7
1910-1915 | Het herdenkingstegeltje van de Valeriuskliniek Al sinds de oprichting van de Vrije Universiteit in 1880 bestond de wens om tot een eigen faculteit geneeskunde te komen voor het opleiden van ‘christen-artsen’. Officieel zou de medische faculteit pas in 1950 van start gaan, maar ze heeft een veel langere voorgeschiedenis. Dit verder onbekende tegeltje laat iets zien van deze geschiedenis. En het roept bij Abel Thijs, internist aan Amsterdam UMC, gedachten op over verbinding: tussen lichaam en ziel, levensovertuiging en zorg, heden en toekomst.
Van hoogleraar tot ziekenhuis, en de waarde van een tegeltje Dit tegeltje is een van de weinige fysieke objecten die herinneren aan de roerige voorgeschiedenis van de medische faculteit van de VU. Het toont een afbeelding van de entree van de Valeriuskliniek en de openingsdatum: 3 november 1910. De ingang lijkt gelijk aan een foto uit ca. 1935, vóór de grote verbouwing in 1937-1941. Dergelijke tegeltjes werden vaak gemaakt bij een jubileum of herdenking. En zowel het vijftig- als het honderdjarig bestaan van de kliniek zijn uitgebreid gevierd. Er is echter geen concreet bewijs om het aan een van beide gelegenheden te koppelen. In 2017 is het pand na veel ophef gesloopt, maar toen was de gewoonte om tegeltjes te maken helaas verdwenen. Het tegeltje kan ook gecreëerd zijn naar aanleiding van de verbouwing in 1937. Toen verdwenen namelijk de karakteristieke torentjes, en kreeg het gebouw een nieuwe, minstens even karakteristieke gevel. In 1907 werd de eerste hoogleraar geneeskunde aangesteld, de psychiater Leendert Bouman. De universiteit werkte intensief samen met de ‘Vereeniging tot Christelijke Verzorging van Krankzinnigen en Zenuwlijders’. Dit leidde in 1910 tot de opening van de Valeriuskliniek aan het Valeriusplein in Amsterdam-Zuid, waar Bouman geneesheer-directeur werd. In 1919 werd een tweede hoogleraar aangesteld, Frits Buytendijk, voor wie naast de kliniek een Physiologisch Laboratorium werd gebouwd. Bij drie hoogleraren mocht van een zelfstandige faculteit gesproken
28
V U - VO O RW E R P E N E N H U N V E R H A LE N
worden. Zo ver kwam het niet: Buytendijk vertrok in 1924 naar Groningen, en Bouman werd in 1925 hoogleraar in Utrecht, waarnaast hij slechts enkele uren per week aan de VU kon besteden. Zijn opvolger Lammert van der Horst begon in 1924 als psychiater bij de Valeriuskliniek en werd in 1928 benoemd tot hoogleraar bij de VU. De VU verzorgde ook zonder complete medische faculteit onderwijs voor geneeskundestudenten. Een groot deel van de opleiding werd aan de Universiteit van Amsterdam gevolgd. In 1950 kwam het eindelijk tot de oprichting van een echte medische faculteit en dit werd beklonken met de bouw van het Academisch Ziekenhuis VU in Buitenveldert, dat in 1966 officieel opende. Op dezelfde plek bevindt zich nu nog steeds het Amsterdam UMC, locatie VUmc.
