25
2000-2005 | MINIX 3 en het erfgoed van informatica Als een van de eerste universiteiten in Nederland begon de Vrije Universiteit in de jaren zeventig met een afdeling informatica. Dankzij de Amerikaanse hoogleraar Andy Tanenbaum bereikte de VU-informatica al snel internationale faam. Tanenbaum werd vooral bekend door het besturingssysteem MINIX. In 2006 kwam MINIX 3 uit, dat nog steeds wordt gebruikt in het onderwijs. Historicus Danny Beckers schetst de ontwikkeling van informatica aan de VU en de achtergronden van MINIX.
Informatica aan de VU Danny Beckers, met toevoegingen van Andy Tanenbaum De VU was er vroeg bij met haar afdeling Informatica. Al vanaf 1971 konden studenten wiskunde zich inschrijven voor de afstudeerrichting informatica. De studie betrof vooral de beschrijving en ontwikkeling van geautomatiseerde numerieke processen, en de studie van de bijbehorende foutenmarges. De VU was, in de persoon van de hoogleraar Jurjen Koksma (1904-1964) sinds de oprichting betrokken bij het Mathematisch Centrum, tegenwoordig bekend als het Centrum voor Wiskunde en Informatica. Dit centrum werd in 1946 opgericht op initiatief van een aantal hoogleraren wiskunde, die een nieuwe vorm van wiskundebeoefening voorstonden. Met het centrum wilden zij bijdragen aan de wederopbouw van de Nederlandse economie. Het rekencentrum van het Mathematisch Centrum was een van de wezenlijke onderdelen, en het was van daaruit dat de VU al vroeg kennis had van de bouw van computers. Het Mathematisch Centrum was onder andere betrokken bij het ontwerp van de X1 van de Nederlandse computerfabrikant Electrologica. De vroege betrokkenheid van de VU bij informatica kwam dus niet uit de lucht vallen. In de jaren zestig verrichtten medewerkers en studenten van de VU rekenwerk op de machines van het Mathematisch Centrum. Veel wiskundestudenten zouden via het Centrum het werkveld instromen. Met de in 1970, respectievelijk 1972
100
V U - VO O RW E R P E N E N H U N V E R H A LE N
aangestelde buitengewoon hoogleraren Reinder van de Riet en Jacob de Bakker bood de VU wiskundestudenten vanaf 1973 zelfs een groot aantal vakken aan, die zich uitstrekten van numerieke wiskunde tot bedrijfsautomatisering, en van programmeren tot de bouw van databases. Beiden hoogleraren hadden aan de VU gestudeerd en daarna enige jaren aan het Mathematisch Centrum gewerkt. In 1971, precies tussen deze twee benoemingen in, werd Andy Tanenbaum aangesteld als wetenschappelijk medewerker, vanaf 1978 als lector en vanaf 1980 als hoogleraar. Een van de colleges die hij verzorgde, behandelde het ontwerp van besturingssystemen. Om studenten de gelegenheid te bieden die besturingssystemen zelf nader te kunnen bestuderen, maakte hij midden jaren tachtig MINIX. Het was een kleine versie van het populaire besturingssysteem UNIX (MINi unIX), dat een paar jaar eerder door Bell Labs was ontwikkeld. Besturingssystemen voor computers waren een relatief nieuw fenomeen in de jaren zeventig van de twintigste eeuw. De oude mainframes werden wel uitgerust met een set basiscommando’s, maar de noodzaak voor een besturingssysteem deed zich pas voelen toen het in de jaren zestig gangbaarder was geworden dat meerdere gebruikers op dezelfde computer werkten. Het besturingssysteem van de computer zorgde ervoor dat de verschillende programma’s die werden gebruikt, op een efficiënte manier door de computer werden afgehandeld – zonder dat er onderweg informatie verdween of processen stokten. Op die manier kon bijvoorbeeld het resultaat van de ene gebruiker
