Vakblad Arbo - Nummer november 2021 by VMN Media

9/10 2021 9

VAKBLAD OVER VEILIG EN GEZOND WERKEN

Vier kopstukken over arbo Stofpreventie kleine locaties bij e arabool

001-001_ARB0910_CVR.indd 1

odel eigen regie werkt niet meer

egen het licht: Veiligheidsladder op de werkvloer

09-11-21 08:06

in de praktijk Betrouwbaar antwoord op alle Arbovragen

Onmisbare vakkennis. Van ons, voor jou! Kennis maakt veilig!

Kennis maakt veilig U als arboprofessional weet als geen ander dat de juiste kennis en kunde mensenlevens kan redden en de werkvloer veilig gezond maakt. Zowel fysiek als mentaal. Deze kennisbank bevat een schat aan adviezen, artikelen, ongevallen en jurisprudentie op het gebied van arbeidsomstandigheden. Voor risicobeheersing vanuit de laatste inzichten en regelgeving. Wat heeft de kennisbank u allemaal te bieden? Leer van de honderden risico-artikelen, jurisprudentiecases en ongevalsverslagen. Constant uitgebreid en geactualiseerd door de beste experts. Blijf altijd op de hoogte van de laatste inzichten en ervaringen. Lees het vakblad Arbo gratis digitaal.

De thema's van de Kennisbank Arbo in de praktijk

Arbeidsmiddelen

Gevaarlijke stoffen

Werkplek

Lichamelijke belasting

Wat levert deze kennis u op?

De zekerheid dat uw informatie betrouwbaar is. Meer tijd door het gebruik van checklists en stappenplannen. Altijd up-to-date kennis over actuele regelgeving. Een borging van kennis binnen uw organisatie.

Arbobeleid

Meer informatie? Ga naar: ARBOINDEPRAKTIJK.NL 0415_Adv_ARBO_Kennisbank_2021_210x297.indd 2 002-044_ARB0910_ADV.indd 2

22-10-2021 10:08 09-11-21 08:06

olo on D H

IND

I D

N IT

DI N T

nzekerheid Daar houden de meeste mensen niet van e zi n ge end om onze eigen agenda te be a en en de aatste ti d ukt dat steeds minder goed edere eek komt er eer nieu s tot ons dat im act hee t o ons even en dat e onzeker kan maken n angs ub iceerde het bi voorbee d het ra ort imaatsignaa Daarin staat dat de zees iege sti ging in de oordzee a aan het einde van de eeu kan zi n o ge o en tot ongeveer t ee meter De conc usie et is code rood voor het k imaat Dat e deze inter e tra o de gaskraan moeten etten zag ook niet iedereen aankomen n dan as er natuur i k corona a e erden erdoor overva en maar ie had gedacht dat e daar nu nog steeds mee zouden orste en

T / D W

D I

0 10

2400

NT N D INI T

NT N

2 1 29 0

41 0

I HT

2021 I

1 41 2

D N

n ekerheden

ommigen orden angstig van die onzekerheid en verva en tot doemdenken nderen zien het a s een uitdaging aar hoe de toekomst eruit gaat zien is eigeni k steeds minder goed te voors e en och vroegen i vier arboko stukken om terug te ki ken en toekomstscenario s te schetsen voor arbo ro essiona s e kunnen conc uderen dat arbeidsomstandigheden sinds corona een be angri ker thema is ge orden et nadenken over risico s kreeg echt een boost en er k am meer erkenning voor de arboro essiona ok is er door het thuis erken meer aandacht gekomen voor het e zi n van mede erkers en is er meer ruimte voor creatieve o ossingen ooi toch et is natuur i k eer onzeker o dit a emaa zo gaat b i ven en o e met z n a en die ositieve gevo gen van de andemie kunnen vasthouden De ko stukken in deze editie van ons vakb ad hebben zo ieder hun eigen visie en ti s aar het aci iteren en borgen van reventie is een be angri ke rode draad De bedri sarts de vei igheidskundige en de arbeidsh gienist zouden daarbi nog vee beter kunnen samen erken om een vuist te maken richting de erkgevers i k bi reventie voora naar at er goed gaat en robeer niet a ti d a e risico s en onzekerheden te beheersen cce tatie hoort er soms bi ocus e bovendien niet a een o reventie maar richt e ook o am itie bi a e mede erkers n zorg ervoor dat zi de ruimte hebben om te reageren o verrassingen en onzekerheden ant die zu en er a ti d zi n ee at er a emaa in het verschiet igt eten e niet zeker aar de redactie van rbo enst u vee ins iratie bi a die onzekerheden en a vast een hee vei ig en gezond

ac ue ine oosten hoo dredacteur

arbo 9/10 | 2021

003-003_ARB0910_COL_RED.indd 3

09-11-21 08:06

Inhoud

Vier kopstukken over de toekomst

aar gaat het naartoe de komende aren

ier kerndes-

kundigen geven hun visie o vei ig en gezond Door

erken

a ter aardemans en on ennink

rederieke chaa sma oede arbozorg b i kt k etsbaar Carsten Busch e kunnen niet a es beheersen ans romhout r is hee vee aan het veranderen inka van Vuuren teek energie in am itie

4 arbo 9/10 | 2021

004-005_ARB0910_INH.indd 4

09-11-21 08:05

arbo Verder in dit nummer Stofpreventie op kleine locaties

Iedere maand Trending

De araboo bracht haar reventiebe eid voor b oot-

ieu s en t eets

ste ing aan sto en chemica i n o orde om de risico s voor mede erkers en c i nten te minima iseren Door Rob astrzebski

od ried orst ens

Wat te doen tegen slecht passende schoen? ke voet is uniek Dat ge dt niet voor de asvorm van de schoenen die mensen o de gen De

In memoriam

astcolumn oed gedrag aan eren

erkv oer dra-

etenscha he t

amara Onos

Door eter assenier

dem in adem uit

limmen op de Veiligheidsladder oe kunnen bedri ven de ei igheids adder inzetten om o drachten binnen te ha en en tege i k de vei igheid binnen de organisatie verbeteren Door Robert an de oer en Do van der eek

urisprudentie Rob oort Column oris noniem

e dood van het eigen regiemodel et eigen-regiemode orden

aar dit mode

ie is er niet groot mee geerkt niet meer Daar zi n

Recht z er beschermd

drie redenen voor Door ob eegers en

arco de eeu

ngeval ant in ke der uik edia roducten

arbo 9/10 | 2021

004-005_ARB0910_INH.indd 5

09-11-21 08:05

Zeer subjectief en voor discussie vatbaar selecteert de redactie iedere maand highlights op het gebied van veiligheid en gezondheid.

rending in arbo ort nieuws E periment afsluiting A Negen dagen lang was de A

lijkt geslaagd

afgesloten. it volledig afsluiten van wegen tijdens

onderhoudswerkzaamheden aan infrastructuur gaat mogelijk vaker gebeuren.

Handschoenen als nieuw Sinds het begin van de coronapande mie hebben mala de haise bedrijven miljoenen inferieure en gebruikte me

Het ministerie van Infrastructuur overweegt de huidige hinderaanpak aan te passen omdat er veel grootschalig onderhoudswerk aan de rijkswegen op stapel staat. Langdurige volledige afsluitingen van grote wegen gebeuren bijna nooit omdat de doorstroming van het verkeer dan stokt. Die aanpak kan binnenkort veranderen. Daarin speelt mee dat de kosten van de werkzaamheden bij een gehele wegafsluiting lager zijn en bouwers een veiligere werkomgeving hebben. Rijkswaterstaat houdt al jaren de MinderHinder-werkwijze aan. Opdrachtnemers moeten zo min mogelijk hinder op een traject veroorzaken tijdens de uitvoering van werkzaamheden en worden daarvoor beloond in aanbestedingen. Demissionair minister van Infrastructuur Barbara Visser wil in december met een vernieuwde hinderaanpak komen die deels is gebaseerd op de ervaringen uit het onderhoud aan de A12. Volgens Bouwend Nederland is de achterban enthousiast. De veiligheid van de werkomgeving is vaak groter wanneer de gehele weg is afgesloten, in plaats van de ‘Duitse methode’ waarbij twee rijstroken beschikbaar blijven: “Er zijn periodes geweest dat we iedere week minimaal één incident meemaakten in de sector”, zegt Bouwend Nederland.

Impact hoofdpijn moet erkend worden oofdpijn wordt stelselmatig onder schat. aarom richtten een aantal par tijen de oofdpijn Alliantie op. ie zet zich in voor de erkenning van ernstige hoofdpijn als serieus volksgezondheids probleem verwoord in een manifest.

In ons land hebben naar schatting vier miljoen mensen regelmatig hoofdpijn. Patiënten ervaren vaak onbegrip bij vrienden en familie en dikwijls ook bij werkgevers en zelfs artsen. Ook patiënten zelf nemen hun klachten vaak onvol-

iscussieer mee in de linkedIn groep vakblad Arbo

doende serieus en gaan er niet mee naar de dokter. Ziekteverzuim en verminderde productiviteit door migraine kost de samenleving 2,3 miljard tot 4,2 miljard euro per jaar (SEO-onderzoek, 2021). Een goede ondersteuning door werkgevers en arboartsen kan het functioneren van hoofdpijnpatiënten op de werkvloer aanzienlijk verbeteren. Maar slechts 17 procent van de mensen met migraine vertelt het op het werk altijd wanneer er een aanval op komst is, vaak vanwege onbegrip bij werkgever en collega’s. Op den duur leidt dat tot overbelasting, burn-outklachten en hogere kosten. Een van de doelstellingen van de Hoofdpijn Alliantie is dat 75 procent van de bedrijfs- en verzekeringsartsen weet wat primaire hoofdpijn is en wat dit betekent voor werknemers en dat 75 procent van hen het onderwerp bespreekt met beide partijen. Zie www.hoofdpijnalliantie.nl

dische handschoenen aan afnemers in de Verenigde Staten geleverd.

Dat blijkt uit onderzoek van de zender CNN. Op beelden van CNN zijn stapels handschoenen te zien met gaten erin, bloedvlekken erop of die verkleurd zijn door het wassen. Soms zaten ze verpakt in dozen van gerenommeerde producenten. Een distributeur waarschuwde Amerikaanse overheidsdiensten. Inmiddels zouden er Amerikaanse en de Thaise politieonderzoeken zijn begonnen naar de praktijken, aldus CNN.

erncentrale orssele et RIV

berekende tot welke afstand

van de kerncentrale in Borssele be schermende maatregelen voor de be volking nodig kunnen zijn bij een stra lingsongeval.

De afstanden zijn berekend voor vijf emissiescenario’s bij verschillende weersomstandigheden. Bij een kernongeval zijn verschillende maatregelen mogelijk, afhankelijk van de ernst ervan. Voorbeelden zijn evacueren, schuilen (binnenblijven met de deuren en ramen dicht) en jodiumtabletten innemen. Ook kunnen maatregelen worden genomen om te voorkomen dat voedsel besmet raakt. Denk aan koeien niet laten grazen en kassen sluiten.

NedTrain aans rakelijk Ned rain is aansprakelijk voor de scha de die dertig bijstandsgerechtigden hebben geleden na blootstelling aan het kankerverwekkende chroom .

Dat heeft de rechtbank in Breda besloten. De bijstandsgerechtigden restaureerden treinen op een werkplaats in Tilburg. Er zijn veel verschillen tussen de eisers, daarom moet er met een aparte procedure worden beoordeeld welke persoon recht heeft op hoeveel schadevergoeding. Het gaat hierbij niet om de veel grotere rechtszaak die het Openbaar Ministerie heeft aangespannen tegen NedTrain en de gemeente Tilburg over blootstelling aan chroom-6.

arbo 9/10 | 2021

006-007_ARB0910_TRE.indd 6

09-11-21 08:05

witter Wvan echelen

vakbladarbo

sep

"Voorzitter Bergkamp wil psycholoog en huisarts voor Kamerleden: ‘De werkdruk is vrij hoog’": het lijkt mij dat Mw. Bergkamp de bedrijfsarts over het hoofd ziet. Dat kan beter!

trein jn

okt

Snotneuzen thuisblijven, zegt #arbo. Is dat als je het hebt of als je het bent? Snotneus? Dan maar thuiswerken, zeggen Arbodiensten - nos.nl Arbodiensten pleiten voor snotneusprotocol voor werknemers

o do Webinar hybride werken Werken op kantoor. Sommigen vin den het heerlijk anderen niet.

aar

het is belangrijk dat de werkgever zorgt voor een prettige en veilige

Reggie

okt Als antwoord op

meerslag en

SBergsma

Sinds de Arbowet er is wordt het in principe gevaarlijker op de werkvloer. Ze maken het zodat je niet meer hoeft na te denken en als dat gebeurt gaan er meer ongelukken komen. Het is net als met alles waar TE voorstaat

derwijs (66%) en de zorg (65%) en het kleinst in de ICT (52%). Zelfstandig ondernemers zonder personeel (zzp) lijken gemiddeld vaker bevlogen te zijn dan werknemers. In 2021 geven meer dan zeven op de tien zzp’ers in Nederland aan dat zij bevlogen zijn. Ze zijn vooral vaker enthousiast over hun werk (78%), daarnaast gaat 73% helemaal op in hun werk en voelt 68% zich fit en sterk tijdens het werk. Het aandeel bevlogen zzp’ers is het grootst in de zorg (77%) en de handel (76%) en het kleinst in de zakelijke dienstverlening (68%).

Sommige collega’s hebben het er liever niet over, maar toch zien ze er tegenop om weer naar kantoor te gaan. De praktijk leert dat de meeste mensen door de situatie met hybride werken opnieuw zoeken naar de psychologische veiligheid op hun werklocatie en in het team. Een eigen plek vinden, kost immers tijd. Dit kan zorgen voor stress. De risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) biedt een mooie manier om hiermee aan de slag te gaan. Er zijn meerdere aanpakken en modellen die u kunt toepassen. Wat zegt de Arbowet hierover? En hoe legt u de relatie met sociale veiligheid? Cecile de Roos geeft in twee uur een inspirerend webinar over hybride werken. U leert hoe dit samenhangt met de teamcultuur waarin iedereen werkt en hoe u de sociale veiligheid mee kunt nemen in de RI&E.

Bronnen: NEA

Prijs: 149 euro excl BTW

Arbo in cijfers In

geven zes op de tien werkne

mers in Nederland aan dat ze bevlo gen zijn.

aar wat houdt dat eigen

lijk in bevlogen zijn? Bevlogenheid is opgebouwd uit vitaliteit toewijding betrokkenheid en enthousiasme en absorptie opgaan in je werk . us deze werknemers voelen zich t en sterk als ze werken

zijn en

thousiast over hun baan gaan helemaal op in hun werk

en .

Bevlogenheid hangt samen met andere positieve aspecten van het werk en werkomstandigheden, zoals individuele prestaties, tevredenheid, inzetbaarheid en innovatief vermogen. Het aandeel bevlogen werknemers is het grootst in de bouw (68%), het on-

werkplek waar dat ook is.

en ZEA

NO CBS .

Informatie en aanmelden: arbo-academy.nl/webinars/ hybride-werken-en-de-rie

eer nieuws? www.arbo online.nl

Op zoek naar meer cijfers over 2020? Neem dan een kijkje op www.monitorarbeid.nl.

arbo 9/10 | 2021

006-007_ARB0910_TRE.indd 7

09-11-21 08:05

Vier perspectieven op de ontwikkelingen

opstukken over

arbo 9/10 | 2021

008-017_ARB0910_ART-THE01_baardemans-bennink.indd 8

09-11-21 08:04

de toekomst aar gaat het naartoe de komende aren at is de inv oed van de andemie ier kerndeskundigen geven hun visie o vei ig en gezond erken unde e ertise en versterk de vita iteit van de erknemer i k niet a een naar ongeva en en as o voor t eede ing Dat zi n va kui en ier ers ectieven tekst

a ter aardemans en on ennink

e focus van de werkgever bepaalt wat er gebeurt in de bedrijfsgezondheidszorg.” Zo omschrijft Frederieke Schaafsma, bijzonder hoogleraar arbeids- en bedrijfsgeneeskunde bij het Amsterdam Universitair Medisch Centrum, de huidige bedrijfsgezondheidszorg. Ze maakt zich zorgen dat bedrijfsartsen door de marktwerking onvoldoende hun meerwaarde kunnen laten zien. Schaafsma: “De vraag naar verzuimbegeleiding is enorm.” Tot zover niets nieuws onder de zon, want dat is al jaren het geval. Om het tekort aan bedrijfsartsen op te vangen, zijn de praktijkondersteuners erbij gekomen. Schaafsma: “Maar is er een tekort aan bedrijfsartsen of aan verzuimbegeleiders is dan mijn vraag?”

olikliniek

Schaafsma is naast haar werk als bijzonder hoogleraar ook hoofd van de polikliniek Mens en Arbeid van Amsterdam UMC en werkt één dag in de week als bedrijfsarts in de praktijk van de polikliniek. Veel professionals worstelen nog altijd met de enorme vraag aan verzuimbegeleiding, bespeurt zij om haar heen. Schaafsma: “Een aantal jaren geleden is ingezet op taakdelegatie: om bedrijfsartsen te ontlasten zouden anderen werkzaamheden van de bedrijfsarts overnemen in de verzuimbegeleiding. Dat is an sich een goed idee en begint nu langzaam vorm te krijgen. Maar de vraag blijft zo groot dat de bedrijfsarts niet meer ruimte krijgt, bijvoorbeeld voor meer

oede arbozorg blijkt kwetsbaar’

rederieke chaafsma, bijzonder hoogleraar arbeids- en bedrijfsgeneeskunde.

preventiegerichte adviezen. Die heeft het alleen maar drukker gekregen.” “De bedrijfsarts krijgt nu vooral complexe verzuimdossiers. Tegelijk zijn er managementtaken bijgekomen. Want de bedrijfsarts blijft wel eindverantwoordelijk voor de zorg door de praktijkondersteuner. De NVAB heeft een leidraad geschreven over hoe om te gaan met taakdelegatie, dat helpt zeker. Maar je merkt dat iedereen nog aan het zoeken is hoe dit goed in te regelen in de eigen praktijk.”

arbo 9/10 | 2021 9

008-017_ARB0910_ART-THE01_baardemans-bennink.indd 9

09-11-21 08:04

Mijn zorg is dat we zo zitten op de belastbaarheid dat we de belasting te weinig in het vizier hebben’ Er is volgens Schaafsma ook verschil in kwaliteit tussen praktijkondersteuners. “Sommigen hebben een medische achtergrond en BIG-registratie; anderen niet. Dat maakt dat de bedrijfsarts zelf de afweging moet maken of hij of zij aan iemand de taken wil en kan delegeren.”

Coronatijd

Ze is blij dat bedrijfsartsen in de coronatijd hun meerwaarde hebben kunnen laten zien. Schaafsma: “Veel bedrijfsartsen waren gesprekspartner voor werkgevers die zich zorgen maakten. We waren er ineens voor meer dan verzuim alleen; je kon ook advies geven hoe om te gaan met maatregelen. Ik vraag me wel af of we die preventieve inbreng stevig genoeg hebben kunnen neerzetten, zodat de werkgever ook de meerwaarde ziet voor andere arbeidsrisico’s.”

De coronatijd zette extra druk op de verzuimbegeleiding, meent zij. Dat maakt de bedrijfsgezondheidszorg volgens haar kwetsbaar. Schaafsma: “Door de coronapandemie zijn er de afgelopen twee jaar bij arbodiensten weinig grote projecten aangevraagd. De focus lag sterk op de verzuimbegeleiding. Niet bij groter preventief risico-onderzoek binnen bedrijven. Daar hadden werkgevers, begrijpelijk overigens, even geen oren naar en ook geen geld voor. Sommige preventiegerichte professionals zoals ergonomen gingen daardoor helaas weg bij arbodiensten. Die specialisten zijn juist belangrijk voor het voorkomen van klachten aan het houdings- en bewegingsapparaat.” “Aan de voorkant kwamen praktijkondersteuners naar binnen, omdat de vraag naar verzuimbegeleiding voor de arbodienst wel goed bleef. De consequentie is dat arbodiensten nog verder de focus krijgen op de verzuimbegeleiding. Dat is voor de arbodienst het verdienmodel waar nog iets te halen valt. De afgelopen twee jaar hebben opnieuw getoond dat marktwerking in de bedrijfsgezondheidszorg kwetsbaar is: de focus van de werkgever bepaalt wat er gebeurt.”

Schrikbeeld: uitholling

Het schrikbeeld voor Schaafsma is dat het vakgebied wordt uitgehold en de bedrijfsarts zijn meerwaarde onvoldoende kan laten zien. “Ik vraag me oprecht af of de bedrijfsarts als een superspecialist in verzuim kan blijven voortbestaan. Natuurlijk is dat heel belangrijk werk, maar als we alleen vanuit de spreekkamer bezig zijn met verzuim en geen beeld meer hebben van de belastende factoren op de werkplek en niet bezig zijn met preventie van uitval, kan een specialist of huisarts het ook doen. Onze meerwaarde zit altijd in zowel de specifieke belastende factoren van het werk goed te kennen als ook de belastbaarheid van een persoon. Mijn zorg is dat we zo zitten op de belastbaarheid dat we de belasting te weinig in het vizier hebben. Daarmee kunnen we ook een deel van onze meerwaarde, onze toegevoegde waarde, niet tonen. Dat is mijn schrikbeeld.” Door de coronapandemie krijgt de bedrijfsarts volgens Schaafsma te maken met nieuwe vraagstukken. Mensen zijn meer gaan thuiswerken en dat blijft ook deels zo, verwacht zij. “De bedrijfsarts moet nadenken over wat thuiswerken betekent voor de risico’s voor de gezondheid van mensen. Je kunt werk en privé makkelijker combineren, maar mensen kunnen ook langer blijven doorwerken en daardoor sneller overbelast raken.” En de afstand tot werknemers wordt groter bij thuiswerk. Schaafsma: “Je krijgt het minder makkelijk in beeld, want je gaat niet zo snel op huisbezoek. We komen als bedrijfsarts al minder op de werkplek. Dit draagt er niet aan bij.”

10 arbo 9/10 | 2021

008-017_ARB0910_ART-THE01_baardemans-bennink.indd 10

09-11-21 08:04

ansen voor kennis

Naast de verbreding ziet Schaafsma ook kansen. De geplande oprichting van het Landelijke Expertise Centrum Stoﬀengerelateerde Beroepsziekten (LEC-SB) geeft haar hoop. Het LECSB voorziet in een compensatieregeling en er wordt budget vrijgemaakt voor kennisontwikkeling en kennisdeling. “Ik denk echt dat dit een vliegwielfunctie kan hebben voor kennis over belastende stoﬀen in het werk en de samenwerking tussen professionals. Als het lukt om dit goed neer te zetten en alle kerndisciplines binnen de bedrijfsgezondheidszorg breed aanhaken, dan hoop ik dat het uiteindelijk voor allerlei werkgerelateerde aandoeningen kan dienen. Ik zie in dit groeimodel voor de komende tien jaar mooie kansen voor het vakgebied.” Als tip voor arboprofessionals geeft Schaafsma nu al mee: meer in gezamenlijkheid een vuist maken. Schaafsma: “De meeste bedrijfsartsen werken nauwelijks nog samen met ar-

beidshygiënisten of veiligheidskundigen. Ze zitten in een soort silo’s in arbodiensten of het wordt vanuit andere diensten apart aangeboden. Mijn tip zou zijn om elkaar veel meer op te zoeken. Dan kun je een vuist maken naar de politiek als blijkt dat werkgevers geen prioriteit geven aan preventie. Want daar hebben we het over: hoe zorg je ervoor dat preventie dan wel gefaciliteerd en geborgd wordt?” “We moeten oppassen voor een tweedeling van werkenden: werknemers die geen goede arbozorg krijgen van hun werkgever en werknemers die wel gezond en veilig kunnen werken. Dat is vooral een kwetsbaarheid voor werknemers met tijdelijke contracten en jongeren. Die hebben soms geen zekerheid dat de werkgever borgt dat ze niet ziek worden door het werk en dat er bij uitval goed voor hen gezorgd wordt. Dat moeten we voorkomen.”

arsten usch

We kunnen niet alles beheersen

e moeten vooral bepaalde risico’s accepteren en aanvaarden omdat we niet alles kunnen beheersen.” Dat zegt ‘The Indiana Jones of Safety’, veiligheidskundige Carsten Busch. Hij adviseert sinds zes jaar over de arbeidsveiligheid binnen de Noorse politie. Hij werkte eerder als veiligheidskundige bij de oﬀshore, maar vooral bij NedTrain en ProRail in Nederland voordat hij veertien jaar geleden naar de Noorse spoorwegen vertrok om later de overstap naar de politie te maken.

Slecht omgaan met onzekerheid

Hoe gaat het met het vakgebied arbo/veilig en gezond werken? Wat gaat er goed en wat gaat er fout? “Ik ben blij dat er steeds meer mensen openstaan voor nieuwe ontwikkelingen. Dat gaat goed. Mooi voorbeeld is het denken in Safety-II, dat vooral uitgaat van preventie, naast Safety-I, dat vooral achteraf kijkt naar incidenten. Safety-II is een benadering die door de Deen Erik Hollnagel wordt aangehangen. Bij mijn organisatie betekent dit dat we verder kijken naar bijvoorbeeld hoe te handelen in gevaarlijke situaties. We kunnen veel meer van elkaar leren door niet langer alleen naar de ongevallen te kijken. Maar vooral ook naar de 99 procent van het werk dat goed gaat, waarin je kunt verbeteren om zo veiliger, prettiger en doeltreﬀender te

'We moeten oppassen met one size ts allaanpakken'

eiligheidskundige arsten Busch.

werken. Waar ik minder blij van word, is het overgrote deel van de professionals dat nog blijft hangen in reductionisme en niet wil of kan omgaan met onzekerheid. We lijken problemen op te lossen, maar blijven te veel hangen in regels en certificaten. Dat maakt kwetsbaarder en onmenselijk.”

arbo 9/10 | 2021 11

008-017_ARB0910_ART-THE01_baardemans-bennink.indd 11

09-11-21 08:04

Je kunt wilde problemen niet temmen met lineaire aanpakken’

Aversie tegen risico s

Wat heeft je het meest verbaasd de afgelopen twee jaar? “Nou, dat dus. Die extreme risico-aversie. Het niet kunnen en willen omgaan met onzekerheid. Het extreme focussen op één risico ten nadele van talloze andere die minstens net zoveel aandacht verdienen. Daar komt nog bij het onbegrip over statistische principes. Een organisatie vroeg advies of corona-zelftesten zin hadden. De testen leken zeer betrouwbaar. De sensitiviteit is 97 procent. Maar rekening houdend met de besmettingsgraad bleek dat als je willekeurig medewerkers test vier van de vijf positieve resultaten fout zijn.” (Zie NVVK info september 2021, rubriek Mentale valkuilen, Streven naar zekerheid voor de uitleg.) “Daarnaast vind ik de polarisatie die we kennen zeer vervelend. Mensen blijven te veel hangen in hun eigen gelijk. Heb een dialoog met gebruik van argumenten in plaats van elkaar te bestrijden en be- of veroordelen. Wetenschappers die criticasters van het coronabeleid ‘wappies’ noemen. Dat zegt al genoeg.”

et nadenken over risico’s kreeg een boost’ “En wat ik al noemde: de reductionistische en lineaire aanpakken en die hardnekkig proberen uit te voeren, ook als het niet blijkt te werken. Aan Einstein toegeschreven (maar niet van hem): insanity is doing the same thing over and over again and expecting diﬀerent results. Al met al zijn 2020 en 2021 fascinerende testcases over menselijk en maatschappelijk gedrag. Je ziet wel eens van die films waarin mensen binnen een niet-bestaande wereld dingen doen wat dan achteraf een experiment blijkt te zijn. Zo voelt het soms.”

et e ect van corona

Wat heeft corona met het vakgebied gedaan? “Het had positieve eﬀecten op het gebied van samenwerking, digitale contacten, nationaal en internationaal. Bovendien kreeg het nadenken over risico’s een boost. Hoewel meestal vanuit een risicomijdend gezichtspunt. Ik heb van veel vakcollega’s gehoord dat ze erkenning kregen die ze ervoor niet hadden. Je kunt je wel afvragen of de rol van ‘coronacontroleur’ een goede ontwikkeling is. Ik had een kritischer geluid verwacht vanuit de veiligheidskundige/risicoprofessionalkant. Dat was best mondjesmaat (Ira Helsloot is een loﬀelijke uitzondering). Ook was veiligheid (of gezondheid) vaak de ‘gijzelaar’ voor politieke belangen, commercie en controle.” Zie je nieuwe of andere risico's? “Jazeker. Ik ben bang dat de getoonde veerkracht van werkers in bijvoorbeeld de zorg en bij de politie wordt misbruikt. Door een nieuwe norm te hanteren. Die veerkracht is niet te danken aan systemen, overigens. We hadden een tekort aan bedden en materialen, de werknemers hebben het gefikst. We mogen niet dat wat we bereikt hebben, kannibaliseren. Dan lopen mensen weg of branden ze op.” “Ook moeten we oppassen voor ‘one size fits all’-aanpakken. Hybride werken past niet voor iedereen. Hou oog voor het individu. Er zijn ook mensen die in een moeilijke thuissituatie zitten. En dan doel ik niet alleen op gewelddadige gezinnen, maar ook aan psychosociale arbeidsbelasting waardoor er bijvoorbeeld drank- of gokproblemen ontstaan.”

ilemma s

Welke dilemma's zie je? Schets eens een worstcasescenario? “Dat we proberen complexe situaties krampachtig te beheersen. Dat kost heel veel moeite en gaat hoe dan ook falen. Je kunt wilde problemen niet temmen met lineaire aanpakken. Kortetermijnmaatregelen zorgen voor langetermijnneveneﬀecten. Die wellicht nog wel erger dan de kwaal zijn. Ik ben geen

12 arbo 9/10 | 2021

008-017_ARB0910_ART-THE01_baardemans-bennink.indd 12

09-11-21 08:04

medicus, maar ik denk bijvoorbeeld aan de verlaagde weerstand doordat we ons helemaal kapot hebben ‘geantibact’, waardoor er straks een golf van infecties komt.” “Het belangrijkste is wellicht de verschuiving tussen veiligheid versus vrijheid. De aantasting van grondrechten en slechte ethische keuzes. In welke wereld willen we eigenlijk leven? Al in 1982 door Mary Douglas en Aaron Wildavsky aangegeven als een van de onderliggende redenen voor hoe mensen tegen risico’s aankijken.”

ype rond cultuur

Welke kansen zie je? “Als we erkennen dat we te maken hebben met complexe, dynamische verschijnselen en leren om te gaan met onzekerheid dan kunnen we voortgang bereiken. Minder aandacht voor modetermen. Een voorbeeld? Tja, dan kom je op mijn stokpaardje. Ik heb uit irritatie een boekje geschreven over de hype rond het begrip cultuur. Sommige bedrijven zouden geen veiligheidscultuur hebben en die moet dan gemaakt worden. Dat kan helemaal niet. Cultuur is niet maakbaar. Je kunt wel je best doen om mensen veiliger te laten werken, maar als ze vervolgens niet de ruimte en middelen krijgen om met ver-

rassingen om te gaan dan schiet het weinig op.” Hoe zie je de komende drie jaar? Wat moet er op korte en lange termijn gebeuren volgens jou? “Niels Bohr schijnt te hebben gezegd: ‘Voorspellingen zijn een probleem. Vooral als ze over toekomst gaan.’ Ik hou er dus ook niet zo van om grootse voorspellingen te doen. Laat ik wel zeggen dat ik niet helemaal optimistisch ben. Ik denk wel dat we ons stinkende best moeten doen om dingen te verbeteren en daar zie ik op korte en lange termijn geen gigantisch verschil. Wat ik zei: leren om te gaan met onzekerheid, of om het anders te zeggen, bepaalde risico’s accepteren en aanvaarden dat we niet alles kunnen beheersen. Er zijn grenzen aan maakbaarheid. Onderkennen dat we te maken hebben met complexe systemen en leren hoe we daarin moeten opereren.”

ip voor arboprofessionals

Heb je tips voor arboprofessionals in het algemeen? In je vakgebied en in andere vakgebieden? “Kritisch nadenken. Bronnen onderzoeken. Vragen stellen. Heb een ‘open mind’: wees niet overtuigd van je eigen gelijk.”

ans romhout

Er is heel veel aan het veranderen

rbeidshygiënisten houden de komende jaren volop werk. Er is nog altijd meer inzicht nodig in de blootstelling van mensen aan chemische, biologische en fysische agentia tijdens het werk. Dat voorspelt Hans Kromhout, hoogleraar arbeidshygiëne en blootstellingskarakterisering, verbonden aan het Institute of Risk Assessment Sciences (IRAS) van de Universiteit Utrecht. Hij hoopt dat het Landelijk Expertise Centrum Stoﬀengerelateerde Beroepsziekten (LEC-SB) eindelijk iets gaat veranderen. Hans Kromhout is allerminst somber over van het vakgebied arbeidshygiëne. Integendeel, hij voorspelt een mooie toekomst. Kromhout: “Ik geloof dat het vakgebied arbeidshygiëne er goed voor staat. Er komt steeds meer aandacht voor de gezondheidsrisico’s van het werken met stoffen. We hebben natuurlijk de ellende gehad met chroom-6. Recent was er het nieuws over de silicablootstelling bij spoorwerkers.”

ans romhout, hoogleraar arbeidsh gi ne en blootstellingskarakterisering.

We schuiven een heleboel ellende over de grens’ arbo 9/10 | 2021 1

008-017_ARB0910_ART-THE01_baardemans-bennink.indd 13

09-11-21 08:04

“Ook is er recent veel aandacht voor neurodegeneratieve ziekten; Parkinson wordt in verband gebracht met beroepsmatige blootstelling aan pesticiden. En de Gezondheidsraad werkt aan nieuwe normen voor inhaleerbaar en respirabel stof. De nieuwe norm zal niet omhooggaan, maar omlaag. Het is wel duidelijk dat we het met alleen de RI&E’s en REACH niet gaan redden en dat er meer inzicht nodig is in de daadwerkelijke blootstelling van mensen aan stoﬀen tijdens het werk. Dus genoeg werk aan de winkel voor arbeidshygiënisten zou ik zeggen.”

estructureerd aanpakken

De hoogleraar ziet ook in de komst van het LEC-SB een teken dat er het een en ander gaat veranderen. “De overheid heeft besloten dat we het, anders dan voorheen, nu eens gestructureerd moeten aanpakken in Nederland. Daarbij gaat het niet alleen over compensatie van beroepsziekten, maar ook over primaire preventie (voorkomen van blootstelling) en toegepaste arbozorg. Dat is een goede ontwikkeling. Op al die gebieden speelt blootstelling aan stoﬀen een cruciale rol. De arbeidshygiënist is bij uitstek degene die daarover iets zou kunnen en moeten roepen. Zij moeten daarin wel die rol pakken”, jaagt Kromhout aan. Het vakgebied heeft volgens hem continu te maken met nieuwe blootstellingsituaties. De afgelopen twee jaar werden verschuivingen ingegeven door de coronacrisis. Kromhout: “Er is

meer aandacht gekomen voor beroepsmatige blootstellingen aan virale verontreinigingen. Ik kan me voorstellen dat het werk van arbeidshygiënisten behoorlijke verschuivingen heeft gekend. Bijvoorbeeld om te bepalen hoe er wanneer weer gewerkt kan worden op een werkplek. Daar is op dit moment natuurlijk veel aandacht en geld voor.”

Elektri catie

Maar Kromhout ziet deze verschuivingen niet als een structurele verandering. In tegenstelling tot een aantal nieuwe, meer fundamentele ontwikkelingen die zeker zullen leiden tot nieuwe blootstellingssituaties. Bijvoorbeeld de omschakeling naar elektrisch vervoer brengt volgens de hoogleraar nieuwe risico’s met zich mee. Kromhout: “Er is heel veel aan het veranderen. We gaan elektrisch rijden en overal in het land komen laadpalen. Elektrisch rijden heeft allerlei consequenties voor de blootstelling van buschauﬀeurs, waarbij – en dat is natuurlijk goed nieuws – hun blootstelling aan dieselmotoremissies zal verminderen. Maar daar krijgen ze een blootstelling aan meer extreem-laagfrequente elektromagnetische velden voor terug. Automonteurs staan over een aantal jaren niet meer aan benzinemotoren te sleutelen, maar aan elektrische motoren. Die worden meer elektricien dan automonteur.” En door nieuwe technieken ontstaan nieuwe beroepen, zegt Kromhout. “We leggen nu daken vol met zonnecollectoren. Het elektriciteitsnet moet vernieuwd worden. Er gebeurt heel veel.

et is wel duidelijk dat we het met alleen de ’s en niet gaan redden’ 14 arbo 9/10 | 2021

008-017_ARB0910_ART-THE01_baardemans-bennink.indd 14

09-11-21 08:04

Ook robotisering en automatisering gaan gewoon door en hebben eﬀect op blootstellingen. Dat leidt niet noodzakelijkerwijs tot hogere blootstellingen, misschien wel lagere blootstellingen zelfs, maar het zal wel gemonitord en geëvalueerd moeten worden om te kijken wat de nieuwe gezondheidsrisico’s zijn.”

E port blootstellingen en risico s

Aan de andere kant ‘verdwijnen’ er volgens hem ook continu beroepsmatige blootstellingen. Kromhout: “We schuiven natuurlijk een heleboel ellende over de grens. Er wordt nu heel hard geroepen om Tata-Steel te sluiten, maar dat betekent dat die blootstellingen naar China of India gaan. In die zin verandert er continu iets. KLM spuit geen chroom-6-houdende verf meer op hun vliegtuigen, maar dat laten ze nu werknemers in Polen en India doen. Een deel van het vliegtuigonderhoud gebeurt tegenwoordig daar. Voor een deel exporteren we daarmee ook de gezondheidsrisico’s, maar dat doen we natuurlijk al jaren.”

Sigarenkistjes en archieven

Een belangrijk dilemma voor de arbeidshygiëne en blootstellingskarakterisering is volgens Kromhout hoe we zicht houden op langetermijneffecten van blootstellingen. Het is vaak moeilijk om te achterhalen wie bij welk bedrijf met welke stoffen werkte. Er is volgens Kromhout weinig historisch besef. “Er zijn bij bedrijven nog maar weinig personeelsdossiers van vroeger terug te vinden. Voor de tijd van de digitalisering werd het natuurlijk allemaal op papier bijgehouden, maar dat is in veel gevallen verloren gegaan. Bedrijven fuseerden, gingen failliet of het oude papierwerk is gewoon weggegooid. Met geluk vind je nog een sigarenkistje waarin iets staat over een personeelslid dat promotie maakte.” Het gebrek aan archieven is een groot probleem bij het compenseren van gezondheidsschade door beroepsmatige blootstellingen. Kromhout: “Daar zie je een worsteling: hoe bepalen we wie wanneer met welke stoffen werkte en of de gezondheidsschade een effect is van blootstelling aan die stoffen. Want die gegevens zijn niet systematisch opgeslagen en ontbreken. Het liefst zou je die data ontsluiten om in de toekomst

goede zorg te bieden en primaire preventie (beheersmaatregelen) in te zetten om gezondheidsschade in de toekomst te voorkomen.” Volgens Kromhout wordt er al langer gesproken over de wenselijkheid van een grote nationale databank met meetgegevens. Ook de Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne (NVvA) is daar in een grijs verleden wel mee bezig geweest, zegt hij. “Maar het is er nog altijd niet van gekomen.” In ons omliggende landen, zoals Frankrijk en Duitsland, bestaan er

lechte dossiers bemoeilijken compensatie’ wel dergelijke grote databanken met beschikbare blootstellingsgegevens. Kromhout: “Met de komst van het LEC-SB en initiatieven van grote arbodiensten lijkt het er nu toch van te gaan komen, misschien. Het is in elk geval een kans.”

Arbozorg moet beter

De komende jaren moet de arbeidsgezondheidskundige zorg voor veel werkenden beter geregeld worden, vindt Kromhout. Dat is de laatste jaren door de ver doorgevoerde flexibilisering voor veel mensen verslechterd, constateert hij. “Veel zzp’ers dreigen slachtoﬀer te worden van gezondheidsrisico’s van het werk. De Uber-chauﬀeurs en pakketbezorgers zijn niet als medewerkers in dienst. Tijdens de pandemie stonden Poolse uitzendkrachten in de slachterijen bloot aan risicovolle besmettingen. Die groepen ontberen goede arbeidsgezondheidskundige zorg. We moeten op korte termijn kijken hoe we die groepen adequate arbozorg kunnen bieden. Het zou goed zijn als zij bijvoorbeeld bij een ziekenhuis naar een arbeidsgeneeskundige poli zouden kunnen. Goede arbozorg voor ook die werkenden moet worden geregeld.” zegt Kromhout.

inka van uuren

Steek energie in amplitie inka van Vuuren is sinds 2010 als bijzonder hoogleraar Vitaliteitsmanagement verbonden aan de Open Universiteit Nederland en werkt als Senior Consultant bij Loyalis Kennis & Consult. Van Vuuren adviseert werkgevers in de overheids- en onderwijssector, zorg en bouw over personeelsbeleid. “We hebben meer aandacht voor psychosociale arbeidsbelasting. Dat is de afgelopen twintig, dertig jaar naar voren gekomen. We zijn begonnen met veiligheid, dat werd gezondheid en nu geven we steeds meer aandacht aan welzijn. Ook omdat risico’s zijn verschoven naar bijvoorbeeld pesten en

werkdruk. Die staan hoog op de agenda.” “Het kan natuurlijk altijd beter. We staan meer stil bij de risico’s, maar dat alleen is nog niet voldoende. Wil je dat mensen goed functioneren en zich kunnen ontplooien moet je nadrukkelijk kijken wat energiegevers zijn. Niet alleen aandacht voor curatie en preventie, maar ook voor amplitie, dat een tijd geleden door Else Ouweneel, Pascale Le Blanc en Wilmar Schaufeli is geïntroduceerd en veel meer kijkt naar wat mensen versterkt. Je hoeft niet ziek te zijn om beter te worden is niet voor niets de titel van mijn oratie uit 2011.”

arbo 9/10 | 2021 1

008-017_ARB0910_ART-THE01_baardemans-bennink.indd 15

09-11-21 08:04

e coronatijd

iet alleen aandacht voor curatie en preventie, maar ook voor het versterken van mensen’ “We hebben meer aandacht voor hybride werken. Daarnaast zagen we ook meer erkenning voor samenwerking en contact met elkaar hebben om tot creatieve oplossingen te komen en werd het belang van interessant werk groter. Ook is er een boost geweest in onderzoek. Het verplicht thuiswerken voor een grote groep werknemers was een natuurlijk experiment. We hadden dit nooit voor elkaar kunnen krijgen voor onderzoek naar de eﬀecten van thuiswerk.”

Nieuwe risico s

Zie je nieuwe of andere risico's? “Ik mocht een universiteit ondersteunen bij hun beleid over het welzijn onder studenten en medewerkers. Deze universiteit was heel alert en onderzocht ook de gevolgen van het verplicht thuiswerken. Vooral onder de jonge buitenlandse medewerkers zag je grote problemen. Post-docs en PhD’s die vereenzamen, opgesloten zaten in krappe kamertjes, niet aan bewegen toekwamen, dat zijn wel ernstige zaken.” “Ook mijn werkgever, de verzekeringsmaatschappij a.s.r., let goed op het welzijn van medewerkers met een wekelijkse e-moodmeting. Daarmee krijgen ze goed in beeld of er sprake is van te veel doorwerken, isolatie, vereenzaming. Daar moeten we wel waakzaam voor blijven. Net als het risico op een slechte werkplek thuis. Zo vraagt a.s.r. hun werknemers foto’s

oto: Jarno erhoef

“Wat mij heeft verbaasd, is dat we in staat waren om binnen een dag met zo’n grote groep thuis te werken. We hebben jarenlang geëxperimenteerd met bijvoorbeeld een dag in de week. Bij het UWV bijvoorbeeld probeerden ze het al jaren, grote aarzelingen, veel beren op de weg, maar nu was het geen probleem. Prettige bijkomstigheid was ook dat bedrijven zich inspanden om ervoor te zorgen dat er ook aandacht voor het welzijn van thuiswerkers was en dat er naar manieren werd gekeken hoe op een goede manier contact gehouden kon worden. Ook was het goed dat we inzagen hoe belangrijk het blijft elkaar te zien en te kunnen constateren hoe mensen erbij zitten.”

inka van uuren, bijzonder hoogleraar italiteitsmanagement.

te maken van hun werkplek, waardoor arbo kan adviseren hoe deze beter kan worden ingericht.”

ilemma s

“Stel dat we qua werksituatie weer helemaal terug zouden gaan naar voor corona. Dat zou ik wel een worstcasescenario vinden. Dat we de voordelen van op afstand werken niet benutten. Laten we niet weer volledig teruggaan naar die grote kantoortuinen. Dat betekent niet dat werk op kantoor in de ban gaat, overigens. Ook tijdens de hoogtijdagen van corona konden mensen bij ons wel naar kantoor komen omdat ze bijvoorbeeld een slechte werkplek hebben of kinderen thuis hadden. En nu moet het ook mogelijk zijn omdat het goed is om elkaar te zien, om het werk leuk te houden en om goed te kunnen samenwerken. Rabobank heeft bijvoorbeeld nu bepaald dat je 40 procent van de tijd aanwezig moet zijn. Die overige 60 procent mag je elders invullen. Als je het werk maar doet uiteraard.” “We moeten veel meer kijken naar werk dat echt synchroon op kantoor moet gebeuren en wat a-synchroon elders kan plaatsvinden. Uiteraard met aandacht voor de menskant, met standaard mogelijkheden voor contact. Ik werk ook aan de Open Universiteit en was voor corona minstens een dag in de week daar. Dan weet ik wat er speelt. Je moet er wel voor waken dat een organisatie te versplinterd raakt. Dat afdeling A niet meer weet wat er op afdeling C gebeurt. Die dwarsverbanden moeten wel blijven. En aandacht ook voor de normale risico’s na-

We hadden dit nooit voor elkaar kunnen krijgen voor onderzoek naar de effecten van thuiswerk’ 1 arbo 9/10 | 2021

008-017_ARB0910_ART-THE01_baardemans-bennink.indd 16

09-11-21 08:04

tuurlijk. Niet alleen werkdruk, maar ook pesten. Het komt voor dat mensen als enige niet uitgenodigd worden voor een online Teamsmeeting of via WhatsApp worden gepest. Wat op school gebeurt, vindt ook plaats op het werk. Helaas.”

e toekomst

Hoe ik de komende drie jaar zie? “Er moet nog meer aandacht zijn voor gezondheid en welzijn. Ook omdat corona nog niet weg is. We zitten nog met een aanzienlijke groep ongevaccineerden. In ons eigen land, maar natuurlijk ook in ontwikkelingslanden. Er kunnen dus zomaar weer nieuwe varianten ontstaan. Dus thuiswerken blijft ook alleen hierom al nodig. In

de komende tijd zullen we ook meer aandacht moeten geven aan mensen die het moeilijk vinden thuis te werken.”

ips voor arboprofessionals

Mijn tips zijn: “Kijk naar energiegevers binnen organisaties, hoe zaken georganiseerd zijn, naar bevorderaars van vakbekwaamheid en motivatie. Ondersteun je opdrachtgever of werkgever in het verhogen van welzijn en plezier en stop niet alleen energie in curatie en preventie, maar ook in amplitie.” Lees op Arbo online nog meer toekomstvisies van arbokopstukken: www.arbo-online.nl

I odfried orstjens stond aan de wieg van twee tijdschriften die een belangrijke rol speelden in de professionalisering van het thema arbeidsomstandigheden: het maandblad rbo en het ijdschrift voor toegepaste rbowetenschap t . ij inspireerde menig auteur en onderzoeker. fgelopen zomer overleed hij, jaar oud. alverwege de jaren tachtig van de vorige eeuw raakte het begrip arbeidsomstandigheden ingeburgerd. et is nu nauwelijks voor te stellen dat het daarvoor geen onderdeel was van het normale spraakgebruik. lles wat te maken had met de gevaren van het werk draaide om het woord veiligheid. r was een eiligheidswet, een eiligheidsinstituut en het maandblad De eiligheid. n de tumultueuze jaren tachtig werd de eiligheidswet omgevormd tot rbowet en ging het eiligheidsinstituut op in het ederlands nstituut voor rbeidsomstandigheden . Wat te doen met De eiligheid et maandblad bestond toen al meer dan zestig jaar. odfried orstjens werd aangetrokken om de klus te klaren. Dat deed hij voortvarend. n januari presenteerde de nieuwe hoofdredacteur zichzelf en zijn blad: oor u ligt het eerste nummer van het Maandblad voor rbeidsomstandigheden. en nieuwe naam en ook nog eens een hele mondvol, waar is dat nu voor nodig r ontstond al snel een ongekende, niet eerder vertoonde d namiek. et enthousiasme van odfried was onbegrensd. ij gaf zijn medewerkers veel ruimte. n vaste auteurs konden regelmatig rekenen op een lunch met de hoofdredacteur in een goed restaurant. odfried bezat het vermogen om hen aan zich te binden op een manier die naadloos aansloot bij zijn persoonlijke voorkeur voor een hapje en een drankje. ijn jne neus voor nieuwe initiatieven en aankomend talent was inspirerend. eel auteurs die later smaakmakers bleken, kregen van hem een podium. r kwam een einde aan het in zijn ogen saaie imago van De eiligheid. et moest journalistieker en kleurrijker, spannender en soms wat

rebels. ij hechtte veel belang aan een onafhankelijk redactiestatuut, en dat kwam er. Mede door de samenwerking met uitgeverij luwer kon hij het blad laten verschijnen in full colour. eleidelijk werden arbeidsomstandigheden en arbo geaccepteerde uitdrukkingen. et Maandblad voor rbeidsomstandigheden, intussen liefkozend het M ’ genoemd, ontwikkelde zich al snel tot h t periodiek in de arbowereld. n het maandblad verschenen journalistieke artikelen en interviews. aagdrempelig. igenlijk was er geen plaats voor al te wetenschappelijke artikelen. odfried vroeg zich af of er geen platform in de ederlandse taal zou moeten zijn voor zulke publicaties. oortvarend stelde hij een redactiecommissie samen voor een nieuw periodiek: rbowetenschap. n het voorjaar van vond de installatievergadering’ plaats bij het in msterdam. et eerste nummer van het ijdschrift voor rbowetenschap verscheen in mei van dat jaar. oen nog als Wetenschappelijk katern behorend bij rbeidsomstandigheden nr. ’. Maar in de jaren daarna al snel als zelfstandig ijdschrift voor toegepaste rbowetenschap t . odfried opereerde in een ingewikkeld krachtenveld waarin in korte tijd van alles veranderde en waar allerlei belangen speelden. elukkig wist hij dat strijdtoneel tijdig te verlaten. ij verhuisde naar riesland. iteraard volgde hij de ontwikkelingen rond zijn bladen nauwgezet, het waren zijn kinderen. ij zag dat het M transformeerde tot het vakblad rbo, dat de organisatie rond het t turbulente perioden beleefde, dat het internet en de digitalisering van arbo-informatie alles op zijn kop zette. et vakblad rbo en het t danken hun bestaan aan odfried orstjens. ij stond niet alleen aan hun wiegen, hij was in beide gevallen ook de verwekker. Wij zullen hem niet vergeten.

Walter waard

arbo 9/10 | 2021 1

008-017_ARB0910_ART-THE01_baardemans-bennink.indd 17

09-11-21 08:04

Een stap in jouw carrière maken?

Ga dan voor de opleiding Hogere Veiligheidskunde en/of Arbeidshygiëne

Kies je voor PHOV, dan kies je voor kwaliteit! • docenten uit de praktijk en autoriteiten op hun vakgebied • praktijkgericht met opdrachten binnen het eigen bedrijf • PHOV al meer dan 30 jaar toonaangevend in veiligheidskunde Hogere Veiligheidskunde, Arbeidshygiëne, Combi HVK, AH en/of A&O: Start op donderdag 27 januari 2022 (middag-avondopleiding)

Met PHOV kom je echt verder in je loopbaan!

Specialisatie HVK: Start op dinsdag 29 maart 2022 (avondopleiding) Specialisatie AH: Start op dinsdag 5 april 2022 (avondopleiding)

T 030 231 82 12 | www.phov.nl | info@phov.nl

50 arbeidsongevallen EHSAN KERMANI

Ing. Ehsan Kermani

Ehsan Kermani €39,95 ISBN: 9789462156920

Dit boek beschrijft 50 aansprekende en leerzame onderzoeksresultaten van arbeidsongevallen. Deze zijn onderzocht door inspecteurs van de Inspectie SZW. De vraag ‘Wat kan een arbofunctionaris c.q. werkgever leren van een ongevalsonderzoek’, is het richtsnoer geweest bij het schrijven en selecteren van deze ongevallen. En niet zozeer het drama en de heftigheid ervan. Het zijn ernstige ongevallen, waar, na onderzoek, belangrijke lessen uit getrokken kunnen worden. Vaak kan met eenvoudige maatregelen veel worden verbeterd. Daarmee zijn deze beschrijvingen ook heel leerzaam voor managers op de werkvloer. De beschreven ongevalsonderzoeken zijn overzichtelijk in sectoren en in categorieën geplaatst.

Kijk snel op www.vakmedianetshop.nl

002-044_ARB0910_ADV.indd 18

Boeken

09-11-21 08:06

Jan

ommes

ls je de veiligheid op het werk wilt vergroten, is gedrag een van de thema’s waar je onherroepelijk mee aan de slag moet. Dat geldt overal, niet alleen in het magazijn. edrag hangt nauw samen met een van de vier pijlers van een veilige logistieke omgeving. lle idee n die ik daarover had, werden deze zomer op losse schroeven gezet toen ik een whitepaper van de ps choloog rank uldenmund las, docent bij de sectie veiligheidskunde van de Delft. ntrigerend vind ik de vraag of en hoe je slecht veiligheidsgedrag kunt a eren Dat a eren is veel lastiger dan je denkt, besef ik nu. Dat komt door de slechte gewoontes die eraan ten grondslag liggen. en gewoonte-lus heeft een vast patroon: iets de prompt heet dat in de ps chologie wakkert een reeks handelingen een routine aan. aak onbewust. iteindelijk is er een beloning, en die houdt de gewoonte in stand: tijdwinst, gemak, noem maar op. ergelijk het met het lekkere gevoel’ dat een roker heeft als hij een sigaret opsteekt. ruciaal is dat je er rekening mee houdt dat dergelijke gewoontes en routines niet zijn af te leren. iet voor niets is stoppen met roken zo moeilijk: de routine is voor altijd in de hersenen opgeslagen. Bijvoorbeeld na a oop van een diner of seks. Maar je kunt wel nieuwe gewoontes nleren. n daar ligt de oplossing Met een nieuwe prompt, nieuwe routine en uiteindelijk een nog aantrekkelijker beloning als resultaat. et op: dat is niet eenvoudig en het kost tijd en inspanning. Bij veiligheidsgedrag moet je op zoek gaan wat die trigger is, en daarop inspelen. it het in de omgeving, de routing, tijdstip van de dag, geluiden Wil je vervolgens het gedrag be nvloeden, is het goed om te weten dat mensen graag leren door te imiteren. Bovendien moet de beloning duidelijk zijn: tijdwinst, complimenten, vertrouwen, werkplezier. et moet ook realistisch zijn: de medewerkers moeten erin geloven dat de nieuwe routine en de beloning haalbaar zijn. it onderzoek is ook gebleken dat nieuw, gewenst gedrag in groepsverband gemakkelijker is vol te houden. De normen en overtuigingen van de groep geven houvast: We dragen hier allemaal een helm, dat doen we gewoon’. n als iemand dat niet doet, wordt hij daarop aangesproken. en positief frame met descriptieve normen werkt dan het beste: Je collega’s houden zich ook aan de regels als ze haast hebben’. Dat versterkt ook weer het leren door imiteren. r valt nog veel meer over te vertellen over het aan- en a eren van veiligheidsgedrag en ik wil hier beslist meer van weten. k heb meteen uldeneiligheid besteld. munds boek edrag Jan Hommes is directeur van BMW , brancheorganisatie van leveranciers van wegen bouwmachines, magazijninrichtingen en transportmaterieel.

arbo 9/10 | 2021 19

019-019_ARB0910_CLM_GAST.indd 19

09-11-21 08:04

De arabool akte blootstelling aan

to reventie o kleine locaties einscha ige bedri ven en inste ingen kunnen soms e een steunt e in de rug gebruiken bi het ade uaat aan akken van arbeidsh gi nische risico s orgstichting De araboo bracht haar reventiebe eid voor b ootste ing aan sto en chemica i n o orde De sto enregistratie is u -to-date ter i met bronmaatregeen de risico s voor mede erkers en c i nten zi n geminima iseerd tekst Rob astrzebski

e Parabool levert zorg en ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking en is

erie Werken met gevaarlijke sto en Dit is het derde artike in deze serie n het eerste artike oede bedoe ingen s echte in o se t komt aan de orde dat in ormatie over gevaar i ke sto en astig bi e kaar te s rokke en is n het t eede artike okt iomonitoring voor e tra zekerheid eggen erknemers van o um uit hoe dat komt

actief in de regio Deventer-Raalte. De stichting telt circa 400 medewerkers en zo’n 600 cliënten. Het dienstenpakket van De Parabool omvat woongroepen, begeleid wonen, werk en dagbesteding, verspreid over 33 locaties. Cliënten verrichten werkzaamheden in onder andere een houtwerkplaats, een wasserij, kaarsenmakerij, bakkerij en een locatie waar keramische materialen en schilderijen worden vervaardigd. Op die activiteitenlocaties wordt ook met schadelijke stoﬀen gewerkt en dat wil de stichting graag veilig organiseren. Op basis van een risico-inventarisatie is de afgelopen jaren een verdiepingsslag gemaakt om een goed overzicht te krij-

gen van de gebruikte stoﬀen en de blootstellingsrisico’s nog verder te verminderen. HR-adviseur Mireille Schutte, die ook arbo in haar takenpakket heeft, vertelt hoe De Parabool dat heeft aangepakt.

olide reventiebeleid “De risico’s van de stoﬀen die op onze werklocaties worden gebruikt zijn relatief gering. We praten over kleine volumes en een lage gevaarklasse. Maar vanuit onze zorgplicht en goed werkgeverschap willen we de bescherming van zowel onze medewerkers als onze clienten goed geregeld hebben. Met een solide preventiebeleid en een goed

20 arbo 9/10 | 2021

020-023_ARB0910_ART02_Jasztrebski.indd 20

09-11-21 08:04

oto De araboo

ede erkers van de bakkeri kregen een ong unctieonderzoek ter bescherming tegen bakkersastma

overzicht van de stoﬀen die we gebruiken en hun mogelijke gevaren. Dan gaat het onder andere om industriële wasmiddelen in de wasserij, om lijmstoﬀen en lakken, verf, oplosmiddelen en glazuren op de locatie Kleurmeesters. Daar maken cliënten producten als potten en vazen en ook schilderijen.” De blootstellingspreventie beperkt zich niet tot chemische producten op de werklocaties, maar kijkt ook naar stofbescherming in het algemeen. Schutte: “In de houtwerkplaats willen we mensen beschermen tegen inademing van houtstof, terwijl in de bakkerij meelstof een risico vormt. Los van het feit dat inademing van stof schadelijk kan zijn

voor de luchtwegen en longen, kan het ook gevaar opleveren voor mensen met allergieën. We beschouwen stofpreventie dus over de volle breedte op al onze activiteitenlocaties.”

e erkingen kleine locaties Dat een meer verdiepende analyse van stoﬀenrisico’s nodig was, werd duidelijk tijdens de periodieke risico-inventarisatie die De Parabool in 2017 liet uitvoeren door arbeidshygiënist Tamara Onos. Er bleek geen actueel overzicht te zijn van de op de locaties gebruikte chemische stoﬀen en veiligheidsbladen waren deels afwezig, verouderd of alleen in de Engelse taal. Het vergde volgens Schutte behoorlijk wat tijd en inspanning om de

i ons va en de risicos van schade i ke sto en toch e mee

benodigde actuele informatie op tafel te krijgen. “Daarbij liepen we aan tegen de beperkingen van een organisatie met kleine locaties. Onze medewerkers hebben al hun aandacht en energie nodig voor de cliëntenzorg en we hebben maar een kleine kantoororganisatie met beperkte capaciteit voor de bedrijfsvoering. Omdat we niet alle deskundigheid op het gebied van arbeidshygiëne in huis hebben, moeten we die kennis inhuren. We vinden het belangrijk dat een externe deskundige kritisch meekijkt, omdat bij veel mensen op de werkvloer het idee heerst dat ‘het bij ons toch wel meevalt met die stoﬀenrisico’s’. Maar alles wat we redelijkerwijs kúnnen doen om clienten en werknemers goed te beschermen, moeten we ook doen. Daar heeft Tamara Onos ons goed bij ondersteund. Samen met een stagiair heeft zij van alle gebruikte chemicaliën bij de fabrikanten de actuele veiligheidsbladen opgevraagd. Al die informatie hebben we vervolgens overzichtelijk in een digitaal bestand geordend. Nu is de uitdaging

arbo 9/10 | 2021 21

020-023_ARB0910_ART02_Jasztrebski.indd 21

09-11-21 08:04

oto De araboo

eurmeesters

orden eco ogische ver en o osmidde en gebruikt om het gezondheidsrisico te minima iseren

om dat overzicht ook stelselmatig up-todate te houden.”

to - rinci e In combinatie met de actuele stoffenregistratie heeft de stichting het veilig werken met chemische producten ook bij de bron aangepakt. Schutte: “Wij kennen het zogeheten stop-principe. Dat houdt in dat we bij activiteiten met schadelijke stoffen een stap terug doen en nagaan of we bepaalde chemicaliën kunnen vervangen door minder schadelijke alternatieven. Door te kiezen voor ecoproducten voor stoffen als verf en verfverdunners, verminderen we de gevaren al. Zo hebben we wasbenzine als oplosmiddel vervangen door een ecothinner op biologische basis. Een ander deel van onze bronaanpak is dat we activiteiten met een blootstellingsrisico, zoals het spuiten van verf en vernis, niet door de cliënten laten uitvoeren maar door de begeleidende medewerkers. Zo waarborgen we dat onze kwetsbare cliënten zo min mogelijk aan die stoffen worden blootgesteld.” Ook op het gebied van meelstofbescher-

ern van het verbetertra ect as het vinden van een goede ba ans in bescherming ming heeft De Parabool een extra stap gemaakt, door alle medewerkers op vrijwillige basis te laten deelnemen aan een longfunctieonderzoek. Het onderzoek is gedaan in verband met het risico op bakkersastma. Aan medewerkers zijn adviezen gegeven en uit het onderzoek is gebleken dat er de afgelopen jaren een aantal verbeteringen zijn doorgevoerd, waardoor de risico’s zijn verminderd.

erdie ende geluidsmeting Terugblikkend op de uitgevoerde verbeterslag in de afgelopen twee jaar zegt Mireille Schutte tevreden te zijn met de bereikte resultaten op het gebied van arbeidshygiëne en gezondheidsbe-

scherming in De Parabool. In het traject bleek de ondersteuning met externe kennis en deskundigheid heel waardevol voor een organisatie met beperkte stafcapaciteit. “Naast de externe ondersteuning hebben we ook veel baat gehad bij tips en adviezen van de website blijmetstofvrij.nl. Die is opgezet vanuit de meel- en bakkerijgrondstoffenverwerkende industrie. Naast het waarborgen van actuele stoﬀeninformatie en stofpreventie, besteden we ook aandacht aan geluid. Er hebben verdiepende geluidsmetingen plaatsgevonden in de bakkerijen, de houtwerkplaats en de locatie Het Groene Erf. Medewerkers en cliënten van deze locaties konden een gehoortest doen.”

22 arbo 9/10 | 2021

020-023_ARB0910_ART02_Jasztrebski.indd 22

09-11-21 08:04

oto De araboo

i nt aan het

erk in de

asserette

mvang en aard De kern van het verbetertraject was volgens Schutte het vinden van een goede balans in de beschermingsmaatregelen. Het preventiebeleid is afgestemd op de omvang en aard van de activiteiten met als oogmerk het opleggen van topzware beschermende maatregelen en beschermingsmiddelen te vermijden. Daarbij speelt een rol dat de werkdruk bij de medewerkers van De Parabool hoog is. Hoe minder extra werklast met extra taken, hoe beter zij zich kunnen concentreren op het begeleiden van de clienten. Ook vanuit dat oogpunt is het voor de Parabool belangrijk om preventie al te laten beginnen bij risicoreductie door vervanging van bepaalde chemicaliën door minder schadelijke ecoproducten.

de houtwerkplaats in Heeten. Die vernieuwingen zijn aanleiding om organisatiebreed een nieuwe risico-inventarisatie te laten doen. We bouwen voort op de basis die we met het verbetertraject van de afgelopen jaren hebben gelegd. En waar mogelijk investeren we nog extra in veiligheid en gezondheid. Eigenlijk stond vorig jaar al een nieuwe

risico-inventarisatie gepland, maar die is vervallen wegens corona. De pandemie vroeg veel van onze medewerkers op het gebied van zorg. Bovendien lagen de dagbestedingsactiviteiten lange tijd stil. De verhuizing naar enkele nieuwe locaties is een mooie aanleiding om ook ons risicobeleid opnieuw te actualiseren.”

erandering en nieuwe I “Onze organisatie staat nu voor een periode van verandering en vernieuwing”, vervolgt ze. Zo gaat onze locatie Kleurmeesters met de schilder- en keramiekwerkplaats in Deventer verhuizen naar een nieuwe plek. Hetzelfde geldt voor

R-adviseur

irei e chutte

ndersteuning door een e tern deskundige

as voor ons hee

aardevo

arbo 9/10 | 2021 2

020-023_ARB0910_ART02_Jasztrebski.indd 23

09-11-21 08:04

ies de juiste asvorm

Wat te doen tegen een slecht assende schoen ke voet is uniek aar dat ge dt niet voor de asvorm van de schoenen die mensen o de erkv oer dragen Dat is vreemd n het eidt tot narigheid in de vorm van ziekte uitva en kosten oe kun e met een standaardschoen toch de asvorm vinden die bi e k individuee voett e ast De etenscha he t ekst eter assenier

tel, je bent werkgever en je loopt een rondje door je bedrijf. Wat blijkt als je met de werknemers praat? Er zijn er altijd wel een paar ontevreden. Ze klagen over hun zweetvoeten, zere knieën en pijnlijke voeten. En er is nog iets dat je opvalt: die dure veiligheidsschoenen die je laatst hebt gekocht… die worden niet altijd gedragen. Als je erover begint, komt de oorzaak al snel naar boven. De verstrekte schoenen zijn vaak niet geschikt voor de werkzaamheden op de werkplek, en bovendien is de pasvorm niet optimaal. Daardoor zien ze er niet uit en voelen ze groot en log aan. Bovendien geven ze de drager zweetvoeten, zere tenen en knieen. Dus vraag je je af: waarom zitten die schoenen niet beter?

oede schoenen Als het om veiligheidsschoenen gaat, verstrekken bedrijven hun medewerkers

meestal een standaardoplossing voor iedereen; om kostentechnische redenen en ook omdat het voor inkopers makkelijk is al hun zaken te doen aan één loket. Maar over deze ‘met grote stappen snel thuis’-inkoopmethode is niet iedereen te spreken. Het comfort van one size fits all-standaardschoenen laat vaak te wensen over. Want voeten verschillen: wie een brede voet heeft, komt klem te zitten bij een smalle pasvorm. En omstandigheden verschillen ook: wie op een betonvloer werkt, heeft een heel andere schoen nodig dan de collega die buiten werkt op ongelijk terrein. Of dan de collega die regelmatig tot aan zijn enkels in het water staat. De medewerker moet de gevolgen van een slechte pasvorm bezuren als hij letterlijk door zijn hoeven zakt. Maar ook de werkgever wordt niet blij van ongevallen en ziekteverzuim door onjuist schoeisel. Dat kan best anders, en dat moet ook.

ame changer Want wat als je je medewerkers schoenen verstrekt die meteen goed passen? Die optimaal geschikt zijn voor wat ze beloven te doen voor een specifieke medewerker, die lekker zitten en licht lopen bovendien? Die zo comfortabel zijn dat mensen er bij voorkeur ook de hond op uitlaten? Tot voor kort was dat zoeken naar een speld in een hooiberg. Maar een grootschalig veldonderzoek van 25.000 voetmetingen, uitgevoerd door de Universiteit van Tübingen, lijkt een game changer.

Wetenscha

elijk

Het wetenschappelijk gefundeerde concept Ergo-Active 2.0 herkent een drietal veelvoorkomende voettypes. Op basis van deze voettypes zijn speciale leesten ontwikkeld die aangepast zijn aan de voetvorm van deze voettypes tijdens het loopproces. De voettypes zijn te herkennen door gebruik te maken van geavanceerde

24 arbo 9/10 | 2021

000-000_ARB0910_ART01_Elten_Contentmarketing.indd 24

03-11-21 11:22

cameratechnologie, in combinatie met speciaal ontwikkelde software. Daarnaast bestaat er een keuze uit drie zoolmaterialen, namelijk rubber (voor outdoor werkzaamheden of werken op een hete ondergrond), PU (een geavanceerde loopzool voor allround werkzaamheden) en TPU (licht van gewicht, voorzien van flexkerven voor knielende werkzaamheden en goede demping), en veiligheidsneuzen in twee verschillende breedtes. Met de analyse bieden drie verschillende pasvormen, drie verschillende zooltypes en twee verschillende breedtes van veiligheidsneuzen voor elke werkplek de passende oplossing.

Hoe werkt de methode De Ergo-Active-scanner bepaalt het voettype van de werknemer. Deze digitale scanner meet de voet en toont een lengteverschil tussen beide voeten aan. De scanner laat de stand van de voet zien (bijvoorbeeld doorgezakte enkels) en brengt de voetboog in beeld (platvoet, doorgezakte voet, normale voetboog, hol-

voet). De methode leidt tot een advies waarin is meegenomen welke materialen het best geschikt zijn voor de werkzaamheden en werkplek van de drager. Zoals toevoeging van een water- en winddicht membraan. Tot slot is er de mogelijkheid een extra inlegzool toe te voegen.

De schoen ast Ergo-Active 2.0 is een methode die volledig afwijkt van de tot op heden bekende breedtematen. Na de analyse heeft de werknemer de juiste schoen voor de specifieke werkplek, de juiste schoen voor de specifieke werkzaamheden, de juiste pasvorm en de juiste mate van ondersteuning in de schoen. Een passende schoen dus, die bescherming biedt en die mensen met plezier willen dragen. Het is mogelijk om verschillende veiligheidsklassen en uitvoeringen te combineren zonder dat dit afbreuk doet aan het design van de schoen. Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Elten.

rgo- ctive De rgo- ctive-ana se onderscheidt drie voett es » e voor brede voeten korte tenen brede ba en hie stei e hoek van de ba van de voet » e voor gemidde d brede voeten ange tenen midde matig brede ba en hie v akke hoek van de ba van de voet » e voor sma e voeten gemidde de teen engte sma e ba en hie midde matige hoek van de ba van de voet ecombineerd met drie verschi ende zoo t es en t ee verschi ende breedtes van veiigheidsneuzen is zo voor e ke erknemer de uiste schoen samen te ste en

De voett es zi n te herkennen door cameratechno ogie en so t are arbo 9/10 | 2021 2

000-000_ARB0910_ART01_Elten_Contentmarketing.indd 25

03-11-21 11:23

Succesvol adviseren in de praktijk Dit boek is samengesteld door en voor professionals in het adviesvak. Het is ontstaan vanuit het idee dat een adviseur succesvol is als hij waarde toevoegt voor de klant. De ingrediënten hiervoor zijn verwoord in de schijf van vijf: rollen, stijlen, vaardigheden, competenties en hoe vertrouwen bij kan dragen. De vijf ingrediënten vormen de voeding voor de adviseur met behulp waarvan hij zichzelf continu kan ontwikkelen. De vijf stappen van het adviesproces vormen het sluitstuk van het theoretische gedeelte.

Cecile de Roos Edith Groenendaal €39,95 ISBN: 9789462155701

Kijk snel op www.vakmedianetshop.nl

Boeken

PBMwijzer PBM WIJZER

en Jos Putman zijn beiden veiligheidskundige en lid van

Jos Putman, Wulf van den Eshof €54,95 ISBN: 9789462156050 156050

Goed beschermd aan het werk Onder redactie van

De aanschaf van de juiste helm, veiligheidsschoen, gehoorbescherming of ander persoonlijk beschermingsmiddel (PBM) kan lastig zijn. Omstandigheden en werkzaamheden verschillen immers steeds weer. Daarbij moeten PBM voldoen aan eisen die vastgesteld zijn vanuit Europese regelgeving en normen. De PBMwijzer neemt de werksituatie als uitgangspunt. Eerst neemt de lezer de preventieve maatregelen door. Vervolgens weegt hij af welke PBM bij welke situatie hoort. Daarnaast beschrijft de PBMwijzer de belangrijkste kenmerken en het onderhoud en gebruik van PBM. Daarmee vormt dit boek een belangrijk onderdeel bij het managen van veiligheid en het opstellen en uitvoeren van de risico-inventarisatie en -evaluatie in relatie tot PBM.

Wulf van den Eshof en Jos Putman Wulf van den Eshof en Jos Putman Onder redactie van

aan het werk Goed beschermd

Kijk snel op www.vakmedianetshop.nl

002-044_ARB0910_ADV.indd 26

Boeken

09-11-21 08:06

amara

We ademen lucht met zuurstof in en ademen koolstofdio ide uit. uurstof in, koolstofdio ide uit.

in,

uit.

nos

et koo sto dio ide in onze uitademings ucht vervui t onze ee omgeving e verzieken de boe ze Dat is e vaker het geva maar nu gaat het e hee direct et is niet zo dat e een auto aanzetten en met de uit aatgassen de uchtk a iteit vers echteren et is ook geen abriek die bi het bou en van de door ons benodigde roducten bodem ater en ucht ver est n het geva van koo sto dio ide zi n i ze de b ootste ingsbron eesta is er o de ek aar e uitademen genoeg verse ucht om het geha te te verdunnen en is er niets aan de hand Dat ordt anders a s e met vee te vee mensen in een mu kantoor zitten Dan sti gt de concentratie koo sto dio ide aardoor e gaan ga en ons hoo d uit e kaar i kt te barsten en geconcentreerd erken steeds astiger ordt et door ons uitgeademende koo sto dio ide is de reden dat e kantoren vergaderza en en esruimten goed i en venti eren egen oordig hebben -geha te ook a s mare er een reden bi gekregen u gebruiken e het ker s er te vee koo sto dio ide in de ucht zit is de venti atie aantoonbaar s echt en hebben e moge i k een verhoogde kans o gemene virusbesmettingen oa s gezegd ben e bi koo sto dio ide een gevaar voor eze i bent een bron van gevaar i ke sto en atuur i k zi n er meer koo sto dio idebronnen ent e die ik ze as na het ezen van een recent nieu sbericht eerde kennen is ruit i vergisting van ruit komt ook koo sto dio ide vri en ta iaanse ami ie ondervond dat aan den i ve i ami ie eden i den hun ze gebrouen i n in vaten doen om er de rest van het aar van te kunnen genieten e daa den a naar de i nke der en gingen aan de s ag et gas dat uit de i n borre de as z aarder dan ucht hoo te zich o in de aagge egen de en -me van de ke der en verdrong de aan ezige zuursto Doordat er geen der o zuursto monitor aan ezig as had de ami ie te aat door had dat er iets aan de hand as n oom vie etter i k om ami ie eden schoten hem te hu iteinde i k k amen t ee broers hun z ager en zi n zoon om het even n zo eert koo sto dio ide ons dat een moge i k rob eem as een echt rob eem ordt a s de b ootste ing vo doende hoog is uiten in het bos is ou uitgeademde koo sto dio ide geen rob eem er is e een gevaar maar geen risico n een mu kantoor vormt dieze de uitademings ucht een matig risico aar koo sto dio ide dat uitges uugd ordt door een gistend i nvat in een ongeventi eerde ke der is een zeer groot risico Daarmee komen e tot de moraa van dit verhaa zo ang er a een een gevaar is maar geen risico kunnen e rustig doorademen

arbo 9/10 | 2021 2

027-027_ARB0910_CLM_ONOS.indd 27

09-11-21 08:03

De kloo tussen a ier en raktijk

adder tegen het licht

2 arbo 9/10 | 2021

028-031_ARB0910_ART04_DeBoer.indd 28

09-11-21 08:03

De ei igheids adder is bedoe d om bedri ven te stimueren om be ust vei ig te erken teeds meer k anten eisen van hun everanciers een minimumscore o stra e van uits uiting aar hoe kunnen bedri ven de ei igheids adder het beste inzetten om in aanmerking te b i ven komen voor o drachten n tege i k de veiigheid binnen de organisatie verbeteren tekst Robert an de oer en Do van der eek

e Veiligheidsladder (zie kader op pagina 31) is een instrument dat bedoeld is om bedrijven te stimuleren om bewust veilig te werken. De Veiligheidsladder is in eigendom en beheer van de NEN. Het Handboek Safety Culture Ladder is het document dat het kader vormt voor certificatie en is gratis verkrijgbaar via de site. Hoe hoger een organisatie scoort op bepaalde criteria met betrekking tot beleid, houding en gedrag ten aanzien van veiligheid, hoe hoger de toegekende laddertrede. De Veiligheidsladder is toepasbaar in alle sectoren. Een certificaat verstrekt door een onafhankelijke auditor wordt steeds vaker vereist bij aanbestedingen en opdrachten voor klanten zoals Prorail en TenneT, en vanaf 2022 ook door de Governance Code Bouw. Dit kan gevolgen hebben voor de status als leverancier.

Tekortkomingen De Veiligheidsladder is een zogenoemd maturity model. Hierin worden opeenvolgende, steeds beter ontwikkelde niveaus van veiligheid gekarakteriseerd. Er zijn drie aannames bij deze modellen. De eerste is dat op een betrouwbare manier het huidige niveau (trede) kan worden vastgesteld. De tweede dat organisaties door gerichte acties in staat zijn steeds hoger te komen. En tot slot dat met het stijgen op de treden van de Veiligheidsladder ook de werkelijke veiligheidsperformance verbetert. Net als veel van dergelijke modellen kent de Veiligheidsladder een aantal tekortkomingen die dat nog niet zo vanzelfsprekend maken: » De treden suggereren een homogeniteit aan beleid, houding en gedrag

binnen het bedrijf. In werkelijkheid zullen er verschillen tussen afdelingen en locaties. De certificering is grotendeels gebaseerd op een auditaanpak. De naleving op de dag van de audit hoeft niet representatief te zijn voor een normale situatie. Veiligheid is meer dan het bureaucratisch naleven van regels. Het is moeilijk om tijdens een audit te beoordelen hoe er bijvoorbeeld omgegaan wordt met uitzonderingen op regels. De eisen van de Veiligheidsladder hebben onevenredig vaak betrekking op het gedrag van individuele werknemers en managers. Dat gaat ten koste van aandacht voor de bedrijfsstructuur en -systemen. Het totaal van vijf treden suggereert dat er een eindpunt is in het streven naar veiligheid. Een audit maakt het moeilijk om slecht gedefinieerde termen zoals ‘chronisch ongemak’ of ‘het serieus nemen van zwakke signalen’ te beoordelen. Terwijl deze aspecten wel genoemd worden in de beschrijving van trede 5. De generieke aard van de Veiligheidsladder maakt het moeilijk om aan te sluiten bij individuele organisaties of bepaalde bedrijfstakken.

een onder oek bekend Het gebruik van de Veiligheidsladder leidt over het algemeen tot een hoger veiligheidsbewustzijn bij bedrijven, met name onder aan de ladder. Maar er is bij ons geen onderzoek bekend waarin de veronderstelde positieve relatie tussen

arbo 9/10 | 2021 29

028-031_ARB0910_ART04_DeBoer.indd 29

09-11-21 08:03

Echte wereld

Papieren wereld

Werklocatie

Werkproces

Mensen

Primair proces

Mensen

HSE proces

de treden van de Veiligheidsladder en de veiligheidsprestaties overtuigend is aangetoond. De Veiligheidsladder is voor veel bedrijven onontkoombaar en er zijn zware bedrijfseconomische belangen mee gemoeid. Maar het veranderen van de bedrijfscultuur duurt jaren. Dus hoe kunnen bedrijven zo snel mogelijk hun positie op de ladder verbeteren, zonder allerlei schijnmaatregelen te treﬀen?

ureaucratische misvatting Een goed startpunt voor een inhoudelijke verbetering die al snel resultaat boekt, is het herkennen van ‘lokale vindingrijkheid’. Dat betekent: eigen oplossingen die mensen in de context van gewoon werk en tegenstrijdige randvoorwaarden in staat stellen toch hun doelen te verwezenlijken. Zicht op deze lokale vindingrijkheid is belangrijk om te kunnen leren van dingen die normaal goed gaan. Maar ook omdat er door lokale vindingrijkheid soms een kloof ontstaat met regels en richtlijnen. Deze aanpak vereist wel het doorzien van een veelvoorkomende misvatting, die ook in de toelichting op de Veiligheidsladder onvoldoende wordt tegengesproken. Een betere naleving van regels leidt namelijk niet automatisch tot een

Veiligheidsperformance

Operationele uitmuntendheid

Formele compliance

Veiligheidsperformance

hogere veiligheid. Figuur 1 geeft aan hoe men vaak hoopt dat veiligheid wordt geborgd: doordat er veel naleving (formal

Operationele uitmuntendheid

ding, kennis en ervaring. Procedures en regels worden opgesteld zonder precieze kennis van het dagelijkse werk en

De k oo tussen a ier en rakti k b i t vee a verborgen voor managers en auditors compliance) met de geldende regels wordt vastgesteld, volgt daaruit de conclusie dat de veiligheidsprestatie voldoende is. Maar in werkelijkheid is het nog maar de vraag of de papieren werkelijkheid overeenkomt met wat er in de praktijk gebeurt. En dus of formal compliance wel een goed beeld geeft van de veiligheid (zie Figuur 2). Wij merken in onze praktijk dat mensen regels gebruiken als een hulpmiddel om hun doelen te bereiken. Zij kunnen die regels soms anders interpreteren dan dat het management ze heeft bedoeld. Hiervoor zijn goede redenen: tegenstrijdige doelstellingen, een gebrek aan middelen of hiaten in oplei-

onder veronderstelde ideale omstandigheden. Bij de feitelijke uitvoering van taken worden operationele afwijkingen door de medewerkers gecompenseerd met lokale vindingrijkheid, zodat er bijna altijd een succesvol resultaat wordt bereikt. De kloof tussen papier en praktijk blijft veelal verborgen voor managers en auditors.

okale vindingrijkheid ien Medewerkers zijn eraan gewend om van veiligheidskundigen en het management te horen dat ze zich aan de regels moeten houden en zijn gewiekst in het verbergen van lokale vindingrijkheid. Vaak kom je er pas achter als er een incident is geweest. Er zijn goede redenen

Echte wereld

Papieren wereld

Werklocatie

Werkproces

Mensen

Primair proces

HSE proces

Formele compliance

0 arbo 9/10 | 2021

028-031_ARB0910_ART04_DeBoer.indd 30

09-11-21 08:03

De eiligheidsladder rede innen het bedri heerst de houding bi ons gaat niets out i everen goede k a iteit dus aarom e ti d verdoen met reventieve vei igheidsactiviteiten en at niet eet at niet deert rede et bedri hee t de ge oonte om as te verbeteren nadat er dingen mis zi n gegaan n het bedri voe t men zich eerder s achto er dan ze verant oorde i k erandergedrag is vaak ad hoc en van korte duur rede et bedri be aa t e ke vei igheidsrege s be angri k orden gevonden De betrokkenheid bi vei igheid en na eving van rege s en etten igt voorname i k bi het hogere management rede ei igheid hee t een hoge rioriteit r ordt continu ge nvesteerd in verhoging van het vei igheidsbe ustzi n en mede erkers orden aanges oord e kaar aan te s reken o onvei ig gedrag erbeteringen orden ste se matig ingevoerd en ge va ueerd r ordt vooruitgedacht en initiatie genomen e ust vei ig erken ordt ervaren a s een eigen verant oordei kheid rede ei igheid is vo edig ge ntegreerd in de bedri s rocessen et is een vast onderdee bi re ectie en eva uatie binnen de eigen organisatie n met branchegenoten ron htt s

sa et cu ture adder com

voor lokale vindingrijkheid. Alleen als we bereid zijn om dat te accepteren en vanuit dat vertrekpunt met onze medewerkers in dialoog gaan, zullen ze voorbeelden met ons delen. Je krijgt dan misschien een idee hoe mensen omgaan met de variabiliteit van de echte wereld en hoe ze een balans vinden tussen productiedruk en veiligheid. Mogelijke vragen die je kan stellen zijn: » Wanneer is deze taak moeilijk? » Waar ben je van afhankelijk om je werk goed te doen? » Zijn er altijd voldoende gereedschappen en middelen beschikbaar? » Wat doe je als die ontbreken? » Hoe zit het met een tekort aan tijd – wat doe je dan? » Welke oplossingen hebt je bedacht waar de rest van de organisatie iets van kan leren? » Waar verspillen we tijd of geld? » Is er iets onzinnigs of onnodigs dat je hier moet doen? Merk op dat niet één keer wordt verwezen naar de procedures of werkinstructies. Als deze nuttig zijn voor het werk zullen ze wel worden genoemd. En als ze niet worden vermeld, tja, dan zijn ze misschien niet zo bruikbaar als je dacht. Deze insteek werkt natuurlijk alleen als

je lokale vindingrijkheid omarmt als iets om van te leren en niet meteen uitgaat van een fout of afwijking of (nog erger:) non-compliance. Verwelkom slecht nieuws! Dit past ook bij de Code of Conduct van de Veiligheidsladder. De auditoren letten bij een afwijking ook op de reactie van de organisatie: is dat verlamming, schaamte, ontkenning, wegkijken? Of vat men de koe bij de horens om de kloof tussen papier en praktijk te dichten?

Nodige autonomie Voorbeelden van lokale vindingrijkheid willen we gebruiken om in gesprek te raken over de autonomie die nodig is om het werk goed te kunnen doen en over welke kaders we daarbij willen hanteren. De kaders beschermen de medewerkers en de organisatie tegen grote, relevante risico’s. Het is cruciaal is om procedures en regels op te stellen in samenwerking met mensen van de werkvloer. Deze moeten begrijpelijk zijn en actueel worden gehouden, zodat ze ook daadwerkelijk gebruikt kunnen worden. Medewerkers zoals veiligheidsprofessionals dragen bij door het identificeren en analyseren van risico's en door maatregelen voor te stellen om deze

risico's te beperken. In de meeste bedrijven heeft het operationele management het laatste woord over de procedures. Daarbij rekening houdend met het voorstel van de werkvloer en de aanbevelingen van het veiligheidspersoneel en bijvoorbeeld engineering. Hopelijk is men het er samen over eens dat de uiteindelijke versie van de regels en richtlijnen de risico’s voldoende in evenwicht brengt met werkbaarheid en de ondervonden variatie. Afhankelijk van de taakvolwassenheid van de medewerkers vindt men de juiste balans zodanig dat er nog maar weinig uitzonderingen optreden en – nog belangrijker – de medewerkers zichzelf verantwoordelijk voelen voor deze uitzonderingen. We vinden uitzondering overigens een veel betere term voor ‘afwijkingen’ of ‘non-compliances’.

ectiviteit verhogen Het transparant maken van lokale vindingrijkheid verhoogt de eﬀectiviteit en de veiligheid van de organisatie. Een dergelijke proactieve houding ten aanzien van regels en het afstemmen ervan met de medewerkers staat centraal op ieder niveau van de Veiligheidsladder. Het is bovendien een bewezen manier om de veiligheid daadwerkelijk te verbeteren. Daarmee vangen we twee vliegen in één klap: echt werken aan veiligheid én een hogere trede op de Veiligheidsladder bereiken. Robert an de Boer is ector vei igheidsmanagement bi D ogeschoo en auteur van a et eadershi Di erent Doab e and Directed roach to erationa mrovements robertan deboer b cc n olf van der Beek Sc. is senior consu tant arbeidsvei igheid bi en onderzoekt vraagstukken o het gebied van vei igheidscu tuur en -gedrag resi ience digita sa et techno ogies en mens-robotinteractie do vanderbeek tno n

ronnen De oer R a et eadershi Di erent Doab e and Directed roach to erationa m rovements R ress onca ves i ho aterson aturit mode s and sa et cu ture critica revie a et cience rote a et and autonom a contradiction orever a et cience an am en an der eek D and roeneeg he a ue o a et ndicators con gmt

arbo 9/10 | 2021 1

028-031_ARB0910_ART04_DeBoer.indd 31

09-11-21 08:03

RECEN E

jurisprudentie aar ge erkt ordt gebeuren onge ukken ontstaan con icten en ordt verzuimd oms komt de rechter eraan te as om te be a en o iedereen e vo gens de rege s hee t gehande d en overzicht van recente rechter i ke uits raken ten aanzien van arbeidsongeva en con icten ziekteverzuim en re-integratie

tekst Rob oort

Valse verklaring en che i voorkomen dat een erknemer na een ongeva bi een ins ecteur een verk aring naar aarheid a egt De erknemer ondertekent in het ziekenhuis een va s certi caat Op 21 juni 2016 komt een ingeleende werknemer met zijn voet onder een pallettruck en wordt met verwondingen opgenomen in het ziekenhuis. De inspecteur SZW doet onderzoek en krijgt enkele dagen later van de inlenende werkgever per mail aanvullende documenten. Daarbij is een kopie van het trainingscertificaat waarop staat dat de werknemer in april 2016 de basiscursus Veilig werken met interne transportmiddelen heeft gevolgd. De werknemer heeft in het ziekenhuis verklaard dat hij drie dagen was opgeleid, het certificaat bezat en dat dit op het bedrijf lag.

Hij herroept in november 2016 deze verklaring. Zijn chef – van het uitlenende bedrijf – had hem direct na het ongeval in het ziekenhuis gebeld en gezegd dat hij een certificaat zou maken en dat de werknemer dit moest ondertekenen. Een pasfoto is via zijn broer geregeld. De chef liet de werknemer dit certificaat in het ziekenhuis ondertekenen. De chef wordt vervolgd wegens plegen van valsheid in geschrifte en het opzettelijk beïnvloeden van de vrijheid van een persoon om naar waarheid of geweten een verklaring aan een rechter of ambtenaar af te leggen. De rechtbank stelt vast dat de chef tijdens de zitting de gang van zaken heeft bevestigd. Om tot een bewezenverklaring te komen, hoeft er geen sprake te zijn geweest van intimidatie. Voldoende is dat komt vast te staan dat een uiting van de chef als doel had om de vrijheid van de werknemer om naar waarheid of geweten een verklaring af te leggen bij

de inspecteur te beïnvloeden. Door zijn bezoek in het ziekenhuis en het verzoek het valse certificaat te ondertekenen, heeft hij de werknemer in de positie gebracht dat hij naar de buitenwereld toe de schijn moest ophouden dat hij de basiscursus Veilig werken met interne transportmiddelen had gevolgd. Daarmee werd niet alleen de verklaringsvrijheid van de werknemer beïnvloed, maar was redelijkerwijs ook te verwachten dat de werknemer daaraan gehoor zou geven op het moment dat hij hierover vragen zou krijgen van de Inspectie SZW. Door deze gang van zaken is de inspectie bij de afwikkeling van dit arbeidsongeval uitgegaan van onjuiste informatie. Alles afwegend acht de rechtbank de door de oﬃcier van justitie gevorderde straf voor de chef passend en geboden en legt een taakstraf op van 120 uur (of 60 dagen hechtenis) waarvan 40 uur (of 20 dagen) voorwaardelijk met een proeftijd van 2 jaar.

(advertentie)

Arbo

Actualiteitendag In 1 dag up-to-date over alle arbo onderwerpen 2 december 2021 | Jaarbeurs Utrecht 2 arbo 9/10 | 2021 Arbo Actualiteitendag 2021 380x65.indd 1

032-033_ARB0910_JUR-ADV.indd 32

09-11-21 08:03

Noot: De medewerker van het opleidingsinstituut wordt wegens het medeplegen aan de vervalsing veroordeeld tot een taakstraf van 50 uur waarvan 20 uur voorwaardelijk. De straf is enigszins gematigd omdat de medewerker te laat door de Inspectie SZW is aangemerkt als verdachte. Bron: Rechtbank Oost-Brabant, 3 maart 2020, ECLI:NL:RBOBR:2020:1342 (en 1347)

Verhuurder aansprakelijk? en bou vakker oo t etse o bi een verbou ing s de eigenaar hiervoor aans rake i k Een Est is eigenaar van een vijf verdiepingen tellend Amsterdams pand. Hij woont zelf op de eerste verdieping, de rest verhuurt hij, deels als bed and breakfast voor toeristen. Hij heeft elders in de stad ook nog een appartement in de verhuur. Voor het uitvoeren van werkzaamheden schakelt hij een in Nederland wonende landgenoot in. Die voert begin 2014 een verbouwing uit op de derde en vierde verdieping en schakelt – met medeweten van de eigenaar – onder meer een in Nederland wonen-

de Letse bouwvakker in. Die komt op 24 maart 2014 door een ongeval in het ziekenhuis terecht. Bij het hijsen gleed een grote houten plaat uit een strop en in het gezicht van de Let. Naast vele botfracturen heeft hij oogletsel en last van dubbelzien, mogelijk blijvend. De kantonrechter ziet de eigenaar als werkgever en acht hem aansprakelijk voor de gevolgen. Hij moet een voorschot van 25.000 euro betalen en gaat in beroep. Het gerechtshof stelt vast dat sprake is geweest van een ongeval tijdens de verbouwing van het bewuste pand en dat de Letse bouwvakker hierbij letsel heeft opgelopen. De eigenaar betwist dit en beweert zelfs dat hij de man niet kent en nooit opdracht heeft gegeven voor dit werk. Het hof schuift dit terzijde, mede op grond van de ritgegevens van de ambulance. Het hof volgt de kantonrechter niet dat de eigenaar op grond van een arbeidsovereenkomst aansprakelijk is. De verbouwing werd geheel overgelaten aan zijn Estse landgenoot en er was geen sprake van een gezagsverhouding. Ook werd contant afgerekend, dus er was geen betaling van loon. Er is daarom geen sprakte van een arbeidsovereenkomst. De regelmatige aanwezigheid van de eigenaar maakt dat niet anders, omdat hij immers zelf in het pand woonde.

Maar de eigenaar is wel op ander gronden aansprakelijk. Hij heeft verklaard dat hij geen beroep heeft en uit de verhuur van de appartementen genoeg verdient om van te leven. Zijn landgenoot werkte als vaste klusjesman – ook voor het andere appartement. Hier maakt het hof uit op dat de eigenaar van het verhuren van woonruimte zijn bedrijf heeft gemaakt. Dat was ook het geval tijdens het ongeval. Inschrijving in het handelsregister is daarbij niet doorslaggevend. Daarmee heeft het ongeval plaatsgevonden in de uitoefening van het bedrijf en heeft de eigenaar een zorgplicht (art. 7:658, vierde lid BW). Hij kan er zich niet achter verschuilen dat hij voor het hijsen geen opdracht heeft gegeven of er geen kennis van heeft. Hij heeft nagelaten zodanige maatregelen te treﬀen en aanwijzingen te geven als redelijkerwijs nodig waren om te voorkomen dat de Letse bouwvakker in de uitoefening van de werkzaamheden schade zou lijden. Het beroep wordt verworpen. De omvang van de materiële schade zal later worden vastgesteld. Bron: Gerechtshof Amsterdam, 28 januari 2020, ECLI:NL:GHAMS:2020:215

Rob oort urist en vei igheidskundige

bureau oort n

(advertentie)

Nieuwe editie

Helder en praktijkgericht Experts op het gebied van jurisprudentie en arbo-ontwikkelingen praten u op hoog niveau bij in 4 masterclasses. Ze nemen de belangrijkste actualiteiten met u door en geven direct aan wat de gevolgen voor uw praktijk zijn. Altijd het laatste nieuws vertaald naar de praktijk.

arbo-online.nl/actualiteitendag

Waardering Hobeon SKO-AH en SKO-VK: 1 punt arbo 9/10 | 2021 25-10-21 13:16

032-033_ARB0910_JUR-ADV.indd 33

09-11-21 08:03

Herori ntatie o managen ver uim

igen regie is m

et eigen-regiemode ie is er niet groot mee ge orden aar dit mode erkt niet meer Daar zi n drie redenen voor tekst ob eegers en

arco de eeu

ijna twee decennia lang werd het eigen-regiemodel door vele organisaties ingezet als een innovatieve manier om het verzuim te managen. Of was het stiekem een manier om de arbodienst zo lang mogelijk buiten de deur te houden, het arbobudget flink te decimeren en om allerlei trainingen voor leidinggevenden aan de man te brengen? Het doet er eigenlijk niet zoveel toe, want het eigen-regiemodel is een sterfhuisconstructie. Heel gechargeerd zou je zelfs kunnen zeggen dat dit model morsdood is, omdat het in bijna alle gevallen het ultieme recept is voor het mislukken van verzuimbeleid. Op basis van een analyse onder 15.000 organisaties van onze vergelijkingssite van arbodiensten HR Navigator blijkt namelijk dat deze aanpak het verzuim niet verlaagt; het zorgt juist voor een structureel hoog verzuim en bijna altijd ook voor een langduriger verzuim. Is in Nederland het verzuim gemiddeld nu zo’n 4,9 procent, bij organisaties die dit model hanteren is het verzuimpercentage 7 of 8 procent, of zelfs nog hoger. Veel hoger dan bij organisaties die dit model niet hanteren. Hoe dat komt, is eigenlijk helemaal niet zo raar. Daarover straks meer, maar wat is dat eigenregiemodel ook alweer?

Idee erachter De idee achter het eigen-regiemodel is dat praktisch al het verzuim gedragsgebonden is en dat je, door hier zowel lei-

4 arbo 9/10 | 2021

034-036_ARB0910_ART03_Zeegers.indd 34

09-11-21 08:03

s morsdood dinggevende als medewerker mee te confronteren, dit verzuimgedrag kan beïnvloeden. Want 70 procent van het verzuim is helemaal niet medisch [1]. Even heel plat: je voert een goed gesprek met je medewerker, houdt deze een spiegel voor en daarmee verdwijnt ongewenst gedrag.

Het eigen-regiemodel beloofde ook dat je flink kunt besparen op de kosten van een arbodienst. CFO’s die alleen naar de kosten van de arbodienst kijken en niet naar de echte schadelast van verzuim – zoals loondoorbetaling, WGA- en ZWpremies, vervangingskosten of inkomstenderving – zagen dit natuurlijk wel

zitten. En zo was het succes geboren. Vele organisaties werden getraind in het gedachtegoed van consultancyclubs die grossierden in slogans als: ‘Ziek zijn overkomt je, verzuim is een keuze’. Een slogan die het, samen met de financiële belofte van kostenbesparing, goed doet in de boardroom maar die in de praktijk desastreuze gevolgen kan hebben voor je organisatie. Zo blijkt ook uit onze analyse.

Drie redenen Hoe komt het nu dat dit op papier zo mooie model niet meer werkt? Daar zijn drie belangrijke redenen voor. Reden 1 - De leidinggevende heeft wel iets beters te doen De leidinggevende is binnen dit model de spil als het gaat om verzuimbegeleiding. Dat kan om meerdere redenen niet goed gaan. Die leidinggevende heeft behalve verzuim ook heel veel andere prioriteiten: het managen van zijn team, het halen van zijn targets, het nastreven van persoonlijke ambities, et cetera. In veel sectoren waar dit model is ingevoerd, zoals de zorg, het onderwijs en de overheid, is bovendien fors gesneden in leidinggevende functies, waardoor het aantal taken alleen maar is toegenomen. Is die leidinggevende met al die taken en verantwoordelijkheden dan nog wel in staat om de regie te voeren? Hoe ondersteun je je leidinggevende daarbij? Is er intern wel de expertise om elk individueel verzuimdossier goed te kunnen beoordelen? Ken je de spelregels van het UWV? Ben je in staat om bedrijfsartsen aan te sturen, samen te werken met een casemanager van de arbodienst, of om het budget voor de geadviseerde interventie goed te keuren? Feitelijk komt het erop neer dat een leidinggevende meestal geen tijd, geen zin en in elk geval onvoldoende kennis heeft om het verzuim te managen.

arbo 9/10 | 2021

034-036_ARB0910_ART03_Zeegers.indd 35

09-11-21 08:03

Reden 2 - De leidinggevende is zelf de (mede)veroorzaker van het verzuim Maar er is meer, want volgens Herwin Schrijver, een van de grondleggers van het vak casemanagement in Nederland, is in 50 procent van de gevallen diezelfde leidinggevende ook nog eens de medeveroorzaker van de uitval [2]. Dan is objectiviteit bij verzuimbegeleiding haast uitgesloten. Reden 3 - De invloed van de AVG De laatste reden – misschien nog belangrijker dan de eerste twee – is de privacywetgeving. Als werkgever mag je niet de sociale, emotionele en medische situatie van een medewerker uitvragen. En zelfs al zegt de medewerker hier wel wat over, dan mag je er niets van vinden en het al helemaal niet vastleggen. De leidinggevende, de werknemer, collega’s en zelfs de huisarts gaan allemaal niet over inzetbaarheid of arbeidsongeschiktheid. Zodra het gaat over de vraag of de medewerker arbeidsongeschikt is en over wat hij of zij nog wel kan, heb je toch echt de arbodienst nodig. Dit is ook uitvoerig beschreven door het ministerie van SZW, het UWV, de NVAB en de Autoriteit Persoonsgegevens. Sinds de invoering van onder meer de AVG zien we dat de arbodiensten steeds eerder worden betrokken. Immers, als je het niet meer mág vragen, dan moet je het láten vragen. De triagist die daarbij wordt ingezet is vaak een specialist die namens de bedrijfsarts werkt. Dat is iemand die kritische vragen mag stellen binnen het medisch domein, om daarna vooral de juiste workflow uit te zetten die de medewerker snel en goed helpt. De oordeelsvorming, verantwoordelijkheid en tuchtrechtelijke

Het eigenregiemodel es draait om de eidinggevende » s erkgever be aa e ze de i nen rondom verzuim o e ie ordt aar ingezet bi het begeeiden van verzuim » De erkgever bou t ze een verzuimdossier o » De eidinggevende voert ges rekken met de mede erker over zi n haar inzetbaarheid De arbodienst ordt zo min moge i k betrokken »

en eidinggevende hee t te einig ti d zin en kennis om het verzuim te managen aansprakelijkheid ligt overigens nog altijd bij de bedrijfsarts zelf.

Wie voert de regie Het eigen-regiemodel is daarmee feitelijk morsdood. Want zelfs al zijn jouw leidinggevenden in staat de regie goed te voeren, hebben ze er tijd voor én zijn ze ook nog in staat elk verzuimdossier goed te beoordelen, dan mag het simpelweg niet. De consequentie is dat veel organisaties zich massaal afwenden van dit model en zich gaan heroriënteren op de markt om de juiste partner te vinden. Er is misschien nog wel een vierde reden: veel organisaties gaan blijvend hybride werken, wat ook betekent dat er minder leidinggevenden zijn. Wie voert dan de regie?

Dichter bij de werkgever Lang verhaal kort: de arbodienst wordt weer steeds vaker, veel eerder en gerichter ingezet. Dat doen ze vaak met de tandem van een taakgedelegeerde casemanager en een bedrijfsarts. Het eerste contact is meestal al in de eerste verzuimweek met een all-in-pakket. Deze aanpak betekent dat de arbodienst weer dichter op de werkgever zit. Daardoor krijgt deze ook meer inzicht in jouw organisatie: wat is de cultuur, wat zijn de mogelijkheden voor passend werk, is de werkgever bereid te investeren in interventies? Kortom, de arbodienst sluit veel beter aan bij de vraag van elke individuele werkgever. En precies dat is de grote kans voor werkgevers. Want als arboprofessional ga je, als het goed is, weer regelmatig met je arbodienst om tafel om door je dossiers te gaan. Geen obligaat verzuimrapport, maar een professionele analyse. Wat betekenen de cijfers? Wat zijn de trends in mijn organisatie?

Interne rol interessanter In die zin is de dood van eigen-regiemodel feitelijk een zegen. Want als arboprofessional ben je verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden en het welzijn in de organisatie. De RI&E gaat echt over meer dan alleen de machine-

veiligheid, de jaarlijkse ontruimingsoefening of wie mee wil doen met de bhvcursus. Doordat je intensiever samenwerkt met je arbodienst en daadwerkelijke duiding van de data claimt, wordt ook de rol van de interne arboprofessional veel interessanter. Want de analyse geeft je inzichten die je voorheen nooit had. Daardoor kun je ineens ook aan slag met onderwerpen als PSA en ongewenste omgangsvormen, duurzame inzetbaarheid, leiderschap en cultuur. En dit alles doe je samen met de arbodienst, want zij maken niet alleen een analyse van jouw organisatie, zij hebben ook toegang tot de hele markt, spreken honderden werkgevers die worstelen met dezelfde vraagstukken als jij en kunnen dus ook markttrends duiden. Dan gaat het niet over Liesbeth met haar burn-out, maar wel over het gemiddelde stressniveau binnen de organisatie. Neem deze toe of juist af? En hoe verhoudt zich dat tot de markt? En natuurlijk helpt de arbodienst Liesbeth nog steeds met die klachten, maar je kijkt nu vooral hoe je kunt voorkomen dat andere medewerkers diezelfde klachten ook krijgen.

Terugverdienen En – ook niet onbelangrijk – door intensief samen te werken en vanaf dag één gericht aan de slag te gaan met verzuim, zal dit bijna altijd dalen. Die daling, zo schreef ik al eerder in mijn artikel over arbodienstverlening als business case (zie vakblad Arbo nr 6 2021), zorgt ervoor dat de meerkosten van zo’n uitgebreid contract binnen no-time zijn terugverdiend. Gemiddeld verdient een organisatie met deze aanpak zelfs het tienvoudige terug van wat zij aan de voorkant extra uitgeeft. Geen slechte deal toch? Bob Zeegers en arco de Zeeuw zi n artner bi R verge i kingssite R avigator e adviseren aar i ks zo n organisaties in hun zoektocht naar de best assende arbodienst en reventie artners Noten medischcontact n verzuimd namiek n

arbo 9/10 | 2021

034-036_ARB0910_ART03_Zeegers.indd 36

09-11-21 08:03

Joris

Misschien was het enkele van de oplettende lezers al opgevallen: ik onderteken deze stukjes alleen met een voornaam, en als de redactie een beetje oplet, wilde ik dat ook graag zo houden. Waarom ik dat doe, vraagt u zich misschien af. Dat komt omdat ik niet zo’n held ben. Bomans schreef vroeger al eens: 'Moed is vooral een gebrek aan voorstellingsvermogen' en dat heb ik nu juist weer wel.

Dit is een ti d aarin iedereen ongebreide d zi n mening kan verkondigen ter i dat dan tege i kerti d eer niet geacce teerd ordt eker a s e iets schri t o zegt at ook maar enigszins betrekking hee t o andere mensen kun e meteen o orse bedreigingen rekenen isschien is dat aarom sommige in uencers zich a een o make-u dans es o katten m es richten oor mi is dat astig omdat ik mi vaak bezig houdt met vei igheid en arbeidsomstandigheden n dat gaat nu eenmaa vaak over gedrag van mensen o vroeg ik on angs o het erk aan een nieu e co ega aarmee e de abriek in i den o hi misschien vei igheidsschoenen had o dat hi deze anders i de enen Daar as deze ersoon niet van gediend o gens hem had ik dit he emaa niet mogen vragen hi as vri zi n eigen schoenen te kiezen deze manier cre erde ik een t eede ing in de samen eving mensen m t en mensen zonder vei igheidsschoenen k as een vei igheidsnazi en na at onduide i ke re erenties aan de eede ere door og de aanse in uisitie en de inva van de unnen ga hi aan mi met zi n vrienden e eens o te komen zoeken mdat ik het vermoeden kreeg dat het hier niet om een visite in amica e s eer zou gaan heb ik hem mi n adres maar niet gegeven och moeten i deze co ega e doorbeta en a s hi een onge uk e kri gt o zich ziek me dt ok voor de bedri shu ver ening is het verbinden van een ver etterde voet geen eest aarbi e mag ho en dat deze hu ver eners ze nog niet bedreigd orden i de hu ver eners van o itie brand eer o ambu ance is dit a aan de orde van de dag i medische hu ver ening moet de o itie mee om te voorkomen dat de hu ver eners gemo esteerd orden o dat buiten de ambu ance ordt ges oo t ter i ze binnen een even redden rand eermensen hebben geen naam aat es meer o hun as om bedreigingen achtera te voorkomen Do ing heet het enomeen aarbi ersoon i ke gegevens via internet orden vers reid en mensen orden aangezet om verhaa te gaan ha en u ver ener is a ti d een beroe met risico s ge eest maar niet dit soort risico s e s a s e he t een andemie te bestri den en mensen met vaccinatie tegen een gevaar i k virus i t beschermen moet e goed o assen n een goed unctionerende democratie is het be angri k dat er vo doende aarborgen zi n om minderheden te beschermen tegen een dominante meerderheid aar nu is het rob eem omgekeerd hoe beschermen e de meerderheid tegen een agressieve minderheid Deze minderheid hanteert haar eigen versie van de rond et en beroe t zich o artike edereen moet doen at hi ze i en iedereen die het daar niet mee eens is moeten e een es e eren ot dusver zi n de ezers van deze ub icaties vrede ievend geb eken maar e eet maar nooit ocht u mi een es e i en eren me dt u zich dan graag bi de bevei iging van de uitgever kunt vragen naar oris

arbo 9/10 | 2021

037-037_ARB0910_CLM_BRIL.indd 37

09-11-21 08:03

REC

Zzper beschermd De oge Raad deed on angs een o va ende uits raak Daaruit kunnen aardige ositie hee t aan de echte erknemer

e conc uderen dat de zz er een ge i k-

tekst as van atenburg

e werkgever moet die maatregelen nemen die nodig zijn om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn functie schade lijdt. Schiet de werkgever daarin tekort, dan is hij jegens de werknemer aansprakelijk voor de schade. Het merendeel van de rechtspraak ziet op de standaardsituatie dat de werknemer in de uitoefening van zijn functie en werkzaamheden schade lijdt. De tijdsgeest wees uit dat er ook een dringende behoefte bestond om ongevallen van de werknemer in de privésituatie te regelen. In deze situatie heeft de werkgever geen zeggenschap en bevoegdheid om zijn zorgplicht na te komen. In principe ligt er dus geen verantwoordelijkheid bij de werkgever maar dit leidt in de praktijk tot een zeer onbevredigende uitkomst. Voor deze situatie is, hoe kan het ook anders, een vangnetregeling getroﬀen. Die is gebaseerd op goed werkgeverschap, met de aanvullende werking van redelijkheid en billijkheid.

Sprekend voorbeeld

Het meest sprekende voorbeeld is dat van de werknemer die zelf een ongeval veroorzaakt zonder dat hiervoor een schuldige is aan te wijzen. De werkgever heeft geen enkele invloed op de situatie kunnen uitoefenen. Maar helemaal vrijwillig was de gedraging van de werknemer ook niet. De werknemer dreigde hierdoor tussen wal en schip te vallen. Het uitgangspunt van het goed werkgeverschap heeft geleid tot de verplichting een verzekering af te sluiten. Die moet voldoende dekking bieden om het leed

van de werknemer in een dergelijk geval te verzachten. Als zo’n dekking er niet is, moet de werkgever sowieso de schade van de werknemer vergoeden. Deze vangnetbepaling gold tot voor kort niet voor de zzp’er. De zzp’er is formeel geen werknemer, zodat het goed werkgeverschap niet van toepassing is. En dat wringt omdat de zorgplicht zoals bedoeld in artikel 7:658 BW wel op hem van toepassing is. Het lijkt het erop dat aan deze onevenwichtige situatie een einde komt. De Hoge Raad bekrachtigde (ECLI:NL:HR:2021:1267) recentelijk een uitspraak van het Gerechtshof Arnhem (ECLI:NL:GHARL:2019:10566) hierover.

Zzp er met ernstig letsel

Wat speelde in deze zaak? Een zzp’er werkzaam als voeger voor een voegersbedrijf was als bestuurder van de bedrijfsauto betrokken bij een eenzijdig ongeval. Hij liep hierbij ernstig letsel op. Hij vorderde vervolgens zijn letselschade bij de opdrachtgever. Deze weigerde de schade te vergoeden met als belangrijkste verweer dat hij niet gehouden was voor deze privésituatie een verzekering af te sluiten. De zzp’er stapte daarop naar de rechter. En ving bot bij de kantonrechter. Maar in hoger beroep vond hij gehoor bij het Gerechtshof. Het hof overwoog dat het niet is uitgesloten dat de aanvullende werking van de redelijkheid en billijkheid onder omstandigheden met zich meebrengt dat op de opdrachtgever een verzekeringsplicht voor de opdrachtne-

mer rust die vergelijkbaar is met die voor werknemers. Enkele bijzondere omstandigheden acht het hof in dat kader van wezenlijk belang. Een ervan is dat de werkzaamheden van de zzp’er vergelijkbaar moeten zijn met een werknemer in het bedrijf van de opdrachtgever. Dat is hier niet het geval; de zzp’er was niet in een vergelijkbare positie als een werknemer van het bedrijf. Zo kwam het dat zijn claim toch nog werd afgewezen. De zzp’er was het hier mee oneens en in ging in cassatie bij de Hoge Raad.

ezelfde bescherming

De Hoge Raad was het eens met de uitspraak van het hof: een zzp’er geniet in principe dezelfde bescherming als de werknemer in loondienst, zodat hier ook de verzekeringsplicht geldt. De werkzaamheden van deze zzp’er waren inderdaad onvergelijkbaar met die van een werknemer in het bedrijf, zodat de bescherming in dit specifieke geval niet van toepassing is. Een in mijn ogen gunstige ontwikkeling die leidt tot een gelijkwaardige positie van de zzp’er ten opzichte van de ‘echte’ werknemer.

Bas van Batenburg is advocaat artner van an atenburg racht dvocaten

arbo 9/10 | 2021

038-038_ARB0910_REC.indd 38

09-11-21 08:02

L A V E ON

lant in kelderluik erkgevers moeten niet a een zorgen voor vei ige en gezonde arbeidsomstandigheden van hun moeten ook voorkomen dat anderen iets overkomt

tekst

arc

erknemers e

n de winkel werden na de weekendverkoop op maandagochtend de lege schappen aangevuld met de producten. De winkel zou om 12.00 uur opengaan voor het publiek. Tijdens de pauze vroeg de bedrijfsleider aan zijn collega’s of geïnventariseerd was of de schappen achter in de winkel ook waren aangevuld. Zijn collega’s wisten het niet en gingen na de pauze direct kijken. Zij zagen dat de schappen niet waren aangevuld met de producten die in de kelder van de winkel stonden. Een van de collega’s opende het kelderluik om daar de producten te pakken om aansluitend de schappen aan te kunnen vullen. Inmiddels was de winkeldeur geopend en was het winkelend publiek welkom. Even na twaalven liep een van de klanten binnen. Wat volgde, was een harde klap en een kreet uit de kelder.

Oorzaak en lessen

Nadat het winkelpersoneel was gealarmeerd door de klap en de kreet uit de

kelder liepen zij naar de kelderruimte en zagen het geopende kelderluik. Een van de werknemers keek in de kelder en zag daar iemand bovenop een van de collega’s liggen. De laatste riep om hulp en om 112 te bellen. De klant die op de keldervloer lag, werd nadat het ambulancepersoneel was gearriveerd onderzocht en door de brandweer op de brancard uit de kelder getakeld. In het ziekenhuis werd geconstateerd dat de rechterknie was verbrijzeld door de val. De collega was ongedeerd. De bedrijfsleider meldde het ongeval bij Inspectie SZW nadat hij bij het hoofdkantoor had nagevraagd welke acties werden verwacht naar aanleiding van het ongeval in de winkel. De inspectie stelde ter plaatse het ongevalsonderzoek in. De bedrijfsleider verklaarde: “Ik heb gevraagd of de aanvullingen op de schappen achter in de winkel waren gedaan. Het antwoord was nee. Ik heb aansluitend mijn collega’s opdracht gegeven dit na de pauze te doen.” De

de vraag etten u ie het ke dergat a zodat niemand erin kan o en as het ant oord nee

werknemer die in kelder onder het slachtoﬀer lag, werd aansluitend gehoord. Op de vraag: “Hebt u het kelderluik geopend?”, werd met een volmondig ja geantwoord. Op de vervolgvraag: “En zetten jullie het keldergat af zodat er niemand in kan lopen of stappen?”, was het antwoord nee. “Wij zetten het keldergat nooit af met iets van een hekwerk of zo.” Tijdens het ongeval waren er twee getuigen. Zij verklaarden beiden: “Wij hebben gezien dat het keldergat niet was afgezet met iets van een hekwerk om te voorkomen dat je erin zou stappen.” Het slachtoﬀer werd na een aantal dagen ziekenhuisopname thuis gehoord en verklaarde: “Ik liep in de winkel tussen de schappen en ging achter in de winkel de hoek om naar het volgende gangpad. In dat gangpad ben ik direct in het openstaande keldergat gestapt en viel daar bovenop iemand.”

et boeterapport

De werkgever, het hoofdconcern, kreeg een boeterapport aangezegd en een boete opgelegd van 19.300 euro op basis van artikel 10 van de Arbeidsomstandighedenwet: indien bij of in rechtstreeks verband met de arbeid die de werkgever door zijn werknemers doet verrichten in een bedrijf of inrichting of in de onmiddellijke omgeving daarvan gevaar kan ontstaan voor de veiligheid of gezondheid van andere personen dan die werknemers, neemt de werkgever doeltreffende maatregelen ter voorkoming van dat gevaar.

arbo 9/10 | 2021 9

039-039_ARB0910_ONG_kelderluik.indd 39

09-11-21 08:02

E IA

Elke stem telt ‘Hé, wat leuk. Jij denkt er heel anders over! Vertel!’ Dit is bepaald geen veelgehoorde zin in organisaties. Meestal telt de stem van de persoon die het hardste roept, die de meeste macht heeft of de grootste groep vertegenwoordigt. Hoe zou het zijn als iedereen zich durft uit te spreken? Hoe werk je samen met verschillende mensen en meningen? Hoe luister je echt naar elkaar? Hoe kom je tot besluiten

Bijspijkerspel De sociale partners in de Bouw & Infra hebben samen het Bouwspraak Bijspijkerspel gelanceerd. Daarmee kun je op een leuke manier 27 eenvoudige handen armgebaren leren kennen, onthouden én toepassen en zo bouw- of projectlocaties veiliger maken. Dat is nodig, want deze plekken staan steevast in de top drie van gevaarlijkste werkplekken. Omgevingslawaai, verschillende nationaliteiten en veel werkzaamheden tegelijkertijd zorgen ervoor dat een ongeluk in een klein hoekje zit. Veel ongevallen zijn te voorkomen door betere communicatie. Daar helpt Bouwspraak bij. Het spel speel je komend jaar via de website of mobiele telefoon. Uiteraard zijn er ook prijzen te winnen. bouwspraak.nl/bijspijkerspel

Ollie B. Leidinggevenden kunnen meer van stripheld Olivier B. Bommel leren dan je in eerst instantie zou denken. Een van zijn bijzonder markante trekjes is zijn onbedwingbare neiging om voortdurend de leiding te willen nemen en onmogelijke opdrachten uit te delen. Hij komt ermee weg dankzij zijn unieke talent om zijn eigen incompetentie te compenseren met een volstrekt vertrouwen in zijn ‘hulptroepen’. Dit boek identificeert het unieke leiderschaps-DNA van Bommel aan de hand van scènes uit de stripreeks. Het zet je aan het denken over je eigen leiderschapscompetenties. Met de Bommel-test meet je hoe je zelf scoort op kenmerken als stempeldrang en noblesse oblige. ’t Wordt tijd dat ik de leiding neem, Rolf Mulder, Boom Uitgevers, ISBN 9789024444137

waar iedereen achterstaat? Als elke stem telt, Karien Dommerholt, Adrian Roest en Robert Tannemaat, S2 Uitgevers, ISBN 9789492528902

iltest De FNV Tiltest kun je sinds kort ook op de smartphone doen. Het voorkómen van klachten door te zwaar tillen is belangrijk. Om te weten of je te zwaar tilt, kun je de vernieuwde FNV tiltest doen. Werknemers kunnen nu nog makkelijker op hun eigen werkplek checken of ze te zwaar tillen en daarover het gesprek aangaan met hun collega’s en werkgever. Fnv.nl/tiltest

ways to die Een serie serious games over arbeidsomstandigheden. Een combinatie tussen voorlichting en spel als leuk alternatief voor de safetymeeting of veiligheidsdag. Medewerkers spelen het spel in groepen van maximaal vijf personen. Samen hebben zij de taak om een medewerker te redden – en intussen moeten ze zelf ook veilig blijven. Alleen als zij de juiste keuzes maken, vinden zij hun collega op tijd. Er zijn op dit moment twee spellen beschikbaar: gevarensymbolen en dieselmotoremissie. 100 ways to die at work, Arbo Advies Onos i.s.m. met gamedesignbureau Living Story en vormgever 100 kilo.nl, 100waystodieatwork.nl

40 arbo 9/10 | 2021

040-040_ARB0910_MED.indd 40

09-11-21 08:02

roducten ultinorm bescherming Wie op het werk dagelijks te maken heeft met vlammen, hitte, spatten van gesmolten metaal, chemicaliën, explosiegevaar of andere grote risico’s verdient de best mogelijke bescherming. Natuurlijk is risico’s vermijden het beste, maar als dat niet kan, is hoogwaardige kleding van levensbelang. Het vermindert de kans op ernstig letsel bij een ongeval behoorlijk. Sioen heeft nieuwe producten aan het multinorm-assortiment toegevoegd. Daardoor biedt het bedrijf nu een volledige en diverse collectie beschermende werkkleding in elke kledinglaag. Die voldoet aan de recentste en strengste eisen en normen met betrekking tot vlamvertraging en antistatische eigenschappen, lassen, bescherming tegen elektrische vlamboogoverslag en chemische stoﬀen. Veel van de multinormproducten bieden een goede zichtbaarheid, zowel overdag als ‘s nachts. sioen-ppc.com

poster

VCA Nederland heeft een poster gemaakt waarop te zien is welke soorten persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) er zijn en hoe ze moeten worden gebruikt voor een optimale bescherming. In de infographic zijn de meest gebruikte PBM op een rijtje gezet, met een korte beschrijving van de werking en het juiste gebruik ervan. Persoonlijke beschermingsmiddelen kunnen veel ongelukken op de werkvloer voorkomen. Als ze goed worden gebruikt, beschermen PBM kwetsbare en vitale lichaamsdelen, zoals hoofd, ogen, oren, handen en voeten. Werkgevers en werknemers zijn er sámen verantwoordelijk voor dat er voldoende beschermingsmiddelen beschikbaar zijn en dat deze goed worden gebruikt. De poster is te vinden op vcanederland.nl/vca-nieuws/arbeidsrisicos-verkleinen-met-persoonlijke-beschermingsmiddelen

Autopakket Als je veel onderweg bent, is het slim om ook eens na te denken over je veiligheid bij autopech of een ongeval. In dit reispakket zitten de belangrijkste dingen voor als je zelf aan de slag wilt en kunt. Denk aan een knettergeel veiligheidshesje, een kleine maar krachtige brandblusser en een verbanddoos. Zelfs aan werkhandschoenen is gedacht, zo kun je veilig aan je auto werken met beschermde handen. In de verbanddoos zitten de belangrijkste middelen die je nodig hebt als je een verwonding oploopt waar niet direct hulpdiensten voor nodig zijn. Denk aan gaascompressen, elastisch windsel, een mitella, een verbandschaar, alcoholdoekjes en een reddingsdeken. www.arbowinkel.nl/autoreispakket ai u

in ormatie voor deze rubriek met

041-041_ARB0910_PRO.indd 41

g- oto naar arbo vakmedianet n

arbo 9/10 | 2021 41

09-11-21 08:01

Binnenkort in Arbo

Risicomanagement

» Wat is modern risicomanagement? » Casus: risicomanagement in de praktijk

En verder » Besluitvorming bij crisismanagement » Verdiepende RI&E: wanneer is dat zinvol? » Alarmeringssystemen: WASpalen en NL Alerts » Zo voorkom je schenden van morele en ethische regels » Inkopen van producten en diensten » Omgevingswet voor de arboprofessional

arbo

» En nog veel meer..... Deze aankondiging is onder voorbehoud

42 arbo 9/10 | 2021

042-042_ARB0910_BIN.indd 42

09-11-21 08:01

Arbo

Actualiteitendag 2 december 2021 Jaarbeurs Utrecht

In 1 dag up-to-date over alle arbo onderwerpen Experts op het gebied van jurisprudentie en arbo-ontwikkelingen praten u op hoog niveau bij in 4 masterclasses. Ze nemen de belangrijkste actualiteiten met u door en geven direct aan wat de gevolgen voor uw praktijk zijn. Altijd het laatste nieuws vertaald naar de praktijk. Ontvang praktische én tactische tips voor de arboprofessional over de laatste ontwikkelingen Blijf het betrouwbare aanspreekpunt binnen de organisatie en een volwaardige gesprekspartner op het gebied van de ontwikkelingen in de arbosector Stel de experts vragen die nú spelen

Met deze thema’s gaat u aan de slag: Masterclass 1: Masterclass 2: Masterclass 3: Masterclass 4:

PSA en thuiswerken Burn-out, beroepsziekte nummer 1 Actualiteiten PMO/PAGO na Covid-19 Aansprakelijkheid voor arbeidsongevallen

Meer informatie en aanmelden op:

arbo-online.nl/actualiteitendag Arbo Actualiteitendag 2021 210x297.indd 1 002-044_ARB0910_ADV.indd 43

18-10-21 08:06 16:53 09-11-21

uvex silv-Air premium Comfortabel ademen Optimale pasvorm. Optimale bescherming. Biedt ook bij langdurig gebruik een betrouwbare bescherming. De uvex silv-Air premium maskers zijn opgebouwd uit zacht filtermateriaal. Het masker is voorzien van een instelbare hoofdband, past zich uitstekend aan de gezichtsvorm aan en is bovendien verkrijgbaar in 2 verschillende maten. Dankzij het aangename comfort wordt het dragen van een masker veel gemakkelijker aanvaard.

Bescherming Het masker voldoet aan de aanvullende eisen van de dolomietstoftest en biedt altijd de beste ademhalingscapaciteit.

Afdichting Optimale afdichting wordt verkregen dankzij het ontwerp met 3 filtervlakken, de aanpasbare neusclip en de zachte afdichtlip aan de binnenzijde.

Ademcomfort Door het uitademventiel verlaagt de uitademweerstand en wordt warmte en vocht zeer snel afgevoerd. De individuele verpakking beschermt het masker tegen vervuiling voor gebruik.

Combineerbaarheid Dankzij het optimaal vormgegeven neusgedeelte kan het masker uitstekend worden gecombineerd met uvex veiligheidsbrillen.

uvex-safety.be | uvex-safety.nl

002-044_ARB0910_ADV.indd 44

09-11-21 08:06

Vakblad Arbo - Nummer november 2021

Articles inside

Media

0ngeval

Recht

De dood van het eigen-regiemodel

Tinka van Vuuren

Wat te doen tegen slecht passende schoen?

Klimmen op de Veiligheidsladder

Stofpreventie op kleine locaties

Hans Kromhout

Frederieke Schaafsma

In memoriam

Trending