Veiligheid & Preventie - nummer 3 juni 2022

3

jaargang 16 | juni | 2022

PRAKTIJKBLAD

OVER VEILIG EN GEZOND WERKEN

In dit nummer: Hou je senioren inzetbaar +++ Blijven werken met psychische klachten +++ Parkinson door pesticiden +++ Grip op je gedrag

Stel je herstel niet uit

COLOFON VEILIGHEID & PREVENTIE IS EEN UITGAVE VAN VAKMEDIANET Redactiecoördinator Moon Saris moonsaris@vmnmedia.nl Eindredacteur Moon Saris Uitgever Thijs van Pinxteren Accountmanager Nicole van Lierop nicolevanlierop@vmnmedia.nl Vormgeving & opmaak colorscan bv, www.colorscan.nl

INHOUD 8 Tijd voor herstel De boog kan niet altijd gespannen staan. En toch denderen we door door door… en daarna gaan we wel eens ontspannen. Dom. Na het werk, maar ook zeker tijdens het werk moet je herstellen. Anders hou je het – uiteindelijk – niet vol.

Druk Drukkerij Wilco BV, Amersfoort Adres Vakmedianet, Utrechtseweg 44 3704 HD Zeist www.arbo-online.nl Abonnementenadministratie klantenservice@vmnmedia.nl, tel. 088-5840888 Abonnementen Veiligheid & Preventie verschijnt 6 keer per jaar.

Jaarabonnement € 195,00 exclusief btw; verzending buitenland per jaar € 29,50 (EU) en € 41,50 (niet-EU-landen). Op alle uitgaven van Vakmedianet zijn de Algemene Voorwaarden van toepassing. Deze zijn te vinden op www.vakmedianet.nl.

Copyright Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. © Vakmedianet 2022 Publicatievoorwaarden Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn de standaardpublicatievoorwaarden van Vakmedianet van toepassing. Deze zijn te vinden op www.vakmedianet.nl.

Disclaimer Alle in deze uitgave opgenomen informatie is met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. De juistheid en volledigheid kunnen echter niet worden gegarandeerd. Vakmedianet en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het directe of indirecte gevolg is van het gebruik van de opgenomen informatie.

ISSN 2352-1597

12 Inzetbaarheid De kracht van senioren wordt nog lang niet altijd gezien, terwijl ze broodnodig zijn voor onder meer de kennisoverdracht binnen je organisatie. Dat zegt Beatrice van der Heijden, hoogleraar Strategisch HRM. Reden te meer om je mensen duurzaam inzetbaar te houden.

20 Grip op gedrag De kanteling is merkbaar en voelbaar: steeds meer organisaties geloven dat werken aan de vitaliteit van hun mensen loont. Er komt een kantelpunt waardoor het onomkeerbaar wordt. Laten we daar samen aan werken!

EN VERDER NIEUWS COLUMN POL PSYCHISCHE KLACHTEN ZIEK DOOR PESTICIDEN OPLEIDINGEN

4 11 14 15 16

DE VERBAZING LETTER VAN DE WET BHV ONGEVAL MEDIA

| juni | 2022 3

17 18 19 22 23

NIEUWS Expeditieregeling voor LLO

Toezicht beveiligers

Het ministerie van SZW heeft een nieuwe subsidieregeling gepubliceerd: de Expeditieregeling.

De Inspectie Justitie en Veiligheid (JenV) publiceerde eerder

Deze is bedoeld om een leven lang ontwikkelen een steuntje in de rug te geven.

dit jaar een rapport waaruit blijkt dat de politie nauwelijks nagaat of particuliere beveiligingsorganisaties en recherche-

De regeling wil een maatschappelijke beweging stimuleren waarin interventies, werkwijzen

bureaus in Nederland zich aan de regels houden.

en methodieken op het gebied van duurzame inzetbaarheid en een leven lang ontwikkelen vaker, beter en sneller worden toegepast.

Uit het rapport Toezicht door de politie op particuliere beveii

Door bestaande kennis verder door te ontwikkelen en breder toepasbaar te maken voor be-

ligingsorganisaties en recherchebureauss blijkt dat er geen of

drijven, organisaties en sectoren, kunnen meer werkenden worden bereikt. Met deze subsi-

nauwelijks toezicht is op de naleving van de vergunnings-

dieregeling kunnen samenwerkingsverbanden, bestaande uit sociale partners, een

voorwaarden door particuliere beveiligingsbedrijven en re-

subsidieaanvraag indienen om meer te experimenteren op de werkvloer. De regeling kan in

cherchebureaus en dat de politie daarbij een aantal zaken

2022 en 2024 worden aangevraagd voor een budget van tussen de 150.000 en maximaal

onvoldoende op orde heeft. Deze regels zijn vastgelegd in

1 miljoen euro subsidie per aanvraag. Het eerste aanvraagtijdvak sluit op 24 juni 2022.

de Wet particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus (Wpbr).

Kijk voor meer informatie op uitvoeringvanbeleidszw.nl.

De redenen hiervoor die in het rapport naar voren komen: de politie heeft hiervoor te weinig gespecialiseerd personeel

Uitval startende docenten vo

in huis en wordt bovendien gehinderd door ingewikkelde en gedateerde wet- en regelgeving.

Ook blijkt nu dat er ook weinig aandacht en capaciteit is

Voion heeft onderzoek uitgevoerd naar uitval

tal docenten op een school of de financiële

van startende docenten in het voortgezet

situatie van het schoolbestuur.

– dus illegaal – werkzaamheden verrichten in deze branche.

onderwijs. Onder de uitvallers veel mensen

Kenmerken van de docentpopulatie verto-

Doordat er nauwelijks controle is en de regelgeving ontoe-

met kleine, tijdelijke contracten of een hoge-

nen deels geen en deels een beperkte sa-

reikend is, kunnen burgerrechten zoals bescherming van

re startleeftijd.

menhang met uitval van startende

persoonlijke levenssfeer in de knel komen, aldus de Inspec-

docenten. Het maakt bijvoorbeeld niet uit

tie Justitie en Veiligheid. De sturing door het ministerie van

Het onderzoek geeft inzicht in baan- en

of een startende docent werkzaam is op

Justitie en Veiligheid (JenV) op deze controletaak van de po-

schoolkenmerken die een sterke relatie verr

een school met relatief veel jongere docen-

litie is onduidelijk.

tonen met uitval van startende docenten.

ten of dat het docentencorps gemiddeld

De voorzitten van de Nederlandse Veiligheidsbranche, Ard

Inzicht in deze factoren kan bijdragen aan

genomen lang of slechts kort in dienst is bij

van der Steur, noemt het op Veiligheidsbranche.nl zorgwek-

beleid en concrete maatregelen om starten-

het bestuur.

kend dat het toezicht nog steeds onder de maat is. “De In-

de docenten te behouden.

Bij de huidige krappe arbeidsmarkt zijn de

spectie JenV constateerde in 2016 al dat het toezicht

Het onderzoek heeft aangetoond dat som-

arbeidsvoorwaarden van de baan belang-

tekortschoot en er is niets veranderd. Wij hebben er de af-

mige mensen vaker uitvallen: startende do-

rijk. Om startende docenten te behouden is

gelopen jaren ook vaak op gewezen dat het toezicht verbe-

centen met een tijdelijk contract; met een

het van belang om hun een voltijdsbaan of

terd moet worden. Het is treurig dat uit dit nieuwe rapport

contract kleiner dan 0,5 fte; die op hogere

grote deeltijdbaan aan te bieden. Als dit

nog steeds hetzelfde beeld naar voren komt.”

leeftijd instromen. De effecten van individu-

binnen de school niet kan, kijk dan of er

Deze problemen zijn te groot voor de politie en de veilig-

ele kenmerken zoals baanomvang en leef-

mogelijkheden zijn om binnen het bestuur

heidsbranche zelf, zo stelt hij. “Er ligt een duidelijke taak

tijd zijn in het algemeen groter dan die voor

of op regionaal niveau vacatures samen te

voor het ministerie om nu de leiding te nemen. Deze proble-

kenmerken op schoolniveau, zoals het aan-

voegen. Ook het kunnen aanbieden van

men moeten snel en effectief worden opgelost.”

(uitzicht op) een vaste aanstelling aan starr tende docenten is cruciaal voor het behoud van deze docenten.

Meer weten?

In een sector waar de nood aan goed perr

www.arbo-online.nl

soneel hoog is, kan dit bijdragen aan het compleet maken én houden van het team.

4

voor het optreden tegen bedrijven die zonder vergunning

| juni | 2022

Verrot werkklimaat Roermond

Veiligste magazijnen

Intimidatie, verbale agressie, achterbaks ge-

Het ziekteverzuim lag in 2021 op bijna 7

drag, hoog ziekteverzuim. De werksfeer in

procent. De or verwijst naar het jaarverslag

de Prijs Veiligste Magazijn

het stadhuis van Roermond is dusdanig verr

2021 van de gemeentelijke vertrouwens-

weer uitgereikt worden.

pest dat de ondernemingsraad een extern

personen. De meldingen in dit verslag ko-

onderzoek wil naar de klachten.

men overeen met de signalen die nu zijn

Om het belang van een vei-

Na twee jaar kon eindelijk

ontvangen. ‘De werksituatie is onhoud-

lige en gezonde werkom-

Dit kwam naar buiten door een uitgelekte

baar’, aldus de or in zijn brief.

geving te benadrukken,

brief van de or aan de concerndirecteur

Het is niet dat er niets aan is gedaan om te

organiseren BMWT-Keur,

van de gemeente Roermond, Niek Duurse-

zorgen dat het beter zou gaan. In 2020

evofenedex en Tempo-Team

ma. Uit een mail van wethouder Schreurs

verving Roermond de hele ambtelijke top

ieder jaar de verkiezing van

aan de gemeenteraad blijkt dat het college

nadat een extern bureau had geconsta-

het Veiligste Magazijn van

‘nog geen besluit heeft genomen over het

teerd dat het ambtenarenapparaat vastge-

Nederland. De prijzen werr

onderzoek’.

roest zat in oude patronen. De

den eind maart uitgereikt

Al geruime tijd ontving de or van de ge-

samenwerking met het college ging niet

tijdens de Dag van het Veili-

meente Roermond veel klachten van amb-

soepel. Van de ruim 20 leidinggevenden

ge Magazijn op het hoofd-

eveneens een bronzen on-

tenaren over een ‘onwenselijke en

die na de zomer van 2020 in de vernieuw-

kantoor van evofenedex.

derscheiding.

onwerkbare’’ werksfeer gekenmerkt door

de organisatie aan de slag gingen, is inmid-

In de categorie grote maga-

De jury, onder leiding van

Winnaar Timberland Europe Nederland B.V.

bedreigingen, stress, verbale agressie en

dels de helft alweer weg, onder wie de

zijnen kreeg Timberland

Professor René de Koster

achterbaks gedrag. De maat is nu vol. Me-

gemeentesecretaris, zijn opvolger en twee

Europe Nederland B.V. uit

(hoogleraar logistiek en

de vanwege het toenemend aantal ziek-

concernmanagers. Daarnaast hebben vele

Almelo de onderscheiding

operations management

meldingen heeft de or gevraagd om een

medewerkers in lagere functies het stad-

‘brons’ toebedeeld en Bres-

aan de Erasmus Universiteit

onafhankelijk en extern onderzoek naar de

huis vaarwel gezegd. Maar de rust lijkt niet

sers Metaal B.V. uit Tilburg

Rotterdam) prees Timberr

verziekte werksfeer, op korte termijn. De or

terug te keren.

een ‘aanmoedigingsprijs’.

land voor de goede werk-

In de categorie kleine ma-

sfeer binnen het bedrijf en

gazijnen kreeg DSM Protec-

dat de medewerkers aan-

tive Materials uit Heerlen

dacht voor elkaar hebben.

zegt al enkele malen zorgen te hebben geuit over signalen uit de ambtelijke organi-

Lees meer op ORnet.nl.

satie.

KORT NIEUWS Kamerbrief stoffen

lijk Expertisecentrum

aan de slag op de eerste

gaat verder onder NIPV

Bedrijfshulpverlening

Minister Van Gennip

Stoffengerelateerde Be-

etage en werd onder

Nederlands Instituut Pu-

(NIBHV) een filmpje ge-

(SZW) informeert de

roepsziekten (LEXCES)

aan de trap gevonden

blieke Veiligheid. Actua-

maakt over de handrei-

Tweede Kamer over de

wordt opgericht. Dat zal

door collega’s. Hulpdien-

liteiten, kennis-

king arbomaatregelen

stand van zaken in het

door het bijeenbrengen

sten hebben de man

producten, opleidingen

bedrijfshulpverlening. In

beleid gericht op het te-

en verspreiden van ken-

nog gereanimeerd, maar

en diensten vindt u op

dit filmpje leggen ze uit

rugdringen van stoffen-

nis een belangrijke on-

die hulp mocht niet ba-

NIPV.nl. De dossiers van

wat bhv is en hoe elke

gerelateerde

dersteunende rol spelen

ten. De Nederlandse Ar-

voorheen Kennisplein

organisatie bhv kan op-

beroepsziekten. Haar

in het voorkomen van

beidsinspectie doet

worden momenteel op-

zetten.

beleidsinzet, zo zegt ze,

deze ziekten.

onderzoek naar de toe-

nieuw ingedeeld aan de

Zie www.ser.nl/nl/

richt zich op alle onder-

maker overleden Door

dracht van het be-

hand van onderwerpen

actueel/Nieuws/video-

delen van de keten. Er is

een ongeluk in de Vlis-

drijfsongeluk.

in haar plannen veel

co-fabriek in Helmond is

IFV naar NIPV De web-

handreiking BHV Het

handreiking staat op

ruimte voor preventie.

een 58-jarige man over-

site van het Instituut Fy-

SER Arboplatform heeft

www.ser.nl/nl/

Ze geeft ook aan dat er

leden. De man werkte er

sieke Veiligheid is niet

in samenwerking met

Publicaties/handreiking-

deze zomer een Lande-

als schoonmaker, was

meer beschikbaar. IFV

het Nederlands Instituut

bhv

•

Schoon-

•

Van

op alfabet.

•

SER-

handreiking-bhv. De

| juni | 2022 5

NIEUWS Week van de RI&E: bedrijfsblind 20 tot en met 24 juni is het weer de Week van de RI&E. Die speelt in op bedrijfsblindheid – het verschijnsel dat alles in je bedrijf bij de dagelijkse gang van zaken hoort, zodat je nauwelijks

43%

zorgvrouwen ervaart ongewenst gedrag

6%

jonge vrouwen krijgt seksuele aandacht van collega’s

meer ziet wat er allemaal mis kan gaan.

Veel ondernemers hebben het idee dat ze alle arbeidsrisico’s wel kennen. Maar door het op een rij zetten van alle arbeidsrisico’s in een RI&E en deze ook up-to-date te houden voorkom je bedrijfsblindheid. De RI&E opent vaak letterlijk de ogen van een ondernemer.

De organisatie van de Week van de RI&E hoopt dat zoveel mogelijk adviseurs, bedrijven en instellingen aandacht besteden aan de gevaren van bedrijfsblindheid in de vorm van een actie. Omdat het belangrijk is om de achterban te wijzen op het nut en de noodzaak van een volledige en recente RI&E, maar ook omdat het een mooi haakje is om in contact te komen met elkaar.

Via de website www.weekvanderie.nl kun je zien wat er allemaal te doen is en waar.

Tips Insmeren tegen de zon

Alcoholtest bij Brzo-bedrijven

Zonnebrandcrème is een levensreddend smeersel. Ook als je goed smeert met zonnebrandcrème word je bruin, al is het wat langzamer en met minder kans op verbranding – en err

Als het aan minister Karien van Gennip van

Koninklijke VNCI ondersteunt het voorstel

ger. Je blijft langer en mooier bruin als je goed smeert.

Sociale Zaken en Werkgelegenheid ligt,

voor deze zogenoemde AD-testen als sluit-

wordt het mogelijk om alcohol- en drugstes-

stuk in beleid.

ten af te nemen bij werknemers van bedrij-

De VNCI pleitte al eerder voor de mogelijk-

1

ven die onder het Besluit risico’s zware

heid om medewerkers in bepaalde gevallen

goed insmeert, is de kans dat de uv-straling schadelijk is en

ongevallen (Brzo) vallen.

Is werken in de brandende zon niet te vermijden, bedek je dan waar mogelijk. Als je de onbedekte delen

te kunnen testen. Bij bedrijven die onder

afwijkingen of zelfs kanker aan de huid veroorzaakt heel

het Brzo vallen zijn AD-testen onmisbaar

klein. De factor heeft invloed op de tijd die je door kan

Ze heeft onlangs de Tweede Kamer in een

om het werken onder invloed tegen te

brengen in de zon zonder te verbranden. Beschermingsfac-

brief geïnformeerd over de voorgenomen

gaan en te zorgen voor een veilige en ge-

toren betekenen overal ter wereld hetzelfde.

wetswijziging die dit mogelijk moet maken.

zonde werkplek. Uitgangspunt van het

Het gaat om een wettelijke regeling in de

wetsvoorstel is dat de werkgever een goed

Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet). De

Bespaar niet op de factor en op het aantal smeerbeurr

AD-beleid (alcohol en drugs) binnen diens

2

bedrijf geïmplementeerd heeft. Dit beleid

Exact is het niet aan te geven wat je nodig hebt, dat hangt

ten van stukken huid die je aan de zon blootstelt.

vormt een noodzakelijke voorwaarde voor

af van je huidtype, de actuele zonkracht en wat je in de zon

het mogen testen. Testen is het sluitstuk

doet. Na zwemmen, zweten of afdrogen is opnieuw insme-

van een in het bedrijf gevoerd alcohol- en

ren nodig. Ook als er ‘waterbestendig’ op het flesje staat.

drugsbeleid waarin aandacht voor preventie, hulp en steun centraal staan. Het minis-

3

Smeer vooral niet te weinig. Zuinig smeren geeft een

Om de kosten hoef je het niet te laten: een goedkoop

ren mogelijk, zoals in de luchtvaart en bij de

4

spoorwegen. Met deze wetswijziging wordt

een duurder flesje soms lekkerder ruiken of beter smeren.

terie gaat de komende periode in overleg

lagere bescherming dan op de verpakking staat.

met onder andere de VNCI en VNO-NCW. Tot nu was testen slechts in een paar secto-

flesje beschermt net zo goed als een duur. Wel kan

de wens van werkgevers gehonoreerd om effectief te kunnen optreden in gevallen

6

| juni | 2022

Gooi oude zonnebrand weg. Na opening is het tot 12

waar aanwijzingen zijn voor gebruik van

5

alcohol en drugs.

het flesje in de volle zon of hitte heeft gestaan.

maanden houdbaar. De factor kan ook teruglopen als

NEA: veel ongewenst gedrag Uit de NEA 2021 blijkt dat bijna een op de

onderzoeken naar de arbeidssituatie van

drie (jonge) vrouwen te maken kreeg met

werkenden in Nederland. Eind 2021 vulden

ongewenst gedrag van klanten, passagiers of

bijna 50.000 werkenden de vragenlijst in.

patiënten. Vooral in de zorg (43%) en in de

TNO en het CBS voeren de NEA uit in sa-

horeca (31%).

menwerking met het ministerie van SZW.

Tekort theatertechnici

kenden dat kampt met arbeidsgerelateerde

leidinggevenden of collega’s komt veel voor

gezondheidsklachten als gevolg van hoge

bij jonge vrouwen: in 2021 had 6 procent

werkdruk en burn-out onverminderd hoog

van de vrouwelijke werkenden van 15 tot

blijft. Het percentage nam in 2021 zelfs

25 jaar hiermee te maken. In totaal kreeg

weer toe tot 17 procent, na een lichte da-

13 procent van alle werkenden te maken

ling in 2020. Vier van de tien werkenden

met ongewenst gedrag van collega’s of lei-

vinden dat (aanvullende) maatregelen nodig

Foto: Moon Saris

Een ander resultaat was dat het aantal werr Ook ongewenste seksuele aandacht van

Opbouw van een voorstelling van Tryater in De Lawei, Drachten.

Door een nijpend tekort aan

ooit op het programma.

dinggevenden, evenveel als in 2020.

zijn ten aanzien van werkdruk en werkstress

technici in de theatersector

Alles mag weer, en ook

De Nationale Enquête Arbeidsomstandighe-

en voor emotioneel belastend werk.

wordt de werkdruk onder

producties die in de lock-

den (NEA) is een van de grootste periodieke

Meer info op monitorarbeid.tno.nl

Geen kanker door zonnebrand De fabelfabriek draait ook na de piek van de coronapandemie nog op volle toeren. Een

de mensen die er nog wel

downs in de ijskast beland-

werken steeds hoger. Intus-

den, worden nu ingehaald.

sen moeten geregeld voorr

Er zijn dus minder mensen

stellingen worden

voor meer werk, wat nog

geannuleerd omdat er nie-

meer werkdruk en uitval

mand is voor licht, geluid en

oplevert. De Volkskrant

decorbouw.

schreef dat medewerkers die voor 40 uur in dienst

van de nieuwe hoaxes: zonnebrandcrème veroorzaakt kanker. Het tegendeel is waar.

De theatersector heeft te

zijn weken maken van 50

Het KWF ontzenuwde dit terugkerend sprookje al eerder. Nu het op socials groot-

kampen met een groot te-

tot soms zelfs 80 uur. Eind

scheeps de ronde doet, komen ook tal van artsen in de media in actie om schade te

kort aan technici. Tijdens de

april annuleerde ITA de

voorkomen. Feit is immers dat onbeschermd zonnen of werken in de zomerse buiten-

coronacrisis moesten veel

voorstelling De Toverberg

lucht beslist wel kan zorgen voor (huid)kanker, vaak de dodelijke vorm melanoom.

technici ander werk zoe-

omdat de betrokken techni-

Oude onderzoeken concludeerden dat een stofje uit sommige zonnebrandcrèmes kon

ken. Velen van hen gingen

ci staakten.

doordringen in de huid en ook kanker zou kunnen veroorzaken. Dat wordt af en toe

werken in de bouw of de

Uit een rondgang onder an-

aangehaald door ‘tegenstanders’ van insmeren. Die kans was wel veel kleiner dan door

zonnepanelensector, be-

dere theaters en gezelschap-

bakken in de zon. Het onderzoek is nooit herhaald. Het bewuste stofje is inmiddels verr

gonnen een klussenbedrijf

pen concludeerde Trouw w dat

vangen in producten voor de Nederlandse markt.

of ontwikkelden hun kunst-

de werkdruk ook buiten

KWF schrijft op de site: “Hormoon-verstorende stoffen mogen volgens de Europese

zinnige kanten in eigen

Amsterdam nijpend is.

wetgeving niet of in niet-schadelijke hoeveelheid worden toegepast in cosmetica. Het

projecten. Zij die vertrok-

De zonnige kant: er is ein-

gaat dan om zulke lage hoeveelheden, dat de schadelijke gevolgen verwaarloosbaar

ken, keerden nog lang niet

delijk aandacht voor de

zijn. Diezelfde wetgeving schrijft ook voor dat kankerverwekkende stoffen in cosmetica

allemaal terug. In de andere

werkomstandigheden en

verboden zijn. Naast de Europese wetgeving is er nog een extra controle op de stoffen

sectoren wordt vaak beter

de werkdruk onder techni-

die gebruikt worden in cosmeticaproducten zoals zonnebrandcrème. Een gekwalificeerr

betaald en de werkdruk is

ci. Vanwege de schaarste

de veiligheidsbeoordelaar bekijkt of de gebruikte stoffen in het product veilig zijn. Zon-

minder hoog. De vacature-

zijn de arbeidsomstandig-

nebrandcrèmes kun je dus veilig gebruiken.”

pagina van Theaterkrant.nl

heden en vooral ook de

Hoe dan ook is niet insmeren veel risicovoller dan wel insmeren. ‘Doorbakken’ kan verr

stroomt vol met oproepen

voorwaarden, inclusief de

schillende vormen van huidkanker veroorzaken, een ernstige aandoening die tot de

voor technisch theaterperr

betaling, voor technici op

dood kan leiden. Het aantal doden aan melanoom steeg van ruim 400 rond 2000 naar

soneel.

veel plaatsen verbeterd.

circa 800 de laatste jaren; het aantal patiënten dat moet worden behandeld is een veel-

Tegelijkertijd staan er nu

voud hiervan.

meer voorstellingen dan

Bron: Theaterkrant

| juni | 2022 7

Stress

Stel herstel niet uit De boog kan niet altijd gespannen staan. Dat weten we best. En toch denderen we door door door… en daarna gaan we wel eens ontspannen. Dom. Na het

‘Als je altijd op 120 procent functioneert, put je jezelf stukje bij beetje uit’

werk, maar ook zeker tijdens het werk moet je herr maken, een ontslaggesprek voeren, een belang-

stellen. Anders hou je het – uiteindelijk – niet vol.

rijke vergadering bijwonen of een presentatie geven voor een groep is een soortgelijke prestatie. Laat staan allemaal achter elkaar. Daar gaat

Moon Saris

ook je hartslag van omhoog, je bloeddruk en je ademhaling. Maar daarvan herstellen, daar den-

‘Z

ken we niet aan. We gaan gewoon door met owel praktijkervaring als wetenschap-

vaak, heel lang aan moet staan. En dat gebeurt

pelijk onderzoek laat zien dat herstel-

alleen als je onvoldoende herstelt van de inspan-

tijd op het werk bijdraagt aan het on-

ningen. Niet stress maar chronisch te weinig herr

Roofbouw op je lichaam

derhouden van gezondheid en voorkomen van

stellen van al onze inspanningen is ziekmakend.”

Meteen even een mogelijk misverstand uit de

psychisch verzuim’, staat in het persbericht van

We weten dat herstellen nodig is na een stevig

weg ruimen: dit is geen pleidooi voor minder

de International Stress Management Associati-

eind hardlopen. Nou, een complexe planning

hard werken. “Als je graag hard en veel werkt:

on (ISMA) bij het verschijnen van hun Leidraad voor hersteltijd op het werk. Jammer genoeg zijn de meeste werkgevers en werknemers zich hier weinig van bewust. Daarom schreeuwen de mensen achter ISMA deze boodschap het liefst van de daken.

Een fantastisch systeem Een van die mensen is Carolien Hamming, stress-expert, directeur CSR Centrum voor Stress- en Burn-out Coaching en medeauteur van Gek op stress, maar niet altijd. “Stress maakt ons niet ziek. Dat is een misvatting. Als het gaat over werkstress, stressklachten, burnout ziet de goegemeente stress als de kern van het probleem. Maar dat is niet zo. Biologisch gezien is stress juist een fantastisch systeem dat ervoor zorgt dat we ons kunnen aanpassen aan situaties en kunnen presteren. Stress is ook onmisbaar voor de energieproductie.”

Natuurlijk speelt stress wel een rol in overbelasting. “Maar het is pas slecht als iemand heel

8

het volgende ding op onze to-do-list.

| juni | 2022

Moon Saris is journalist

vooral doen. Maar besef steeds dat je lichaam het niet eeuwig aankan als je te weinig uitrust.

Als je altijd op 120 procent functioneert, put je jezelf stukje bij beetje uit. Zelfs als je het niet zo ervaart. En dat houd je heel lang vol hoor, zeker als je ervan geniet.”

“De mens in algemene zin kan heel veel aan; de meeste mensen zijn behoorlijk weerbaar.

Maar door te weinig rust stapelt je hersteltekort wel op en verlies je ongemerkt aan veerkracht.

En komt er dan een stressor bij, bijvoorbeeld een zieke moeder, baanverlies of een scheiding, dan is het ‘plotseling’ te veel en word je stilgezet, of je nou wil of niet. Ook als er niet zo’n extra factor bij komt. Veel mensen nemen meer hooi op hun vork dan ze aankunnen en plegen daardoor roofbouw op zichzelf. Na verloop van tijd komen ze zichzelf keihard tegen. Staan ze in de supermarkt en is de keuze tussen melk of karnemelk de zwaarste beslissing die ze ooit namen. Zijn ze op. Je kunt hard werken beter volhouden als je het belang van herstel beseft en er wat mee doet.”

Ook fysiek

was draaien, oma vragen morgen op te passen

Ze kan zich best ergeren aan de dikke rapporten,

– allemaal extra doe-dingen, geen rust. Thuis

zelfs van recente datum, over de oorzaken van

nog even werkmail checken en acties uitzetten:

burn-out. “Dan lees je opnieuw dat de weten-

Stress nemen we psychisch waar, maar is tege-

schappers concluderen dat stress en burn-out

lijkertijd een fysieke reactie, benadrukt Ham-

ontstaan door een combinatie van persoonlijke

ming. “Onze ideeën over stress zijn te veel bepaald door psychologen en andere mensen die zich met de geest bezighouden. Maar stress is een psychofysiologisch fenomeen, je kunt het ene niet zonder het andere zien. Door vooral te

‘Hardlopen of een flink end op de racefiets is ook inspanning, een vorm van stress’

focussen op psychologische oorzaken en oplos-

kenmerken, werkbelasting en maatschappelijke verwachtingen. Ja, dat klopt, een zenuwlijer is sneller gestrest en de druk van de maatschappij helpt ook niet, helemaal waar. Maar dat brengt ons niet dichter bij de oplossing van het probleem: hoe voorkomen we dat mensen burn-out

singen zien we belangrijke fysiologische mecha-

raken? Psychologen zoeken al meer dan dertig

nismen over het hoofd. Dat is wonderlijk, want

geen rust. En geen rust betekent weinig herstel.

jaar naar dé psychische oorzaken, maar die worr

de wetenschap is best duidelijk: een overdaad

En steeds te weinig uitrusten, betekent een gro-

den niet gevonden en datzelfde geldt voor pre-

aan stress maakt mensen ziek, omdat het fysie-

tere kans op ziek worden.

ventieve maatregelen. Dat komt doordat een

ganen, weefsels moeten geschoond, gerepa-

Oorzaken van burn-out

wordt genegeerd in de theorievorming. Neem je

reerd, vernieuwd en opnieuw bevoorraad

“Door te weinig rust raakt het stresssysteem op

de stressfysiologie mee, dan verschuift de focus

worden. Niet pas als alles leeg is gezogen, maar

den duur in de overdrive: het wordt steeds moei-

logischerwijs van stress naar voldoende herstel.

altijd, iedere dag.”

lijker om ‘uit’ te gaan en weer rustig te worden.

Want stress is veelal nuttig en nodig voor onze

Met andere woorden: herstellen moet je niet

Het herstel komt in de knel. Een tekort aan herr

productie en prestaties, maar we gaan massaal

uitstellen. De meeste mensen zijn geneigd te

stel zorgt voor neurohormonale ontregelingen

stuk aan langdurig gebrek aan herstel.”

wachten met rust pakken tot ze thuis op de

en maakt op den duur echt fysiologisch dingen

bank kunnen ploffen – of erger: tot hun vakan-

stuk. Je immuunsysteem staat onder druk, het

Echt rust pakken

tie. Na het werk de kinderen ophalen van de

zet veranderingen in je hersens in gang die soms

Hoe zit dat dan, met dat herstel en dat gebrek

opvang, boodschappen doen, eten koken, een

onomkeerbaar zijn. Dat moet je voor zijn.”

eraan? “Wat veel voorkomt is dat mensen over-

deel van de stressreactie, de stressfysiologie,

ke herstel onvoldoende plaatsvindt. Cellen, or-

| juni | 2022 9

Stress Niet alleen na het werk De meeste mensen lezen bij de vorige passage automatisch: na het werk. Of: op m’n vrije dag.

Want inderdaad, na het werk doen we nog wel een beetje ons best om ons hoofd van het werk af te houden. Maar tijdens het werk? Dat komt er zelden van. Maar dat zou wel moeten volgens Hamming. “Het zou fantastisch zijn als we van herstellen tijdens het werk een thema kunnen maken. Schrik niet: het gaat niet om uren niks doen, maar om minipauzes van minuten.

Dat maakt ook het afschakelen na het werk veel gemakkelijker. Zo dragen we op een posi-

dag en ’s avonds steeds maar door racen en on-

end op de racefiets, ja, dat is goed voor je

‘Schrik niet: het gaat niet om uren niks doen, maar om minipauzes van minuten’

der druk staan, zonder af en toe even af te

conditie en je kunt er je hoofd prima mee uit-

schakelen. Na zo’n dag staat je lichaam nog

zetten. Maar fysiologisch gezien ben je op-

‘aan’ als je gaat slapen, en moet je nog hele-

nieuw behoorlijk gestrest. Niet de beste ma-

tieve en prettige manier bij aan de kwaliteit van

maal rustig worden voordat je in de optimale

nier om tot rust te komen dus. Hetzelfde geldt

ieders leven en voorkomen we tegelijk overbe-

herstelmodus komt. Dat heeft best veel tijd no-

voor een uitje met vrienden. Leuk, gezellig en

lasting. Dus wat mij betreft is de opgave: hoe

dig en de kans is groot dat je de volgende och-

op een bepaalde manier ontspannend, maar

zorgen we dat iedereen voldoende herstelt ge-

tend nog niet helemaal hersteld bent van de

toch ook inspannend omdat je van plezier op-

durende de dag?”

inspanningen van de vorige dag. Zo begin je de

gewonden raakt.”

Goed herstellen heeft impact op je fysieke ge-

dag al met een ‘hersteltekort’. Dat voel je aan

Nee, echt herstellen doe je passief. Door te nik-

zondheid, op je stemming, op je zin in dingen

vermoeidheid bij wakker worden en minder zin

sen. Te genieten. Lummelen. Een dagje sauna.

en nog veel meer. “Dát hebben we in de lei-

in de komende dag.”

Op een kleedje aan het water. Met een weglees-

draad centraal gezet, compleet met concrete

Fysiologisch en psychologisch helemaal her-

boek in je luie stoel. Ben je geen stilzitter, dan is

maatregelen die je kunt nemen. Veel ingewik-

stellen, tot rust komen, doe je alleen door echt

een blokje kuieren of op z’n elfendertigst door

kelder is het niet.”

te ontspannen. Dat is iets anders dan je mis-

de landerijen pedalen ook prima. Maar veel meer

schien gewend bent. “Hardlopen of een flink

inspanning moet er niet bij komen kijken.

Ñ

ADVIEZEN EN TIPS In het volgende nummer komen we terug op dit onderwerp met adviezen en tips. Wil je daarop niet wachten: de Leidraad

$ (""$ $%& & "# & ) $ !* & (""$ ! "! $ & !(' ! ( ! ) * ! "# & ) $

voor hersteltijd op het werk staat bomvol achtergronden, advieFoto: Ayelt van Veen

zen en tips. In eerste instantie bedoeld voor leidinggevenden, HR en directies van bedrijven en kan uit preventief oogpunt ook gebruikt worden door bedrijfsartsen en andere professionals die werknemers willen ondersteunen. De leidraad is ook interessant voor medewerkers die houvast zoeken om hersteltijd vorm te geven. Download de publicatie op stress-management-nl.org/?page_id=509

10

| juni | 2022

Carolien Hamming: “Stress is pas slecht als iemand heel vaak, heel lang aan moet staan.”

COLUMN

Pol Duurzaam Onlangs was ik op een cursus. Hier leerde ik dat als je een boodschap of product aantrekkelijk wil aanbieden je het moet ‘framen’. Bijvoorbeeld met het woord duurzaam.

Duurzaam staat voor goed ondernemerschap, met oog voor het welzijn van mens en planeet. Daar zijn mensen gevoelig voor, voor zo’n woord, ze gaan er blindelings vanuit dat het dan wel goed zit.

Boom- en plantenkweekster Debby en kippenboer Jan zijn buren. Met hun zaken ging het slecht.

Doordat grond in Nederland steeds schaarser wordt, zijn de tuinen vaak klein – en Debby’s grotere bomen en planten minder in trek. Jan moest zijn kippen van de legbatterij naar meer ruimte buiten brengen, anders wilde niemand eieren of vlees meer van hem kopen. En die ruimte had hij helaas niet.

De buurtjes hadden het er steeds vaker over. Ze besloten de handen ineen te slaan. Debby zou overstappen op het kweken van fruitbomen en kleine gewassen. En Jan zou zijn kippen daar vrij rond laten lopen. Dan hadden de kippen een vrije uitloop, bemestten ze gratis de bomen en konden buiten de reguliere verkoop van eieren, kippenvlees en fruit mensen met een abonnement scharreleieren komen rapen en fruit plukken.

Omdat hun terreinen aan elkaar grensden, was er geen grote operatie nodig om dingen af te stemmen en te regelen. Wel moesten ze het nieuwe idee nog wat framen – het woord Duurzame Fruit- en Pluimvee-onderneming sloeg direct aan! Eerst via mond-tot-mondreclame, daarna via een eigen website. Ieder weekend was het razend druk en mensen genoten van de buitenlucht en de ‘duurzame’ producten.

Een jaar later werd het bedrijf failliet verklaard. De voedsel- en warenautoriteit constateerde overtredingen omtrent de stikstofuitstoot van kippenmest. Ook werden er uitwerpselen van de kippen op het fruit aangetroffen, waardoor de salmonellabacterie overgedragen kon worden. Tot overmaat van ramp brak er vogelgriep uit en werd het terrein afgesloten voor alle verkeer.

Riny van de Pol is veiligheidskunDuurzaam blijkt wel degelijk maar gewoon een woord. Je moet natuurlijk wel goed onderzoeken

dige bij zorgorganisatie Severinus

of het wel mag wat je doet of zorgen dat het inhoudelijk kracht bijzet door het zo te regelen dat

in Veldhoven. Hij neemt in zijn

mensen veilige producten bij je kunnen kopen. Anders is het succes van jouw boodschap of pro-

columns zijn vakgebied kritisch de

duct slechts van korte duur.

maat.

| juni | 2022 11

Duurzame inzetbaarheid

Hou ook senioren goed inzetbaar De kracht van senioren wordt nog lang niet altijd

raken we ze kwijt aan de concurrent, de zogeheten management- of employability-para-

gezien, terwijl ze broodnodig zijn voor onder meer

dox”, vervolgt ze. “Maar onderzoek laat zien dat mensen waarin je investeert juist een gro-

de kennisoverdracht binnen je organisatie. Dat zegt

tere binding krijgen met de organisatie. Dus als je ze niet kwijt wilt, moet je vooral in ze

Beatrice van der Heijden, hoogleraar Strategisch

investeren.” Dat betekent volgens haar niet alleen investeren in opleiding en ontwikkeling,

HRM. Reden te meer om je mensen duurzaam inzet-

maar ook in dialoog gaan over zaken waar mensen in verschillende levensfases mee te

baar te houden.

maken krijgen. En knelpunten, ambities en doeloriëntatie gedurende de levensloop bespreken.

Muriël Kleisterlee

Niet-normatief raamwerk Van der Heijden vindt dat leidinggevenden hier-

D

uurzame inzetbaarheid is in Nederland

den ook afgerekend op scoren met hun mensen

bij vanuit een niet-normatief raamwerk moeten

een belangrijk thema vanwege de com-

in het hier en nu. Alleen als zij door de top óók

denken. “Niemand kan bepalen wat voor stap

plexe uitdagingen en transities op onze

worden beoordeeld op het vormgeven aan de

een medewerker in diens loopbaan wil maken

arbeidsmarkt. Denk hierbij aan de vergrijzing en

duurzame loopbaan, komt daar meer oog voor.

en hoe deze zich moet verhouden tot het privé-

ontgroening van werkenden, flexibilisering en

“Veel managers denken: als we in het loop-

leven. Misschien dat mensen geen zorgtaken

technologische innovatie van arbeid.

baanpotentieel van medewerkers investeren”,

hebben aan het begin van hun loopbaan, maar

Helaas is er nog steeds onvoldoende aandacht voor duurzame inzetbaarheid, vindt hoogleraar

HANDBOEK EN WERKBOEK

Beatrice van der Heijden, (mede)redacteur van

Het handboek Een leven lang inzetbaar? Duurzame inzetbaarheid

het boek Een leven lang inzetbaar. “Leidingge-

verscheen onlangs in een geheel herziene derde druk. Nieuw is een bijbehorend werkboek. Samen bevatten ze veel infor-

‘Ouderen worden als hun stereotypering door minder ambitieus en minder mobiel te zijn’

matie en tips over relevante interventies, best practices en het implementeren van beleid. Beatrice van der Heijden, hoogleraar en voorzitter van de leerstoelgroep Strategic Human Resource Management aan de Radboud Universiteit Nijmegen maakte het boek samen met Annet de Lange, lector Duurzame inzetbaarheid aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en bijzonder hoogleraar Succesvol ouder worden

venden zijn meestal geneigd om te handelen

op het werk aan de Open Universiteit.

vanuit een instrumenteel leiderschap gericht op het hier en nu. Ze veranderen vaak van team, dus langetermijnontwikkeling en people management zijn niet in hun voordeel. En ze worr

12

| juni | 2022

Zie www.vakmedianetshop.nl/boeken/een-leven-lang-inzetbaar-2

Muriël Kleisterlee is redacteur van Vakmedianet

in mij. En ze beantwoorden aan die stereotype-

sche factoren voorhanden, die bewezen voor-

ring door inderdaad wat minder ambitieus te

spellende waarde hebben om duurzame inzet-

worden, minder mobiel te zijn, et cetera.”

baarheid te bewaken. In ieder geval moet je

Leidinggevenden kijken naar hun oudere mede-

betrouwbare meetinstrumenten gebruiken”,

werkers en beoordelen hun inzetbaarheid voor-

zegt Van der Heijden. “En je zou met hardop-

al op basis van leeftijdsstereotypering. Ze gelo-

denkprotocollen kunnen werken om te achter-

ven niet oprecht in de kracht van senioriteit.

halen of er in een beoordeling bijvoorbeeld ha-

“En dat terwijl als je ouder bent, je een breder

lo-effecten zitten. Het kan zijn dat leiding-

arsenaal hebt om uit te putten: wijsheid, syner-

gevenden één indruk door laat spelen in andere

gie in competenties, copingstrategieën, meer

gebieden van beoordeling. Of dat ze onvol-

ervaring in het omgaan met moeilijke situaties.

doende informatie over hun medewerker heb-

Dat is een voordeel ten opzichte van jongeren.”

ben. Leidinggevenden moeten medewerkers op

Uiteraard hebben jongeren ook hun eigen, unieke krachten.

Effect van leeftijdsverschil Helaas ziet ze in deze leeftijdsstereotypering geen verandering over de afgelopen decennia, ondanks dat er meer ouderen op de arbeidsmarkt zijn gekomen. “Er is een duidelijke knik

‘Het kan zijn dat leidinggevenden één indruk door laat spelen in andere gebieden van beoordeling’

Foto: Paul Tolenaar

te zien in de empirische gegevens over de leeftijd van de medewerker en het moment waarop

competenties beoordelen waar ze zelf eigenlijk

leidinggevenden wat negatiever over diens in-

onvoldoende inzicht in hebben, vooral bij de

zetbaarheid gaan denken. En dat is eigenlijk al

hogere functieniveaus.”

vrij jong; over professies heen al zo rond de

Beatrice van der Heijden: “Als je ouder bent, heb je een breder arsenaal om uit te putten.”

leeftijd van 40 jaar.”

Interactie tussen de generaties

Bij het beoordelen van iemands employability

Om een goed beeld van competenties te krij-

zie je in de studie van Van der Heijden ook een

gen en om leeftijdsstereotyperingen boven wa-

effect van leeftijdsverschil tussen een leidingge-

ter te krijgen, raadt Van der Heijden aan om

vende en diens medewerker, en een effect van

meer interactie tussen de generaties te stimule-

later wel voor zieke ouders of kinderen zorgen

de richting van het leeftijdsverschil. “Stel, je ver-

ren. “Waarbij de kracht van beide, maar vooral

– of allebei. Er zijn allerlei scenario’s mogelijk,

schilt vijftien jaar met je medewerker, dat heeft

ook van ouderen wordt gezien. Met meer inter-

afhankelijk ook van karakters, affiniteiten en

al een belangrijk effect, maar hier bovenop

actie tellen de krachten bij elkaar op en krijg je

ambities.”

komt een effect van de richting van het leef-

ook meer kennisdeling.”

Dingen in iemands leven bepalen mede de in-

tijdsverschil. De ongunstigste situatie voor het

Een mooie manier is reverse mentoring. “De

zetbaarheid, en ook de aandacht die iemand

vertrouwen in jouw potentieel om je in de toe-

jongere coacht de oudere en de oudere coacht

nodig heeft. “Een leidinggevende moet dus in-

komst nog te kunnen verbreden, is als je een

de jongere. De ouderen brengen synergie en

zien dat die aandacht, die oprechte interesse in

oudere medewerker bent met een veel jongere

wijsheid in, de jongeren brengen nieuwe kennis

mensen van belang is.”

leidinggevende. Oudere leidinggevenden zijn

in.” Zo zorg je voor de benodigde ingrediënten

juist wat milder in hun beoordeling van oudere

voor duurzame inzetbaarheid: blijvend enthou-

medewerkers.”

siasme, bevlogenheid en voortdurende kennis-

Selffulfilling prophecy Volgens Van der Heijden is er sprake van ‘een

overdracht.

problematische situatie’ als het gaat om hoe er

Stereotypering uit de weg

“Ook zouden er interventies door loopbaanpro-

wordt gekeken naar senioren op de arbeids-

Hoe kunnen we die leeftijdsstereotyperingen uit

fessionals ingezet kunnen worden in workshops

markt. “Een selffulfilling prophecy. Omdat er zo

de weg ruimen en zorgen voor een betere

met alle betrokken partijen – medewerker, lei-

negatief over oudere mensen wordt gedacht,

duurzame inzetbaarheid en daarmee voor duur-

dinggevende en HRM-deskundige – waarbij je

verandert hun eigen houding hiermee ook. De

zame loopbanen? “Er is een heel arsenaal aan

de meerwaarde van ouderen voor het voetlicht

gedachte is dan al snel: niemand gelooft meer

individuele, functiegerelateerde en organisatori-

brengt.”

Ñ

| juni | 2022 13

Handreiking

Doorwerken met psychische klachten Een op de vijf medewerkers heeft psychische klachten. Soms is het lastig hen aan het werk te houden.

Onlangs verscheen een handreiking voor werkgevers om hierbij te helpen.

Redactie Vakmedianet

A

ls medewerkers te kampen hebben

spreekpunt van medewerkers. Dat bevat prakti-

met ernstige psychische klachten, is de

sche tips over het ondersteunen van medewer-

werkgever niet de eerst aangewezen

kers met veelvoorkomende psychische

persoon daarbij te ondersteunen. Maar een

problemen, zoals depressie, angst en stress-ge-

groot deel van de 20 procent mensen met psy-

relateerde problematiek, om uitval te voorko-

om meer tools te ontwikkelen. In feite moeten

chische klachten heeft milde problematiek. En

men. Een ander deel is gericht op arbo- en

we tegen werkgevers met deze handreiking

dan kan de werkgever zeker wel ondersteunen.

HRM-professionals en bevat informatie om lei-

kunnen zeggen ‘als dit aan de hand is, kun je

Sterker, uit groeiende literatuur blijkt dat je als

dinggevenden in de organisatie te versterken in

dat doen’.”

werkgever in een vroeg stadium een cruciale rol

de preventie van psychisch verzuim. De hand-

De handreiking helpt leidinggevenden bij het

kunt spelen in het voorkomen van uitval van

vatten zijn opgesteld met een arbeidsdeskundi-

signaleren van problematiek, het voeren van ge-

werknemers met (milde) psychische klachten.

ge bril op: wat kan de werkomgeving doen om

sprekken over passend werk en het inschakelen

Als werkgever wil je deze medewerkers natuur-

ondanks psychische klachten aan het werk te

van de juiste interventies of hulp. Uit contacten

lijk graag aan het werk houden. Uit economisch

blijven, eventueel deels of met aangepast werk?

met gebruikers blijkt dat de handreiking als ge-

oogpunt, om ziekteverzuim en hoge kosten te

Een aanvullende werkwijzer zal arbeidsdeskun-

roepen kwam. “Tot dusver zien de onderzoe-

voorkomen, maar ook vanuit maatschappelijk

digen helpen deze handreiking te introduceren

kers van de HAN dat het actief organiseren en

oogpunt, om optimaal gebruik te maken van

en implementeren bij werkgevers.

voeren van begeleidende gesprekken met lei-

de talenten en vermogens van je mensen.

dinggevenden over de handreiking positieve

Veel invloed

reacties oplevert”, zegt Van Hees. “Uit de eer-

Suzanne van Hees, onderzoeker van de HAN:

ste resultaten blijkt dat de manier waarop ge-

De meeste van hen hebben geen idee hoe ze

“We constateerden een handelingsverlegenheid

sprekken gevoerd worden daadwerkelijk veran-

dat kunnen doen. Vandaar de handrekening die

bij werkgevers bij preventie van uitval door veel-

dert en dat eigen regie van de medewerker

onderzoekers van het lectoraat Arbeidsdeskun-

voorkomende psychische problemen. Terwijl

meer gestimuleerd wordt.”

digheid van de Hogeschool Arnhem en Nijme-

leidinggevenden en werkgevers vooral in een

gen (HAN) samen met werkgevers en arbeids-

vroeg stadium veel invloed kunnen hebben op

Voor meer informatie

deskundigen ontwikkelde en onlangs

het bevorderen van werkbehoud. Ze blijken ge-

www.han.nl/projecten/blijven-werken-met-

publiceerde, Blijven werken bij psychische

brek aan kennis en kunde te hebben, waardoor

psychische-klachten/

klachten. Met daarin een deel met handvatten

ze het erg lastig vinden om hierover in gesprek

Hier vind je ook de handreiking die in december

voor leidinggevenden, meestal het eerste aan-

te gaan en vooral hoe het gesprek te voeren. Zo

2021 is verschenen.

Handvatten leidinggevenden

14

ontstond het idee van een onderzoek hiernaar

| juni | 2022

Ñ

Gezondheid

Ziek van pesticiden Ondanks bewijs dat pesticiden de ziekte van Parkin-

dat je het krijgt. De combinatie van genetische en omgevingsfactoren maakt dat de ziekte kans

son kunnen veroorzaken is Nederland van plan de

krijgt zich te ontwikkelen, een proces van jaren in de meeste gevallen.

toelating van tien glyfosaathoudende middelen te

“Er gaat geen week voorbij of er meldt zich een lid die een relatie tussen diens Parkinson en pes-

verlengen. Dat schoot verschillende ngo’s in het verr

ticiden vermoedt”, schrijft de Parkinson-vereniging op haar site. 130 mensen meldden zich

keerde keelgat.

sinds de opening van het meldpunt medio 2019.

“Onze gewassen beschermen ten koste van de

Moon Saris

S

volksgezondheid is voor ons geen optie.”

Bezwaarschrift teeds meer onderzoek laat een verband

de gebruikte pesticiden, stelt Nayaran in een on-

Op 22 februari heeft PAN-Netherland (Pesticide

zien tussen pesticiden en Parkinson. In

derzoek uit 2017. De grootste blootstelling vind

Action Netwerk) samen met onder ander de

je in het boerenbedrijf en in de productie van de

Parkinson Vereniging een bezwaarschrift inge-

werden of worden bepoten komt het veel vaker

gebieden waar veel gewassen hiermee

middelen – een vakantiebaantje in de bollen kan

diend tegen verlengde toelating van de tien gly-

voor. De cijfers zijn schokkend. Het lijkt erop dat

al genoeg zijn. Saillant detail uit deze studie was

fosaathoudende middelen. In het bezwaar-

langdurige beroepsmatige blootstelling aan

dat mensen die persoonlijke beschermingsmid-

schrift aan het College voor de toelating van

deze producten een minstens 50 procent ver-

delen hadden gebruikt juist een grotere kans

gewasbeschermingsmiddelen en biociden

hoogde kans geeft op een ziekte aan het ze-

hadden om Parkinson te krijgen – mogelijk doorr

(Ctgb) beargumenteren de ngo’s waarom deze

nuwstelsel (Gunarsson, 2019). De bekendste

dat zij zich in een situatie van hogere blootstel-

verlenging niet in lijn is met de wetgeving om-

daarvan is de ziekte van Parkinson, een zeer

ling bevonden. Diverse studies tonen aan dat

trent de toelating en het op de markt brengen

ernstige aandoening waarbij de dopamine-aan-

mensen gemiddeld jonger Parkinson krijgen als

van ‘gewasbeschermingsmiddelen’. Officieel

maak instort, hersencellen versneld afsterven en

ze langer of in hogere doses zijn blootgesteld

moet het Ctgb voor 28 juni beslissen, na de

het lichaam veel sneller aftakelt.

aan pesticiden (Ratner, 2014).

maximale termijn van 18 weken.

Sommige mensen zijn kwetsbaarder voor bloot-

Ook heeft de Parkinson Vereniging de gezamen-

Vakantiebaantje

stelling aan pesticiden dan anderen. Werk je

lijke verklaring ondertekend aan de ministers en

Het daadwerkelijke risico hangt af van de duur,

met pesticiden én is de ziekte aanwezig in je

Kamerleden voor landbouw, klimaat, milieu en

nabijheid en intensiteit van blootstelling en van

genetisch systeem, dan is de kans torenhoog

volksgezondheid waarin 20 Nederlandse ngo’s zich sterk maken voor een ambitieuze Europese wettelijke regulering die aanstuurt op een zo snel mogelijke en drastische vermindering van het gebruik van pesticiden. Dat dit ondanks overr donderend bewijs nog niet is gebeurd, komt mede door de sterke lobby vanuit de pesticidenindustrie, blijkt uit onderzoek van een groep internationale journalisten van onder meer De Groene Amsterdammer. Die publiceerde over dit onderwerp in februari een groot artikel.

Ñ

Voor meer info en links: www.parkinson-vereniging.nl/pesticiden

| juni | 2022 15

%%23%1 ). $%

"& , ! &' % && #!' " #% * ' ' ) %& & '(&& " % " , ' "' "

) " #! " ! ' % & #3& # " ' % ) " * % " ! %& % $ " " 0") # "

' & ") # ) " #% " & ' &'%( '((% " %& $ " * ' & #(* %# KLHUELM"b2QWZLNNHO WLMGHQV GH]H WZHHGDDJVH PDVWHUFODVV GH NHQQLV HQ YDDUGLJKHGHQ RP VXFFHVYRO ' ) & % " #) % ! " ! "'&+&' ! " " #"'* " ) " #% " & ' ( '((%

/,,%'%1%%+2 %$1)*&2+4.$% 5//1 !1"/01/&%22)/.!,2

" , # % & ' " ## % % " " " $% ' &$% % , " # % # & !

", ' #! $% ! % % & (" ' )# % " " ") # "" " #% " & ' ' ) % %#' " #"'* ' % '#' " % # (& " && $ %'" % ! ' " &' ) % & (" ", ' % ! &' & " " % & " % #$% ' ##% % # " % &% &( ' ' " ' #$$ " *#% / &$ %% " $ %'" % )##% '

1!+3)*+/0,%)$).' !1"/#/81$).!3/1

" ) #% " & ' & )# %' % # #1% " '#% ' % &#!&' " " ( '

%" &' & &' ! ' ( ')# % " &! '% " ' ! ' , ! % " ' 2P RSWLPDDO WH IXQFWLRQHUHQ LV LQKRXGHOLMNH NHQQLV YDQ DUER «Q LQ]LFKW LQ EHGULMIVSURFHVVHQ "# # *#% " & ( ' " "#! " ' & % & # " " " # # ' %' ' ' "& , '* & #$ "

1!+3)*+/0,%)$).' 01%5%.3)%-%$%6%1+%1 " " ' " &' & $% ) "' ! * % % ' & " ) % "'*##% ' &

"& #! ! ' ( &' "" & " ) % " "# ' % ' *#% " " (" ' # ' " '* " " ' " "## , "" & #$ ! % ' ' %' " & ! ' ' # " " ) " ) % " "# '

1!+3)*+/0,%)$).' 5%131/46%.20%12//.

" , '% " " )##% ) %'%#(* "&$ %&#" " % " '* " # #$ " # ! " %

")( " ' " , ) , &#!& &' " " !#' #" %# % "" " * %& ) %'%#(* "&$ %&##" , " (" ' ( '# "' " % ", ' " " % " ' ) " &$% &$ %'" %& ' " '% " " & ' (% # " ( ' ) " %# ' ) %'%#(* &$% " ) & % "

%+)*+ (%3 #/-0,%3% 01/'1!--! /0

De verbazing Wim van Alphen is hoger veiligheidskundige en arbeidshygiënist (PHOV)

Het eigen perspectief Laatst toetste ik een RI&E bij een groot bedrijf. Ik maakte samen met de opsteller van de RI&E, de preventiemedewerker, een rondgang door het bedrijf. Hij was relatief klein, ongeveer 1,65. Ikzelf ben relatief groot met m’n 1,93. Een heel ander perspectief.

O

pvallend was dat over het hele terrein

zuurstof en binden kooldioxide en voorkomen

ieder vanuit zijn eigen perspectief de zaak be-

en in de gebouwen nergens kans op

daarmee dat de aarde nog verder opwarmt.

oordeelt, maar is wel een stap in de goede rich-

struikelen was. Geen opstapjes of on-

Enzovoort.

ting. Het maakt de RI&E en de RI&E-toets veel

handige drempels, geen losliggende snoeren of

vollediger.

kabels, geen losliggende of beschadigde vloer-

Bij het uitvoeren of toetsen van de RI&E valt er

tegels, trottoir- of stelconplaten.

ook niet aan te ontkomen dat ieder vanuit zijn

Arbokerndeskundigen die twee of drie vakge-

Vanuit zijn perspectief had de preventiemede-

eigen opleiding, kennis, vakgebied, ervaring en

bieden behappen (twee- of drievoudig gecertifi-

werker goed gekeken naar alles wat in zijn vi-

mogelijk zelfs stokpaardjes zaken waarneemt

ceerd zijn) kijken al breder. Het zal alleen niet

zier zat. Zeer letterlijk: hij had zich beperkt tot

en beoordeelt. Daarom is de huidige ontwikke-

meevallen drie vakgebieden goed bij te blijven

zaken beneden de 1 meter 65. Naar alle zaken

ling rond de RI&E’s goed. Wanneer arbokern-

houden en daar een ‘Meister’ in te blijven.

boven die hoogte had hij niet gekeken. Ik stoot-

deskundigen (de gecertificeerde hoger veilig-

te herhaaldelijk (bijna) mijn hoofd tegen wel erg

heidskundige HVK’er, de arbeidshygiënst en de

lage deurkozijnen, zijkanten van trappen, pijp-

arbeids- en organisatiedeskundige de RI&E zelf

leidingen op ongeveer 1.85 hoogte. Die waren

uitvoeren, moeten zij zich veel scherper realise-

In deze column komen

in de RI&E geheel niet opgemerkt door de pre-

ren waar hun beperkingen zitten en dat zij, als

zaken aan de orde waar ik

ventiemedewerker. Ieder kijkt blijkbaar vanuit

dat nodig is, andere deskundigen erbij moeten

met verbazing naar kijk.

zijn eigen perspectief.

halen. Ook conform de beroepscodes van hun

Omdat in sommige branches vaak al

beroepsverenigingen. Het Duitse spreekwoord

goede oplossingen zijn bedacht die

Kijk maar eens naar deze verschillende perspec-

van Goethe luidt niet voor niets: ‘In der Be-

standaard worden toegepast, terwijl

tieven rondom het bos. Een natuurliefhebber

schränkung zeigt sich erst der Meister’.

die oplossingen in andere branches nog geheel onbekend zijn. Het opleidings-

ziet een bos als een plaats met een breed ecosysteem en een aangename plek om te vertoe-

Voor de arbokerndeskundigen die de RI&E’s

instituut Post Hoger Onderwijs Veilig-

ven. Een timmerman als een potentiële voor-

toetsen en adviseren over verbetermaatregelen

heidskunde (PHOV) en ik persoonlijk

raad timmerhout. Een energiecentrale als

geldt hetzelfde. Ook zij zijn in het nieuwe stel-

proberen bij te dragen aan kennis-

brandstof (biomassa) om energie op te wekken.

sel (per 1 juli 2022) verplicht zo nodig een kern-

verspreiding en -vermeerdering op de

Een projectontwikkelaar als een toekomstige

deskundige vanuit een of twee van de andere

vele gebieden van de arbeidsveiligheid,

plek voor bouwprojecten. Een milieufreak als de

vakdomeinen erbij te halen voor de zogenaam-

om deze situatie te verbeteren.

longen van ons klimaat: bomen produceren

de scopetoets. Dit voorkomt niet helemaal dat

| juni | 2022 17

DE LETTER VAN DE WET Mr.ing. Rob Poort, jurist en veiligheidskundige, www.bureaupoort.nl

Onder druk gaat het mis Twee bedrijven zijn ver-

moment in de open cilinder kij-

mers, werkruimte en materiaal ter

ten, waarmee bewust de kans is

oordeeld voor een dode-

ken. Een van hen overlijdt direct,

beschikking. Daarmee was sprake

aanvaard dat de medewerkers de

lijk bedrijfsongeval. Twee

zijn collega overlijdt later in het

van een feitelijk samenwerkings-

test op een door hen gekozen

werknemers die even in

ziekenhuis. Twee andere werkne-

verband. Daarvoor geldt dat zij

methode zouden uitvoeren. Die

een cilinder keken, kre-

mers worden niet geraakt.

voor de verantwoordelijkheden

methode bleek achteraf onveilig.

gen een onder hoge druk

Uit onderzoek blijkt dat de onder-

uit de Arbowet moeten worden

De bedrijven hadden moeten we-

losgeschoten zuigerstang

delen van het prototype aandrij-

beschouwd als (gezamenlijke)

ten dat een onveilig methode kan

tegen zich aan. Hun

leiden tot levensgevaar of ernsti-

De zuigerstang raakt twee werknemers van het appendagebedrijf die in de open cilinder kijken

schuld, oordeelt de rechter.

Een Gouds appendagebedrijf is samen met een machinefabriek uit Leeuwarden al sinds 2015 bezig met het ontwikkelen van een

Conclusie De rechtbank komt dan ook tot de conclusie dat de bedrijven opzettelijk hebben gehandeld. Na het ongeval zijn aanvullende en

nieuwe aandrijving. Er zijn al meer

ving op zichzelf sterk genoeg wa-

werkgever voor alle betrokken

adequate veiligheidsmaatregelen

dan vijftig testen uitgevoerd als ze

ren om de testdruk te weerstaan.

werknemers. Testwerkzaamheden

genomen om een soortgelijk on-

in mei 2018 in de productiehal

Het losgeschoten onderdeel heeft

zijn in de regel risicovol. Zeker als

geval te voorkomen. De recht-

van de machinefabriek opnieuw

gefaald door overbelasting van de

– zoals in dit geval – werknemers

bank realiseert zich dat door het

een test uitvoeren van een proto-

gecombineerde constructie. Door

in een open cilinder kijken waar-

handelen van de bedrijven de na-

type van de zogenoemde open

de druk zijn enkele aluminium-

onder op dat moment hoge druk

bestaanden onherstelbaar leed is

cilindermantel. Dit gebeurt door

staafjes vervormd.

wordt opgebouwd. Volgens een

aangedaan en dat een straf, in

deskundige bestaat er bij zo’n test

welke vorm dan ook, dit leed niet

werknemers van het Goudse be-

18

ge schade aan de gezondheid.

drijf samen met de Friese colle-

Gezamenlijk belang

met overdruk een serieus risico

ongedaan kan maken.

ga’s.

Het Openbaar Ministerie vervolgt

dat iets uit elkaar klapt of kapot

Voor een rechtspersoon geldt dat

beide bedrijven, kort gezegd, voor

gaat. Uit elkaar vliegende delen

een geldboete de maximale straf

Luchtdruk 11 bar

de overtreding van de Arbowet-

kunnen werknemers treffen.

is. Het appendagebedrijf krijgt

Om te controleren of de afdich-

geving, waardoor levensgevaar of

tingen van de zuiger in de cilinder

gevaar voor ernstige schade aan

Risico’s in kaart

was € 80.000), de machinefabriek

niet lekken, wordt de luchtdruk

de gezondheid van vier werkne-

Juist daarom moeten volgens de

moet € 30.000 betalen (€ 50.000

onder de zuiger opgebouwd tot

mers ontstond of te verwachten

Arbowetgeving de risico’s in kaart

geëist).

11 bar. Op zeker moment raakt

was (art. 3 Arbowet en 3.17 Ar-

worden gebracht. Dit is een zorg-

een zuigerstang van de aandrij-

bobesluit).

verplichting van de werkgever die

Bron: Rechtbank Overijssel,

ving los en schiet onder hoge

Volgens de rechtbank hadden bei-

ook inhoudt dat hij zijn werkne-

14 december 2020,

druk uit de cilinder. De zuiger-

de bedrijven een gezamenlijk be-

mers beschermt tegen eigen fou-

ECLI:NL:RBOVE:2020:4238

stang raakt twee werknemers van

lang bij de testwerkzaamheden.

ten of onvoorzichtigheden (artikel

& 4239

het appendagebedrijf die op dat

Ze stelden over en weer werkne-

5 en 8 Arbowet). Dat is nagela-

| juni | 2022

een boete van € 60.000 (geëist

BEDRIJFSHULPVERLENING

Dag van de BHV De eerste maandag van november is hét moment om je bhv’ers in het zonnetje te zetten. Het is dan weer Dag van de BHV. Tot half oktober kun je ook iemand opgeven voor de titel BHV’er van het Jaar.

Op de Dag van de BHV, dit keer op 7 november, is er in veel bedrijven, organisaties en instellingen op de werkvloer aandacht, respect en waardering voor de bedrijfshulpverlening. Ieder jaar is er een thema dat de rode draad vormt voor de verschillende uitingen en activiteiten. Dit jaar is dat: ‘Werk, thuis, op straat: hoe veilig ben jij?’

Dit thema haakt in op de nieuwe balans na corona.

Veel bedrijven blijven hybride werken, dit raakt de driehoek thuis, werk en op straat. Ook in relatie tot veilig-

Bhv’er van het Jaar Vast onderdeel van de dag is het uitroepen van de BHV’er van het Jaar. Dat is een zoektocht naar het mooiste voorbeeld dat het belang van bedrijfshulpverlening uitstraalt. Met deze nominatie en verkiezing kunnen de hulpverleners nog eens extra worden bedankt voor hun bijzondere inzet. Wie verdient volgens jou speciale waardering voor zijn inzet als bhv’er bij een incident? Je kandidaat nomineren kan tot en met 17 oktober; de criteria staan op de site. Daarna buigt de jury zich over de inzendingen. www.dagvandebhv.nl

heid, bedrijfshulpverlening en zelfredzaamheid. We dagen organisaties uit om de veiligheid in de driehoek

ook thuis of op straat van grote meerwaarde kunt zijn?

onder de aandacht te brengen.

Of heb je wel eens met de gedachte gespeeld dat het

Veilig willen we allemaal zijn, zowel thuis als op het

fijn zou zijn om te kunnen reanimeren en hulp te kun-

werk als op straat. En omdat we als er desondanks iets

nen bieden voor je gezin of in de woonomgeving? Dan

gebeurt altijd even op de professionele hulptroepen

spreken we jou aan om dit thema dit jaar onder de

van politie, brandweer en ambulance moeten wach-

aandacht te brengen van iedereen in je omgeving.

ten, is het een geruststellend idee dat er bhv’ers zijn

De organisatie van de Dag van de BHV daagt bedrijven

die in deze cruciale minuten in actie komen.

en instellingen en hun bhv’ers uit om dit jaar na te

Ben je verantwoordelijk voor de bedrijfshulpverlening

denken over hoe we het in deze dynamische werkwij-

binnen je organisatie en zie je dat de veranderende

ze voor iedereen veilig kunnen maken. Mede om te

kantoorbezetting ook op dit vlak wat van je vraagt?

zorgen dat ze van tevoren hebben nagedacht wat er

Ben je een bhv’er die zich realiseert dat je hulp zich

moet gebeuren bij een incident, zowel als je op kan-

niet hoeft te beperken tot de werkvloer, maar dat je

toor of thuis aan het werk bent als onderweg.

Ñ

| juni | 2022 19

Serie: vitaliteit (slot)

Grip op je gedrag De kanteling is merkbaar en voelbaar: steeds meer

Feiten en cijfers Als je dat afzet tegen een land met meer dan 1

organisaties geloven dat werken aan de vitaliteit

miljoen burn-outs, meer dan 10 miljoen mensen met chronische ziekten en meer dan 60

van hun mensen loont. Er komt een kantelpunt

procent mensen met overgewicht snap je dat er iets moet gebeuren. De kosten van werkgevers

waardoor het onomkeerbaar wordt. Laten we daar

lopen op tot 3,1 miljard.

Nog wat meer feiten en cijfers uit een onlangs

samen aan werken!

uitgevoerde enquête door TNO (Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden)

Theo van den Dungen

cent. Verzuim van vrouwen lag op 5,5 pro-

V

itaMasters ziet deze kanteling gebeu-

De verwachtingen van werkgevers zijn enorm

cent en onder mannen 3,8 procent. Onder

ren, mede gestuwd door een arbeids-

toegenomen. Wat daarin ook een rol speelt, is

werknemers jonger dan 25 jaar ligt dit een

markt waar de vergrijzing nu echt is

dat onze bereikbaarheid 24/7 op prijs wordt

stuk lager dan werknemers 55-65 jaar

gesteld. Het is normaal geworden dat mails

(2,6% tegen 6,6%).

ingezet en er enorme krapte is ontstaan. Daar-

naast spelen technologische ontwikkelingen

’s avonds nog verzonden, en liefst ook gelezen,

een grote rol en neemt de druk op mensen op

worden. We nemen ons werk vaker en vaker

de werkvloer verder en verder toe.

mee naar huis, grenzen bewaken wordt steeds

De introductie van een vitaliteitsprogramma is

moeilijker. Je verschuilen lijkt geen optie meer.

beleidsmatig niet alleen een onderdeel van

Daarnaast neemt de werkdruk toe en wordt er

duurzame inzetbaarheid maar ook steeds meer

van medewerkers verwacht dat ze productief

een onderdeel van employer branding en ima-

zijn en efficiënt werken.

go. Vitaliteit van medewerkers loont! Fitte medewerkers zorgen voor een vitaal bedrijf. De mensen zijn productiever, werken harder, zijn meer gemotiveerd en minder vaak ziek. Alleen maar goed nieuws.

Langer werken Als je de huidige situatie vergelijkt met die van vroeger ontkomen we er niet aan dat we langer moeten werken. In 2024 zal de pensioenleeftijd 67 jaar zijn. In 2019 was deze nog 65 jaar en in 2006 nog rond de 61. Ongelofelijk bijna, maar echt waar.

Langer werken betekent ook dat we langer vitaal moeten blijven om dat werk te kunnen doen. Het lukt ons best goed langer te leven, dat wel, maar we worden wel op steeds jongere leeftijd (chronisch) ziek. Mannen gemiddeld met 48 jaar en vrouwen gemiddeld met 42 jaar.

20

1. Het verzuim nam in 2021 toe naar 4,9 pro-

| juni | 2022

2. Werkdruk/stress is de belangrijkste werkgerelateerde gezondheidsklacht (37%).

3. 17 procent van de werknemers ervoer burnoutklachten.

Theo van den Dungen is oprichter/eigenaar van VitaMasters

4. 36 procent van de ondervraagden gaf aan een chronische aandoening te hebben.

5. In 2021 brachten werknemers op een werk-

25 dagen korter dan niet-sporters en zelfs 50

de bedoelde persoon zich niet misdragen heeft;

dagen korter dan werknemers die nooit gesport

(in België) bewijs van goed gedrag en zeden.

hebben. (Onderzoek TNO).

Uit een onderzoek van PWC over de toekomst

ge·woon·te (de; v; meervoud: gewoonten, ge-

percentage werknemers dat in de enquête

van de Nederlandse arbeidsmarkt blijkt dat de

woontes) 1. algemeen aangenomen gebruik

aangaf meer dan 8 uur te zitten nam ten

komende jaren 1,6 miljoen banen verdwijnen.

2. persoonlijk aangewende handeling: tegen

opzichte van 2019 toe van 21 naar 26 pro-

Dat vraagt aanpassingsvermogen en flexibiliteit,

zijn gewoonte; de macht der gewoonte het feit

cent.

en laat dat nou net een kenmerk zijn van fitte

dat je geneigd bent iets steeds op dezelfde, ver-

en vitale mensen.

trouwde manier te doen.

last hadden gehad van klachten aan nek,

Gedrag is key

ver·an·de·ring (de; v; meervoud: veranderingen)

schouders, armen of handen.

Eerlijk is eerlijk: fitter en vitaler word je niet van-

1. het veranderen; = wijziging: ergens verande-

zelf. In de vorige artikelen zijn we ingegaan op

ring in brengen; voor de verandering.

dag gemiddeld 4,6 uur zittend door. Het

6. In 2021 gaven 2 van de 5 werknemers (40%) aan dat ze afgelopen 12 maanden

7. 9 procent gaf aan een disbalans te ervaren in de werk-privésituatie.

verschillende thema’s: slaap, bewegen, voeding en mindset. En als je nog eens leest, zie je een

Thema-overstijgend

Fitter en veerkrachtiger

rode draad. Namelijk dat alles valt en staat met

Wij zijn ervan overtuigd dat een goede mindset,

Hoog tijd om organisaties en medewerkers fit-

gedrag.

dat wat er tussen de oren allemaal gebeurt,

ter te maken en vooral ook veerkrachtiger zo-

Wat je wilt als HR-manager of directeur is dat

cruciaal is voor verandering. Dit is binnen een

dat ze beter met stress omgaan. Met fitte me-

een vitaliteitsprogramma zorgt voor een positie-

vitaliteitsprogramma dan ook thema-overstij-

dewerkers kun je verzuim beperken en kosten

ve gedragsverandering. Liefst op een zodanige

gend. Het is moeilijk om een dieet vol te hou-

in de hand houden. Als voorbeeld: over een pe-

manier dat de machine die je in gang hebt ge-

den als het tussen de oren niet goed zit. Het is

riode van 4 jaar verzuimen sporters gemiddeld

zet vanzelf doorrolt. De belangrijkste woorden

lastig om een trainingsritme op te pakken als er

in dit proces:

allemaal belemmerende gedachten zijn. Je slaapt beter met een opgeruimd hoofd.

ge·drag (het; o) 1. manier waarop iem. zich g ge-

Met grip op je gedrag heb je meer grip op je

draagt: verklaring omtrent het gedrag, door

algehele vitaliteit en zul je in staat zijn om be-

burgemeester afgegeven stuk waaruit blijkt d dat

paalde veranderingen te ondergaan en er een leefstijl van te maken waar je je goed bij voelt.

Hiervoor gebruiken wij bij onze opdrachtgevers het programma Grip op je gedrag. We helpen ze aan de hand van onderbouwde theorie, ervaringen uit de praktijk, wetenschappelijk onderbouwde informatie vanuit verschillende bronnen en werkopdrachten.

Een deel daarvan hebben mijn collega’s en ik afgelopen vijf nummers uiteengezet in deze reeks artikelen. In de hoop dat we met het op een rijtje zetten van feiten en het delen van ervaringen bewustzijn hebben kunnen scheppen over hoe dingen in elkaar zitten. Dat we een deel van de lezers hebben kunnen informeren.

En als het meezit zelfs deze en gene hebben kunnen motiveren om ermee aan de slag te gaan. Voor zichzelf of voor de hele organisatie.

Dit was het laatste deel van de serie. Praktijkblad Veiligheid & Preventie dankt Theo van den Dungen voor zijn bijdragen

Ñ

| juni | 2022 21

ONGEVAL

Marc Hek

In de haast rijdt de machinist van een graafmachine over de voet van een collega.

Over de voet

H

et was een drukke periode op de begraafplaats. De coronapandemie liet haar trieste sporen na. In de haast rijdt

de machinist van een graafmachine over de voet van zijn collega. De werkgever krijgt een boete.

Doordat er meer graven dan in vergelijkbare periodes moesten worden gedolven, was de werkdruk op de medewerkers groot. Op de middag van het ongeval was het graf gedolven met behulp van een graafmachine. Door de begraafplaatsmedewerkers werd de aluminium grafbekisting geplaatst om te voorkomen dat de aarde zou verschuiven. Nadat het graf was gedolven, werd de bekisting uit het ‘verse’ graf getild en op de aanhangwagen geplaatst.

Het ging mis toen de machinist van de graafmachine de aanhangwagen met daarop de grafbekisting achteruit de opslagloods in manoeuvreerde.

Oorzaak en lessen

22

de graafmachinemachinist. De machinist ver-

gesprongen, niet in de gaten gehad dat ik zo

klaart: “Ik ben nadat ik de aanhangwagen aan

dicht met mijn voet bij het wiel stond.”

De machinist van de graafmachine heeft de

de graafmachine had gekoppeld rustig naar de

aanhangwagen aan de graafmachine gekop-

opslagloods gereden. Onderweg sprong de col-

Het boeterapport

peld en is rustig naar de opslagloods gereden

lega die ik later vermoedelijk heb geraakt met

Na het ongevalsonderzoek was duidelijk dat de

om de bekisting van de aanhanger te lossen en

de graafmachine op het spatbord om mee te

machinist van de graafmachine over de voet

de aanhanger daar achter te laten. Tijdens het

rijden naar de opslagloods. Daar is hij waar-

van het slachtoffer had kunnen rijden omdat hij

achteruitrijden de opslagloods in hoort hij ge-

schijnlijk van de graafmachine afgesprongen. Ik

te dicht bij de achteruitrijdende graafmachine

schreeuw en trapt direct op de rem van de

heb ik ’m niet meer gezien tot het moment dat-

had gestaan.

graafmachine. Hij stapt uit en ziet zijn collega

ie op de grond lag.”

De werkgever kreeg een boeterappoet aange-

naast de graafmachine liggen. Een snel onder-

Twee dagen later bezoekt de arbeidsinspecteur

zegd op basis van artikel 7.5 tweede lid Ar-

zoek van de machinist bij zijn collega maakt

het slachtoffer in het ziekenhuis. Het slachtoffer

beidsomstandighedenbesluit: Een arbeidsmid-

duidelijk dat hij vermoedelijk over zijn voet is

verklaart: “Ik ben onderweg naar de opslag-

del is zodanig geplaatst, bevestigd of ingericht

gereden. De hulpverlening wordt gebeld en het

loods op de het spatbord van de graafmachine

en wordt zodanig gebruikt dat het gevaar dat

slachtoffer wordt naar het ziekenhuis vervoerd.

gaan zitten om mee te rijden naar de loods,

zich een ongewilde gebeurtenis voordoet zoals

Daar worden een enkelbreuk en breuken in de

scheelt een stukkie lopen. Ik weet niet of mijn

verschuiven, omvallen, kantelen, getroffen wor-

voet geconstateerd. De werknemer wordt op-

collega me gezien heeft. Bij de loods ben ik van

den door het arbeidsmiddel of onderdelen

genomen in het ziekenhuis.

de graafmachine afgesprongen en ernaast blij-

daarvan, oververhitting, brand, ontploffen, blik-

De werkgever meldt het ongeval bij Inspectie

ven staan. Tijdens het achteruitrijden is mijn

seminslag en directe of indirecte aanraking met

SZW en het ongeval wordt in onderzoek geno-

collega met de graafmachine over mijn voet

elektriciteit zoveel mogelijk is voorkomen. Dat

men. De arbeidsinspecteur hoort op de locatie

gereden. Ik heb, nadat ik van het spatbord was

was hier niet het geval.

| juni | 2022

A I D E M

ARBOJAARBOEK 2022 Deze ‘preventiegids veilig en gezond werken’ is voor mensen die verantwoordelijk zijn voor veilig en gezond werken. De werkgever, de arbocoördinator, de preventiemedewerker. Het helpt bij het herkennen en het beoordelen van risico’s die met werk sa-

10 JAAR CADEAU

menhangen, en rijkt oplossingen aan. Aan

Is het écht mogelijk om jezelf tien gezonde

bod komen o.m. RI&E, werk- en rusttijden,

levensjaren cadeau te doen. Ja, zeggen de

PSA, fysieke belasting, de werkplek en PBM.

schrijvers, beide verouderingsarts. Ze delen

Arbojaarboek 2022, P. Ladage, D. Muis, M.

hun inzichten over ouder worden, gezond-

van der Steeg (redactie), Vakmedianet,

heid en vitaliteit. De sleutel ligt in onze om-

ISBN 9789462157873

JAARBOEK 2022

PREVENTIEGIDS VEILIG EN GEZOND WERKEN

omslag Arbojaarboek 2022_v2.indd 1

15-03-2022 16:13

geving: huis, werk en wijk.

10 jaar cadeau, David van Bodegom en Rudi Westendorp, Atlas Contact, EAN 9789045040127

VITALITEITSBIJBEL Wanneer ben je gezond en wanneer vitaal?

DI ANALYTICS

Wat hebben energie, slaap en beweging

Aan de slag met duurzame inzetbaarheid introdu-

daarmee te maken? En welke rol spelen

ceert een nieuw fenomeen: de DI Analytics. Het

ademhaling, eten, drinken, seksualiteit en

boek legt uit wat DI Analytics is, hoe je een DI Dash-

stress daarbij? Dit boek werkt in negen

board inricht en welke rekenmodellen je kunt gebrui-

stappen uit hoe je je vitaliteit kunt verster-

ken. Bovendien lees je hoe je het monitoren en me-

ken, met luchtig gebrachte wetenschappe-

ten uitvoert en krijg je handige tips, tools en

lijke kennis, maar ook met praktische tips en

praktijkcases die je vooruit helpen. Het boek biedt

voorbeelden die stimuleren om zelf uit te

daarnaast een scala aan mogelijke interventies op

proberen wat bij je past.

organisatie-, leiderschaps- en medewerkersniveau.

Vitaliteitsbijbel, Paul Wormer (ook uitge-

Aan de slag met duurzame inzetbaarheid, Peter

ver), ISBN 9789090296265

Don, Boom Uitgevers, ISBN 9789024409365

APP CORNER Wat staan er in uw vakgebied voor activiteiten op de agenda?

Kijk voor een uitgebreid overzicht op www.arbo-online.nl

112NL app Mensen die niet goed kunnen horen/spreken

Safety & Health at work Wanneer: 5 en 6 oktober Waar: Ahoy Rotterdam Wie: diverse Info: safetyandhealthatwork.nl

of die de Nederlandse of Engelse taal niet

Landelijk Arbocongres Wanneer: 6 oktober Waar: Ahoy Rotterdam Wie: Arbo Academy Info: www.arbocongres.nl

meldkamer, zodat de centralisten beter en

Dag van de BHV Wanneer: 25 november Waar: in het eigen bedrijf Wie: Stichting Dag van de BHV Info: dagvandebhv.nl

beheersen, kunnen via deze app de meldkamer bereiken. Je persoonlijke kenmerken worden bij een melding meegestuurd aan de sneller kunnen helpen.

In slaap Niet in slaap kunnen vallen, elk uur de wekker zien, woelen, piekeren, staren naar het plafond en… ’s morgens moe weer opstaan.

Veel zorgverleners met onregelmatige diensten hebben slaapproblemen. De app Goedenacht helpt, met praktische info en tips voor vitaal en gezond werken in de nacht.

| juni | 2022 23

" $ #% #% " & $ & " !

! ! " ! # # # % $ $ ! # "

!

! ! ! ! !

!

! # ! # % # !

%%%

! #