DUIKEN september 2022 by vipmedia_breda

33E JAARGANG NR.9 - SEPTEMBER 2022

DUIKEN

DUIKEN SEPTEMBER 2022 - REIZEN: RODE ZEE SPECIAL - GETEST: FOURTH ELEMENT AQUANAUT - NATUUR: DOLFIJNEN - FOTOGRAFIE: SNOEKBAARZEN EN MEERVALLEN - ONDERZOEK: DE ZWEMROUTES VAN HAAIEN BIJ DE AZOREN

DUIKEN LEVEN OP EEN LUXE JACHT IN DE ZEEUWSE DELTA - PROJECT MEGALODON

ALLES OVER DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

NEDERLAND Meervallen, snoekbaarzen en tuimelaars Nieuwe rubriek: Freediven & zwemmen

GALERIJ

De beste foto's van de World Shootout Getest voor jou: Het Aquanaut masker van Fourth Element

TECH

Mysterieus wrak in de Dover Strait

TIPS, WEETJES & TOPSPOTS

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 6 8 9

RODE ZEE SPECIAL

€ 6,95 02209

FOTOSCHOOL Software verwijdert lastig zweefvuil

FIND YOUR ZEN TUSA Zensee, de nieuwe standaard voor frameless maskers. De Zensee is compact van formaat, licht in gewicht, bijzonder comfortabel en biedt een spectaculair panoramisch zicht. Jouw onderwaterervaring zal nooit meer hetzelfde zijn. FRAMELESS DESIGN Comfortabel / Compact Enkele lens / Panoramisch zicht

3D SYNC TECHNOLOGY Vormt zich naar alle hoofden gezichtsvormen en is voozien van Freedom Dry Technology

Ook leverbaar als PRO VERSIE M1010S; CrystalView Optisch glas met UV 420 bescherming tegen schadelijke UV-stralen en een Anti-Reflectie coating die (door de zon veroorzaakte) schittering op het wateroppervlak vermindert. De bijgeleverde Anti-Fog Freedom Film voorkomt beslaan van het masker.

Visit TUSA.com to learn more Follow @TUSAdiving on Instragram

este DUIKEN-lezers, wat leuk om in het vaste team van de redactie te zijn opgenomen en mee te mogen helpen aan dit fantastische magazine. Ik zal me even kort voorstellen: ik ben Nique en ik duik sinds 2015. Ik ben PADI Open Water instructeur en ik hou van duiken waarbij je steeds weer wat nieuws kunt leren of ontdekken. Hoewel ik wrakken reuze interessant vind, zijn het vooral de zeedieren die mij fascineren; hun leefwijze en habitat, en de interacties met andere zeedieren. Een bijzonder rijke biodiversiteit vind je natuurlijk ook onder water in het prachtige Egypte. Het was twee jaar zo goed als onmogelijk om een duikreis naar Egypte te plannen en daar hadden veel duikers - waaronder ook ik - best moeite mee. Ik zou begin 2020 op een liveaboard in de Rode Zee stappen, maar COVID-19 stak daar een stokje voor. Daarna volgden er meerdere duiken in Nederland en België en we waren inmiddels al zo gewend aan het ‘thuisblijven’ dat we het heldere, warme water in het zuiden bijna waren vergeten. Maar nu kan het weer! De Rode Zee lonkt en wij kunnen, en willen, niet achterblijven. Daarom deze maand een Rode Zee Special, waarin we je voorzien van de mooiste hotspots, de routes van de liveaboards, handige reistips en een bijzonder stuk geschiedenis van deze populaire duikbestemming. Ik was er voor het laatst in 2017 en het was meteen de meest onvergetelijke duikreis ooit. Ik dook toen nog niet zo lang en het was mijn eerste kennismaking met warmwaterduiken. Al tijdens de checkduik kwam ik schildpadden en clownvisjes tegen, schitterend gekleurde koralen en enorme scholen met piepkleine visjes die heel relaxt meedeinden met de golven boven het rif. Een 2 mm pak, geen cap, geen

handschoenen, de zon op je bol en duiken maar... Ik heb mijn fles toen volledig leeggelurkt en wilde het water niet meer uit, zo onder de indruk was ik van al dat moois. Hoewel Nederland veel prachtigs te bieden heeft, was het niet te vergelijken met de enorme en kleurrijke biodiversiteit van de Rode Zee. En daar bleef het niet bij. Tijdens een excursie op Elphinstone Reef had ik een ‘once in a lifetime’ moment met een forse Oceanische witpunthaai. Hij stootte me zachtjes aan en bleef een paar minuten nieuwsgierig om me heen zwemmen. Voor mijn gevoel hadden we op dat moment echt een connectie – al werd er door mijn buddies gegrapt dat het roofdier mij alleen maar aan het polsen was om mijn eetbaarheid te bepalen. Misschien was het in mijn hoofd inderdaad wel veel meer dan wat de haai er zelf van maakte, maar ik vond het een heel bijzonder moment en ik denk er nog vaak aan terug. Kortom: Egypte was – en is – voor mij erg indrukwekkend. Daarom is het des te leuker dat ik juist op de redactie binnenstap bij het samenstellen van de Rode Zee Special. Hoofdredacteur Judith Rietveld heeft haar uiterste best gedaan om de meest bijzondere plekken voor je bijeen te zoeken en we hopen dat je zult profiteren van alle handige info en genieten van de prachtige foto’s. Misschien inspireren we je zelfs om meteen een reis naar het Sinaï-schiereiland te boeken. In dat geval: heel veel duikplezier en laat je ons even weten wat je allemaal hebt meegemaakt? Nique Hanskamp, eindredacteur

Foto’s: Ahmed Helal(2), Cezary Joz, privé

Egypte, we hebben je gemist

Zuidlaren

SubLub, met 5 duikwinkels in Nederland altijd in de buurt

Amstelveen Rotterdam Nieuwegein

Voerendaal

WWW.SUBLUB.NL

DUIKEN

RODE ZEE SPECIAL

NOORDZEE Een tuimelaar reageert enthousiast op duikers die oude visnetten verwijderen van wrakken.

58 4

DUIKEN.NL

9/2022

Een uitgebreide special over alle mooie topspots aan de Rode Zee, de liveaboardroutes, zaken waar je aan moet denken als je een reis boekt naar Egypte en schitterende foto’s van de onderwaterwereld.

BOOTSY’S BABBELS Peter ‘Bootsy’ Boots is back! Hij vertelt onder meer over zijn visie op camerastandpunten.

ONDERZOEK

Project Megalodon traceert de routes van haaien rond de Azoren.

INHOUD SEPTEMBER 2022

Rode Zee Special 20 Lezersreizen 65 Column Anke Westerlaken 92

NATUUR

MATERIAAL

Shopping 10 Fourth Element: Aquanaut 84

TECH

Langs de decolijn 73 Mysrerieus wrak in de Dover Strait 80

Galerij World Shootout 2021 14 Verrrasing bij opruimactie 44 Dolfijn gebruikt zee-apotheek 56 Project Megalodon 60

EN VERDER: ABONNEE WORDEN 54 GETIJDENTABEL 95 VOLGENDE MAAND & COLOFON 98

NEDERLAND

FOTOGRAFIE

Bootsy’s Babbels 58 De WOW-factor 66 Software tegen zweefvuil 68

FREEDIVING

8 tips van een pro 76 Zwemmen & freediven 78

DUIKEN SEPTEMBER 2022 - REIZEN: RODE ZEE SPECIAL - GETEST: FOURTH ELEMENT AQUANAUT - NATUUR: DOLFIJNEN - FOTOGRAFIE: SNOEKBAARZEN EN MEERVALLEN - ONDERZOEK: DE ZWEMROUTES VAN HAAIEN BIJ DE AZOREN

MS Bull in de Zeeuwse Delta 50 Zomerbootduik 72 Duikteam van de maand 96

LEVEN OP EEN LUXE JACHT IN DE ZEEUWSE DELTA - PROJECT MEGALODON

DUIKEN 33E JAARGANG NR.9 - SEPTEMBER 2022

ALLES OVER DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

NEDERLAND Meervallen, snoekbaarzen en tuimelaars Nieuwe rubriek: Freediven & zwemmen

GALERIJ

De beste foto's van de World Shootout Getest voor jou: Het Aquanaut masker van Fourth Element

TECH

FOTOSCHOOL Software verwijdert lastig zweefvuil

Mysterieus wrak in de Dover Strait

RODE ZEE SPECIAL TIPS, WEETJES & TOPSPOTS

€ 6,95

REIZEN

MEDISCH

Column Menno Gaastra 84 De huid 86 Interview Rob van Hulst 88

DUIKEN

KENNIS

Inside 6 Nina’s Nice News 13 Nieuws 55 Van fouten leren 90

Coverfoto: Peter Boots

FREEDIVEN & ZWEMMEN Freedive-tips om succes te behalen en een gloednieuw freedive- en zwemrubriek van Carlo Vreugde.

9/2022

DUIKEN.NL

INSIDE Instellingen foto: 16mm- 1/160 – F8 – ISO 1000

Zandstorm Deze zomer ga ik voor vier weken naar Zuid-Afrika om de Sardine Run in beeld te brengen. Dit doe ik vanuit drie verschillende locaties om zo een beeld te krijgen van de gehele regio waar dit spektakel plaatsvindt. De hoofdreden om naar Sardine Run af te reizen, is de mogelijkheid om baitballs te zien waarbij verschillende roofdieren zich tegoed doen aan sardienen. Hiernaast valt dit ook perfect samen met de migratie van humpback whales vanuit Antarctica naar Mozambique. De kans om deze onder water te zien is dan ook zeer groot. Ook trekken er honderden zandtijgerhaaien tijdens deze periode naar de oostkust van Zuid-Afrika. Zij komen hier samen om te paren, waarna de mannetjes de regio verlaten en de vrouwtjes in de richting van Sodwana Bay en Mozambique vertrekken. De periode juni/juli is dus een zeer interessant moment om te duiken in Zuid-Afrika. Dit doordat er zich drie natuurfenomenen afspelen in dezelfde regio. Om mijn Sardine Run reis af te sluiten, boek ik nog twee duikdagen op Aliwal Shoal. Dit met als doel de zandtijgerhaaien in beeld te brengen. De eerste dag is de zichtbaarheid zeer slecht en zijn er bijna geen haaien te bespeuren. Ik weet dat de haaien reeds aanwezig zijn en

DUIKEN.NL

9/2022

dat ze gespot zijn door andere duikers de voorafgaande dagen. Dus alle hoop vestig ik op de tweede duikdag. Het zicht is op veel plaatsen ook zeer slecht, maar bij aanvang van de eerste duik kunnen we een enorme hoeveelheid haaien zien die samen een soort bol vormden. Ik heb al veel gedoken op Aliwal Shoal, maar dit heb ik nog nooit gezien. Ik ben erg onder de indruk van het aantal haaien en ook dat deze zich bijna van bodem tot oppervlakte bevinden. Meestal zie je deze haaien dicht over de bodem zwemmen en zijn ze overdag zeer passief. Maar deze zandtijgerhaaien zijn veel actiever en zwemmen overal om ons heen. Hierdoor besluiten we mijn laatste dag drie duiken te maken om zoveel mogelijk van dit unieke spektakel te genieten. Het is niet altijd eenvoudig om deze haaien in beeld te brengen, doordat het zicht niet optimaal is. Het is dan ook lastig om ze op groot beeld vast te leggen. Dankzij de meerdere duiken, krijg ik gelukkig genoeg kansen om enkele mooie plaatjes te schieten. Je ziet wel wat ruis op deze foto, maar het geeft een heel goed beeld hoe indrukwekkend de duik was. Kristof Goovaerts

Onder redactie van: Manja Jurgens, e-mail: manja@duiken.nl

Google Street View onder water Hoe cool is dit? Google Street View kennen we natuurlijk allemaal, maar wist je dat zij nu ook de wereld onder water in kaart aan het brengen zijn? Voortaan kan je dus gewoon vanuit je luie stoel virtueel de prachtige oceanen van de wereld in duiken. Voor dit project werkten diverse wetenschappelijke, technologie en communicatieorganisaties samen met Google Maps. Het idee erachter is om Google Street View mee onder water te nemen. Niet alleen heeft meer dan 99% van de mensen nog nooit gedoken - en zal dat waarschijnlijk ook nooit doen, maar op deze manier kunnen zij toch kennismaken met en meer begrip krijgen voor de fantastische wereld onder water. Maar nog belangrijk is het aspect oceaanbehoud. Speciaal voor dit doel is een unieke 360-graden onderwatercamera ontwikkeld die de oceaan op het Street View-platform toont. Hierdoor is een database van panoramabeelden van koraalriffen ontstaan met hoge resolutie. Het op maat gemaakte panoramische camerasysteem van Underwater Earth werd aangepast door het UQ-wetenschappelijke team om een revolutie teweeg te brengen in de wetenschappelijke koraalrifmonitoring. Visuele gegevens uit 23 koraalriflanden (waaronder Australië, de Filippijnen en Hawaï) werden gedurende meerdere expeditiejaren verzameld en geanalyseerd. Het heeft geresulteerd in een belangrijke database voor wetenschappers, natuurbeschermers en beleidsmakers en dat honderden miljoenen mensen deze kritieke ecosystemen kunnen verkennen en er meer over kunnen leren. Sinds de lancering gingen meer mensen virtueel duiken dan ooit. De beelden zijn de meest bekeken onderwaterbeelden in de geschiedenis (met weergaven in de miljarden), en ze zijn nog maar net begonnen! De beelden zijn te zien via de Street View-functie van Google Maps op www.earth.google.com

5 kilo oceaanplastic voor elke tas Wat een samenwerking! GOT BAG en Coral Gardeners zijn twee organisaties die zich inzetten voor het welzijn van de oceanen en alles wat er leeft. GOT BAG doet dat door tassen en accessoires te maken van door henzelf verzameld oceaanplastic en Coral Gardeners gaat de aftakeling van koraalriffen tegen door nieuw koraal te kweken en te planten. De twee organisaties hebben nu de krachten gebundeld! Samen presenteren ze een bijzondere collectie tassen van GOT BAG waarmee ze mensen bewust maken van de noodzaak van gezonde oceanen. “Uiteindelijk werken we allemaal aan hetzelfde doel en hebben we dezelfde droom en dezelfde visie: gezonde, mooie oceanen voor alle komende generaties. Deze samenwerking is een deel van de verandering en van de oplossing. Ik ben verheugd dat we samen deze collectie lanceren,” aldus Titouan Bernicot, oprichter van de Coral Gardeners. Het Ocean Impact Plastic dat voor alle producten van GOT BAG wordt gebruikt, wordt in Indonesië verzameld door het eigen opruimprogramma van het team. Ongeveer vijf kilo Ocean Impact Plastic wordt verwijderd uit de oceaan en de kustgebieden voor elke tas die gemaakt wordt. Met hun producten wil GOT BAG een circulaire economie ondersteunen en de aandacht vestigen op de enorme milieuproblemen waar onze oceanen mee te maken hebben. Via een live tracker op de website van GOT BAG zijn de laatste cijfers over de hoeveelheid plastic die tot nu toe is verzameld en hergebruikt te zien. < Check de gehele collectie! 9/2022

DUIKEN.NL

IEDEREEN ONTZETTEND BEDANKT In 2019 deed ik mee met de wedstrijd ‘Mijn duikavontuur’ van DUIKEN Magazine. Ik won de wedstrijd met mijn verhaal over een grotduikcursus in Frankrijk, het werd geplaatst in het oktobernummer van 2019. Door mijn spierziekte ben ik verbonden aan een elektrische rolstoel, maar dat houdt mij allesbehalve tegen, want zonder de zwaartekracht onder water ben ik veel mobieler. Ik heb inmiddels al 1000 duiken gemaakt! Mijn levensmotto is niet voor niets “Ik heb een spierziekte, maar de ziekte heeft mij niet”. In mijn verhaal waarmee ik won, vertel ik over de obstakels die ik moest overwinnen om de grotduikcursus te kunnen doen, hoe ik die ervaren en succesvol afgerond heb en hoe ik hier geweldig bij geholpen werd door instructeurs Brenda de Vries, Herman Peeters en buddy Arjan Sloot. Met mijn verhaal won ik een Metalsub backup-lamp en een Metalsub kabellamp. Ik kon mijn geluk niet op en het drong maar half tot me door. Later toen ik de koffertjes opende, drong het echt tot me door en zag ik de geweldige lampen mij toelachen. Nu komt het… ik kon de kabellamp niet gebruiken. Mijn handfuncties zijn zo zwak, dat ik de aan- en uit -knop niet kan bedienen. Wat nu? Een gegeven paard mag je niet in de bek kijken… Toen ben ik terug gegaan naar Metalsub en heb het probleem uitgelegd. Er werd met mij afgesproken dat ze met andere lampen in Houten zouden komen om uit te proberen.

Maar toen kwam corona! Na ruim twee jaar kreeg ik bericht dat ik vanwege de lange wachttijd als troost niet een andere lamp, maar zelfs een videolamp mocht uitzoeken. Ik koos de Oceama Squid 2. Afgelopen mei heb ik hem meegenomen naar Egypte waar ik prachtige films heb kunnen maken en ook fotograferen ging mooi met de Squid 2. Ik ben heel erg blij met deze videolamp. Iedereen ontzettend bedankt voor alle moeite die jullie genomen hebben om toch een oplossing te vinden voor dit niet dagelijks voorkomende probleem! Anneke van der Werff, alias Duikmuisje

@FACEBOOK Regelmatig plaatsen we stellingen of vragen op onze Facebookpagina. Interessante reacties kregen we op de volgende vraag: Wie durft... er eerlijk voor uit te komen? Plas jij in je wetsuit? Cath Faasse-Vang: Ja hoor, zeker als er een groep achter me zwemt. Hou wel van een rustige duik.

Hoera, een dochter! Ik ben er pas net, maar door mijn papa en mama al helemaal gek op de onderwaterwereld. Mijn haaienslaapzak, de knuffelwalvissen, maar ook mijn muziekkrab met geprojecteerde visjes zijn mijn favorieten. Papa is helemaal gek met duiken en wilde me meteen met de onderwaterwereld kennis laten maken. Later als ik groot ben, ga ik ook duiken en op zoek naar al het moois onder water!

Harrie van Beurden: Toen iedereen nog nat dook, was dit vrij gewoon. En ‘s winters als er bij het omkleden na de duik nogal sterke geuren vrijkwamen, verontschuldigde de duiker wiens pak zo stonk zich met de opmerking dat hij de ‘centrale verwarming’ even aan had gezet. Marije Meuwese: Als ik het kan voorkomen, dan doe ik dat. Maar als je moet, dan moet je en dan ga ik het echt niet langer ophouden dan nodig. Hoe relaxter in het water, hoe langer de duik immers. Dus tja… soms wel. Maxine Peeters: Yup! En dan heb ik het ook meteen weer warm! Jacqueline Claassen: Jawel, ophouden verziekt mijn duik en dat is zonde. Het is overigens verrassend moeilijk onder water plassen haha, of ligt dat aan mij?

Meepraten? Like ons Facebook! Lees ook: Plassen tijdens het duiken is gezond >

DUIKEN.NL

9/2022

Dochter Linou van Lennart de Pender.

AN EVOLUTION IN PERFORMANCE AND WARMTH VELOCITY ULTRA De Bare Velocity Ultra is een uiterst comfortabel wetsuit gemaakt met de Progressive Full-Stretch constructie met als toevoeging van de Ultrawarmth Omnired® Infrared Technology. Deze technologie zet jouw lichaamswarmte om in infrarode energie, waardoor je warmer blijft en langer duikt. De Progressive FullStretch-constructie neemt de unieke anatomische pasvorm van Bare als startpunt. Vervolgens plaatsen we speciale volledig rekbare materialen op uitgelichte plaatsen waar flexibilteit en slijtvastheid essentieel zijn.

MEER INFO: AMILCOSPORTS.NL Beschikbaar in 7mm Kleur: zwart 15 maten - (kleurbeperking kan van toepassing zijn ) ook leverbaar als 3MM, 5MM en 8/7 MM Semi Dry En de kleuren: Blauw & Lava

@BARESPORTS #VELOCITYULTRA

INSIDE

SHOPPING DE ALLERNIEUWSTE DUIKPRODUCTEN

FOURTH ELEMENT

Lekker je badjas aan De Tidal Robe is een badjas die vanbinnen superzacht en met fleece is gevoerd, volledig waterdicht met getapete naden en met handwarmerzakken. De perfecte jas om na of tussen je duik(en) comfortabel warm en droog te blijven. Lichtgewicht, klein op te vouwen en verkrijgbaar in donkergroen en oranje. Prijs: € 212,50. www.divevalley.com

SEALIFE

Nat en droog

Al je cameramateriaal keurig opgeborgen in één handige tas! De SeaLife Photo Prorugzak heeft een groot gewatteerd camera-/ verlichtingscompartiment van acht liter met zes verstelbare verdelers voor vrijwel elke combinatie van camera‘s, lampen, flitsers, lenzen en accessoires. Met zowel een nat compartiment met waterdichte voering, als een droog compartiment, waarin je kleine items als kabels en opladers kunt opbergen. Prijs: € 149. www.sealife-cameras.eu

SUBLUB

Helemaal op maat Het Camaro Drytec Lite 3.0 droogpak is stijlvol en duurzaam. Gemaakt van uitzonderlijk lichtgewicht en flexibel 3-laags ademend stretchlaminaat. Laat je bij één van de filialen van SubLub opmeten en aan de hand daarvan kiest Camaro de geschikte maten van de broek en de jas van het pak. Deze delen worden aan elkaar gehecht en de armen en benen worden op jouw lengte ingekort, voordat de polsseals en sokken worden bevestigd. Standaard geleverd met opbergtas, inflator en deflator, latex nekseal en neopreen schoenen. Met drie jaar gratis reparatieservice, ongeacht de oorzaak! Prijs: € 1.495. www.sublub.nl

ONDERWATERHUIS

Langer filmen met je GoPro De T-housing H10 Power is speciaal ontworpen voor gebruik met het nieuwe Digipower Re-Fuel Hero 9 & 10 batterijpakket. Hiermee heb je tot wel 5-6 uur opnametijd! Dit stevige aluminium onderwaterhuis is er speciaal voor ontworpen. De maximale diepte is maar liefst 250 meter. Prijs: € 429. www.onderwaterhuis.nl

DUIKEN.NL

9/2022

Onder redactie van: Manja Jurgens

ATLANTIS

Nog een warmhoudertje! De poncho’s van Atlantis zijn heerlijk warm en hebben een fijne capuchon. Ideaal om jezelf warm te houden aan de waterkant. Het zachte Terry-materiaal draagt soepel en comfortabel en de poncho’s vallen lekker ruim. Verkrijgbaar voor volwassenen in de kleuren zwart, blauw en aqua. De junior- en kidsversie zijn voorzien van een vrolijke print. Prijs: € 39,99. www.amilcosports.com

SCUBAPRO

Pluche of fleece? Duik je in kouder water? Blijf dan tijdens en na je duik lekker warm met de K2 droogpakonderkleding van Scubapro. De kleding met een modern in het oog springend design is verkrijgbaar in drie diktes, het is dus maar net hoeveel warmte je nodig hebt. Je kan kiezen uit de K2 Extreme van fleecemateriaal, met maximale thermische isolatie en toch ademend en elastisch. Of de K2 Medium of K2 Light van pluche, beide bestaan uit een losse broek en top. Prijs: € 299. www.scubapro.eu

SUUNTO

Cadeau van de maand

LIGHT & MOTION

Zo groot als een colablikje De Sola Videolamp Pro 15.000 heeft een werkelijke meetbare, opbrengst van maar liefst 15.000 lumen voor de gehele brandtijd van 35 uur op maximaal vermogen. De lichtbron is prachtig egaal en warm van kleur. Met een gewicht van 985 gram en de afmetingen net iets groter dan een colablikje is dit de ideale lamp voor je (professionele) onderwateropnames. Prijs: € 1.749,99. www.lightandmotion.com

MARES

Met één hand Meer dan 20 jaar geleden introduceerde Mares de Airtrim. Deze power inflator kun je op de linkerzijde van de BCD positioneren. Zo kan je met een simpele beweging je vest opblazen of ontluchten, ongeacht in welke duikpositie je hangt. Het voordeel is dat je hier maar één hand voor nodig hebt. Uiteraard ook op de traditionele plek te positioneren en daardoor bijzonder geschikt voor duikinstructie. Mares brengt nu de Airtrim 2.0; de Ergotrim. Verkrijgbaar op de Guardian (heren) en Grace (dames) BCD’s. Prijs: € 749. www.mares.com

Scan & win! Actiecode: Suunto

Wijs me de weg Het Suunto SK-8 polskompas, de nieuwste editie van Suunto‘s toonaangevende duikkompas, levert nog betere onderwaterprestaties met snellere stabilisatie en een verbeterde leesbaarheid. Dankzij de verbeterde magneet kunnen de voor het noordelijk en het zuidelijk halfrond modellen nu op een groter deel van de wereld worden gebruikt. Twee tot drie keer grotere high-tilt compensatie dan conventionele duikkompassen. Prijs: € 75. www.amilcosports.com

9/2022

DUIKEN.NL

DROOG DUIKEN OP MAAT Op zoek naar een droogpak dat eindelijk perfect past en optimale bewegingsvrijheid biedt? Om ervoor te zorgen dat het perfect past, bieden wij een unieke gratis half maatwerk aan voor de nieuw ademende Drytec 3.0. Ofwel direct bij ons thuis of bij onze premium dealers ter plaatse in Nederland of Belgie.

YEAR SERVICE

NO QUESTIONS ASKED

OPTIONEEL MET LATEX OF NEOPREEN SEALS OF MET VASTE CAP voorkomt binnendringen van water en geeft optimale warmte

ASYMMETRISCHE TI-RITS maakt aantrekken via de voorkant mogelijk zonder extra hulp

ELASTISCHE 4-WAY STRETCH

M 0C

ADEMEND TRILAMINAAT SUPERLICHT EN KLEIN VAN INPAKFORMAAT

voorkomt vervelende condensatie in het pak

KEUZE UIT SCHOENEN, SOKKEN OF ROCKSOKKEN Voor verkoopadressen en meer informatie: www.camaro.at Of neem contact op met het Camaro agentschap voor de Benelux: Sea & Sea Benelux BV tel. +31 (0) 10 24 404 55

afhankelijk van uw voorkeur, de perfecte keuze

INSIDE

Tekst: Nina Tourton

NINA’S NICE NEWS

WEG MET MICROPLASTICS 9 op de 10 cosmetica producten bevatten microplastics. Dit komt uit een omvangrijk onderzoek van de Plastic Soup Foundation. “De resultaten zijn alarmerend.” Daarom zijn ze een campagne gestart waarin ze de cosmetica-industrie uitdagen om ALLE microplastics uit hun producten te halen. “De EU is bezig met nieuwe wetgeving voor het gebruik van microplastics in cosmeticaproducten. Wij zijn bang dat de nieuwe wet voor minder dan 4% van alle gebruikte microplastics zal gelden. Met het risico dat het overgrote deel, zoals de allerkleinste en vloeibare microplastics, gewoon gebruikt mogen blijven worden en microplastics het milieu zullen blijven vervuilen,” – Plastic Soup Foundation. Niet alleen de bedrijven zelf, maar ook wij kunnen wat doen. Namelijk: 1. Neem 1 minuut de tijd en daag via de PSF website je favoriete merken uit om te stoppen met het gebruik van ALLE microplastics.

2. Teken en deel de petitie zodat ALLE microplastics in cosmetica bij wet verboden zullen worden. < Dat doe je hier DUURZAAM OP DUIKVAKANTIE DE UN Environment Programme komt met enkele tips om een duurzame duikvakantie te boeken. Wij zetten ze in het kort voor je op een rij:

Reis lokaal of vlieg verantwoord en probeer je C02-uitstoot te compenseren door bijvoorbeeld het ondersteunen van projecten voor schone energie. | Kijk ook per individuele luchtvaartmaatschappij of ze bewuste stappen maken als het verminderen van plastic afval en dergelijke. | Duik met duurzame operators. | Verminder het gebruik van plastic voor eenmalig gebruik en laat onnodig plastic thuis. | Kies voor rifveilige zonnebrandcrème en zonbeschermende kleding.

OVER NINA TOURTON Nina is journaliste, fotograaf en fervent duiker. Hergebruiken en alles halen uit de producten die ze consumeert, is helemaal haar ding. Elke maand brengt ze ons op de hoogte van oceaanvriendelijke producten, de laatste nieuwtjes, de leukste uitstapjes en hoe je duurzamer en milieubewust kunt leven én eten. Heb jij een leuk weetje, een goede tip, een lekker gerecht of een duurzaam product dat volgens jou absoluut hier moet worden vermeld? Laat het dan weten en stuur een mailtje naar nina@duiken.nl

SHOPPEN BIJ JOHNNY JUNGLE Deze online Eco Social Shop zit boordevol leuke en duurzame producten die je dagelijks nodig hebt voor jezelf of je kinderen als cadeau kan doen. Zo ben ik stiekem heel verliefd op de paspoorthoezen van gerecyclede kleding, de pleisters van 100% bamboe inclusief versiering voor de kleine kindjes (of jezelf natuurlijk ;) ) en heb ik de gestreepte BoWeevil strandtas van 100% biologisch katoen al in de kast hangen. De tas is ruim, ideaal voor badhanddoeken en overige strandartikelen, met een ingebouwd zakje met rits om je sleutels, telefoon en overige waardevolle spullen in kwijt te kunnen. Met als missie om de wereld een beetje mooier te maken, vind ik deze online winkel een absolute aanrader! 9/2022

DUIKEN.NL

NATUUR

PORTFOLIO WORLD SHOOTOUT

Nachtelijke wezens BLACKWATER DIVING – ‘s nachts duiken, als wezens uit de diepte opstijgen, staat bij velen op de to dive-list. Welke fascinerende vissen je daarbij kan ontdekken, zie je op deze geweldige foto’s van de World Shootout 2021 (www.worldshootout.org).

DUIKEN.NL

9/2022

Winnaar Lars Oliver Michaelis, Duitsland

9/2022

DUIKEN.NL

NATUUR

DUIKEN.NL

PORTFOLIO WORLD SHOOTOUT

9/2022

Tweede plaats Galice Hoarau, Noorwegen

9/2022

DUIKEN.NL

NATUUR

DUIKEN.NL

PORTFOLIO WORLD SHOOTOUT

9/2022

Derde plaats Marco Steiner, Oostenrijk

9/2022

DUIKEN.NL

REIZEN

RODE ZEE SPECIAL GALERIJ

Tekst: Rose & Udo Kefrig, Benjamin Schulze, Alexander Kaßler

DE RODE ZEE TOEN EN NU 20

DUIKEN.NL

9/2022

Foto’s: Alexander Kaßler, Martin Strmiska, Udo Kefrig

Wat de Rode Zee te bieden heeft, is uniek in de wereld. Je vindt er van alles het beste: gezonde koraaliffen, kleine en grote zeebewoners, buitenriffen met pelagische bewoners en een perfecte infrastructuur voor duikers en snorkelaars. Hier volgt een hommage aan misschien wel het beste duikgebied ter wereld.

9/2022

DUIKEN.NL

REIZEN

RODE ZEE SPECIAL GALERIJ

Gecamoufleerde schoonheid: De bijzonder mooie zachte koralen groeien vooral op plaatsen met sterke stroming. Dit koraalblok op het plateau van het Elphinstone Reef toont zijn volle kleurenpracht alleen in het licht van een duiklamp.

DUIKEN IN DE RODE ZEE, VAN TOEN TOT NU FEITEN OVER DE RODE ZEE

DUIKEN.NL

9/2022

Fotos: XXXXXXX

De oppervlakte van de Rode Zee, ongeveer 438.000 vierkante kilometer, neemt elk jaar toe omdat de Arabische en Afrikaanse platen al ongeveer 25 miljoen jaar uit elkaar drijven. Foto’s: Alexander Kaßler, Martin Strmiska, Udo Kefrig, Winfried Schott

e geschiedenis van het duiken in de Rode Zee begint bij Hans Hass. Hij en zijn vrouw maakten daar veel films en onderwaterfoto’s, ondanks de schaarse apparatuur en technologie. Het echtpaar werd gevolgd door Jacques-Yves Cousteau, die beroemd werd met zijn werkproject ‘Précontinent II’ op Shaab Rumi bij Port Sudan. In Hurghada werkte de wereldberoemde wetenschapper Dr. Eugenie Clark, die publicaties met opnames van David Doubilet aan het geïnteresseerde publiek presenteerde. Al snel realiseerde men zich welke schoonheden en avonturen er verborgen lagen onder het wateroppervlak aan de oostkant van het Sinaï-schiereiland, van Nuweiba tot Sharm el Sheikh. Maar er waren ook duikpioniers zoals Howard Rosenstein, Rudi Kneip, René

Hugenschmidt en Walti Guggenbühl, die begin jaren zeventig voet aan de grond kregen in Egypte en hun eerste (bescheiden) duikcentra openden in een in onbruik geraakte treinwagon of caravan. Beslissingen met een vooruitziende blik, zo bleek later. Een vooruitziende blik die ook Rolf en Petra Schmidt en Hesham Gabr hielp om

Het Hugy Diving Centre in 1971. De Zwitserse fabrikant van onderwaterhuizen René Hugenschmidt was een van de eersten die een duikcentrum opzetten in Naama Bay.

Jagende koraalduivels (Pterois miles) vind je vooral in de schemering.

De vuurtoren op het beroemde Daedalus Reef. In 1973 vulde duikpionier Rolf Schmidt bij Ras Mohammed de duikflessen voor de tweede duik zelf nog.

succesvol te worden met privé-expedities naar de Sinaï. Bestemmingen waren onder meer Nuweiba, Dahab, Naama Bay en Ras Mohamed per jeep, kameel of een oude Volswagenbus. De Rode Zee ontwikkelde zich snel en werd een sensatie. Grote hotels, resorts, restaurants, nieuwe wegen en duikcentra schoten als paddenstoelen uit de grond. De duikpioniers van weleer werden belangrijke adviseurs. En waar ooit alleen kantduiken mogelijk waren, varen

9/2022

DUIKEN.NL

REIZEN

RODE ZEE SPECIAL GALERIJ

Bijna alle Egyptische huisriffen zijn ook perfect geschikt om te snorkelen, want de rifwereld begint direct vanaf het strand in het ondiepe water en barst van het kleurrijke leven. Vooral aan de rand van het rif naar het diepere water.

Naama Bay in 1974. Waar tegenwoordig toeristen gaan wandelen, zou je nog steeds met een jeep naar het strand kunnen rijden.

Op avontuurlijke overtochten, zoals hier in 1980 naar de Brother Islands, moesten de duikers nog onder de blote hemel op het dek van de boten slapen. Standaard toen, tegenwoordig ondenkbaar.

tegenwoordig comfortabele dagboten en safarischepen naar de meest afgelegen duikgebieden. Tegenwoordig is duiktoerisme in Egypte onmisbaar. De Rode Zee, op slechts 4,5 uur vliegen van Nederland, is een onderwatermekka geworden met haar weelderige zeeleven. Inbegrepen zijn het hele jaar door zonneschijn, fantastisch mooie riflandschappen, adembenemende kliffen en drop-offs. En niet te vergeten de ontmoetingen met grote vissen, dolfijnen en, met een beetje geluk, zeekoeien. Ambitieuze wrakduikers vinden talloze legendarische scheepsrelikwieën in de fascinerende wateren. Nieuwe concepten zorgen tegenwoordig voor een frisse wind op de liveaboardmarkt van de Rode Zee en bieden een verscheidenheid aan tours voor gezinnen, beginnende duikers, gevorderde duikers en professionele duikers. Maar de Rode Zee bestemming Egypte is niet alleen een attractie onder water. Het land van de

DUIKEN.NL

9/2022

FEITEN OVER DE RODE ZEE Het hoge zoutgehalte van ongeveer vier procent zorgt voor weelderige koraalgroei, die nergens anders ter wereld op deze noordelijke breedtegraden te vinden is. De oorsprong van de naam van de Rode Zee is onzeker. Hoogstwaarschijnlijk heeft het water zijn naam te danken aan de rode bergrotsen langs de kust.

Werf in Safaga in 1995. De Egyptenaren staan bekend om het bouwen van zeeschepen. Dit is ook de duikinfrastructuur ten goede gekomen.

Nergens ter wereld is de dichtheid van wrakken die door duikers kunnen worden verkend en die logistiek goed bereikbaar zijn, hoger dan in de Rode Zee. Hier het wrak van de Salem Express, een passagiersveerboot.

Bij het wrak van de Umbria in de soevereine wateren van Soedan wachten nog echt grote scholen vissen op duikers. Hier kruist een school schopvissen (Platax) hun pad.

Foto’s: A. Kaßler, M. Strmiska, U. Kefrig

Duikveteraan Rudi Kneip bereidt zich met zijn vrouw Somaya in 1980 aan boord van een duikschip voor op een afdaling bij de Brother Islands.

farao’s is ook rijk aan geschiedenis en een spannende reisbestemming voor diegenen die geïnteresseerd zijn in cultuur. Bovenal trekken de piramides toeristen van over de hele wereld aan en fascineren ze iedereen die ze voor het eerst in het echt ziet. De lijst met bezienswaardigheden kan haast niet langer zijn dan in Egypte. Duikers die geïnteresseerd zijn in de natuur en die na een duiksafari naar het zuiden van de Rode Zee nog een paar dagen willen ontspannen in een van de hotels in de buurt van Marsa Alam, moeten het Wadi Gimal National Park ten zuiden van de stad eens bezoeken. Het 6855 vierkante kilometer grote park, waarvan de naam

9/2022

DUIKEN.NL

REIZEN

RODE ZEE SPECIAL GALERIJ

FEITEN OVER DE RODE ZEE Met een lengte van ongeveer 2300 kilometer meet de Rode Zee 160 kilometer op het smalste punt en 350 kilometer op het breedste punt. Bij de overgang naar de Golf van Aden scheidt slechts 16 kilometer water de twee kustlijnen. Sinds 1869 wordt de Rode Zee door het de Suezkanaal verbonden met de Middellandse Zee. De Rode Zee wordt nooit kouder dan 22 graden Celsius. De reden hiervoor is geothermische activiteit op diepte en de felle zon. Het grootste (regelmatig waargenomen) dier in de Rode Zee is de walvishaai. Blauwe vinvissen worden ook incidenteel gespot.

Omdat nachtduiken op de buitenriffen verboden zijn, loont het om de laatste duik van de dag relatief laat te maken. Zo krijg je prachtige uitzichten, zoals hier op de Brother Islands.

Boven: Duikkamp bij Ras Mohammed in 1980. Midden: Jeepsafari naar Ras um Sid.

DUIKEN.NL

9/2022

Fotos: XXXXXXX

‘vallei van schoonheid’ betekent, ligt halverwege tussen Marsa Alam en Hamata en wordt beschouwd als onderdeel van de grootste waterscheiding in het zuidelijke deel van de Egyptische Rode Zee. Ondanks de droogte houdt de ondergrond van de wadi zoveel water vast na de schaarse regenval dat dit gebied een van de dichtste vegetaties in de oostelijke woestijn heeft, en een verrassende rijkdom aan diersoorten herbergt. En dat vind je tegenwoordig ook in Egypte: bruisende steden, winkelcentra en internationale resorts met zelfs goed onderhouden golfbanen, waarin niets meer doet denken aan de eenzame plekken in de woestijn uit de jaren 70.

Foto’s: Alexander Kaßler, Martin Strmiska, Udo Kefrig, Winfried Schott

Onder: Na een dagtocht in 1986 met het duikschip de haven van Hurghada binnenvaren.

De oude steiger in Naama Bay, gefotografeerd in 1990. Alle duikschepen uit Sharm el Sheikh vertrokken destijds hier.

Links: Op elke centimeter van de Rode Zee wemelt van het leven. Dat geldt ook voor het havenbekken van El Quseir, waar in de zeegras- en zandwoestijn steeds weer merkwaardige taferelen te zien zijn, zoals deze juveniele murenen (Gymnothorax griseus). Onder: De mariene diversiteit is enorm, variërend van reusachtige zeeschildpadden (Chelonia mydas) bij Abu Dabab tot aan kleine dwerggrondels (Bryaninops yongei).

ICENN V R SE KE WIJ E MERELIER ALL IGEN AT

UW EXPERT IN ONDERWATERFOTO & -VIDEOGRAFIE

IN E

ONDERHOUD HERSTELLING

MAATWERK

VERKOOP

WWW.MES-BVBA.BE 9/2022

DUIKEN.NL

REIZEN

RODE ZEE SPECIAL TOPSPOTS

VAN DAHAB TOT HAMATA H

urghada, met zijn internationale luchthaven en bekende toeristische infrastructuur, is een populaire Egyptische duikhotspot en het startpunt van vele dagtochten. Door de ideale ligging van de havenstad worden diverse topduikgebieden direct benaderd. Iedereen die de noordelijke Rode Zee wil verkennen, vindt in El Gouna een goed startpunt: prachtige koraalriffen, waarop het onderwaterleven rondscharrelt, en avontuurlijke verkenningen die op duikers liggen te wachten. Makadi Bay is populair vanwege het huisrif en is ook geschikt voor beginners. Niet veel verder weg ligt Soma Bay met zijn gevarieerde duikplekken. Het is een geweldig gebied en ook geschikt voor gevorderde duikniveaus. Safaga ligt op slechts 55 kilometer afstand. Ook hier nodigt de schoonheid van de Egyptische onderwaterwereld uit tot onvergetelijke duikervaringen. De meer zuidelijk gelegen

DUIKEN.NL

9/2022

kustplaats Marsa Alam, die ook een luchthaven heeft, staat bekend om zijn koraalriffen, het Hamada-wrak en de zeeschildpadden bij Abu Dabab. Met zijn biodiversiteit en koraallandschappen is Hamata in het uiterste zuiden de meest afgelegen onderwaterbestemming van Egypte. TOPOGRAFIE Terwijl rond Hurghada het merendeel van de aangeboden duikplekken enkel per boot bereikbaar is, neemt het aantal en de kwaliteit van kantduiken naar het zuiden toe. Hoe verder je naar het zuiden gaat, hoe groter de kans op een huisrif dat grenst aan het strand van een hotel of resort. Daarnaast bieden de duikcentra transfers aan naar plekken die bijzonder de moeite waard zijn. De hele kust wordt gekenmerkt door franjeriffen. Deze beginnen aan de kustlijn, meestal net

onder het wateroppervlak, strekken zich in een brede strook naar zee uit en vallen dan steil als een drop-off of in het diepe blauw. Deze structuur strekt zich uit naar het zuiden langs de kust van de Rode Zee van Egypte, wat zorgt voor een groot aantal mogelijkheden en duikplekken. Nadeel van deze rifformaties: Als er geen steiger is die naar de rifrand leidt of geen zandige ingang, moet je naar de rifrand waden. Dit vermindert het aantal duikplekken. Nog een nadeel: door hun ligging in een windbeschermde baai zijn er maar een paar plekken te beduiken en te bereiken in alle weersomstandigheden. Groot voordeel van de kantduiken, vooral in het zuiden dat minder ontwikkeld is voor het toerisme: de plekken zijn niet zo druk. Als er te veel duikers op één plek zijn, wordt er gewoon voor de volgende plek gekozen.

Fotos: shutterstock.com, U. Kefrig, A. Kaßler

Tussen Dahab en Hamata ligt bijna 700 kilometer kustlijn met fantastische duikbestemmingen. Wij geven je een overzicht van de regio‘s.

SINAÏ: SHARM EL SHEIKH EN DAHAB Deze regio wordt beschouwd als de geboorteplaats van het duiken in de Rode Zee. De eerste duikcentra op het Sinaï-schiereiland werden geopend in het ooit zeer kleine vissersdorpje Sharm el Sheikh. Tegenwoordig is de plaats een van de toeristische bolwerken van Egypte. Het is hier nog wat rustiger dan in Hurghada en veel hotels hebben hier huisriffen. De duikplekken bij de Sinaï, die je per dagtrip in een bus of jeep kunt bereiken, zijn uitdagend. Vooral rond de Straat van Tiran is alles te vinden wat het hart van een duiker begeert. Wrakken en koraaltuinen zijn fascinerend om te zien in dit huidige gebied en er liggen enkele legendarische duikplekken: Jackson, Gordon, Thomas en Woodhouse. Het Ras Mohamed National Park strekt zich uit in het uiterste zuiden van de Sinaï - een must voor het logboek van elke duiker. In het westen ligt het inmiddels wereldberoemde wrak van de Thistlegorm. Je hebt de plekken in Ras Mohamed National Park nooit helemaal voor jezelf, aangezien hier veel dagboten uit Hurghada aanleggen. In het noorden ligt het bijna slaperige stadje Dahab. Het heerlijk relaxte aan de spots hier? Je gaat meteen vanaf land het water in. De hotspot? De Blue Hole. Er zijn echter nog meer bezienswaardige en minder bezochte duikplekken rond Dahab te vinden.

HURGHADA Wie in de regio rond Hurghada en El Gouna in het noorden wil duiken, heeft weliswaar minder uitstekende huisriffen tot z‘n beschikking, maar des te meer afwisseling en mogelijkheden wat betreft dag- of halve dagtochten met de boot. Binnen korte tijd bereik je de offshore topplekken van de Giftun-eilanden, de duikplekken tussen Shadwan Island en de Gubal-eilanden tot de wrakken van Abu Nuhas en de Thistlegorm. Klein nadeel: Andere duikers kennen ook de voordelen van deze regio en de nabijgelegen plekken. Je bent hier zelden alleen, maar de keuze is des te groter. De vereisten voor duikvaardigheden variëren. Je hoeft bijvoorbeeld geen professionele wrakduiker te zijn om de ondiepe wrakken van Abu Nuhas te bezoeken. Ook in het zuiden van Hurghada wachten grote riffen op bootduikers. Bijvoorbeeld de riffen Ras Disha en Abu Hashish.

SAFAGA De stad Safaga ligt ongeveer een uur ten zuiden van het duikbolwerk Hurghada. Er is een grote keuze aan hotels met opmerkelijke huisriffen in deze regio. Vooral Soma Bay aan de noordkant van Safaga Bay. De hoogtepunten van deze regio zijn de offshore koraalriffen. Topduikplekken zijn Panorama Reef, Middle Reef, Shaab Sheer, Abu Kafan en het Salem Express-wrak.

9/2022

DUIKEN.NL

REIZEN

RODE ZEE SPECIAL TOPSPOTS

MARSA ALAM TOT HAMATA Twintig jaar geleden was deze regio van Egypte nog het bijna ongerepte en onbekende deel van de Rode Zee duikindustrie. Marsa Alam heeft nu een internationale luchthaven, Port Ghalib is een grote haven en tientallen hotels hebben zich in de omgeving gevestigd. Toch is de regio een van de meer ongerepte uithoeken van de kust van de Rode Zee. Dit wordt weerspiegeld in veel van de huisriffen: koralen en vissen, allemaal overvloedig volgens de huidige klimaatveranderingen en weinig beschadigd. De duikhoogtepunten liggen echter niet allemaal recht voor de hoteldeur, maar eerder een dagje weg. Uitzondering zijn de spots in Abu Dabab, waarvan er meerdere zijn met de naamaanduiding en dus opeenvolgend genummerd om ze te onderscheiden. De hoogtepunten hier in het zuiden zijn het offshore Daedalus Reef, Fury Shoal, St. Johns evenals Zabargad en Rocky Island. In het noorden wacht Elphinstone Reef op de snelle boten voor een halve dag vanaf de kust. In het hoogseizoen is het hier dan ook vaak redelijk druk.

10 1

7 3

5 2 4

6 9

DUIKEN.NL

9/2022

DE BEROEMDSTE SPOTS

VAN EGYPTE

In feite is bijna elke duikplek in de Rode Zee een topper. Het hangt echter volledig af van wat we willen ervaren en hoe we willen duiken. Ondanks deze individuele voorkeuren presenteren we je hier de beroemdste duikplekken van de Egyptische Rode Zee, die in geen enkel logboek mogen ontbreken.

worden bedoken. Moeilijkheidsgraad: beginner. Geschikt om te snorkelen: ja. Soort duik: boot- en/of kantduik.

3 BROTHER ISLANDS Locatie: Ongeveer 60 kilometer ten noordoosten van de kustlijn van El Quseir.

1 ABU NUHAS

2 ABU DABAB

Locatie: ongeveer twee uur varen ten oosten

Locatie: ongeveer 30 minuten rijden ten

in de open zee en herbergen twee prachtig

van El Gouna.

noorden van Mars Alam.

begroeide wrakken op een goed bereikbare

Bijzonderheden: vier zeer mooi begroeide

Bijzonderheden: In totaal zijn er zeven

diepte. Er zijn ook ontmoetingen met grote

wrakken die dicht bij elkaar liggen op een

riffen verspreid over de baai, bestaande

vissen met mantaroggen, rif- en voshaaien.

diepte van ongeveer 25 meter.

uit koraaltuinen en zandbanken met

Door de constante stroming is de koraalgroei

Moeilijkheidsgraad: beginner.

zeegrasvelden. Er zijn ook riffen met

hier bijzonder weelderig.

Geschikt om te snorkelen: nee.

grotstructuren die door beginners kunnen

Moeilijkheidsgraad: gemiddeld (stroom- en

Bijzonderheden: De twee eilanden liggen

Fotos: A. Kaßler, shutterstock.com

advertentie

9/2022

DUIKEN.NL

REIZEN

RODE ZEE SPECIAL TOPSPOTS

6 FURY SHOALS Locatie: 17 kilometer ten noordwesten van het schiereiland Ras Banas bij Marsa Wadi Lahami. Bijzonderheden: Uitgebreide keten van riffen met gemakkelijk te bereiken rifstructuren, weinig of geen stroming. Dolfijnen, grote scholen vissen voelen zich hier bijzonder thuis.

Moeilijkheidsgraad: beginner tot

blauwwaterafdalingen).

Moeilijkheidsgraad: beginner.

gevorderd.

Geschikt om te snorkelen: nee.

Geschikt om te snorkelen: gedeeltelijk.

Geschikt om te snorkelen: ja.

Soortduik: bootduik (safari- of dagtour

Soort duik: bootduik.

vanuit Safaga).

9 ST. JOHNS & ROCKY & ZABARGAD ISLAND

4 DAEDALUS REEF Locatie: 83 kilometer ten zuidoosten van

Locatie: ongeveer 50 of 80 kilometer van de

Marsa Alam.

kust.

Bijzonderheden: ontmoetingen met

Bijzonderheden: Gelegen ter hoogte

grote vissen, mantaroggen, voshaaien en

van de Soedanese grens vormen de twee

hamerhaaien.

duikgebieden een afwisselend decor.

Daarnaast is het rif door zijn open ligging

Wrakken bij Zabargad, grote vissen rond

prachtig begroeid.

Rocky Island en pelagische vissen in het St.

Moeilijkheidsgraad: gevorderd.

Johns-gebied, evenals koraaltuinen en riffen

Geschikt om te snorkelen: nee. Soort duik: bootduik.

7 PANORAMA REEF

met grotten, maken de lange reis naar het zuiden de moeite waard. De beste manier

Locatie: acht kilometer ten oosten van het

om alles te ontdekken is op een 14-daagse

eiland Safaga.

liveaboard.

Locatie: tien kilometer van Marsa Alam.

Speciale kenmerken: Het hoofdplateau

Moeilijkheidsgraad: beginner tot

Bijzonderheden: Naast dolfijnen en

heeft de volledige verscheidenheid aan

gevorderd.

scholende vissen kom je bijna gegarandeerd

zachte koralen die in de Rode Zee te vinden

Geschikt om te snorkelen: gedeeltelijk.

Oceanische witpunthaaien tegen, die soms erg

zijn. Bij de blootgestelde uiteinden kunnen

Soort duik: bootduik.

nieuwsgierig en opdringerig kunnen worden.

af en toe grote vissen worden aangetroffen.

Met een beetje geluk kun je ook hamerhaaien

Dit omvatte vorig jaar ook walvishaaien en

ontmoeten bij de plateau-uiteinden.

mantaroggen. Daarnaast wachten grotten,

Moeilijkheidsgraad: beginner tot

schildpadden, dolfijnen en een enorm

gevorderd.

anemonenveld op bezoekers.

Geschikt om te snorkelen: nee.

Moeilijkheidsgraad: beginner tot gevorderd

Soort duik: bootduik.

(afhankelijk van de stroming).

5 ELPHINSTONE REEF

Geschikt om te snorkelen: nee

DUIKEN.NL

9/2022

8 RAS MOHAMED NATIONAL PARK

10 THISTLEGORM WRAK

Locatie: een paar kilometer ten zuiden van

Locatie: 40 kilometer van Sharm El Sheikh en

Sharm el Sheikh op het Sinaï-schiereiland.

65 kilometer van Hurghada, ten westen van

Bijzonderheden: makkelijk te duiken

Hurghada.

plekken. Er zijn in totaal negen duikplekken

Bijzonderheden: Motoren, vrachtwagens en

die voornamelijk ontmoetingen met grote

wapens liggen nog in het wrak. Zeer geschikt

scholen vissen beloven. De kans op grijze

vanwege de ligging op 15 tot 30 meter. Er

rifhaaien is bijzonder groot. Ooit vond je

staan echter altijd sterke stromingen.

hier ook de grootste school jackfish, die is

Moeilijkheidsgraad: beginner tot

helaas geslonken. Toch is de school nog

gevorderd.

steeds indrukwekkend. Vooral het Shark- en

Geschikt om te snorkelen: nee.

Yolanda-rif zijn de moeite waard.

Soort duik: bootduik.

Fotos: M. Strmiska

Soort duik: bootduik.

DEDICATED TO DISCOVERY NIEUW HD2 EXPEDITION TECH DRY De BARE HD2 Expecition Tech Dry is verbeterd! Het pak is gemaakt van ons meest duurzame en slijtvaste materiaal. Speciaal voor de avontuurlijke aangelegde duikers die hun grenzen verleggen is het pak versterkt op slijtage gevoelige plaatsen. Het slanke cave cut design vermindert de massa waardoor dit pak de juiste keuze is voor zware, technische veeleisende duiken.

KIJK VOOR MEER INFO OP BARESPORTS.COM OF AMILCOSPORTS.NL

BESCHIKBAAR IN 19 VERSCHILLENDE MATEN KLEUR: ZWART

@BARESPORTS #HD2EXPEDITION

REIZEN

TOPSPOTS RODE ZEE

EXTRA DIVERS FAYROUZ MARSA ALAM Dolfijnen en walvishaaien op het huisrif Extra Divers heeft zeven duikcentra in Egypte, waaronder Fayrouz in Marsa Alam. Deze wordt gerund door de Nederlandse Mirjam. Wat voor faciliteiten heeft jullie duikcentrum? We hebben twee droogkamers voor 130 duikuitrustingen. Verder zijn er twee klaslokalen, een winkel en een zeer ruime receptie waar gasten kunnen ontspannen na het duiken. Dagelijks organiseren we boot-, speedboot-, kanten huisrifduiken. Hebben jullie een huisrif? Ons huisrif is bereikbaar via een steiger van ongeveer 300 meter. Zowel het noorden als het zuiden bieden grote verscheidenheid aan harde en zachte koralen. De maximale diepte onder de steiger is 23 meter. Op ons huisrif heb je altijd de kans dat er iets groots voorbij komt; regelmatig worden dolfijnen en af en toe een walvishaai gespot. Elphinstone is de

meest populaire duikplek. Hier gaan we heen met de speedboot (20 minuten) of gewone boot (45 minuten). Hoe zit het qua accommodatie? Het Extra Divers duikcentrum ligt direct aan het strand van Three Corners Fayrouz Plaza Beach Resort. Een korte wandeling brengt je naar het 800 meter lange strand (misschien wel de mooiste in de omgeving), waar je naar hartenlust kunt duiken en snorkelen. Wat maakt jullie uniek in vergelijking met andere resorts? Ons geweldige huisrif! Bovendien is onze locatie zeer dicht bij Port Ghalib en onze collega´s in Equinox. Hierdoor zijn wij in staat om vanuit beide locaties dagelijks bootduiken aan te bieden. Info: www.extradivers-worldwide.com

EXTRA DIVERS GHALIB Direct aan de promenade van Ghalib Extra Divers Ghalib was het eerste duikcentrum in Port Ghalib. Niet zo gek dus dat er heel veel kennis en expertise in huis is! Jullie huisrif mag bijzonder genoemd worden. Voor beginners en ervaren duikers biedt dit rif van plateau tot wandduiken het volledige programma voor alle duikersharten. De afgelopen tijd zijn de whitetip, napoleon, adelaarsroggen, dolfijnen en een walvishaai gespot. Schildpadden zie je bijna dagelijks en wie geluk heeft, kan de zeekoe. Het huisrif is bijna twee kilometer lang en we brengen onze gasten met de auto naar alle instappen. Wat voor faciliteiten heeft jullie duikcentrum? Een grote winkel, spoelbakken, droogruimte met lockers, wc, douche, etc. Hoe zit het met accommodatie? Extra Divers Ghalib bevindt zich in Port Ghalib buiten het hotelgebied, direct aan de

DUIKEN.NL

9/2022

promenade. Hier vind je veel leuke restaurants, winkels en hotels. Wat voor soort duiken bieden jullie aan? Boottochten met verschillende bestemmingen, ook organiseren we trips van een halve dag inclusief twee duiken. Dagelijks rijden onze minivans uit naar de mooiste kantduikplekken. Wat maakt jullie uniek? Extra Diving Ghalib ligt dicht bij de internationale luchthaven van Marsa Alam. Port Ghalib is met de bus in een paar minuten te bereiken. Vanuit de haven vertrekt dagelijkse boot naar de prachtige duikplekken in het zuiden van Egypte. Het duikcentrum ligt direct aan de haven, op slechts 10 meter van onze boot. Info: www.extradivers-worldwide.com

DEEP OCEAN BLUE EL QUSEIR “Beginnende en ervaren duikers kunnen zich helemaal uitleven bij ons!” Deep Ocean Blue is een PADI 5* centrum. De familiale en ontspannen sfeer zorgen voor een onvergetelijke vakantie. Sinds wanneer runnen jullie dit duikcentrum? Deep Ocean Blue Diving Center is opgericht in 2011 door Nader en Sabina. Nader is een PADI Master Scuba Dive Trainer en de Rode Zee is zijn thuis. Hij heeft daar meer dan 10.000 duiken gemaakt. Zijn ervaring geeft hij graag door aan zijn cursisten. Welke faciliteiten zijn aanwezig? Voor het duikcentrum is een mooi terras. Toiletten, douches en een klaslokaal zijn aanwezig. Alle duikmaterialen zijn te huur, ook tanks van 15 liter en nitrox zijn mogelijk. Hoe zit het met accommodatie? Deep Ocean Blue Diving Center vind je op het terrein van Silver Beach Resort aan de rand van El Quseir. Het gezellige hotel is ideaal voor duikers. Het ligt direct aan het strand en heeft een geweldig huisrif. Huisrif? Vertel? Sinds april 2022 is er een nieuw gebouwde steiger zodat je comfortabel het water in en uit kan. Het huisrif bestaat uit een noorden zuidrif met een drop-off rifwand tot 40 meter. Wat je hier ziet? Veel verschillende kleurrijke vissen, soms adelaarsroggen, schildpadden en zelfs dolfijnen! Wat maakt jullie uniek? Met onze boottochten, kantduiken en huisrif ter plaatse kunnen we een breed scala aan duikaanbod bieden. Beginnende en ervaren duikers kunnen zich helemaal uitleven bij ons! Info: www.deep-ocean-blue.com

DEEP BLUE DIVE CENTER AQABA Het grootste en bekendste duikcentrum in Aqaba, Jordanië is Deep Blue Dive Center. Met een privéstrand en twee prachtige duiksites voor de deur, zit je hier zeker goed. Wat voor faciliteiten hebben jullie? Er is een kleedkamer, omkleedhokjes en opslagruimte voor duikmateriaal. Daarnaast hebben we een privéstrand en ligstoelen met parasols, zwembad, bar en restaurant. Hoe zit het met accommodatie? We hebben zelf geen accommodaties, maar ons duikcentrum ligt op het terrein van het Tala Bay Resort. We bieden gratis

WONDERFUL DIVE EL QUSEIR Klein boutique hotel in Marsa Alam Wonderful Dive ligt op een prachtige locatie in El Quseir, waar het PADI 5* duikresort volledig gericht is op duikers en snorkelaars. Vertel eens iets over de duikcentra? Zoals je van een PADI 5* duikresort kunt verwachten, bieden we moderne en volledig uitgeruste faciliteiten; privé-locker voor elke duiker en grote spoelbaden voor de uitrusting. De tanks worden op de steiger zelf opgeslagen, zodat de duikers geen zwaar materieel hoeven te slepen voordat ze het water ingaan. Wij zijn een Aqua Lung partner duikcentrum. Hoe zit het met accommodatie? Rohanou Boutique Beach Resort & Ecolodge in El Quseir is echt uniek in de omgeving omdat het met 78 kamers een van de kleinste hotels is in de hele Marsa Alam regio. Het hotel is 4*, heeft kamers met airco, zwembad en een spa. Dit hotel is volledig

gericht op duiken snorkelactiviteiten. En het huisrif? De baai van Zereb Kebir is een van de beroemdste in het gebied van Marsa Alma/ Quseir. Het staat vooral bekend om alle canyons en spelonken die je aan de zuidkant van de baai vindt. Het noorden is echter ook erg interessant met zijn Nemo City- gebied. Wat voor soorten duiken bieden jullie aan? Huisrifduiken, jeeptours naar kantduikplekken, speed- en dagelijkse bootduiken zoals Abu Dabbab, Elphinstone, het Salem Express-wrak, Shab Marsa Alam en Dolphin House. Natuurlijk bieden we ook snorkeltrips aan voor niet-duikers om van de Rode Zee te genieten. Info: wonderful-dive.com

CIRCLE DIVERS DAHAB & SHARM Dahab of Sharm? Bij Circle Divers moet je zijn! transfers tussen alle hotels in de stad en ons duikcentrum. Jullie hebben ook een huisrif? Ja, Yellowstone Reef. Er zijn twee mooie pinnacles met veel rode sponzen en nudibranch. Enorme gezonde zwarte koralen en groupers kom je tegen wanneer je over het diepere rif zwemt. Maar er is nóg een gave duikplek voor de deur! Blue Coral heet de duikstek als je richting het zuiden duikt vanaf ons huisrif. Deze site is genoemd naar de overvloed aan blauwe koralen die daar te vinden zijn. Wat voor soort duiken bieden jullie aan? Zowel boot- als kantduiken. Onze grootste boot is de Deep Blue 210. We maken twee of drie duiken per dag inclusief een BBQ-lunch. Wat is de meest populaire duikplek? Het wrak van de Cedar Pride! Dit vrachtschip is in 1985 tot zinken gebracht. Info: www.deepbluedivecenter.com

In 2015 leidde de Russische vliegtuigcrash boven de Sinaï tot de sluiting van de duikzaak waarvoor Abdelsalam werkte. Aanleiding voor hem om in Sharm el Sheikh zijn eigen duikcentrum Circle Divers te starten. Jullie bieden recreatief tot techduiken aan? Circle Divers Sharm El Sheikh is zowel een recreatief als een technisch duikcentrum en biedt PADI-, SSI- en SDI/TDI-trainingen. Afhankelijk van het niveau van de duiker hebben we een hele reeks trips naar Ras Mohammed, Tiran, SS Thistlegorm en zelfs overnachten in het nationale park. Nitrox is gratis. Als dat nog niet genoeg is, laten we onze Dahab-vestiging voor de meer relaxte duiker niet vergeten. Hoe zit het met huisrif? Circle Divers Dahab heeft op een paar meter lopen een eigen huisrif. Het is een mooi ondiep rif met mooie koraalblokken. Sharm heeft zelfs twee huisriffen!

En de accommodatie? In Sharm heb je keus uit vele verschillende hotels, van 5 sterren tot budget. In de levendige wijk achter het duikcentrum vind je vele restaurants waar je heerlijk kunt eten. In Dahab is het aan jou: backpacker vibe of liever luxer? Het kan allemaal. Bij beide duikcentra is de transfer van en naar het hotel altijd gratis. Wat voor type duiken bieden jullie aan? Boot- en kantduiken. De boottochten bestaan uit twee duiken per dag, eten en drinken worden geserveerd op de boot. Circle Divers Dahab is voornamelijk kantduiken met de beroemde Blue Hole- en Canyon-duiken. Info: circledivers.com

9/2022

DUIKEN.NL

REIZEN

RODE ZEE SPECIAL DUIKSAFARI’S

OP WEG NAAR DAHAB

T & F Tobias Friedrich

Niet veel liveaboards bieden deze tour naar ‘het hoge noorden‘ aan. Onze auteur bericht over fascinerende duikstekken van Tiran en Ras Mohammed tot aan Dahabs Blue Hole.

et maakt niet uit welk schip je kiest voor een liveaboard in Egypte: in het water is iedereen hetzelfde en Egypte verveelt nooit. Zelfs de plekken die gemakkelijk te bereiken zijn vanuit Hurghada, zoals het Police Station van Small Giftun Island of het Careless Reef, zijn prachtige onderwaterlandschappen met enorme koraaltuinen. En dat ondanks het grote aantal duikers dat er dagelijks te vinden is. Verder naar het noorden liggen de vier - of zijn het vijf - wrakken van Abu Nuhas. En dan verder naar het oosten voor de punt van het Sinaï-schiereiland de Thistlegorm, die op geen enkele noordelijke reis mag ontbreken. Vanaf daar is het slechts een paar uur naar Ras Mohammed National Park, dat al 15 jaar onder bescherming staat. Volgens sommige duikers is het rif goed hersteld en 36

DUIKEN.NL

9/2022

ziet het eruit zoals het 20 jaar geleden deed, ondanks de vele gasten uit Sharm el Sheikh. Het is moeilijk te zeggen zonder een directe vergelijking, maar de geweldige zachte koralen op de steile wand van Shark Reef en de schildpadden die hier vaak langskomen, spreken een duidelijke taal. Zelfs walvishaaien worden hier af en toe gespot. De meeste liveaboards keren op dit punt om en varen langzaam terug naar Hurghada. De vier riffen in de Straat van Tiran, genoemd naar Britse cartografen en gelegen tussen Sharm el Sheikh aan de Sinaï-kust en het eiland Tiran, dat bij Saoedi-Arabië hoort, worden soms echter ook bezocht. Jackson, Woodhouse, Thomas en Gordon zijn de namen van deze vier koraalriffen die in de zeestraat bij de ingang van de Golf van Aqaba liggen en

die een centrale rol speelden bij het ontketenen van de Zesdaagse Oorlog van 1967. OP NAAR HET NOORDEN Zeestraten hebben voordelen: dagelijks worden er enorme hoeveelheden water doorheen gespoeld die veel plankton met zich meebrengen en zo de koralen van de riffen prachtig laten groeien. Af en toe is er zelfs een hamerhaai in het blauwe water te zien! Technische duikers worden ook aangetrokken door de indrukwekkende canyons van de riffen, die dieper gaan dan toegestaan voor de sportduiker - voorbij de 40 meter. Nog verder naar het noorden, in het onderste derde deel van de Golf van Aqaba, ligt Dahab. De naam van deze kustplaats betekent ‘goud‘ in het Arabisch, wat doet denken aan de glitter van het

Tekst en foto’s: Tobias Friedrich Ras Mohamed National Park is, ondanks de vele duikers van de Sinaï-metropool Sharm el Sheikh, nog mooi intact.

zand en de warme tonen van de bergen wanneer ze in het zonlicht baden. Dahab is heel anders dan de hectische, toeristische Sinaï-strandmetropool Sharm el Sheikh, een uur rijden naar het zuiden. Natuurlijk is het voormalige bedoeïenendorp niet meer wat het 30 jaar geleden was, maar toch is Dahab tegenwoordig origineler en echter dan veel andere vakantiebestemmingen in Egypte. Dahab werd vooral bekend bij duikers vanwege de Blue Hole en is in de loop van de decennia uitgegroeid tot een Mekka voor technische duikers. Het gat in het rif, ongeveer tien kilometer ten noorden van de kust gelegen, is 110 meter diep en heeft een opening naar de zee die begint op 52 meter en tot meer dan 100 meter diep gaat: The Arch. Je hoeft niet in de Blue Hole te duiken vanwege het onderwaterleven of de prachtige koralen, die bestaan daar niet. Alleen The Arch en het prachtige blauw van de Rode Zee aan de andere kant van de opening zijn de moeite van een duik zeker waard. Wel moet je voorzichtig zijn en duiken met minimaal één extra tank, een zogenaamde stage, zodat je op de terugweg niet in de

problemen komt met te weinig lucht en eventuele decompressie. Hoewel de diepte en aard van de Blue Hole een attractie is om te verkennen, wordt het alleen aanbevolen voor ervaren en technische duikers, niet in de laatste plaats vanwege

Police Station op het eiland Giftun in de buurt van Hurghada, heeft een van de mooiste met zeewaaier bedekte muren.

de vele ongelukken die er in het verleden gebeurd zijn. TRAGISCHE ROMANTIEK De duikplek Gabr el Bint in het uiterste zuiden van Dahab is een andere reden voor de noordelijke tour. Prachtige waaierkoralen, die je in deze grootte en vorm alleen kunt zien bij de Brother Islands of op het Elphinstone Reef, gedijen hier goed. Schildpadden, Napoleonvissen en grote scholen zijn ook vaste gasten op deze duikstek. En zelfs mantaroggen en dolfijnen worden gespot op deze plek die wordt omringd door een legende die net zo romantisch aandoet als Shakespeare‘s Romeo en Julia: In Dahab wordt nog altijd verteld over het bedoeïenenmeisje dat verliefd werd op een jongen uit een rijke familie. De twee waren niet onder de indruk van de grote statusverschillen en vonden elkaar. Maar op een dag was zijn geliefde niet meer te vinden, dus de jongen zocht haar overal totdat hij haar ongeveer 30 kilometer ten zuiden van Gabr el Bint dood aantrof. Hij was zo verdrietig over het verlies van zijn geliefde dat hij zichzelf 9/2022

DUIKEN.NL

REIZEN

RODE ZEE SPECIAL DUIKSAFARI’S

Het wrak van de Thistlegorm mag op geen enkele Noordroute ontbreken.

advertentie

DUIKEN.NL

9/2022

Geweldige middagduiken voor de kust van Sharm el Sheikh.

op diezelfde plek van het leven zou hebben beroofd. Deze plaats wordt vandaag de dag nog steeds ‘het graf van het meisje‘ genoemd in Dahab. Of deze legende nu waar is of niet, de duiken vanaf de wadi zijn iets heel bijzonders. Al met al is deze onvergetelijke noordelijke route een goede afwisseling van een ‘normale‘ liveaboard in het noorden van de Rode Zee. Vooral degenen die niet zo van wrakken houden, zullen op deze tour een goed alternatief vinden met veel prachtige koraalriffen.

TOPSPOT EMPEROR DIVERS “Onze crew maakt de liveaboards uniek” Emperor Divers is al meer dan 30 jaar in Egypte gevestigd. Ze begonnen met een enkel duikcentrum in Hurghada en zijn inmiddels uitgegroeid tot een vloot met vier boten in Egypte. Voor een onvergetelijke liveaboard vakantie ben je bij Emperor aan het juiste adres! Wat maakt jullie liveaboard uniek? Onze crew natuurlijk! We voelen dat het grootste verschil met Emperor het team is - van de chefkok tot de zeelieden, tot de duikgidsen en iedereen achter de schermen. We werken volgens de eenvoudige principes van service, veiligheid en waarde. Zoveel van onze gasten hebben meerdere keren met ons gedoken, we hopen dat dit een indicatie geeft dat we iets goed doen! Jullie hebben vier safarischepen in Egypte? Klopt! De Elite, Superior, Asmaa en Echo. Elk met elk zijn eigen charme. Alle hutten hebben standaard een eigen badkamer met individueel instelbare airconditioning. Onze boten bieden accommodatie aan iedereen, van moderne standaardhutten tot de Executive Suite van 28 vierkante meter op de Emperor Elite: ‘the largest cabin on the waves‘ en de Junior Suite met een fantastisch panoramisch uitzicht op de Rode Zee.

Vertel eens iets over de faciliteiten aan boord. We staan bekend om de fantastische kwaliteit van ons eten en we bieden ook gratis wijn aan tijdens de maaltijden. De liveaboards hebben zonnedekken en binnen overal airconditioning. Er is gratis wifi en nitrox beschikbaar op elke Emperor-reis. Hoeveel duiken maak je tijdens de liveaboard? Dit varieert per route, maar over het algemeen zijn er drie of vier duiken per dag. Sommige van onze meest populaire routes, zoals St John‘s en Northern Wrecks & Reefs, bieden 21+ duiken in een week! Hoeveel routes bieden jullie aan? We hebben negen liveaboard-routes beschikbaar, variërend van Reefs & Wrecks en South & St Johns die geschikt zijn voor beginners, als Famous Five en Simply the Best, die geschikt zijn voor de meer ervaren duiker. Info: www.emperordivers.com

De Arch in de Blue Hole bij Dahab is niet voor beginners en mag alleen worden verkend met ervaring en een stage.

9/2022

DUIKEN.NL

REIZEN

RODE ZEE SPECIAL DUIKSAFARI’S

DE KLASSIEKERS DUIKSAFARIROUTES

De Noord-, Zuid- en de Wrakroute - dit zijn de meest gewilde safariroutes, waarbij iedereen waar voor zijn geld krijgt. Hoe vergelijkbaar ze er ook uitzien, ze kunnen in detail behoorlijk verschillend zijn. En zoals altijd hangt alles af van het weer. Straat van Gubal bij harde wind en hoge golven. Safari’s naar duikplekken op de Brother Islands omvatten vaak Daedalus Reef op de terugreis, maar ook riffen dichter landinwaarts zoals Sha’ab Samadai, Maxur of het beroemde Elphinstone Reef. Deze route wordt meer bepaald door rifduiken dan door wrakken, afgezien van de twee gezonken schepen bij Big Brother (Numidia en Aida). De Brothers hebben echter een goede duikkennis en -routine nodig, omdat met name de noordpunt vaak sterke stroming, deining en hoge golven heeft. De Brothers en vooral

Thistlegorm

NOORDROUTE

Abu Nuhas

Hurghada

Safaga

Salem Express

Brother Islands

EGYPTE El Quseir

DUIKEN.NL

9/2022

Elphinstone Reef worden ook bezocht door veel safariboten, de laatste ook door dagtours vanuit Marsa Alam. Het kan hier onder water druk worden en als gast moet je de grote vrijheid van de zee delen met vele andere duikers, waardoor de beroemde haaienontmoetingen bij Elphinstone Reef North, zoals in het verleden bij Ras Mohammed, steeds zeldzamer worden vanwege de toenemende drukte. ZUIDROUTE Een liveaboard in het diepe zuiden brengt je naar gebieden die voorheen nauwelijks werden bezocht, vooral het Daedalus Reef, Zabargad en Rocky Island, evenals de St. Johns Group en de Fury Shoals. Tegenwoordig zijn deze ‘geheime plekken’ algemeen bekend en worden ze druk bezocht. Toch laat de Rode Zee zich hier van haar onvervalste kant zien. Ontmoetingen met grote vissen, scholen vissen en solitaire zeedieren zijn waarschijnlijker naar het zuiden dan elders, zoals bij Sha’ab Sharm, Sha’ab Sataya of bij St. John’s Reef. En zoals al eerder gezegd: het zuiden en vooral de Fury Shoals zijn nu binnen bereik van dagboten die vertrekken vanuit Hamata. Voor wie zijn de zuidelijke tours bijzonder geschikt? Naar onze mening komen duiksafari-nieuwkomers en fans van de kleurrijke koraalwereld hier uitstekend aan hun trekken. Duiken met grote vissen

Foto’s: Shutterstock

NOORDROUTE De noordelijke Rode Zee heeft prachtige rifduikstekken. Het zwaartepunt ligt echter bij de talrijke wrakken: van de zuidpunt van het Sinaï-schiereiland via de Thistlegorm tot de Sha’ab Abu Nuhas, tot Gubal Island en tot Hurghada. Sommige van de beroemdste locaties worden echter druk bezocht door nabijgelegen duikscholen tijdens dagsafari’s; met name Sha’ab Mahmud, Thistlegorm, Rosalie Moller en Sha’ab Abu Nuhas zijn daarbij populair. Deze route vereist enige zeewaardigheid bij het oversteken van de

Port Ghalib Elphinstone Abu Dabab

ZUIDROUTE

Marsa Alam Zuidroute Wadi Gemal

Sataya Dolphin Reef Fury Shoals Ras Banas

EGYPTE

Berenice

St. Johns

in helderblauw water op riffen met veel stroming zijn ook mogelijk, maar minder kenmerkend voor reizen naar het zuiden.

Thistlegorm, de vier wrakken rond Abu Nuhas, het wrak van de Dunraven bij Ras Mohammed en de Rosalie Moller. Afhankelijk van de route komen ook rif- en zachtkoraalliefhebbers hier aan hun trekken, aangezien niet alleen de wrakken fantastisch begroeid zijn, maar meestal ook andere stekken worden bedoken. Qua ervaringsniveau doen gevorderde duikers het hier het beste.

WRAKROUTE Wrakduiken in de Rode Zee is een ander soort duikervaring, waarbij een wereld vol mysteries en geschiedenis tot leven komt. Er zijn tours voor beginners, gevorderden en zeer ervaren duikers. En afhankelijk van het schip variëren de duikplekken en procedures. De klassieke tour loopt ten noordoosten van Hurghada. Het tourschema omvat de wrakken van de

BDE-ROUTE Deze route is voor iedereen die op zoek is naar ontmoetingen met de grote bewoners

van de Rode Zee. B-D-E staat voor Brother Islands, Daedalus en Elphinstone, de drie buitenste riffen in het midden van de Rode Zee. Deze route is vrij veeleisend. Enerzijds geldt dit voor duikvaardigheden, zoals negative entry-duiken, ervaring met de zodiac en stromingsduiken. En dat betekent zeewaardigheid, want ver van de kust ben je overgeleverd aan de elementen. In een slechte weersituatie kan dit soms betekenen dat een duik wordt geannuleerd. En toch wordt deze tour beschouwd als de kers op de taart van de safariroutes. Het combineert unieke duiken op de mooiste riffen van de Rode Zee, biedt alles van steile wandduiken en uitstapjes door koraaltuinen, tot spannende afdalingen naar wrakken en natuurlijk ook indrukwekkende ontmoetingen met grote bewoners als de manta, de grijze- en witpuntrifhaai en de voshaai.

B-D-E-route Hurghada

SINAÏ

Thistlegorm Rosalie Moller

Sharm El Sheikh

Brothers

Dunraven Abu Nuhas

El Gouna Hurghada

Shaab El Erg

WRAKROUTE

Elphinstone Marsa Alam Daedalus

EGYPTE

Hamata

BDE-ROUTE 9/2022

DUIKEN.NL

REIZEN

RODE ZEE SPECIAL LIVEABOARD TIPS

PRAKTIJK& REISTIPS voor duiksafari’s in de Rode Zee

We geven antwoord op enkele elementaire vragen over je eerste verblijf op een drijvend hotel en geven je stof tot nadenken mee zodat je goed voorbereid een liveaboard kunt boeken. Als je voor de eerste keer incheckt op een liveaboard, moet je niet alleen weten dat het best krap kan worden, ondanks het feit dat je meestal een eigen hut hebt. Niet te veel bagage, een goed humeur en uitkijken naar deze bijondere gedeelde ervaring zijn de beste voorwaarden voor een geweldige tijd aan boord. Wat heb je nog meer nodig en wat moet je weten? Lees het hiernaast.

DUIKEN.NL

9/2022

WANNEER KAN IK MEE OP EEN LIVEABOARD?

HEB IK SPECIALE UITRUSTING NODIG?

In veel gevallen is het een vereiste dat je tenminste 50 gelogde duiken hebt gemaakt. Als je deze duiken jaren geleden heb gemaakt, is dit natuurlijk iets anders dan wanneer je een actieve duiker bent die incheckt op een liveaboard. Onze tip: als je een van de ‘zeldzame duikers’ bent en toch op een boot mee wilt gaan, moet je zeker een paar duiken maken in een meer of de zee, of voor vertrek wat kustduiken aan de Rode Zee om weer even te wennen. Een opfriscursus is daarnaast geen overbodige luxe. Het is ook een goed idee om, indien mogelijk, een paar uitstapjes met de zodiac te maken om te oefenen met in- en uitstappen. Weten hoe je een boei moet oplaten is verder essentieel. Deze basisoefeningen moet je gewoon goed beheersen.

Behalve een duikboei en natuurlijk je basisuitrusting, is er voor een liveaboard geen extra uitrusting nodig. Praktisch: extra accu’s en/of batterijen voor duikcomputers, camera’s etc., want even naar de winkel is op volle zee gee optie. Ongeacht de tijd van het jaar: vergeet je hoed niet! Je oren zullen je dankbaar zijn.

WELKE TOUR IS DE JUISTE VOOR MIJ? Niet elke bestemming of elke route is voor iedereen aan te raden. Zo zijn de tochten naar de buitenriffen of naar de wrakken van de Rode Zee veel veeleisender dan bijvoorbeeld tochten langs de kust of in het rustige zuiden’van Egypte. Stromingsduiken, afdalingen in het blauw, ruige zodiactripjes... Stoort dit je allemaal niet mentaal en fysiek, of word je al zeeziek als je dit leest? Daarna moet je een routekeuze maken. ‘Geboekt omdat er ruimte was‘ is Russisch roulette. Daarom: laat je door niemand iets aanpraten en informeer je ruim van tevoren uitvoerig.

WAAR BEGINT HET? Dit hangt in veel gevallen af van de routes en vooral van de ligplaatsen van de liveaboards. De belangrijkste havens zijn Hurghada (de gemakkelijkste manier om hier te komen is via de lokale luchthaven) en Port Ghalib in het zuiden (het gemakkelijkst te bereiken via de luchthaven Marsa Alam op slechts een paar minuten afstand). Het is belangrijk om te overwegen of er langere overtochten gemaakt moeten worden tussen de haven en de duikroute, bijvoorbeeld van Port Ghalib naar het noorden of van Hurghada naar het zuiden. En bij het boeken van een vlucht moet je jezelf afvragen of je de drie tot vier uur durende rit van Hurghada naar Port Ghalib direct na je vlucht wel ziet zitten.

HOE VERLOOPT DE DAG? De dagen beginnen vroeg met een duik en eindigen soms met een nachtduik. Vaak vindt de eerste duik al plaats voor het ontbijt. Tussen ontbijt en lunch is er nog eentje. De derde duik wordt dan tussen lunch en diner geplaatst. Als er een nachtduik wordt aangeboden, is deze meestal zo gepland dat er daarna voor iedereen een diner plaatsvindt. Er zijn meestal geen duiken op de dag van aankomst en vertrek. De eerste duik is een check- en oriëntatieduik voor iedereen, inclusief het verplichte oplaten van een boeitje. Iedereen die zijn uitrusting voor zoveel duiken per dag denkt te moeten opbouwen en uit elkaar halen, kan gerust zijn: de uitrusting blijft de hele week gemonteerd, alleen de duikfles gaat eraf om hem te vullen. Pak uitspoelen: alleen op de laatste dag of bij plassen, bij voorkeur in zee voor het duikplatform.

Foto’s: Extra Divers Worldwide

WAT KOST EEN DUIKSAFARI IN DE RODE ZEE? Zoals je je kunt voorstellen, zullen de prijzen voor een liveaboard van 1 of 2 weken variëren en afhankelijk zijn van een aantal factoren. Net als hotels zijn boten er in verschillende categorieën, van eenvoudig tot luxe, waarbij de basiskosten voor de liveaboard worden berekend. Veel ruimte in de hutten, grote dekken, voorzieningen zoals geïntegreerde badkamers met douches, veel personeel – dit alles heeft een prijs. Naast deze basiselementen zijn er ook andere kosten voor liveaboardreizigers die niet altijd direct

zichtbaar zijn: •K osten voor drankjes: Zijn de frisdranken bij de prijs inbegrepen of kost elk colaatje jou extra? Uiteindelijk kan dit, net als de prijs van de aan boord genuttigde alcohol, al snel oplopen tot een forse eindsom. • Welke route wordt gevaren? Afhankelijk van de route zijn er soms toeslagen en extra kosten voor mariene parken die alleen op een liveaboard moeten worden betaald. • E xtra kosten mogelijk voor grotere duikflessen, nitrox of aanvullende

duikuitrusting. • Fooien voor de bemanning en gidsen (huidige richtlijn vanaf 50 euro). • Toeslag voor 1-persoonshut. • Volledige charter door een groep of individuele boekingen. Concrete cijfers geven is vrij moeilijk. De huidige richtlijnen voor een bed in een 2-persoonshut liggen tussen de 1000 en 1800 euro (basiskosten) voor een week (zonder aanvullende diensten zoals vluchten en visa). 9/2022

DUIKEN.NL

NATUUR

DUIKEN.NL

EXPEDITIE DUIK DE NOORDZEE SCHOON

9/2022

Tekst: Ben Stiefelhagen Foto’s: Raymond Wennekes

SPEKTAKEL in de Noordzee Een tuimelaar reageert enthousiast op sportduikers die afval verwijderen van wrakken in de Noordzee.

et een grote sprong springen mijn buddy Harold en ik overboord van de MS Tender. We zijn op zee voor de 17de expeditie van Stichting Duik de Noordzee Schoon, dit keer in het zuidelijkste deel van de Noordzee, het Franse Kanaal. We weten uit betrouwbare bronnen dat hier het mooie, grote wrak van de Trifels ligt. Op ongeveer 15 kilometer uit de kust boven Calais. De Trifels is een Duits schip, gebouwd

in 1922, en heeft een lengte van 137 meter en een breedte van 17 meter. De romp is 8 meter hoog. Het schip werd in 1941 getorpedeerd door de RAF. De bodemdiepte is hier 36 meter, maar een groot deel van de duik zitten we op 26 meter. GRIJZE CONTOUREN Als we afdalen langs de shot line, zie ik dat we ongeveer 10 meter zicht hebben.

Het valt me niet tegen in het Kanaal, waar het vaak heel hard stroomt. Het water is groenblauw en op 15 meter diepte zie ik langzaam de grijze contouren van het wrak verschijnen. Naarmate ik dichterbij kom, verandert de grijze massa in kleurrijke zeeanjelieren. Een grote school steenbolken komt nieuwsgierig kijken wie de bellenblazende herriemakers zijn. Als eerste buddypaar is het onze taak om het dreg-ankertje, dat we als markering overboord hebben gegooid, op het wrak te leggen. Zo maken we het makkelijk en veiliger voor de andere teamleden omdat ze zich dan niet meer hoeven te oriënteren en zo meer duiktijd - lees: schoonmaakminuten - krijgen op het wrak. We zien dat het ankertje dit keer midden op het wrak is gevallen. Fijn! Dat scheelt ons een flinke inspanning. Harold maakt de snelsluiting van het anker los en we bevestigen de ketting van de shot line aan een stevig wrakdeel. Het losse anker blazen we met een hefballon naar het oppervlak, waar deze wordt opgepikt door onze RHIBbestuurder Michel. De duikers aan boord weten nu ook dat alles beneden is geprepareerd en dat zij hun duik kunnen gaan maken. Fotografen en filmers gaan traditioneel als eerste naar beneden om een deel van hun duikbeelden te kunnen 9/2022

DUIKEN.NL

NATUUR

EXPEDITIE DUIK DE NOORDZEE SCHOON

De Trifels is bezaaid met netten en lijnen en kan wel een schoonmaakactie gebruiken.

maken zonder stof. Als de twaalf schoonmaakduikers daarna aan de slag gaan, loopt het zicht al snel terug. VERVUILING De Trifels is een enorm wrak waarvan een deel nog overeind staat. We leggen er een gidslijn doorheen. De ruimtes zijn prachtig begroeid met anemonen en worden dichtbevolkt door grote spinkrabben. Hun naam danken ze aan de dunne, lange poten in verhouding tot een groot lijf, vaak lelijk begroeid met grote zeepokken. Deze soort zien we in Nederland (nog) niet zo veel, maar in dit deel van de Noordzee wonen er tientallen, soms honderden op een wrak. En we zien hier congeralen, kreeften en enorm grote polakken. Bijzonder aan de Trifels is dat het stuurhuis nog intact is. Op het wrak liggen grote patrijspoorten, lampen en andere herkenbare scheepsonderdelen. Die laten we links liggen. We zijn hier niet voor een archeologische missie, maar voor een schoonmaakactie. En dat kan dit wrak zeker gebruiken. Het is duidelijk te zien dat hier nog geen serieuze schoonmaakacties zijn uitgevoerd. Het wrak hangt bomvol met afgescheurde warrelnetten en vislijnen. Ook lijkt het hier alsof het loodblokken heeft geregend. Te veel en te zwaar voor de duikers om het allemaal te bergen. Al deze vervuiling vormt een bedreiging voor het onderwaterleven. Dieren raken erin verstrikt en de netten en lijnen zullen in de toekomst ontbinden in microplastics. Kortom: het hoort niet thuis in de prachtige onderwaterwereld waar wij als duikers te gast zijn. GROOT ENTHOUSIASME Behendig proppen Harold en ik twee postzakken tot aan de rand toe vol en slepen deze naar de shot line. We bevestigen ze aan de hoogste ring en stijgen langzaam op. Op 15 meter voelen we harde rukken aan de lijn. Verbaasd kijkt Harold mij aan. Ik zie plotseling achter Harold een grote - in mijn beleving - lachende tuimelaar. Hij blijft stil hangen. Ik pak met twee handen Harold’s hoofd vast en draai hem resoluut om. Harold hangt op 20 centimeter afstand oog in oog met de dolfijn. We geven elkaar een high five en stijgen verder op. Je zou denken dat het een gelukstreffer is, once in a lifetime. Maar de tuimelaar is nog niet uitgespeeld. Hij draait zich met zijn rug in de lijn en gaat er als een renpaard vandoor, de fles achter zich aan slepend. Na 20 seconden is

DUIKEN.NL

9/2022

hij weer terug, alsof hij om applaus vraagt. Dit kunstje herhaalt hij steeds weer. Ook de andere duikers krijgen een show waar ze in het dolfinarium jaloers op zouden zijn. We besluiten dan ook om hier nog een tweede duik te maken. Na de oppervlakte-interval van zes uur begroet de dolfijn ons opnieuw met groot enthousiasme. Zelfs op het wrak komt hij even kijken wat we aan het doen zijn. Zoiets spectaculairs heb ik in de Noordzee

ADOPT A

PUCK PRO +

MANTA Adoppon packs include: Cerrﬁcate Kids Accvity Pack Fact File Manta Bio Poster Your £20 donaaon goes directly to manta research, educaaon and conservaaon around the world.

www.mantatrust.org/adopt-a-manta

EvErything you nEEd. nothing you don’t. • Slim design for a perfect fit • Large display for superior readability • Intuitive user interface Everything you need. In the color you want.

mares.com

NATUUR

EXPEDITIE DUIK DE NOORDZEE SCHOON

De dolfijn komt steeds weer terug, alsof hij om applaus vraagt.

nog nooit meegemaakt. Hij gebruikt onze shot line om zijn rug en buik te scrubben en zwemt constant langs alle buddyparen op een afstand van minder dan een meter. Alle duikers komen pas na anderhalf uur weer het water uit met een glimlach van oor tot oor. Wat een prachtige interactie met dit zeldzame zoogdier! TWEE NIEUWE SOORTEN De expeditie was zeer succesvol. De vrijwilligers van de stichting hebben in acht dagen ongeveer 5.700 kilo visnetten en vislood verwijderd van Nederlandse, 48

DUIKEN.NL

9/2022

Belgische en Franse wrakken. Een tweede doelstelling is het monitoren van de biodiversiteit. Hoewel slechts één duik in Nederland werd gemaakt, werden op wrak 1802 meteen twee nieuwe soorten voor ons land aangetroffen. Het betreft de hydroïdpoliep ‘vertakte zeespriet’ (Nemertesia ramosa) en de zakpijp Didemnum coriaceum, welke nog geen Nederlandse naam heeft. Ook troffen de duikers de voor Nederland zeldzame dubbele waaierkokerworm aan (Bispira volutacornis).

MEEHELPEN? Wil je als vrijwilliger mee op expeditie? Dat kan als je een goede, ervaren Noordzeeduiker bent, over de juiste duikuitrusting beschikt, bereid bent de verplichte trainingen te volgen en als je een teamplayer bent. Voor meer informatie: www.duikdenoordzeeschoon.nl.

NEDERLAND

MS BULL BOOTDUIKEN

MS BULL

een parel in de Zeeuwse Delta Dromen, wie heeft ze niet? Maar niet iedereen jaagt ze na. Dat deden Ruud Groenestein en Ellen Esser wel. Zodra de zon in april begint te schijnen, laten zij hun woonplaats achter zich en brengen ze de lente en de zomer door op het water. Met de aankoop van het luxe jacht, de MS Bull, leiden zij het leven als een God in de Zeeuwse Delta. En iedereen kan meegenieten. Patrick Kranenbroek mocht een dagje mee varen. 50

DUIKEN.NL

9/2022

et is vroeg in de ochtend wanneer ik aankom op de Havenkade van Bruinisse. Het is 10 juli en prachtig weer. De MS Bull zie ik al liggen en ik word hartelijk welkom geheten door Ruud en Ellen. In de woonkamer zitten Rob en Magreet, ook twee deelnemers van deze dag, te ontbijten. Zij zijn gisteravond aangekomen en hebben overnacht op het schip. Terwijl ik koffie krijg, druppelen langzaam ook de andere duikers binnen. Het is al heel snel erg gezellig en het hoofdonderwerp is uiteraard duikgerelateerd. Ruud start de motoren en we varen de Oosterschelde op. Een goed moment om eens te horen hoe hij zo op de MS Bull is terechtgekomen is! “Ik vaar al sinds ik 13 ben. Het begon ooit met een klein roeibootje, daarna een zeilboot en ik had ook diverse pleziervaartuigen. 20 jaar geleden hadden we een kleinere boot: De Vita Nova. Af en toe namen we al wel duikers mee, maar dit was gewoon kleinschalig,” legt Ruud uit. Hij

Tekst en foto’s: Patrick Kranenbroek

werkte destijds voor een bedrijf in de autoschade-branche, maar hij merkte dat hij steeds minder voldoening kreeg uit zijn werk en wilde graag beroepsmatig gaan varen. Samen met Ellen gingen ze op zoek en schakelden een makelaar in. Uiteindelijk vonden ze in Duitsland een groot schip. Dit was de Tertius. Met deze boot konden ze beroepsmatig gasten ontvangen en een onvergetelijke tijd bieden aan boord. “Het probleem op dat moment was dat Ruud eerst zijn groot vaarbewijs moest gaan halen,” lacht Ellen. De Tertius hebben zij 18 jaar lang gevaren. Duizenden mensen gingen de afgelopen jaren mee met deze bekende duikboot. Ruud vertelt verder: “In 2021 verkochten we het schip. De Tertius was heel erg groot en wij worden ook een stukje ouder. Het schip had zes hutten en twaalf slaapplaatsen. Toen corona kwam, werd het steeds moeilijker om de hutten vol te krijgen. Duikverenigingen durfden geen activiteiten te organiseren en er kwamen steeds minder gasten. De Tertius had een enorm dieselverbruik en dat was voor ons de reden om op zoek te gaan naar een nieuwe boot.” In 2021 kochten zij in Hindeloopen een zeer luxe motorjacht de MS Bull. DUIZENDEN SLANGSTERREN Ruud koerst inmiddels naar het westen, omdat hij het plan heeft om te gaan duiken bij Flauwers-Heerenkeet. Hij heeft een enorme kennis over de Oosterschelde. Hij weet exact hoe stromingen lopen, waar de diepe plekken zitten en waar de plaatsen zijn waar het water enorm weg kan trekken. Op en top liefhebber. Met regelmaat spotten ze bruinvissen en zeehonden en op de plaat van Oude Tonge zijn zelfs zeearenden gezien. We zijn op de plaats van bestemming, en het anker gaat uit. We krijgen een duidelijke briefing waarbij Ruud vertelt over de strekdam die onder de boot ligt. Dan is het tijd om te gaan duiken! Een voor een springen de buddyparen aan stuurboordkant in het water, waarbij Ellen en Ruud toezichthouden op de sprongen vanaf het dek. Onder water kom ik uit op een flinke zandbodem. Ik merk dat ik op 20 meter diepte zit en besluit wat ondieper te gaan. Ik baal een beetje van het zand, maar er is wel veel te zien. Ik kom heel veel brokkelsterren, slibanemonen, anemonen en zelfs een zeedahlia tegen

en overal springen slangsterren in het rond. Het zijn er duizenden. Met de macrolens wil ik ze vastleggen, maar voordat ik afgedrukt heb, springen ze het beeld uit. Gelukkig zijn er genoeg te vinden. Ik besluit niet heel ver weg te gaan, dus deze duik spendeer ik op de zandbodem. Aan het einde van de duik voel ik al dat de stroming komt opzetten en ik besluit langzaam richting boot te koersen en mijn opstijging te maken. Na een duik van 60 minuten klim ik weer aan boord via de duiktrap. Met een haak haalt Ruud mijn vinnen al binnen en ook de camera wordt voorzichtig aan boord gehesen en in de spoelbak gelegd. Als ik mijn duikfles terug op het bankje zet en daar vast zet, komt Ruud al met de vulslang aan. Meteen weer verse lucht erin en de set klaarmaken voor de tweede duik! ELLENS UITSMIJTERS Ellen vaart zelf niet, maar helpt uiteraard mee met alle werkzaamheden aan boord. De werkzaamheden zijn heel erg gevarieerd. Schoonmaak van de hutten, de catering, maar ook zaken als de reserveringen behandelen en de ondersteuning tijdens het varen en het duiken. In principe doen Ruud en Ellen alles samen. Maar de lunch, die maakt zij vandaag! Haar uitsmijters zijn de specialiteit van de MS Bull. Iedereen geeft zijn wensen door en Ellen laat zien dat ze niets te veel heeft gezegd over de uitsmijters. De volgorde van bakken wordt bepaald door de volgorde van aan

De specialiteit van Ellen: heerlijke uitsmijters!

boord klimmen na de eerste duik. Andere specialiteiten die uit de keuken van de MS Bull komen, zijn een heel uitgebreide nasitafel, gehaktballen, diverse soepen tafelgrillen op het achterdek. Daar is een luxe loungebank ingericht, voorzien van een bimini (bootparasol, red.). De uitsmijters smaken heerlijk en nadat deze op zijn, is het nog lang gezellig aan boord. Inmiddels is de zon flink gaan schijnen en Ruud vaart richting Schelphoek. Echter ziet hij dat we daar met flinke stroming te maken gaan krijgen en hij geeft aan dat dit niet veilig duiken is. Hij besluit terug naar de Zeelandbrug te varen. Ondertussen werken wij op het achterdek

Het is gelijk gezellig aan boord.

9/2022

DUIKEN.NL

NEDERLAND

MS BULL BOOTDUIKEN

onder de bimini de digitale en analoge logboeken bij.

Een sepia staat gewillig model.

EENZAME SEPIA Bij de Zeelandbrug maken we de tweede duik van de dag. We ankeren bij De Val en de bedoeling is dat we een stromingsduik maken. Ruud vertelt dat we ruim voor de Zeelandbrug te water gaan en dat we dan onder de brug door duiken. De MS Bull vaart dan naar de westelijke kant van de brug en gaat daar bij de rode boei van de vaargeul voor anker. Ruud waarschuwt alle duikers dat ze tot aan de brug nauwelijks stroming hebben, maar na de brug zal het flink stromen. Ook legt hij uit dat als je boven de tien meter diepte blijft, je minder last van de stroming hebt. Rond 16.15 uur trek ik mijn pak weer aan en niet lang daarna lig ik in het water. We hebben afgesproken dat we hier een duik maken van 60 minuten en ik besluit het rustig aan te doen. Eenmaal afgedaald houd ik de diepte van acht à tien meter aan. Het landschap is echt schitterend en er zijn enorm veel dieren te vinden. Met name fluwelen zwemkrabben en ook kreeften zijn in grote aantallen present. Dichtbij de brug zoek ik uitgebreid naar zeepaardjes, maar ik vind ze helaas niet. Een eenzame sepia zit in het zand net voor de stokken en blijft rustig liggen. Ze merkt mij wel op, maar schenkt er geen aandacht aan. Ik maak een foto en zwem door. Een paar meter verderop ontdek ik Rob en Margreet met hun lamp op een bamboestok schijnen. De stok zit vol wieren en Rob wijst mij op een gestippelde mosdierslak. Het is een vrij groot exemplaar en ik bedank Rob hiervoor met het OK-signaal.

Wil je wat weten over de Oosterschelde? Ruud kent het als zijn broekzak.

DUIKEN.NL

9/2022

ONDER DE BRUG Dan zie ik aan de schaduwen dat we onder de brug zijn aangekomen. Al snel is daar de eerste pijler en ik besluit wat dieper te gaan. Op een diepte rond de veertien meter tussen de eerste en de tweede pijler zijn veel blauwtipjes aanwezig. Ik negeer heel even het advies van Ruud om onder de tien meter te blijven en zwem over de velden vol brokkelsterren naar veertien meter diepte. En ja hoor, de blauwtipjes duiken al direct voor mijn bril op! Maar Ruud had ook gelijk, het stroomt inderdaad harder. Tegen de stroom in keer ik weer terug naar de diepte van tien meter. Als ik de brug achter mij laat, ligt er tussen de stenen een paling van 70 centimeter te

De MS Bull staat voor mooie duiken, lekker eten, niet sjouwen met duikspullen over de dijk en verblijven op een luxe schip. rusten. Hij schrikt echter van mij, want voordat ik mijn camera goed kan richten, is hij tussen de stenen verdwenen. Ik kijk op mijn duikcomputer en die geeft inmiddels 55 minuten duiktijd aan. Ik zwem een stukje verder en pak mijn decoboei uit mijn trimvest. Deze laat ik omhoog schieten, zodat Ruud mij vanaf de boot meteen kan waarnemen. Rob en Margreet zijn een stukje verder dan ik bovengekomen en samen zwemmen we terug naar de trap van de MS Bull. Alle andere duikers zijn dan al veilig aan boord. Als Ellen het duikrapport heeft ingevuld, zetten we koers richting de haven van Bruinisse. Op de terugweg spoelen we onze duikspullen met schoon zoet water en leggen het te drogen. GENIETEN In de woonkamer drinken we nog een drankje en heeft Ellen voor chips en borrelnootjes gezorgd. Als ik Ellen vraag wat haar dromen nog meer zijn, vertelt ze dat zij graag samen met de MS Bull op vakantie willen. “Lekker met z’n tweeën door Nederland varen. Het mooie Friesland lukt met de MS Bull niet, daarvoor ligt hij te diep in het water. Maar er is buiten Zeeland en Friesland nog genoeg moois te zien in Nederland!” In de wintermaanden zijn ze thuis in Baarn, ze onderhouden dan het huis en de tuin, zijn bij de familie en plegen onderhoud aan de boot. Ruud werkt in deze maanden nog drie dagen in de week voor het autoschadebedrijf bij zijn oude leidinggevende. Daar is hij altijd welkom gebleven. Ze willen nog heel lang met de MS Bull doorvaren. “Zolang het leuk blijft en we het kunnen, blijven we dit doen”, zegt Ellen. “Wij zijn graag onder de mensen en genieten van elke dag dat we gasten mogen verwelkomen”. Als we rond 19.30 uur aanmeren in de haven van Bruinisse heb ik de tranen in mijn ogen staan. Wat was dit een mooie dag. Ruud en Ellen staan voor gezelligheid,

OVER DE MS BULL TECHNISCHE INFO De MS Bull is een adembenemend mooi schip dat vanuit de haven van Bruinisse voornamelijk de Oosterschelde en de Grevelingen op vaart. Het heeft een lengte van 19,3 meter en een breedte van 5,8 meter. Met een gewicht van 55 ton bereikt de MS Bull een kruissnelheid van 9 tot maximaal 11,5 knopen. Het schip heeft twee Caterpillar 210pk motoren en er zijn twee generatoren aan boord. De machinekamer is zo goed geïsoleerd, dat het geluid van de motoren niet te horen is in de vertrekken en op het dek. Ook heeft de MS Bull stabilisatoren, die zorgen voor een heerlijk vaarcomfort. Voor duikers is er stromend water aanwezig om de duikspullen te spoelen en ook is er een compressor om na de duik direct de duikfles weer te vullen. Een zuurstofkoffer, EHBO kit en een Zodiac dragen bij aan de veiligheid aan boord van de MS Bull.

VERBLIJF Aan comfort ontbreekt het niet aan boord. Er zijn vier hutten, waaronder de hut waar Ruud en Ellen zelf overnachten. Deze hut word ook gebruikt als bruidssuite en is voorzien van een eigen douche en toilet. De andere 3 hutten hebben een gedeelde badkamer en toilet. Er is een gezellige woonkamer aanwezig met een open keuken. Het schip is voorzien van airco. Het voorste gedeelte van het schip is helemaal ingericht voor de duikmaterialen te plaatsen en achter op het schip is een gezellige zithoek aanwezig. DUIKEN Tussen april en oktober kan je mee op de MS Bull. Naast de weekenden wil het koppel ook doordeweeks duiken gaan aanbieden. Het is mogelijk een heuse liveaboard te boeken in Zeeland. De dagen bestaan dan uit ontbijten, duiken, lunchen, duiken, dineren, duiken en de dag wordt afgesloten met een gezellige avond.

veiligheid, beleving en passie. Duiken met hen op de MS Bull staat voor comfort. Mooie duiken, lekker eten, niet sjouwen met duikspullen over de dijk en verblijven op een luxe schip. Met de boot kom je op plekken waar weinig andere duikers zijn en waar nog ongerepte duikstekken zijn. We nemen afscheid en alle duikers helpen elkaar met het van boord tillen van de duikspullen. Onderweg naar huis laat ik de dag nog eens passeren en ik geniet enorm na van deze mooie dag. 9/2022

DUIKEN.NL

NEEM EEN ABONNEMENT EN KIES JE KORTING 2 JAAR DUIKEN 1 JAAR DUIKEN HALFJAAR DUIKEN

24 NUMMERS 12 NUMMERS VOOR € VOOR €

4KO6RTI% NG

i.p.v. € 166,80 (winkelwaarde)

4KO0RTI% NG

i.p.v. € 83,40 (winkelwaarde)

6 NUMMERS VOOR €

2KO8RTI% NG

i.p.v. € 41,70 (winkelwaarde)

OOK LEUK OM CADEAU TE GEVEN!

GA VOOR DIT ABONNEMENT EN ANDERE AANBIEDINGEN NAAR:

DUIKEN.MIJNTIJDSCHRIFT.NET

Abonnementen zijn tot wederopzegging na genoemde periode. Cadeauabonnementen stoppen automatisch. Aanbiedingen gelden alleen als je de laatste 12 weken geen abonnee bent geweest.

KENNIS

NIEUWS WETENSCHAP

Tekst: Dr. Florian Huber

KLIMAATVERANDERING AANPAKKEN MET GEBLUSTE KALK

In gigantische reageerbuizen van 20 meter lang en met een doorsnede van 2 meter, de zogenaamde ‘mesocosmen’, wordt de pH-waarde van zeewater door toevoeging van mineralen verhoogd.

een lengte van 20 meter en een diameter van 2 meter. In de gesloten buizen neemt de pH-waarde van zeewater toe door gerichte toevoeging van mineralen. Deze alkalinisatie beïnvloedt niet alleen de verzuring van de oceaan, maar breidt ook het vermogen van de oceaan uit om CO2 te binden. Met monsters en metingen worden de chemische en biologische veranderingen in de mesokosmos gedurende een periode van ongeveer acht weken vastgelegd. De bedoeling is dat er een natuurlijk proces wordt gereconstrueerd: in de natuur zijn mineralen van rotsen en bodems verantwoordelijk voor de zuurbufferende capaciteit van het water. Tijdens het experiment wordt gebluste kalk (representatief voor op calcium gebaseerde mineralen) en magnesiumsilicaat (vertegenwoordiger van siliciumhoudende mineralen) gebruikt voor alkalisering, omdat deze stoffen vrij zijn van onzuiverheden en makkelijk oplossen in water. Het experiment moet verduidelijken hoe effectief het overschot aan CO2 wordt gebonden, welke van de twee stoffen betere resultaten behaalt, en hoe de alkalinisatie van de oceaan van invloed is op mariene leefgemeenschappen.

Onderzoekers van Submaris bij het aanplanten van zeegras in Gelting Bay aan de noordoostkust van de regio Anglia.

ZEEGRAS BINDT KOOLSTOF Zeegrasweiden hebben een enorm belangrijke ecologische functie. Ze bevorderen de biodiversiteit, stabiliseren het sediment en ondersteunen de binding van voedingsstoffen. Als onderdeel van de progressieve klimaatverandering wordt ook gekeken naar de eigenschap van zeegras om koolstof voor lange perioden te binden. Aanplanten van zeegras kan leiden tot een toename in koolstofopslag in kustecosystemen; dit zou een natuurlijke klimaatoplossing kunnen zijn. Gezien de huidige daling van het aantal zeegrasweiden, zorgt Project SeaStore voor de wetenschappelijke basis van het aanplanten van zeegras in de zuidelijke Oostzee. SeaStore test verschillende herintroductiemethoden van zeegras in het laboratorium en in het veld. Na de aanplant van zeegras in de Schlei Fjord hebben duikers ook nog eens duizend vierkante meter aangeplant in Gelting Bay. Onderzoekers werken aan een experiment met grote reageerbuizen in Raunefjorden, ten zuiden van Bergen in Noorwegen, om de alkalisatie van de oceaan te beïnvloeden.

MICRO- EN NANOPLASTICS UIT DE ATMOSFEER BELANDEN IN ZEE Een internationaal onderzoeksteam onderzocht in een recente studie de atmosfeer als relevante bron van plasticvervuiling in de oceanen. Volgens voorspellingen zal de plasticvervuiling tot 2040 met 80 miljoen ton per jaar toenemen. Ondertussen zijn in bijna alle gebieden van het milieu plastic deeltjes gedetecteerd, onder meer in wateren, in de grond en in de lucht. Door oceaanstromingen en

rivieren vinden de piepkleine plastic deeltjes zelfs hun weg naar het noordpoolgebied, Antarctica en de diepzee. Een nieuwe studie toont nu aan dat zelfs wind micro- en nanoplastics kan vervoeren – en veel sneller dan water. Door de atmosfeer belanden ze al binnen enkele dagen vanaf de bron op de

meest afgelegen plekken op aarde. Hoe microplastics in de atmosfeer belanden, beschrijft een internationaal onderzoeksteam in het tijdschrift ‘Nature Reviews Earth and Environment’. Scan de QR-code voor het volledige onderzoek.

Microplastics dringen door oceaanstromingen en rivieren zelfs door tot in het noorden zuidpoolgebied en in de diepzee. Volgens een nieuwe studie kan ook de wind deze schadelijke deeltjes vervoeren.

9/2022

DUIKEN.NL

Foto‘s: GEOMAR, Melanie Bergmann, Florian Huber

In de Overeenkomst van Parijs heeft de heeft de internationale gemeenschap besloten de wereldwijde opwarming tot onder de limiet van 2 graden Celsius te houden en zich in te spannen om die limiet naar maximaal 1,5 graad Celsius te trekken. Dit kan alleen worden bereikt als we onze uitstoot van broeikasgassen drastisch verlagen en actie ondernemen om kooldioxide (CO2) actief uit de atmosfeer te verwijderen. Hoe de oceaan hierbij kan helpen, en welke risico’s hieraan verbonden zijn, wordt momenteel onderzocht door een een 43-koppig team van onderzoekers onder leiding van het GEOMAR Helmholtz Center for Ocean Research Kiel middels een veldonderzoek ten zuiden van Bergen in Noorwegen. Voor het experiment gebruikt het team de door GEOMAR ontwikkelde ‘mesocosmen’: enorme reageerbuizen met

NATUUR

DOLFIJNEN KENNIS

DOLFIJNEN GEBRUIKEN DE ZEE-APOTHEEK

ertien jaar geleden observeerden zeebioloog Angela Ziltener van de Universiteit van Zürich en de Dolphin Watch Alliance voor het eerst dolfijnen die tegen koralen wreven in de noordelijke Rode Zee voor de kust van Egypte. De zeebioloog en haar team merkten op dat de dolfijnen zich alleen aan bepaalde koralen schuurden, en ze wilden begrijpen waarom. Door regelmatige bezoeken won Angela Ziltener in de loop der tijd het vertrouwen van de dieren voor de kust van El Gouna en kon ze hun gedrag grotendeels ongestoord observeren. Ze ontdekte dat langbektuimelaars (Tursiops aduncus) door herhaaldelijk

DUIKEN.NL

9/2022

over verschillende koralen te wrijven, de kleine poliepen irriteren die de koraalgemeenschap vormen, waardoor er slijm vrijkomt. Dit zelden waargenomen gedrag werd niet alleen door individuele

dieren getoond; de dolfijnmoeders lieten het ook aan hun kinderen zien, zodat de volgende generatie het ook kond oefenen. Het idee ontstond al snel dat de tuimelaars de biologisch actieve stoffen gebruiken die gevonden worden in koralen en sponzen in de natuurlijke ‘zeeapotheek’ om huidproblemen te behandelen - eigenlijk op dezelfde manier als mensen zalf aanbrengen. “Dit gedrag had ik nog nooit eerder gezien. En het was duidelijk dat de dolfijnen precies wisten welke koralen ze hiervoor wilden gebruiken”, aldus Angela Ziltener. Samen met Jennifer Tersteegen en Franz Brümmer van de Biodiversity Research Unit en Scientific Diving Group van de

Tekst: Ralph Schill Foto’s: Angela Ziltener

Langbektuimelaars in de Rode Zee schuren zich van neus tot staartvin aan koralen en sponzen om huidproblemen te behandelen.

Dolfijnen hebben een gevoelige huid. Ze wrijven zichzelf regelmatig in met het slijm van koralen en sponzen om verwondingen te voorkomen en schimmelziekten te genezen.

Universiteit van Stuttgart werd een verzamelvergunning aangevraagd bij de Egyptische autoriteiten. Het Egyptische ministerie van Milieu keurde het goed en de autoriteiten van het nationale park controleerden de duiken en het nemen van de monsters. De wetenschappers verzamelden monsters van gorgonen, leerkoralen en sponzen waar de dolfijnen eerder tegen hadden gewreven. Deze monsters werden geanalyseerd aan de Justus Liebig Universiteit in Giessen en er werden 17 biologisch actieve stoffen gevonden met antimicrobiële, antioxiderende, hormonale en toxische eigenschappen. De wetenschappers gaan ervan uit dat de dolfijnen, door

herhaaldelijk tegen de koralen en sponzen te wrijven, het slijm van de poliepen op hun huid aanbrengen om micro-organismen op de huid te reguleren, infecties te behandelen en zelfs vanwege de preventieve werking. Dit bijzondere onderzoek werd ondersteund door het Egyptische ministerie van Milieu, de rangers van de Red Sea National Parks Authority, Sawiris Foundation, Deutsche Forschungsgemeinschaft, TU Berlin, Campus El Gouna, Dolphin Watch Alliance, Orca Dive Club El Gouna, Aqua Lung en Merck.

Your Buddies

& Lorenzo Mittiga Meerdere keren per jaar organiseren Buddy Dive en bekroond onderwaterfotograaf Lorenzo Mittiga, kleinschalige onderwaterfotografieweken. Leer van een van s ’werelds beste onderwaterfotografen! Bezoek de website voor meer informatie.

RESERVERINGEN: +599 717 5080 - INFO@BUDDYDIVE.COM

WWW.BUDDYDIVE.COM/EVENTS

9/2022

DUIKEN.NL

FOTOGRAFIE

NATUUR NEDERLAND

BOOTSY’S BABBELS EEN EIGENZINNIGE KIJK OP ONDERWATERFOTOGRAFIE

Standpunt

et is inmiddels alweer een tijdje geleden dat ik in dit mooie blad mijn ervaringen over mijn favoriete hobby van OW-fotografie met jullie deelde. In de tussenliggende periode heb ik weer wat beleefd, Bootsy heeft weer ‘babbels’. Het is half maart 2020. Met de precisie van een horlogemaker heb ik mijn duikspullen en OW-camera equipment grondig geïnspecteerd. Mijn ervaring met het computerspelletje Tetris blijkt nu goed van pas te komen, want mijn spullen voor de aankomende duikreis zijn netjes ingepakt en efficiënt verdeeld over mijn ruim- en handbagage. Over een paar dagen vertrek ik samen met mijn reisgezel naar Egypte, om aan boord van het luxe jacht de Sea Serpent foto’s te maken voor een fraai reisartikel. Ken je dat verhaal van die liveaboard op de

DUIKEN.NL

9/2022

Sea Serpent in de Rode zee? Nou, dat ging dus NIET door! Twee dagen voor onze reis werd vanwege de mondiale COVID-19 uitbraak het luchtruim van Egypte gesloten. Vanaf die datum stond de hele wereld in brand. Mijn optimistische veronderstelling dat deze epidemie wel binnen een paar maanden zou overwaaien bleek een deceptie. De rest is historie. Velen van jullie hebben vast soortgelijke teleurstellende ervaringen meegemaakt. Ruim twee jaar lang lagen de (duik) reismogelijkheden onder een streng embargo. Nu lijkt er ogenschijnlijk weer meer mogelijk. Langzaam komt de reiswereld weer op gang, weliswaar met nieuwe obstakels. Zoals de chaos op Schiphol en op andere Internationale luchthavens. Verhoogde vluchttarieven door de toegenomen brandstofprijzen etc. Zeg, Bootsy? Laten we het nou even

positief houden, wil je!? Enfin, op dit moment sta ik aan de vooravond om opnieuw mijn duikbagage te kunnen inpakken. Deze keer wordt het een hele onderneming naar een ver afgelegen duikbestemming. Zó ver dat als de aarde plat zou zijn (hetgeen men vroeger dacht) je er bijna vanaf zou vallen. Op dit moment laat ik hier nog niets over los. Immers vanuit bovenstaande ervaring in 2020 weet je maar nooit of het ook daadwerkelijk gaat lukken. Als het zover is, deel ik dit uiteraard met jullie. Ik zie het als één grote expeditie. Erg spannend voelt het wel. Door werkdrukte en andere beslommeringen ben ik niet veel in de gelegenheid geweest om duikjes te maken. Toch heb ik laatst twee memorabele duiken gemaakt. Via de tam-tam vernam ik de juiste locatie van een meerval die zijn nest bewaakt. Een uitgelezen mogelijkheid om zo een prachtig oerdier van dichtbij te kunnen fotograferen. Het mannetje bewaakt zoals gebruikelijk (zonodig met

Tekst en foto’s: Peter Boots

hand en tand) het broedsel op zijn nest. En daar ligt hij dan - in een soort kuil van platgestreken wier, op anderhalf meter diepte. Wat een groot beest! Zonder visserslatijn in ogenschouw te nemen, schat ik hem zeker op 1.80 meter lengte. Het doet mij nog het meest denken aan een (zoetwater)orka. Vanaf de rand van de kuil begin ik eerst met het observeren en maak wat proeffoto’s, om mijn belichting op orde te hebben. Mijn lenskeuze is de 8 mm fish-eye. Uit ervaring weet ik dat in deze nestbewakingsomstandigheden de meerval heel dichtbij durft te komen. Daarom plaats ik mijn beide Sea&Sea flitsers met diffusers achter (maar dichtbij) mijn domepoort. Ook plaats ik de flitsers onder een schuine hoek naar buiten. Zodoende heb ik vlak voor mijn lens een mooi strijklicht. Het duurt niet lang of de ‘orka’ begint mij te inspecteren en benadert mij op enkele centimeters afstand. Oog in oog met zo’n groot dier, de adrenaline giert door al mijn vezels. Met zijn lange snorharen inspecteert hij eerst mijn camera, die ik voor mij houd. Ook moet er door hem gelijk gehapt worden. Een meerval heeft geen echte tanden, zijn enorme bek bestaat uit kraakbeen. Doordat ik een laag camerastandpunt inneem en vlak boven het groene wier hang, kan ik niet echt op mijn cameradisplay kijken. Ook durf ik deze Bulldog niet uit het oog te verliezen. Hierdoor ben ik genoodzaakt om ‘vanuit

de heup’ af te drukken. Gokken dus. Mijn camera zet ik op repeterend afdrukken. Spray and pray, en maar hopen dat er wat fraaie foto’s tussen zitten. Zoals ik wel vaker heb in dit soort situaties, word ik bevangen door een plaatsvervangende schaamte omdat ik zo’n toegewijde vader in spe stoor in zijn habitat. Wel merk ik dat hij, naarmate de tijd verstrijkt, een stuk rustiger wordt. Zou hij dan toch aanvoelen dat ik geen bedreiging voor hem ben? Op mijn persoonlijke menukaart staan immers slechts kippen en paaseieren, geen minuscule meervaleitjes. De oplettende lezer is het woord ‘standpunt’ eerder al tegengekomen. Dit belangrijke woord is hier primair van toepassing. Dit woord kwam mij laatst ter ore toen ik als trouwe kijker keek naar het vermakelijke tv-programma ‘Het perfecte plaatje’. Het gaat over fotografie in het algemeen met al zijn facetten, op een entertainende manier. Het programma is voor mij persoonlijk een welkome inspiratiebron op fotografiegebied. Het is nu zeker niet mijn bedoeling om als een kloon van tv-recensente Angela de Jong te poseren, maar ik ben in de veronderstelling dat elke OW-fotograaf wel baat heeft bij het kijken naar HPP. Meerdere malen viel tijdens HPP het woord ‘standpunt’. Vanuit welk standpunt, oftewel vanuit welke hoek, ga ik de meerval fotograferen? Voorafgaande aan het maken van een foto is dit een cruciaal food-forthought. Bij deze meerval wilde ik een laag

standpunt hebben zodat z’n mooie koppie er goed op zou komen. Ook hield ik rekening met de (felle) zon in deze ondiepe fotostudio. Dus de zon in mijn rug, met als voordeel dat de zon voor mij als een gratis natuurlijke lichtbron kan dienen. Al deze standpunten zijn bepalend voor een goede compositie. Deze standpunten gebruikte ik laatst ook in een zoetwaterplas waar ik graag de waterlelies fotografeer. Vanaf de steiger zie ik in het heldere water al een snoek tussen de lelies hangen. Een heus fotomodel dat al voor mij klaarhangt, wat een service! Om nou niet gelijk mijn schuchtere model te verjagen laat ik mij, beheerst als een ninja, het water inglijden. De snoek laat het mij toe om mijn camera vlak voor zijn snoet te positioneren. Langzaam glijdt hij door het water. Ik volg hem behoedzaam, mijn camera enkele centimeters van zijn koppie houdend. Hij lijkt gebiologeerd te zijn door zijn evenbeeld, welke hij waarneemt in de spiegeling van mijn grote glazen domepoort. Mijn camera heb ik wederom op repeterend afdrukken gezet en op het ritme van een automatisch geweer blijf ik vuren, terwijl ik varieer in mijn standpunten. Deze methode lijkt goed te werken en levert fraaie foto’s op. Verder wil ik er geen punt van maken, maar het juiste standpunt maakt wel degelijk verschil!

9/2022

DUIKEN.NL

NATUUR

ONDERZOEK DIEPZEEHAAIEN

DE RAADSELACHTIGE ROUTES

VAN DE NOMADEN

Project Megalodon onderzoekt de onbekende routes van diepzeehaaien en mobula’s. Het doel: een dynamisch beschermd gebied en een reservaat van een miljoen vierkante kilometer; het eerste in Europa.

DUIKEN.NL

9/2022

DUIKEN.NL

NATUUR

ONDERZOEK DIEPZEEHAAIEN

ico, de Azoren. Alleen de zodiac scheidt de biologen van een blauwe haai; een gespierde dame van 3,5 meter. Silvio Ferreira en Dr. Jorge Fontes hebben hun kandidaat gevonden. Even later laten ze zich in het onrustige water glijden om zich te richten zich op de meer opwindende kant van hun veldonderzoek voor het behoud van haaiensoorten. BLAUWE ARENA Zelfs in een spiegelgladde zee is het niet makkelijk om een satellietzender al freedivend met een knijptang in de rugvin van een haai te plaatsen. Onder het toeziend oog van duikgasten van Pico Sport benaderen de biologen het vrouwtje vanuit haar dode hoek. Zeker vijf keer merkt ze de mensen echter op en wijzigt ze nukkig haar richting. Bij de zesde poging schiet de haai door de aanraking van de tang de diepte in. Vanwege het lokaas zwemmen er nog vier blauwe mannetjeshaaien rond. Geen geschikte exemplaren voor de paar duizend euro kostende satellietzender. Toch wordt elk exemplaar door masterstudent Paige Wernli gemeten door middel van een GoPro met twee laserpointers. Tenminste twee haaien worden daarna voorzien van een eenvoudige meersensorige zender, die met

DUIKEN.NL

9/2022

behulp van een lassoknoop geplaatst wordt. Na drie dagen zal de zender loslaten en naar de oppervlakte stijgen om vervolgens data te verzenden. Tot eind oktober verblijft het team van Project Megalodon op zee om 18 zeedieren van satellietzenders voorzien. Tien mobula’s, vier blauwe haaien en vier walvishaaien. Ruim een jaar lang zullen deze zenders de precieze positie in de oceaan, de plaatselijke diepte en de temperatuur prijsgeven van de plekken waar de dieren zwemmen. Deze 18 dieren zijn een baken van hoop. Het bepalen van hun migratieroutes is namelijk van cruciaal belang voor de instandhouding van hun soort rond de Azoren en in de rest van de Atlantische Oceaan. TIJD VOOR NIEUWE SYMPATHISANTEN In vergelijking met de ter plaatse rigoureus beschermde walvissen en dolfijnen, die de Azoren op de landkaart van het ecotoerisme hebben gezet, hebben haaien en roggen nog maar weinig ambassadeurs. En dat terwijl de mobula’s, blauwe- en toenemend ook walvishaaien natuurvrienden van over de hele wereld aantrekken en een even belangrijke economische factor als de zeezoogdieren geworden zijn. Volgens een actuele studie levert alleen al het duiken met

haaien voor Faial en Pico sinds 2014 jaarlijks rond de miljoen euro op. En toch dreigt voor hen buiten de exclusieve economische zone de dood, aan een haak of in een net. Of als bijvangst, als felbegeerde vinleverancier, zwaardvisimitatie of goedkope diepvriesvis. Diepzeevissen weten nu eenmaal niets van 200 mijl zones in zee. Landsgrenzen boeien hen niet. ECOLOGIE EN ECONOMIE Wie met de observatie van haaien en mobula’s een goed deel van zijn brood verdient, krijgt gevoel voor de ontwikkeling van hun bestanden. De seizoenen waren niet altijd zo rooskleurig als in 2021. In de haven van Horta op het eiland Faial en elders werden lange tijd haaien voor stukloon gedumpt. “Als je in de visserij werkt en slechte jaren meemaakt, geef je al snel toe”, bevestigt Frank Wirth van Pico Sport. “Het verbaasde mij hoe veel hiaten er nog in de wetenschap zitten met betrekking tot deze dieren, en hoe minimaal de samenhang tussen de bestanden en de visserij opgemerkt wordt.” De Duitser, die vanaf midden jaren 90 wildlife-observatie op de Azoren aanbiedt, kan het weten. Tenslotte organiseerde hij in 2010 met Erich Ritter de eerste lokale haaienexpeditie en richtte hij

vrijwel zelfstandig het haaientoerisme op de Azoren op – daarmee een bescheiden goudkoorts ontketenend. Een decennium later is het Wirths doel de eerste en tot nu toe enige bestemming voor observatie van roofvissen in Europese wateren te ontwikkelen. Daarvoor heeft hij Project Megalodon in het leven geroepen en onderzoekers en geldschieters om de tafel gezet: “In 2019 presenteerde Jorge Fontes zijn innovatieve Megafauna Tagging Project, waarvoor hij steun zocht bij de industrie. Mij was snel duidelijk dat ik dit naar een hoger niveau wilde brengen”, aldus Wirth. “Dus heb ik contact opgenomen met de stichting ProWin ProNature. Zij doneerden 150.000 euro voor 30 satellietzenders en de tagging expedities.” NOG EEN LANGE WEG TE GAAN De geregistreerde routes van de getagde dieren moeten de favoriete leefgebieden van mobula’s, blauwe-, makreel- en walvishaaien rond de Azoren blootleggen. De gps-posities van populaire knooppunten en de onderzoeksrapporten van het team van Jorge Fontes zullen als argumentatiegronden dienen voor onderhandelingen met de lokale politiek. Op de middellange termijn is het doel enerzijds een beschermde status voor veelbezochte gebieden, en anderzijds een beschermd gebied voor haaien in de 200 mijlzone van de Azoren; de eerste van zijn soort in Europa. Dat het kan, hebben de

Malediven en het 5,2 miljoen vierkante kilometer grote pan-micronesische haaienreservaat al bewezen. Het probleem ligt vooral offshore en niet binnen de archipels zelf, zoals bioloog Fontes verklaart: “Haaien en roggen zijn als voedsel historisch gezien niet relevant. Haaienvlees heeft geen relevante economische waarde, het wordt hier voor een paar cent per kilo verkocht. De Azoren hebben het gebruik van stalen vistuig en haken voor de regionale visserijvloot al verboden. Verdere bescherming zal moeten komen vanuit de EU en ICCAT (International Commission for the Conservation of Atlantic Tunas). De belangrijkste Europese vloten zullen moeten inbinden en er moet een sociaal, maatschappelijk en economisch evenwicht voor de vissers gerealiseerd worden, zowel regionaal als op Europees niveau”. Maar omdat de EU-landen goed zijn voor een derde van het wereldwijde haaienvlees, is er nog een lange weg te gaan. “Daarom moeten we ook in contact treden met internationale organisaties en de afgevaardigden van de Azoren binnen de EU”, bevestigt Wirth. “We hebben vooral zorgen om de Spaanse diepzee-lange lijn visserijvloot”. Die waren in 2000 volgens FAO (Food and Agriculture Organisation van de VN) met 77.300 ton koploper in Europa in onbewerkt haaienvlees, en nummer twee wereldwijd gezien. In 2016 werd er 53.300 ton aan land gebracht.

Duikers met een lange adem in actie voor het behoud van soorten. Om trefzeker te kunnen zijn, moeten de biologen tot op een meter van de blauwe haai zien te komen.

MEGAFAUNA OP WEG NAAR HET ZUIDEN Duidelijk is inmiddels dat de dieren die in de Azoren voorkomen nauwelijks verder naar het noorden trekken. Fontes hierover: “Dat betekent dat de Azoren voor mobula’s en walvishaaien heel belangrijk zijn. Anders zouden ze niet zo veel energie steken in het afleggen van hun zwemroutes. Van blauwe haaien weten we uit eerder onderzoek dat ze rond de Azoren opgroeien. Voor de populatie is dat een cruciale levensfase”. Uit de eerste resultaten blijkt dat de meeste diepzeebewoners zuidwaarts zwemmen zodra de temperatuur begint te dalen. Zij trekken door een trapezevormig gebied, dat in het westen aan de Mid-Atlantische Rug grenst en door vele onderzeese bergen gevormd is, die positiebepaling in de diepte en voedsel in de vorm van scholen vis en planktonrijke verticaalstromingen bieden. Er lijken maar weinig verbindingen te zijn met de andere Macaronesische eilanden, de Canarische eilanden, Madeira en Porto Santo, en meer met de Kaapverdische archipel. De eerste bevindingen van het project zorgden ook voor verrassingen: een aan een mobula bevestigde camera liet zien hoe het dier zich op zijn kop draaiend als een stuntvlieger in de diepzee liet vallen, om vervolgens te gaan migreren. Tijdens een Project Megalodon-presentatie voor gasten van Pico Sport, viel bij de kijkers de mond 9/2022

DUIKEN.NL

NATUUR

ONDERZOEK DIEPZEEHAAIEN

In Europa treft men walvishaaien vrijwel alleen voor het zuidelijkste Azoreneiland Santa Maria aan. Waar de zomergasten vandaan komen en naartoe gaan is het raadsel waar het Megalodon-team zich op concentreert. Dat hun regelmatige verschijningen de afgelopen zes jaar met de opwarming van de oceaan te maken heeft staat al wel vast.

open van verbazing tijdens het zien van de beelden. ROUTE OP DIEPTE Zoals altijd met wetenschappelijk onderzoek duurt het even voordat er meer informatie bekend is. Wanneer afgelopen februari eindelijk de telefoon gaat, klinkt er verwondering in de stem van Fontes: “Twee walvishaaien zijn in de tropische WestAtlantische oceaan onderweg en mogelijkerwijs op weg naar de Cariben en de Golf van Mexico. Van de 200 in de Azoren geïdentificeerde dieren hadden we tot voor kort geen ‘matches’, maar nu wordt het spannend. Sinds zijn registratie bij een hot spot voor het eiland Santa Maria was walvishaai RTY20AZO tot en met 9 februari exact 158 dagen langs de zuidwestkust onderweg, en dit onder de diepzee, tot de hij de Zuid-Amerikaanse kust voor de OrinocoDelta bereikte. Een soortgenoot, die (nog) niet doorzwom naar ‘de Zuidpoort’ van het Caribisch gebied bij Trinidad en Tobago, maar waarvan bij het ter perse gaan van dit artikel de route over het continentaal plat van Suriname liep, toonde een zeer vergelijkbaar duiken routeprofiel. “We hadden niet verwacht dat walvishaaien zich tot in de herfst voor Santa Maria op zouden houden en afwisselend van open zee richting de eilandkust zouden komen”, aldus Fontes. “En ook hadden we niet verwacht dat walvishaaien en mobula’s zulke lange afstanden op grote diepte afleggen. We 64

DUIKEN.NL

9/2022

hebben het hier over meer dan duizend meter diepte!” Ook is het eerste bewijs binnen van de route van een mobula die loopt van de Azoren naar het Afrikaanse vasteland, om preciezer te zijn: de kust van Senegal. Wat de blauwe haaien betreft, is de bioloog wat bedachtzamer. De zender van één van de vier gemarkeerde haaien heeft meer dan drie maanden een route over de open tropische Mid-Atlantische Oceaan doorgegeven, voordat het signaal vlakbij het wateroppervlak werd verbroken. Een symptomatisch einde? “Het is een uitdaging om routes van de diepzeebewoners te beschermen, omdat het moeilijk is op voorhand te voorspellen welke gebieden het belangrijkst zijn. De beste strategie is waarschijnlijk een seizoensgebonden beschermgebied dat zich aan de levenscyclus van de haaien aanpast”. In het ideale geval in combinatie met een haaienreservaat in de exclusieve economische zone van de Azoren, zoals Fontes vaststelt: ”Wanneer zo’n reservaat het risico dat deze dieren gevangen worden met 20 procent reduceert, zullen meer volwassen dieren die zich bij de Azoren ophouden overleven en zich voortplanten. Dynamische beschermde gebieden buiten de 200 mijlszone kunnen daarnaast in bepaalde jaargetijden broedgebieden beschermen”. Deze veelbelovende strategie kan echter niet alleen door de Azoren bepaald worden, er is een internationale en EU-specifieke afspraak voor nodig.

HET WILDE ZUIDEN Vast staat dat veel diepzeebewoners zuidwaarts over het vulkanische Azorenplateau trekken (waar ook de vanwege de mobulascholen welbekende duikstek Princess Alice Bank onder valt) en dan de diep gelegen zeebank volgen tot aan de Seewarte Seamounts. Aan de zuidzijde van deze keten van gedoofde onderwatervulkanen sluit de Great Meteor Seamount aan; de grootste in zijn soort met een oppervlakte van 24.000 vierkante kilometer en een vlak gebied op een diepte van 150 meter dat voor de diepzeenomaden van cruciaal belang is. Het is bijna wenselijk dat makreel- en blauwe haaien op de voederplaatsen in de buurt van Pico verblijven, want in het gebied, 300 kilometer zuidelijk van de exclusieve economische zone, strijden visserijvloten in wildwest stijl over de marine rijkdommen. Nog een goede reden om van de kustwateren van de Azoren een veilige haven voor de diepzeebewoners te maken en het wetenschappelijk onderzoek van Project Megalodon voort te zetten. Zolang de vertegenwoordigers van de verschillende landen niet samen om de tafel gaan zitten en beslissen om de oceanen te beschermen geldt: Beter één vogel in de hand, dan tien in de lucht.

Voor Europa’s diepzeevissen zijn de onderzeese bergen van de Mid-Atlantische Rug van centraal belang. Doel van Project Megalodon is om de belangrijkste doorvoergebieden te achterhalen en deze te beschermen.

GA MEE! DUIKEN LEZERSREIZEN 2022/2023 Nog geen vakantie geboekt? Ga mee naar Zuid-Afrika of de Malediven! De groep bestaat uit enkel Nederlanders en Vlamingen, gezelligheid gegarandeerd. Onder begeleiding van een member van het DUIKEN-team bezorgen we jou een onvergetelijke duikvakantie. Zuid Afrika: tijgerhaaien & jeepsafari

Aliwal Shoal is vooral bekend om één ding: duiken met haaien! Spot onder andere zandtijgerhaaien, tijgerhaaien, hamerhaaien en walvishaaien. Naast haaien kom je onder water onder andere ook dolfijnen, schildpadden, vele soorten vissen en walvissen tegen. En wat dacht je van twee mooie wrakken? Uiteraard kun je ook op jeepsafari de Big Five spotten. Wat krijg je: Vlucht, 7 overnachtingen & ontbijt, 8 dagen Blue Ocean Dive Resort, 2 haaienduiken, onbeperkt middagduiken Wanneer: vertrek 28 oktober of 4 november 2022 Prijs: v.a. € 1.699

Malediven 2023: heel veel manta’s!

Altijd al tussen manta’s willen zweven of oog in oog liggen met walvishaaien? Of juist die ene plaat schieten van een grote rifhaai… DUIKEN Magazine organiseert in samenwerking met Emperor Divers en Diving World een complete en luxe liveaboard naar de Malediven van 13 tot 21 mei 2023. En dat tegen een zeer aantrekkelijke prijs. Ook snorkelaars hoeven zich zeker niet te vervelen, want er zijn genoeg schitterende snorkelplekken langs de route van de liveaboard! Zo beleef je dit onvergetelijke wildlife avontuur samen. Deze reis richt zich op hetgeen waar de Malediven bekend om staan: manta’s, walvishaaien, haaien en enorme scholen tropische vissen! Wat krijg je: vluchten, duiken, all-inclusive aan boord (excl. alcoholische dranken) Wanneer: 13-21 mei 2023 (inclusief vluchtdagen) Prijs vanaf: v.a. € 2.495

Voordelen lezersreis;

• Heel gezellige groep met enkel Nederlanders & Vlamingen • Hoge groepskorting • Alles tot in de puntjes geregeld • Altijd een duikbuddy (mocht je alleen reizen) • ANVR- & SGR-Garantie & Corona Refund Garantie • Nederlandse begeleiding vanuit DUIKEN

DUIKEN.NL

9/2022

Boeken?

Zuid-Afrika

Malediven

FOTOGRAFIE

COLUMN RAYMOND WENNEKES

DE WOW-FACTOR

DUIKEN.NL

7/2022

Tekst en foto: Raymond Wennekes

Speld in een hooiberg Wanneer ik begin dit jaar word gevraagd om als fotograaf mee te gaan op een expeditie met Stichting Duik de Noordzee Schoon, hoef ik hier niet lang over na te denken. Het is al langer een wens van mij om in de Noordzee te duiken, maar het is er nooit van gekomen. En dan nu ook nog eens meerdere dagen mee de zee op met een expeditie, zodat je verder weg kan en dus interessantere plekken kan bezoeken.

n aanloop van de expeditie volg ik enkele trainingen bij de stichting om goed voorbereid mee te kunnen gaan. Omdat ik nog nooit eerder in de Noordzee gedoken heb, ga ik een aantal weken voor de expeditie ook mee met de stichting voor een weekendje op de Noordzee. Zo krijg ik een goede indruk van wat duiken hier inhoudt en wat ik kan verwachten tijdens de expeditie. Ondanks dat ik al honderden duiken gemaakt hebt in veel verschillende condities, kan ik niet ontkennen dat ik het wel spannend vind voordat ik het water in spring. Er gaat van alles door mijn hoofd: stroomt het hard, hoe is het zicht, hoe diep gaan we, wat tref ik op de bodem aan? Eenmaal in het water, word ik snel gerustgesteld als ik de duikers voor mij op een meter of vier afstand nog bijzonder goed langs de lijn af zie dalen. Het water is kraakhelder en het stroomt enigszins. Er komen honderden kleine blauwe haarkwallen (Cyanea lamarckii) voorbij terwijl ik afdaal naar het wrak en ik geniet met volle teugen. De bedoeling is dat ik foto’s maak van de vrijwilligers die de netten en ander vistuig of afval van het wrak aan het opruimen zijn. Hierdoor kan de stichting goed laten zien wat voor werk zij verricht en de noodzaak van de opruimacties onder de aandacht brengen.

BEZAAID MET AFVAL Eenmaal op het wrak aangekomen volgen we de gidslijn over het wrak. Lang hoeven we niet te zoeken, want het wrak is letterlijk bezaaid met afval, zoals dwarrelnetten en visserslood. Plastic flessen met de olie er nog in ‘zweven’ tegen het plafond aan de zijkant van de laadruimen. Daar waar de vrijwilligers bezig zijn, probeer ik dit mooi in beeld te brengen. Maar het valt niet mee, want hun werkzaamheden zorgen er ook voor dat er veel stof gemaakt wordt. Later in de duik valt mijn oog op een gehoornde slijmvis (Parablennius gattorugine) die zijn intrek heeft genomen in een holle pijp, die lijkt op een doorgeroeste reling. En recht tegenover het ene uiteinde van de pijp zit nog een gehoornde slijmvis in het andere deel. Beide blijken ook nog eens een nestje met eitjes te beschermen. Helaas heb ik de fisheye-lens op mijn camera gemonteerd, waardoor een gedetailleerde foto van de gehoornde slijmvissen onmogelijk lijkt. Balen zeg! Als ik tijdens de expeditie hoor dat één van de laatste duiken die we die week gaan maken op hetzelfde wrak is, weet ik direct dat die duik er eentje met de macro-lens zal worden. Maarja, om de juiste plaats nog terug te vinden op een wrak dat groter is dan 100 meter

zal een uitdaging worden. Ik heb het idee dat het zoeken is naar een speld in een hooiberg. De ankerlijn zal niet op dezelfde plaats liggen en ik zal het wrak dus vanaf een andere kant benaderen. Daarnaast hoop ik natuurlijk dat de eitjes van het nestje er nog zijn, want ik wil ze graag samen in beeld brengen. Hiervoor pak ik een macro-lens met een niet te kleine beeldhoek, bijvoorbeeld de 50 mm, zodat ik niet ver weg hoef om alles in beeld te krijgen. Ik monteer ook alvast een snoot op één van mijn Sea&Sea flitsers. Dit is een extra accessoire op een flitser die ervoor zorgt dat het flitslicht geconcentreerd wordt op een bepaald punt in plaats van dat het licht verspreid wordt. Zo kan ik de gehoornde slijmvis mooi uitlichten en komt de storende achtergrond niet in beeld. Aangezien het de tweede duik van de dag is, voorzie ik de flitsers ook van verse volle batterijen zodat ik onder water geen problemen krijg met lange herlaadtijden. Ik ben er helemaal klaar voor! IK HEB ALLE TIJD Als ik eenmaal op het wrak ben, is het zicht bijzonder goed en probeer ik me te oriënteren. Al zwemmend langs de gidslijn zie ik herkenningspunten van de vorige keer en zwem ik direct naar het punt waar het zou moeten zijn. En ja hoor, ze zitten er nog en het nestje met eitjes is er ook! Ik installeer mezelf en laat mijn buddy weten dat ik mijn onderwerp gevonden heb en ik hier blijf liggen zoals we van tevoren besproken hebben. Ik heb alle tijd om een prachtig mooi portret te maken en laat de visjes langzaam aan mijn aanwezigheid wennen. Als ze eenmaal gewend zijn, komen ze helemaal uit de verroeste buis en kan ik ze goed van alle kanten fotograferen. Ik maak de ene na de andere foto en voor ik het weet ben ik alweer 30 minuten bezig, als mijn computer aangeeft dat ik nog 5 minuten heb voordat ik de NDL-tijd overschrijd. Dit is voor mij het moment dat ik de visjes bedank voor hun tijd en vol enthousiasme samen met mijn buddy richting de ankerlijn terug zwem. Want ik weet zeker dat ik er weer een WOW-factor foto tussen heb zitten!

9/2022

DUIKEN.NL

FOTOGRAFIE

FOTOSCHOOL RUIS WEGWERKEN

WEG MET DIE RUIS! Op het camerascherm zag het er zo geweldig uit! Maar als het op de schijnbare topopname later op de computermonitor lijkt te sneeuwen, kan de Neat Image software (als Photoshop plug-in of stand-alone versie te koop) het zweefvuil of ruis als sneeuw voor de zon laten verdwijnen.

a de vergeten geheugenkaart is zweefvuil op de foto of video nummer twee van de klassiekers waar duikende filmmakers en fotografen gek van worden. De gevorderde fotografen onder ons kennen de oorzaken wel: lichtbronnen die frontaal en te dicht bij de 68

DUIKEN.NL

9/2022

lens van de camera staan, te korte flitsarmen en te veel vermogen van de videolamp en flitser, zorgen voor die zo gehate piepkleine deeltjes in het beeld. Naast het opdwarrelend zand en sedimenten van wrakken of grotplafonds, wat in beweging gebracht is door bellen

van de uitgeademde lucht, is er een andere fenomeen waar vooral oudere cameramodellen en camera’s zoals action cams en compactcamera‘s die met kleine sensors zijn uitgerust, mee hebben te maken. Namelijk met ruis, zodra een gebrek aan omgevingslicht moet worden

Tekst en foto’s: Daniel Brinckman

Het hangt af van de keuze van het beelddetail. Om de gemiddelde beeldruis te bepalen is het aan te raden om in open water of in een gebied zonder patroon of kleurgradatie een zo groot mogelijk selectieveld te gebruiken. De drie kleurkanaalvensters (hierboven) helpen structuren te vermijden. Zoals altijd bij beeldbewerking, is de vuistregel ‘less is more’, dus als autocorrectie gebruikt wordt, moet je niet het slechtste afbeeldingsgebied selecteren, anders worden de beelddetails wazig en het resultaat zal onnatuurlijk zijn. Praktisch: Als Neat Image als Photoshop-plug-in wordt gebruikt, verschijnt de software in de menubalk voor filters. Het effect kan worden verzacht met de undo-functie, wat het eindresultaat ten goede komt (zie hieronder).

9/2022

DUIKEN.NL

FOTOGRAFIE

FOTOSCHOOL RUIS WEGWERKEN

Handig: de voor- en na-functie biedt controle bij lastige afbeeldingen. Macro-onderwerpen zoals deze Wonderpus uit de Straat van Lembeh vereisen veel geduld om zo veel mogelijk details maar zo min mogeljik zweefvuil in de foto te krijgen. De ruisanalyse met uiteindelijke kwaliteitsvoorspelling (rechtsonder) laat zien waar de reis naartoe gaat. Voorinstellingen voor het gebruikte cameramodel kunnen ook worden gedownload voor optimalisatie.

gecompenseerd met een hogere lichtgevoeligheid (meer dan 200 ISO). Vindt de nabewerking dan ook nog eens plaats in zwaar gecomprimeerde bestandsformaten zoals .jpg, dan lijken de zogenoemde homogene gebieden zoals open water en schaduwen vaak op een acuut geval van mazelen of een printafdruk van de dot-matrixprinter. De ene zichtbare pixel na de andere is op de foto te zien. Maar gelukkig zijn er ruisonderdrukkingsfuncties in gewone beeldbewerkingsprogramma‘s die alles 70

DUIKEN.NL

9/2022

automatisch verbeteren met schuifregelaars, toch? EEN ‘SCHOON’ RESULTAAT Met de software Neat Image en Neat Video heeft de fabrikant ABSoft/Neatlab gekozen voor een alternatieve benadering en geeft de gebruiker toegang tot een scala aan filters om de beste individuele resultaten te bereiken. Hoe werkt het? De optionele detectie van punten lijnvormige verstoringen zorgt ervoor dat naast technische ruis ook een groot deel

van zwevende deeltjes zoals sediment (vaak kleine radius) en plankton/algen (draadachtig) kan worden geëlimineerd. Voor echt goede, natuurlijke resultaten heb je een beetje gevoel nodig, want de fijnafstelling is een compromis tussen het meest ‘schone’ resultaat en het verlies van gewenste elementen. Maar het is nog nooit zo eenvoudig geweest als met Neat Image/Video. Zodra het ruisniveau en de mediakwaliteit zijn bepaald - hiervoor selecteer je een gedeelte met zo min mogelijk beeldinformatie (open water)

Lichtstralen vormen een heel andere uitdaging. In de Zuid-Afrikaanse winter was het zonlicht niet genoeg voor de oudere Nikon D80 om bultruggen en roggen scherp vast te leggen bij een lage ISO. Het probleem werd opgelost met ISO 800, maar beeldruis lag op de loer. Omdat het automatische systeem de lichtstralen echter als storende factoren herkent, moeten deze handmatig worden gecorrigeerd. Een ander duidelijk geval voor de middenweg. Een kleine tip: Een lichte verscherping accentueert de lichtstralen. Rechts: voor & na.

- berekent het programma een gefilterde versie van het beeld, die gebaseerd is op het beeldconverter algoritme van het cameramodel. Deze basis voor persoonlijke fijnafstemming kan op elk moment worden vergeleken met de originele en alternatieve filterprofielen. Naast mesh size en de vorm van de te verwijderen deeltjes is er een aantal andere functies beschikbaar, zoals behoud van beelddetails, randafvlakking en verscherping (beter unsharp masking met gangbare beeldverwerking). Als de ruis

puur technisch is, kan de batchverwerkingsfunctie worden gebruikt om hele reeksen afbeeldingen automatisch te corrigeren op basis van het geselecteerde ruisonderdrukkingsprofiel. NOG EEN TIP Om je ogen regelmatig pauze te gunnen bij het jongleren met de instellingen, kun je het tussen- of eindresultaat opslaan in 8, 16 en 32-bit kleurdiepte en alle gangbare formaten voor Mac en pc. Daarnaast hebben langere armen, betere

flitstechniek en goed zicht altijd de voorkeur boven de extra handelingen achter je beeldscherm. De technische beperkingen van oudere cameramodellen kunnen echter tot op zekere hoogte worden gecompenseerd met Neat Image/ Video en menig mislukte opname kan aanzienlijk worden verbeterd, al kan je er geen wonderen mee verrichten. Gratis proefversies voor pc en Mac zijn beschikbaar op ni.neatvideo.com (ze werken tot een resolutie van 1600 pix).

9/2022

DUIKEN.NL

REIZEN

ZOMERBOOTDUIK 2022

ZOMERBOOTDUIK 2022 JA! We mogen weer! Op 24 september organiseren we in samenwerking met Scuba-Academie de Zomerbootduik 2022 in Vinkeveen! En het leuke is: abonnees krijgen € 5 korting op de normale prijs!

nze uitvalsbasis is ScubaAcademie, waarvandaan we zullen vertrekken met meerdere boten onder leiding van Cees den Toom. Hij zal ons op de mooiste plekjes droppen waarbij je ook kunt aangeven wat je graag wilt zien. De boten zijn geheel ingericht voor duikers en beschikken over een duiktrap zodat je eenvoudig aan boord kunt klimmen. Uiteraard gaan we niet met alle boten op één plek liggen, dus je hebt de duikstek voor jezelf! Iedereen is van harte uitgenodigd, of je nu beginner bent of een ervaren duiker. We sluiten de dag af met een gezellige BBQ.

DUIKEN.NL

9/2022

BOEK NU JE TICKET!

Ga je mee? Geef je snel op want vol = vol Datum: 24 september Waar: Scuba-Academie in Vinkeveen Aanvang: 12:00 uur Vertrek voor de bootduik: 13:30 uur, 16:00 uur retour. Om 17:00 uur gaat de BBQ aan! Kosten abonnee: € 31,50 inclusief bootduik en BBQ, exclusief gas (korting reeds berekend) Niet-abonnee: € 36,50 inclusief bootduik en BBQ, exclusief gas. Op 20 september ontvang je je ticket(s) per mail. Meld je nu aan!

TECH

MATERIAAL LANGS DE DECOLIJN

MARES XR3-NEOPRENE

Ideaal instapmodel Het XR3 droogpak is gemaakt van hyper-flexibel 4mm neopreen met een hoge densiteit waardoor er weinig warmteverlies is op diepte, wanneer het neopreen wordt samengedrukt. Het pak is afgewerkt met een neopreen nekseal en latex polsseals, met een stevige grafietbescherming op de knieën, schouders en het zitvlak voor een hogere slijtvastheid. De XR3 wordt standaard geleverd met verstelbare elastische bretels en een losse 4mm neopreen kap, en is verpakt in een praktische draagtas die ook gebruikt kan worden als omkleedmat. Op het rechterbovenbeen zit een grote opbergzak met interne bungee, en rond de nek is er een extra afdekking om de kap tussen te steken om warmteverlies te voorkomen. Verkrijgbaar met schoenen of sokken, met verstelbare klittenband voor perfecte aansluiting. Adviesverkoopprijs: € 1.290. www.mares.com

SUEX VR-T

Onder redactie van: Nique Hanskamp

MK19 EVO & G260

Toppers van SCUBAPRO Deze automaat uit het topsegment is SCUBAPRO’s beste gebalanceerde eerste trap met membraan: de MK19 EVO, die is afgewerkt met een speciale en uitermate sterke Black Techcoating. En dan is er nog de vernieuwde versie van SCUBAPRO’s populairste tweede trap voor techduikers, de G260. Met zijn grote membraan, inwendige metalen componenten en hi-flow uitademstuk reageert de G260 Carbon BT buitengewoon snel bij inademing en is hij vorstbestendig. En met de nieuwe deksel van carbon is hij nu nog sterker en kan hij nog beter tegen een stootje. Carbon is licht van gewicht en buitengewoon sterk. Wanneer je dit materiaal laat vallen of ergens flink tegenaan stoot, komt het er zonder schade vanaf. De metalen delen van zowel de eerste als tweede trap zijn afgewerkt met de Black Tech DLC (DiamondLike Carbon) coating. De MK19 EVO BT/G260 Carbon BT is een robuuste, betrouwbare en prachtige ademautomaat waarop je onder alle duikomstandigheden en bij elke watertemperatuur kunt vertrouwen. Vanaf € 1.045. www.scubapro.eu

FOURTH ELEMENT

Haal meer uit je duik

Geen last van regen en wind

Onderwaterscooters zijn in opkomst de laatste jaren, en dat is niet voor niets. Met een scooter, ook wel DPV genoemd, kun je je snel verplaatsen met minimale inspanning en minimaal luchtverbruik. Je haalt dus veel meer uit je duik en hij is ideaal om naar locaties te gaan waar je zwemmend niet komt. Deze dual speed Suex VR-T is een licht technische scooter, compact en zeer wendbaar. Met een Nimh-batterij pack en een totaalgewicht van 16,5 kg is deze krachtpatser ook ideaal om mee te (vlieg)reizen. De burntime van deze VR-T is 60 tot 100 minuten, maar door een eventuele upgrade naar VR-X is dit te verlengen naar wel 100 tot 150 minuten. Scuba Support is een volledig service center voor de Suex-scooters, dus kunnen zij maximale ondersteuning bieden en je goed adviseren in je keuze. € 2.286,90.

Met bescherming tegen regen en wind is deze softshellstyle windbreaker van Fourth Element perfect voor alle weertypen. De duurzame, waterafwerende buitenkant zorgt ervoor dat regen zo van je af loopt en beschermt je tegen de elementen, vooral aan de kust. De zachte voering zorgt voor uitzonderlijke warmte en met royale handverwarmende zakken van fleece, zul je je altijd behaaglijk voelen, zelfs als het slechtste weer toeslaat. De perfecte throw-on voor alle seizoenen! De windbreaker heeft een relaxte pasvorm met volledig verstelbare capuchon en is een lichtgewicht: minder dan 1,16 kg. De rits met stormbescherming is beveiligd met verborgen magnetische sluitingen. Sneldrogend, ademend en warm. Buitenkant: 80% polyester, 20% elastaan. € 156,25 via Duikcentrum De Grevelingen. www.divestore.nl

Scan de QR-code voor meer info.

MATERIAAL

REVIEW FOURTH ELEMENT

HET MASKER VAN DE KEIZER Ik voel me naakt. En ik word door vele ogen aangestaard. Ho, stop! Naakt ben ik absoluut niet, ik ben aan het duiken, gewoon met alles aan! Maar het lijkt alsof mijn masker ontbreekt en meerdere witpuntrifhaaien kijken me nieuwsgierig aan. Ik ben in Mexico en test het Fourth Element masker Aquanaut.

ij duikcentrum De Grevelingen maak ik voor het eerst kennis met het Fourth Element masker Aquanaut. “Deze móet je gewoon proberen,” vertelt Martijn Hanson mij, wanneer hij de Aquanaut in mijn handen drukt. Het is een heel licht masker, zonder frame en het heeft een laag volume. “Eigenlijk is dit masker gemaakt voor freedivers, maar voor

DUIKEN.NL

9/2022

duikers is hij ook uitermate geschikt. De siliconen skirt is zo ontworpen, dat het op elk gezicht past.” Ik krijg ook gelijk een maskerstrap mee, ik kies voor de turquoise variant, maar je kunt ook kiezen uit grijs, zwart of wit. Superleuk dat ook deze tot de Ocean Positive lijn behoort van Fourth Element, waar alles van gerecycled oceaanplastic is gemaakt.

HOFFOTOGRAAF De eerste dagen in Mexico ga ik duiken met The Dive Gurus. In het vorige nummer van DUIKEN hebben we een uitgebreid artikel geplaatst over duiken met zeeleeuwen bij La Paz. De eigenaar van The Dive Gurus is Luke Inman, en hij woont hier al 20 jaar. Het toeval wil dat hij in zijn duikshop een hele range aan Fourth Element materiaal heeft hangen en

ZERO-PLASTIC MASKERDOOSJE De box voor je masker heeft enkel aan de voorkant een harde cover, en de stoffen rok vouw je over je masker heen. Zo neemt het geen onnodige ruimte in, maar is je masker toch heel goed beschermd. Tevens zero-plastic én het past in de voetpocket van je vin. De box krijg je er standaard bij.

Tekst: Judith Rietveld Foto’s: Pieter Fireleyn

mijn witte masker direct herkent. “Ik heb de lifestyle foto’s gemaakt voor de advertenties!” vertelt hij mij. Hij is de ‘hoffotograaf’ van het merk op Mexico. Als ze mooie shots willen van nieuwe producten, kloppen ze bij Luke aan. Het bloedmooie Mexicaanse model Ivonne Arambula Nin staat vaak model voor de shoots. KLAREN HOEFT NIET Thuis heb ik het masker al helemaal geboend met afwasmiddel. Zowel de glazen als de siliconen rok hebben een stevige wasbeurt gehad. Verder geen tandpasta of wat

dan ook. Het masker geeft me het idee dat het wel goed zit. Wanneer we bij Los Islotes zijn om met de zeeleeuwen te gaan duiken, zet ik het masker in een enkele beweging op. Het bandje had ik al afgesteld, hier hoef ik dus verder niks meer aan te doen. Geen last meer van een gedraaide siliconen maskerband achter op je hoofd of wapperende uiteinden van maskerbandjes. “Geweldig is ‘ie he!” zegt Luke. ”Het is net het masker van de keizer,” zegt hij lachend. Let’s go diving! Onder water zit het masker fantastisch. Ondanks dat het een laag volume masker is, heb je een

breed gezichtsveld. De glazen zijn rustig voor je ogen. En wat ik weleens met andere maskers heb, is dat ik het vaak moet klaren. Of even wíl klaren, omdat de neusbrug nogal drukt. Bij dit frameless masker heb ik dat totaal niet. Een speelse zeeleeuw komt een kijkje nemen en blijft om ons heen draaien. Hij lijkt de witte kleur heel interessant te vinden, want hij snuffelt uitvoerig mijn masker en ik krijg zelfs enkele kusjes! Terug aan boord doe ik de Aquanaut af. Geen lelijke maskerranden! SCHELE STORMTROOPER Na La Paz ga ik nog twee weken mee op een liveaboard naar Socorro. Met een RIB worden we naar de duikstekken gebracht, en na de duik kan je op het achterdek gelijk even douchen. Iedereen legt zijn kleine duikitems dan altijd op een rand op het achterdek. Camera’s, caps, maskers… Het is best een bende. Maar mijn masker vind ik altijd heel snel terug dankzij de kleur. Het valt wel op tussen al die zwarte items! Ook krijg

ik te horen van een van mijn buddy’s, dat hij mijn masker gebruikt om zijn witbalans in te stellen onder water. Nou, als dat niet handig is! Zijn er dan echt geen nadelen te noemen? Enkel voor modelfotografie. Ik vind mezelf op een Stormtrooper lijken die scheel kijkt. Eén enkel glas is dan toch mooier. Maar voor de rest kan ik niet anders dan enthousiast zijn. En wat Luke zei, over het masker van de keizer, dat kan ik alleen maar beamen. Want je voelt echt niet dat je ‘m op hebt!

FACTS AQUANAUTIC ✔ Laag volume ✔ Universele fit ✔ Breed gezichtsveld ✔ Tempered glass ✔ Zachte siliconen skirt ✔ Inclusief maskerdoosje ✔ Kleuren: zwart of wit Prijs: € 81

MASKER IN HET ECHT ZIEN? BEZOEK DAN DIVE VALLEY IN SCHARENDIJKE. 9/2022

DUIKEN.NL

FREEDIVING

PRESTEREN 8 TIPS VAN EEN PRO

Tegen elke prijs een doel willen bereiken, zet freeduikers onder druk en leidt tot ongevallen. Daarnaast gaat niet alleen het plezier maar ook de prestatie verloren.

DE WEG NAAR SUCCES Auteur en recordduiker Nik Linder bereidt sinds jaar en dag atleten voor op kampioenschappen en records. Met deze acht tips helpt hij jou ook op weg. 76

DUIKEN.NL

9/2022

EEN DOEL DAT BIJ JE PAST Aan het begin van mijn freedivingcarrière wilde ik lid worden van Club 145. Dit is geen officiële club, maar beschrijft de freedivers die 100 meter dyamisch en 40 meter diep gaan en 5 minuten lang hun adem inhouden. In het begin is er een wens. En als ik er niet voor train en nadenk hoe ik dit doel kan bereiken, blijft het een wens. Een doel moet S.M.A.R.T zijn: specifiek, meetbaar, acceptabel en tijdgebonden. ‘Een betere freediver worden’ is niet specifiek. Als ik echter zeg dat ik mijn static-tijd in de komende drie maanden met 1 tot 3 minuten wil verbeteren, dan is dat specifiek, meetbaar, acceptabel en tijdgebonden. Club 145 was een groot doel dat kon worden opgesplitst in kleinere doelen. Eerst streefde ik de subdoelen na die voor mij het gemakkelijkst waren. In mijn geval: 5 minuten mijn adem inhouden. Daarna was het de tweede discipline, dyamisch duiken, die ik in de eenvoudigste versie aanpakte met vinnen. Snelle overwinningen dragen ons en helpen ons te accepteren dat je moet werken om iets te bereiken. Toen er twee tussendoelen waren bereikt, wilde ik natuurlijk de moeilijkste discipline ook doen - de 40 meter diepte. Als ik dit eerst had geprobeerd en het was niet meteen gelukt, had ik het misschien meteen al opgegeven. Met het eerdere succes in de andere twee disciplines, was dit laatste doel voor mij gemakkelijker te bereiken. DE BASIS PERFECTIONEREN Als atleet heb ik goede ervaringen met het trainen van zo min mogelijk bewegingen achter elkaar. Door een paar vaardigheden vaker te trainen en te gebruiken, kan ik veel automatiseren en een beter spiergeheugen ontwikkelen. Bewegingen waar ik niet over na hoef te denken maken capaciteit vrij in mijn hoofd die ik kan gebruiken om op mezelf te focussen en om mijn geest te kalmeren. BEWUSTZIJN IS EEN MUST Hoe beter ik mezelf waarneem, hoe beter ik begrijp wat ik doe. Dat klinkt een beetje vaag, maar in feite weten veel beginners - en sommige gevorderde freedivers - niet goed wat ze doen. Vooral in het begin word je

Tekst: Nik Linder Foto’s: A. Häckler, N. Linder

communicatie. Vertrouwen in het buddyteam helpt me ook om mijn zelfvertrouwen op te bouwen.

Routine in de basics creëert spiergeheugen en capaciteit in de hersenen om je te concentreren op preciezere bewegingen.

overspoeld door verschillende processen en heb je geen gelegenheid om je te concentreren op zoiets als drukvereffening. Daarom is het gebruik van de camera zo belangrijk, vooral in het begin. De cursist wordt opgenomen en ziet wat hij zelf niet kan zien. Als oplettendheid en mindfulness het overnemen en het lichaamsbewustzijn wordt getraind, neemt zelfbewustzijn de plaats in van feedback van de trainer en eventuele camera-opnames.

actviteiten. Ik jogde niet altijd dezelfde route en in de zomer verruilde ik het joggen af en toe voor fietsen of inline skaten om meer plezier in mijn training te brengen. VEILIGHEID VOOROP Apneutraining in het water moet altijd gebeuren met een partner. Als ik de zekerheid heb dat mijn partner of coach de veiligheid op zich neemt, kan ik dieper ontspannen en tot het uiterste duiken. Dat heeft ook te maken met goede

WEES POSITIEF Als we lachen, voelen we ons goed omdat ons lichaam endorfine aanmaakt en de afgifte van adrenaline wordt onderdrukt. Voordat ik mijn wereldrecord ijsduiken vestigde, begon ik in een positieve stemming. Hoewel duiken onder ijs koud, donker en mentaal vermoeiend kan zijn, heb ik geprobeerd te genieten van de duik. Bovenal moet je aardig zijn voor jezelf. Als je je hoofd het gevoel blijft geven: ‘Hoe goed ik ook heb gedoken, ik ben nog steeds niet tevreden’, dan zul je merken dat je op een gegeven moment - wellicht onbewust - de training zat gaat worden. STERKE EN ZWAKKE PUNTEN Het is duidelijk dat elke apneu-atleet disciplines heeft die beter bij hem passen. Er zijn maar weinig succesvolle allrounders die zowel in diepduiken als in dynamisch een kei zijn. Sommigen zijn goed met de monovin, anderen zonder vinnen. Een atleet moet echter niet te veel trainingstijd besteden aan het elimineren van zwakke punten, maar moet zich blijven ontwikkelen op gebieden waarin hij/zij uitzonderlijk kan zijn en een grotere kans van slagen zal hebben.

DOORZETTINGSVERMOGEN EN DISCIPLINE Onze geest voedt ons constant redenen waarom het vandaag geen goede dag is om te sporten. Ik had vroeger weinig tijd om te trainen en dus was elke minuut training waardevol. Ik trainde met een hogere intensiteit dan veel van mijn vrienden die meer tijd te besteden hadden. Uiteindelijk had ik meer succes door elke duik op een gedisciplineerde manier te voltooien en het meeste uit de dag te halen. MAAK PLEZIER! We we leuk vinden, doen we graag. Als ik een doel en succes heb, kan ik lange tijd de discipline opbrengen om te trainen zonder plezier te hebben. Maar op den duur moet trainen ook leuk zijn. Sporten in een groep is leuker dan alleen. Varieer ook in je

Beginners vinden het vaak moeilijk om hun eigen lichaamshouding te beoordelen. Video’s zijn dan handige hulpmiddelen. 9/2022

DUIKEN.NL

FREEDIVING

FREEDIVEN & ZWEMMEN

MATERIAAL Fourth Element Aquanaut masker Hoe minder lucht in een duikmasker, hoe beter. Dit is zeker het geval bij het laagvolume Aquanaut freediving duikmasker van Fourth Element. Het low-volume masker is ontwikkeld om op zoveel mogelijk gezichtsvormen te passen en biedt – hoewel compact van formaat – een verrassend breed gezichtsveld, waardoor het niet alleen perfect is voor freediving, maar ook voor andere duikdoeleinden. Het is uitgerust met een gegoten siliconenband die verwisselbaar is met een 100% gerecyclede SCAN VOOR MEER INFO maskerband (apart verkrijgbaar). De Aquanaut is verkrijgbaar in drie combinaties: Contrast Black, Clarity Black en Clarity White. De contrastlenzen zijn ontworpen om uv-licht en enkele van de middengolflengten van licht in het zichtbare spectrum weg te filteren, waardoor ze ideaal zijn voor groener water en zoetwater. Met contrastlenzen zie je meer details door het verhoogde contrast.

Chillen met de Lamzac Reizen is een onderdeel van freediving, maar hoe kan je tussendoor en op locatie goed tot rust komen en mediteren? Hiervoor kan je perfect de Lamzac gebruiken: een luchtkussen dat weinig lucht nodig heeft en je niet hoeft op te blazen. Met de Lamzac kan je overal liggen. Het materiaal is stevig en licht en het kost je minder dan een minuut om je Lamzac klaar te leggen en je ontspanningssessie te beginnen. Ook als je met een beperkt budget regelmatig tussenstops maakt om de lange afstanden te overbruggen kan je de Lamzac goed gebruiken. Een hotel is niet meer nodig. Zoek een SCAN VOOR MEER INFO rustige locatie op het vliegveld, rol je Lamzac open, beweeg hem heen en weer en je kunt prima slapen tot de volgende vlucht. Er is zelfs nagedacht over het vastzetten van je bagage aan de Lamzac met een kabelslotbevestiging, zodat je je geen zorgen hoeft te maken over het verdwijnen van je reisspullen.

Mares X-Wing Carbon vinnen Je wilt het maximale halen uit je vinslag zonder te veel inspanning. Dat krijg je voor elkaar met de nieuwe 3k Carbon van de Mares X-Wing Carbon vinnen. De vezels kruisen elkaar slechts een paar keer, wat de responsiviteit van het vinblad verhoogt. De vinnen hebben een blad gemaakt van koolstofen glasvezelvezels en hebben een uiterst comfortabele footpocket, die ook geschikt is voor een slag met SCAN VOOR MEER INFO verminderde amplitude. De hoogwaardige vin heeft het breedste blad in de X-Wing-lijn (20 cm) en is te verkrijgen in medium en soft. De variabele dikte van de bladen zorgt voor hoge prestaties bij het trappen. De lengte van de vinnen maakt ze geschikt voor een kleinere trapbreedte.

Veiligheid voorop! Een zwemboei is voor buitenwaterzwemmers en snorkelaars deel van de basisuitrusting. De Towable Dry Bag van Aqua Lung Sport houdt je kostbare spullen droog terwijl je opvalt in het water. Raak je tijdens het zwemmen vermoeid? Dan kun je deze zwemboei ook gebruiken als drijfhulp. Je bevestigt de Towable Dry Bag door middel van een heupband om je lichaam. Adviesprijs: € 22,99. 78

DUIKEN.NL

9/2022

Onder redactie van: Carlo Vreugde

WEETJES & TIPS Yoga voor het freediven Yoga geeft ons een holistische kijk op ons lichaam, zegt Zweedse freediver Sebastian Naslund. Je duikt met alle delen van je lichaam. Yoga helpt ons bij longstrekken, spieropwarming, kalmerende en zuurstofrijke ademhalingstechnieken, maar vooral training in focus en bewustzijn. Als je gelukkig en gezond bent, ben je ook een betere freediver. Het is onnatuurlijk om je adem in te houden om de diepte in te duiken. Daarom moet je een denkspelletje gebruiken om jezelf te overtuigen, bijvoorbeeld door tegen jezelf zeggen: “Ik kan het nu”. Gebruik je ademhaling om je zelfvertrouwen te vergroten. Je manier van ademen is een hulpmiddel dat van invloed is op lichaam en geest. Hiermee kun je het volgende bereiken: je hartslag vertragen door je ademhaling te beheersen, de bloeddruk reguleren, de zuurgraad van je bloed beïnvloeden, je hersenactiviteit verminderen, je neurale systeem kalmeren en meer O2 genereren. Zuurstof is dus niet het enige waar ademen om draait. Doordat iedereen anders is en leeftijd ook een rol speelt, moet je uitproberen wat voor jou werkt. Je bewustwording groeit met de tijd, waardoor je training en voorbereidingsmethoden ook veranderen. Een manier om homeostase te bereiken in een gestrest lichaam is yoga. Via verschillende ademhalingstechnieken kun je je fysieke en mentale toestand manipuleren. Een eenvoudige manier is de lucht bij het strotklepje blokkeren, waardoor de luchtstroom in een stabielere, rustigere stroom wordt gedwongen. Ook langzaam in- en uitstappen in een rustige en rechtopstaande lichaamshouding is een manier om jezelf fysiek en mentaal voor te bereiden op een apneuduik. De basisademhalingstechnieken in yogameditatie draaien echter grotendeels om hoe je mentaal bezig bent.

Avatar: The Way of Water

Rechtuit zwemmen in het buitenwater In het zwembad is het water helder en kun je ver vooruitkijken. Rechtuit zwemmen is dan niet lastig. Paul Fowler, oprichter en hoofdcoach bij 100% Swimming, weet dat het in het buitenwater een hele opgave kan zijn om in een rechte lijn te zwemmen. Met schoolslag heb je boven water goed zicht maar met borstcrawl is dat al een stuk minder. Zijn advies? Om je normale ademhalingspatroon vast te houden, kijk je steeds pas rond de zes of acht slagen op. Dit doe je door tijdens de trekfase je voorarm met iets meer kracht omlaag te richten zodat je hoofd omhoogkomt en je ogen vooruit over het water kunnen scannen. Gebruik bij twee of drie oriëntatiepunten een trigonometrische benadering om te zien waar je zwemlijn moet zijn ten opzichte van deze punten. Zo maak je het makkelijker om rechtuit te zwemmen. 9/2022

DUIKEN.NL

Foto’s: Disney (1), Shutterstock (3)

Actrice Kate Winslet moest leren freediven voor de sciencefictionfilm Avatar: The Way of Water, waarvan een groot gedeelte zich onder water afspeelt. Het vervolg op de spectaculaire film Avatar (2009) gaat in december van dit jaar in première. Filmregisseur James Cameron: “Kate speelt een personage dat deel uitmaakt van de Sea People, de rifmensen. Ze wilde al haar waterwerk zelf doen. Ik zei: Oké, maar dan moet je leren freediven. De andere acteurs kunnen ook maximaal vier minuten hun adem inhouden. We hebben vorige week een scène gedaan met zes tieners, die een paar minuten hun adem inhielden en een dialoogscène onder water deden met gebarentaal.” Avatar 2 zal het oceaanrijk van Pandora verkennen en bioscoopbezoekers maken kennis met de rifbewoners, ook wel ‘Metkayina’ genoemd. De oprichter van Performance Freediving International, Kirk Krack, trainde de cast van de film. Hij zegt dat dit het echte werk is: “Niemand hing aan draden met een ventilator en watersproeiers om een natte look te krijgen. Dus als je Kate Winslet, Sigourney Weaver en de kinderen ziet freediven, deden ze dat ook echt minutenlang per opname.”

TECH

WRAKDUIKEN MYSTERIE

De haven van Dover.

MYSTERIE DIEP IN DE DOVER STRAIT Tijdens hun jaarlijkse wrakkenexpeditie ontdekken tech-duikers in de Dover Strait een mysterieus wrak, dat ondanks alle vondsten die erop worden gedaan z’n identiteit geheim blijft houden.

ijdens mijn afwezigheid door het coronareisverbod naar de UK hebben mijn vrienden in Dover niet stilgezeten. Vroeg in het seizoen trekken ze eropuit om nieuwe punten te gaan scannen met de sidescan sonar. Enkele van de coördinaten liggen in dieper water en wanneer David Knight een exploratieduik maakt, is het raak! Er wordt een houten wrak gevonden en tijdens de eerste duik kan David de sextant bergen en enkele stukken glaswerk, waarvan er veel op het wrak

DUIKEN.NL

9/2022

ligt. Er wordt nog een aantal duiken gemaakt op de site waarbij diverse items worden geborgen, maar de identiteit van het schip blijft tot op heden een raadsel.

vermoeden dat het van Franse origine is), om een fotoreportage te maken. Een aanbod dat ik maar al te graag aanneem! Op een diepte van 58 meter land ik op dikke houten dekplanken, en ik realiseer me wat een voorrecht het is om hier te mogen duiken. Samen met buddy Eddie Huzzey verken ik het wrak. Door de vondst van een anker kunnen we ons oriënteren en weten we dat we ons

WREXPEDITION 2022 Eind juni wordt onze jaarlijkse wrakkenexpeditie georganiseerd met een internationaal gezelschap van topduikers, en omdat ik nog enkele dagen langer blijf, heb ik het geluk dat de locals me meenemen naar de ‘Frenchie” (zo noemen ze het wrak door het

Brilletje geborgen op het wrak.

Tekst en foto’s: Stefan Panis

Lamp van Aladin.

Glazen decanter.

Glazen karaf.

op het voorschip bevinden. Tussen het puin liggen veel stukken glaswerk zoals jeneverglaasjes en decanteerflessen... gaaf! UNIEKE VONDST We zwemmen richting achterschip en we komen een waaier aan artifacten tegen, zoals fijn porseleinwerk en kleine koperen deeltjes, die later een geheel blijken te vormen; weegschaaltjes voor goud - wat een schip met landverhuizers doet vermoeden. Op het achterschip liggen houten tonnen met een onbekende inhoud en hier besluit ik even van het wrak op het zand te zwemmen, een techniek die ik wel vaker gebruik op een nieuw wrak. Een groene gloed duikt op in het licht van onze lampen en hier

doen we echt een unieke ontdekking: een compleet scheepsroer! Ik heb ze wel vaker gezien, of stukken ervan, maar deze is geheel intact, deels met koperplaat beslagen, en zelfs de verbindingsbalk met gat erin hangt er nog aan.

De bel van de brug geeft geen uitsluitsel.

IDENTIFICATIE LASTIG Na het maken van een aantal foto’s om het roer te documenteren, zwemmen we terug richting voorschip, deze keer langs bakboordzijde. Tussen de tonnen liggen enkele enorme rollen koper en als we dichterbij kijken, zien we er ook enkele kisten liggen. Nader onderzoek toont aan dat het olielampen zijn, waar zelfs de fijne glazen buisjes nog van intact zijn. Ongelooflijk! De bronzen basis van

9/2022

DUIKEN.NL

TECH

WRAKDUIKEN MYSTERIE

Glazen jeneverglas.

de lamp doet me een beetje denken aan de lamp van Aladin. We zwemmen verder als plots mijn adem stokt. Ik zie de bel! Het blijkt een kleine bel te zijn en we nemen hem mee. Helaas blijkt later aan boord dat er slechts het nummer 5 op staat. Eddie vindt op een latere duik de vermoedelijke bel van de brug, compleet met staander, maar ook

DUIKEN.NL

9/2022

hierop is helaas geen naam te ontdekken. Het wrak geeft z‘n geheimen niet zomaar prijs. Als we bijna terug bij de shotline zijn, komen we Jaymes tegen die een kist heeft gevonden met zogenaamde trade beads; kralen die in de oudheid werden gebruikt om handel mee te drijven. Na de duik toont hij ons nog een leuke vondst: een

brilletje waar zelfs de glazen nog heel van zijn. Allemaal leuke items die ons een indicatie geven van de periode midden 1800, maar er is nog werk te doen om dit mysterie te ontrafelen. Alle opgedoken voorwerpen zijn uiteraard keurig gemeld bij de Receiver of Wreck, het overheidsorgaan in de UK dat zich bezighoudt met wrakvondsten.

NIEUW

Seawing Supernova Vin

“Seawing Supernova staat voor next level snelheid en kracht” —BRENT, SCUBAPRO BRAND EVANGELIST

Bimini

scubapro.eu

Bimini

MEDISCH

COLUMN MENNO GAASTRA

Menno Gaastra, duikmedisch arts en medisch directeur DAN Europe Nederland, geeft antwoord op duikmedische vragen. (redactie@duiken.nl)

DUIZELINGWEKKEND D

uiken kan vaak duizelingwekkend mooi zijn. Het wordt alleen vervelend als je tijdens of na het duiken echt duizelig wordt. Het probleem met duizeligheid kan zo heftig worden dat je je bewustzijn verliest. Boven water is dit al niet fijn maar onder water kan dit tot levensbedreigende situaties leiden. Om die reden is het handig om te weten wat de eventuele oorzaken hiervoor kunnen zijn, zodat je deze voor kunt zijn. Zoals al eerder in deze rubriek beschreven is de meest voorkomende oorzaak van duizeligheid het niet goed kunnen klaren van beide oren. Dit kan zijn omdat je je oren niet kan klaren, maar vaker is het het geval dat er te laat geklaard wordt. Het verschil in druk tussen je linker en rechter middenoor kan door je evenwichtsorgaan als verwarrend worden gezien. En zo ontstaat de duizeligheid. Nog vervelender wordt het als de druk zo toeneemt dat je trommelvlies scheurt. Er loopt dan water je middenoor in. Dat is altijd kouder dan je lichaamstemperatuur. Door het temperatuurverschil tussen je rechter en linker evenwichtsorgaan kan er per direct een heftige duizeligheid optreden. Een andere oorzaak van duizeligheid onder water kan ook het gevolg zijn van een (relatief) zuurstoftekort. Dit kan gebeuren bij het hyperventileren. Of bij het zogenaamde ‘skip-breathing’. Hierbij houden duikers regelmatig hun adem in om zo perslucht te sparen. Een zeer onverstandige actie, niet alleen qua duizeligheid. Je kunt ook los van de duizeligheid flauwvallen onder water door op die manier te ademen. Adem dus altijd gewoon door, in welke situatie dan ook. Ook vervuilde perslucht in je tank kan een bron zijn voor het uitlokken van duizelingen. Je kan hierbij denken aan een koolmonoxidevergiftiging. Koolmonoxide bindt beter aan onze rode bloedlichaampjes dan zuurstof dat doet. Zo ontstaat een situatie van zuurstoftekort (hypoxie). Bij een te laag zuurstofgehalte word je ook duizelig. Check dus altijd goed je ademhaling voordat je onder water gaat en vul je tanks bij gerenommeerde duikcentra. Naast bijwerkingen van pillen tegen zeeziekte waarbij we ook regelmatig duizeligheid zien optreden kan ook decompressieziekte dit probleem uitlokken. Met name als het binnenoor aangedaan is door de decompressieziekte. Soms kan het herstel langdurig zijn. Restverschijnselen kunnen helaas lang blijven bestaan. Wees dus ook bedacht op deze oorzaken en wees ze voor.

DUIKEN.NL

9/2022

Menno Gaastra

SUUNTO PREMIUM PARTNER

ADVENTURE STARTS HERE. Ben je op zoek naar een nieuwe duikcomputer of heeft je duikcomputer onderhoud nodig? Dan ben je bij een Suunto Premium Partner aan het juiste adres. Zij hebben alle kennis en producten in huis om je goed en snel te helpen. Onze Suunto Premium Partners zijn: De Grevelingen - Scharendijke Mega Diving - Roosendaal Sub Lub - Rotterdam Lucas Duiksport - Nijverdal Dive Post - Valkenburg (ZH) Moby Dick - Rotterdam Pacific Diving - Reeuwijk Herman Lieven - ‘s Hertogenbosch Scuba Adventure Europe - Heel Duikpunt - Brugge Globe Marine - Brussel Scuba Service Store - Schoten Buddy Dive Watersports - Bonaire Blue Bay Mambo Boulevard - Curaçao

www.suunto.com

KENNIS

DUIKEN MEDISCH

Duiken van top tot teen

DE HUID

In onze serie behandelen onze medische professionals de belangrijkste onderwerpen met betrekking tot duiken en de effecten die dit heeft op ons lichaam. Deze maand gaat het over ons grootste orgaan: de huid.

DUIKEN.NL

9/2022

Tekst: prof.dr. Claus-Martin Muth & prof. dr. Tim Piepho

Foto's: Shutterstock

r komen veel dingen in je op als het gaat om medische duikonderwerpen: de oren, de longen, het hart, de botten en gewrichten of wat dan ook. Aan één orgaan wordt echter nauwelijks gedacht. En juist dit orgaan krijgt veel te verduren bij het zwemmen en duiken: de huid. In feite is de huid een orgaan. Zelfs wel het grootste orgaan van het menselijk lichaam. En dit wordt in de watersport beïnvloed door veel verschillende mechanismen. Iets volkomen onschuldigs om mee te beginnen: een gerimpelde huid die zich op handen en voeten vormt na langdurig contact met water. Deze vervorming is het gevolg van een gezwollen huid op de plaatsen waar deze verschrompeld lijkt en dus praktisch 'te groot', zodat er rimpels ontstaan. Zodra het overtollige water dat is opgenomen is verdampt, 'past' de huid in deze gebieden weer. Vooral de handpalmen en de voetzolen worden aangetast. Dat komt doordat deze gebieden een groter aandeel hoornvlies hebben en minder talgklieren. Hoornvlies bestaat uit dode cellen die een vrij hoog zoutgehalte hebben. Dit zout trekt water de cel in, en omdat daar het hoornvlies niet zo goed ingevet is als bij andere delen van de huid, kan het water hier veel gemakkelijker doordringen. BESCHERMING TEGEN DE ZON Een zonnebrand, die vaak voorkomt bij een vakantie onder de zuidelijke zon, is niet alleen pijnlijk, maar kan ook leiden tot langdurige schade aan de huid. Intensieve blootstelling aan de zon versnelt niet alleen het verouderingsproces van de huid, maar kan ook de genetische samenstelling van de huidcellen aantasten. Schade die zich uit in vorming van gedegenereerde cellen, waaruit huidkanker kan ontstaan. Zorg daarom voor een goede en regelmatige zonbescherming in de vorm van

zonnecrèmes met een hoge zonbeschermingsfactor en zonnebaden in een gezonde dosis. Ook bij het snorkelen is een goede zonbescherming voor de huid hard nodig, want hierbij is zelfs sprake van een extreem risico op zonnebrand. Aan land kan huidopwarming aangeven dat de zonnestralen op dat moment momenteel iets te veel zijn van het goede. Deze waarschuwingsoptie ontbreekt in water omdat de huid afkoelt. Het water beschermt niet tegen de straling van de zon bij het snorkelen op het wateroppervlak omdat er in het dunne laagje water nauwelijks iets wordt weggefilterd. Trouwens, het dragen van een T-shirt tijdens het snorkelen is geen effectieve bescherming als het niet is gemaakt van een speciale stof met uvbescherming. De enige remedie is een waterdichte sunblocker. De combinatie van zonnestralen, zout water en regelmatig douchen maakt de huid ook nog eens droog. Dit is vooral het geval op de terugreis in het vliegtuig merkbaar, want door de droge cabinelucht begint de huid te jeuken en te strak te worden, wat ze ervoor niet deed. De regel is ook hierbij: insmeren! DUIKONGEVALLEN Tot slot vermelden we het belangrijkste huidprobleem bij het duiken: de cutane DCZ - een decompressie-ongeval van de huid. Dit decompressieprobleem, dat klassiek wordt beschreven met de term 'duikvlooien', wordt in de meeste gevallen verkeerd ingeschat en wordt niet in verband gebracht met een duikongeval. De symptomen zijn vrij duidelijk, hoewel jeuk van de huid niet altijd op de voorgrond staat. Een gevlekte roodachtige tot blauw-violette verkleuring van de huid treedt op na een duik en de aangetaste huid kan zelfs licht opzwellen. Ook als er andere vreemde symptomen zijn, zoals duizeligheid of tintelingen, denk dan

altijd als eerste aan een duikongeval en handel daarnaar. Op geen enkele manier moet je dit in eerste instantie afdoen als 'allergie' of 'iets verkeerd gegeten'. Want het kan uitmonden in een catastrofe als het onbehandeld blijft, zeker als je meerdere duiken gaat maken. Het kan een zeer ernstig duikongeval worden met neurologische symptomen en zenuwinzinkingen. De oorzaak van de huidsymptomen zijn gasbellen die zich vormen in het onderhuidse weefsel. Aangetast zijn voornamelijk huidvaten, lymfevaten en zenuwuiteinden. De gevolgen zijn onder meer zwelling van de huid, gevlekte 'blauwe plekken', die voornamelijk verschijnen op de romp, billen en dijen, en soms is er sprake van jeuk. De aangetaste weefsels worden geblokkeerd door de gasbellen, waardoor de verstopte bloedvaten van de huid tot de vlekkerige roodheid leiden. De verstopte lymfevaten zorgen voor de lichte zwelling en de jeuk is het gevolg van irritatie van de zenuwuiteinden van de huid. Als zoiets gebeurt en deze symptomen na een duik verschijnen, moet zo snel mogelijk 100 procent zuurstof worden ingeademd en als de symptomen niet significant afnemen na het inademen van zuurstof, moet zo snel mogelijk een (duik)arts en een hyperbaar centrum worden geraadpleegd.

ONZE EXPERTS PROF. DR. CLAUS-MARTIN MUTH is specialist anesthesiologie en spoedeisende geneeskunde. Hij werkt in het academisch ziekenhuis in Ulm.

PROF. DR. TIM PIEPHO is hoofd van de afdeling anesthesie en intensive care. Hij werkt in het Brüderkrankenhaus in Trier.

9/2022

DUIKEN.NL

MEDISCH

INTERVIEW ROB VAN HULST

HET GEZICHT VAN HYPERBARE- EN DUIKGENEESKUNDE Rob van Hulst is een man van veel titels en kennis, maar bovenal een man met passie voor hyperbare- en duikgeneeskunde. Harriët Plantinga interviewde hem voor DUIKEN magazine.

p een zaterdagochtend is het rustig in het Amsterdam Medisch Centrum (AMC). Via Starbucks lopen Rob van Hulst en ik naar een hoekje met stoelen waar alleen de schoonmaker aanwezig is. Het eerste kwartier praten we over hoe ik hem kan aanspreken en welke titels ik in het interview zal gebruiken, gezien al zijn functies en rollen: kapitein ter zee arts (kolonel-arts) buitendienst, professor, dokter, hoogleraar, duiker, duikerarts en ook echtgenoot en vader van. Ik mag hem gelukkig gewoon Rob noemen. Als fan van de documentairemaker Jacques Cousteau werd Rob van Hulst besmet met het onderwaterwereldvirus. Een van de eerste dingen die hij dan ook deed in zijn studententijd, was lid worden van duikvereniging Ad Fundum in Groningen. De studie geneeskunde vond hij uitermate saai en hij concentreerde zich dan ook vooral op het behalen van certificaten voor het duiken. Op zijn 23ste was zijn motivatie om verder te gaan met geneeskunde naar een dieptepunt gezakt. Rob besloot om tijdelijk te gaan werken als assistentduikleraar in Estartit aan de Costa Brava. Een half jaar lang werkte Rob zes dagen in de week, twee duiken per dag. En jawel, daar kwam hij in aanraking met zijn eerste duikongeval. De onfortuinlijke duiker werd afgevoerd naar de hyperbare kamer in Barcelona en de interesse van Rob was gewekt. Hij bestelde het boek Diving Medicine en bij terugkeer in Groningen was

DUIKEN.NL

9/2022

Rob voldoende gestimuleerd om verder te gaan met zijn studie. "Ik ging ging onderzoeken of en hoe ik van duikgeneeskunde mijn werk kon maken", aldus Rob van Hulst. LANGE UITZENDING In de studie geneeskunde zit altijd een wetenschappelijke stage en het lukte Rob om deze stage bij het Duikmedisch Centrum (DMC) van de Marine in Den Helder te volgen. Het beviel van beide kanten zo goed dat de Koninklijke Marine Rob een contract aanbood voor zes jaar. In die zes jaar heeft hij de opleiding tot duikerarts gevolgd. Het was niet alleen hard werken, gelukkig had Rob ook tijd om te sporten. Net als zijn zus Elly deed Rob ook aan atletiek (red.: we kennen Elly als oud-atlete, wereldkampioene op de 3000 meter). Op de atletiekbaan ontmoette hij Foekje en tot op de dag van vandaag is Foekje in zijn leven. En ook voor haar heeft de keuze van Rob om duikerarts te worden bij de Koninklijke Marine consequenties gehad. "Toen ik één jaar duikerarts was, ging het toenmalige hoofd met pensioen. Ik moest de stafschool doen en een uitzending om voor de volgende rang (als HDMC) in aanmerking te komen, en als jong HDMC ook de opleiding tot bedrijfsarts omdat het DMC een onderdeel geworden was van de Arbodienst Koninklijke Marine", vertelt Rob. Dit betekende onder andere een lange uitzending naar Cambodja. "Foekje stond

er in die tijd alleen voor met onze nog jonge zoon." Dat Foekje hem een workalholic noemt (uit betrouwbare bron vernomen) is dan ook niet vreemd. Rob maakte deel uit van diverse nationale en internationale duikadviescommissies en heeft zich uitgebreid beziggehouden met de implementatie van nieuwe duiktabellen bij de NOB en binnen Defensie. Daarnaast startte hij in 1999 met een promotieonderzoek naar 'cerebral air embolism', oftewel luchtbellen in het brein. "Ik ben gefascineerd door luchtbellen bij duikers en heb na al die jaren nog steeds de drive om dit verder op de kaart te zetten", vertelt Rob. "Mijn promotieonderzoek heb ik afgerond in 2003 in Rotterdam, naast mijn baan bij de marine waar ik in 2007 kolonel werd." Het waren goedgevulde dagen; zeker omdat Rob zich ook inzette voor de Nederlandse Onderwatersport Bond (destijds lid van verdienste en later erelid). EERLIJK ADVIES In 2013 kwam Rob van Hulst bij de marine in aanmerking voor 'functioneel leeftijdsontslag'. Rob en de Koninklijke Marine hadden echter zorgen over hoe alle kennis die Rob had opgedaan geborgd zou worden - ook omdat Rob na de promotie was doorgegaan met wetenschappelijk onderzoek. De marine kwam met een mooie oplossing: er werd een bijzonder

Tekst & foto: Harriët Plantinga

decompressieziekte bij duikers, is het ook een acute behandeling bij onder andere koolmonoxidevergiftiging en crush letsels. Patiënten met bijvoorbeeld bestralingsschade na kanker of met wonden die ontstaan door suikerziekte en slecht genezen, kunnen ook worden behandeld in de tank. Een reguliere behandeling in de tank met hyperbare zuurstof duurt ongeveer twee uur. Een behandeling bij een duikongeval duurt minimaal vijf uur. Dit is de enige hyperbare kamer in Nederland waar 24 uur per dag, 7 dagen per week patiënten behandeld kunnen worden met een spoedindicatie.

„Ik vind dat je als duiker eerlijk naar jezelf toe moet blijven. Stel je zelf de vraag of het nog veilig is om op de huidige wijze te blijven duiken.“ hoogleraarschap ingesteld aan de Universiteit van Amsterdam. Rob begeleidt daar, tot op de dag van vandaag, een aantal promovendi. "Ik begeleid twee artsen voor duikmedisch onderzoek specifiek voor Defensie: luchtembolieën en de giftigheid van zuurstof op de longen bij marineduikers. Verder begeleid ik nog twee onderzoekers die promotieonderzoek doen naar de toepassing van hyperbare zuurstof bij andere indicaties, zoals wondgenezing en de ziekte van Crohn“, vertelt Rob. Op deze manier krijgt hyperbare- en duikgeneeskunde ook een wetenschappelijk gezicht. In september 2024 gaat Rob met emeritaat en kan hij met een gerust hart zijn rijke erfenis achterlaten bij het AMC. We komen terug bij zijn passie voor duiken. Behalve dat hij wat tips heeft gegeven over mooie duikplekken, heeft Rob ook ideeën over het onderwerp veiligheid. "Duiken is een veilige sport, wel beoefend door veel ouder wordende duikers met overgewicht

en hartproblemen", vertelt hij. "Ik heb veel duikongevallen behandeld, sommige helaas ook met een dodelijke afloop." Rob is geen voorstander van keuren vanaf een bepaalde leeftijd. "We zijn in Nederland bezig om met behulp van een vragenlijst risico’s op te sporen zodat men een eerlijk advies krijgt om je wel of niet te keuren, los van de leeftijd van de sportduiker. Ik vind dat je als duiker eerlijk naar jezelf toe moet blijven. Stel je zelf de vraag of het nog veilig is om op de huidige wijze te blijven duiken. Laat je keuren of vraag om een duik-medisch advies.“ BOEREMA-TANK Ik krijg van Rob een rondleiding in de polikliniek hyperbare- en duikgeneeskunde. Hij laat de indrukwekkende Boerema-tank zien, waarin patiënten kunnen worden behandeld met 100% zuurstof. Behalve dat dit een geïndiceerde behandeling is bij

DUIKWERELD Rob's vrouw Foekje en zijn zoon Arnoud duiken beiden niet maar weten dankzij Rob veel over de duikwereld. "Ik ben vrij makkelijk toegankelijk voor iedereen en dat was privé soms lastig want het maakt mij niet uit of ik om advies gevraagd wordt in het weekend of in een vakantie", vertelt Rob. Ik vraag hem wat Foekje over hem zou zeggen als ik de kans kreeg om haar dit te vragen. Rob fronst zijn wenkbrauwen en herhaalt de vraag hardop. "Tja, ik denk dat ze zou zeggen dat ik aardiger ben dan ik lijk." Ik schiet in de lach en vraag om verduidelijking. "Voor de buitenwacht ben ik soms te duidelijk, ik heb mijn hart op de tong en niet iedereen kan dat waarderen", aldus Rob. Ik ben ook benieuwd wat zijn carrière met hem heeft gedaan. Daar moet hij even over nadenken want meestal is de vraag wat hij allemaal heeft gedaan. Na een moment van stilte, een van de weinige in dit interessante interview, geeft hij aan dat hij altijd een doel voor ogen heeft gehad: "Ik heb voor dat doel hard gewerkt, ik heb gedaan wat ik leuk vind en eigenlijk ben ik trots op hetgeen hier nu staat en opgebouwd is. Vanuit mijn hobby ben ik hoogleraar geworden, een prachtige combinatie." Al Rob's harde werk is beloond met een onderscheiding voor zijn inzet voor de hyperbare- en duikgeneeskunde. Rob heeft een lintje gekregen - en niet zomaar een lintje: hij is een Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. En terecht. 9/2022

DUIKEN.NL

KENNIS

VAN FOUTEN LEREN

VERKEERDE REACTIE

en paar jaar geleden was ik op zomervakantie in Kroatië, waar ik mijn AOWD behaalde. Met meer dan 30 duiken voelde ik me al behoorlijk zelfverzekerd onder water en ik wilde graag mijn opleiding voortzetten. Het duikcentrum was erg druk en dus dook ik bijna elke dag met verschillende buddy’s. Als afsluiting van mijn AOWDcursus stond een boottocht gepland naar een onderwaterboog die op een diepte van ongeveer 40 meter ligt. Mijn

duikinstructeur had echter niet alleen mij en drie andere AOWD-studenten op sleeptouw, maar ook drie andere gasten – ervaren duikers. Naast de diepe duik staat ook de oefening ‘ademen uit een alternatieve luchtbron’ op het programma. Kort voordat we het water in gaan is er al stress op de boot omdat de drie andere duikers al aan hun duik willen beginnen omdat ze niet met de groep mee willen. Onze gids grijpt in en dwingt ons haast te maken. Ik pak nog

DEEL JE VERHAAL MELD JE AAN!

Heb je ooit een keer een fout of een duikongeval meegemaakt? Meld je aan en vertel ons jouw verhaal via redactie@duiken.nl Meedoen is de moeite waard; andere duikers kunnen zo van je fouten leren. Wordt jouw verhaal in DUIKEN gepubliceerd, dan ontvang je als beloning een fantastisch duikhorloge uit de One-serie van Chris Benz.

DUIKEN.NL

9/2022

snel mijn kleine camera zodat ik nog een paar snapshots kan maken tijdens de duik (fout 1). Als we uiteindelijk met z’n allen in het water liggen en min of meer gezamenlijk langs het ankertouw afdalen, zien we dat de drie andere duikers al een stuk dieper zitten. Onze gids probeert nog de groep bij elkaar te krijgen, wat hem niet helemaal lukt (fout 2). Toch gaan we redelijk snel naar beneden en we duiken met de groep door de boog. Ik schiet de ene foto na de andere en moet me haasten om weer bij mijn buddy te komen die alleen maar oog voor de gids lijkt te hebben (zie fout 1). Nadat we door de boog zijn gezwommen controleert de gids onze luchtvoorraad. Achteraf weet ik nog dat ik hem plichtsgetrouw de manometer voorhield, maar er zelf niet naar keek. Misschien was ik te afgeleid door het zoeken naar fotomomenten, of misschien werd ik een beetje beïnvloed door de diepte (fout 3). Iets verder naar boven gaan we op een rotsachtige richel ongeveer 15 meter onder het oppervlak

Foto’s: W. Pölzer

Uit de bijdrage van één van onze lezers blijkt dat 30 bar niet automatisch een ‘lege fles’ betekent.

Teksts: Max Frische

FOUTENANALYSE FOUT 1: Zelfs als er geen oefeningen zijn

gepland voor het eerste deel van de opleidingsduik, moet je alles wat voor afleiding kan zorgen, zoals camera’s, op de kant laten zodat je je beter kunt concentreren en de groepsdynamiek niet verstoort.

FOUT 2: Afhankelijk van de afspraak met de drie andere duikers kun je zeggen dat hier een planningsfout is gemaakt. Als de duik voor de andere drie was bedacht als een duik met een gids, had er hiervoor een aparte gids moeten zijn. Als de duik was bedacht als ‘vrij’ duiken voor de drie duikers, zou de gids/duikinstructeur slechts in beperkte mate hebben hoeven aandringen op het handhaven van de groepsstructuur. FOUT 3: Op dit punt had de gids de oefening

voor het simuleren van de ‘zonder luchtsituatie’ moeten aankondigen. Het was dan onder andere mogelijk geweest om te controleren of er sprake is van bewustzijnsvermindering ten gevolge van de diepte omdat de cursist niet adequaat reageert.

FOUT 4: De luchtvoorraad moet voor aan-

vang van de oefening gecontroleerd zijn. Daar had de gids op moeten letten. De situatie die daarop volgde had hiermee voorkomen kunnen worden.

FOUT 5: 30 bar op een diepte van 10 meter is zeker voldoende om het wateroppervlak te bereiken, zelfs met inachtneming van de veiligheidsstop. Daarnaast waren er in totaal nog vier andere luchtbronnen in het water aanwezig om deze paniekopstijging te voorkomen. Hier ligt de verantwoordelijkheid van gids. Hij moet alle studenten te allen tijde snel kunnen bereiken. Hoewel het niet zo lijkt, zou het heel goed kunnen dat dit een verplichte decompressiestopduik was. Dan had het slecht kunnen aflopen. In zulke situaties, ook al is het moeilijk, is het motto: stop, denk, handel! In dit geval specifiek: Zorg dat je begrepen wordt door je buddy, ga naar de gids en los samen het probleem op. Dit is wat je een ervaren en veilige duiker maakt. Niet het aantal duiken in je logboek.

zitten om onze oefeningen te doen. Het voelt alsof het een eeuwigheid duurt voordat de vier cursisten eindelijk met alle oefeningen klaar zijn. Vooral mijn buddy doet er ontzettend lang over om zijn ademautomaat terug te vinden. Ondertussen is hij steeds aan het ademen uit mijn octopus. Vermoedelijk om wat tijd te winnen, besluit de gids om de oefening ‘vrije opstijging met alternatieve luchtbron’ met alle vier de cursisten tegelijk te doen. Dan ontstaat er een wat chaotische situatie omdat de andere twee studenten opstijgen, terwijl mijn buddy en ik een paar meter afdalen. Omdat ik te weinig lucht in mijn trimvest heb beweeg ik driftig met mijn vinnen en raak ik buiten adem terwijl mijn buddy nog steeds aan mijn octopus hangt. Op een gegeven moment dringt het tot me door dat ik mijn manometer al een hele tijd niet meer heb gecontroleerd (fout 4). En nu slaat de schrik me om het hart! De wijzer geeft 30 bar aan – ik ben nog nooit in het water geweest met zo weinig lucht. Ik krijg het ineens warm en koud tegelijk. Ik bevind me ruim beneden een diepte van tien meter, mijn duikinstructeur is net bezig met de andere twee cursisten en mijn buddy helpt om het laatste restje lucht uit m’n fles te zuigen. Ik weet niet meer wat ik heb gedaan maar mijn buddy moet hij mijn groeiende paniek hebben

gevoeld, want hij pakt eindelijk zijn eigen ademautomaat en geeft me het teken ‘naar de oppervlakte’. Nu ik weer ‘vrij’ ben weet ik ineens wat ik moet doen: naar boven - en snel (fout 5). De eerste meters heb ik de ademautomaat nog in mijn mond, maar op een gegeven moment dringt het tot me door dat ik moet uitademen als ik boven kom. Ik schiet steeds sneller omhoog, spuug de ademautomaat uit, adem hard uit en zwem als een gek naar boven. Overal luchtbellen om me heen, maar het kan me niet schelen. Ik wil gewoon naar de oppervlakte! Dat gaat gelukkig sneller dan verwacht. Aan de oppervlakte snak ik met wijd open mond naar lucht. Kort daarna komen mijn buddy, de gids en de andere twee cursisten boven. Iedereen is een beetje overstuur. Maar gelukkig is er niets met mij of de anderen gebeurd. Daarna hebben we uitgebreid over de situatie gepraat en realiseer ik me dat ik totaal verkeerd heb gereageerd. Maar als de paniek toeslaat, kun je niet meer helder denken. Ik weet nu in ieder geval dat je in geval van nood nog veilig kunt ademen uit een cilinder met 30 bar en dat een (on)gecontroleerde noodopstijging altijd de laatste optie is.

9/2022

DUIKEN.NL

REIZEN

COLUMN ANKE WESTERLAKEN

ROY EN ZIJN LUCHTVERBRUIK

Het begon allemaal een jaar of vijf terug. Ik werkte destijds in de reclame en na al die lange dagen op kantoor wilde ik wat nieuws. Het was tijd om het roer om te gooien en dat deed ik dan ook drastisch. Ik pakte m’n tas en sprong op een vliegtuig om te gaan duiken. Tegenwoordig noem ik mezelf gekscherend professioneel vakantieganger, en nee: ik lig niet de hele dag op mijn kont, al kan ik daar wel enorm van genieten. Wat ik wel doe? Tja, wat anders dan duiken, duiken en nog eens duiken, als gids op safariboten.

e kent ze vast wel, die luxe drijvende hotels die je naar verre duikstekken brengen voor prachtige duikavonturen. Op deze manier bezoek ik nogal wat landen, van Egypte tot Indonesië en van de Malediven tot de Bahama’s; als het maar enigszins warm is en het duiken fantastisch, dan ben ik wel te porren voor een reisje. Zo vertrok ik op een dag vanuit Hamata op weg naar het diepe zuiden van Egypte. Aan boord hadden we een Britse BSACduikclub en de sfeer zat er vanaf het begin lekker in. Op de eerste dag deden we wat check dives, even de uitrusting controleren, buddyparen maken, procedures doorlopen en vooral relaxen en genieten. Het is tenslotte vakantie voor onze Britse gasten. Op die eerste dag had ik een man van een jaar of 35 in mijn groep, laat ik hem Roy noemen, en hij was voor het eerst op duikvakantie. Roy was erg enthousiast over het duiken, de boot, het eten en ook in het gebruik van zijn lucht. Hij trok hij een tank leeg als een bezetene: 15 liter in 20 minuten! Zoals je begrijpt was Roy daar niet erg blij mee en dit werd dan ook snel onderwerp van gesprek. Na onze twee duikjes in de buurt van Hamata werd het tijd om het anker te lichten en de motoren te starten, om naar het diepe zuiden van de Rode Zee af te zakken. Het duiken op dag twee was fantastisch. De riffen in het diepe zuiden staan bekend om hun prachtige hardkoraaltuinen. We zagen van alles, van verschillende haaiensoorten tot schildpadden en dolfijnen. We doken in het blauw, rond pilaren, langs diepe drop-offs en in grotten. De sfeer in de groep werd alleen maar beter. De duikongemakken van de eerste dag verdwenen voor de meesten als sneeuw voor de zon, maar er was een uitzondering: Roy. Zijn luchtverbruik bleef enorm hoog en zijn ongenoegen niet minder. Gelukkig was hij in gezelschap van clubleden, die allemaal fantastische tips hadden over hoe Roy zijn luchtverbruik kon verbeteren. Maar wat hij ook probeerde, zijn probleem werd niet minder groot, zijn frustratie wel.

DUIKEN.NL

9/2022

Toen de hele club na het diner zat te genieten op het zonnedek, werd Roy’s probleem onderwerp van een groepsgesprek. Ik zat achteraf met een kopje thee en hoorde alle wijze adviezen wat afzijdig aan. Roy kreeg allerlei tips over skip breathing, minder diep ademhalen en allerlei andere zaken om zijn techniek te verbeteren. Nu stond ik niet zo te springen om aan dit gesprek deel te nemen, aangezien veel van mijn gasten instructeur waren en ik me niet wilde mengen in de dynamiek van een duikclub, maar deze dans zou ik niet ontspringen. Op een gegeven moment vroeg een van de jonge instructeurs, met Roy naast zich, mij om mijn mening en dan vooral wat ik van alle tips vond. Oeps, dat gesprek wilde ik niet voeren, ik was het namelijk helemaal niet eens met de gegeven adviezen. Oké, oké ... ik weet wel wat. “Kijk Roy, ik kan een lang gesprek voeren over hoe je dit zou kunnen oplossen, maar het lijkt mij veel beter idee dat ik het je gewoon laat zien.” Roy keek mij met grote ogen aan en volgens de clubleden was het onmogelijk om Roy langer dan 30 minuten met een 15 liter tank te laten duiken. Dat was natuurlijk onzin en dus besloot ik om er nog een schepje bovenop te doen. “Hé Roy, wat dacht je ervan dat we in plaats van 15 liter een 12 liter tank gebruiken?” Nou, dat deed de nodige instructeurs lachen. Volgens hen was het onmogelijk en ze vroegen me dan ook direct hoe ik dat dacht te gaan doen. “Heel eenvoudig” zei ik, “het enige wat hij moet doen is mijn instructies volgen.” Natuurlijk lieten mijn gasten me er niet makkelijk vanaf komen en wilden ze alles precies weten. Uiteindelijk beloofde ik eerst Roy mee te nemen op een duik van minimaal een uur, om daarna alles uit te leggen. En daar ging iedereen mee akkoord, al wilden ze allemaal wel eens zien wat voor trucjes ik uit mijn mouw kon schudden. Ze probeerden me uit de tent te lokken, maar ik hield mijn kaken stevig op elkaar en lichtte geen enkel tipje van de sluier op, want als ik het zou laten zien, dan zouden ze me geloven. Inclusief Roy. Je

Tekst en foto’s: Anke Westerlaken

moet weten dat Roy een grote kerel was en nieuw in de duiksport. Hij had net zijn Advanced gehaald en zoals ieder nieuwe duiker worstelde hij nog met zijn techniek. Zaken als skip breathing, ongeacht of je dat überhaupt wel wilt, gaan op dit moment Roy nog ver boven zijn pet. Het is een kwestie van ontspannen en de basistechniek verbeteren. Dag drie brak vroeg aan om 5:30 uur. Ik sprong uit bed, trok snel mijn kleren aan en klopte op alle deuren. We zouden die dag vier duiken gaan maken en dus planden we onze eerste duik voor het ontbijt en begon ik om 6.00 uur met de briefing. We lagen geparkeerd op Paradijs, mijn favoriete duikstek in het diepe zuiden van de Rode Zee. Paradijs is een rif op een plateau dat vanaf 25 meter met drop-offs afzakt in het blauwe water. Op het plateau een prachtige hardkoraaltuin en grote pilaren die overgoten zijn van leven. Het hoofdrif heeft in het zuidoosten een grot, die door de gaten in het plafond het licht naar binnen laat dansen. En alsof dat nog niet genoeg is, heeft het rif een lagune – en weer verborgen lagunes in die lagune. Na de briefing gingen we naar het duikdek om ons klaar te maken. Ik nam Roy even apart om uit te leggen hoe we deze duik zouden gaan doen. Hij begon mij direct te vertellen dat hij niet te diep wilde, om zo lucht te sparen. “Maak je geen zorgen Roy, ik zorg ervoor dat we een uur gaan duiken en dat je als je bovenkomt je nog 50 bar in je fles hebt. Maar ik kan dat alleen doen als jij mijn instructies nauwkeurig volgt. We gebruiken een 12 liter fles en in het water wil ik graag dat jij niet dieper gaat dan mij en dat je naast me duikt. Je houdt je meters in de gaten en zodra je 150, 100 of 50 bar hebt, laat je mij dat direct weten. Voor de rest wil ik dat je alleen maar geniet van de duik, het gaat ten slotte om de kwaliteit en niet om de kwantiteit.” We sprongen van de boot in het prachtige blauwe water van Paradijs, daalden af over de koraaltuin en namen de drop-off naar 29 meter. Toen Roy aangaf dat hij 150 bar had, stegen we geleidelijk op naar een diepte van 15 meter. Vanaf dat moment gingen we niet dieper, tot Roy aangaf dat hij 100 bar had en we onderweg gingen naar de 10 meter. We slingerden tussen de pilaren door, langzaam op weg naar het hoofdrif, waar je op een diepte van 6 meter een anemoonstad kunt vinden. Vlak daarachter zie je een gat in de muur en dat is de entree voor de grot. Samen gingen we naar binnen en doken door de vele gangen richting het westen, waar de start is van de eerste lagune. Nu had ik mij voorgenomen minimaal een uur te duiken en we waren al 50 minuten onderweg, maar gelukkig zat Roy nog steeds lekker in zijn lucht en dus besloot ik net zolang door te gaan totdat Roy nog 50 bar over had. Ik kan niet anders zeggen dan dat Roy het echt super heeft gedaan, want onze duiktijd was niet 60 minuten, deze was maar liefst 85 minuten! Toen we eenmaal boven kwamen vlak achter onze boot, stonden de andere leden van de duikclub al op ons te wachten. Zodra wij

onze neus boven water staken vroegen ze ons om onze duiktijd. “85 minuten!”, schreeuwde Roy en hij kreeg spontaan een applaus. Ik was het water nog niet uit of iedereen, inclusief Roy, vroeg mij wat ik nu had gedaan, want Roy ging het water in met 20 procent minder lucht, maar dook vier keer zo lang. Laat ik beginnen met op te merken dat deze techniek om je luchtverbruik te verbeteren niet voor iedereen werkt. Maar Roy was een onervaren duiker en daarbij een erg grote vent. Dus als hij onrustig is, lichamelijk of geestelijk, is de kans groot is dat hij veel meer lucht nodig heeft. We zien vaak op deze duikboten dat mensen de eerste dagen erg veel lucht gebruiken maar daarna gaat het in de regel veel beter. Niet omdat ze zoveel geleerd hebben, maar omdat ze niet meer zoveel nadenken en dat hun drijfvermogen beter wordt. Zaken als skip-breathing of ondiep ademen kan ik niemand aanraden. Wat ik altijd adviseer: zorg voor een goed en stabiel drijfvermogen, ontspan lichamelijk en geestelijk en gebruik iets dat ik luchtmanagement noem. Blijf zoveel mogelijk natuurlijk ademen; niet knijpen of iets overslaan. Het probleem zit namelijk niet in het ademen, maar in dat je meer ademt dan normaal. En dat doe je als je strest, een opdracht uitvoert, meer nadenkt of gewoon wat meer moet zwemmen of ergens mee worstelt. Dus door je te ontspannen wordt je ademhaling rustiger en gaat je luchtverbruik omlaag. In het geval van Roy verzekerde ik hem dat ik voor alles zou zorgen. Hij hoefde dus niet veel na te denken en tijdens de duik was ik zijn referentie voor diepte en snelheid. Ik deed het super rustig aan. Daarnaast maak ik gebruik van luchtmanagement en dat betekent zoveel als dat de lucht in je tank je maximale diepte op dat moment bepaalt. Je begint met de maximale geplande duikdiepte, afhankelijk van je brevettering, maar zodra je 150 bar hebt ga je niet dieper dan 15 meter, bij 100 bar is dat 10 en bij 50 bar is dat 5 meter. Zodra je dat doet zal je zien dat de meesten van ons met deze techniek en een 12 liter tank gewoon een uur of langer kunnen duiken. Nadat ik de techniek had uitgelegd aan Roy en zijn clubleden, was de discussie gesloten. Roy had namelijk laten zien dat het mogelijk is, ook al geloofde niemand dat hij dit kon – inclusief Roy zelf. De rest van die week hebben we nog prachtige duiken gemaakt en Roy heeft alle volgende duiken genoten. Het was een topweek op de Rode Zee en tot op de dag van vandaag houdt Roy contact over zijn duikavonturen en is hij net als zovelen van ons verslaafd aan deze fantastische sport. Love life... blow bubbles…

Anke Westerlaken is werkzaam als liveaboard Cruise Director, duikgids, PADI-, SSI-, DAN-instructeur en NOB Instructor Trainer. Ze organiseert sinds kort ook zelf duiktrips. Check: www.lovediving2.com 9/2022

DUIKEN.NL

ADVERTENTIES

WEBSITE DATABASE

BONAIRE

Advertenties voor deze rubriek kunnen per e-mail gestuurd worden aan Judith Rietveld: judith@duiken.nl

DIVE CENTER SCUBA DO Alles op loopafstand in het populaire Jan Thiel info@divecenterscubado.com www.divecenterscubado.com

EAST COAST DIVING Bootduiken Oostkust Bonaire: Turtle City & White Hole www.bonaireeastcoastdiving.com

REBEL DIVING CURAÇAO «Wij zijn absoluut geen duikfabriek» info@rebeldivingcuracao.com rebeldivingcuracao.com

CURAÇAO SUBLIME DIVING CURAÇAO «De wijze om duiken te ervaren!» info@sublimediving.com www.sublimediving.com

LANZAROTE DIVE COLLEGE LANZAROTE S.L. info@divecollegelanzarote.com www.divecollegelanzarote.com

LUXE VILLA CURAÇAO Luxe villa voor 18-20 personen met privézwembad, huisrif en heel veel ruimte. alszakaly@gmail.com

MADEIRA

MISS ANN BOAT TRIPS Met een luxe jacht naar Klein Curaçao zonder gesleep van duikmateriaal info@missannboattrips.com www.missannboattrips.com

MANTA DIVING MADEIRA www.mantadiving.com www.freedivingmadeira.com

PORTO MARI SPORTS, 5* Dive Center en strandwinkel op Curaçao’s mooiste strand info@portomarisports.com www.portomarisports.com

MALTA DIVE SYSTEMS (W.S) LTD info@divesystemsmalta.com www.divesystemsmalta.com

Duikcentrum de de Beldert Duikcentrum Beldert tel. tel. 0344-624505 0344-624505 Facebook: Articbenelux.nl Facebook: Articbenelux.nl HetArtic Artic 450 EX droogpak is het complete droogDe EX450 is het droogpak met Het450 Artic EX complete droogpak is het complete droogpak met frontzipper voorvoor de duiker. alles eisende droogfrontrits veeleisende Geleverd pakvoor met de frontzipper de alles eisende droogpakmetalen duiker. Geleverd metT-Zip metalen of kunststof T- Tmet of kunststof rits voorzien pak duiker. Geleverd met metalen of kunststof Zippritsbescherming, rits en 2 EX pockets met van twee pockets Zipp ritsritsbescherming, en ritsbescherming, 2 met EX pockets met bungee koord, bretels, latexlatex polsseals, latex ne-nebungeekoord, bretels, latex polsseals, latex of of of bungee koord, bretels, polsseals, latex opreen neckseal metmet neopreen bescherming, te-teneopreen nekseal opreen neckseal neopreen bescherming, lescopische romp en soles. Verstevigd opop zit-zitlescopische romp en flex soles. Verstevigd telescopische romp enflex flex-zool schoenen. De vlak,450 kruis, arm, been enop kuit gedeelte. Optioneel vlak, kruis, arm, been enhet kuit gedeelte. Optioneel Artic EX is verstevigd zitvlak, kruis-, is neck enen polsseals in verwisselbare silicone is neck en polsseals in verwisselbare silicone arm-, kuitbeengedeelte. Optioneel kun je uit-uitvoering. Incl. opbergtas, ritsenwas, inflatorslang voering. Incl. opbergtas, ritsenwas, inflatorslang ook kiezen voor verwisselbare siliconen nek- en en 6mm kap. De overlay is iniswax, 7inkleuren leveren 6mm kap. De overlay 7inflatorslang kleuren leverpolsseals. Inclusief opbergtas, baar. Perfecte pasvorm doordat hethet pakpak gratis opop baar. Perfecte pasvorm gratis en 6 mm cap. Verkrijgbaar indoordat zes verschillende maatmaat gemaakt wordt. gemaakt kleuren en wordt opwordt. maat gemaakt.

Padi Dive Resort *****

Sealand

DIVING

Duikcursussen - Flesvullingen - Verkoop en Verhuur info@sealanddiving.nl www.sealanddiving.nl 0642651117

Center Parcs Port Zélande Port Zélande 2 3253 MG Ouddorp

DUIKEN.NL

8/2022

CenterCamping Parcs Port Zélande Den Osse Camping Den Osse er inn Port Zélande 2 Blankersweg 4 Blankersweg 4 beg 3253 MG Ouddorp 4318 TV Brouwershaven an v 4318 TV Brouwershaven n

e ing r eid teu opl ruc I t D s A n i P t e to All

06 - 42651117 - info@sealanddiving.nl - www.sealanddiving.nl

POSEIDON CALELLA info@poseidoncalella.com www.poseidoncalella.com Costa Brava

DUIK DE NOORDZEE SCHOON TRAININGEN

NU OOK ALS CADEAUBON VERKRIJGBAAR!

www.getwet.nl DE MEEST COMFORTABELE MANIER OM TE DUIKEN IN ZEELAND! Alleen of met groep

wwww .te ikusih wc.thedcu hd ksohpo.npl.nl

MAIL DAN JUDITH@DUIKEN.NL

PRELUNA HOTEL & SPA reservations@preluna.com, www.preluna.com

SPANJE

BOCA BEACH OCEANCLUB Nieuw PADI 5* Dive Resort in St. Michielbaai info@boca-oceanclub.com www.boca-divecenter.com

WILT U MEER WETEN OVER ADVERTEREN IN DUIKEN?

DIVE VISION MALTA info@divevisionmalta.com, www.divevisionmalta.com

ACUPUNCTUUR VOOR DUIKERS! Behandeling van klaarproblemen door chronische verkoudheid of allergie. Janneke Vermeulen, acupuncturist -fysiotherapeut (lid NVA) en PADI-Divemaster. Duikmedisch opgeleid door de Scott Haldane Foundation en specialist in acupunctuur bij duikproblemen!

www.mermaidmedicine.com

DUIKSCHIP PANDA tel.: 06 53 54 61 70 info@duikschip.nl www.duikschip.nl

Getijdentabel Zeeland september 2022

VINKEVEEN Scuba-Academie Full Service Duikcentrum aan de Vinkeveense Plassen

PUCK PRO + www.scuba-academie.nl PUCK PRO +

DUITSLAND

PUCK PRO +

Tauchbasis Kreidesee Hemmoor www.facebook.com/kreidesee % + 49 4771 7921 w w w. k r e i d e s e e t a u c h e r. d e

Getijdeninformatie Zierikzee DATUM

TIJD HOOGWATER

1 september 2 september 3 september 4 september 5 september 6 september 7 september 8 september 9 september 10 september 11 september 12 september 13 september 14 september 15 september 16 september 17 september 18 september 19 september 20 september 21 september 22 september 23 september 24 september 25 september 26 september 27 september 28 september 29 september 30 september

07:46 08:16 08:56 09:47 10:51 12:12 99:56 02:25 03:37 04:32 05:19 06:01 06:41 07:16 07:48 08:18 08:50 09:28 10:18 11:47 00:43 02:02 03:01 03:46 04:24 05:00 05:37 06:14 06:48 07:17

19:42 20:19 21:09 EK 22:11 23:26 -13:41 15:00 16:01 16:51 VM 17:34 18:12 18:47 19:20 19:51 20:24 21:03 LK 21:50 22:59 -13:22 14:29 15:19 16:00 16:37 NM 17:12 17:47 18:20 18:45 19:15

TIJD LAAGWATER 01:22 01:55 02:33 03:22 04:25 05:45 07:15 08:30 09:31 10:22 11:05 11:45 00:12 00:49 01:24 01:56 02:31 03:11 04:06 05:23 06:54 08:07 09:02 09:43 10:17 10:48 11:20 11:51 00:17 00:51

13:24 14:00 14:45 15:43 16:57 19:52 19:52 21:01 21:58 22:47 23:31 -12:21 12:55 13:28 14:03 14:42 15:31 16:38 18:07 19:33 20:37 21:25 22:04 22:37 23:11 23:44 -12:24 12:59

PUCK PRO + PUCK PRO +

Stroomkentering t.o.v. Zierikzee/Colijnsplaat DUIKPLAATS

HW (tijd in min)

LW (tijd in min)

Westbout Burghsluis Plompe Toren Heerenkeet Borrendamme Zeelandbrug

-25 -20 -15 -30 -40 -45

-25 -20 -15 -20 -20 -25

Belangrijke telefoonnummers: ALARMNUMMER Zeeland: 112 Weerbericht KNMI waterweerlijn: 0900-4008003 Voor meldingen van schade aan vistuig en/of hinderlijk geplaatst vistuig, onenigheid met vissers, bel met Zevibel, tel: 0113-576066 (zevibel@zeelandnet.nl) Deze nummers bellen bij duikongevallen, vragen naar de duiker-arts: Duikmedisch Centrum Den Helder: 0223-653076 Spreekuur duikerarts: maandag tot donderdag van 13.00-14.00 uur, tel: 0223-653076 Duikmedisch Centrum Universiteitsziekenhuis Antwerpen, Eenheid Hyperbare Geneeskunde, tel. 0032-3-8213055 (24 uur per dag bereikbaar) Duikmedisch Centrum Zeebrugge: 0032-50-558689 of tijdens weekeinden en avonden 0032-50-558713

EvErything EvErything you you nEEd. nEEd. EvErything you you nEEd.don’t. nothing nothing EvErything youyou nEEd. don’t.

nothing youyou don’t. EvErything you nEEd. nothing don’t.

• Slim design for a perfect fit • Large display for superior readability Slim design a perfect fit •• Intuitive userfor interface • Slim design for a perfect fit • Slim design for a perfect fit •Large Large display for superior readability • Large display for superiorEverything •readability display for superior readabilityIn the color you want. you need. • Slim design for a perfect fit ••Intuitive user interface Intuitive user interface • Intuitive user interface

nothing you don’t.

• Large display for In superior readability Everything you need. the color you want.

• Intuitive interface Everything you need. In theEverything color youuser want. you need. In the color you want.

mares.com

Everything you need. In the color you want.

mares.com mares.com mares.com

mares.com 8/2022

DUIKEN.NL

NEDERLAND

DUIKTEAM VAN DE MAAND NOBATOWA

NOBATOWA Iedere maand bezoekt Franka Appelman een duikvereniging in Nederland. Deze maand trekt ze richting Bussloo, waar ze kennismaakt met de duikers van NoBaToWa.

aarom zou deze duikvereniging ‘Duikteam van de Maand’ moeten worden? Alleen al de naam maakte mij nieuwsgierig, want NoBaToWa is niet heel gebruikelijk. Na een korte speurtocht op de website kom ik erachter dat dit een afkorting is van ‘No Bar To Waste’; heel origineel! Eric zit in het bestuur met als taak het organiseren en begeleiden van activiteiten. Hij vertelt: “Ik denk niet dat NoBaToWa veel anders is dan andere duikteams. We hebben tenslotte allemaal dezelfde afwijking/hobby: duiken! Opvallend is dat we in iedere leeftijdsgroep leden hebben die allemaal gezellig met elkaar omgaan, zowel aan de bar op een clubavond als aan de waterkant bij een clubduik, of op vakantie. Ieder lid is even gewaardeerd.” Deze argumentatie alleen al is voor mij reden om NoBaToWa in het zonnetje te zetten. NoBaToWa heeft zijn thuisbasis in Deventer (Overijssel) en de huisplas in Bussloo (Gelderland). In Deventer wordt het clubhuis van een andere duikvereniging op

DUIKEN.NL

9/2022

donderdagavond gehuurd en NoBaToWa. organiseert de gebruikelijke activiteiten van een duikvereniging. In het seizoen wordt om de week een clubduik georganiseerd, in diverse plassen tot 1,5 uur rijden rond Deventer. Jaarlijks wordt een Zeelandkampeerweekend georganiseerd en een bootduik in de Vinkeveense Plassen mag ook niet ontbreken. En rond Pasen wordt traditioneel onder water naar paaseieren gezocht. “Momenteel hebben we een aantal leden met een uitdaging; hierdoor moeten de fitte duikers de uitrustingen van de minder fitte naar de waterkant dragen, waar deze in het water omgedaan worden. Op deze manier kunnen we toch allemaal duiken”, vertelt Eric. Het is duidelijk dat er rekening gehouden wordt met iedereen, en er alles aan gedaan wordt om iedereen te kunnen laten duiken. Als corona het toelaat, wordt er ook jaarlijks een buitenlandreis georganiseerd naar bijvoorbeeld de Rode Zee, Gozo, Lanzarote of Bonaire. Er is een aantal gevleugelde uitspraken tussen de leden van

NoBaToWa. Een daarvan is ‘What happens at NoBaToWa, stays at NoBaToWa’. Er wordt wat lacherig over gedaan dat de leukste anekdotes niet met mij gedeeld mogen worden, maar ondertussen krijg ik toch wat dingen te horen. Zoals bijvoorbeeld die keer dat Eric in de winter in het water dook en zijn droogpakrits niet had dichtgedaan (en ook geen droge kleding mee had!). De stoelverwarming kwam erg van pas... ONDERWATERPARCOURS Tijd om huisplas Bussloo aan mij te laten zien. Je kunt op verschillende plekken bij Bussloo duiken, waarvan de bekendste instap Bussloo Schurinkshof is. Hier is een onderwaterparcours aangelegd, en de instap is geschikt gemaakt voor duikers. Bussloo Schurinkshof is dan ook een gewilde en bekende duikstek voor duikers in Midden-Nederland. Eric: “Het hele jaar door is het hier leuk duiken; in de winter op het parcours met de objecten is altijd wel wat te zien, in het voorjaar de jagende snoeken in het zonnetje, in de zomer vis zoeken tussen de begroeiing en in de herfst genietend van het nog steeds warme water. In de winter kunnen er soms zelfs ijsduiken plaatsvinden!” Vandaag zijn we de enige duikvereniging op de parkeerplaats, maar op andere dagen kan het een stuk drukker zijn. NoBaToWa kiest

Tekst: Franka Appelman

er soms voor op een andere plek te water te gaan om de rust op te zoeken. Sommige plekken zijn bekend en omschreven in de bekende gids voor duikers, andere plekken zijn onbekend. Zodoende kennen de leden ook de mooiste plekjes van hun huisplas. We zijn met een gezellige hoeveelheid clubleden; van heel ervaren duikers tot iemand die zijn eerste fun-duik maakt na het behalen van zijn brevet. Ook zijn er partners en kinderen aanwezig die niet duiken en er een gezellig dagje uit van maken. Handig voor het bewaren van de autosleutels en het maken van de groepsfoto’s! We gaan met zes buddyparen te water. Na een stukje uitzwemmen komen we bij het touw van het onderwaterparcours. Er liggen in Bussloo meerdere touwen voor verschillende zwemroutes. Aan de touwen hangen kaartjes met aanwijzingen richting welk object dit touw loopt. Wij volgen het touw richting de stadsbus. Richting de diepte zien we een snoek in het groen die we een stukje volgen. Nadat hij snel wegzwemt, keren wij weer om en zwemmen we naar de stadsbus. We kunnen door de bus heen zwemmen. De stoelen zijn verwijderd, maar de chauffeursplek is nog duidelijk zichtbaar. We kunnen op verschillende plekken de bus verlaten, aangezien enkele ramen en het luik van de nooduitgang zijn verwijderd. We zwemmen via de voorruit de bus weer uit als we opnieuw een grote snoek zien. Deze laat zich rustig bewonderen. Hij ligt vlak naast het bushokje en de geparkeerde

fiets, net alsof hij aan het wachten is op de bus! Wij vervolgen onze route via het touw. We komen aan bij het pijpenrif met grote gestapelde rioleringsbuizen. Je kunt hier doorheen zwemmen of erlangs. Tussen en onder de buizen zitten de schuilplaatsen van veel kleine visjes. We zwemmen ondiep weer terug. De bodem is heuvelachtig, dus het kompas is nodig om op koers te blijven. Ondiep wisselen velden met waterplanten af met zandbodem. Als je goed oplet, zie je hier veel leven. Kleine visjes verschuilen zich in het groen, waterinsecten lopen over de bladeren van de waterplanten en enkele kikkervisjes zijn zichtbaar op de zandbodem. Ook zien we opvallend grote mosselen in het zand liggen. Later op de middag maken we nog een duik waarbij we weer andere objecten tegenkomen; een oefenplatform op zes meter, een bouwsteiger met een beeldhouwwerk van twee bouwvakkers die elkaar de hand schudden en bloempotten met waterlelies. Onder de bouwsteiger zien we wederom een grote snoek, die zich rustig laat bekijken

en om ons heen zwemt. Vervolgens het bandenrif. Hier loopt geen touw van het onderwaterparcours, dus je moet weten waar je het kunt vinden. Ik had er weleens van gehoord, maar het nog nooit zelf gevonden. Het bandenrif blijkt een bijzonder kunstwerk te zijn: een vierkanten stellage waar vanuit het midden naar elke hoekpunt banden hangen. Bijna aan het einde van de duik worden we gepasseerd door een paling. Deze worden niet vaak gezien in Bussloo! Een andere gevleugelde uitspraak van NoBaToWa (‘Niet gefilmd is niet gezien’) gaat dit keer niet helemaal op, want de staart van de paling staat net op een foto die Eric probeert te maken. We liggen vandaag bijna twee uur in het water op een maximale diepte van 9 meter. Maar gezien de grote variatie van objecten, de afwisselende bodem en de hoeveelheid leven heb ik me geen moment verveeld. En door het prettige gezelschap van de leden van NoBaToWa is de dag voorbijgevlogen. NoBaToWa is terecht het Duikteam van de Maand.

INFO Duikteam: Duikvereniging NoBaToWa, opgericht 1997 Huisplas: Bussloo Aantal leden: 57 Duikorganisatie: PADI Eigen clubhuis: In Deventer, wordt op donderdagavond gehuurd van andere duikvereniging. Zwembadtrainingen: Nee, wel huren van zwembad voor cursussen. Jeugdteam? Nee Bijzonderheden: Gezellige en actieve duikvereniging, in ieder leeftijdsgroep leden die gezellig met elkaar omgaan. To do in omgeving: Rondom de plas zijn verschillende grasweides en zandstrandjes met en zonder speeltoestellen voor de kinderen en diverse horeca-gelegenheden. Er is een naturistenstrand en Thermen Bussloo is gevestigd aan het water. Website: www.nobatowa.nl

9/2022

DUIKEN.NL

VOLGENDE MAAND

DUIKEN OKTOBER

VERSCHIJNT OP 22.9.2022

DUIKEN ISSN: 0923-7607 Verschijnt maandelijks bij: VOOR ABONNEMENTEN NEDERLAND: VIPMEDIA PUBLISHING EN SERVICES Postbus 7272, 4800 GG Breda Tel: 076-5301721 Takkebijsters 57a, 4817 BL Breda Handelsregister Breda: 20039731 VOOR ABONNEMENTEN BELGIË: VIPMEDIA PUBLISHING EN SERVICES Tel: 03/645 56 18 HOOFDREDACTEUR: Judith Rietveld judith@duiken.nl EINDREDACTEUR: Nique Hanskamp nique@duiken.nl REDACTIEMEDEWERKERS: Manja Jurgens, Carlo Vreugde, Pim Valk, Nina Tourton, Peter Sebes, Franka Appelman VORMGEVING: Daniel Müller, Diederik Martens REDACTIEADRES VOOR NEDERLAND EN BELGIË: Postbus 7272, 4800 GG Breda Tel: 076-8507018 e-mail: redactie@duiken.nl REDACTIE TAUCHEN (DUITSLAND): Alexander Kassler AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE: Raymond Wennekes, Anke Westerlaken, Menno Gaastra, Janny Bosman, Stefan Panis, Rob Schreuder, Harriët Plantinga, Ben Stiefelhagen, Patrick Kranenbroek en Peter ‘Bootsy’ Boots

HAAILIGHTS

VERANTWOORDELIJK UITGEVER: Michel Florisson, algemeen directeur

VOOR DE FANS

ADVERTENTIES: Prijslijst op aanvraag, informatie bij Judith Rietveld, tel. 06-22 48 06 17 e-mail: judith@duiken.nl ABONNEMENTEN: Jaarabonnement € 64,50 (incl. verzendkosten) Abonnementen kunnen elke maand ingaan. Een jaarabonnement of halfjaarabonnement wordt automatisch verlengd. Prijswijzigingen voorbehouden. U kunt ook gebruikmaken van ons e-mailadres: abo.duiken@vipmedia.nl. Kijk voor abonnementaanbiedingen op pagina 92 of op www.duiken.nl.

Haaien... wie is er nou niet dol op? Volgende maand staan ze in het zonnetje, onder meer in een uitgebreide reportage over de Azoren en als fotomodellen bij de World Shootout – te bewonderen in onze galerij.

OPZEGGING ABONNEMENTEN: Schriftelijk minimaal 4 weken voor de afloop van de abonnementsperiode aan: VIPMEDIA, voor Nederland: Postbus 7272, 4800 GG Breda voor België: Komiteitstraat 46-52, 2170 Merksem Of per e-mail aan: abo.duiken@vipmedia.nl Telefonisch: 076-530 17 21, voor België: tel. 03/645 56 18. Openingstijden abonnementenservice: Maandag t/m donderdag van 09:00-17.00 uur en vrijdag van 09:00-13:00 uur. VERKOOPPRIJS: Losse nummers € 6,95 Duiken wordt geleverd via www.vipwinkel.nl, duiksportzaken, kiosken en per abonnement. DISTRIBUTIE: Losse verkoop Nederland: Betapress BV Losse verkoop België: AMP NV DRUK: PreVision Graphic Solutions BV

FOTOSCHOOL

Poetsstations en hun bezoekers door de lens van een professionele fotograaf.

REIS DOOR DE TIJD UITGELICHT: ATOMIC

Wat doet een zeebaars in 2200 jaar oude paleizen en villa’s van het Romeinse Rijk? Het antwoord is te vinden rond de grote havenstad Napels. 98

DUIKEN.NL

9/2022

Alles over het bekende merk; van productieweetjes tot de nieuwste ontwikkelingen.

Niets van deze uitgave mag overgenomen w orden zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Opname van dit tijdschrift in een lees portefeuille is niet toegestaan. De redactie werkt onafhankelijk van welke organisatie dan ook. De redactie en de uitgever zijn tevens niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd aan ons toegezonden redactionele tekst en/of foto’s worden niet geretourneerd. Duiken is de Nederlandse uitgave van Tauchen, uitgegeven door Jahr Top Special Verlag GmbH & Co KG, Troplowitzstraße 5, D - 22529 Hamburg. Uw naam, adres en telefoonnummer worden opgenomen in ons gegevensbestand. Dit bestand wordt gebruikt voor het uitvoeren van de met u gesloten overeenkomst. Daarnaast kunnen wij uw gegevens gebruiken voor marketingdoeleinden, waaronder het uitvoeren van onderzoek om producten en diensten beter op de behoeften van abonnees af te kunnen stemmen. Ook kunnen wij en derden uw gegevens gebruiken om u te informeren over producten en diensten. Als u niet wilt dat uw gegevens voor deze doeleinden gebruikt worden, dan kunt u dit schriftelijk aan ons melden. Tevens kunt u uw eigen gegevens opvragen en ver zoeken om ze te laten corrigeren of verwijderen. Stuurt u hiertoe een verzoek aan abonnementenadministratie Duiken, Postbus 7272, 4800 GG Breda Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers.

Mis geen moment! SportDiver

Transformeer je smartphone in een échte onderwatercamera

Als je smartphone hét apparaat is waar jij al je belevenissen mee vastlegt. Dan is de SeaLife SportDiver dé behuizing die jij nodig hebt voor al je onderwateravonturen! Met de (gratis) SportDiver App wordt je Smartphone een échte onderwatercamera met een breed scala aan instellingen. De SportDiver is gegarandeerd waterdicht tot -40 meter en dubbel gezekerd middels een vacuümsysteem en lekalarm. Geen zorgen om waterschade. Geschikt voor alle actuele Apple iPhones en bijna alle Android smartphones.

RM-4K

Klein van stuk, groots in prestatie De SeaLife Reefmaster RM-4K is de enige actiecamera ter wereld die speciaal voor onder water is gemaakt. Hij is waterdicht tot -40 meter, makkelijk te hanteren en eenvoudig in de bediening. Je hebt keuze uit verschillende camera- en onderwaterinstellingen. De Reefmaster RM-4K is klein van stuk én geeft een hoogwaardige foto en 4K-filmkwaliteit. Het is de onderwatercamera die je even makkelijk bij je steekt om er zeker van te zijn dat je geen moment zal missen.

3.0

Zo stoer als hij eruitziet, zo makkelijk is hij in gebruik De SeaLife Micro 3.0 is speciaal gemaakt voor onder water en dat merk je aan alles; Of dat nu de drie uur batterijduur, grote display, stevige grip, pianotoetsen, groothoek, optionele macrolenzen, waterdichtheid tot 60 meter, bedieningsgemak, compacte vorm of degelijkheid is. De camera is volledig geseald waardoor de kans op waterschade uitgesloten is. Door zijn compacte formaat neem je hem gemakkelijk mee tijdens elke duik. En daardoor mis je geen moment!

Voor meer informatie: Sealife Benelux BV

Tel. +31 (0)10 59 103 88

www.sealife-cameras.eu

SUUNTO EON STEEL BLACK

Explore like never before. MULTIPLE DIVE ALGORITHMS

WIRELESS CONNECTIVITY

www.suunto.com

WIRELESS TANK PRESSURE

SUPERIOR VIEWING

DUIKEN september 2022

Articles inside

Column Anke Westerlaken

Duikteam van de maand

De WOW-factor

Van fouten leren

Interview Rob van Hulst

Zwemmen & freediven

De huid

Mysrerieus wrak in de Dover Strait

8 tips van een pro

Zomerbootduik

Langs de decolijn

Software tegen zweefvuil

Inside

Shopping

Nieuws

Lezersreizen

Dolfijn gebruikt zee-apotheek

Nina’s Nice News

MS Bull in de Zeeuwse Delta