5
1900-1905 | Willem Hovy en zijn portret In de collectie van de VU bevindt zich het getekende portret van Willem Hovy. Hovy was directeur van bierbrouwerij en azijnmakerij De Gekroonde Valk in Amsterdam, destijds de grootste brouwerij van Nederland. Als religieus geïnspireerd, sociaal betrokken en vermogend ondernemer speelde hij een belangrijke rol bij de stichting van de VU. Het portret van Hovy bepaalt ons bij de belangrijke rol van de betrokken ‘achterban’ van de VU. Wie was Hovy, en was hij de enige donateur? Daarop reflecteert Fred van Lieburg.
Willem Hovy (1840-1915) was een van de initiatiefnemers tot de oprichting van de Vereeniging voor Hooger Onderwijs op Gereformeerden Grondslag in 1878 en werd voorzitter van het college van directeuren. Bij de oprichting van de Vrije Universiteit, twee jaar later, schonk hij niet minder dan 25.000 gulden en verder doneerde hij jaarlijks 250 gulden per leerstoel. Hovy was oprichter of bestuurder bij een groot aantal organisaties op het gebied van zending, werkverschaffing en armoedebestrijding en actief in de Amsterdamse politiek. Binnen zijn eigen bedrijf voerde hij een betrekkelijk sociaal beleid, met onder andere een pensioenfonds, vrije zon- en feestdagen en extra loon bij de geboorte van een kind. Hij was een diepgelovig en sociaal voelend mens, die zich verantwoordelijk voelde voor de aan hem toevertrouwden. Zijn bijdragen aan de VU passen in dat beeld. Hovy bleef de universiteit financieel steunen, ook nadat hij na een conflict rondom Kuyper aftrad als voorzitter van het college van directeuren. De start van de collectie portretten van VU-prominenten ligt in 1921, toen de VU het portret van haar oprichter Abraham Kuyper na zijn dood geschonken kreeg. Het was echter pas in 1992 dat er een portret van Hovy kwam. Zijn buste naast de aula in het hoofdgebouw is van nog later. De portrettekening werd kort na 1900 gemaakt door Martha Amalia Voullaire (1856-1932). Voullaire was een leerling van de Amsterdammer Jan Pieter Veth, een bekend portretschilder en kunstcriticus, die ook Kuyper geportretteerd heeft. Toen ze het portret maakte, was ze de gouvernante van het gezin Hovy. De zachte kleuren (door het
20
V U - VO O RW E R P E N E N H U N V E R H A LE N
gebruik van pastelkrijt) passen bij de geconcentreerde houding van Hovy en geven het geheel een zeer vriendelijke uitstraling. De naar binnen gekeerde houding van de afgebeelde plaatst het werk in de traditie van Veth, waarin de modellen vaker het publiek niet aankijken. Het portret is in 1992 aan de Vrije Universiteit geschonken door de familie Hovy en het hangt nu in de forumzaal van de VU, met andere oprichters, rectores en bestuurders.
