontreiniging van het milieu wordt steeds minder geac cepteerd vanuit de samenleving. Minder dan voorheen kom je ermee weg of krijg je sowieso de gelegenheid om het zelf op te lossen. Al snel staan er allerlei mensen omheen en

In het geval van milieuschade is het uitgangspunt: de vervui ler betaalt. Zo is het wettelijk ook geregeld. Het gaat daarbij niet om de vraag of je schuld hebt of aansprakelijk bent. Als de vervuiling bij jou vandaan komt, draag je alle bijbehoren de kosten. Als jouw loods buiten jouw schuld om afbrandt en daarbij komt asbest vrij, dan komen de kosten voor het op heffen van de vervuiling en het saneren voor jouw rekening. Overheden kunnen de kosten om milieuschade te voor komen, te herstellen of te beperken verhalen op de (poten tiële) vervuiler. Daarnaast kunnen overheden (Omgevings dienst) met deze regeling de vervuiler dwingen zelf en op eigen kosten maatregelen te nemen. Daarbij kunnen forse boetes worden opgelegd. Huurders denken vaak dat de eigenaar van het pand voor deze kosten aansprakelijk is. In de Wet milieubeheer staat echter dat de bedrijfsmatig gebruiker van een pand verant woordelijk is en kan worden aangesproken voor deze kosten. Deze gebruiker hoeft niet per se de eigenaar te zijn.

Hoe voorkom je milieuschade? Om milieuschade te voorkomen, kun je denken aan techni sche en organisatorische maatregelen: • Brand leidt vaak tot flinke milieuschade. Neem maatrege len om het risico op brand te verkleinen en win advies in bij een deskundige. Denk aan het realiseren van een dam wand, zodat bluswater wordt gestopt voordat het schade veroorzaakt. • Zorg voor een goed aangelegde elektrische installatie en laat voertuigen, materieel, installaties, slangen, leidingen, vulopeningen en dergelijke periodiek inspecteren en on derhouden. • Sla gevaarlijke stoffen (conform de Nederlandse richtlijn PGS 15) gescheiden op en plaats oliën en chemicaliën in of

Het advies van CUMELA Verzekeringen? Wees u bewust van de risico’s van milieuschade die uit uw bedrijfsvoering voortvloeien. Neem de nodige maatregelen om deze risico’s te beperken en waar m ogelijk te voorkomen en laat u voor zover nodig goed voorlichten over verzekeringsoplossingen.

op lekbakken. Sla gasflessen niet op in de buurt van auto’s en werkmateriaal om aanrijdingen te voorkomen. • Is er binnen het pand of op het terrein ergens sprake van verhoogd risico? Maak dit dan duidelijk met waarschuwingsborden en -stickers. Gebruik geplastificeerde veiligheidskaarten voor medewerkers en schoonmaakploegen. • Zorg dat alleen bevoegd personeel toegang heeft tot ruimtes met gevaarlijke stoffen en tot de gevaarlijke stoffen zelf. Sluit deze ruimtes goed af. • Zorg voor een helder noodplan, zodat er bij het ontstaan van milieuschade snel en goed wordt gehandeld. Laat medewerkers oefenen met dit plan, zodat ze weten wat ze moeten doen.

“Verontreiniging milieu minder geaccepteerd” Het voorkomen en beperken van milieuschade heeft daarnaast te maken met het gedrag van mensen en daarbij geeft u als ondernemer zelf het goede voorbeeld. Wees alert op de risico’s van milieuvervuiling en wijst uw medewerkers en anderen die voor u werken op de gevaren. Gok niet en neem geen onverantwoorde risico’s. Laat contact opnemen in geval van twijfel. Als er toch iets gebeurt, laat het dan zo snel mogelijk melden. Wees transparant naar anderen toe en toon u proactief. Los het zelf op, als het kan en mag. Zo niet, werk dan zo veel mogelijk mee en probeer waar mogelijk bij te sturen om schade te beperken en op te lossen.

Is milieuschade verzekerd? De verzekering van werkmateriaal of (vracht)auto’s biedt dekking als er sprake is van aansprakelijkheid voor milieuschade veroorzaakt met of door het motorrijtuig. Zo is er dekking als brandstof, olie of gevaarlijke stoffen worden verloren. Dat geldt ook voor varend werkmateriaal. Als een hydrauliekslang breekt of een vrachtauto of maaiboot op zijn kop in de sloot belandt, is de schade door de uitgestroomde olie verzekerd. De overige reguliere verzekeringen bieden weinig tot geen toegevoegde waarde. De bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering sluit in de meeste gevallen milieuschade uit. Enkel personenschade als gevolg van milieuverontreiniging is meestal wel meeverzekerd. Op de brandverzekering zijn opruimingskosten van (delen van) het pand en de inventaris verzekerd, maar asbest en saneringskosten van bodem, water en lucht zijn niet verzekerd. In veel gevallen is een milieuschadeverzekering dan ook aan te raden. Los van de aansprakelijkheid worden in geval van een milieuaantasting de kosten van sanering en de schade aan gebouwen, goederen en bedrijfsschade vergoed. Daarmee is de milieuschadeverzekering een goede en praktische aanvulling op eerdergenoemde verzekeringen, waarbij wordt aangesloten bij het uitgangspunt ‘de vervuiler betaalt’.

TEKST & FOTO’S: Herman Arissen en Marcel Elferink

Nog twee voorbeelden van hoe milieuschade kan ontstaan.

GRONDIG 9 2019

NIEUW: KAWECO SHOVELS BEZOEK ONS OP DE AGRITECHNICA VOOR MEER INFORMATIE: SHOVEL STAND A48 HAL 6 MESTTECHNIEK STAND A23 HAL 22

MORE VALUE FOR YOUR FIELD

WWW.KAWECO.COM

Adverteren in Vakblad Grondig? Voor meer informatie: Lisette Kerkhof T 033 - 247 49 50 E lkerkhof@cumela.nl

Adverteren in Grondig is scoren, met hét best gewaardeerde vakblad in de cumelasector!

Oplossingen voor probleemloos landschapsonderhoud

Europa’s specialist in zadeldak hallen, stallen & loodsen • In 30 min. uw eigen ontwerp & bouwtekening • Unieke staalconstructie & ontwerpmethodiek voor de beste prijs/kwaliteit verhouding • Energie neutraal dus klaar voor de toekomst

Ontdek al uw voordelen en/of scherpe offerte op: www.conexx.nl

PUMA BESTAAT 10 JAAR

GRATIS*

ONZE PUMA STUNT AL RUIM 10 JAAR OP HEEL WAT VELDEN EN STRAKS OP DIE VAN JOU. SPECIAAL VOOR DEZE GELEGENHEID CVX VOOR â&#x201A;¬ 1** * Najaarsactie op elk order en enkel op actiemodellen Farmall A tot Magnum, geldig tot 25 december 2019. ** Deze actie is geldig tot 25 december 2019, zolang de voorraad strekt.

www.caseih.com CASE-IH VOOR WIE MEER VERWACHT.

ondernemen met

cumela

Werken met mobiele graafmachines Wat zijn de eisen bij de inzet van zestien- en zeventienjarigen? Mag iemand die jonger is dan achttien jaar werken met een mobiele graafmachine en zo ja, wat voor een eisen worden er dan gesteld aan de werkgever? Marije van Beurden, junior beleidsmedewerker en betrokken bij VOMOL, komt deze vragen in de praktijk vaak tegen en zette daarom op een rij wat nu precies de regels zijn. Mag een chauffeur of machinist jonger dan achttien jaar werken met een mobiele machine? Het antwoord op deze vraag luidt: ja, maar alleen met een geldig T-rijbewijs en onder toezicht. Jeugdigen (zestien- en zeventienjarigen) mogen van de Arbeidsomstandighedenwet alle werkzaamheden uitvoeren, zolang dit niet schadelijk is voor de gezondheid. Zij kunnen

Voorbeeld risicoinventarisatie en -evaluatie (RI&E)

Toezicht Inhoud en mate van toezicht is afhankelijk van uit de RI&E gebleken gevaren als deskundig toezicht ontbreekt

Deskundig toezicht In de Arbeidsomstandighedenwet is geregeld dat er altijd toezicht moet plaatsvinden als jeugdigen werken met mobiele machines. Dit betekent dat je als werkgever weet wat er in je bedrijf gebeurt en kunt bijsturen op plaatsen waar dat nodig is.

De leeftijd, kennis en ervaring van de jeugdige

De gevaren die kunnen ontstaan als deskundig toezicht ontbreekt

Intensief toezicht

Grote en of meerdere gevaren: - Kans op ongeval door onjuist gebruik - Kans op ongeval door het niet naleven van instructies en voorschriften

Als een werknemer geen werkschoenen draagt, moet hij hierop worden aangesproken en moet erop worden toegezien dat hij zich aan de afspraak gaat houden. Houdt de werknemer zich niet aan de gemaakte afspraken, dan moet zijn gedrag consequenties hebben. De situatie mag niet blijven bestaan. Als werkgever kom je er niet mee weg door te zeggen: “Ik heb hem schoenen gegeven, maar hij wilde ze niet dragen.”

- Gebrek aan werkervaring - Niet goed kunnen inschatten van gevaren

Toezichthouder (> 18 jaar) aanwijzen die ervaren is in het werk dat de jongere moet verrichten Toezichthouder de bevoegdheid geven in te grijpen voor de veiligheid van de jongere en/of van anderen De deskundig toezichthouder moet altijd direct door de jongere kunnen worden opgeroepen

GRONDIG 9 2019

Periodiek beoordelen van de werkwijze en de situatie

Na enige oefening onder deskundig toezicht, bij veilige uitvoering

op grond van de Wegenverkeerswet 1994 vanaf zestien jaar praktijkexamen doen voor het T-rijbewijs. Na het slagen voor dit examen mag de jeugdige zelfstandig op de openbare weg rijden met een landbouwtrekker of motorrijtuig met beperkte snelheid. Voor het werken met een trekker is de arbowetgeving van toepassing. Jeugdigen mogen onder toezicht een machine aan- en afkoppelen en werken met een mobiele machine onder deskundig toezicht. Ook moeten de risico’s in de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) zijn vastgelegd en tevens moet worden vastgelegd hoe ongevallen kunnen worden voorkomen.

Specifieke deskundigheid: machinistendiploma

Degene die toezicht op de jeugdige houdt, moet direct oproepbaar zijn en regelmatig op diens werkplek aanwezig zijn. Tevens moet worden gecontroleerd of de jeugdige de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen draagt en moet worden gecontroleerd of hij de ontvangen voorlichting heeft ontvangen en begrepen. Als er nog dingen onduidelijk zijn, moet de voorlichting worden herhaald of aangevuld. Van een werkgever wordt verwacht dat hij het toezicht schriftelijk in zowel de theorie als in de praktijk kan aantonen. Ook moet bij de indeling van taken rekening worden gehouden met de persoonlijke eigenschappen van de jeugdige. In de RI&E worden de risico’s en de wijze van toezicht vastgelegd.

CAO & ZO Switch bij ontslag op staande voet

Praktijk Iedere werkgever die een medewerker jonger dan achttien jaar met een landbouwvoertuig of mobiele machine op de weg laat werken, zal in de RI&E duidelijk de risico’s en het beperken van de risico’s moeten hebben beschreven. Daarbij zijn de ervaring van de desbetreffende medewerker, de complexiteit van de machine en de eventueel uit te voeren werkzaamheden bepalend voor de beoordeling of toezicht nodig is. Het rijden op de openbare weg maakt regelmatig onderdeel uit van de werkzaamheden. De jeugdige dient vanzelfsprekend in het bezit te zijn van een geldig T-rijbewijs voor het rijden over de openbare weg. Wanneer de jeugdige in het bezit is van een T-rijbewijs kan er op een verantwoorde wijze zelfstandig aan het verkeer worden deelgenomen. Bij het rijden over de weg moeten in de RI&E aspecten als de complexiteit van het voertuig en de te rijden route worden opgenomen. Het doel van het toezicht is dat er veilig wordt gewerkt en dat onveilige situaties niet kunnen ontstaan. Het is niet de bedoeling dat de jeugdige de hele dag iemand in de trekker heeft die toezicht op hem houdt. Het is echter wel de bedoeling dat als de jeugdige zich niet aan de gemaakte afspraken houdt of fouten maakt, hij daarop wordt gewezen. Zo ontstaan leerpunten en worden onveilige situaties voorkomen. Het is goed als een collega de jeugdige regelmatig in de gaten houdt en dit ook op papier is vastgelegd. Het gaat erom dat je als werkgever kunt laten zien dat er is nagedacht over de werkwijze.

TEKST: Marije van Beurden, junior beleidsmedewerker FOTO: CUMELA Communicatie

Een werkgever ontsloeg een medewerkster op staande voet in de nasleep van een conflict. De medewerkster meldde zich naar aanleiding van dat conflict ziek en uit de e-mailwisseling die daarop op gang kwam, bleek dat het ontslag op staande voet was gegeven wegens het missen van meerdere afspraken bij de bedrijfsarts. In de procedure die de medewerkster aanhangig maakte, verzocht zij in de eerste plaats om het ontslag te vernietigen. Als alternatief verzocht zij om een redelijke vergoeding. Gevoelsmatig zijn beide verzoeken tegenstrijdig aan elkaar: of je wilt terug naar je werkgever, of je wilt dat niet. Door allebei de posities in te nemen, creëerde de medewerkster echter ruimte om op een later moment te kiezen voor herstel (terug naar de werkgever) of berusting (in het ontslag). Dit wordt een ‘switch’ genoemd. Volgens vaste jurisprudentie mag dat. Ter zitting werd echter duidelijk dat de werkgever al had besloten om het ontslag in te trekken. Dat was al ruim voor de zitting aan de medewerkster gemeld. Daarop liet de medewerkster weten dat zij wilde ‘switchen’. Zij wilde niet meer terug, maar een vergoeding. De rechter ging na of de ‘switch’ van de medewerkster nog mogelijk was. Volgens hem was dat niet het geval. Immers, nu bleek dat de werkgever al vóór de zitting het ontslag op staande voet had ingetrokken, was de werkgever tijdig aan de wens van de medewerkster tegemoetgekomen. De medewerkster kon alleen in het ontslag berusten zolang de werkgever het ontslag handhaafde. Het enige wat de rechter toen nog kon doen, was beoordelen of het ontslag kon worden vernietigd. De rechter redeneerde dat nu het ontslag op staande voet was ingetrokken het dienstverband altijd was blijven bestaan en er geen opzegging meer te vernietigen viel. De medewerkster verloor daarmee de rechtszaak. De uitspraak van de rechter is een opmerkelijke. Naar vaste jurisprudentie kan een werkgever een eenmaal gegeven ontslag op staande voet niet meer eenzijdig intrekken. Daarvoor is toestemming nodig van de werknemer. De rechter zal hebben overwogen dat de toestemming voor intrekking impliciet is gegeven door het verzoek van de medewerkster om vernietiging van het ontslag. Procesrechtelijk wellicht een juiste redenatie, maar het verhoudt zich niet met het karakter van de switch. Kenmerkend aan de switch is nu juist dat de werkelijke wens van de werknemer pas later duidelijk wordt, vaak pas ter zitting.

Sander van Meer teamleider Advies en Arbeidsmarkt

GRONDIG 9 2019

ondernemen met

cumela

BEDRIJVIG

De vraag aan de Ondernemerslijn 2020 is een zogenaamd lustrumjaar. Zijn de werknemers dan vrij op 5 mei, Bevrijdingsdag? In de CAO LEO is 5 mei sinds 1 januari 2017 een normale werkdag. Vanaf deze datum is het aan tal bovenwettelijke vakantiedagen met één dag uitgebreid. Als een werknemer toch vrij wil, zal hij daarvoor een dag moeten opnemen, ook in 2020. Als de werknemer ervoor kiest om te werken, dan wordt deze dag uit betaald tegen honderd procent. In de huidige CAO Bouw & Infra is geregeld dat iedere werknemer die onder deze cao valt recht heeft op betaald verlof tijdens Be vrijdingsdag in lustrumjaren. Zij leveren daar in 2020 dus geen vakantiedag voor in. Als de werknemer op 5 mei werkt, krijgt hij een toeslag van honderd procent.

NIEUWE LEDEN

De afgelopen periode zijn drie bedrijven ingeschreven als lid van CUMELA Nederland. • Nieboer Biotrans V.O.F. RODERESCH • Coenen Grondwerken V.O.F. LIESSEL • Amerongen Aannemingsen Wegenbouwbedrijf BUNSCHOTEN-SPAKENBURG • Edwin van Doorn Bestratingen en Tuinaanleg LANGBROEK

Heeft u ook een vraag? Stel uw vraag aan de medewerkers van de CUMELA Onder nemerslijn via telefoonnummer (033) 247 49 99 of het e-mailadres ondernemerslijn@cumela.nl.

Verknal de markt voor gestolen goed In de cumelasector is veel groot en klein materiaal voorhanden dat een zeer grote aantrekkingskracht op het dievengilde uitoefent. GPSsets, rijplaten, diesel, gereedschap, trilplaten. Wordt er iets gestolen, dan moet je aangifte doen, anders keert de verzekering niet uit en is opsporing niet mogelijk. Voor de aangifte en opsporing zijn veel unieke gegevens nodig. In veel gevallen zijn de serienummers bij de aangifte niet bekend, waardoor de aangifte in het politiesysteem niet goed kan worden vastgelegd. Kan dit anders?

Lijst met eigendommen

Verknal de markt voor criminelen

De politie geeft aan dat een snelle en volledige aangifte door de gedupeerden bijdraagt aan het snel teruggeven van de gestolen goederen. Maar hoe kun je dan je eigendommen registreren? Daar is een superhandig appje voor gemaakt. De Stopheling-app is te downloaden in de Google Play Store of Apple App Store. Supersnel registreer je materiaal, gereedschap, telefoons, laptops en GPS-sets door serienummers in te scannen of handmatig in te voeren. Alle eigendommen komen met foto’s, serienummers et cetera op een lijst te staan. Deze lijst is niet voor derden toegankelijk. Op het moment dat er spullen worden gestolen, neem je deze lijst mee met de aangifte. Alle benodigde gegevens zijn paraat. Ook je verzekeraar zal je erkentelijk zijn. Een mooi klusje voor de winter.

Koopt een opkoper een mooie zitmaaier in, dan is hij wettelijk verplicht om het serienummer in te voeren in het Digitale Opkoop Register. Is de machine gestolen, dan krijgt hij een melding en schakelt hij de politie in. Rijplaten moeten ook worden geregistreerd als ze worden ingekocht

Gerwin Otten, bedrijvenadviseur

Opsporing mogelijk maken Alle aangiftes worden vastgelegd in een landelijk systeem dat door iedere agent te raadplegen is. Wordt er een verdacht persoon aangehouden of is er een huiszoeking en heeft iemand deze spulletjes in zijn bezit, dan controleert de politie aan de hand van de serienummers of die gestolen zijn. Staat alles goed in het politiesysteem, dan krijg je het sneller terug. De politie geeft aan dat er in een groot aantal gevallen onvoldoende gegevens zijn om de aangifte goed te kunnen vastleggen.

bij een ‘ongeregelde handelaar’. Opkopers worden regelmatig door de politie gecontroleerd op deze meldplicht. ‘Vergeet’ hij een melding, dan volgt een waarschuwing. Gaat hij nog een keer over de schreef, dan gaat de zaak dicht. Door een goede registratie bij de aangifte verknal je dus de markt voor criminelen.

GRONDIG 9 2019

Dé Liebherr onder de telescoopladers.

Niet alleen maar mooi. Traploze hydrostatische aandrijving met maximale trekkracht en sterke Liebherr werkhydrauliek Luxe en ruime comfortcabine met perfect zicht rondom Compatibel met snelwisselsystemen van andere fabrikanten Leverbaar met “Auto Power” en “Auto Hill Assist” voor optimale laadcycli en uniek bedieningsgemak

Wynmalen & Hausmann Import N.V. Ressenerbroek 7 6666 MP Heteren Tel.: +31 26 47 90 531 E-mail: info@wynmalenhausmann.nl www.facebook.com/LiebherrConstruction www.wynmalenhausmann.nl

Grondverzet vraagt om kostbaar materieel. Bij Beequip snappen we waar het om gaat. Gebruikt of nieuw: jij weet wat je nodig hebt, wij zorgen voor de ďŹ nanciering. Bij ons is je leasecontract snel en simpel geregeld. Zodat jij weer zingend aan het werk kan. Bereken je leaseprijs op beequip.nl

Grondig 9 - 2019

Articles inside

Werken met mobiele graafmachines

Milieuschade toenemend risico

Bedrijvig

CAO & Zo

Een krimpende mestmarkt, en nu?

Een bedrijf overdragen leer je niet op school

Voorzitter

Toolbox: Trekker in, gordel om

Gekruid

Cumelaria

CUMELA.nl

Rustpunt: Klaas-Jan Oudman

Slim en digitaal: AgroPro

Elektronische eVDM-mestbon

Merlo draait naar bouw

Krone verbetert hardlopers in pakket

Schuitemaker Veenhuis Group schakelt door

Imants zet in op bodemkennis

Agritechnica Kort

Ploeger scoort met nieuwe vijfwieler

Claas Cemos-voertuigoptimalisatie

Elektrische aandrijving van John Deere

Voorbeschouwing Agritechnica 2019

Commentaar

Grondig.com

Redactioneel

Profileren: Loon- en aannemersbedrijf Van der Meulen

In Actie: Grond In Verzet

Ondernemerslessen: Gerwin Peters, Odiliapeel