3
jaargang 16 | juni | 2022
PRAKTIJKBLAD
OVER VEILIG EN GEZOND WERKEN
In dit nummer: Hou je senioren inzetbaar +++ Blijven werken met psychische klachten +++ Parkinson door pesticiden +++ Grip op je gedrag
Stel je herstel niet uit
COLOFON VEILIGHEID & PREVENTIE IS EEN UITGAVE VAN VAKMEDIANET Redactiecoördinator Moon Saris moonsaris@vmnmedia.nl Eindredacteur Moon Saris Uitgever Thijs van Pinxteren Accountmanager Nicole van Lierop nicolevanlierop@vmnmedia.nl Vormgeving & opmaak colorscan bv, www.colorscan.nl
INHOUD 8 Tijd voor herstel De boog kan niet altijd gespannen staan. En toch denderen we door door door… en daarna gaan we wel eens ontspannen. Dom. Na het werk, maar ook zeker tijdens het werk moet je herstellen. Anders hou je het – uiteindelijk – niet vol.
Druk Drukkerij Wilco BV, Amersfoort Adres Vakmedianet, Utrechtseweg 44 3704 HD Zeist www.arbo-online.nl Abonnementenadministratie klantenservice@vmnmedia.nl, tel. 088-5840888 Abonnementen Veiligheid & Preventie verschijnt 6 keer per jaar. Jaarabonnement € 195,00 exclusief btw; verzending buitenland per jaar € 29,50 (EU) en € 41,50 (niet-EU-landen). Op alle uitgaven van Vakmedianet zijn de Algemene Voorwaarden van toepassing. Deze zijn te vinden op www.vakmedianet.nl. Copyright Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. © Vakmedianet 2022 Publicatievoorwaarden Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn de standaardpublicatievoorwaarden van Vakmedianet van toepassing. Deze zijn te vinden op www.vakmedianet.nl. Disclaimer Alle in deze uitgave opgenomen informatie is met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. De juistheid en volledigheid kunnen echter niet worden gegarandeerd. Vakmedianet en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het directe of indirecte gevolg is van het gebruik van de opgenomen informatie. ISSN 2352-1597
12 Inzetbaarheid De kracht van senioren wordt nog lang niet altijd gezien, terwijl ze broodnodig zijn voor onder meer de kennisoverdracht binnen je organisatie. Dat zegt Beatrice van der Heijden, hoogleraar Strategisch HRM. Reden te meer om je mensen duurzaam inzetbaar te houden.
20 Grip op gedrag De kanteling is merkbaar en voelbaar: steeds meer organisaties geloven dat werken aan de vitaliteit van hun mensen loont. Er komt een kantelpunt waardoor het onomkeerbaar wordt. Laten we daar samen aan werken!
EN VERDER NIEUWS COLUMN POL PSYCHISCHE KLACHTEN ZIEK DOOR PESTICIDEN OPLEIDINGEN
4 11 14 15 16
DE VERBAZING LETTER VAN DE WET BHV ONGEVAL MEDIA
| juni | 2022 3
17 18 19 22 23
NIEUWS Expeditieregeling voor LLO
Toezicht beveiligers
Het ministerie van SZW heeft een nieuwe subsidieregeling gepubliceerd: de Expeditieregeling.
De Inspectie Justitie en Veiligheid (JenV) publiceerde eerder
Deze is bedoeld om een leven lang ontwikkelen een steuntje in de rug te geven.
dit jaar een rapport waaruit blijkt dat de politie nauwelijks nagaat of particuliere beveiligingsorganisaties en recherche-
De regeling wil een maatschappelijke beweging stimuleren waarin interventies, werkwijzen
bureaus in Nederland zich aan de regels houden.
en methodieken op het gebied van duurzame inzetbaarheid en een leven lang ontwikkelen vaker, beter en sneller worden toegepast.
Uit het rapport Toezicht door de politie op particuliere beveii
Door bestaande kennis verder door te ontwikkelen en breder toepasbaar te maken voor be-
ligingsorganisaties en recherchebureauss blijkt dat er geen of
drijven, organisaties en sectoren, kunnen meer werkenden worden bereikt. Met deze subsi-
nauwelijks toezicht is op de naleving van de vergunnings-
dieregeling kunnen samenwerkingsverbanden, bestaande uit sociale partners, een
voorwaarden door particuliere beveiligingsbedrijven en re-
subsidieaanvraag indienen om meer te experimenteren op de werkvloer. De regeling kan in
cherchebureaus en dat de politie daarbij een aantal zaken
2022 en 2024 worden aangevraagd voor een budget van tussen de 150.000 en maximaal
onvoldoende op orde heeft. Deze regels zijn vastgelegd in
1 miljoen euro subsidie per aanvraag. Het eerste aanvraagtijdvak sluit op 24 juni 2022.
de Wet particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus (Wpbr).
Kijk voor meer informatie op uitvoeringvanbeleidszw.nl.
De redenen hiervoor die in het rapport naar voren komen: de politie heeft hiervoor te weinig gespecialiseerd personeel
Uitval startende docenten vo
in huis en wordt bovendien gehinderd door ingewikkelde en gedateerde wet- en regelgeving. Ook blijkt nu dat er ook weinig aandacht en capaciteit is
Voion heeft onderzoek uitgevoerd naar uitval
tal docenten op een school of de financiële
van startende docenten in het voortgezet
situatie van het schoolbestuur.
– dus illegaal – werkzaamheden verrichten in deze branche.
onderwijs. Onder de uitvallers veel mensen
Kenmerken van de docentpopulatie verto-
Doordat er nauwelijks controle is en de regelgeving ontoe-
met kleine, tijdelijke contracten of een hoge-
nen deels geen en deels een beperkte sa-
reikend is, kunnen burgerrechten zoals bescherming van
re startleeftijd.
menhang met uitval van startende
persoonlijke levenssfeer in de knel komen, aldus de Inspec-
docenten. Het maakt bijvoorbeeld niet uit
tie Justitie en Veiligheid. De sturing door het ministerie van
Het onderzoek geeft inzicht in baan- en
of een startende docent werkzaam is op
Justitie en Veiligheid (JenV) op deze controletaak van de po-
schoolkenmerken die een sterke relatie verr
een school met relatief veel jongere docen-
litie is onduidelijk.
tonen met uitval van startende docenten.
ten of dat het docentencorps gemiddeld
De voorzitten van de Nederlandse Veiligheidsbranche, Ard
Inzicht in deze factoren kan bijdragen aan
genomen lang of slechts kort in dienst is bij
van der Steur, noemt het op Veiligheidsbranche.nl zorgwek-
beleid en concrete maatregelen om starten-
het bestuur.
kend dat het toezicht nog steeds onder de maat is. “De In-
de docenten te behouden.
Bij de huidige krappe arbeidsmarkt zijn de
spectie JenV constateerde in 2016 al dat het toezicht
Het onderzoek heeft aangetoond dat som-
arbeidsvoorwaarden van de baan belang-
tekortschoot en er is niets veranderd. Wij hebben er de af-
mige mensen vaker uitvallen: startende do-
rijk. Om startende docenten te behouden is
gelopen jaren ook vaak op gewezen dat het toezicht verbe-
centen met een tijdelijk contract; met een
het van belang om hun een voltijdsbaan of
terd moet worden. Het is treurig dat uit dit nieuwe rapport
contract kleiner dan 0,5 fte; die op hogere
grote deeltijdbaan aan te bieden. Als dit
nog steeds hetzelfde beeld naar voren komt.”
leeftijd instromen. De effecten van individu-
binnen de school niet kan, kijk dan of er
Deze problemen zijn te groot voor de politie en de veilig-
ele kenmerken zoals baanomvang en leef-
mogelijkheden zijn om binnen het bestuur
heidsbranche zelf, zo stelt hij. “Er ligt een duidelijke taak
tijd zijn in het algemeen groter dan die voor
of op regionaal niveau vacatures samen te
voor het ministerie om nu de leiding te nemen. Deze proble-
kenmerken op schoolniveau, zoals het aan-
voegen. Ook het kunnen aanbieden van
men moeten snel en effectief worden opgelost.”
(uitzicht op) een vaste aanstelling aan starr tende docenten is cruciaal voor het behoud van deze docenten. Meer weten?
In een sector waar de nood aan goed perr
www.arbo-online.nl
soneel hoog is, kan dit bijdragen aan het compleet maken én houden van het team.
4
voor het optreden tegen bedrijven die zonder vergunning
| juni | 2022
Verrot werkklimaat Roermond
Veiligste magazijnen
Intimidatie, verbale agressie, achterbaks ge-
Het ziekteverzuim lag in 2021 op bijna 7
drag, hoog ziekteverzuim. De werksfeer in
procent. De or verwijst naar het jaarverslag
de Prijs Veiligste Magazijn
het stadhuis van Roermond is dusdanig verr
2021 van de gemeentelijke vertrouwens-
weer uitgereikt worden.
pest dat de ondernemingsraad een extern
personen. De meldingen in dit verslag ko-
onderzoek wil naar de klachten.
men overeen met de signalen die nu zijn
Om het belang van een vei-
Na twee jaar kon eindelijk
ontvangen. ‘De werksituatie is onhoud-
lige en gezonde werkom-
Dit kwam naar buiten door een uitgelekte
baar’, aldus de or in zijn brief.
geving te benadrukken,
brief van de or aan de concerndirecteur
Het is niet dat er niets aan is gedaan om te
organiseren BMWT-Keur,
van de gemeente Roermond, Niek Duurse-
zorgen dat het beter zou gaan. In 2020
evofenedex en Tempo-Team
ma. Uit een mail van wethouder Schreurs
verving Roermond de hele ambtelijke top
ieder jaar de verkiezing van
aan de gemeenteraad blijkt dat het college
nadat een extern bureau had geconsta-
het Veiligste Magazijn van
‘nog geen besluit heeft genomen over het
teerd dat het ambtenarenapparaat vastge-
Nederland. De prijzen werr
onderzoek’.
roest zat in oude patronen. De
den eind maart uitgereikt
Al geruime tijd ontving de or van de ge-
samenwerking met het college ging niet
tijdens de Dag van het Veili-
meente Roermond veel klachten van amb-
soepel. Van de ruim 20 leidinggevenden
ge Magazijn op het hoofd-
eveneens een bronzen on-
tenaren over een ‘onwenselijke en
die na de zomer van 2020 in de vernieuw-
kantoor van evofenedex.
derscheiding.
onwerkbare’’ werksfeer gekenmerkt door
de organisatie aan de slag gingen, is inmid-
In de categorie grote maga-
De jury, onder leiding van
Winnaar Timberland Europe Nederland B.V.
bedreigingen, stress, verbale agressie en
dels de helft alweer weg, onder wie de
zijnen kreeg Timberland
Professor René de Koster
achterbaks gedrag. De maat is nu vol. Me-
gemeentesecretaris, zijn opvolger en twee
Europe Nederland B.V. uit
(hoogleraar logistiek en
de vanwege het toenemend aantal ziek-
concernmanagers. Daarnaast hebben vele
Almelo de onderscheiding
operations management
meldingen heeft de or gevraagd om een
medewerkers in lagere functies het stad-
‘brons’ toebedeeld en Bres-
aan de Erasmus Universiteit
onafhankelijk en extern onderzoek naar de
huis vaarwel gezegd. Maar de rust lijkt niet
sers Metaal B.V. uit Tilburg
Rotterdam) prees Timberr
verziekte werksfeer, op korte termijn. De or
terug te keren.
een ‘aanmoedigingsprijs’.
land voor de goede werk-
In de categorie kleine ma-
sfeer binnen het bedrijf en
gazijnen kreeg DSM Protec-
dat de medewerkers aan-
tive Materials uit Heerlen
dacht voor elkaar hebben.
zegt al enkele malen zorgen te hebben geuit over signalen uit de ambtelijke organi-
Lees meer op ORnet.nl.
satie.
KORT NIEUWS Kamerbrief stoffen
lijk Expertisecentrum
aan de slag op de eerste
gaat verder onder NIPV
Bedrijfshulpverlening
Minister Van Gennip
Stoffengerelateerde Be-
etage en werd onder
Nederlands Instituut Pu-
(NIBHV) een filmpje ge-
(SZW) informeert de
roepsziekten (LEXCES)
aan de trap gevonden
blieke Veiligheid. Actua-
maakt over de handrei-
Tweede Kamer over de
wordt opgericht. Dat zal
door collega’s. Hulpdien-
liteiten, kennis-
king arbomaatregelen
stand van zaken in het
door het bijeenbrengen
sten hebben de man
producten, opleidingen
bedrijfshulpverlening. In
beleid gericht op het te-
en verspreiden van ken-
nog gereanimeerd, maar
en diensten vindt u op
dit filmpje leggen ze uit
rugdringen van stoffen-
nis een belangrijke on-
die hulp mocht niet ba-
NIPV.nl. De dossiers van
wat bhv is en hoe elke
gerelateerde
dersteunende rol spelen
ten. De Nederlandse Ar-
voorheen Kennisplein
organisatie bhv kan op-
beroepsziekten. Haar
in het voorkomen van
beidsinspectie doet
worden momenteel op-
zetten.
beleidsinzet, zo zegt ze,
deze ziekten.
onderzoek naar de toe-
nieuw ingedeeld aan de
Zie www.ser.nl/nl/
richt zich op alle onder-
maker overleden Door
dracht van het be-
hand van onderwerpen
actueel/Nieuws/video-
delen van de keten. Er is
een ongeluk in de Vlis-
drijfsongeluk.
in haar plannen veel
co-fabriek in Helmond is
IFV naar NIPV De web-
handreiking BHV Het
handreiking staat op
ruimte voor preventie.
een 58-jarige man over-
site van het Instituut Fy-
SER Arboplatform heeft
www.ser.nl/nl/
Ze geeft ook aan dat er
leden. De man werkte er
sieke Veiligheid is niet
in samenwerking met
Publicaties/handreiking-
deze zomer een Lande-
als schoonmaker, was
meer beschikbaar. IFV
het Nederlands Instituut
bhv
•
Schoon-
•
Van
op alfabet.
•
SER-
handreiking-bhv. De
| juni | 2022 5
NIEUWS Week van de RI&E: bedrijfsblind 20 tot en met 24 juni is het weer de Week van de RI&E. Die speelt in op bedrijfsblindheid – het verschijnsel dat alles in je bedrijf bij de dagelijkse gang van zaken hoort, zodat je nauwelijks
43%
zorgvrouwen ervaart ongewenst gedrag
6%
jonge vrouwen krijgt seksuele aandacht van collega’s
meer ziet wat er allemaal mis kan gaan.
Veel ondernemers hebben het idee dat ze alle arbeidsrisico’s wel kennen. Maar door het op een rij zetten van alle arbeidsrisico’s in een RI&E en deze ook up-to-date te houden voorkom je bedrijfsblindheid. De RI&E opent vaak letterlijk de ogen van een ondernemer. De organisatie van de Week van de RI&E hoopt dat zoveel mogelijk adviseurs, bedrijven en instellingen aandacht besteden aan de gevaren van bedrijfsblindheid in de vorm van een actie. Omdat het belangrijk is om de achterban te wijzen op het nut en de noodzaak van een volledige en recente RI&E, maar ook omdat het een mooi haakje is om in contact te komen met elkaar. Via de website www.weekvanderie.nl kun je zien wat er allemaal te doen is en waar.
Tips Insmeren tegen de zon
Alcoholtest bij Brzo-bedrijven
Zonnebrandcrème is een levensreddend smeersel. Ook als je goed smeert met zonnebrandcrème word je bruin, al is het wat langzamer en met minder kans op verbranding – en err
Als het aan minister Karien van Gennip van
Koninklijke VNCI ondersteunt het voorstel
ger. Je blijft langer en mooier bruin als je goed smeert.
Sociale Zaken en Werkgelegenheid ligt,
voor deze zogenoemde AD-testen als sluit-
wordt het mogelijk om alcohol- en drugstes-
stuk in beleid.
ten af te nemen bij werknemers van bedrij-
De VNCI pleitte al eerder voor de mogelijk-
1
ven die onder het Besluit risico’s zware
heid om medewerkers in bepaalde gevallen
goed insmeert, is de kans dat de uv-straling schadelijk is en
ongevallen (Brzo) vallen.
Is werken in de brandende zon niet te vermijden, bedek je dan waar mogelijk. Als je de onbedekte delen
te kunnen testen. Bij bedrijven die onder
afwijkingen of zelfs kanker aan de huid veroorzaakt heel
het Brzo vallen zijn AD-testen onmisbaar
klein. De factor heeft invloed op de tijd die je door kan
Ze heeft onlangs de Tweede Kamer in een
om het werken onder invloed tegen te
brengen in de zon zonder te verbranden. Beschermingsfac-
brief geïnformeerd over de voorgenomen
gaan en te zorgen voor een veilige en ge-
toren betekenen overal ter wereld hetzelfde.
wetswijziging die dit mogelijk moet maken.
zonde werkplek. Uitgangspunt van het
Het gaat om een wettelijke regeling in de
wetsvoorstel is dat de werkgever een goed
Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet). De
Bespaar niet op de factor en op het aantal smeerbeurr
AD-beleid (alcohol en drugs) binnen diens
2
bedrijf geïmplementeerd heeft. Dit beleid
Exact is het niet aan te geven wat je nodig hebt, dat hangt
ten van stukken huid die je aan de zon blootstelt.
vormt een noodzakelijke voorwaarde voor
af van je huidtype, de actuele zonkracht en wat je in de zon
het mogen testen. Testen is het sluitstuk
doet. Na zwemmen, zweten of afdrogen is opnieuw insme-
van een in het bedrijf gevoerd alcohol- en
ren nodig. Ook als er ‘waterbestendig’ op het flesje staat.
drugsbeleid waarin aandacht voor preventie, hulp en steun centraal staan. Het minis-
3
Smeer vooral niet te weinig. Zuinig smeren geeft een
Om de kosten hoef je het niet te laten: een goedkoop
ren mogelijk, zoals in de luchtvaart en bij de
4
spoorwegen. Met deze wetswijziging wordt
een duurder flesje soms lekkerder ruiken of beter smeren.
terie gaat de komende periode in overleg
lagere bescherming dan op de verpakking staat.
met onder andere de VNCI en VNO-NCW. Tot nu was testen slechts in een paar secto-
flesje beschermt net zo goed als een duur. Wel kan
de wens van werkgevers gehonoreerd om effectief te kunnen optreden in gevallen
6
| juni | 2022
Gooi oude zonnebrand weg. Na opening is het tot 12
waar aanwijzingen zijn voor gebruik van
5
alcohol en drugs.
het flesje in de volle zon of hitte heeft gestaan.
maanden houdbaar. De factor kan ook teruglopen als
NEA: veel ongewenst gedrag Uit de NEA 2021 blijkt dat bijna een op de
onderzoeken naar de arbeidssituatie van
drie (jonge) vrouwen te maken kreeg met
werkenden in Nederland. Eind 2021 vulden
ongewenst gedrag van klanten, passagiers of
bijna 50.000 werkenden de vragenlijst in.
patiënten. Vooral in de zorg (43%) en in de
TNO en het CBS voeren de NEA uit in sa-
horeca (31%).
menwerking met het ministerie van SZW.
Tekort theatertechnici
kenden dat kampt met arbeidsgerelateerde
leidinggevenden of collega’s komt veel voor
gezondheidsklachten als gevolg van hoge
bij jonge vrouwen: in 2021 had 6 procent
werkdruk en burn-out onverminderd hoog
van de vrouwelijke werkenden van 15 tot
blijft. Het percentage nam in 2021 zelfs
25 jaar hiermee te maken. In totaal kreeg
weer toe tot 17 procent, na een lichte da-
13 procent van alle werkenden te maken
ling in 2020. Vier van de tien werkenden
met ongewenst gedrag van collega’s of lei-
vinden dat (aanvullende) maatregelen nodig
Foto: Moon Saris
Een ander resultaat was dat het aantal werr Ook ongewenste seksuele aandacht van
Opbouw van een voorstelling van Tryater in De Lawei, Drachten. Door een nijpend tekort aan
ooit op het programma.
dinggevenden, evenveel als in 2020.
zijn ten aanzien van werkdruk en werkstress
technici in de theatersector
Alles mag weer, en ook
De Nationale Enquête Arbeidsomstandighe-
en voor emotioneel belastend werk.
wordt de werkdruk onder
producties die in de lock-
den (NEA) is een van de grootste periodieke
Meer info op monitorarbeid.tno.nl
Geen kanker door zonnebrand De fabelfabriek draait ook na de piek van de coronapandemie nog op volle toeren. Een
de mensen die er nog wel
downs in de ijskast beland-
werken steeds hoger. Intus-
den, worden nu ingehaald.
sen moeten geregeld voorr
Er zijn dus minder mensen
stellingen worden
voor meer werk, wat nog
geannuleerd omdat er nie-
meer werkdruk en uitval
mand is voor licht, geluid en
oplevert. De Volkskrant
decorbouw.
schreef dat medewerkers die voor 40 uur in dienst
van de nieuwe hoaxes: zonnebrandcrème veroorzaakt kanker. Het tegendeel is waar.
De theatersector heeft te
zijn weken maken van 50
Het KWF ontzenuwde dit terugkerend sprookje al eerder. Nu het op socials groot-
kampen met een groot te-
tot soms zelfs 80 uur. Eind
scheeps de ronde doet, komen ook tal van artsen in de media in actie om schade te
kort aan technici. Tijdens de
april annuleerde ITA de
voorkomen. Feit is immers dat onbeschermd zonnen of werken in de zomerse buiten-
coronacrisis moesten veel
voorstelling De Toverberg
lucht beslist wel kan zorgen voor (huid)kanker, vaak de dodelijke vorm melanoom.
technici ander werk zoe-
omdat de betrokken techni-
Oude onderzoeken concludeerden dat een stofje uit sommige zonnebrandcrèmes kon
ken. Velen van hen gingen
ci staakten.
doordringen in de huid en ook kanker zou kunnen veroorzaken. Dat wordt af en toe
werken in de bouw of de
Uit een rondgang onder an-
aangehaald door ‘tegenstanders’ van insmeren. Die kans was wel veel kleiner dan door
zonnepanelensector, be-
dere theaters en gezelschap-
bakken in de zon. Het onderzoek is nooit herhaald. Het bewuste stofje is inmiddels verr
gonnen een klussenbedrijf
pen concludeerde Trouw w dat
vangen in producten voor de Nederlandse markt.
of ontwikkelden hun kunst-
de werkdruk ook buiten
KWF schrijft op de site: “Hormoon-verstorende stoffen mogen volgens de Europese
zinnige kanten in eigen
Amsterdam nijpend is.
wetgeving niet of in niet-schadelijke hoeveelheid worden toegepast in cosmetica. Het
projecten. Zij die vertrok-
De zonnige kant: er is ein-
gaat dan om zulke lage hoeveelheden, dat de schadelijke gevolgen verwaarloosbaar
ken, keerden nog lang niet
delijk aandacht voor de
zijn. Diezelfde wetgeving schrijft ook voor dat kankerverwekkende stoffen in cosmetica
allemaal terug. In de andere
werkomstandigheden en
verboden zijn. Naast de Europese wetgeving is er nog een extra controle op de stoffen
sectoren wordt vaak beter
de werkdruk onder techni-
die gebruikt worden in cosmeticaproducten zoals zonnebrandcrème. Een gekwalificeerr
betaald en de werkdruk is
ci. Vanwege de schaarste
de veiligheidsbeoordelaar bekijkt of de gebruikte stoffen in het product veilig zijn. Zon-
minder hoog. De vacature-
zijn de arbeidsomstandig-
nebrandcrèmes kun je dus veilig gebruiken.”
pagina van Theaterkrant.nl
heden en vooral ook de
Hoe dan ook is niet insmeren veel risicovoller dan wel insmeren. ‘Doorbakken’ kan verr
stroomt vol met oproepen
voorwaarden, inclusief de
schillende vormen van huidkanker veroorzaken, een ernstige aandoening die tot de
voor technisch theaterperr
betaling, voor technici op
dood kan leiden. Het aantal doden aan melanoom steeg van ruim 400 rond 2000 naar
soneel.
veel plaatsen verbeterd.
circa 800 de laatste jaren; het aantal patiënten dat moet worden behandeld is een veel-
Tegelijkertijd staan er nu
voud hiervan.
meer voorstellingen dan
Bron: Theaterkrant
| juni | 2022 7
Stress
Stel herstel niet uit De boog kan niet altijd gespannen staan. Dat weten we best. En toch denderen we door door door… en daarna gaan we wel eens ontspannen. Dom. Na het
‘Als je altijd op 120 procent functioneert, put je jezelf stukje bij beetje uit’
werk, maar ook zeker tijdens het werk moet je herr maken, een ontslaggesprek voeren, een belang-
stellen. Anders hou je het – uiteindelijk – niet vol.
rijke vergadering bijwonen of een presentatie geven voor een groep is een soortgelijke prestatie. Laat staan allemaal achter elkaar. Daar gaat
Moon Saris
ook je hartslag van omhoog, je bloeddruk en je ademhaling. Maar daarvan herstellen, daar den-
‘Z
ken we niet aan. We gaan gewoon door met owel praktijkervaring als wetenschap-
vaak, heel lang aan moet staan. En dat gebeurt
pelijk onderzoek laat zien dat herstel-
alleen als je onvoldoende herstelt van de inspan-
tijd op het werk bijdraagt aan het on-
ningen. Niet stress maar chronisch te weinig herr
Roofbouw op je lichaam
derhouden van gezondheid en voorkomen van
stellen van al onze inspanningen is ziekmakend.”
Meteen even een mogelijk misverstand uit de
psychisch verzuim’, staat in het persbericht van
We weten dat herstellen nodig is na een stevig
weg ruimen: dit is geen pleidooi voor minder
de International Stress Management Associati-
eind hardlopen. Nou, een complexe planning
hard werken. “Als je graag hard en veel werkt:
on (ISMA) bij het verschijnen van hun Leidraad voor hersteltijd op het werk. Jammer genoeg zijn de meeste werkgevers en werknemers zich hier weinig van bewust. Daarom schreeuwen de mensen achter ISMA deze boodschap het liefst van de daken.
Een fantastisch systeem Een van die mensen is Carolien Hamming, stress-expert, directeur CSR Centrum voor Stress- en Burn-out Coaching en medeauteur van Gek op stress, maar niet altijd. “Stress maakt ons niet ziek. Dat is een misvatting. Als het gaat over werkstress, stressklachten, burnout ziet de goegemeente stress als de kern van het probleem. Maar dat is niet zo. Biologisch gezien is stress juist een fantastisch systeem dat ervoor zorgt dat we ons kunnen aanpassen aan situaties en kunnen presteren. Stress is ook onmisbaar voor de energieproductie.” Natuurlijk speelt stress wel een rol in overbelasting. “Maar het is pas slecht als iemand heel
8
het volgende ding op onze to-do-list.
| juni | 2022
Moon Saris is journalist
vooral doen. Maar besef steeds dat je lichaam het niet eeuwig aankan als je te weinig uitrust. Als je altijd op 120 procent functioneert, put je jezelf stukje bij beetje uit. Zelfs als je het niet zo ervaart. En dat houd je heel lang vol hoor, zeker als je ervan geniet.” “De mens in algemene zin kan heel veel aan; de meeste mensen zijn behoorlijk weerbaar. Maar door te weinig rust stapelt je hersteltekort wel op en verlies je ongemerkt aan veerkracht. En komt er dan een stressor bij, bijvoorbeeld een zieke moeder, baanverlies of een scheiding, dan is het ‘plotseling’ te veel en word je stilgezet, of je nou wil of niet. Ook als er niet zo’n extra factor bij komt. Veel mensen nemen meer hooi op hun vork dan ze aankunnen en plegen daardoor roofbouw op zichzelf. Na verloop van tijd komen ze zichzelf keihard tegen. Staan ze in de supermarkt en is de keuze tussen melk of karnemelk de zwaarste beslissing die ze ooit namen. Zijn ze op. Je kunt hard werken beter volhouden als je het belang van herstel beseft en er wat mee doet.”
Ook fysiek
was draaien, oma vragen morgen op te passen
Ze kan zich best ergeren aan de dikke rapporten,
– allemaal extra doe-dingen, geen rust. Thuis
zelfs van recente datum, over de oorzaken van
nog even werkmail checken en acties uitzetten:
burn-out. “Dan lees je opnieuw dat de weten-
Stress nemen we psychisch waar, maar is tege-
schappers concluderen dat stress en burn-out
lijkertijd een fysieke reactie, benadrukt Ham-
ontstaan door een combinatie van persoonlijke
ming. “Onze ideeën over stress zijn te veel bepaald door psychologen en andere mensen die zich met de geest bezighouden. Maar stress is een psychofysiologisch fenomeen, je kunt het ene niet zonder het andere zien. Door vooral te
‘Hardlopen of een flink end op de racefiets is ook inspanning, een vorm van stress’
focussen op psychologische oorzaken en oplos-
kenmerken, werkbelasting en maatschappelijke verwachtingen. Ja, dat klopt, een zenuwlijer is sneller gestrest en de druk van de maatschappij helpt ook niet, helemaal waar. Maar dat brengt ons niet dichter bij de oplossing van het probleem: hoe voorkomen we dat mensen burn-out
singen zien we belangrijke fysiologische mecha-
raken? Psychologen zoeken al meer dan dertig
nismen over het hoofd. Dat is wonderlijk, want
geen rust. En geen rust betekent weinig herstel.
jaar naar dé psychische oorzaken, maar die worr
de wetenschap is best duidelijk: een overdaad
En steeds te weinig uitrusten, betekent een gro-
den niet gevonden en datzelfde geldt voor pre-
aan stress maakt mensen ziek, omdat het fysie-
tere kans op ziek worden.
ventieve maatregelen. Dat komt doordat een
ganen, weefsels moeten geschoond, gerepa-
Oorzaken van burn-out
wordt genegeerd in de theorievorming. Neem je
reerd, vernieuwd en opnieuw bevoorraad
“Door te weinig rust raakt het stresssysteem op
de stressfysiologie mee, dan verschuift de focus
worden. Niet pas als alles leeg is gezogen, maar
den duur in de overdrive: het wordt steeds moei-
logischerwijs van stress naar voldoende herstel.
altijd, iedere dag.”
lijker om ‘uit’ te gaan en weer rustig te worden.
Want stress is veelal nuttig en nodig voor onze
Met andere woorden: herstellen moet je niet
Het herstel komt in de knel. Een tekort aan herr
productie en prestaties, maar we gaan massaal
uitstellen. De meeste mensen zijn geneigd te
stel zorgt voor neurohormonale ontregelingen
stuk aan langdurig gebrek aan herstel.”
wachten met rust pakken tot ze thuis op de
en maakt op den duur echt fysiologisch dingen
bank kunnen ploffen – of erger: tot hun vakan-
stuk. Je immuunsysteem staat onder druk, het
Echt rust pakken
tie. Na het werk de kinderen ophalen van de
zet veranderingen in je hersens in gang die soms
Hoe zit dat dan, met dat herstel en dat gebrek
opvang, boodschappen doen, eten koken, een
onomkeerbaar zijn. Dat moet je voor zijn.”
eraan? “Wat veel voorkomt is dat mensen over-
deel van de stressreactie, de stressfysiologie,
ke herstel onvoldoende plaatsvindt. Cellen, or-
| juni | 2022 9
Stress Niet alleen na het werk De meeste mensen lezen bij de vorige passage automatisch: na het werk. Of: op m’n vrije dag. Want inderdaad, na het werk doen we nog wel een beetje ons best om ons hoofd van het werk af te houden. Maar tijdens het werk? Dat komt er zelden van. Maar dat zou wel moeten volgens Hamming. “Het zou fantastisch zijn als we van herstellen tijdens het werk een thema kunnen maken. Schrik niet: het gaat niet om uren niks doen, maar om minipauzes van minuten. Dat maakt ook het afschakelen na het werk veel gemakkelijker. Zo dragen we op een posi-
dag en ’s avonds steeds maar door racen en on-
end op de racefiets, ja, dat is goed voor je
‘Schrik niet: het gaat niet om uren niks doen, maar om minipauzes van minuten’
der druk staan, zonder af en toe even af te
conditie en je kunt er je hoofd prima mee uit-
schakelen. Na zo’n dag staat je lichaam nog
zetten. Maar fysiologisch gezien ben je op-
‘aan’ als je gaat slapen, en moet je nog hele-
nieuw behoorlijk gestrest. Niet de beste ma-
tieve en prettige manier bij aan de kwaliteit van
maal rustig worden voordat je in de optimale
nier om tot rust te komen dus. Hetzelfde geldt
ieders leven en voorkomen we tegelijk overbe-
herstelmodus komt. Dat heeft best veel tijd no-
voor een uitje met vrienden. Leuk, gezellig en
lasting. Dus wat mij betreft is de opgave: hoe
dig en de kans is groot dat je de volgende och-
op een bepaalde manier ontspannend, maar
zorgen we dat iedereen voldoende herstelt ge-
tend nog niet helemaal hersteld bent van de
toch ook inspannend omdat je van plezier op-
durende de dag?”
inspanningen van de vorige dag. Zo begin je de
gewonden raakt.”
Goed herstellen heeft impact op je fysieke ge-
dag al met een ‘hersteltekort’. Dat voel je aan
Nee, echt herstellen doe je passief. Door te nik-
zondheid, op je stemming, op je zin in dingen
vermoeidheid bij wakker worden en minder zin
sen. Te genieten. Lummelen. Een dagje sauna.
en nog veel meer. “Dát hebben we in de lei-
in de komende dag.”
Op een kleedje aan het water. Met een weglees-
draad centraal gezet, compleet met concrete
Fysiologisch en psychologisch helemaal her-
boek in je luie stoel. Ben je geen stilzitter, dan is
maatregelen die je kunt nemen. Veel ingewik-
stellen, tot rust komen, doe je alleen door echt
een blokje kuieren of op z’n elfendertigst door
kelder is het niet.”
te ontspannen. Dat is iets anders dan je mis-
de landerijen pedalen ook prima. Maar veel meer
schien gewend bent. “Hardlopen of een flink
inspanning moet er niet bij komen kijken.
Ñ
ADVIEZEN EN TIPS In het volgende nummer komen we terug op dit onderwerp met adviezen en tips. Wil je daarop niet wachten: de Leidraad
$ (""$ $%& & "# & ) $ !* & (""$ ! "! $ & !(' ! ( ! ) * ! "# & ) $
voor hersteltijd op het werk staat bomvol achtergronden, advieFoto: Ayelt van Veen
zen en tips. In eerste instantie bedoeld voor leidinggevenden, HR en directies van bedrijven en kan uit preventief oogpunt ook gebruikt worden door bedrijfsartsen en andere professionals die werknemers willen ondersteunen. De leidraad is ook interessant voor medewerkers die houvast zoeken om hersteltijd vorm te geven. Download de publicatie op stress-management-nl.org/?page_id=509
10
| juni | 2022
Carolien Hamming: “Stress is pas slecht als iemand heel vaak, heel lang aan moet staan.”
COLUMN
Pol Duurzaam Onlangs was ik op een cursus. Hier leerde ik dat als je een boodschap of product aantrekkelijk wil aanbieden je het moet ‘framen’. Bijvoorbeeld met het woord duurzaam. Duurzaam staat voor goed ondernemerschap, met oog voor het welzijn van mens en planeet. Daar zijn mensen gevoelig voor, voor zo’n woord, ze gaan er blindelings vanuit dat het dan wel goed zit. Boom- en plantenkweekster Debby en kippenboer Jan zijn buren. Met hun zaken ging het slecht. Doordat grond in Nederland steeds schaarser wordt, zijn de tuinen vaak klein – en Debby’s grotere bomen en planten minder in trek. Jan moest zijn kippen van de legbatterij naar meer ruimte buiten brengen, anders wilde niemand eieren of vlees meer van hem kopen. En die ruimte had hij helaas niet. De buurtjes hadden het er steeds vaker over. Ze besloten de handen ineen te slaan. Debby zou overstappen op het kweken van fruitbomen en kleine gewassen. En Jan zou zijn kippen daar vrij rond laten lopen. Dan hadden de kippen een vrije uitloop, bemestten ze gratis de bomen en konden buiten de reguliere verkoop van eieren, kippenvlees en fruit mensen met een abonnement scharreleieren komen rapen en fruit plukken. Omdat hun terreinen aan elkaar grensden, was er geen grote operatie nodig om dingen af te stemmen en te regelen. Wel moesten ze het nieuwe idee nog wat framen – het woord Duurzame Fruit- en Pluimvee-onderneming sloeg direct aan! Eerst via mond-tot-mondreclame, daarna via een eigen website. Ieder weekend was het razend druk en mensen genoten van de buitenlucht en de ‘duurzame’ producten. Een jaar later werd het bedrijf failliet verklaard. De voedsel- en warenautoriteit constateerde overtredingen omtrent de stikstofuitstoot van kippenmest. Ook werden er uitwerpselen van de kippen op het fruit aangetroffen, waardoor de salmonellabacterie overgedragen kon worden. Tot overmaat van ramp brak er vogelgriep uit en werd het terrein afgesloten voor alle verkeer. Riny van de Pol is veiligheidskunDuurzaam blijkt wel degelijk maar gewoon een woord. Je moet natuurlijk wel goed onderzoeken
dige bij zorgorganisatie Severinus
of het wel mag wat je doet of zorgen dat het inhoudelijk kracht bijzet door het zo te regelen dat
in Veldhoven. Hij neemt in zijn
mensen veilige producten bij je kunnen kopen. Anders is het succes van jouw boodschap of pro-
columns zijn vakgebied kritisch de
duct slechts van korte duur.
maat.
| juni | 2022 11
Duurzame inzetbaarheid
Hou ook senioren goed inzetbaar De kracht van senioren wordt nog lang niet altijd
raken we ze kwijt aan de concurrent, de zogeheten management- of employability-para-
gezien, terwijl ze broodnodig zijn voor onder meer
dox”, vervolgt ze. “Maar onderzoek laat zien dat mensen waarin je investeert juist een gro-
de kennisoverdracht binnen je organisatie. Dat zegt
tere binding krijgen met de organisatie. Dus als je ze niet kwijt wilt, moet je vooral in ze
Beatrice van der Heijden, hoogleraar Strategisch
investeren.” Dat betekent volgens haar niet alleen investeren in opleiding en ontwikkeling,
HRM. Reden te meer om je mensen duurzaam inzet-
maar ook in dialoog gaan over zaken waar mensen in verschillende levensfases mee te
baar te houden.
maken krijgen. En knelpunten, ambities en doeloriëntatie gedurende de levensloop bespreken.
Muriël Kleisterlee
Niet-normatief raamwerk Van der Heijden vindt dat leidinggevenden hier-
D
uurzame inzetbaarheid is in Nederland
den ook afgerekend op scoren met hun mensen
bij vanuit een niet-normatief raamwerk moeten
een belangrijk thema vanwege de com-
in het hier en nu. Alleen als zij door de top óók
denken. “Niemand kan bepalen wat voor stap
plexe uitdagingen en transities op onze
worden beoordeeld op het vormgeven aan de
een medewerker in diens loopbaan wil maken
arbeidsmarkt. Denk hierbij aan de vergrijzing en
duurzame loopbaan, komt daar meer oog voor.
en hoe deze zich moet verhouden tot het privé-
ontgroening van werkenden, flexibilisering en
“Veel managers denken: als we in het loop-
leven. Misschien dat mensen geen zorgtaken
technologische innovatie van arbeid.
baanpotentieel van medewerkers investeren”,
hebben aan het begin van hun loopbaan, maar
Helaas is er nog steeds onvoldoende aandacht voor duurzame inzetbaarheid, vindt hoogleraar
HANDBOEK EN WERKBOEK
Beatrice van der Heijden, (mede)redacteur van
Het handboek Een leven lang inzetbaar? Duurzame inzetbaarheid
het boek Een leven lang inzetbaar. “Leidingge-
verscheen onlangs in een geheel herziene derde druk. Nieuw is een bijbehorend werkboek. Samen bevatten ze veel infor-
‘Ouderen worden als hun stereotypering door minder ambitieus en minder mobiel te zijn’
matie en tips over relevante interventies, best practices en het implementeren van beleid. Beatrice van der Heijden, hoogleraar en voorzitter van de leerstoelgroep Strategic Human Resource Management aan de Radboud Universiteit Nijmegen maakte het boek samen met Annet de Lange, lector Duurzame inzetbaarheid aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en bijzonder hoogleraar Succesvol ouder worden
venden zijn meestal geneigd om te handelen
op het werk aan de Open Universiteit.
vanuit een instrumenteel leiderschap gericht op het hier en nu. Ze veranderen vaak van team, dus langetermijnontwikkeling en people management zijn niet in hun voordeel. En ze worr
12
| juni | 2022
Zie www.vakmedianetshop.nl/boeken/een-leven-lang-inzetbaar-2
Muriël Kleisterlee is redacteur van Vakmedianet
in mij. En ze beantwoorden aan die stereotype-
sche factoren voorhanden, die bewezen voor-
ring door inderdaad wat minder ambitieus te
spellende waarde hebben om duurzame inzet-
worden, minder mobiel te zijn, et cetera.”
baarheid te bewaken. In ieder geval moet je
Leidinggevenden kijken naar hun oudere mede-
betrouwbare meetinstrumenten gebruiken”,
werkers en beoordelen hun inzetbaarheid voor-
zegt Van der Heijden. “En je zou met hardop-
al op basis van leeftijdsstereotypering. Ze gelo-
denkprotocollen kunnen werken om te achter-
ven niet oprecht in de kracht van senioriteit.
halen of er in een beoordeling bijvoorbeeld ha-
“En dat terwijl als je ouder bent, je een breder
lo-effecten zitten. Het kan zijn dat leiding-
arsenaal hebt om uit te putten: wijsheid, syner-
gevenden één indruk door laat spelen in andere
gie in competenties, copingstrategieën, meer
gebieden van beoordeling. Of dat ze onvol-
ervaring in het omgaan met moeilijke situaties.
doende informatie over hun medewerker heb-
Dat is een voordeel ten opzichte van jongeren.”
ben. Leidinggevenden moeten medewerkers op
Uiteraard hebben jongeren ook hun eigen, unieke krachten.
Effect van leeftijdsverschil Helaas ziet ze in deze leeftijdsstereotypering geen verandering over de afgelopen decennia, ondanks dat er meer ouderen op de arbeidsmarkt zijn gekomen. “Er is een duidelijke knik
‘Het kan zijn dat leidinggevenden één indruk door laat spelen in andere gebieden van beoordeling’
Foto: Paul Tolenaar
te zien in de empirische gegevens over de leeftijd van de medewerker en het moment waarop
competenties beoordelen waar ze zelf eigenlijk
leidinggevenden wat negatiever over diens in-
onvoldoende inzicht in hebben, vooral bij de
zetbaarheid gaan denken. En dat is eigenlijk al
hogere functieniveaus.”
vrij jong; over professies heen al zo rond de
Beatrice van der Heijden: “Als je ouder bent, heb je een breder arsenaal om uit te putten.”
leeftijd van 40 jaar.”
Interactie tussen de generaties
Bij het beoordelen van iemands employability
Om een goed beeld van competenties te krij-
zie je in de studie van Van der Heijden ook een
gen en om leeftijdsstereotyperingen boven wa-
effect van leeftijdsverschil tussen een leidingge-
ter te krijgen, raadt Van der Heijden aan om
vende en diens medewerker, en een effect van
meer interactie tussen de generaties te stimule-
later wel voor zieke ouders of kinderen zorgen
de richting van het leeftijdsverschil. “Stel, je ver-
ren. “Waarbij de kracht van beide, maar vooral
– of allebei. Er zijn allerlei scenario’s mogelijk,
schilt vijftien jaar met je medewerker, dat heeft
ook van ouderen wordt gezien. Met meer inter-
afhankelijk ook van karakters, affiniteiten en
al een belangrijk effect, maar hier bovenop
actie tellen de krachten bij elkaar op en krijg je
ambities.”
komt een effect van de richting van het leef-
ook meer kennisdeling.”
Dingen in iemands leven bepalen mede de in-
tijdsverschil. De ongunstigste situatie voor het
Een mooie manier is reverse mentoring. “De
zetbaarheid, en ook de aandacht die iemand
vertrouwen in jouw potentieel om je in de toe-
jongere coacht de oudere en de oudere coacht
nodig heeft. “Een leidinggevende moet dus in-
komst nog te kunnen verbreden, is als je een
de jongere. De ouderen brengen synergie en
zien dat die aandacht, die oprechte interesse in
oudere medewerker bent met een veel jongere
wijsheid in, de jongeren brengen nieuwe kennis
mensen van belang is.”
leidinggevende. Oudere leidinggevenden zijn
in.” Zo zorg je voor de benodigde ingrediënten
juist wat milder in hun beoordeling van oudere
voor duurzame inzetbaarheid: blijvend enthou-
medewerkers.”
siasme, bevlogenheid en voortdurende kennis-
Selffulfilling prophecy Volgens Van der Heijden is er sprake van ‘een
overdracht.
problematische situatie’ als het gaat om hoe er
Stereotypering uit de weg
“Ook zouden er interventies door loopbaanpro-
wordt gekeken naar senioren op de arbeids-
Hoe kunnen we die leeftijdsstereotyperingen uit
fessionals ingezet kunnen worden in workshops
markt. “Een selffulfilling prophecy. Omdat er zo
de weg ruimen en zorgen voor een betere
met alle betrokken partijen – medewerker, lei-
negatief over oudere mensen wordt gedacht,
duurzame inzetbaarheid en daarmee voor duur-
dinggevende en HRM-deskundige – waarbij je
verandert hun eigen houding hiermee ook. De
zame loopbanen? “Er is een heel arsenaal aan
de meerwaarde van ouderen voor het voetlicht
gedachte is dan al snel: niemand gelooft meer
individuele, functiegerelateerde en organisatori-
brengt.”
Ñ
| juni | 2022 13
Handreiking
Doorwerken met psychische klachten Een op de vijf medewerkers heeft psychische klachten. Soms is het lastig hen aan het werk te houden. Onlangs verscheen een handreiking voor werkgevers om hierbij te helpen. Redactie Vakmedianet
A
ls medewerkers te kampen hebben
spreekpunt van medewerkers. Dat bevat prakti-
met ernstige psychische klachten, is de
sche tips over het ondersteunen van medewer-
werkgever niet de eerst aangewezen
kers met veelvoorkomende psychische
persoon daarbij te ondersteunen. Maar een
problemen, zoals depressie, angst en stress-ge-
groot deel van de 20 procent mensen met psy-
relateerde problematiek, om uitval te voorko-
om meer tools te ontwikkelen. In feite moeten
chische klachten heeft milde problematiek. En
men. Een ander deel is gericht op arbo- en
we tegen werkgevers met deze handreiking
dan kan de werkgever zeker wel ondersteunen.
HRM-professionals en bevat informatie om lei-
kunnen zeggen ‘als dit aan de hand is, kun je
Sterker, uit groeiende literatuur blijkt dat je als
dinggevenden in de organisatie te versterken in
dat doen’.”
werkgever in een vroeg stadium een cruciale rol
de preventie van psychisch verzuim. De hand-
De handreiking helpt leidinggevenden bij het
kunt spelen in het voorkomen van uitval van
vatten zijn opgesteld met een arbeidsdeskundi-
signaleren van problematiek, het voeren van ge-
werknemers met (milde) psychische klachten.
ge bril op: wat kan de werkomgeving doen om
sprekken over passend werk en het inschakelen
Als werkgever wil je deze medewerkers natuur-
ondanks psychische klachten aan het werk te
van de juiste interventies of hulp. Uit contacten
lijk graag aan het werk houden. Uit economisch
blijven, eventueel deels of met aangepast werk?
met gebruikers blijkt dat de handreiking als ge-
oogpunt, om ziekteverzuim en hoge kosten te
Een aanvullende werkwijzer zal arbeidsdeskun-
roepen kwam. “Tot dusver zien de onderzoe-
voorkomen, maar ook vanuit maatschappelijk
digen helpen deze handreiking te introduceren
kers van de HAN dat het actief organiseren en
oogpunt, om optimaal gebruik te maken van
en implementeren bij werkgevers.
voeren van begeleidende gesprekken met lei-
de talenten en vermogens van je mensen.
dinggevenden over de handreiking positieve
Veel invloed
reacties oplevert”, zegt Van Hees. “Uit de eer-
Suzanne van Hees, onderzoeker van de HAN:
ste resultaten blijkt dat de manier waarop ge-
De meeste van hen hebben geen idee hoe ze
“We constateerden een handelingsverlegenheid
sprekken gevoerd worden daadwerkelijk veran-
dat kunnen doen. Vandaar de handrekening die
bij werkgevers bij preventie van uitval door veel-
dert en dat eigen regie van de medewerker
onderzoekers van het lectoraat Arbeidsdeskun-
voorkomende psychische problemen. Terwijl
meer gestimuleerd wordt.”
digheid van de Hogeschool Arnhem en Nijme-
leidinggevenden en werkgevers vooral in een
gen (HAN) samen met werkgevers en arbeids-
vroeg stadium veel invloed kunnen hebben op
Voor meer informatie
deskundigen ontwikkelde en onlangs
het bevorderen van werkbehoud. Ze blijken ge-
www.han.nl/projecten/blijven-werken-met-
publiceerde, Blijven werken bij psychische
brek aan kennis en kunde te hebben, waardoor
psychische-klachten/
klachten. Met daarin een deel met handvatten
ze het erg lastig vinden om hierover in gesprek
Hier vind je ook de handreiking die in december
voor leidinggevenden, meestal het eerste aan-
te gaan en vooral hoe het gesprek te voeren. Zo
2021 is verschenen.
Handvatten leidinggevenden
14
ontstond het idee van een onderzoek hiernaar
| juni | 2022
Ñ
Gezondheid
Ziek van pesticiden Ondanks bewijs dat pesticiden de ziekte van Parkin-
dat je het krijgt. De combinatie van genetische en omgevingsfactoren maakt dat de ziekte kans
son kunnen veroorzaken is Nederland van plan de
krijgt zich te ontwikkelen, een proces van jaren in de meeste gevallen.
toelating van tien glyfosaathoudende middelen te
“Er gaat geen week voorbij of er meldt zich een lid die een relatie tussen diens Parkinson en pes-
verlengen. Dat schoot verschillende ngo’s in het verr
ticiden vermoedt”, schrijft de Parkinson-vereniging op haar site. 130 mensen meldden zich
keerde keelgat.
sinds de opening van het meldpunt medio 2019. “Onze gewassen beschermen ten koste van de
Moon Saris
S
volksgezondheid is voor ons geen optie.”
Bezwaarschrift teeds meer onderzoek laat een verband
de gebruikte pesticiden, stelt Nayaran in een on-
Op 22 februari heeft PAN-Netherland (Pesticide
zien tussen pesticiden en Parkinson. In
derzoek uit 2017. De grootste blootstelling vind
Action Netwerk) samen met onder ander de
je in het boerenbedrijf en in de productie van de
Parkinson Vereniging een bezwaarschrift inge-
werden of worden bepoten komt het veel vaker
gebieden waar veel gewassen hiermee
middelen – een vakantiebaantje in de bollen kan
diend tegen verlengde toelating van de tien gly-
voor. De cijfers zijn schokkend. Het lijkt erop dat
al genoeg zijn. Saillant detail uit deze studie was
fosaathoudende middelen. In het bezwaar-
langdurige beroepsmatige blootstelling aan
dat mensen die persoonlijke beschermingsmid-
schrift aan het College voor de toelating van
deze producten een minstens 50 procent ver-
delen hadden gebruikt juist een grotere kans
gewasbeschermingsmiddelen en biociden
hoogde kans geeft op een ziekte aan het ze-
hadden om Parkinson te krijgen – mogelijk doorr
(Ctgb) beargumenteren de ngo’s waarom deze
nuwstelsel (Gunarsson, 2019). De bekendste
dat zij zich in een situatie van hogere blootstel-
verlenging niet in lijn is met de wetgeving om-
daarvan is de ziekte van Parkinson, een zeer
ling bevonden. Diverse studies tonen aan dat
trent de toelating en het op de markt brengen
ernstige aandoening waarbij de dopamine-aan-
mensen gemiddeld jonger Parkinson krijgen als
van ‘gewasbeschermingsmiddelen’. Officieel
maak instort, hersencellen versneld afsterven en
ze langer of in hogere doses zijn blootgesteld
moet het Ctgb voor 28 juni beslissen, na de
het lichaam veel sneller aftakelt.
aan pesticiden (Ratner, 2014).
maximale termijn van 18 weken.
Sommige mensen zijn kwetsbaarder voor bloot-
Ook heeft de Parkinson Vereniging de gezamen-
Vakantiebaantje
stelling aan pesticiden dan anderen. Werk je
lijke verklaring ondertekend aan de ministers en
Het daadwerkelijke risico hangt af van de duur,
met pesticiden én is de ziekte aanwezig in je
Kamerleden voor landbouw, klimaat, milieu en
nabijheid en intensiteit van blootstelling en van
genetisch systeem, dan is de kans torenhoog
volksgezondheid waarin 20 Nederlandse ngo’s zich sterk maken voor een ambitieuze Europese wettelijke regulering die aanstuurt op een zo snel mogelijke en drastische vermindering van het gebruik van pesticiden. Dat dit ondanks overr donderend bewijs nog niet is gebeurd, komt mede door de sterke lobby vanuit de pesticidenindustrie, blijkt uit onderzoek van een groep internationale journalisten van onder meer De Groene Amsterdammer. Die publiceerde over dit onderwerp in februari een groot artikel.
Ñ
Voor meer info en links: www.parkinson-vereniging.nl/pesticiden
| juni | 2022 15
%%23%1 ). $%
"& , ! &' % && #!' " #% * ' ' ) %& & '(&& " % " , ' "' " ) " #! " ! ' % & #3& # " ' % ) " * % " ! %& % $ " " 0") # "
' & ") # ) " #% " & ' &'%( '((% " %& $ " * ' & #(* %# KLHUELM"b2QWZLNNHO WLMGHQV GH]H WZHHGDDJVH PDVWHUFODVV GH NHQQLV HQ YDDUGLJKHGHQ RP VXFFHVYRO ' ) & % " #) % ! " ! "'&+&' ! " " #"'* " ) " #% " & ' ( '((%
/,,%'%1%%+2 %$1)*&2+4.$% 5//1 !1"/01/&%22)/.!,2
" , # % & ' " ## % % " " " $% ' &$% % , " # % # & ! ", ' #! $% ! % % & (" ' )# % " " ") # "" " #% " & ' ' ) % %#' " #"'* ' % '#' " % # (& " && $ %'" % ! ' " &' ) % & (" ", ' % ! &' & " " % & " % #$% ' ##% % # " % &% &( ' ' " ' #$$ " *#% / &$ %% " $ %'" % )##% '
1!+3)*+/0,%)$).' !1"/#/81$).!3/1
" ) #% " & ' & )# %' % # #1% " '#% ' % &#!&' " " ( ' %" &' & &' ! ' ( ')# % " &! '% " ' ! ' , ! % " ' 2P RSWLPDDO WH IXQFWLRQHUHQ LV LQKRXGHOLMNH NHQQLV YDQ DUER «Q LQ]LFKW LQ EHGULMIVSURFHVVHQ "# # *#% " & ( ' " "#! " ' & % & # " " " # # ' %' ' ' "& , '* & #$ "
1!+3)*+/0,%)$).' 01%5%.3)%-%$%6%1+%1 " " ' " &' & $% ) "' ! * % % ' & " ) % "'*##% ' & "& #! ! ' ( &' "" & " ) % " "# ' % ' *#% " " (" ' # ' " '* " " ' " "## , "" & #$ ! % ' ' %' " & ! ' ' # " " ) " ) % " "# '
1!+3)*+/0,%)$).' 5%131/46%.20%12//.
" , '% " " )##% ) %'%#(* "&$ %&#" " % " '* " # #$ " # ! " % ")( " ' " , ) , &#!& &' " " !#' #" %# % "" " * %& ) %'%#(* "&$ %&##" , " (" ' ( '# "' " % ", ' " " % " ' ) " &$% &$ %'" %& ' " '% " " & ' (% # " ( ' ) " %# ' ) %'%#(* &$% " ) & % "
%+)*+ (%3 #/-0,%3% 01/'1!--! /0
De verbazing Wim van Alphen is hoger veiligheidskundige en arbeidshygiënist (PHOV)
Het eigen perspectief Laatst toetste ik een RI&E bij een groot bedrijf. Ik maakte samen met de opsteller van de RI&E, de preventiemedewerker, een rondgang door het bedrijf. Hij was relatief klein, ongeveer 1,65. Ikzelf ben relatief groot met m’n 1,93. Een heel ander perspectief.
O
pvallend was dat over het hele terrein
zuurstof en binden kooldioxide en voorkomen
ieder vanuit zijn eigen perspectief de zaak be-
en in de gebouwen nergens kans op
daarmee dat de aarde nog verder opwarmt.
oordeelt, maar is wel een stap in de goede rich-
struikelen was. Geen opstapjes of on-
Enzovoort.
ting. Het maakt de RI&E en de RI&E-toets veel
handige drempels, geen losliggende snoeren of
vollediger.
kabels, geen losliggende of beschadigde vloer-
Bij het uitvoeren of toetsen van de RI&E valt er
tegels, trottoir- of stelconplaten.
ook niet aan te ontkomen dat ieder vanuit zijn
Arbokerndeskundigen die twee of drie vakge-
Vanuit zijn perspectief had de preventiemede-
eigen opleiding, kennis, vakgebied, ervaring en
bieden behappen (twee- of drievoudig gecertifi-
werker goed gekeken naar alles wat in zijn vi-
mogelijk zelfs stokpaardjes zaken waarneemt
ceerd zijn) kijken al breder. Het zal alleen niet
zier zat. Zeer letterlijk: hij had zich beperkt tot
en beoordeelt. Daarom is de huidige ontwikke-
meevallen drie vakgebieden goed bij te blijven
zaken beneden de 1 meter 65. Naar alle zaken
ling rond de RI&E’s goed. Wanneer arbokern-
houden en daar een ‘Meister’ in te blijven.
boven die hoogte had hij niet gekeken. Ik stoot-
deskundigen (de gecertificeerde hoger veilig-
te herhaaldelijk (bijna) mijn hoofd tegen wel erg
heidskundige HVK’er, de arbeidshygiënst en de
lage deurkozijnen, zijkanten van trappen, pijp-
arbeids- en organisatiedeskundige de RI&E zelf
leidingen op ongeveer 1.85 hoogte. Die waren
uitvoeren, moeten zij zich veel scherper realise-
In deze column komen
in de RI&E geheel niet opgemerkt door de pre-
ren waar hun beperkingen zitten en dat zij, als
zaken aan de orde waar ik
ventiemedewerker. Ieder kijkt blijkbaar vanuit
dat nodig is, andere deskundigen erbij moeten
met verbazing naar kijk.
zijn eigen perspectief.
halen. Ook conform de beroepscodes van hun
Omdat in sommige branches vaak al
beroepsverenigingen. Het Duitse spreekwoord
goede oplossingen zijn bedacht die
Kijk maar eens naar deze verschillende perspec-
van Goethe luidt niet voor niets: ‘In der Be-
standaard worden toegepast, terwijl
tieven rondom het bos. Een natuurliefhebber
schränkung zeigt sich erst der Meister’.
die oplossingen in andere branches nog geheel onbekend zijn. Het opleidings-
ziet een bos als een plaats met een breed ecosysteem en een aangename plek om te vertoe-
Voor de arbokerndeskundigen die de RI&E’s
instituut Post Hoger Onderwijs Veilig-
ven. Een timmerman als een potentiële voor-
toetsen en adviseren over verbetermaatregelen
heidskunde (PHOV) en ik persoonlijk
raad timmerhout. Een energiecentrale als
geldt hetzelfde. Ook zij zijn in het nieuwe stel-
proberen bij te dragen aan kennis-
brandstof (biomassa) om energie op te wekken.
sel (per 1 juli 2022) verplicht zo nodig een kern-
verspreiding en -vermeerdering op de
Een projectontwikkelaar als een toekomstige
deskundige vanuit een of twee van de andere
vele gebieden van de arbeidsveiligheid,
plek voor bouwprojecten. Een milieufreak als de
vakdomeinen erbij te halen voor de zogenaam-
om deze situatie te verbeteren.
longen van ons klimaat: bomen produceren
de scopetoets. Dit voorkomt niet helemaal dat
| juni | 2022 17
DE LETTER VAN DE WET Mr.ing. Rob Poort, jurist en veiligheidskundige, www.bureaupoort.nl
Onder druk gaat het mis Twee bedrijven zijn ver-
moment in de open cilinder kij-
mers, werkruimte en materiaal ter
ten, waarmee bewust de kans is
oordeeld voor een dode-
ken. Een van hen overlijdt direct,
beschikking. Daarmee was sprake
aanvaard dat de medewerkers de
lijk bedrijfsongeval. Twee
zijn collega overlijdt later in het
van een feitelijk samenwerkings-
test op een door hen gekozen
werknemers die even in
ziekenhuis. Twee andere werkne-
verband. Daarvoor geldt dat zij
methode zouden uitvoeren. Die
een cilinder keken, kre-
mers worden niet geraakt.
voor de verantwoordelijkheden
methode bleek achteraf onveilig.
gen een onder hoge druk
Uit onderzoek blijkt dat de onder-
uit de Arbowet moeten worden
De bedrijven hadden moeten we-
losgeschoten zuigerstang
delen van het prototype aandrij-
beschouwd als (gezamenlijke)
ten dat een onveilig methode kan
tegen zich aan. Hun
leiden tot levensgevaar of ernsti-
De zuigerstang raakt twee werknemers van het appendagebedrijf die in de open cilinder kijken
schuld, oordeelt de rechter. Een Gouds appendagebedrijf is samen met een machinefabriek uit Leeuwarden al sinds 2015 bezig met het ontwikkelen van een
Conclusie De rechtbank komt dan ook tot de conclusie dat de bedrijven opzettelijk hebben gehandeld. Na het ongeval zijn aanvullende en
nieuwe aandrijving. Er zijn al meer
ving op zichzelf sterk genoeg wa-
werkgever voor alle betrokken
adequate veiligheidsmaatregelen
dan vijftig testen uitgevoerd als ze
ren om de testdruk te weerstaan.
werknemers. Testwerkzaamheden
genomen om een soortgelijk on-
in mei 2018 in de productiehal
Het losgeschoten onderdeel heeft
zijn in de regel risicovol. Zeker als
geval te voorkomen. De recht-
van de machinefabriek opnieuw
gefaald door overbelasting van de
– zoals in dit geval – werknemers
bank realiseert zich dat door het
een test uitvoeren van een proto-
gecombineerde constructie. Door
in een open cilinder kijken waar-
handelen van de bedrijven de na-
type van de zogenoemde open
de druk zijn enkele aluminium-
onder op dat moment hoge druk
bestaanden onherstelbaar leed is
cilindermantel. Dit gebeurt door
staafjes vervormd.
wordt opgebouwd. Volgens een
aangedaan en dat een straf, in
deskundige bestaat er bij zo’n test
welke vorm dan ook, dit leed niet
werknemers van het Goudse be-
18
ge schade aan de gezondheid.
drijf samen met de Friese colle-
Gezamenlijk belang
met overdruk een serieus risico
ongedaan kan maken.
ga’s.
Het Openbaar Ministerie vervolgt
dat iets uit elkaar klapt of kapot
Voor een rechtspersoon geldt dat
beide bedrijven, kort gezegd, voor
gaat. Uit elkaar vliegende delen
een geldboete de maximale straf
Luchtdruk 11 bar
de overtreding van de Arbowet-
kunnen werknemers treffen.
is. Het appendagebedrijf krijgt
Om te controleren of de afdich-
geving, waardoor levensgevaar of
tingen van de zuiger in de cilinder
gevaar voor ernstige schade aan
Risico’s in kaart
was € 80.000), de machinefabriek
niet lekken, wordt de luchtdruk
de gezondheid van vier werkne-
Juist daarom moeten volgens de
moet € 30.000 betalen (€ 50.000
onder de zuiger opgebouwd tot
mers ontstond of te verwachten
Arbowetgeving de risico’s in kaart
geëist).
11 bar. Op zeker moment raakt
was (art. 3 Arbowet en 3.17 Ar-
worden gebracht. Dit is een zorg-
een zuigerstang van de aandrij-
bobesluit).
verplichting van de werkgever die
Bron: Rechtbank Overijssel,
ving los en schiet onder hoge
Volgens de rechtbank hadden bei-
ook inhoudt dat hij zijn werkne-
14 december 2020,
druk uit de cilinder. De zuiger-
de bedrijven een gezamenlijk be-
mers beschermt tegen eigen fou-
ECLI:NL:RBOVE:2020:4238
stang raakt twee werknemers van
lang bij de testwerkzaamheden.
ten of onvoorzichtigheden (artikel
& 4239
het appendagebedrijf die op dat
Ze stelden over en weer werkne-
5 en 8 Arbowet). Dat is nagela-
| juni | 2022
een boete van € 60.000 (geëist
BEDRIJFSHULPVERLENING
Dag van de BHV De eerste maandag van november is hét moment om je bhv’ers in het zonnetje te zetten. Het is dan weer Dag van de BHV. Tot half oktober kun je ook iemand opgeven voor de titel BHV’er van het Jaar.
Op de Dag van de BHV, dit keer op 7 november, is er in veel bedrijven, organisaties en instellingen op de werkvloer aandacht, respect en waardering voor de bedrijfshulpverlening. Ieder jaar is er een thema dat de rode draad vormt voor de verschillende uitingen en activiteiten. Dit jaar is dat: ‘Werk, thuis, op straat: hoe veilig ben jij?’ Dit thema haakt in op de nieuwe balans na corona. Veel bedrijven blijven hybride werken, dit raakt de driehoek thuis, werk en op straat. Ook in relatie tot veilig-
Bhv’er van het Jaar Vast onderdeel van de dag is het uitroepen van de BHV’er van het Jaar. Dat is een zoektocht naar het mooiste voorbeeld dat het belang van bedrijfshulpverlening uitstraalt. Met deze nominatie en verkiezing kunnen de hulpverleners nog eens extra worden bedankt voor hun bijzondere inzet. Wie verdient volgens jou speciale waardering voor zijn inzet als bhv’er bij een incident? Je kandidaat nomineren kan tot en met 17 oktober; de criteria staan op de site. Daarna buigt de jury zich over de inzendingen. www.dagvandebhv.nl
heid, bedrijfshulpverlening en zelfredzaamheid. We dagen organisaties uit om de veiligheid in de driehoek
ook thuis of op straat van grote meerwaarde kunt zijn?
onder de aandacht te brengen.
Of heb je wel eens met de gedachte gespeeld dat het
Veilig willen we allemaal zijn, zowel thuis als op het
fijn zou zijn om te kunnen reanimeren en hulp te kun-
werk als op straat. En omdat we als er desondanks iets
nen bieden voor je gezin of in de woonomgeving? Dan
gebeurt altijd even op de professionele hulptroepen
spreken we jou aan om dit thema dit jaar onder de
van politie, brandweer en ambulance moeten wach-
aandacht te brengen van iedereen in je omgeving.
ten, is het een geruststellend idee dat er bhv’ers zijn
De organisatie van de Dag van de BHV daagt bedrijven
die in deze cruciale minuten in actie komen.
en instellingen en hun bhv’ers uit om dit jaar na te
Ben je verantwoordelijk voor de bedrijfshulpverlening
denken over hoe we het in deze dynamische werkwij-
binnen je organisatie en zie je dat de veranderende
ze voor iedereen veilig kunnen maken. Mede om te
kantoorbezetting ook op dit vlak wat van je vraagt?
zorgen dat ze van tevoren hebben nagedacht wat er
Ben je een bhv’er die zich realiseert dat je hulp zich
moet gebeuren bij een incident, zowel als je op kan-
niet hoeft te beperken tot de werkvloer, maar dat je
toor of thuis aan het werk bent als onderweg.
Ñ
| juni | 2022 19
Serie: vitaliteit (slot)
Grip op je gedrag De kanteling is merkbaar en voelbaar: steeds meer
Feiten en cijfers Als je dat afzet tegen een land met meer dan 1
organisaties geloven dat werken aan de vitaliteit
miljoen burn-outs, meer dan 10 miljoen mensen met chronische ziekten en meer dan 60
van hun mensen loont. Er komt een kantelpunt
procent mensen met overgewicht snap je dat er iets moet gebeuren. De kosten van werkgevers
waardoor het onomkeerbaar wordt. Laten we daar
lopen op tot 3,1 miljard. Nog wat meer feiten en cijfers uit een onlangs
samen aan werken!
uitgevoerde enquête door TNO (Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden)
Theo van den Dungen
cent. Verzuim van vrouwen lag op 5,5 pro-
V
itaMasters ziet deze kanteling gebeu-
De verwachtingen van werkgevers zijn enorm
cent en onder mannen 3,8 procent. Onder
ren, mede gestuwd door een arbeids-
toegenomen. Wat daarin ook een rol speelt, is
werknemers jonger dan 25 jaar ligt dit een
markt waar de vergrijzing nu echt is
dat onze bereikbaarheid 24/7 op prijs wordt
stuk lager dan werknemers 55-65 jaar
gesteld. Het is normaal geworden dat mails
(2,6% tegen 6,6%).
ingezet en er enorme krapte is ontstaan. Daar-
naast spelen technologische ontwikkelingen
’s avonds nog verzonden, en liefst ook gelezen,
een grote rol en neemt de druk op mensen op
worden. We nemen ons werk vaker en vaker
de werkvloer verder en verder toe.
mee naar huis, grenzen bewaken wordt steeds
De introductie van een vitaliteitsprogramma is
moeilijker. Je verschuilen lijkt geen optie meer.
beleidsmatig niet alleen een onderdeel van
Daarnaast neemt de werkdruk toe en wordt er
duurzame inzetbaarheid maar ook steeds meer
van medewerkers verwacht dat ze productief
een onderdeel van employer branding en ima-
zijn en efficiënt werken.
go. Vitaliteit van medewerkers loont! Fitte medewerkers zorgen voor een vitaal bedrijf. De mensen zijn productiever, werken harder, zijn meer gemotiveerd en minder vaak ziek. Alleen maar goed nieuws.
Langer werken Als je de huidige situatie vergelijkt met die van vroeger ontkomen we er niet aan dat we langer moeten werken. In 2024 zal de pensioenleeftijd 67 jaar zijn. In 2019 was deze nog 65 jaar en in 2006 nog rond de 61. Ongelofelijk bijna, maar echt waar. Langer werken betekent ook dat we langer vitaal moeten blijven om dat werk te kunnen doen. Het lukt ons best goed langer te leven, dat wel, maar we worden wel op steeds jongere leeftijd (chronisch) ziek. Mannen gemiddeld met 48 jaar en vrouwen gemiddeld met 42 jaar.
20
1. Het verzuim nam in 2021 toe naar 4,9 pro-
| juni | 2022
2. Werkdruk/stress is de belangrijkste werkgerelateerde gezondheidsklacht (37%). 3. 17 procent van de werknemers ervoer burnoutklachten.
Theo van den Dungen is oprichter/eigenaar van VitaMasters
4. 36 procent van de ondervraagden gaf aan een chronische aandoening te hebben. 5. In 2021 brachten werknemers op een werk-
25 dagen korter dan niet-sporters en zelfs 50
de bedoelde persoon zich niet misdragen heeft;
dagen korter dan werknemers die nooit gesport
(in België) bewijs van goed gedrag en zeden.
hebben. (Onderzoek TNO). Uit een onderzoek van PWC over de toekomst
ge·woon·te (de; v; meervoud: gewoonten, ge-
percentage werknemers dat in de enquête
van de Nederlandse arbeidsmarkt blijkt dat de
woontes) 1. algemeen aangenomen gebruik
aangaf meer dan 8 uur te zitten nam ten
komende jaren 1,6 miljoen banen verdwijnen.
2. persoonlijk aangewende handeling: tegen
opzichte van 2019 toe van 21 naar 26 pro-
Dat vraagt aanpassingsvermogen en flexibiliteit,
zijn gewoonte; de macht der gewoonte het feit
cent.
en laat dat nou net een kenmerk zijn van fitte
dat je geneigd bent iets steeds op dezelfde, ver-
en vitale mensen.
trouwde manier te doen.
last hadden gehad van klachten aan nek,
Gedrag is key
ver·an·de·ring (de; v; meervoud: veranderingen)
schouders, armen of handen.
Eerlijk is eerlijk: fitter en vitaler word je niet van-
1. het veranderen; = wijziging: ergens verande-
zelf. In de vorige artikelen zijn we ingegaan op
ring in brengen; voor de verandering.
dag gemiddeld 4,6 uur zittend door. Het
6. In 2021 gaven 2 van de 5 werknemers (40%) aan dat ze afgelopen 12 maanden
7. 9 procent gaf aan een disbalans te ervaren in de werk-privésituatie.
verschillende thema’s: slaap, bewegen, voeding en mindset. En als je nog eens leest, zie je een
Thema-overstijgend
Fitter en veerkrachtiger
rode draad. Namelijk dat alles valt en staat met
Wij zijn ervan overtuigd dat een goede mindset,
Hoog tijd om organisaties en medewerkers fit-
gedrag.
dat wat er tussen de oren allemaal gebeurt,
ter te maken en vooral ook veerkrachtiger zo-
Wat je wilt als HR-manager of directeur is dat
cruciaal is voor verandering. Dit is binnen een
dat ze beter met stress omgaan. Met fitte me-
een vitaliteitsprogramma zorgt voor een positie-
vitaliteitsprogramma dan ook thema-overstij-
dewerkers kun je verzuim beperken en kosten
ve gedragsverandering. Liefst op een zodanige
gend. Het is moeilijk om een dieet vol te hou-
in de hand houden. Als voorbeeld: over een pe-
manier dat de machine die je in gang hebt ge-
den als het tussen de oren niet goed zit. Het is
riode van 4 jaar verzuimen sporters gemiddeld
zet vanzelf doorrolt. De belangrijkste woorden
lastig om een trainingsritme op te pakken als er
in dit proces:
allemaal belemmerende gedachten zijn. Je slaapt beter met een opgeruimd hoofd.
ge·drag (het; o) 1. manier waarop iem. zich g ge-
Met grip op je gedrag heb je meer grip op je
draagt: verklaring omtrent het gedrag, door
algehele vitaliteit en zul je in staat zijn om be-
burgemeester afgegeven stuk waaruit blijkt d dat
paalde veranderingen te ondergaan en er een leefstijl van te maken waar je je goed bij voelt. Hiervoor gebruiken wij bij onze opdrachtgevers het programma Grip op je gedrag. We helpen ze aan de hand van onderbouwde theorie, ervaringen uit de praktijk, wetenschappelijk onderbouwde informatie vanuit verschillende bronnen en werkopdrachten. Een deel daarvan hebben mijn collega’s en ik afgelopen vijf nummers uiteengezet in deze reeks artikelen. In de hoop dat we met het op een rijtje zetten van feiten en het delen van ervaringen bewustzijn hebben kunnen scheppen over hoe dingen in elkaar zitten. Dat we een deel van de lezers hebben kunnen informeren. En als het meezit zelfs deze en gene hebben kunnen motiveren om ermee aan de slag te gaan. Voor zichzelf of voor de hele organisatie. Dit was het laatste deel van de serie. Praktijkblad Veiligheid & Preventie dankt Theo van den Dungen voor zijn bijdragen
Ñ
| juni | 2022 21
ONGEVAL
Marc Hek
In de haast rijdt de machinist van een graafmachine over de voet van een collega.
Over de voet
H
et was een drukke periode op de begraafplaats. De coronapandemie liet haar trieste sporen na. In de haast rijdt
de machinist van een graafmachine over de voet van zijn collega. De werkgever krijgt een boete. Doordat er meer graven dan in vergelijkbare periodes moesten worden gedolven, was de werkdruk op de medewerkers groot. Op de middag van het ongeval was het graf gedolven met behulp van een graafmachine. Door de begraafplaatsmedewerkers werd de aluminium grafbekisting geplaatst om te voorkomen dat de aarde zou verschuiven. Nadat het graf was gedolven, werd de bekisting uit het ‘verse’ graf getild en op de aanhangwagen geplaatst. Het ging mis toen de machinist van de graafmachine de aanhangwagen met daarop de grafbekisting achteruit de opslagloods in manoeuvreerde.
Oorzaak en lessen
22
de graafmachinemachinist. De machinist ver-
gesprongen, niet in de gaten gehad dat ik zo
klaart: “Ik ben nadat ik de aanhangwagen aan
dicht met mijn voet bij het wiel stond.”
De machinist van de graafmachine heeft de
de graafmachine had gekoppeld rustig naar de
aanhangwagen aan de graafmachine gekop-
opslagloods gereden. Onderweg sprong de col-
Het boeterapport
peld en is rustig naar de opslagloods gereden
lega die ik later vermoedelijk heb geraakt met
Na het ongevalsonderzoek was duidelijk dat de
om de bekisting van de aanhanger te lossen en
de graafmachine op het spatbord om mee te
machinist van de graafmachine over de voet
de aanhanger daar achter te laten. Tijdens het
rijden naar de opslagloods. Daar is hij waar-
van het slachtoffer had kunnen rijden omdat hij
achteruitrijden de opslagloods in hoort hij ge-
schijnlijk van de graafmachine afgesprongen. Ik
te dicht bij de achteruitrijdende graafmachine
schreeuw en trapt direct op de rem van de
heb ik ’m niet meer gezien tot het moment dat-
had gestaan.
graafmachine. Hij stapt uit en ziet zijn collega
ie op de grond lag.”
De werkgever kreeg een boeterappoet aange-
naast de graafmachine liggen. Een snel onder-
Twee dagen later bezoekt de arbeidsinspecteur
zegd op basis van artikel 7.5 tweede lid Ar-
zoek van de machinist bij zijn collega maakt
het slachtoffer in het ziekenhuis. Het slachtoffer
beidsomstandighedenbesluit: Een arbeidsmid-
duidelijk dat hij vermoedelijk over zijn voet is
verklaart: “Ik ben onderweg naar de opslag-
del is zodanig geplaatst, bevestigd of ingericht
gereden. De hulpverlening wordt gebeld en het
loods op de het spatbord van de graafmachine
en wordt zodanig gebruikt dat het gevaar dat
slachtoffer wordt naar het ziekenhuis vervoerd.
gaan zitten om mee te rijden naar de loods,
zich een ongewilde gebeurtenis voordoet zoals
Daar worden een enkelbreuk en breuken in de
scheelt een stukkie lopen. Ik weet niet of mijn
verschuiven, omvallen, kantelen, getroffen wor-
voet geconstateerd. De werknemer wordt op-
collega me gezien heeft. Bij de loods ben ik van
den door het arbeidsmiddel of onderdelen
genomen in het ziekenhuis.
de graafmachine afgesprongen en ernaast blij-
daarvan, oververhitting, brand, ontploffen, blik-
De werkgever meldt het ongeval bij Inspectie
ven staan. Tijdens het achteruitrijden is mijn
seminslag en directe of indirecte aanraking met
SZW en het ongeval wordt in onderzoek geno-
collega met de graafmachine over mijn voet
elektriciteit zoveel mogelijk is voorkomen. Dat
men. De arbeidsinspecteur hoort op de locatie
gereden. Ik heb, nadat ik van het spatbord was
was hier niet het geval.
| juni | 2022
A I D E M
ARBOJAARBOEK 2022 Deze ‘preventiegids veilig en gezond werken’ is voor mensen die verantwoordelijk zijn voor veilig en gezond werken. De werkgever, de arbocoördinator, de preventiemedewerker. Het helpt bij het herkennen en het beoordelen van risico’s die met werk sa-
10 JAAR CADEAU
menhangen, en rijkt oplossingen aan. Aan
Is het écht mogelijk om jezelf tien gezonde
bod komen o.m. RI&E, werk- en rusttijden,
levensjaren cadeau te doen. Ja, zeggen de
PSA, fysieke belasting, de werkplek en PBM.
schrijvers, beide verouderingsarts. Ze delen
Arbojaarboek 2022, P. Ladage, D. Muis, M.
hun inzichten over ouder worden, gezond-
van der Steeg (redactie), Vakmedianet,
heid en vitaliteit. De sleutel ligt in onze om-
ISBN 9789462157873
JAARBOEK 2022
PREVENTIEGIDS VEILIG EN GEZOND WERKEN
omslag Arbojaarboek 2022_v2.indd 1
15-03-2022 16:13
geving: huis, werk en wijk. 10 jaar cadeau, David van Bodegom en Rudi Westendorp, Atlas Contact, EAN 9789045040127
VITALITEITSBIJBEL Wanneer ben je gezond en wanneer vitaal?
DI ANALYTICS
Wat hebben energie, slaap en beweging
Aan de slag met duurzame inzetbaarheid introdu-
daarmee te maken? En welke rol spelen
ceert een nieuw fenomeen: de DI Analytics. Het
ademhaling, eten, drinken, seksualiteit en
boek legt uit wat DI Analytics is, hoe je een DI Dash-
stress daarbij? Dit boek werkt in negen
board inricht en welke rekenmodellen je kunt gebrui-
stappen uit hoe je je vitaliteit kunt verster-
ken. Bovendien lees je hoe je het monitoren en me-
ken, met luchtig gebrachte wetenschappe-
ten uitvoert en krijg je handige tips, tools en
lijke kennis, maar ook met praktische tips en
praktijkcases die je vooruit helpen. Het boek biedt
voorbeelden die stimuleren om zelf uit te
daarnaast een scala aan mogelijke interventies op
proberen wat bij je past.
organisatie-, leiderschaps- en medewerkersniveau.
Vitaliteitsbijbel, Paul Wormer (ook uitge-
Aan de slag met duurzame inzetbaarheid, Peter
ver), ISBN 9789090296265
Don, Boom Uitgevers, ISBN 9789024409365
APP CORNER Wat staan er in uw vakgebied voor activiteiten op de agenda? Kijk voor een uitgebreid overzicht op www.arbo-online.nl
112NL app Mensen die niet goed kunnen horen/spreken
Safety & Health at work Wanneer: 5 en 6 oktober Waar: Ahoy Rotterdam Wie: diverse Info: safetyandhealthatwork.nl
of die de Nederlandse of Engelse taal niet
Landelijk Arbocongres Wanneer: 6 oktober Waar: Ahoy Rotterdam Wie: Arbo Academy Info: www.arbocongres.nl
meldkamer, zodat de centralisten beter en
Dag van de BHV Wanneer: 25 november Waar: in het eigen bedrijf Wie: Stichting Dag van de BHV Info: dagvandebhv.nl
beheersen, kunnen via deze app de meldkamer bereiken. Je persoonlijke kenmerken worden bij een melding meegestuurd aan de sneller kunnen helpen. In slaap Niet in slaap kunnen vallen, elk uur de wekker zien, woelen, piekeren, staren naar het plafond en… ’s morgens moe weer opstaan. Veel zorgverleners met onregelmatige diensten hebben slaapproblemen. De app Goedenacht helpt, met praktische info en tips voor vitaal en gezond werken in de nacht.
| juni | 2022 23
" $ #% #% " & $ & " !
! ! " ! # # # % $ $ ! # " !
! ! ! ! ! ! ! # ! # % # !
%%%
! #
